Ainize Santisteban Martín

Zenbait gaixotasunak, arriskuak eta erasoak osasunean eragina dute. Gaixotasunen eragileak honako hauek izan daitezke:

Giroa, organismoa bera, bizi-ohiturak, gizarte- eta kultura-ingurunea.Gaixotasunak kokapenaren eta kausaren arabera sailkatzen dira.

Gaixotasunak…

Koler

a, dia

betes

a, dr

ogar

en ko

ntsu

moak s

ortu

tako g

aixota

suna

kPozoinketa, urtikaria,obesitatea, hiesa,gripea,minbizia eta azkenik tuberkulosia

Giroaren erasoakHasteko gizakiok ez gara paradisu batean bizi. Geure bizitza bizirauteko borroka da. Beraz,organismoek, kalte egiten dieten giro-baldintza fisikoei eta kimikoei aurre egin behar diete, baita osasunari kalte egiten dioten beste organismoei ere. Hirutan sailka ditzakegu

Fisikoak Kimikoak Biologikoak

Fisikoak

Errradiazio ionizatzaileak: Materiaren egitura aldatzeko gai den energia mota da. Eta hori horrela dela eta gure zelulak aldatzea lor dezakete, beraz gure osasun egoera alda dezakete.Jatorriz NATURALAK edo ARTIFIZIALAK izan daitezke.Adibideak: Naturalak: Eguzkitik iristen zaizkigun Izpi ultramoreak Nuklearrak: Hondakin nuklearrak.

UV-B

• Zaratak: Munduko biztanle gehienak hirietan bizi dira etengabeko zaratan. Nahi gabeko hotza da zaratak, eta entzumenean eragiteaz gain,lo eta portaera nahasteak ekar ditzake.

ZARATA ITURRI NAGUSIA: Zirkulazioa da. Arazo hau nahiz eta batzuetan garrantzi handirik ez eman

ondorio asko ekar ditzake. Azkenean belarriaren ondoan dago arriskua. OHIKO ADIBIDEA: Musika entzutearekin sortarazten da, munduko biztanleriaren portzentai handia,

musika entzuteko entzungailuak erabili eta horrek entzumen galera ekar dezake. Gainera nahiz eta horrenbestekoa ez irudi eta baxua entzun, tinpanotik oso hurbil dagoenez, arriskutsua da.

• Tenperatura aldaketak: Amaitzeko tenpera aldaketei dagokienez. Hauek oso hezetasun handiekin batera agertzen badira heriotza eragin dezakete. Gainera hezetasun handiek izerdia lurruntzea eta beraz gorputza hoztea eragiten du.

ADIBIDEAK: muturreko hotzak, lesioak …

Bero edo hotz handia dagoenean zenbait gaixotasun okerrera joan eta heriotza tasa

Giro-eraso kimikoakGizakia eragiten dituen jarduerak airearen konposizioa aldatzen dute, osasunari kalte egiten diotenak, hala

nola,industriak, zirkulazioak edo berokuntzak. Airearen kutsadura

Airea zikintzen duten substantziak : Karbono monoxidoa: oso toxikoa da gizakiontzat, odolera oxigenoa ailegatzea oztopo egiten baitu. Sufre dioxidoa: arnasteko zailtasuna eragiten du. Kantitate handian ezartzekotan heriotza ekar dezake. Nitrogeno oxidoak: birikei egiten diete kalte , oso toxikoak baitira. Partikula esekiak: solidoak eta likidoak izan daitezke. Arnas bideetako eta biriketako gaixotasunak

eragin ditzake.

Uraren kutsadura etxeetan ohi den bezala, kutsatzaile organiko, ez-organikoak eta biologikoak

erabiltzen dira eta horiek ura degradatzen dute., baita gure osasunerako kaltegarriak dira ere. Organikoak: mikroorganismoak ugaltzea eragiten dute eta toxikoak dira. Ez-organikoak: algak eta mikroorganismoak ugaltzea eragiten dute, eta toxikoak dira ere bai. Biologikoak: zenbait gaixotasun sortzen dituzte.

Elikagaien kutsadura elikagai batean substantzia arrotzak daudenean, nahiz eta gizakiak kantitate

txikian hartu, bere osasunerako kaltegarriak dira.

Bakterioek egindako gaixotasunen tratamendua:

Bakterio batuk tratatzeko, antibiotikoak erabiltzen dira, ez diete inolako kalterik egiten pertsonei. Lehen antibiotikoa penizilina izan zen. Alexander Fleming-ek aurkitu zuen 1928an, hori goitik behera aldatu zuen medikuntza.

Antibiotikoak beharrik gabe erabiltzearen ondorioz, eta tratamendua amaitu gabe antibiotikoak hartzeari uztearen ondorioz bakterio erresistenteak sortzen dira.

Protozooek eta onddoek eragindako gaixotasunen tratamendua:

Hauek eragindako infekzioak tratatzeko antiprotozoarioak eta fungizidak erabiltzen dira, sendagai horiek ez dira antibiotikoak bezain eraginkorrak, etahorregatik, toxikoak izan daitezke pertsonentzat.Gaixotasun ezagun bat malaria da. Malaria1-3 milioi pertsona hiltzen dira gaixotasun horregatik, hau da, 30 segundoan behin pertsona bat hiltzen dela malariaren ondorioz. Gaixotasunaren sintomak oso aldakorrak izan daitezke, sukarra, zefalea, giharreko mina, beherakoa, makalaldia eta eztula besteak beste. Malaria eltxo baten pikaduraren ondorioz transmititzen da, hain zuzen ere, Anofeles infektatu baten bitartez. Kinina lehenengo tratamendu eraginkorra izan zen malaria ekiditeko. Malaria eragozteko bi modu daude, alde batetik eltxo-sareak eta beste alde batetik DDT.

Gaixotasun infekziosoen tratamendua

Birusek eragindako gaixotasunen tratamendua.

Birusek eragindako infekzioak dira tratatzeko zailenak, hau da, birusak zelulen barruan daudenean, zaila da haiei eraso egitea, baina sintomak murrizten dira, esate baterako, sukarra eta mina. Baina azkenean, organismoak menderatu behar du infekzioa, birusa desagerrarazteko. Azken urteetan , biruz batzuen aurka eraginkorrak diren sendagaiak garatu dituzte; adibidez, GIBaren (hiesa eragiten du) aurkakoa. Medikamentu horiek antibiralak edo biruskontrakoak dira.

Txertoak

Aintzinean konturatu ziren gaixotasun jakin batzuk izan eta sendatu ondoren ez direla berriro agertzen, hau da, immunizatuta geratzen zara. Hain zuzen ere, hori da txertoenhelburua: pertsonak zenbait mikroorganismo patogenoren aurka immunizatzea.

Horretarako, mikroorganismo hori injektatzen zaie. Abididez: Baztanga edo tetanosaren txertoaTxertoek immunitate sisteman eragiten dute; txertoei esker gure inmunitate-sistemak bakterio jakin bati aurre egiten diete. txertoei esker gure inmunitate-sistemak bakterio jakin bati aurre egiteko erabiltzen da.

Guk erabilitako baliabideak:MGZ liburuaGooglen Argazkiak