OS CRUCEIROS DE SANTA CRUZ DE LAMAS E SAN MARTIÑO DE LAXE

Laura Fraga LouzánLucía Magariños BarrosAntón Francisco Fernández

ÍNDICE

• SAN MARTIÑO DE LAXE: -Conles

-Querguizo -Tramborríos

-Penagrande -Casal -Chaián de arriba

-Fontenla

• STA. CRUZ DE LAMAS: -Souto -Chaián de abaixo -Igrexa de Lamas

S. MARTIÑO DE

LAXE

Cruceiro de CONLES

LOCALIZACIÓN: En cruce de camiños, aldea de Conles, parroquia de S. Martiño de Laxe.

DATA: 1859.

CARACTERÍSTICAS: Presenta unha soa grada e sobre ela colocase o:

•Pedestal: No seu comezo cúbico, cunha zona rebaixada onde se localiza a inscripción, continúase en forma de chapitel invertido. Amosanos a seguinte inscripción:

“ESTE CRUZERO ES DE FRANCI…CRUZO AÑO DE 1859”

•Fuste: Prismático cuadrangular que aos 60cm faise octogonal.•Chapitel: Muy labrado, motivos vexetais ou xeométricos.

Anécdota:

Contan que un pastor que levaba sempre a pastar as súas ovellas a noite antes de San Roque ao anoitecer cando viña de buscalas e pasaba preto do cruceiro, veu algo que baixaba do ceo e se acercaba a imaxe que se encontraba na cruz, o pastor con medo marchou correndo para a casa, e a mañán seguinte cando volveu pasar por alí observou que a cruz non se encontraba no seu lugar, e dende aquela non se volveu a saber dela.

Cruceiro de QUERGUIZO

LOCALIZACIÓN: Na estrada principal do lugar de Querguizo.

DATA: 1983 (Maestro Paulino)

CARACTERÍSTICAS:•Grada cun escalón•Pedestal: Cúbico •Fuste: Cuadrangular cunha imaxe do San Roque na parte central.•Chapitel: presenta un chapitel simple sen volutas•Cruz:

ANVERSO: Presenta a imaxe do Cristo crucificado

REVERSO: Presenta a imaxe da Virxe María

Cruceiro de Tramborríos.

LOCALIZACIÓN: Na estrada principal entre Conles e Querguizo.

CARACTERÍSTICAS:•Gradas con cinco escalóns, este cruceiro consta tamén dunha fonte e dunha mesa de pedra.•Pedestal: presenta un pedestal cúbico con relevos na parte superior.•Fuste: Cuadrangular•Chapitel: Amosa volutas e un anxo en cada cara.•Cruz: é octogonal con remate en catro lóbulos.

ANVERSO: ten un cristo que está unida á cruz por só pés e mans

REVERSO: presenta a imaxe da virxe cas mans entrelazadas agarrando un rosario.

Cruceiro de PENAGRANDE

CARACTERÍSTICAS: Base cúbica cunha mesa adosada a ela.

-Pedestal: cilíndrico (posiblemente non pertencía en principio ao conxunto).

-Fuste: octogonal liso.-Chapitel: Volutas en ángulos

e nas caras querubines alados.-Cruz:, octogonal, rematada

en estrela de catro puntas.• ANVERSO: Cristo

totalmente destruido.

• REVERSO: Coronación da virxe.

LOCALIZACIÓN: Ao borde da estrada a uns 100m. da igrexa parroquial de S. Martiño de Laxe.

Cruceiro do CASAL

LOCALIZACIÓN: En cruce de camiños, “quinteiro”, lugar do Casal a 1 Km da igrexa parroquial de S. Martiño de Laxe.

CARACTERÍSTICAS: Policromado con vivos colores na súa parte superior.

-Gran base cuboidea, na parte superior, peto de ánimas adosado ao pedestal.

Peto de Ánimas: na parte inferior unha caixa recollida de limosnas. Sobre elas destacan tres figuriñas de medio corpo. A do medio agarrándose a un escapulario.

Cruceiro de CHAIÁN DE ARRIBA

LOCALIZACIÓN: En cruce de camiños do lugar de Chaián a 1,5 km da iglesia parroquial de S. Martiño da Laxe.

DATA: 1792

CARACTERÍSTICAS: Non posúe gradas e presenta unha base en forma de tronco de pirámide.•Pedestal: Cúbico con calaveras nas esquinas. Da inscrición só se le claro:

“Devoción e .......... Es ano de 1792”•Fuste: Octogonal con varias figuras:

-San Antonio, fáltalle a cabeza-Restos de figura con lanza.

•Cruz: é octogonal e amosa a imaxe do Cristo crucificado.

NOTA: Antigamente non existía chapitel nin cruz, sobre o fuste aparecía a virxe, actualmente o cruceiro foi restaurado

Cruceiro de FONTENLA

LOCALIZACIÓN: Está a cincocentos metros da igrexa de san Martiño de Laxe.

DATA: 2004

CARACTERÍSTICAS:•Consta de tres gradas cunha mesa de pedra.•Pedestal: é cúbico.•Fuste: presenta un fuste cilíndrico acalanado.•Chapitel: é circular e liso.•Cruz: octogonal que presenta volutas nos catro lados.

ANVERSO: amosa a imaxe do Cristo crucificado.

REVERSO: imaxe da Virxe co neno Xesús no brazo esquerdo.

A procesión de San Roque que ten lugar todos os anos o día dezaseis de agosto ás sete da mañá pasa por todos e cada un destes cruceiros coa imaxe de San Roque(patrón do lugar), entre outras, parándose diante de cada un deles para rezar unhas oracións.

NOTA:

SANTA CRUZDELAMAS

Cruceiro do SOUTO

LOCALIZACIÓN: Na carballeira do lugar do Souto a 1km da igrexa parroquial.

DATA: 1801

CARACTERÍSTICAS:•Escalinatas con varias gradas.•Pedestal: Cuadrangular en forma de chapitel invertido con inscrición:

“ESTELOICONI COLAS CASAL A DVOCION DE D BLAS FAROÑA ANO 1801”•Fuste: Prismático, cuadrangular no seu comezo e logo octogonal onde presenta dous pequenos detalles a modo de repisas.•Chapitel: Moi labrado, follas de acanto, volutas e querubíns nos lados.•Cruz: Cilíndrica con dúas ou tres nudosidades.

ANVERSO: Cristo, apoia na cruz as mans, os pés e atadura de roupa. Cara con barba, peito ben traballado con costelas baixas e verticalizadas.

REVERSO: Virxe en oración apoiase sobre serpes.

Cruceiro de CHAIÁN DE ABAIXO

LOCALIZACIÓN: Na camiño principal de Chaián de abaixo.

DATA: 1793

CARACTERÍSTICAS:•Pedestal: En forma de base de pirámide. Presenta unha mesa de pedra diante.•Fuste: octogonal acanalado.•Chapitel: é simple e sen adornos.•Cruz: Octogonal lisa con lóbulos. Non presenta imaxes en ningún dos lados.•Presenta inscricións: “ES WARRIA JABAT CRUZERO CHAIEN DEBOZION DER PRC 1793” “I.N.R.I”

Cruceiro IGREXA I

LOCALIZACIÓN: Situada no cruce de camiños do lugar da igrexa a 200 metros desta.

DATA: 1799

CARACTERÍSTICAS:•Ao pé hai unha mesa que na superficie presenta unha franxa posterior lisa, no seu punto medio hai un posible burato pequeno tapado con cemento. A partir dese punto saen hacia diante e os laterais unhas canaletas profundas con doble relieve. •Os bordes laterais e frontais entán redondeados. •Chapitel: non presenta adornos.•Fuste: é liso•Cruz: é totalmente lisa coa seguinte inscrición:

“DJ ASO JYSO O IJOIC”

Cruceiro IGREXA II

LOCALIZACIÓN: Nun cruce de camiños entre o Souto e Sta. Cruz.

CARACTERÍSTICAS:•Consta de dúas gradas.•Pedestal: Cúbico coas esquinas redondeadas.•Fuste: octogonal•Non presenta chapitel.•Cruz: é simple rematada en lóbulos