ortzadar - static.deia.eusstatic.deia.eus/docs/2013/07/12/ortzadar________130713_2716.pdfortzadar...

ortzadarLarunbata, 2013ko uztailaren 13a. 317 zenbakia deia.com

AUKERABATEN BILA

Musika klasikoaren euskalplaza hobera doa; hori bai,

‘allegro ma non troppo’-- 4-5. orrialdeak --

-- 2. orrialdea --

EUSKAL MITOLOGIADANTZAGAI

‘Ixtorio Mixtorio’ dantzaikuskizunak folklorera

erakartzen ditu haurrak

euskal kulturaren kolore guztiak

den haur batek, ametsen munduarekinkonektatuz, bertan aurkitzen duena proiekta-tzen du.

DANTZA, MUSIKA ETA POESIA Protagonistak 6-16 urte bitarteko haurrak dira, gehienez ere90: emanaldiaren deskribapenean idaztenduten bezala, “haurra baino artista zintzoa-gorik ez dago eta”. Ikuskizuneko dantzarenpausuak lau dira. “Lau pausu xume horiekin,Gipuzkoako eta Zuberoako dantza teknikoakkenduta, Euskal Herriko folklorearen %60-70landu daiteke: jota, fandangoa, ingurutxo,makila-dantza eta zuhaitz-dantza, besteak bes-te”. Hori baieztatzen du zuzendariak, beresemearekin egin duen ikerketa-lanarenostean. Beraz, dantzari dagokionez erraza deladio, ez horrenbeste ikuskizunak eskatzen due-nari erreparatuz gero: bai antolatzaileen etabai gurasoen lana kontuan hartuta. Dantza-espektakulua izaki, dantzariak, jantziak etamusika ageri dira. Aiko musika taldeak etaAitor Furundarena akordeoilari eta musikakonpositoreak ekoitzi dute musika.

Dantza tradizionaletatik abiatuta egin dutelana, bertako kultura ezagutarazteko. Musi-kaz gain, elkarrizketa dago, batez ere mitolo-giaren blokean. Hizkuntza eta hitzak ezin-bestekoak dira emanaldian, hitzakere musika direlako etaerritmoa, koloreaeta zentzua ematen

02 // Ortzadar Larunbata, 2013ko uztailaren 13a

LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA ·MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA ·ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK · ZIENTZIA · DANTZA · IRITZIA · KRITIKA · LITERATURA · ANTZERKIA · ARTEA · ZINEMA · MUSIKA · DISEINUA · PUBLIZITATEA · ARKITEKTURA · INTERNET · KOMIKIA · BIDAIAK ·

dantzaHONDARRIBIA

diotelako dantzaldiari. Testu horiek poesiadira, “irudi bereziak proiektatzeko osogarrantzitsua”, Iruretagoyenaren irudikoz.

KULTUR EZAGUTZA ETA TRANSMISIOA Euskalfolkloreari eta tradizioari buruzko ikuskizu-na izan arren, kutsu berritzailea baduelaonartzen du zuzendariak, zenbait unetandantza-molde tradizionalarekin hausten dela-ko. Horri esker, alegia, modernotasun aireakizateari esker, ikuskizunak amu gisa baliodezake haur eta gazteentzat. Hala ere, uste dugarrantzitsuena tradizioa errekuperatzeadela eta gazteei historia erakustea. Bere ustez,“eurak dira etorkizunerako giltza dutenak etaondare guztiarekin aurrera egin dezakete-nak”. Puntu honetan transmisioaren indarraazpimarratu nahi izan du, kultura baita Ixto-rio Mixtorio ikuskizunaren ardatza. Uneotan,badituzte proiektuak eskuartean eta duelahamar urtetatik Zuberoako dantzen inguruanlantzen diharduten gaiak laster hartuko duikuskizun itxura. “Helburua kultura ezagu-tzea da, jakintza eta ezagutza aberastasunaizan daitezen”. Esaterako, Zuberoako dan-tzek Ipar Euskal Herritik kanpoko zein era-gin izan zuten: “Soldaduska gazteen topake-ta izan zen eta hor sortutako dantza egitekomodu berezia Zuberoara ere heldu zen”. O-raindik titulua ez dakiten arren, irudiak, jan-tzien proiektuak, musikak eta dantzak badi-tuzte, eta istorioaren funtsa tradizioak eza-gutuz ezagutza transmititzea izango da.

Duela hamabost urte jaiozen haur-dantzari buruzko‘Ixtorio Mixtorio’ lana.Ordukoa berreskuratuta,berriz antzeztuko duEraiki taldeak,Hondarribian,IX. Dantza GaraikidekoZirkuituaren baitan

JJ OLASA, inauteriak eta mitologia. Hirugai hauen gaineko dantza-emanaldiada Ixtorio Mixtorio. Dantzari txikiei etaEuskal Herriko dantzari buruzko

gogoeta da eta herriek, taldeek eta espektaku-luek folklorea berreskuratzeko egiten dutenahaleginari erantzuten dio. “Gazteek eta, batezere, mutilek dantzatzen dute”, dio Claude Iru-retagoyenak, proiektuaren zuzendariak.Horregatik, txikienei begira, dantza-taldeekduten gabezia hori bete nahi du lan honek: txi-kienek, herriko historia ezagutzearekin bate-ra, dantza-taldeetako parte izaten jarraitzea daxedea. Proiektuan Behobiako Eraiki dantza-taldea, Biarritzeko Maritzuli konpainia etaBidarteko Xinkako daude eta hizkuntzen topa-keta kulturala ere badela kontatzen du.

Lanak hiru atal ditu. Lehena haurrei eta jolastradizionalei buruzkoa da. “Antzinako jolasakardatz hartuta koreografia egiten da, folkloreinfantila sortuz bezala”. Bigarren zatiak inau-teriak jasotzen ditu. Helduek jai hori azaltzekoerabiltzen duten historiaz eta sinbologiazahantzi eta haurrak inauteria nola sentitzenduten kontatzen da. “Su artifizial batenparekoa da: kolore, erritmo eta zarata leher-keta da”. Besteak beste, palu- eta otso-dantzaazaltzen dira, eta teknika eta kolorea leher-tzen dira. Hirugarren gaia mitologia da:“Mitologiak istorioak aurkitzeko eta haurrakherriko historiarekin harremanetan jartzekoaukera ematen du”. Mariren koban sartzen

Euskal folkloreari buruzko ikuskizunaden arren, “dantza-molde tradiziona-larekin hausten du” zenbaitetan,Claude Iruretagoyena zuzendariakadierazitakoari jarraiki. JOHAN MORIN

ANE UNDURRAGA

Kolorezko suziri bihurtutakoixtorioak

ZIRKUITUKO PROFESIONALTASUNA

Zirkuituko programan eta katalogoan egotekoaukera izatea zortea izan dela onartzen du Clau-de Iruretagoyenak. “Batetik, dantzariak dantzaprofesionalaren munduan parte hartzeko auke-ra izatea garrantzitsua da eta, bestetik, DantzaGaraikidearen baitan euskal dantza tradiziona-lak tokia izateak dantzei balioa ematen die”. Ustedu euskal dantza tradizionalak berez baduelabalioa, baina zirkuitu honetako presentzia berezi-ki eskertu du eta, urriaren 19an, Hondarribikoemankizunerako gonbita luzatzen du.

03Ortzadar //Larunbata, 2013ko uztailaren 13a


saski-naski


B

Bi deserri

B ADIRUDI deserriak, gai literario etaartistiko gisa, baduela erakargarrita-sunik euskal idazle eta sortzaileentzat,hainbesteraino non gaiaren inflazio

moduko bat ere ez ote dagoen pentsatzen baitubatek. Eta beste horrenbeste memoriari buruz.Maiztu xamarrak ez ote dauden gai eta galderabatzuk (ahaztu nahi eta ezina, oroitu beharra, ezhemengo ez hango izatea…), eta horrek berakindarra ez ote dien kentzen zenbait lan litera-riori, ia klixe bihurtu diren heinean. Hala ger-tatu zait niri behintzat Txartel bat (des)herrirairakurtzean.

Deserria gaitzat duten bi istorioren gurutzaketada eleberria: Peru, 1936ko gerrako umea, Ingala-terrara barkuan erbesteratu, bertan geratu etabizitza Londresen egin duen gizon aguretua, bate-tik; eta Ibai, bestetik, tragedia pertsonal batenondorioz aldatu nahi eta ezin duen iragan hurbi-letik ihesi Londresa doan gaztea. Bi kontakizunenarteko lotura, beraz, tematikoa da (erbestea), etabaita narratiboa ere, Londresen elkar topatzenbaitute bi gizonek. Haatik, ahula eta sinesgaitzxamarra gertatzen da bi pertsonaien elkartzea eta

badirudi hori konpentsatzeko-edo egilearenahotsak esplizitatu egiten duela lotura tematikoa(izenburuan, hitzaurre modukoan eta abar), modunabarmenegian irakurle honen iritzian.

Era berean, idazleak deserria bizitzeko modu des-berdinez hausnartzeko asmoa aitortuagatik, bes-telako galderak ere etorri zaizkio irakurle honi:zenbateraino dira parekagarriak gerra testuin-guru bateko erbestealdia eta istripu baten ondo-riozko ihes pertsonala? Bi istorioak ondoz ondodeserri mota desberdin bezala aurkezteak ez otedu erbesteratzea hein batean husten eta bereahalmen literarioa gutxitzen?

Bi hitz lehen eleberrian erakutsitako joerarijarraiki eta idazle gisa bide propio baten era-kusgarri, Goiak bigarren honetan ere esperi-mentazio formala bilatu du narrazioa egitura-tzerakoan, ahots ugari eta testu-mota asko elka-rrekin nahasiz: eguneroko-atalak, gutunak, egun-karietako albiste-zatiak, galdera-zerrendak, poe-mak… Baliabide narratibo ugari horiek tre-beziaz erabiltzen ditu idazleak, pultsu narrati-boari eusten dion nobela taxutuz. Batez ere Ibai-

ren ihesaren inguruko istorioa harilkatzerakoanematen dute etekin gehien baliabideok: koman,mutu dagoen Ibairen neska-lagun Maialeneninguruko ahots ugari tartekatzeko aukera ema-ten dio idazleari eta baita jakin-mina piztekobitartekoa ere, irakurleak joan behar baituapurka ahots horiek batu eta istorioa osatzen.Alabaina, istorioari berari melodramaren trazahartu diogu tarteka, gazte literaturan irakurri-tako kontakizun hainbaten usaina.

Bigarren haria Londrestartutako Peru gerrakoumearen iraganaren eta orainaren artean dabiljauzika, eta interesgarria da pertsonaiarenahotsak orainaren eta iraganaren arteko nahas-tetik sortzen duen memoriaren denbora berezia.Ezagunagoak zaizkigun Habana ontziko bidaiaeta gorabeheren ostean, Peruren ondorengo bizi-modua eta Londresen geratzera eraman zutengertaerak kontatzen ditu Goiak, eta horixe eginzaio irakurle honi nobelaren alderdirik interes-garrienetakoa, eta narrazioaren alderdi horre-tan gehiago ez sakondu izana bota dut faltan,agian hortxe ikusi dudalako deserria eta erbes-tea bere konplexutasunean arakatzeko bidea.

IBON EGAÑA

Zenbateraino diraparegarriak gerra

bateko erbestealdiaeta ihes pertsonala?

Ez ote du heinbatean erbesteratzeahusten eta ahalmenliterarioa gutxitzen?

KRITIKA

1. Kristalezko begi batMiren Agur Meabe. Susa.

2. 612 euroJon Arretxe. Erein.

3. MusscheKirmen Uribe. Susa.

4. Intemperies. Babes bilaLourdes Oñederra. Erein.

5. Egia esanPeru Magdalena. Elkar.

6. Rasputin eta SanPetersburgoko gauakJoxemari Iturralde. Elkar.SA

LDU

ENA

K

Fikzioa

ERAKUSLEIHOA

1. Uribe Kostako bertsolaritzaLabayru Ikastegia/Fredi Paia. Getxoko kultur etxea.

2. EguberriaJuan Kruz Igerabide/Elena Odriozola. Nerea.

3. Batzarra, gure gobernuaPablo Sastre. Elkar.

4. Euskal Herria. EsentziakXabi Otero. Autoedizioa.

5. Barkamena, kondena, torturaJoxe Azurmendi. Elkar.

6. Bagoaz, hamaika arrazoiditugulako!Independentistak sarea/Ideien faktoria.

Ez Fikzioa

LIBURU DENDAK: Elkar, Casa del Libro (Bilbo), Auzolan (Iruñea)

TESTU LIBURUA

‘Hi! Hikaikastekometodoa’Jon Urruxulegi.Txertoa.10,70 euro.

‘Lagunen artekohizkuntza’ ikasgai

Hika edo hitanoa mendezmende baztertuta edo,behintzat, senide batzueneta lagunen arteko harrema-netara mugatuta egon denmintzamolde berezia da. Iadesagertzera eraman duhorrek. Azken urteotan, bai-na, hikaren loraldi bat suma-tzen ari da. Beraz, garbi dagozein den liburu honen helbu-rua: ikasteko interesa dute-nen bidea leuntzea. Horreta-rako, gramatika arauak, aditztaulak, ariketak eta bestehainbat informazio bildu etaedozein euskaldun alfabeta-turen esku ipini ditu egileak.

Gehigarri honekBizkaiko ForuAldundiarenlaguntza jaso du

POESIA

‘Baso ilunitoan’Jabi Santa Cruz.Erein. 104 orr.8,40 euro.

Norbere senagobernatzeaz

“Ez dut aldamenean tirohotsik entzun nahi.Ez sarraski honetan errudunsentitu.Min egiten dit heriotzaanpolaiak, heriotza merkeak,debaldeko heriotzak.Besteek eragindako herio-tzari honela deritzot:zikina, krudela.Nire heriotzak oso bestela-koak dira, artelanak kasik.Bakoitzak zuritu dezalazuritzeko duena.Ni ez naiz inoren izeneanmintzatuko. Badut nahikoalan nire sena gobernatzen,nire miseriak onartzen...”.

HAURLITERATURA

‘Saba etalandaremagikoa’Yann Degruel.Bakun itzulpen zerb.(itzul.). Elkar. 32 orr. 14 euro.

Kafearen historiabineta bikainetan

“Goizero bezala, eguna argi-tu zuenean, Abisiniakoahuntz basatiak hanka egineta mendira alde egin zuen.Ez galdetu zergatik, bainagoiz hartan, Sabak, anaiarenbegiradapetik ihes egin, etaahuntzaren atzetik joateaerabaki zuen...”. YannDégruelek idatzi eta marraz-tutako album ilustratuhonetan, kafearen deskubri-menduari buruzko kondairaeder batean oinarritutakokomiki bikaina aurki dezakeirakurle gazteak (6 urtetikgorakoentzat zuzendua).

Editorial Iparraguirre S.A.Zuzendaria: Bingen ZupiriaArdura: Iñaki Mendizabal Elordi ([email protected])Koordinazio lana: Amaia Santana ([email protected])Diseinua: Jesús SantamaríaMaketazioa: Naroa EtxebarriaZuzenketak: Iratxe GaztañagaPortada: Naroa EtxebarriaLege Gordailua: BI 1720-06

ZALDI EROA

TITULUA: ‘TXARTEL BAT (DES)HERRIRA’ EGILEA: GARAZI GOIA · ARGITALETXEA: ELKAR

M U

Larunbata, 2013ko uztailaren 13a04 // Ortzadar


M USIKARI ona izatearekin ez daaski”, gogorarazten die AsierPolo biolontxelo jotzaile etaMusikene Euskal Herriko

goi-maialako musika ikastegiko ira-kasleak bere ikasleei.

“Onena izan beharduzu”. Ongi daki hori

bakarlari gisa nazioarteko are-to nagusietan txalotua izan den

musikari bilbotarrak, eta ezkorta-sunean erori gabe, ikas-

leei lehia handia dagoe-la oroitarazten die.

“Orkestrarako postu batateratzen da

hemen, etamunduko 26 txe-

lo jotzaile datoz.Ezinbestean onenaizan behar duzu”. Bat dator

Xabier de Felipe biolin jotzaile gaz-tea, Berlinen master ikasketak bukatu berri,eta bertako Concert House-ko orkestran aka-demizista izaki, gertutik bizi baitu errealita-te hori. “Korea, Txina, Japon, Frantzia edotaEstatu Batuetatik etortzen da jendea hona,lehen baino errazagoa delako bidaiatzea etainternetekin errazagoa delako informazioaeskuratzea. Esaterako, Pariseko orkestranlanpostu bat ateratzen bada, munduko musi-kari onenek segidan jakiten dute”.

Hala ere, euskal musikari gazteak bete-beteansartuta daude goi mailako musikagintzan,oraindik ere Europatik “asko ikasteko” badu-gu ere, De Feliperen ustez. Urtero 80 musika-ri gaztek bukatzen dituzte ikasketak Musi-kenen, “eta bertako ikasle bat Frantziako edoAlemaniako musikari baten parean izatealortzen ari gara pixkanaka”, Poloren hitze-tan. Baina, egoera ekonomikoak ere estutzenditu bertako musikari gazteak. “Musikari iza-tea ez da sekula erraza izan”, azpimarratzendu Patricio Goialdek, Musikene-ko zuzenda-ri kudeatzaileak. “Orain, baina, are zailagoada, gazteentzako aukerak gutxiagotu direla-ko. Orkestretan ez da plazarik ateratzen, etazenbait musika ziklo ere desagertu dira”.

Ikasketak bukatu berri dituen Iraia Bereziar-tua biolin jotzaileak sumatu du hori. “Lehe-nago, esaterako, Euskadiko Orkestratik dei-

tzen zizuten jotzeko, orain ez. Kolaboratzaileizateko deialdiak ere desagertu egin dira”.Horregatik, musikari askok ibilbideakanpoan egitea erabakitzen dute, noiz itzuli-ko diren jakin gabe.

MUSIKAREN GUGGENHEIM-A Musikene EuskalHerriko goi-maiako musika ikasketen zen-troa bultzada garrantzitsua izan da euskalmusikarientzako. Orain hamabi urte zabal-du zen, eta azken urteotako barne gatazkakizan badira ere, “prestigio handiko” erakun-dea dela dio Goialdek. “Horren froga dakanpoko eta bertako ikasleak gurera etorrinahi dutela. Aurten ere 82 plazetarako 241lagunek izena eman baitute”. Estatuko erre-

musika klasikoa

MIREN RUBIO

Euskal musikari gazteek gero eta maila hobeagoa ei dute, “Europakoherrialdeen pare”, Asier Polo biolontxelo jotzaileak nabarmentzen duenez.Horregatik, ‘allegro’ bai, baina neurrian, ‘ma non troppo’, musika klasikoarenplaza sekula baino unibertsalagoa delako orain, eta nazioartekonorgehiagokan dabiltza musikari euskaldunak. Krisiak ere estutzen ditu, etaaskok atzerrira jotzen dute aukera musikal gehiagoren bila

Allegro manon troppo

Aukera non, IraiaBereziartua hor. Donos-tia 2016 dela bide,“baliteke guretzakoateak zabaltzea”, dio.GORKA ESTRADA



musika klasikoa

EUROPATIK URRUN Ildo horretan, Alemaniara-ko bidea hartu zuen Xabier de Felipek, Nica-nor Zabaleta eta Bizkaiko Diputazioaren bekakbaliatuta. “Hemengo maila hobea da, eta auke-ra musikalak ere gehiago dira, batez ere gaz-tea bazara”. Izan ere, musika ikastegien kali-tateaz gain, bestelako ekintzetan parte hartzeaezinbestekoa dela dio biolin jo-tzaileak. “Mun-duko musikari onenak etor-tzen dira Berline-

ra, eta hori bizitzea aukera handia da. Gaine-ra, maila altuko orkestra gehiago daude, semi-profesionalak ere badaude, musikari gazteekinlan egiten dutenak, eta ganbara taldeetan ereparte hartzeko aukera duzu. Hori da EuskalHerrian falta dena”.

Are gehiago, kontzertu eta zikloetan behera-kada sumatu du Goialdek. “Adibidez, o-rain

Asier Polo biolontxelo jotzaile eta Musikene ikastegiko irakaslearen aburuz, maila altuko musikaria izateko ez da zertan atzerrira

joan ezinbestean. Halere, aitortzen du: “Hemen interpretazioaz soilik bizitzea ia ezinezkoa da”. OSKAR MARTINEZ

urte batzuk kontzertu zikloak antolatzenziren aurrezki kutxen gizarte ekin-tzeklagunduta. Baina, dirua murriztu zaienez,ziklo horiek kendu dituzte”. Ganbara tal-deekin ere beste hainbeste gertatzen deladio, jotzeko espazioak eta aukerak gero etamurritzagoak direlako. Horregatik, Euska-diko Orkestrarekin elkarlana bultzatzekolanean ari da Musikene, eta Asier Polok eredauden espazioak mantendu behar direlaaldarrikatu du. “Gaztea den musikari batezin da zuzenean orkestra batean hasi, bes-telako bideak behar ditu, laukoteak edota bes-telako formatuetako taldeak. Hori ezinbes-tekoa da musikariaren prestaketarako, etahorregatik mugitzen da jendea, esperientziakedukitzeko”.

EZIN ESKU HUTSIK ITZULI Gaur egungo egoe-ra kontutan izanik, Euskal Herrira itzultzeazaila dela dio De Felipek. “Urte batzukkanpoan eman, eta itzultzeko asmoa nuen.Oraindik ere etxera itzuli nahiko nuke, denaez delako bizitza profesionala, baina nahikozail ikusten dut”. Aukera gutxi daudela dio:“ Oraingoz Bilboko Orkestra Sinfonikoak, etaEuskadiko Orkestrak aurrera jarraitzen dute,baina ez dituzte postu berririk eskaintzen.Esaterako, musikari batzuk erretiratu egindira, baina ez dira postu horiek guztiak ate-ra. Horregatik diot gero eta aukera gutxiagoditugula”. Iraia Bereziartua ere ados dago,eta aukeren arabera hartuko ditu erabakiak.“Han suertatzen bada aukera, han geratukonaiz”. Baina badu esperantzarik. “Donostia2016 Kultur Hiriburuaren izendatzearekinakaso aukera gehiago egongo dira, eta bali-teke guretzako ateak zabaltzea”.

Irakasle lanetan ere aritzen dira musikariengehiengoa, Asier Polo bezala. “Hemen inter-pretazioaz soilik bizitzea ia ezinezkoa da”,gogoratzen du Goialdek. “Normalean bilanak, interprete eta irakaslearenak uztar-tzen dira”. Bereziartua ikasle denetik arituda musika eskoletan lanean, eta atzerritikitzultzean ere lan horri heldu nahiko lioke.Polok ere azpimarratu duenez, interpretearlorako aberasgarria da irakasle aritzea,“ideiak zehazten eta argitzen laguntzen dizu-lako, irakasteko gogoa baldin baduzu, noski”.Baina, Goialderen arabera, musika ira-kaskuntzan aukerak ere murriztuko dira.“Tapoi bat egongo da laster, musika eskolakezin direlako gehiago handitu, eta irakasleakgazteak direlako”.

Ildo beretik, musikari lana “gero eta gogo-rragoa” izaten ari dela dio Polok. “Asko mugi-tzen den lanbidea da, eta gure musikariakParisetik edo Berlinetik ateratzen direnenpare atera behar dira”. De Felipek garbidauka hori. “Maila gero eta altuagoa da. Osopozgarria da, baina horrek esan nahi du geroeta nekezagoa dela lan bat topatzea”. Horre-gatik, ikasketak egiteak lanpostua ez duelabermatzen azpimarratu du Polok. “Alema-nian hori orain 40 urtez geroztik gertatzen da,eta Europa ekialdeko tradizio musikal han-diko herri askotan ere beste hainbeste pasa-tzen da. On-onenak soilik dira profesionalak”.

Beraz, euskal musikariek “pilak ipini” dituz-tela dio De Felipek. “Musikari euskaldun ba-tzuk bagabiltza munduan zehar, eta denekdaukagu garbi konpetentzia oso gogorra dela.Zortea ere behar da, noski, musika oso sub-jektiboa delako, eta lanaren arabera musika-ri baten perfila edo bestea bilatzen delako. Bai-na gu adi gaude, eta edozein lanpostu edo lekuateratzen bada, aukerak izateko prest gaude”.

ferentziazko zentroa bihurtu da, Poloren abu-ruz. “Musikaren Guggenheim-a da Musike-ne, jende oso ona eta nazioarte mailakoaelkartu garelako”. Izan ere, irakasleetakoasko interprete entzutetsuak dira, Asier Polokasu. Horrek erakarri zuen Iraia Bereziartuaikaslea, esaterako. “Hemen bertan eta osomaila altuko irakasleekin ikasteko aukeraeskaintzen du Musikenek, eta kanpoko ikas-leak ere horregatik etortzen dira hona”. Horidela eta, musikari maila altua lortzeko “ez daezinbestekoa kanpora joatea”, Polok dioenez.

Dena den, Musikenek ez du ikasketekinjarraitzeko masterrik eskaintzen, datorrenurtean orkestrazio masterra martxan jarri-ko badu ere. Horregatik, edota esperientziaberrien bila, atzerrira joaten dira ikasterahainbat gazte. “Ahal izanez gero, oso aberas-garria da”, dio Goialdek. “Baina kontua daahal izatea”. Ekonomikoki ahalegin handiaegin behar baita, Bereziartuak ere azpima-rratu duenez. “Kontserbatorio asko daude,baina dirua behar da. Atariko azterketa egi-teko ordaindu behar duzu, eta baita bidaiaegiteko ere”. Diputazioek nahiz bestelako era-kundeek zenbait beka eskaintzen dituzte, bai-na diru laguntza hori ondoren jasotzen da.“Ezin zara beken zain egon, eta normaleanhoriekin kontatu gabe kanpora joateko aha-legina egiten duzu. Gero saiatzen zara bekaeskuratzen”. Hala ere, atzerrira ikastera joannahi duela garbi du Bereziartuak, eta Graz,Brusela eta Amsterdameko kontserbatoriokoatariko probak egin ditu. “Hemen geratzenbanaiz, maila asko jaitsiko nuke. Gainera,gehiago ikasteko gogoa dut, eta kanpoan dau-denek asko ikasten dutela diote”.

Xabier de Felipek Alemaniara jo zuen, Nicanor Zabaleta eta Bizkaiko Diputazioaren

bekei esker. “Munduko musikari onenak Berlinera datoz”, nabarmentzen du. ORTZADAR

06 // Ortzadar Larunbata, 2013ko uztailaren 13a


musika

Bere lehendiskoa ingelesez kalera-tuko bada ere, bosko-teak ez du baztertzeneuskaraz sortzea aurre-rago. JAVI COLMENERO

ANE UNDURRAGA

NN ERABEZAROTIK heldutasunerakobidea batera egin dute eta, ibilbidehorretan, euren izaeraren eta gustuenaraberako musika sortu. Duela hamar

urte metal kutsua zuen euren musikak, errebel-deagoak zirela sentitzen baitzuten, baina gauregun lasaitu egin dira eta gauzak beste modu bate-ra behatzen dituzte. Orduan bezalaxe gaur ere,musika da euren bizitzaren erdigunea, bakoitzakbere profesioa izanagatik ere musikak markatzenduelako euren bizitzeko modua. Hamarkada batezsortzen aritu ostean jaio da John Berkhout, loka-lera musika egitera joateko beharrari erantzunez.Ekain Perez, Eneko Lusar, Mikel Alonso, AnderLizaso eta Iñigo Goñi dira eurak eta Aiako men-dipetik datoz, alegia, Oiartzundik.

Folk, rock, psikodelia eta indie estiloek definitzendute John Berkhout. The Path izeneko lehenengoEPa aurkeztu dutenetik, Euskal Herriko indie-rockaren iraultza egiten ari direla diote gizartekoahots desberdinek, baina eurak ez dira, inolaz ere,iraultzaile kontsideratzen. “Gu baino lehenagoaritu da jendea estilo honetako musika egiten,modu batean edo bestean, eta gu eta gero ere egon-go da”. Ez dute uste ezer asmatu dutenik, baibeharbada Euskal Herrian bide berri bat, “posi-ble bada esan”, hartu dutela. Nolanahi dela ere,proiektua isilpean gordeta izan dute, eurenbarruko lana izan baita: “Gu geu aurkitzen ibiligara eta guk geuk musikarekiko nola ikustengenuen geure burua frogatzen”.

ANIZTASUNA Musikaren bidez sentimenduak etasentsazioak adierazten dituzte. “Kanta bakoitzaegoeraren eta tokiaren arabera desberdina da.Guk gure musika egiten dugu eta, gero, norberakegiten du bere erlazioa kantarekiko eta musika-rekiko”, dio Ander Lizasok. Musika egitean atze-rriko eragina dute eta, beharbada, ez da antze-maten euskaldunak direnik, ez izenean eta eztamusika egiteko estiloan ere. Alabaina, euren sus-traiak non dauden errotuta badakizkite, horrenadierazle da taldearen izenaren jatorria bera.Oiartzunen “joan beharko dut” adierazpena esa-ten duten moduari kutsu anglosaxoia gehitu etahori da John Berkhout. Musika entzuterakoan ezdute mugarik jartzen eta ezta sortzerakoan ere.Klasikoa, 60-70 hamarkadetakoa, modernoa edo-ta une honetakoa entzuten dute. Atzerriko musi-

ka taldeak dira euren iturri nagusiaeta, horregatik, atze-

rriko musikaren eragina nabari da euren pieze-tan. Sortu, aldiz, folk eta indie kutsukoa edotamusika elektronikoa sortzen dute, besteak beste.Izan ere, ez dute planteatzen estilo jakin batekomusika egitea, frogatuz eta berrikuntzak eginezateratzen zaiena sortzea baita euren filosofia etalan egiteko modua. “Udazkenean kaleratuko dendiskoak aniztasun hori jasotzen du”, aurreratzendu boskoteak. Gaineratzen dute, lehenengo lanhorrek hamar kantu izango dituela eta guztiakingelesez. Hala ere, ez dute baztertzen aurreragoabestiren bat euskaraz sortzea eta ezta lan oso bateuskaraz egitea ere.

APUSTUAREN BIDEA Momentuz hiru kantuz osa-tutako bideoklip laburra erakutsi dute, The Pathdiskoa aurre-promozionatzeaz gain jendearenharrera ikusteko balioko diena. Izenak berakbidea esanahi du eta, boskotea, duela hamar urte-tik hona bidea elkarrekin egiten ari bada ere, JohnBerkhoutekin bide berri bat egiten hasi da. “Sin-bologikoki posible du izan gure bidearen hasie-ra”, dio Ekain Perezek. Bideoklipean abestiezgain, irudia dago, txakur baten alde domestikoaeta basatia aurrez aurre jarrita gogoeta eragitenduena. Horrekin adierazi nahi dute bizitzan ingu-rune batean edo bestean egoteak desberdin era-giten dizula jarreran eta pentsaeran. Diskoa eurekekoiztu dute eta gero izan dute Getin ekoizleak etaWarner diskoetxeak lanaren berri. Uneotan,proiektu desberdinetan, bi zigilu horiekin dabiltzalanean. “Guk apustu bat egin dugu eta, orain,errekonpentsa moduko bat da eta, noski, sekula-ko ohorea”, kontatzen dute. Izan ere, euren kabuziritsi ezingo luketen esparruetara eta platafor-metara ailegatzeko aukera emango diete, ezi-nezkoa baita sortu, kudeatu, promozionatu etaprozesu guztia bakarrik aurrera eraman. Horre-gatik, guztiak daude ados esatean John Berkhoutez direla soilik Ekain, Eneko, Mikel, Ander eta Iñi-go, baizik eta euren atzean dagoen lan-talde han-di bezain zabal bat, eurak bezala ondo egindakolanean sinesten duena.

Isilpekodiziplinatikdatorrenindie musikaEkainean lehenengo EPa gizarteratuzutenetik, sare sozialak bereganatu dituJohn Berkhout taldeak. Sentsazio berriakprobatuz, zuzenekoak prestatzendabiltza, hilaren 18an lehenengokontzertua Neil Youngekin eskainikobaitute Biarritzeko Big Festivalen

BIARRITZ

GAKOA: IZAERA ETA JARRERA

‘Bidea’ izeneko abestiarekin ezagun eginda, eurenbideaz gogoeta egin dute hala eskatuta. Bidearenhasieran daudela sentitzen dute eta momentuz EuskalHerrian ezagutarazi nahi dute proiektua. Gutxika egi-ten dute lan eta oinak lurrean dituzte, euren menta-litate diziplinatu, umil, kritiko eta sortzailearekin. Krisitestuinguruan helburuak jartzea zaila dela diote etahorregatik oinarritzen dute esfortzuan euren lana.

berria eta proiektua bera definitzen joan beharizan genuen; beharrak ikusi, baliabideak jarri,bertsolariekin eta eragileekin bilerak”. Hastape-netan, bertsolarien kontrataziora mugatzen zenzeregina. Etengabeko hausnarketari eta izaeradinamikoari esker, eskaintza zabaltzen joan zireneta hala jaio ziren maketazio atala eta argitalpe-nak, ondoren produkzio lanetan murgildu zireneta, bertso saioak ez ezik, emanaldi berritzaileakantolatzen hasi ziren. “Erabiltzaileek norabideaeta prozedurak fintzen lagundu digute”.

Bertsolaritza zabaltzeko bide berriak urratu ditueta, neurri batean, bertsoa kontsumitzeko erariere eragin dio. Izan ere, lehen, ekitaldi bateanbertsolariak nahi zituenak, haiekin egin beharzuen harremana, bide informalagoetatik gehie-netan. Gaur egun, Lankuri eska dakioke bertsosaioa neurrira antolatzeko, eta bertso saio arrun-ta baino nahiago dutenek emanaldi berezia kon-tratatu, eskaintza zabala aurkituko dute. Esatebaterako, Andoni Egañak eta Xabier Lizasokgidatutako Bi arreba ikuskizun musikatua edoberriki aurkeztu den Bertsopilota, bertsoa etakirola elkartzen dituena, adibide politak dira,azkenaldiko joerak ulertzeko. Zer esanik ez, Lan-kuk badu zeresana berrikuntza horien ugari-tzean. Argitalpen zerbitzuari esker, liburuak,jolasak eta ikusentzunezko ekoizpenak ere badi-tuzte bertsozaleen eskura.

TRADIZIOA GAURKOTZEN Internetek garrantziahandia hartu du gaur eguneko gizartean eta,beraz, Lankuren zerbitzu guztien berri sarea-ren bidez jaso daiteke. Mikel Mariskalek dioe-nez, “sorreran, gure jardunaren zenbait kon-

tu aurreikusi genituen, baina egiazki, ibilbideakerakutsi digu norantza joan”. Bertsolaritzak tra-dizioari lotuta aurrera egiten, garatzen, jakin du.Lankuk ere bide horretan asmatu duelakoandago Mariskal, “bertsolaritza, funtsean, komu-nikazio artistikoa da, bere oinarria mantentzenjakin badu ere, denbora berrietara egokitzenasmatu du”. Oholtzatik harago, beste komuni-kazio esparru batzuk aurkitu ditu bertsolaritzakazkenengo urteetan, horra giltzarria.

Komunikaziorako bide berrietan murgildu iza-na da Lankuren lehenengo hamarkadako ezau-garri nagusi bat; bestea, dinamismoa, beti alda-tzen, garai berrietara egokitzen aritzea. “Bizi-rik eta etengabeko hausnarketan da proiektua”,dio Mariskalek, “gelditzen ez den prozesua da”.Horretarako, gainerako eragileen babesa ezin-bestekoa da, “elkarteekin eta bertsolariekinbatera, bidea elkarlanean egiteko gaitasunaazpimarratuko nuke”.

Etorkizunera begira ere, moldagarritasunhorretan sakontzea izango da gakoa, “egitenduguna findu eta aukera berrietara erne egonbehar dugu”. Mikel Mariskalen ustez, “Lanku,estandarretik aldentzen den enpresa da, azkenfinean proiektu sendo bati lotuta baitago”. Indarhori mantentzeko, garbi du orain arteko bidea-ri eutsi behar zaiola, “proiektu dinamikoa behardu izan, kultur elkarteentzako tresna”.

Hamarkada bat bete du Lankuk, bertsolaritzaren ingurukoeskaintzari enpresa-egitura eman dion proiektuak

Hamar urtekojardun dinamikoa


944 480 000 [email protected] www.artez.net

itzulpenak - hizkuntza aholkularitza - papergintza


bertsolaritza

DABI PIEDRA

BB ERTSOZALE Elkarteak 2003ko ekai-nean jarri zuen martxan Lanku, azpie-gitura eraginkorra bultzatu eta “edo-zein kultur ekitaldi sortzeko eta anto-

latzeko giza baliabideak eta materialakudeatzeko”, Lanku.com webgunean jaso-tzen denez. Hala ere, hamar urteangizartea goitik behera aldatu da etabertsolaritzak jakin du garapenhorren olatuari heltzen, besteak beste Lankurenmoldagarritasunari esker. Aurrera begira ere,Lankuko arduradunek badakite garai berrieneskakizunetara egokitzen jarraitzea dela sekre-tua. “Guretzat, antolatzaileek egiten duten balo-razioak garrantzia handia du”, esan digu MikelMariskal Lankuko zuzendariak, “eta orokorreanoso balorazio onak dira”.

Bertso saioak, eta bertsolariak tartean dituenedozein ekitaldi edo ikuskizun, Euskal Herrikobazter guztietara eramatea da Lankuren zeregi-na. Azken batean, bertsozaleei zerbitzua ema-teko enpresa integral baten gisakoa da eta horre-gatik begiratzen dio Mariskalek arretaz kulturekitaldien antolatzaileen iritziari. Lankuren era-biltzaileak, kultur programatzaileak dira aldebatetik, eta baita bertsolariak ere, plazak ema-ten baitizkie eta haien jarduna neurri bateanprofesionalizatzen lagundu baitu.

Lankuk ekarri duen aldaketa “modu naturalean”etorri dela aipatu du Mariskalek, baina ez da izangoizetik gauera lortutakoa: “Hasieran dena zen

HERRI MUGIMENDUEN OSAGARRI

Lankuk bertsoarekin lotutako zerbitzuak eta azpiegituraeskaintzen ditu, bertsozale eta antolatzaileei laguntzeko. Halaere, egitasmoko kideek argi eta garbi dute beren asmoa ezdela ekoizpen osoa bereganatzea edo antolatzaileak ordezka-tzea, kontrakoa baizik: “Herri mugimenduen antolakuntza erres-petatuz bertsolaritza indartzea”, webgunean diotenez.

“Bertsolaritza, funtsean, komunikazio

artistikoa da”, baieztatzen du Lankuko

zuzendari den Mikel Mariskalek. LANKU

08 // Ortzadar Larunbata, 2013ko uztailaren 13aKMK

ortzadar - static.deia.eusstatic.deia.eus/docs/2013/07/12/ortzadar________130713_2716.pdfortzadar...

Documents

Transcript of ortzadar - static.deia.eusstatic.deia.eus/docs/2013/07/12/ortzadar________130713_2716.pdfortzadar...