Oñatiko Aditz-taulak

17
Atarikoa 1 Deba ibarreko aditz-taulak (2) Oñati, Debagoiena E sku artian dakozun lan hau Oñatiko Udal Euskaltegixan egin da, bertako maisu eta beste zenbait herrittarren laguntasunari esker. Lantxo honetan Oñatiko aditz ezagun eta ebalixenak batu gura izan dittugu modu praktiko eta labur batian danon eskura ifintteko. Hemen agerketan diran aditz formak idazteko orduan erabilttekuak dira. Danok dakigu esatetik idaztera zelako aldaketak emuten diran eta pertsonatik pertsonara be zelako aldiak dagozen; horregatik ba, gure lan honetan oñatieraz eskribitten dogunian balixoko doskun proposamena egin gura izan dogu. Eskribittiak berak dakon legietara makurketia eskaketan dau, hau da, forma borobillak eta osuak idatzi bihar dira; horretarako zenbait errekonstrukziño egin bihar izan dittugu, paradigmen batasunari eta logikari kasu egiñaz, eta euskera batuari begira; azken fiñian euskera bat dala erakutsi eta herrikua eta batuaren arteko zubi lana egitteko asmuaz sortu dogu- eta lan hau. Aditz forma batzuetan parentesixak ikusiko dittuzue, horrek esan gura dau bi modutara esan/entzuten dala aditz hori: parentesi barrukua be esanda edo esan barik. Beste batzuetan bi aditz-forma be ifini dittugu, forma bixak entzuten diralako bardin samar eta horregaittik bata zein bestia ontzat emun dittugu. Adizkixak kolore argixagua dakoiñian, eztirala oso ebalixak esan gura dau. Lan hau irakurri ondoren ikusten badozu zure belarrirako ezezagunak diran edota zure inguruan beste modu baten esaten diran formak agerketan dirala, gustura hartuko dittugu zure komentarixo, iritzi eta proposamen danak. Ia ba, gura dozun arte! Oñatiko Udal Euskaltegixa Badihardugu Euskara Elkartiak Deba ibarreko 17 herrixetako aditz-taulak osatu eta kaleratzeko proiektu bat jarri dau martxan 2005. urtian. Proiektu honi ez gontsan ekingo, ziurrenik, Oñatiko Udal Euskaltegixak egindako lan hau eskura izan ez bagendu. Hau dala-ta, ZORIONAK eta ESKERRIK beruenak emon nahi gontsezen lan honetan parte hartu daben daneri! Badihardugu Euskara Elkartia Aurkibidea Atarikoa ...........................................................................1 Oharrak .............................................................................2 Indikatiboa .......................................................................3 Baldintza ..........................................................................6 Ahalera .............................................................................9 Subjuntiboa eta Agintera ..............................................10 Aditz trinkoak ................................................................11 Adibideak ........................................................................15 Atarikoa

Transcript of Oñatiko Aditz-taulak

Page 1: Oñatiko Aditz-taulak

Atarikoa 1Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

Esku artian dakozun lan hau Oñatiko UdalEuskaltegixan egin da, bertako maisu etabeste zenbait herrittarren laguntasunari esker.

Lantxo honetan Oñatiko aditz ezagun etaebalixenak batu gura izan dittugu modu praktiko etalabur batian danon eskura ifintteko.

Hemen agerketan diran aditz formak idaztekoorduan erabilttekuak dira. Danok dakigu esatetikidaztera zelako aldaketak emuten diran eta pertsonatikpertsonara be zelako aldiak dagozen; horregatik ba,gure lan honetan oñatieraz eskribitten dogunianbalixoko doskun proposamena egin gura izan dogu.

Eskribittiak berak dakon legietara makurketiaeskaketan dau, hau da, forma borobillak eta osuakidatzi bihar dira; horretarako zenbait errekonstrukziñoegin bihar izan dittugu, paradigmen batasunari etalogikari kasu egiñaz, eta euskera batuari begira; azkenfiñian euskera bat dala erakutsi eta herrikua etabatuaren arteko zubi lana egitteko asmuaz sortu dogu-eta lan hau.

Aditz forma batzuetan parentesixak ikusikodittuzue, horrek esan gura dau bi modutaraesan/entzuten dala aditz hori: parentesi barrukua beesanda edo esan barik. Beste batzuetan bi aditz-formabe ifini dittugu, forma bixak entzuten diralako bardinsamar eta horregaittik bata zein bestia ontzat emundittugu. Adizkixak kolore argixagua dakoiñian, eztiralaoso ebalixak esan gura dau.

Lan hau irakurri ondoren ikusten badozu zurebelarrirako ezezagunak diran edota zure inguruanbeste modu baten esaten diran formak agerketan dirala,gustura hartuko dittugu zure komentarixo, iritzi etaproposamen danak. Ia ba, gura dozun arte!

Oñatiko Udal Euskaltegixa

Badihardugu Euskara Elkartiak Deba ibarreko 17herrixetako aditz-taulak osatu eta kaleratzeko proiektubat jarri dau martxan 2005. urtian. Proiektu honi ezgontsan ekingo, ziurrenik, Oñatiko Udal Euskaltegixakegindako lan hau eskura izan ez bagendu. Hau dala-ta,ZORIONAK eta ESKERRIK beruenak emon nahigontsezen lan honetan parte hartu daben daneri!

Badihardugu Euskara Elkartia

Aurkibidea

Atarikoa ...........................................................................1

Oharrak .............................................................................2

Indikatiboa .......................................................................3

Baldintza ..........................................................................6

Ahalera .............................................................................9

Subjuntiboa eta Agintera ..............................................10

Aditz trinkoak ................................................................11

Adibideak ........................................................................15

Atarikoa

Page 2: Oñatiko Aditz-taulak

Oharrak2 Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

naiz

naiz

nauk

naun

Erabillera neutrua

Euskara batuko ordaiña

Hikako formia, gizonezkuendako

Hikako formia, andrazkuendako

Nola irakurri aditz taulak�

Goguan hartzeko oharrak

1) Kuadruetan ebalten dittugun izenordain pertsonalezgain, beste honeik be entzuten dira: hak, haik, zuei-ri eta hairi.

2) NOR-NORI-NORKen indikatibuan eta baldintzanEUTSI bada be aditz-laguntzailliaren errua, guk tz-rekin idatziko dogu, orain arteko testuak hola idatzidiralako eta tz bakarrik entzuten dalako.

3) Danok konturatuta egongo gara honezkero ezbardi-ñak dirala berba egittia eta eskribittia, hau da, ezto-gula bardin berba egitten eta eskribitten. Ikusi dagi-gun ba, batetik bestera pasaitterakuan emutendiran aldaketa nagusixenak:

Esan Idatzi

�� BBookkaall aarrtteekkoo --rr-- bbiigguunnaa ggaalldduu::

Nunguak zaai? Araozguak gaa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .{zarai/gara}

Gure seme-alabak etxian geatu dia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .{geratu dira}

Zuen iritzixak ondo etorriko liake . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .{lirake}

�� BBookkaall aarrtteekkoo --gg-- bbiigguunnaa ggaalldduu::

Nun eon haiz orain arte? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .{egon}

Hori baxakixau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .{baxakixagu}

Umiari zapatatxo batzuk ekarri xauu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .{xaugu}

Orainddiok lanian xiharduau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .{xiharduagu}

�� BBookkaall aarrtteekkoo --gg-- bbiigguunnaa ggaalldduu eettaa ssoorrttzzeenn ddaann ddiippttoonngguuaa iittxxii::

Erosi doten karteriakin gustora nau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {nago}Kaletar danak bakaziñotan dauz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {dagoz}Zeri begira zeuzen/zeuntzen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {zegozen/zegontzen}

�� BBookkaall aarrtteekkoo --dd-- bbiigguunnaa ggaalldduu::

(Nik hi) Atzo plaza inguruan ikusi hindduan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {hinddudan}Zabaldu egizu bentaniori keia fan dein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {dedin}Andriari diar egin otzan lagunketara etorri zein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {zedin}

�� UUKKAANN aaddiittzziiaann --ddii-- ssiillaabbiiaa jjaann::

Etxeko lan danak egin ttut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {dittut}Gure Mikeltxok liburu danak bota ttu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {dittu}Hareik egin ttue egittekuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {dittue}Bihar ziran papelak zuzendu txuagu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {ditxuagu}

�� IIBBIILLLLII aaddiittzziiaann -- LL -- lleettrriiaa ggaalldduu::

Ze zabitz hor illunetan? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {zabiltz}Etxia dotoreketan gabitz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {gabiltz}Aittajaun-amandriak oso ondo dabitz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {dabiltz}Ondo gabitzak? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {gabiltzak}

�� --nn-- lleettrriiaa ggaalldduu::

Domekan enitzan fan haren entierrora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {enintzan}Izan hitzan bersuetan? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {hintzan}Gaztetan bizikletan onak gitzuan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {gintzuan}

�� dd>>rr aalltteerrnnaannttzziiaa::

Fan hari aguro! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {hadi}Ezkutau hari hemetik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {hadi}

�� ““rr”” ggooggoorrrraa zziihhaarroo iixxiilldddduu::

Nok abixau xok juntia daguela? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {nork}Zek billurketan zau? Gerriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {zerk}Ze dakatzu amantalian? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . {zer/dakartzu}

Page 3: Oñatiko Aditz-taulak

Indikatiboa 3Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

NOR-NORI / Indikatiboa - Oraina

NOR / Indikatiboa

NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEI HAREIRI

HA xat xak xan xako xaku xatzu xatzue xatezait zaik zain zaio zaigu zaizu zaizue zaie

xatak xakok xakuk xatekxatan xakon xakun xaten

HAREIK xat xak xan xako xaku xatzu xatzue xatezaizkit zaizkik zaizkin zaizkio zaizkigu zaizkizu zaizkizue zaizkie

xatak xakok xakuk xatekxatan xakon xakun xaten

NOR-NORI / Indikatiboa - Lehena

NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEI HAREIRI

HA xaten xaken xanan xakon xakun xatzun xatzuen xaten (1)zitzaidan zitzaian zitzainan zitzaion zitzaigun zitzaizun zitzaizuen zitzaien

xatian xakuan xakuan xatianxatanan xakonan xakunan xatanan

HAREIK xaten xaken xanan xakon xakun xatzun xatzuen xaten (1)zitzaizkidan zitzaizkian zitzaizkinan zitzaizkion zitzaizkigun zitzaizkizun zitzaizkizuen zitzaizkien

xatian xakuan xakuan xatianxatanan xakonan xakunan xatanan

naiz nintzannaiz nintzen

nauk nintzuannaun nintzonan

haiz hintzanhaiz hintzen

haiz hintzan(an) haiz hintzen

da zanda zen

dok zuandon zonan

gara giñan/gintzangara ginen

gaittuk gintzuangaittun gintzonan

zara ziñan/zintzanzara zinen

zarai ziñain/zintzainzarete zineten

dira zirandira ziren

dittuk zittuandittun zittunan

NI

HI (g)

HI (a)

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

OORRAAIINNAA LLEEHHEENNAA

Aditz forma berberak ebalten dira singularrian eta pluralian: bidian otsua(k) agertu xat/xaten(1) Beste aditz-forma hau be entzuten da: xatein

Page 4: Oñatiko Aditz-taulak

Indikatiboa4 Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

NOR-NORK / Indikatiboa - OrainaNIK HIK (g) HIK (a) HAREK GUK ZUK ZUEK HAREIK

NI nauk naun nau naizu naizue naue nauk naun nau nauzu nauzue naute

naixok naixuai naixon naixonai

HI (g) haut hau haugu hauehaut hau haugu haute

HI (a) hau(na)t hau haugu haue haut hau haugu haute

HA dot dok don dau dogu dozu dozue daue dut duk dun du dugu duzu duzue dute

xuat xok xuagu xuai xonat xon xonagu xonai

GU gauk gaun gau gaizu gaizue gaue gaituk gaitun gaitu gaituzu gaituzue gaituzte

gaixok gaixuai gaixon gaixonai

ZU zaut zau zaugu zauezaitut zaitu zaitugu zaituzte

ZUEK zauet zaue zauegu zaueizaituztet zaituzte zaituztegu zaituztete

HAREIK dittut dittuk dittun dittu dittugu dittuzu dittuzue dittue ditut dituk ditun ditu ditugu dituzu dituzue dituzte

ditxuat ditxuk ditxuagu ditxuaiditxunat ditxun ditxunagu ditxunai

NOR-NORK / Indikatiboa - LehenaNIK HIK (g) HIK (a) HAREK GUK ZUK ZUEK HAREIK

NI nindduan ninddunan nindduen nindduzun nindduzuen ninddueinninduan nindunan ninduen ninduzun ninduzuen ninduten

nindduan nindduainninddunan ninddunain

HI (g) hinddu(d)an hindduan hinddugun hinddueinhindudan hinduen hindugun hinduten

HI (a) hinddu(d)an* hindduan* hinddugun hindduein*hindudan hinduen hindugun hinduten

HA neben hian/huan hian/huan* eben geben zeben zeuen euennuen huen huen zuen genuen zenuen zenuten zuten

ñuan xuan giñuan xuainñonan xonan giñonan xonain

GU gindduan ginddunan gindduen gindduzun gindduzuen ginddueingintuan gintunan gintuen gintuzun gintuzuen gintuzten

gindduan gindduainginddunan ginddunain

ZU zinddu(d)an zindduan zinddugun zindduainzintudan zintuen zintugun zintuzten

ZUEK zindduten zindduain zindduegun zinddueinzintuztedan zintuzten zintuztegun zintuzteten

HAREIK nittuan hittuan hittu(n)an zittuan gittuan zittuen* zittuein* zittuainnituen hituen hituen zituen genituen zenituen zenituzten zituzten

nitxuan (zi)txuan gitxuan (zi)txuainnitxunan (zi)txunan gitxunan (zi)txunain

Nork=guk danian, bokal arteko -g- askotan ezta entzuten; nor=3. p. pl. danian, ezta esaten hasierako di- : ttut, ttuzu...

(*) Forma pleonastikuak ebalten dira askotan hikako emakumiendako adizkixetan: hinddu(d)anan, hianan/hunan, hinddunan, hinddu-nain... Eta baitta 2. pertsonako adizki batzuetan be: zittuzun, zittuzuen

Page 5: Oñatiko Aditz-taulak

Indikatiboa 5Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

NOR-NORI-NORK / Indikatiboa - Oraina (singularra eta plurala)NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEI HAREIRI

NIK dostat donat xat dotzut dotzuet dostetdiat dinat diot dizut dizuet diet

txat xostiattxanat xostenat

HIK (g) dostak xak doskuk dostekdidak diok diguk diek

HIK (a) dostan xan doskun dostendidan dion digun dien

HAREK dost dosk don xau/xao dosku dotzu dotzue dostedit dik din dio digu dizu dizue die

xostak txak xoskuk xostekxostan txan xoskun xosten

GUK dosta(g)u dona(g)u xau(g)u dotzu(g)u dotzue(g)u doste(g)udiagu dinagu diogu dizugu dizuegu diegu

txaugu xostiagutxanagu xostenagu

ZUK dostazu xatzu doskuzu dostezudidazu diozu diguzu diezu

ZUEK dostazue xatzue doskuzue dostezuedidazue diozue diguzue diezue

HAREIK dostei dostai donai xaue doskue dotzue dotzuei doste didate diate dinate diote digute dizute dizuete diete

xostai txai xoskuai xostiaixostanai txanai xoskunai xostenai

NOR-NORI-NORK / Indikatiboa - Lehena (singularra eta plurala)NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEI HAREIRI

NIK nostan (1) nonan (2) notzan notzun notzuen nostennian ninan nion nizun nizuen nien

nitxan ñostiannitxanan ñostenan

HIK (g) hostan hotzan/hitxan hoskun hostianhidan hion higun hien

HIK (a) hostan (4) hotzan/hitxan (4) hoskun (4) hosten (4)

hidan hion higun hien

HAREK nostan ostan onan otzan oskun otzun otzuen ostenzidan zian zinan zion zigun zizun zizuen zien

xostan txan xoskuan xostianxostanan txanan xoskunan xostenan

GUK ostagun onagun gotzan gotzun gotzuen gosten (3)

genian geninan genion genizun genizuen genien

gitxan gistiangitxanan gistinan

ZUK nostazun zotzan zoskun (4) zosten (4)

zenidan zenion zenigun zenien

ZUEK nostazuen zotzain zoskuein (4) zostiein (4)

zenidaten zenioten zeniguten zenieten

HAREIK nostain ostain onain otzain oskuein otzuen otzuein ostenzidaten ziaten zinaten zioten ziguten zizuten zizueten zieten

xostain txain xoskuain xosteinxostanain txanain xoskunain xostenain

Aditz forma berberak ebalten dira singularrian eta pluralian: harek neri sagarra(k) emun dost/nostan.

Beste aditz-forma honeik be entzuten dira: (1) nistan; (2) nistanan; (3) gisten. Baitta forma pleonastiko (4) honeik be: hostanan, hotzanan/hitxanan, hoskunan,hostenan, oskuzun, oskuzuein, ostezun eta ostezuein.

Page 6: Oñatiko Aditz-taulak

Baldintza6 Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

NOR / Baldintza eta Ondorioa

banintz/banintza nintzakebanintz nintzateke

banintzuk nintzukekbanintzun nintzuken(an)

bahintz/bahintza hintzakebahintz hintzateke

bahintz/bahintza(n) hintzakebahintz hintzateke

balitz/balitza litzakebalitz litzateke

balitzuk litzukekbalitzun litzuken

bagiña/bagintza giñakebagina ginateke

bagintzuk gintzukekbagintzun(an) gintzuken(an)

baziña/bazintza ziñakebazina zinateke

baziñai/bazintzai ziñakieibazinete zinatekete

balira lirake (1)balira lirateke

balittuzak littuzkekbalittuzan littuzken

NI

HI (g)

HI (a)

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

BALDINTZA ONDORIOA

NOR-NORI / Baldintza

NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEI HAREIRI

HA ballat ballak ballan ballako ballaku ballatzu ballatzue ballakuebalitzait balitzaik balitzain balitzaio balitzaigu balitzaizu balitzaizue balitzaie

ballatak ballakok ballakuk ballakuekballatan ballakon ballakun ballakuen

HAREIK ballat ballak ballan ballako ballaku ballatzu ballatzue ballakuebalitzaizkit balitzaizkik balitzaizkin balitzaizkio balitzaizkigu balitzaizkizu balitzaizkizue balitzaizkie

ballatak ballakok ballakuk ballakuekballatan ballakon ballakun ballakuen

NOR-NORI / Ondorioa

NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI

HA litxakit litxakik litxakin litxakixo litxakigu litxakizu litxakizue litxakixelitzaidake litzaiake litzainake litzaioke litzaiguke litzaizuke litzaizueke litzaieke

litxakitek litxakixok litxakiguk litxakixeklitxakiten litxakixon litxakigun litxakixen

HAREIK litxakit litxakik litxakin litxakixo litxakigu litxakizu litxakizue litxakixelitzaizkidake litzaizkiake litzaizkinake litzaizkioke litzaizkiguke litzaizkizuke litzaizkizueke litzaizkieke

litxakitek litxakixok litxakiguk litxakixeklitxakiten litxakixon litxakigun litxakixen

Forma honeikin batera behin baiño gehixagotan entzun leike beste honeik be: bali(t)xat, bali(t)xak, bali(t)xan, bali(t)xako, bali(t)xaku,bali(t)xatzu, bali(t)xatzue, bali(t)xakue edo ballate.Aditz forma berberak ebalten dira singularrian eta pluralian.

Aditz forma berberak ebalten dira singularrian eta pluralian.

Aldaera: (1) lizkiez

Page 7: Oñatiko Aditz-taulak

Baldintza 7Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

NOR-NORK / Baldintza

NIK HIK (g) HIK (a) HAREK GUK ZUK ZUEK HAREIK

NI banindduk baninddun baninddu banindduzu banindduzue baninddue baninduk banindun banindu baninduzu baninduzue banindute

HI (g) bahinddut bahinddu bahinddugu bahindduebahindut bahindu bahindugu bahindute

HI (a) bahinddut bahinddu bahinddugu bahindduebahindut bahindu bahindugu bahindute

HA baneu baheu baheu(n) baleu bageu bazeu bazeue baleue banu bahu bahu balu bagenu bazenu bazenute balute

bañuk balluk bagiñuk balluai bañun ballun bagiñun ballunai

GU baginttuk baginttun baginttu baginttuzu baginttuzue baginttue bagintuk bagintun bagintu bagintuzu bagintuzue bagintuzte

ZU bazinttut bazinttu bazinttugu bazinttuebazintut bazintu bazintugu bazintuzte

ZUEK bazinttuet bazinttue bazinttuegu bazittueibazitunztet bazintuzte bazintuztegu bazintuztete

HAREIK banittu bahittu bahittu balittu bagittu bazittu bazittuei balittue banitu bahitu bahitu balitu bagenitu bazenitu bazenituzte balituzte

banitxuk balitxuk bagitxuk balitxuaibanitxun balitxun bagitxun balitxunai

NOR-NORK / Ondorioa

NIK HIK (g) HIK (a) HAREK GUK ZUK ZUEK HAREIK

NI ninddukek nindduken nindduke ninddukezu* ninddukezue* ninddukeinindukek ninduken ninduke nindukezu nindukezue nindukete

niñukek niñukeikniñuken niñukein

HI (g) hindduket hindduke hinddukegu hinddukeihinduket hinduke hindukegu hindukete

HI (a) hindduket hindduke hinddukegu hinddukeihinduket hinduke hindukegu hindukete

HA neuke heuke heuke(nan) leuke geuke zeuke zeukei leukeinuke huen huen luke genuke zenuke zenukete lukete

ñukek llukek giñukek lleukeiñuken lluken giñuken lleukein

GU ginttukek ginttuken ginttuke ginttukezu ginttukezue ginttukeigintuzkek gintuzken gintuzke gintuzkezu gintuzkezue gintuzkete

gintxukek gintxukeigintxuken gintxukein

ZU zinttuket zinttuke zinttukegu zinttukeizintuzket zintuzke zintuzkegu zintuzkete

ZUEK zinttukiet zinttukei zinttukiegu zinttukieizintuzketet zintuzkete zintuzketegu zintuzketete

HAREIK nittuke hittuke hittuke littuke gittuke zittuke zittukei littukeinituzke hituzke hituzke lituzke genituzke zenituzke zenituzten lituzkete

nitxukek litxukek gitxukek litxukeiknitxuken litxuken gitxuken litxukein

Nor=ni danian, aditz-formak hola entzuten dira: niñukek, niñuken, niñuke; nor=ha danian, berriz, neke, leke, geke... entzuten da.(*) nindduzuke eta nindduzukei be entzuten dira.

Nor=ni danian, aditz-formak hola entzuten dira: baniñuk, baniñun, baniñu, baniñuzu, baniñuzue, baniñue.

Page 8: Oñatiko Aditz-taulak

Baldintza8 Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

NOR-NORI-NORK / Baldintza (singularra eta plurala)

NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEI HAREIRI

NIK banosta banona banotza banotzu banotzue banostebanik banin banio banizu banizue banie

banitxa bañostekbanitxan bañosten

HIK (g) bahosta bahotza bahosku bahostebahit bahio bahigu bahie

HIK (a) bahostan bahotza bahoskun bahostenbahit bahio bahigu bahie

HAREK banosta baosta baona balotza balosku balotzu balotzue balostebalit balik balin balio baligu balizu balizue balie

ballostak balitxak balloskuk ballostekballostan balitxan balloskun ballosten

GUK baostagu baonagu bagotza bagotzu bagotzue bagostebagenik bagenin bagenio bagenizu bagenizue bagenie

bagitxak bagistekbagitxan bagisten

ZUK banostazu bazotza bazosku bazostebazenit bazenio bazenigu bazenie

ZUEK banostazue bazotzai bazoskue bazosteibazenidate bazeniote bazenigute bazeniete

HAREIK banostai baostai baonai balotzai baloskue balotzue balotzuei balosteibalidate baliate balinate baliote baligute balizute balizuete baliete

ballostai ballotxai balloskuek ballosteiballostanai ballotxanain balloskuen ballostenai

NOR-NORI-NORK / Ondorioa (singularra eta plurala)NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEI HAREIRI

NIK nostakek nonake notzake notzuke notzueke nostekeniake ninake nioke nizuke nizueke nieke

nitxake ñostekeknitxaken ñosteken

HIK (g) hostake hotzake hoskuke hostekehidake hioke higuke hieke

HIK (a) hostaken hotzake hoskuke hostekehidake hioke higuke hieken

HAREK nostake ostake onake lotzake loskuke lotzuke lotzueke lostekelidake liake linake lioke liguke lizuke lizueke lieke

lostakek litxake loskukek lostekeklostaken litxaken loskuken losteken

GUK gonstake gonstaken gotzake gotzuke gotzueke gostekegeniake geninake genioke genizuke genizueke genieke

gitxake gistekekgitxaken gisteken

ZUK nostazuke zotzake zoskuke zostekezenidake zenioke zeniguke zenieke

ZUEK nostazueke zotzakei zoskukei zostekeizenidakete zeniokete zenigukete zeniekete

HAREIK nostakei ostakei o(sta)kenai lotzakei loskukei lotzukei lotzukei lostekeilidakete liakete linakete liokete ligukete lizukete lizuekete liekete

llostakei lotxakei lloskukei llostekeillostakenai lotxakenain lloskukein llostekenai

Beste aditz-sail hau be entzuten da nori=3.p. danian: noskio, hoskio, loskio, gonskio, zonskio, zonskiei, loskie, noskie, loskie, gonskie... Aldaera honeik be entzuten dira (nori=hi): nistakek/n, ginstakek/n.

Page 9: Oñatiko Aditz-taulak

9Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

Ahalera

NOR / Ahalera

neike neikiennaiteke/ninteke nintekeen

ñekek ñeikianñeken ñeikenan

heike heikianhaiteke/hinteke hintekeen

heiken heikenanhaiteke/hinteke hintekeen

leike zeikendaiteke/liteke zitekeen

llekek xeikianlleken xeikenan

geike geikiengaitezke/gintezke gintezkeen

gekek geikiengeken geikenan

zeike zeinkienzaitezke/zintezke zintezkeen

zeikiei zeinkieinzaitezkete/zintezkete zintezketen

leikiei zeikieindaitezke/litezke zitezkeen

llekiei xe(i)kieinllekiein xe(i)keñain

NI

HI (g)

HI (a)

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

ORAINA / HIPOTETIKOA LEHENA

NOR-NORK / Ahalera

neike neikiendezaket/nezake nezakeen

ñekek ñeikianñeken ñeikenan

heike heikiandezakek/hezake hezakeen

heiken heikenandezaken/hezake hezakenan

leike zeikendezake/lezake zezakeen

llekek xeikianlleken xeikenan

geike geikiendezakegu/genezake genezakeen

gekek geikiengeken geikenan

zeike zeinkiendezakezu/zenezake zenezakeen

zeikiei zeinkieindezakezue/zenezakete zenezaketen

leikiei zeikieindezakete/lezakete zezaketen

llekiei xe(i)kieinllekiein xe(i)keñain

NIK

HIK (g)

HIK (a)

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

ORAINA / HIPOTETIKOA LEHENA

NOR-NORI / Ahalera

NI HARI neikixonakioke/nenkioke

neikixokneikixon

HI HARI heikixohakioke/henkioke

HA HARI leikixo/leixodakioke/lekioke

leikixokleikixon

GU HARI gei(n)kixogakizkioke/genkizkioke

geikixokgeikixon

ZU HARI zei(n)kixozakizkioke/zenkizkioke

ZUEK HARI zei(n)kixuezakizkiokete/zenkizkiokete

HAREIK HARI leikixuedakizkioke/lekizkioke

leikixuekleikixuen

NOR-NORI-NORK / Ahalera

NIK HARI neikixodiezaioket/niezaioke

neikixokneikixon

HIK HARI heikixodiezaiokek-n/hiezaioke

HAREK HARI leikixo/leixodiezaioke/liezaioke

leikixokleikixon

GUK HARI gei(n)kixodiezaiokegu/geniezaioke

geikixokgeikixon

ZUK HARI zei(n)kixodiezaiokezu/zeniezaioke

ZUEK HARI zei(n)kixuediezaiokezue/zeniezaiokete

HAREIK HARI leikixuediezaiokete/liezaiokete

leikixuekleikixuen

Page 10: Oñatiko Aditz-taulak

Subjuntiboa eta agintera10 Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

NI nadin nedinnadin nendin

HI hadin hedinhadin hendin

HA dedin zedindadin zedin

GU gaittezen* gatezangaitezen gintezen

ZU zatezen* zatezanzaitezen zintezen

ZUEK zatezain zatezeinzaitezten zintezten

HAREIK dittezen* zittezendaitezen zitezen

NOR / Subjuntiboa

NI

HI hadi

HA bedi / de(d)illa

GU

ZU zatez

ZUEK zatezai

HAREIK bittez / dittezela

NOR / Agintera

NOR-NORK / Agintera

NOR-NORI / Agintera

HIK (g) HIK (a) ZUK ZUEK

NI nagik nagin nagizu nagizue

HA egik egin egizu egizue

HAREIK egik egin egizu egizue

NERI HARI GURI HAREIRI

HI (g) hakit hakixo hakigu hakixue

HI (a) hakit hakixo hakigu hakixue

ZU zakit zakixo zakigu zakixue

ZUEK zakitte zakixue zakigue zakixue

NOR-NORI-NORK / Agintera

NERI HIRI (g) HIRI (a) HARI GURI ZURI ZUEI HAREIRI

NIK

HIK (g) egidak egixok egiguk egixek

HIK (a) egidan egixon egigun egixen

HAREK

GUK

ZUK egidazu egixotzu egiguzu egixetzu

ZUEK egidazue egixotzue egiguzue egixetzue

HAREIK

NOR-NORI / Subjuntiboa (Nor 3. singularra)Apuntaittera noia, ahaztu ez DAKIDAN (Hori neri)Apuntau egik hori, ahaztu ez DAKIAN (Hori hiri, mutilla)Apuntau egin hori, ahaztu ez DAKIÑAN (Hori hiri, neskia)Apuntau dagixela, ahaztu ez DAKIXON (hori hari)Apuntau dagigun, ahaztu ez DAKIGUN (Hori guri)Apuntau egizu, ahaztu ez DAKIZUN (Hori zuri)Apuntau egizue, ahaztu ez DAKIZUEN (Hori zuei)Apuntau degixeilla, ahaztu ez DAKIXEN (Hori hareiri)

NOR-NORK / Subjuntiboa (Nor 3. singularra) Nik ha ikusi DAGIDAN dezadan NEGIXEN nezan

Hik (mutilla) ha ikusi DAGIAN dezaan HEGIAN hezan

Hik (neskia) ha ikusi DAGIÑAN dezanan HEGIÑAN hezanan

Harek ha ikusi DAGIXEN dezan EGIXEN zezan

Guk ha ikusi DAGIGUN dezagun GEGIXEN genezan

Zuk ha ikusi DAGIZUN dezazun ZEGIZUN zenezan

Zuek ha ikusi DAGIZUEN dezazuen ZEGIZUEN zenezaten

Hareik ha ikusi DEGIXEIN dezaten EGIXEIN zezaten

NOR-NORI-NORK / Subjuntiboa (Nor 3. singularra) Nik hari obatu DAGIXODAN diezaiodan

Hik, mutilla, hari obatu DAGIXUAN diezaioan

Hik, neskia, hari obatu DAGIXONAN diezaionan

Harek hari obatu DAGIXON diezaion

Guk hari obatu DAGIXOGUN diezaiogun

Zuk hari obatu DAGIXOZUN diezaiozun

Zuek hari obatu DAGIXOZUEN diezaiozuen

Hareik hari obatu DAGIXUEN diezaioten

Bokal arteko -g- ezta entzuten, ez NOR-NORK -en eta ez NOR-NORI -NORK -en.

Bokal arteko -g- ezta entzuten.

Bokal arteko -g- ezta entzuten.

Bokal arteko -d- dakoin formetan -d- hori eztaentzuten.(*) Forma honeik be entzuten dira: gaittian, zai-ttian, diezen.

ORAINA LEHENA

Page 11: Oñatiko Aditz-taulak

Aditz trinkoak 11

ETORRIOraina

Lehena

natorñatokñaton

hator

datorxatokxaton

gatozgatozakgatozan

zatoz

zatozai

datozxatozakxatozan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

netorrenñatorranñatonan

hatorren (1)

etorrenxetorranxetonan

getozengetozan (2)

getozanan

zetozen

zetozain

etozenxetozanxetozanan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

FANOraina

Lehena

ninddoiannixoiannixoianan

hinddoian(an)

oianzixoianzixoianan

ginddoiazengixoiazangixoiazanan

zinddoiazen

zinddoiazain

oiazenzixoiazanzixoiazanan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

noiañoiakñoian

hoia

doiaxoiakxoian

goiazgoiazakgoiazan

zoiaz

zoiazai

doiazxoiazakxoiazan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

IBILLIOraina

Lehena

nebillenñabillanñabiñan

hebillan

ebillenxabillanxabiñan

gebiltzengebiltzangebiltzanan

zebiltzen

zebiltzain

ebiltzenxabiltzanxabiltzanan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

nabilñabikñabin

habil

dabilxabikxabin

gabiltzgabiltzakgabiltzan

zabiltz

zabiltzai

dabiltz (1)

xabiltzak (2)

xabiltzan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

Baldintza Baldintza Baldintza

(1) dabixe, (2) xabitzek, xabillai;lehenaldixan aldaerak: nabillen,gabiltzen, zabiltzen...

Berba egitterakuan tz aurreko -l-ezta esaten gehixenetan: gabitz,zabitzai, bagebitz...

baninddoiabanixoiabanixoian

bahinddoia

balixoiabalixoiakbalixoian

baginddoiazbagixoiakbagixoian

bazinddoiaz

bazinddoiazai

balixoiazbalixoiazakbalixoiazan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

banetorbañetokbañeton

bahetor

baletorballetokballeton

bagetozbagetozakbagetozan

bazetoz

bazetozai

baletozballetozakballletozan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

banebilbañebikbañebin

bahebil

balebilballebikballebin

bagebiltzbagebiltzakbagebiltzan

bazebiltz

bazebiltzai

balebitzballebiltzakballebiltzan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

(1) hatorranan, (2) gendozanformak be entzuten dira.

Esan: niñoian, hiñoian...

Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

Page 12: Oñatiko Aditz-taulak

12 Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

Aditz trinkoak

EUKIOraina

Lehena

Baldintza

dakotxakuatxakonat

dakok/n

dakoxakokxakon

dakoguxakuaguxakonagu

dakozu

dakozue

dakoixakuaixakonai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

neukanñakuanñakonan

heukan

eukanxakuanxakonan

geukangiñakuangiñakonan

zeukan

zeukain

eukainxakuainxakonain

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

JAKINOraina

Lehena

nekixenñakixanñakiñan

hekixen

ekixenxakixanxakiñan

gekixengekixangekiñan

zekixen

zekixein

ekixeinxakixainxakiñain

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

banekibañekikbañekin

baheki

balekiballekikballekin

bagekibageñekikbageñekin

bazeki (*)

bazekiei (*)

balekixeiballekixekballekiñain

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

dakitxakixatxakiñat

dakik/n

dakixakikxakin

dakiguxakixaguxakiñagu

dakitzu

dakitzue

dakixeixakixaixakiñai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

Baldintza

nekuan, hekuan/hekonan, ekuan,gekuan, zekuan, zekuain,ekuain/ekuein formak be entzutendira

(1) baheukan, (2) bazeukai eta (3)baleukai formak be ebalten dira

baneukobañekokbañekon

baheuko (1)

baleukoballekokballekon

bageukobagekokbagekon

bazeuko

bazeukoi (2)

baleukoi (3)

ballekoiballekonai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

(*) bazekitzu eta bazekitzue beentzuten dira

EGONOraina

Lehena

Baldintza

nagoñagokñagon

hago

dagoxagokxagon

gagozgagozakgagozan

zagoz

zagozai

dagozxagozakxagozan

NI

HI

HA

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

banengobañegokbañegon

bahengo

balegoballegokballegon

bagego(nt)zbagegozakbagegozan

bazego(nt)z

bazego(nt)zai

balegozballegozakballegozan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

ne(n)guenñaguanñagonan

he(n)guen

eguenxaguanxagonan

gego(nt)zengegontzangegontzanan

zego(nt)zen

zego(nt)zein

egozenxagozanxagozanan

NI

HI

HA

GU

ZU

ZUEK

HAREIK

Lehenaldirako bi aldaera dittugu etabixak nahikua indartsu: neguen/nen-guen, gegozen/gegontzen...

Egon-en erroko -g- ezta esaten bokalartian, eta forma laburraguak ebal-ten dira: nau, gauz, zauzai, xauk,baheo, baleo...

Page 13: Oñatiko Aditz-taulak

13Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

Aditz trinkoak

EBALIOraina

Lehena

dabittxabillatxabiñat

dabik/n

da(ra)bilxabikxabin

dabiguxabillaguxabiñagu

dabitzu

dabitzue

dabixexabillaixabiñai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

Ibilli eta erabilli aditzen formaknahastu egitten dira Oñatiko euska-ran, askotan forma berberak dirata. Gaiñera, sarrittan ibilli esaten daerabilli-ren ordez.

nebillannabillannabiñan

hebillan

ebillenxabillanxabiñan

gebillangebillaangebiñaan

zebillan

zebillain

ebilleinxabillainxabiñain

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

ERUANOraina

Lehena

doiatxoiatxoianat

doiak/n

doiaxoiakxoian

doiaguxoiaguxoianagu

doiazu

doiazue

doiaixoiaixoianai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

neroianñeroianñeroianan

heroian

eroianxiroianxiroianan

geroiangiroiangiroianan

zeroian

zeroien

eroienxiroienxiroienen

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

EKARRIOraina

Lehena

dakartxakarratxakarnat

dakark/n

dakarxakarkxakarn

dakarguxakarraguxakarnagu

dakartzu

dakartzue

dakarreixakarraixakarnai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

nekarrenñakarranñakarnan

hekarren

ekarrenxakarranxakarnan

gekarrengeñekarrangeñekarnan

zekarren

zekarrein

ekarreinxakarrainxakarnain

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

Oñatieraz Ekarri aditzak eztako pluralik.Erroko -r- batzutan ezta entzuten:dakat, dakak, xakak, xakanau...

Baldintza

banekarbañekarrekbañekarren

bahekar

balekarballekarrekballekarren

bagekarbageñekarrekbageñekarren

bazekar

bazekarrei

balekarreiballekarreiballekarnai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

Baldintza

baneroiabañeroiakbañeroian

baheroia

baleroiabalixiroiakbalixiroian

bageroiabagiroiakbagiroian

bazeroia

bazeroie

baleroiebalixiroiekbalixiroien

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

Lehenaldiko formetan eta baldintzan -er- ezta entzuten

Page 14: Oñatiko Aditz-taulak

14 Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

Aditz trinkoak

JARDUNOraina

Lehena

dihardutxiharduatxihardunat

diharduk/n

diharduxihardukxihardun

diharduguxiharduaguxihardunagu

diharduzu

diharduzue

diharduexiharduaixihardunai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

niharduenñiharduanñihardunan

hiardu(n)an

ziharduenxiharduanxihardunan

geniharduengiñarduangiñardunan

zeniharduen

zeniharduein

zihardueinxiharduainxihardunain

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

Baldintza

banihardubañihardukbañihardun

bahiardu(n)

baliharduballiardukballihardun

bagenihardubagiñardukbagiñardun

bazenihardu

bazenihardue

balihardueballiharduaiballihardunai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

ESAN (*iño)Oraina

Lehena

diotdixuatdixonat

diok/n

dixodixokdixon

diogudixuagudixonagu

diozu

diozue

dixuedixuaidixonai

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

niuannixuannixonan

hiuan/hionan

ziuanzixuanzixonan

geniuangixuangixunan

zeniuan

zeniuen

ziuenzixuainzixoñain

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

IRUDITTUOraina

Lehena

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

dirudi

NIK

HIK

HAREK

GUK

ZUK

ZUEK

HAREIK

Gaur egun eztira ohikuak esan-enadizki trinkuak. Lehenaldiko formakeztira entzuten; oraiñaldikuetandixo eta dixue dira ebalixenak.

Adiz honen ordez beste aditz-perifrasi batzuk ebalten dittugu,esate baterako:

- Horrek lelua emuten xok- Gizon harek kanpokua emuteneben- Harek xakuan itxuria eukitte-kua!- Oraintxe dakok aittajun itxuriaoso-osorik!- Kontu honi etxat itxura onikhartzen- Amak zer itxura eukan?

Page 15: Oñatiko Aditz-taulak

Adibideak 15Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

ERABILLERA ADIBIDIAKIndikatibua / NOR oraiña

• Mutil fiña da.• Nunguak zarai?• Berandu samar etorri dira.

Indikatibua / NOR lehena• Atzo gabian noiz etxeratu hintzan?• Gaberdixan baten bat bazan telefono joka.• Plazan egozen ijittuak Hungriakuak ei ziran.

Indikatibua / NOR-NORI oraiña• Burutik pasau xat baiña eztot egin.• Kuadrua gustau xako eta gero eruango dauela esan dosku.• Negua pasaitteko ondo etorriko xate arropa honeik.

Indikatibua / NOR-NORI lehena• Kalian lagun bat hurreratu xaten diru eske.• Lanian ebillela frakak apurtu xakon.• Holako lanak hartzeko gogua fan xatzun.

Indikatibua / NOR-NORK oraiña• Plazan itxoin eta ordu bittan nik eruango zaut eskolaraiño.• Bentanan gegozela ikusi zauegu pasaitten eskutik helduta zeu eta nobixia.• Ze lagunek ekarri zau honaiño?

Indikatibua / NOR-NORK lehena• Soldadutzan ezagutu nittuan andaluzak• Urriñera ikusi zinddugun pauso onian etorten.• Etxe haretan oso maitte nindduein

Indikatibua / NOR-NORI-NORK oraiña• Nere billa ez hasteko esan dostet gurasuairi.• Zuek tiari zeozer eskatu xatzue?• Aitta, Donostiatik zer ekarriko doskuzu?

Indikatibua / NOR-NORI-NORK lehena• Aguazillak losa gaiñian ez aparkaitteko esan otzuen.• Umiairi bokadillo bana emun gosten.• Maisu-maistrak eskolako atiak zabaldu osten umiairi.

Baldintzia / NOR• Formalagua izango baziña, zinera fango ziñake.• Argi egon balira, asmauko leukei• Lehentxuago etorriko baziñai, afari-meriendia egingo geuke.

Baldintza aurrekua / NOR-NORI • Semia etorriko ballat/balixat, buelta bat egittera urten ahal izango neuke.• Zartagin hori lurrera jausiko ballatzu/balixatzu, dana erreko zindduke.• Etxian sartuko lirake, giltzak agertuko ballakue/balixakue

Page 16: Oñatiko Aditz-taulak

Adibideak16 Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

Baldintza ondorixua / NOR-NORI • Diar egin ezkero, medikua etorriko litxakixo bertara.• Noiz fan jakingo baleue, seme-alabak billa fango litxakixe.• Elitxakit gustauko lan hori hartzeia.

Baldintza aurrekua / NOR-NORK • Berba erdi esan baleu, dana argittuta egongo zan.• Jakingo bazeue zer pasau dan bart!• Euronak kontauko balittue, geuriak entzuten egon barik, zerbaittekin enterauko

giñake.

Baldintza ondorixua / NOR-NORK • Zeuk hartuko zeuke lan hori?• Orain etorri diranak be hartuko leukei lan hori, ahal izan ezkero.• Hainbeste dirurekin neuk be eztakit zer erosiko neuken.• Gaurko gaztiak asmauko leukei bizi izaten geuk bizi izan giñan moduan?

Baldintza aurrekua / NOR- NORI-NORK • Bankukuari preguntauko banotza, argibideren bat emungo nostake.• Lagunak motorra eskatuko balotzu, itxiko zotzake?• Baloia itxiko baloskue, futbolian egingo geuke.

Baldintza ondorixua / NOR-NORI-NORK• Barkatu, esango nostazuke nun daguen anbulatorixua?• Enkargu hori zeuk ekarri ezian, errekadistiak ekarriko loskuke.• Holako konpromisuak eurei emungo nosteke.• Honeik edozein lanari helduko lotzakei.

Ahaleria / NOR• Etorri zeike lagunketara?• Hori ezin leike sinistu.• Bizikleta hau konpondu leike eta eztau merezi botaterik.• Gure ama, Jainkoari eskerrak orainddiok, bera bakarrik ingiratu leike.• Ibilli geike zuekin?

Ahaleria / NOR-NORK• Euro batekin ezin zeike gauza haundirik erosi.• Aberixa hori guk geuk be konpondu geike.• Eztakit zeiñek egin leiken lan hori.

Ahaleria / NOR-NORI• Bergaratik bueltan gatozela fan geinkixo lagun egittera.• Anttoniri pasau xakona edozeiñeri pasau leikixo / leixo• Gura dozunian etorri zeinkixo bisittan. Gustora ikusiko zau!

Ahaleria/ NOR-NORI-NORK• Bixar arratsaldian, gura izan ezkero, sartu-urten bat egin geinkixo.• Gure aittajaunari iñork ezin leikixo/ leixo holakorik esan.• Zu gaztia zara eta butanua jaso zeinkixo amandriari.

Page 17: Oñatiko Aditz-taulak

Adibidiak 17Deba ibarreko aditz-taulak (2)Oñati, Debagoiena

Subjuntibua / NOR• Etorri zatez aguro etxera, aitta lanera fan dedin.• Sagarrak kamarara jaso dittut, sikatu dittezen.• Eziña bidian da eta, gertatu gaittezen.

Subjuntibua / NOR-NORI• Apuntaittera noia hori, ahaztu eztakidan.• Ontzi hori kendu egizu sutatik, olixua erre eztakizun.• Eskaeria egin daue semia etxera etorri dakixen.

Subjuntibua / NOR-NORK oraiña• Ekarri jenerua, bazkari on bat ifiñi dagidan.• Diru hau emuten dotzuet, errekaduak egin dagizuen.• Diar egin xat Pedrori, baserrittik babia ekarri dagixen.

Subjuntibua / NOR-NORK lehena• Amak legatz freskua erosi eben aittak soziedadera eruan egixen.• Maisuak liburu hau itxi nostan, irakurri negixen.• Beka bat emun otzuein zueiri, Bilboko unibersidadian ikasi zegixen.

Subjuntibua / NOR-NORI-NORK• Bere ofizinara noia, erregalu hau eskura emun dagixodan.• Zorra ordainddu dagixon, zer egin biharko leuke?• Eztakit zer egin bihar dogun ikasle honeik bestiairi lagundu dagixuen.

Aginddueria / NOR• Etorri hadi gura duanian, broma aldi ederra pasauko xuagu-eta!• Kontuz ibilli zatezai!• Argi ibilli dittezela!• Gizon onak eta fiñak izan bittez/ dittezela!

Aginddueria / NOR-NORK• Ikara egin egik ba, egun danian lotan egon barik!• Alde (egin) egik hemendik!• Tareia akabo egizue eta gero errekreua.• Kalian gora, kalian behera kantzau be egin naiz, eta eruan nagizu etxera.

Aginddueria / NOR-NORI• Etorri hakit aguro!• Fan hakixo berihela!• Ezkutau hakigu begi bistatik!

Aginddueria / NOR-NORI-NORK• Mesede hori egin egidazu, akordaitten bazara.• Erakutsi egiguzu lan hori, begiratu bat emuteko.• Atia joten daueñian, zabaldu egixetzu.