ol-jokoak hizkun irakaskunrzan · 2015. 10. 9. · hizkuntz funtzioak

174 Itzulpenak eta Lankidetza

ol-jokoak hizkunirakaskunrzanBegoña MartinezAne Urizarl. ZER DA ROL-JOKOA?

Rol-jokoak hezkuntzako zenbaithelburu lortzeko erabiltzen diren talde-j arduerak dira. Guri dagokigunean, talde-dinamikarako eskaintzendituen aukerak ez baina euskararenirakaskuntzarako eskaintzen dituenakaipatuko ditugu.Hauek dira, P. Muggleston-en

(1977) ustez, bigarren hizkuntzarenirakaskuntzan rol-jokoen bidez eskuratu nahiko liratekeen helburuak:

a) Ikasleak bizitza errealean eta klasetik kanpoko egoeretan burutu beharko dituen benetako egitekoen entseiuizatea.

b) Mintza-praktika lantzeko saioakeskaintzea, sorrnena eta askatasunatartean direlarik.

e) Kornunikazio-gaitasuna garatueta ebaluatzeko aukera egokia eskaintzea.Zertan datza rol-jokoa?Ikasleei ikasgelatik kanpo ernan dai

tekeen egoeraren batean partaide direla irudikatzeko eskatzen zaie. Egoerahorretan rol berezi bat jokatu behardute.Ikus dezagun lehendabizi rol hitza

ren esangura:

en

«Egunean zehar pertsona batekhainbat paper sozial egin ditzake: halanola, arnarena, ernaztearena, langilearena, lagunarena. Paper bakoitzari bere harrernan rnota dagokio; adibidez,arna seme-alabekin erlazionatzen da,ernaztea senarrarekin, langilea bestelangile batzurekin, laguna lagunarekineta abar. Gizartean pertsona bakoitzakduen lekua da, batez ere, besterekikoharrernana baldintzatzen duena. Arnabatek bere sernearekiko duen harrernana eta irakasleak bere ikasleekikoduena diferenteak dira; eta, aldi berean, harrernanok oso diferenteak diraadiskideen arteko harrernanekin alderatuz. «Rola» hitzak gizarteko lekuaridagokion portaera adierazteko erabiltzen da.

Aita batek bere sernearekiko rol jakin bat betetzen du. Serneak bere aitarengandik 'aita' rola espero du, etaorobat ikasleak bere irakaslearengandik: 'irakaslearena'. Gizarteak ere badu bere ustea irakaslearen edo aitarenrolari buruz. Irakasle bakoitzaren gainegongo da gizarteak berarengandik espero duen rola jokatzea ala bertatikdesbideratzea» (Milroy,1982, IX or.).

Itzulpenak eta Lankidetza

Rol-joko motaren arabera, ikasleekbatzutan .bere nortasun propioarekinjoka lezakete; eta bestetan, aldiz, nortasun simulatu bat hartu. Irudikatutako egoera honetan benetakoa balitzanjokatuko dute, hau da, rol-jokoan parte hartzen dutenen hitzak eta jokaerabizitza errealeko benetako rolen entseiu izango dira.

Normalean ikasleek klaseko rol-jokoetan bizitza errealetan gutxitanbizitutako egoeratan parte hartubeharko dute eta, zenbaitetan, inoizbizitu gabekoetan ere bai. Beraz, egoera errealetan izan ohi dituzten iritzi etaportaerak baztertuz, rolak eskatzendiena simulatu beharko dute.Adibidez, hilketa bati buruzko rol

-jokoan ikasle bati behin detektibearena egitea tokatuko zaio eta hurrengoankazetariarena.

Komeni da, bestalde, rol-joko etasimulazioaren arteko bereizketa egitea. Bi hitz hauek, askotan nahasianerabili arren, bi ekintza desberdinadierazten dituzte, zenbait ekintzatanteknika biak hatera erabil badaitezkeere.Ikus dezagun simulazioaren adibide

bat: «ETXE BILA». Demagun klasean 10 ikasle ditugula. Klasea binakabanatzen dugu:-A ikasleek etxe hila ari direnen rola

egingo dute. Ikasle bakoitzak berak girotu beharko du bere rola, bere nortasun, esperientzia eta iritzi propioak jarriz. Irakasleak ez dio emango ikaslearipaper batean idatzita nolako etxeanahiko lukeen, beraren diru eta familiegoera eta abar; ikasleak berak asmatubeharko ditu; hau da, bere nortasunaagertuko du ekintza horretan.-B ikasleak etxebizitza errentan ja

rri nahi dutenak izango dira. Hauekere, beren esperientzia eta nortasunaekarriko dute.

Simulazioan parte hartzen dutenekeuren portaeraren ardura oso-osoa dute, hau da, portaera parte hartzailearengan oinarritzen da eta erreala da; ezda beste batek ezarritakoa, Hau ez darol-iokoan zertatzen.

175

Hona, bestalde, rol-jokoaren adibide bat: «ETXE BILA» (HABE,1984,2. urratsa, 30. ikastunitatea).

Ego era berdina litzateke.-A ikasleak etxe hila dabiltzanak <li

ra.

•BezeroaEtxebizitza errentan hartunahi duzu. Zure ezaugarriak:

Goi mailako ejekutiboanaiz.

- Apartamendu polit batbehar dut.

- Nire emazteak jakin gabe.- Nere idazkariarekin lan egi-

teko.- Ez dut nahi zarata handiko

lekuan.- Oso aberatsa naiz.Telefonoz deitu.

-B ikasleak etxebizitza errentan jarri nahi dutenak <lira.

•Etxe-jabeaEtxebizitza bat errentan jarrinahi duzu. Telefonoz deitukodizute.- Gros aldean daga etxea.- Groseko hondartza ondoan.- Problema bat du: etxe az-

pian «Pub» bat daga, etagauez zarata handia izatenda.

- Hiru gela ditu, komuna, etasukaldea; gela bat oso handia da.

- Boskarren bizitza da eta etxeak ez du igogailurik.

- Hileko errenta 18.000 pezetakoa da. ·

Rol-jokoan, adibidean ikusi denez,ikasleak bere rola jokatzerakoan askatasun osoa du nahi duen hizkera erabiltzeko; baina bere jarrera, egoeramamitzeko modua, erabili beharko dituen zenbait datu eta abar beste batekiarritakoak dira.

176

Hizkuntz irakaskuntzaren munduannahasketa handiak sortu izan dira «simulazio», «rol-joko», «drama» etabeste zenbait teknikaren izenen artean; egile batek teknika bati izen batematen dion bitartean, beste batekbestea ematen dio. Guk, geure aldetiketa beste zenbait autorek bezala,-«Rol-joko» hitza arestian aipatuta

ko bi teknikak (rol-jokoa eta simulazioa) adierazteko erabiliko dugu.-«Simulazio» hitza, berriz, hainbatteknikaz baliatuz, rol-jokoa ere barnedelarik, ahalik eta hizkuntz trebetasungehienak lantzeko erabiltzen direnmaila handiko jokoak izendatzeko.

2. ROL-JOKOEN ERABILERAHIZKUNTZENIRAKASKUNTZAN

lkasgelako egoera artifizialean,ikasleek bizitza errealeko rolak simulatu besterik ezin dezakete egin. Klasetikkanpoko eguneroko. bizitza errealean,berriz, hainbat eta hainbat rol betetzenditugu gure hizkuntzan. Etxean senaredo emaztearen rola, aita edo amarena, alaba edo semearena; denda batean bezeroarena; osagilearen kontsultan gaisoarena; eta abar.

Rol hauetako bakoitzean egoeraridagokion portaera erakusten dugu.Guk ez diogu esate baterako, osagileari hitzegingo, senargaiari hitzegitendiogun bezala.

Badago rol bakoitzean gizartearentzat onargarri eta egoki den portaeramodu bat; eta honetatik gutxi apartatzen gara, aparteko egoeretan izanezik. Txikitandik ikasten dugu nola JOkatu rol bakoitzean; eta portaerarenelementu inportanteenetako bat, importanteena esango genuke hizkuntzada. Hizkuntza batetik beste hatera zenbait diferentzia kultural egoten <lira,baina oinarrizko faktoreak ·berdinak<liraguztientzat. Hona hemen hizkuntzan aurki ditzakegun faktoreak:


2.1. Formalitate mailaGoizean geure semea antzeko zer

baitekin agur dezakegu: «Egun on,bihotza; zer moduz egin duk lo?». Baina ez dugu formula bera erabiliko osagilea agurtzeko; beste honen antzekoren bat baizik: «egun on, Altube launa; zer moduz?»

Hizketaren formaltasuna aldatu egiten dugu, hitzegiten ari garen pertsonarekiko dugun harremanaren arabera.

2.2. ErregistroaBete behar ditugun zenbait rolek

hizkera bereziaren erabilera eskatzendu, erregistro berezi bat. Adibiderikegokienak labide-erregistroek eskaintzen dituzte. Bere lanaz diharduten fisikari bik fisikaren eremuko hitz etaformulak erabiliko dituzte, gai horretan adituak ez garenontzat ulertezinak.Maila kaletarrago batean lagun batiesan diezaiokegu: «Hau da min aluadaukadana gerrian». Osagileari, berriz, esango diogu: «min handia daukatgerrian». Eta osagileak erregistro profesionalago bat erabiliz esan liezazuke:«min abdominalak».

2.3. FuntzioaHizkera aldatu egingo da, era be

rean, eman nahi diogun erabilerarenarabera. Hitzegiterakoan iritzi bateman nahi dugu, ados gauden ala ezadierazi, protesta egin edo norbait zerbaitetaz konbentzitu. Hauek denakhizkuntz funtzioak <lira. Edozein roljokatzen ari garenean, zenbait funtziodesberdin erabiliko ditugu. Lagun batekin topo egiten badugu, lehendabizibete behar izango dugun funtzioa aguregitekoa izan daiteke: «Kaixo, Juanba,zer moduz?». Gero bere ikasketei buruzko galdera bat egingo diogu: «Zermoduz fakultatean?; gainditu al zenuen azkenengo azterketa?». Ondoren, gonbitea etor liteke: «goazen basoerdi batzu hartzera».


Funtzioa kontutan edukitzeko aspektu inporfante bat da erabili behardugun hizkera aukeratzerakoan.

2.4. JarreraHonek adierazten du nola sentitzen

garen egoera eta honen inguruko pertsonekiko. Demagun, hondartzan gaudela eguzkia hartzen eta palan ari denbatek harea bota digula: «Ibiliko zarakontuzago, mesedez?» esan diezaiokegu protesta eginez. Baina gauza berazazpi aldiz egiten badigu, sutan jarrikogara eta «Hora hortik, bestela ... » edoantzeko zerbait esango diogu.Hau da, argi eta garbi adierazi behar

ditugu gure sentimentuak (haserrea,poza, lilura eta abar), eta gure solaskidearen sentimentuak atzemateko gaiizan behar dugu erantzun egokiakeman ahal izateko.

2.5. Ezaugarri paralinguistikoakHizkera ez da bakarrik zuzen auke

ratu behar, baita zuzen esan ere.Arestiko adibidean egindako hase

rre- protestak («Hoa hortik, bestela ... ») ez du eraginik izango eta pala-jokalaria nahastu egingo du, errespetuz esaten badiogu. Azentoa, entonazioa, erritmoa, tonuá, soinua, ahots-altuera eta abar egoerari egokitubeharko zaizkio, pala- jokalaria eguzkia hartzen ari dena haserre dagoelakontura dadin.

2.6. Ezaugarri estralinguistikoakOrain arte ikusitako guztia ahozko

portaerari buruzkoa izan da, eta aipatutako guztia erraz uler zitekeen telefonoz esanda ere.

Baina ikasleek hizkuntzarekin izango duten esperientziarik haundiena solaskidearen aurrekoan izango da. Beraz, oso inportantea da hizkuntzari laguntzen dioten keinu eta aurpegi-espresio egokiak ezagutzea. Jokalariaren adibidean, esate baterako, ezinditugu haserre-hitzak irriparrez esan,

177

jokalaria nahastea besterik ez bait genuke lortuko.Diferentzia kultural asko <laude he

men. Dirudienez, eskandinaboek gukbaino gehiagotan ematen diote elkarrieskua.

2. 7. Onargarritasuna etakomenientzia

Orain arte ikusitako ezaugarriak«rol-portaera» osoaren zati osagarriak<lira. Eta, hauek ulertzeko eta zuzenesateko gai baldin bagara, hizkuntzahorretan mintzatzen den gizarteakonartutzat emango du gure hizkuntzportaera.

Zenbait autorek esa ten dutenez, hizkuntza baten jatorrizko hiztunak jasankorragoak <lira hizkuntza berriaikasten ari direnen akats gramatikalekin, 2.1. etik 2.6. punturaino ikusitakoezaugarriekin baino.Aipatutako ezaugarriak irakasten ez

direlako gertatzen da askotan bertakoek hizkuntza berria ikasten ari direnei ez ulertzea nahiz eta gramatikamailan hizkuntza zuzen erabili.

2.8. Ahozko elkarrekintzarenaldiberekotasuna

Ahozko elkarrekintzan ekintza askogertatzen <liraaldi berean. Aipa ditzagun batzu:

a) Hiztunak/entzuleak egoera ulertubehar dute.

b) Esaten ari dena ulertu eta ulertuaizan dela adierazi behar da. Hau ahoz(«mmm», «eh?» eta abarrekin) edo ezahoz irriparrak baiezkoak, ezezkoak,zeinuak ... eginez) egin daiteke.

e) Entzuleak hitzegin nahi duenean,solaskidearen zeinuei erne egon bearko du, mementu egokian hitzegitenhasteko.

d) Hizkuntza egoki eta onargarri batproduzitu behar da.

e) Hizketan ari denean, entzulegoaren portaera kontutan hartu beharkoda. Entzulearen portaerak berak esan-

178

dakoa ulertu ezin duela erakusten badu, errepikatu, hobeto adierazi edoerabat birformulatu beharko du esandakoa.

f) Hizketan jarraitzera edo moztera doala erakusten duten seinaleakeman beharko ditu, entzuleek hitzegindezaketela jakin dezaten.

Ekintza guzti hauek aldi bereanematen <liraeta ikasleek oso kontutanhartu beharko dituzte hizkeraren egokitasun eta onargarritasunarekin hatera.

Edozein hizkuntz elkarrekintzatanematen <lira ikusitako ezaugarri horiek. Eta rol-jokoa oso ekintza egokiada, klasean hizkuntza, rol-portaera etabizitza errealeko rolak praktikatzekoaukera ematen duelako.

3.ROL-JOKOAAUKERATZERAKOANKONTUTANIZANBEHARREKO ZENBAITFAKTOREOndo ateratzea nahi badugu, ikas

leen hizkuntz maila, beharrak etanahia kontutan hartu beharko ditugurol-jokoa aukeratzerakoan beti ere,ikasgelaren antolaketa ahaztu gabe.

3.1. Maila·Edozein rol-jokok izan beharko luke

bere tokia silabusaren progresioan.lrakasleak rol-jokoari dagokion hizkuntz maila kontutan hartu beharkodu. Rol-joko jakin batek eskatzenduen gaitasun linguistikoa ikasleek dutena baino altuagoa baldin bada, hobeda rol-jokoa geroago egitea edo ikasleen gaitasun linguistikora egokituzerraztea.

Rol-jokorako prestaketak materiallinguistiko berri baten asimilazioa eskatzen du gehienetan.

Ro-jokoen beste alderdi inportantebat da maila desberdinetan erabil daitezkeela. Beraz, behe mailetan erabildaitekeen bat goi mailetarako ereaprobetxa daiteke; eta, alderantziz,


goi mailetako zenbait rol-joko behekoetarako egoki daitezke.

3.2. Ikasleen beharrakZergatik eta zertarako ari <liraikas

leak hizkuntza ikasten? Behe mailetanbehar orokorrei erantzungo dieten rol-jokoak presta daitezke; baina ikasleenhizkuntz gaitasuna aurreratuz <loanneurrian, behar zehatzagoei erantzuteko modukoak prestatu beharko genituzke.

Zenbait rol-jokotan ikasleei bizitzaerrealean inoiz egin edo egingo ez duten paperak egitea tokatzen zaie. Komeni da horrelakoetan rolari buruzkoxehetasun gehiago ematea rol-fitxetan:erabili beharko dituen hitzak, zenbaitesaldi eta abar.

3.3. lkasleen nahialkasleei interesatzen ez zaien rol

-joko bat ez da normalean ondo ateratzen. Jokoa deigarri egiteko modu batikasleei gai edo egoera hautatzeko aukera ematea da, be ti ere klasearen maila kontutan izanik. Behe mailetan, irakasleak proposatutako zenbait gairenarabera egin lezakete hautapena ikasleek. Goi mailetan, berriz, gaiaren etagaia lantzeko teknikaren hautapenaere egingo dute.

3.4. lkasgelaren antolaketaAulki eta mahaien ohizko antolake

tak ez du asko laguntzen rol-jokoenarrakastarako. Ahal balitz, rol-jokoenikasgelan ez luke mahairik behar; aulkibatzu bakarrik, hormen inguruan.

Kontutan eduki behar da, era berean,ekintzak nolakoa, halakoa izan beharko dutela klasearen antolaketek. Ariketa zenbaitek espazio garbi bat eskatzen du, beste batzuk aulkiak semizirkuluan, beste batzuk bi edo hiru zirkulu ...

lkasgelaren antolaketa fisikoa errealitate psikologikoaren islada da.Mahaiak eta aulkiak lerroka egoteakordena eta disziplina dakarkio askori

. Itzulpenak eta Lankidetza

burura; aulkiak sakabanatuak edoikasleak lurrean egoteak, berriz, desordena eta kontrolik eza. Hau da zenbait irakaslek taldeka lan egitearenaurka ematen duen arrazoietariko bat.Ikasleek bere kontrolpetik ihes egingodutela pentsatzen dute, eta hori arriskugarria iruditzen zaie. Beste arrazoirik ere azaldu izan da: «denbora gehiegi eramaten du rol-jokoa antolatzeak»,«zara ta han dia egiten dute», «nolaegingo ditut zuzenketak?» ...

4. ROL-JOKOAREN ETAPAK, Rol-joko sinple batek hiru etapa ditu.

4.1. Prestaketa-etapaEtapa honetan rol-jokoari buruzko

xehetasunak ematen dira. Hauek izaten dira egin beharreko urratsak:-Taldeka antolatzen da klasea, jo

koko rolen eta ikasle-kopuruaren arabera.-Irakasleak rol-jokoaren egoerari

buruzko azalpenak ematen ditu: gaia,zenbatek hartuko duten parte, denekjakin behar duten informazioa, burutunahi diren helburuak, erabili beharkodituzten hiztegi edo esamolde bereziak, eta abar.

-Rol-fitxak banatzen dira ikasleenartean. Oso inportantea da puntu honetan irakasleak rol bakoitza ando ezagutzea, ikasle aproposei eman ahal izateko. Askotan berez oso ona den rol-joko batek porrot egin dezake, rolakikasleen nortasunaren arabera banatuez direlako. Hauxe esan nahi dugu: ezzaiola eman behar rol-jokoko dinamika markatuko duen rol bat, oso gutxihitzegiten duen edo oso herabea dennorbaiti. Jokoa hobeto atera ohida, roldinamikoak ikasle dinamikoenei ematen bazaizkie. Esan dugun honek, bestalde, bere alderdi txarra ere badu,beharrik gutxien dutenak izango baitdira gehien hitzegingo dutenak. Beraz,irakasleak jakin beharko du zein tekni-

179

ka erabili, ikasle isilek ahalik etagehien parte har dezaten.-Ikasle bakoitzak bere rol-fitxa ira

kurri eta dauzkan zalantzak irakaslearen laguntzaz argituko ditu.-Bost bat minutu ematen zaizkie,

beren rolaz jabe daitezen eta esanbehar dutena pentsa dezaten.

4.2. Elkarrekintz etapaEtapa honetan ematen zaio hasiera

jokoari. Ikasleei beren rolak interpretatzea tokatzen zaie orain. Rol-jokogehienetan irakasleak ez du zuzeneanparte hartzen. Itakaslearen lana etapahonetan behatzaile gisa ibiltzea izandaiteke; hau da, irakaslea talderik talde ibiliko da rol-jokoa nola gauzatzenari den ikusi eta ikasleek darabiltenhizkera entzuteko. Normalean, irakasleak apuntatu egiten ditu ikasleen hutsak, hurrengo etapan zuzentzeko.Beste batzutan berehala zuzenduko ditu. Berak ikusi beharko du huts gramatikal bat zuzentzeko ikasleen arteko elkarrekintza moztea komeni den ala ez.Irakasleak rol-jokoa behatzeko dau

kan beste modu bar, berak ere jokoanrol bat hartzea izan daiteke. Ez da komeni irakasleak hartuko duen rola dinamikoa izatea, bestela irakasleak hartuko luke dinamizatzailearen papera,ikasleen partaidetza murrituz.

Irakaslearen jokabide honen abantailetariko bat, dela obserbatzaile delarol egile, hauxe da: klasea ikasleekeramaten dutela aurrera. Era honetan,irakaslea libre daga hutsak eta arazoakatzemateko, irakatsi duenaren efektibotasuna neurtu eta berrikusteko, etazein huts gramatikal zuzendu beharkodiren erabakitzeko.

4.3. «Irítzí-bíltze» delako etapaAzkenengo etapa honetan «elkarre

kintz etapa» aztertzen da. Honakopuntu hauetako batzu azter daitezke:-Ikasleak rolak interpretatzen aritu

direnean bere pape retan. gustara aritú

180

diren ala ez. Puntu honetan norberanola sentitu den eta besteek nola ikusiduten ere azter daiteke.-Eztabaidaren ondorioak.-Irakasleak oharretan hartutako

akats gramatikal inportanteenak.

5. ROL-JOKOEN SAILKAPENA,SORMENARENKONTROLAREN ARABERA

Sailkapen hau egiterakoan Littlewood-ek «Communicative LanguageTeaching. An introduction» liburuanegindako sailkapenari jarraitzen diogu, irakasleak kontrolik handienaduen rol-jokoetatik hasi eta kontrolaikaslearen eskuetara pasatu denetaraino iritsiz.

-Irakaslearen kontrolao Elkarrizketa gidatuaren

bidez kontrolatutako rol-jokoak.

o Informazio eta pisten bidez kontrolatutako rol-jokoak.

o Egoera eta helburuen bidez kotrolatutako rol-jokoak.

o Eskala handian antolatutako simulazio-ekintzak.

o Inprobisazioa.-Ikaslearen kontrola eta sormena

Rol-jokoen teknika, klasearen etapei dagokienez, praktika kontrolatueta lan sortzailearen etapen artean erabil daiteke zenbait kasutan, bainagehienetan lan sortzailearen etapanerabiltzen da.

6. IRAKASLEARENKONTROLAREN ARABERAKOROL-JOKOAK

Rol-jokoak sailkatzeko erabilikodugun irizpidea, arestian aipatu dugunez, irakasleak rol-jokoen bidez ikas-


leen sormen mailan izango duen kontrolaren araberakoa da. 1

6.1. Elkarrizketa gidatuaren bidezkontrolatutako rol-jokoak

Ariketa mota honetan A ikaslearifitxa bat ematen zaio eta B ikaslearibeste bat. Ikasle bakoitzari ematenzaion fitxa, berak esan behar duenabakarrik azaltzen da eta ez bere ondokoak esan beharko diona.

Ikasleak alde batetik ez daki zeresango dion bere aldamenekoak etaarreta handiz entzungo du, baina bestaldetik, egoera dela medio, zenbaitgauza aurresan dezake.Eguneroko bizitzan ere horrela

gertatzen da. Norbaitekin hizketan arigarenean, ezin dugu normalean aurresan besteak esango duen guztia, bainazerbait bai, testuinguru, egoera eta zirkunstantziek adierazita.Aipa ditzagun ariketa mota honen

abantailak:-Ikasleak berez erabiliko ez lituz

keen egiíuraz baliatzera bultzatzen da.-Teknika hau erabiliz irakasleak

egunean irakatsitakoa gramatikakoteoriatik erabileraren alorrera eramandezake.-Ikasleei gaizki erabiltzen duten egi

tura bat esan erazi eta zuzendu ahalizateko aukera ematen du.-Horrelako ariketetan ikasleek ezin

dute edozein hizkera erabili, oso ariketa kontrolatuak bait dira. Izan ere,txartelek ikasleek adierazi behar dutenesanahi funtzionala kontrolatzen baitdute; egoera sozialak eta pertsonaienarteko harremanek esanahi funtzionalhoriek adierazteko erabil daitekeenhizkera asko mugatzen bait dute; batezere behe mailetan harritzekoa litzatekeenez ikasleak aukera askoren jabeizatea funzio komunikatibo bat adierazteko, irakasleak nahi duen hizkeraerabili beharko bait dute ezinbestean.Ikus dezagun «SALEROSKETAK,

JANTZIDENDA» izeneko ariketa(HABE, 1984, 1. urratsa, 8. ikastunitatea).


«SALEROSKETAK»

e Nola eginBinaka egiteko jokoa da. Jokoak egoera bat aurkezten digu: jan

tzidenda.Bikote bakoitzari A eta B ikaslearen fitxak banatzen zaizkio. Fi

txak adieraziko du ikasle bakoitzak zer egin behar duen.e A ikaslearen fitxa

EROSLEA DENDARIA

\~

Dendarla agurtu.

Jertse eta praka urdinakeskatu (nahi).

Beste koloreko bareskatu.

Prezioa galdetu.

Orain kapela eta zapiaeskatu (nahi).

Prezioa eskatu-:-

Ordaindu eta agurtu.

181


e B ikaslearen fitxa

EROS!-EA DENDARIA

D~1 Eroslea agurtu.J

/ ~"$'."'~t'J©"t.'"'t.4\!..~

Kolore hori ez duzu.Erosleari esan.

Kolore hori erakutsi etakalitateaz hitzegin:-artile ona-be roa-Australlakoa

Zapirik ez duzu.Brosleari esan.

Pezioa eman.


6.2. Informazio eta pisten bidezkontrolatutako rol-jokoak

Ariketa hauek elkarrizketa gidatuakbaino malguagoak <lira. Elkarrizketagidatuetan sormenak oso muga estuakditu. Baina ariketa hauetan ikasle batibakarrari ematen zaizkio pista zehatzak; besteari, berriz, bide zabalagoa

eskaintzen zaio, erantzun ahal izatekoinforrnazioa emanez,

Rol-joko mota hau argitzeko ikusdezagun Wa tcyn-Jones-engandik(1981) moldatutako «HOTELEKOGELA» izenekó ariketa (HABE,1984, l. urratsa, 14. ikastunitatea).

«HOTELEKO GELA»

• Nola eginAriketa hau binaka egingo da, eta bi zati izango ditu.Lehenengoan ikasle bat hoteleko hartzailea izango da eta bestea,

turista. Honek gela bat erreserbatzeko,hotelari buruzko informazioaeskatu behar du.Bigarren zatian rolak aldatu egingo <lira:orain hartzaile zena turista

izango da, eta turista zena, hartzaile.

• A ikaslearen fitxa¡------------------11 IRAGARKIAK

-Kontinental Hotela. Comercial Ibilbidea, 5. Tel. 435676. Hiru 1j pisu, terraza handiak, berri-berria, geletatik itsasoa ikusten da. 1

1 . -Maron Hotela. Tel. 435467. Telex: 09654567. Hiru pisu, oso be- 1rna.

1 -El Real Hotela. CO 151 PU. Tel. 357894. Edifizio zaharra da, 11 baina barrua osoro berritua. ¡I -Mercedes Hotela. Tel. 578957. Itsaso ondoan. Oso dotorea da. I1 Donostiara eraman nahi dituzu zeure umeak, hondartzara joate- 11 ko. «El Real Hotel» era deitu behar duzu erretserba egiteko. I

Hauxe nahi duzu:1 -Hotelean bost gau pasa. j1

-Binakako gela eta bainugela.-Beste ohe bat gela berean umeentzat. 1

1 -Gelatik itsásoa ikusteko inoduan. 1-Gelan telebista.

1 -Hotela non dagoen jakin nahi duzu, etzi kotxez joango bait zara. 1

j A ikaslea hoteleko hartzailea da. I1 1

1 1

1 11 1

1 1

183

184 ltzulpenak eta Lankidetza

1

1Prezioak 1Gau bat Ge/a eta gosariaBinakako gela bainugelarekin , 5.400Banakako gela eta bainugela ... .......... 2.600

1

g~::~fe~~t~i~t~~~~~.:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::1.i~

1

-Gela guztietatik itsasoa ikusten da. 1

1100 1 l • d k d t b ' l Hoteleko hartzailea zara.- oge a, ene U e amuge a. B Jkasleak deituko du erretserba egiteko.

-Kalefazio zentrala eta haize girotua. Hasi baino lehen, boligrafoa hartu eta prest egon informazio guztia 1

1, , il idazteko.-Bl 1gogai U. Hau egin behar duzu:

1T b t • t t -B ikasleari informazioa eman.

1- a ern~ e a .Jª e Xea. -Datuak idatzi fitxa betetzeko.-Gauez ikuskízunak. Izena eta abizenak: .

1T l bi t ik t k hi l Nolakogelanahidu?

1- e e lS a 1 US e O lfU egonge a. Zeinegunetanetazerordutunheldukoda? .-Gauez atezaina bada. Zenbatdenb~rapasanahiduhotelean? .

1

OHARRAK .............................................•........................ 1-Kotxea uzteko bere parkina.,-Igeldotik hamar minutura. IL --- - - --- - _J

• B ikaslearen fitxal IRAGARKIAK----:-- - --- --- -- - - ---1-Kontinental Hotela. Comercial lbilbidea, 5. Tel. 435676. Hiru

pisu, terraza handiak, berri-berria, geletatik itsasoa ikusten da.-Maron Hotela. Tel. 435467. Telex: 09654567. Hiru pisu, osobe-

rria.-Mercedes Hotela. Tel. 578957. Itsaso ondoan. Oso dotorea da.

El Real Hotela,Itsasondoko Hiribidea, 35.

Tel. (943) 357894. Donostia.

Oporrak Euskadin pasa nahi dituzu.Gaur Gasteizen zaude, baina Donostiara joan nahi duzu egun batzupasatzera.Maron Hotelera deitu behar duzu erretserba egiteko.Zera hauek nahi dituzu:

-Hiru gau pasa.-Binakako gela eta bainugela.-Gelak lehenengo pisuan egon behar du, zure senarrak eskaileragutxi igotzeko.

-Igogailua badago hobe.-Hotela non dagoen jakin.

Bihar joango zarete trenez.B ikaslea hoteleko hartzailea da.


11

1

1

1

1

1

1

1

1

185

11

Ge/a eta gosaria 1Banakako gela . . ... . .... . .. .. ... .. . ... 1.500Banakakogelaetabainugela · 1.900 1Binakakogela................. 2.750 ·Binakako gela eta bainugela .. . 3.500

-Geltokitik hamar mim~tura. . 1-45 logela; 25 Iogela bainugelarekin, Hoteleko hartzailea zara. 1-Kalefazio zentrala. A Ikasleak deituko d~ errelserba egiteko. . . .

, , , Hasi hamo lehen, bohgrafoa hartu eta prest egon iníormazio guzna-Ez daga haize giroturik. idazteko.

1 íl Hau egin behar duzu: 1- gogat Ua. -A ikasleari informazioa eman.-Taberna handia eta ostatua. -Datuak. idatzi fitxa betetzeko.

G, Izena eta abizenak: ············ ·····••·•················ 1- auez atezaina, Nolakogelanahidu? ...............................•........................

-Telebista ikusteko gela Zcinegunctanetazcrordutanhelduko?da? .....•.....................

1· Zenbat denbora pasa nahi du hotelean. .................•................

-Kotxea uzteko tokia. oHARRAK: .................•..................

1 -Bost minutuan hondartzan eta hiri 1

L_ erdianzaud~ _J

Maron HotelaGarcía Pellejero kalea, 23.

Tel. (943) 435467. Donostia.

Horrelako ariketak oso aproposak<liraeguneroko bizitzan pertsona batekbeste batek duen informazioa nola lortu irakatsi nahi denean: bidai agentzian, tren edo autobusen ordutegiagaldetzeko, banketxean, lana lortzekoelkarrizketetan etab.

Ariketa hauek arazo batzu planteiatzen dituzte. Batzutan, hain kontrolatuak ez direnez eta irakaslearen kontrola gutxitzen den neurrian ikasleensormena handitzen denez, arazoak sortu ohi <lira.

lrakasleak ezin du ez ikasleek esannahi duten guztia aurresan, ezta behardituzten hiztegi eta egitura guztiak aurretik irakatsi ere. lkasleak, bestalde,oraindik esaten ez dakien gauzak adierazi beharra sentituko du askotan.

Arazo hau konpontzeko, irakasleakzenbait gauza egin dezake. Adibidez,ariketa kontrolatuagoak presta ditzake, rol-jokoa bukatutakoan ikasleek

' behar izan dituzten egitura berriak erakusteko; berrikusketa-klasea antoladezake, entzundako hutsuneak zuzentzeko.

Ez da beharrezkoa izango askotanklase osoa antolatzea; egitura berriakerakusteko edo zuzenketa egiteko,nahikoak <lirahamar minutu rol-jokoabukatu eta gero.

Prezionk:Gau bar

Bikote edo talde bakoitzak sortukoduen hizkera desberdina izango da.Honek, alde batetik, nork bere hizkuntz maila erabiltzeko aukera eskaintzen du; baina, bestaldetik, suposatzen du irakasleak ezin izango dizkiela denei egindako hutsune guztiak zuzendu; irakasleak ezin bait die ikasleguztiei aldi berean entzun. Beraz, ikasleek inoiz zuzenduak izango ez direnesaldiak botako dituzte askotan.Hau da klasea taldeka edo binaka

antolatzen denean pagatu beharrekoprezioa.

Bestaldetik, lan sistema hau oso motibatzailea izaten da. lrakasleak horrelako klasean entzundako hutsuneakzuzentzeko klase gramatikal bereziaantolatzen duenean, askoz motibatuagoak egoten <lira ikasleak, bai egituraberriak ikasteko, bai gaizki erabilitakoegiturak zuzentzeko, hauen beharrajadanik sentitu dutelako.Ariketa mota honetan iniziatiba

ikasle baten eskuetan geratzen da, etabeste ikaslearen lana erantzutea izatenda batez ere. Horregatik, horrelakoariketek bi zati izaten dituzte. Bigarrenzatia lehenengoa bezalakoa da bainarolak aldatuz, hasieran rol pasiboa zeukan ikasleak aktiboa har dezan.


6.3. Egoera eta helburuen bidezkontrolatutako rol-jokoak

Aurreko ariketan zenbait aldaeraeman zitezkeen arren, irakasleak nahikoa kontrolatzen zuen ikasleek nahitaez erabili beharreko zenbait egitura.Ematen zaizkien fitxetan datu askoazaltzen direnez, ez dute ikasleek gauza handirik sortu behar, jadanik euskarri sendoa bait dute fitxan bertan.

Baina orain azalduko ditugun rol-jokoetan irakaslearen kontrola ez da-

gokio ikasleak bota behar duen egiturajakin bati, baizik eta komunikazioarenbidez lortu behar duen helburuari.

Rol-joko mota hau argitzeko ikusdezagun Menné-ren (1977) «The Detective» ariketatik moldatutako «JOSE M. ª URIAREN HILKETA» izeneko rol-jokoa (HABE, 1984, 2. urratsa,26. ikastunitatea).

«JOSE MARIA URIAREN HILKETA»

• Nola eginIrakasleak egoera zein den azalduko du: Jose Maria Uria hil dute

gaur goizean. Gorrotxategi inspektoreak hiltzailea zein den aurkitubehar du eta horretarako zenbait pertsona elkarrizketatuko ditu.

Ikasleak taldetan jarriko <lira, gutxieneko partaideak bost direlarik. Sei edo zazpi balira, Lopez sarjentoa eta Juan Jose Sarrionaindiaren pertsonaiak kenduko lirateke.

Behin egoera zein den jakin ondoren, ikasleek beren pertsonaiaren aurkezpena egingo dute. Inspektoreak pertsonaia bakoitzari goizhorretan zer egin duen eta hildakoarekiko harremanak zeintzu direngaldetuko dio.

Eztabaida egingo da denen artean, hiltzailea nor den jakiteko.Gorrotxategi inspektoreak eztabaidari bukaera emango dio nor

bait atxilotuz.OHARRA: Gorrotxategi inspektorearen papera garrantzitsuena

denez, komeni da gehien hitzegiten duen ikasleari ematea.

187Itzulpenak eta Lankidetza

@I Ikaslearen fitxa1.ikaslearen fitxa

LOPEZ SARJENTOA

DatuakZu Lopez sarjentoa zara, Gorrotxategi inspektoreari laguntzendiozu ikerketa honetan.

IrudiaSusmagarriei honelako galderak egin behar dizkiezu:- Zer egin duzu gaur goizean?- Zer lan mota egiten duzu?- Zerbait berezirik entzun edo ikusi duzu?- Zer iruditzen zaizu hilketa hau?- Zure ustez zein izan daiteke hiltzailea?- Zein gelatan egon zara?- Etab.

it=· on:Trl

2.ikaslearen fitxa

GORROTXATEGIINSPEKTOREA

DatuakJose Maria Uriaren etxean zaude. Uria jauna gaur goizean hil dute.Norbaitek deitu du etxetik komisaldegira. Uria jauna bere gelan,bere pistolaz hilda aurkitu duzu. ·Bederatziak eta hogeian hil dute gutxi gorabehera. Denak pozikdaude hil delako.

Irudialkerketa egin behar duzu.Denei galderak berak egin behar dizkiezu:- Nola duzu izena?- Zer egin duzu gaur goizean bederatziak eta hogei arte?- Zein gelatan egon zara?- Zer Jan egiten duzu?- Zerbait berezia entzun edo ikusi duzu?- Zer iruditzen zaizu hilketa hau?- Zure ustez zein izan daiteke hiltzailea?- Etab.

~·

188

3.ikaslearen fitxa


JUAN JOSE SARRIONAINDIA

DatuakZu hildakoaren zerbitzaria zara. Oso pozik zaude Uria jauna hil

delako. Oso gaizki portatu da zurekin (hau ez esan Gorrotxategiinspektoreari; izan ere, esa ten badiozu, susmagarri bihur zaitezke). Gaur goizean hildakoaren gelara joan zara bederatziak etahogeian eta hilda aurkitu duzu. Ez duzu ezer ikutu eta poliziarideitu diozu.

IrudiaEgin beharreko deklarazioak

- Gaur goizean bederatzietatik hamarrak eta laurdenak arte sukaldean aritu zara !anean. Ez duzu ezer berezirik entzun. Bakarrikbederatziak eta hamarrean, gutxi gorabehera, Uria jaun-andreakzera esan dio bere senarrari: «Hil egingo zaitut».

Egin beharreko galdera edo eskaria- Bihar hartzen dituzu oporrak eta Malagara joan nahi duzu.

Gorrotxategi inspektoreari galdetu ea !aster egongo zaren libre.

4.ikaslearen fitxa

AITOR URIA EGIGUREN

DatuakZu hildakoaren semea zara. Zeure aita ez duzu inoiz maite izan.Askotan aritu zara berarekin erritan dirua dela ta.

Irudia _ , _Egin beharreko deklarazioak

- Gaur goizean, bemz ere erritan aritu ondoren, aitaren gelarajoan zara eta tiroa bota diozu, Gero zeure gelara joan zara, etahor Josetxo Anabitarte ikusi duzu. Josetxoren ustez zu susrnagarri zara (Gorrotxategi inspektoreari ez esan hau; izan ere, esatenbadiozu, susmagarri bihur zaitezke). Zera esan behar diozu:zeure aitaren gelara joan zarela goizeko bederatzietan gutxigorabehera, baina ez zarela sartu, zure aita beste batekin erritanentzun duzulako, Zure ustez Josetxo Anabitarte izan da hiltzailea, zure aitaren negoziokidea da eta aspalditik atera nahi diodirua zure familiari. Gainera zeure aita hil eta Josetxo izango daenpresa guztien jabe.

Egin beharreko galdera edo eskaria- Gaur zeure andregaia afáltzera eraman behar duzu. Gorrotxategiinspektoreari galdetu ea telefonoz dei dezakezun.


5.ikaslearen fitxa

189

MARIA EGIGUREN

DatuakJase Maria Uriaren alarguna zara, híldakoaren emaztea.Oso pozik zaude zeure senarra hil dutelako; izan ere, bes te ernakume batekin bait zebilen azkeneko bi urteotan. Haserretu egin zaragaur goizean zeure senarrarekin (hau ez esan Gorrotxategi inspektoreari).

IrudiaEgin beharreko deklaruionk

- Egongelan egon zara bakar-bakarrik egunkaria irakurtzen gaurgoizean zortzi t'erdietatik hamarrak harte. Ez duzu ezer entzun.Marisol Ruiz, idazkaria, erritan arito da zure senarrarekin &aurgoizean. Zure ustez hark hil du zeure senarra.

Egin beharreko g~a edo eski11141- Gorrotxategi inspektoreari zeure abokatuarekin hitzegin deza

kezun galdetu behar diozu.

6.ikaslearen fitxa

MARISOL RUIZ

DatuakZu hildakoaren idazkaria zara. Oso pozik zaude Uria jauna hildutelako.Oso gaizki portatu da beti zurekin (hau ez esan Gorrotxategiinspektoreari).


- Ikasteko gelan bakar-bakarrik egon zara zortzi t'erdietatik hamaikak arte gaur goizean. Zerbait entzun duzu, bederatziak etahogeian gutxi gorabehera, agian irratia; ez zaude ziur.Bederatzietan emakume baten ahotsa entzun duzu Uria jaunarekin erritan.Zure ustez, ahotsa Uria andrearena da eta.berak hil du Ur.::jauna, azkerí hilabeteotan maitale batekin ibili delako •,,1 ere.

Egin beharreko gatdéra ·~ tsk."1a- Poliziari lagúntza eta babesa eskatu beharko diozu, hiltzaile

batekinez bait duzu segurantziarik e0txean.

190

7.ikaslearen fitxa


DatuakZu hildakoaren negoizokidea zara. Oso pozik zaude hil delako;izan ere, orain hark zituen enpresa guztiak zureak izango <lira(hauez esan Gorrotxategi inspektoreari).


- Gaur gni7r·:in [Tno;;;aJnnrln:in hilrlakoaren seme Aitorrekin hitzegitera joan zara bere gelara. Gelan elkarrekin egon zarete bederatzietatik hamarrak laurden gutxi arte. Aitor bederatzietan heldu da. Ez duzu ezer berezirik entzun, baina normala da nahikogorra zara-ta.Zure ustez, Aitorrek hil du bere aita.

Egin beharreko galdera edo eskaria- Poliziari galdetuko diozu ea hor egon behar duzun; izan ere, lanasko duzu eta nahiago duzu zeure bulegora joan.

JOSETXO ANABITARTE

Ikasleek hasieratik rol-joko honenegoera eta helburuak ezagutzen dituzte. Nahiz eta ikasle bakoitzaren fitxaninformazio asko azaldu, informaziohori eratuta dagoen moduagatik, jokoaren bilakaera nahiko asmaezina daeta ustegabeko bideetatik joan daiteke.

Gorrotxategi inspektorearen fitxan,adibidez, hauxe azaltzen da.Ikerketa egin behar duzu.Denei galdera berak egin behar dizkiezu:- Nola duzu izena?- Zer egin duzu gaur goizean bede-ratziak et~ hog~ira arte?

- Zein gelatan egon zara?- Zer lan egiten duzu?- Zerbait berezi entzun edo ikusi du-zu?

- Zer iruditzen zaizu hilketa hau?- Zure ustez, zein izan daiteke hil-tzailea?

- Etab.

Rol-jokoa hasten denean, jokoarenkontrola Gorrotxategi inspektorearenesku geratzen da, rolak ematen dionagintearengatik.Hau bezalako «barruko kontrola»

oso garrantzitsua da. Irakasleak horrela lasai utz diezaioke klasearen kontrola taldeari, bai bait daki taldeak jokoaren ekintza beteko duela: denek hitzegingo dute, eta bukaeran inspektoreakbat atxilotuko du.Esperientzia eta intuizioaren bidez

rol-jokoa prestatzerakoan, irakasleakgauza hauek erabaki behar ditu:- Rol-jokoa ando ateratzeko, ikas

leek eskura eduki behar duten informazioa zein den.- Zeintzu diren egoera eta roletan

ikasleen irudimenak asmatzeko utzdaitezkeen xehetasunak.- Taldeko batek edo bik bakarrik

jakin ditzaketen xehetasunak.Rol-joko hauen arrakasta «amanko

muneko informazio» eta «zalantza»ren arteko orekan datza.


6.4. Extabaida eran antolatutakorol-jokoak

Azkeneko rol-joko motaren aldaerabesterik ez da.

Rol-joko hauetako egoera benetakoedo asmatutako arazo bati buruzko eztabaida da.

Ikasleen roletan bi gauza hauekazaltzen dira:

- Arazoari buruzko «amankomuneko informazioa».- Defendatu behar diren iritziak.Jokoaren bukaeran ikasleek erabaki

bat hartu behar dute eztabaidaren edobotoen bidez.lkus dezagun, adibidez, Lynch

engandik (1977) moldatutako «LARRAZ AUZOKO GERTAERAK»izeneko ariketa.

191

«LARRAZ AUZOKO GERTAERAK»

• Nola egin

Irakasleak sarrera[itxa banatuko du eta egoera zein den azalduko.Larraz auzoan zenbait gertaera gogor gertatzen ari da. Arazoei irteeraemateko, auzoko eta udaleko zenbait pertsona deitu dira hilera irekihatera, zortzi iritzi desberdinetako pertsonak hain zuzen ere.

Bederatzigarren pertsonaia bileraren koordinatzailea izan daiteke,partehartzaileen aurkezpena eta bileraren ardura eramango duena.

• Sarrera fitxa

BILERA IREKIALARRAZ AUZOAN

Bihar gaueko 8etan AuzoElkartearen lokaletan (Orixe kalea, 37) hilera ireki bat izango da,auzoan gertatu diren gertaerabasatíei buruz hitzegiteko.

Egoera honi soluzio bat emannahi diozuen guztioi dei egitenzaizue.

Larraz auzoan gazteak ez daude konforme. Marques de Lizarra enparantzan obratan ari dira.Dagoeneko 30en bat milioi sartudira enparantza horretan. Gazteok ez bait dira ezerekin konformatzen. Plazak orain artekoitxura eta erabilera galdu egingoduela diote; eta, ezetz, ez dagoela eskubiderik olgaleku, erakustoki, berbenagune izan den enparantza hondatzeko ...


• Gurasoak

Zu honako hau zara:- Hamalau eta hogei urte bitarteko serne-alabak dauzkazue eta kez

katuta zaudete horien etorkizunari buruz.- Zuk uste duzu oso zeregin zaila bihurtu dela orain guraso izatea.

Guraso eta seme-alaben arteko harremanen frakasoaren arrazoia,batez ere, biolentzia handitzean dagoela uste duzu.

- Hala ere, zurekiko, ikastolek eta eskolek ere badute erruaren partehandi bat, gaur egunean ez bait dute lehen bezala diziplina zaintzen.

- Zure seme-alabak txikitan ikastolara joaten ziren. Orain instituturajoaten dira eta oso gustara daudela esaten dute. Zuk uste duzuarazoak eskolan hasten direla. Haur argiek ez dute diziplinarenbeharrik, ikastea gustatzen zaielako. Baina beste batzu oso zalapartariak izaten dira eta diziplina behar dute. Zuk ikasle zalapartarihauentzat diziplina gogorra eskatzen duzu.

- Bestalde, «Gazteria» klubeko arduradunen aurka zaude. Orain delahamar urte ez zegoen horrelako klubik eta gazteak lasaiago zeudenauzoan. Gazteen artean ez ziren sortzen orain sortzen diren istiluak.

- Bilera ireki bat egin behar da Larraz auzoan, BIOLENTZIAriburuz eztabaidatzeko. Zuk ere iritziak eman ditzakezu.

Zer uste duzu honetaz?- Zergatik uste duzu biolentzia gehitzen ari dela munduan?- Zergatik gehitu da biolentzia Larraz eta beste langile-auzo batzu-

tan?- Zer uste duzu egin beharko litzatekeela auzoetako gaizkileekin?

• Arazo sozialetako langileak

Zu honako hau zara:- Gizarteko arazoez arduratzen den erakunde bateko partaide zara.

Erakunde hori gazteriak dauzkan arazoez arduratzen da gehienbat;adibidez, drogaren arazo, langabezia, eta abarrez.

- Zuk badakizu Larraz auzoko jendea kexa dela gazteek sortzendituzten istiluengatik. Baina, beste hiri batzutako istiluen aldean,Larrazen gertatzen dena ez da ezer.

- Zure ustez, basakeriaren zergatia langabezian dago. Baina, bestalde, udalak ez du ezer egiten, lanik gabe dagoen jendeak denborazerbait eginez edo ikasten pasa dezan. Larraz auzoan klub batbakarrik dago gazteriarentzat. «Gazteria» klub deitzen dela usteduzu. Besterik ezean, gazteriak tabernetan eta droga erretzen pasatzen du denbora. Ez dago zinemarik, ez nahiko kiroldegirik, ezezer.

- Arazo larritan dabiltzan gazteak konprenitzeko eskatzen duzu. Gizarte osoaren errua da gazteriaren egoera. Pertsona nagusiek berenbizimodua konponduta daukate eta ez dira gazteriaz asko arduratzen.

- Bilera ireki bat egin behar da Larraz auzoan, BIOLENTZIAriburuz eztabaidatzeko. Zuk zeure iritziak eman ditzakezu.




• Irakasleak

Zu honako hau zara:- Larraz auzoko institutuko irakasle zara.- Bost urte daramazu institutuan lanean. Institutuan lanean hasi au-

rretik, ikastolan aritu zinen lanean. Zuk uste duzu institutuko lanaikastolakoa baino zailagoa dela, batez ere Larraz bezalako auzobatean. Istilu handiak sortzen dira institutuan ikasleen artean. Zureustez, irakasle guztiak ari dira ahal dutena egiten.

- Zurekiko, auzokoek gehiago lagunduko balute, gauza gehiago eginahal izango litzateke. Baina auzoan inor ez daga gazteei laguntzekoprest.

- Zure ustez, biolentziaren arazoa langabeziarekin lotuta dago. Gazteek dirua behar dute eta ez dute lan egiteko aukerarik. Bestalde,frustratuta sentitzen dira eta ez dute lehengo gazteek zuten gizarteberri bat eraikitzeko idealik.




• Udaltzaingoa

Zu honako hau zara:- Zu Donostiako udaltzainen burua zara.- Hilketa eta delinkuentziaren igoera oso nabarmena izan da azke-

nengo hilabeteotan. Gero eta lan gehiago daukazue auzoetan sortzen diren istiluengatik (batez ere, Larraz auzoaa).

- Zure ustez, udaltzaingoa indartu egin beharko litzateke zaindarigehiagorekin. Orain sortzen diren istiluetarako Donostiako udaltzainen kopurua oso urria da.

- Zure ustez, Larrazen gertatzen dena Ameriketan gertatzen ari denaren ispilua besterik ez da.

- Biolentziaren igoera, zure ustez, arrazoi hauengatik sortu dagehienbat:

a) Lehenik, gurasoak ez dira beren seme-alabek egiten dutenazkezkatzen. Gauean, gurasoak telebista ikusten ari diren bitartean,semeak kalera joaten dira, gurasoei zer egitera doazen esan gabe.

193


b) Bigarrenik, eskoletan oso diziplina gutxi daga gaur egunean.Guraso asko harrituta geratuko lirateke, gaur eguneko eskolaknolakoak diren jakingo balute. .


Zer uste duzu honetaz?- Zergatik uste duzu bioleri.tzia gehitzen ari dela munduan?- Zergatik gehitu da biolentzia Larraz eta beste langile-auzo batzu-

tan? ·- Zer uste duzu egin beharko Iitzatekeela auzoetako gaizkileekin?

e Negozio-gizonak

.Zu honako hau zara:- Larraz auzoan negozioak dauzkazue: dendak, tabernak, botikak,

lantegiak eta abar.- Zazpi urtean bizi izan zara auzo horretan eta gauzak gero eta oke

rrago doazela ohartu zara. Orain dela urte batzu gazteei lana ematen zenien zeure negozioan, inolako zalantzarik gabe eman ere.Gaur egunean, gazteek ez dute lehen bezalako jarrerarik lanerako,ez dira lehen bezain langile onak. Ez dute nagusienganako errespeturik. Bost axola zaie nagusiaren negozioa eta ez dira beren lanaonda egiten saiatzen. Beraz, zuk nahiago duzu gazterik ez hartzea.Gainera, dirua lapurtzen dizute.


Zer uste duzu honetaz?- Zergatik uste duzu biolentzia gehitzen ari dela?- Zergatik gehitu da biolentzia Larraz eta beste langile-auzo batzu-


e «Gazteria» kluba

Zu honako hau zara:- Zu Larraz auzoko «Gazteria» klubeko kide bat zara. Dantzaldiak,

tenisa eta kirol-txapelketak, eztabaidarako taldeak eta abar antolatzen dituzue. Azkenengo hilabeteotan auzoan gertatzen ari direngertaera eta istilu bortitzak direla eta kezkatuta zaude, batez eregertaera horien inguruan dabilen jendea ezagutzen duzulako.

- Zure iritziz, Larrazen gertatzen dena langabeziaren ondorio gorriada. Bestalde, zuen klubak antolatzen dituen ekintzetatik aparte ezdaga besterik. Zuk uste duzu udalak gazteentzako gauza gehiagoantolatu beharko lukeela, adibidez, kiroldegi bat ireki.Momentuz, La Paz auzoko gazteek, «Gazteria» klubaz aparte,beste nora joanik ez dute.

- Gero eta zailago da jende gaztea klubera erakartzea. Lehen osopozik joaten ziren, baina orain beste ekintza gogorrago batzutanaritzen dira. Langabezia eta droga dira gazteria egoera honetarabultzatu dutenak.


- Zuk uste duzu hiriko eta auzoko guztien ardura dela hori. Bainabadirudi arduratzen den bakarra auzoko jendea dela. Hiriko bestejende guztia oso ongi bizi da auzo dotoreetan eta gazteriak dituenarazoez arduratu gabe.

- Bestalde, polizia beti ari da errurik ez duten gazteak detenitzen.Horregatik, ez zara harritzen gero hauetako gazte batzu biolentziara jotzen dutenean.




• Hiriko kontzejalak

Zu honako hau zara:- Donostia hiriko kontzejala zara. Auzoetako arazoez arduratzen

zara eta oso kezkatuta zaude Donostiako auzo batzutako gertaeragogorrak direla eta. Batez ere, Larraz auzokoak.

- Zuk uste duzu Larraz auzoko egoera erabat alda daitekeela, poliziak eragin handiagoa balu. Poliziakoek ez dute benetako gaizkileen aurka ezer egiten, eta hauek esku librea dute gauetan nahiduten guztia egiteko.

- Bestalde, sufritzen ari garen bortxakeriaren erruaren parte handia .telebista eta zinemarena da; gero eta ugariagoak bait dira gogorkeria erakusten duten filmeak.

- Bestalde, zure ustez, «Gazteria» klubekoek ere erruaren parte batbadute. Gaizkileen lagunak dira, eta ez dute laguntzarik eskaintzengaizkile hauek harrapatzeko.




• Larraz auzoko bizilaguna

Zu honako hau zara:- Zu beti bizi izan zara Larraz auzoan.- Hasieran auzo baketsua zen, baina orain biolentziaren eragina oso

handia da. Auzoko soto batzutan biltzen dira gazteak, «rock» entzuteko eta «drogak» kontsumitzeko. Musika altuegi jartzen dutebeti. Zuk uste duzu musika bortitz horren eta drogaren eraginagatikari dela gaur eguneko gazteria hain gogorra bihurtzen. Musika hori

195


basatia eta zaratatsua delako ari da gazteria ere basati eta zaratatsubihurtzen.

- Zure ustez, biolentzia gehitzearen arrazoia polizia ezean daga. Osogogorrak izan beharko lukete gazteekin. Horrela ez lituzkete behineta berriz txarkeria berak egingo. Gaizkileak zigortu egin behar<lira, aintzina egiten zen bezala. Aintzina egiten ziren gauzez gogoratzen zarenean (malkilkatu eta urkatu), gaur egunean gaizkileakbigunegi hartzen ditugula uste duzu.

- Orain dela 20 urte, gazteria ez zen gaur bezalakoa, gogorra. Beharbada, telebistan ikusten diren filmeek ere eragin handia izan dezakete biolentziaren arazoan.




Horrelako jokoek ando funtzionadezaten, roletan azaltzen diren iritzienarteko borroka egon behar du.

Geure adibidea aztertuko dugu.Hiru osagai ditu:a) Ikasle guztiek oinarrizko infor

mazioa asimilatu behar dute; kasu honetan, Larraz auzoko gertaera bortitzei buruzkoa.

b) Klasean elkarren kontrako interesak dituzten zortzi talde <laude: gurasoak, arazo sozialetako langileak,Larraz auzoko bizilagunak, hirikokontzejalak, irakasleak, udaltzainak,negozio-gizonak eta gazteak. Roletanzenbait puntu azaltzen da; baina, azken finean, talde bakoitzak erabakibehar du zeintzu diren bere interesaketa zein izango den aurrerantzean eramango duen politika.

e) Tal de guztiak bildu eta arazoa eztabaidatzen dute. Bukaeran botazioaegiten da.Adibide honek erakusten duenez,

horrelako rol-jokoak egiterakoan,ikasleek- oinarrizko informazioa irakurri eta

asimilatu behar dute, edo eztabaidakentzungo dituzte;

- bigarren zatian, talde txikitan eztabaidatuko dute, hizkera informal samarra erabiliz;- gero, azken bileran, erabiliko du

ten hizkerak formalagoa izan beharkodu;- irakasleak, nahi izanez gero, osa

gai gehiago erants diezaioke jokoari;adibidez, azken hilera egin eta gero,talde bakoitzak bere aldetik egunkariko artikulu txiki bat idatz dezala.

6.5. Eskala handian antolatutakosimulazio-ekintzak

Mota honetako jokoek ahalik eta luzeen eta konplexuenak izan behar dute. Denboraren aldetik, esate baterako, lau ordutik hilabetera iraun dezakete.

Bizitza normalean gertatzen direnzenbait ekintzaren eta arazoren simulazioak izaten <lira. Gure adibideaLamb-engandik (1982) moldatutako«HEGAZKINAREN BAHIKETA»izeneko simulazioa da. ·IRAkoek etaIrlandako eta Ingalaterrako gobernuetako ordezkariek arazoari irtenbidebat bilatu arte negoziatu behar dute.


«HEGAZKINAREN BAHIKETA»

• Nola egin

lkasleek «gertaera oro har» eta «pertsonaiak» fitxak irakurrikodituzte. Egoera ondo ulertu dutenean, klasea taldetan banatuko da:

- IRAko taldea,- Ingalaterrako taldea,- Irlandako taldea,- prentsakoak.lkasle bakoitzari here papera ematen zaio, eta negoziaketak has

ten dira. Kazetariak taldez talde ibiltzen dira berrien hila. Beste taldeek telefonoz hitzegin dezakete bitartean edo norbait bidali negoziatzera.

Klasearen bukaerarako zerbaitetara iritsi behar dute. Talde bakoitzak erabaki bat hartu behar du.

Jokoa bukatzeko, kazetariek laburpen txiki bat egin dezakete beren inpresioak kontatuz.

• Gertaera oro bar

Azkeneko urte hauetan IRAk (Irish Republican Army) ingelesakIpar Irlandan egotearen aurka dago eta, hori dela eta, borroka gogorraegiten ari da. Gogorkeria horren helburua ingelesei aldegin erazteada. Honela Ipar Irlanda eta Hego Irlanda bat egitea posible litzateke.

IRAko komando batek British Airwaysen hegazkin bat bahitu du.Hegaldi honetan sindikalista batzu etxera zihoazen, Canarias uharteetan zenbait hitzaldi eman ondoren. Hegazkina eta bidaiariak Dublingoaireportuko pistan daude orain. Bahitzaileen eskariak hauek dira:

- Ingalaterrako presondegietan <lauden IRAko 250 preso askatzea.

- Askatu eta gero, Ingalaterratik kanpo berak esango duten lekuhatera eraman ditzatela.

- Aurrerantzean ingelesen eskuetan eroritako IRAko edozein militante gerrako presotzat hartzea.

- Gobernu Britanikoak miloi bat libra dirutan ordaintzea.Azkenengo mezuan IRAk dio lehertu egingo duela hegazkina, ·

bidaiari eta guzti, baldin eta Gobernu britanikoak ez badu 48 ordurenburuan baietza ematen. Gobernu britanikoak 48 ordu ez direla nahikoak erantzun du, eta azkenengo unean IRAk beste 48 ordu gehiagoeman dizkio. Eta dio, bere eskaerak onartzen ez badituzte, hegazkinaeta bidaiariak lehertarazi ez ezik Inglaterrako edozein politikari ezagunen aurkako ekintzak ere egingo dituela.

Une honetan hasten da 48 orduko bigarren epea.

197


GobernuetakoakDublin eta Londreseko Gobernuek, nork bere aldetik, «Krisialdi

Batzordeak» sortu dituzte arazo honi, bakoitzak dituen interesen arabera, irtenbidea emateko.

Batzorde hauen lehendabiziko betebeharra azkenengo gertakarieidagokien estrategia zuzena asmatzea da. Estrategia hau besteen erantzunak kontutan harturik moldatu beharko dute.

IRANahiz eta beharrezkoa balitz egindako mehatxua betetzeko gai

izan, zuk badakizu hegazkina -bidaiariak eta guzti- lehertzeak zureaurkako publizitatea ekarriko lukeela. Zuk zeure presoen askatasunaeta behar- beharrezkoa duzun diru hori nahi duzu batez ere. Ekintzahonen arrakasta Gobernu lngelesak zuekiko dituen asmoak atzeratzeko gai izatean daga.

PrentsaOso historia interesgarria da eta lehenengo orrialdean azalduko

da. Saia zaitezte berri guztiak biltzen.

• PertsonaiakIRA

1. Nazioarteko Ekintzetako Aholkularia.2. Lehenengo Aholkularia.3. Bigarren Aholkularia.

Ingalaterra1. Lehen Ministrada.2. Kanpo-Arazoetarako Ministrada.3. Psikologoa.4. Ahokulari Militarra.5. Sindikatuetako Ordezkaria.

Irlanda1. Lehen Ministrada.2: Oposizioko Burua.3. Aholkulari Militarra.4. Kanpo-Arazoetarako Ministrada.

Prentsa1. Lehenengo Kazetaria (Ingalaterraren aldekoa).2. Bigarren Kazetaria (IRAren aldekoa).3. Hirugarren Kazetaria, Nazioarte~o berrien agentzia.


• Prentsaren fitxaZuek azkeneko berriak lortu behar dituzue. Ahal izanez gero,

batetik, Londres eta Dublingo Gobernuekin hitzegin beharko duzue;eta, bestetik,IRAkoekin.

Zuen egunkariaren ideología ere kontutan hartu behar duzue.Gatazka bukatzen denean, zeuen bertsioa kontatu beharko duzue.

Lehenengo kazetariaZure egunkaria «IPAR IRLANDAKO KAZETA» da.Zure ideología Ingalaterraren aldekoa, eta IRA eta Dublingo Go

bernuaren aurkakoa da.

Bigarren kazetariaZure egunkaria «IRLANDA NAZIONALISTA» da.IRAren aldekoa zara. Dublingo Gobernua konbentzitu behar du

zu IRAri laguntzeko.

Hirugarren kazetariaNazioarteko berri-agentzia batean lan egiten duzu.Oso neutrala zara, eta alde guztietako iritziak jaso behar dituzu.

Ahalik eta informazio objektiboena ematen saiatuko zara.

• lngalaterraren fitxaHau da IRAk egindako lehenengo bahiketa eta ez dakizue nola

jokatuko duen.Lasai egon nahi duzue, baina badakizue badaiari guztiak hiltzeko

gauza direla.Hegazkinean sindikalista asko daga eta sindikatuek presioa egingo

dute negoziaketan.Dublingo Gobernuarekiko harremanak ez dira oso onak. Haren

inpartzialitatea zalantzan ipintzen duzue, azken batean IRAren helburu bera bait du: Irlandaren batasuna.

Gainera, frogarik ez duzuen arren, badirudi IRAko zenbait komandok bere kokalekua Hego Irlandan duela.

Lehen MinistraríaIRAko «baseak» onartu dituzu Hego Irlandan. Orain oso egoera

larrian zaude. Londresekiko harremanak ez dituzu apurtu nahi.Bahiketa lehenbailehen bukatzea nahi duzu, baina odolik isuri

gabe. .Zure jokabidea bai Londres bai IRA konbentzitzea da, batak eta

besteak amare eman dezaten.

i99

200Itzulpenak eta Lankidetza

Kanpo-Arazoetarako MinistrariaDublingo Gobernuarekin hitzegin behar duzu.Zure egitekoa Dublin Ingalaterraren iritzietara ekartzea da.Ahaztu ezinekoa da, hegazkina Dublinen dagoenez, IRAkoek

Irlandako soberaniaren aurka ari direla.Bestaldetik, IRAk irabaziko balu Iparraldean, Irlanda batua lortu

ko ote lnkete? Oso zaila gertatuko litzaiekeela iruditzen zaizu. Izanere, oso kontserbadorea bait da Dublingo Gobernua eta IRA osoezkertiarra. Oreka lortzea oso zaila izango litzateke.

Lortu behar duzun beste gauza hauxe da: bahituak askatzera armada ingeleseko talde berezia bidaltzea (British Special Air Service),ekintza berezietarako trebatutako gizonak, hain zuzen. Dublingo Gobernuak bere armadaren bidez bahituak askatzea oso zaila litzatekeeta hori sartu beharduzu buruan. Zuen talde bereziak dira horretarako aproposenak eta prestatuenak.

PsikologoaIRAkoekien negoziatu behar duzu. Aditzera eman behar diezu eta

buruan sartu bidaiariak hiltzearekin aurkako publizitatea besterik ezdutela lortuko.

Zure bigarren egitekoa Kanpo-Arazoetarako Ministrariarekin lanegitea da.

Dublingo Gobernua IRAren aurka jarri behar duzue.IRA bakarrik inolako laguntzarik gabe geratzen bada, errazago

emango du amore.

Aholkulari MilitarraOrain dela bost urte sortu ziren armada ingelesean terrorismoaren

aurkako talde berezi batzu, horrelako ekintzetan parte hartzeko.Zeu zara talde horien arduraduna. Eta horietako bat Dublinera

bidali nahi duzu, nahiz hango gobernuak baimenik eman nahiz ez.Ziur zaude IRAko zenbait base Hego Irlandan dagoela eta ez

dutela zigorrik jasaten.Horregatik, neurri berezi batzu hartu nahi dituzu.

Sindikatuetako OrdezkariaEzkertiarra zarenez, ez duzu IRAren jokaera politikoa oso gaizki

ikusten, kolonialismoaren aurka ari da eta.Baina hegazkinean sindikalista asko dago, zure lagun eta lankide

direnak, eta salbatu egin nahi zenituzke.Bestaldetik, IRAk esan du politikari ingeles famatuen aurkako

ekintzak dituela. Eta beldur zara zuri tokatuko ote zaizun.Negoziaketaren aldekoa zara.Militarrek egin nahi duten operazioak egoera larritu besterik ez du

egingo.

ltzulpenak eta Lankidetza

o Irlandaren fitxaOrain arte ez duzue oztoporik izan IRAkaekin. Zuen lurraldean

badute zenbait «base» terroristak entrenatzeko.Azken batean, haien helburua eta zuena bat bera da: Irlanda batua

lortzea.Baina bahiketa honek asko kanprometitzenzaituzte. Alde batetik,

ezin diezue lagundu; izan ere, lehen ere nahiko hotzak diren Londresekiko harremanak betirako apurtuko bait lirateke. Bestaldetik, ezinduzue IRAren aurka jokatu; Irlanda osoa zuen aurka jarri eta zuenizen ona galduko bait zenukete.

Lehen MinistrariaZu bileraren buru izango zara. Guztien aholkua eta iritziak jaso

ondoren, zurea izango da erabakia.Bahiketa honetan zure etorkizun politikoa <lagoauzitan. Bidaia

riak hiltzen badituzte, zureak egin du.Negoziaketarako ahalegin guztiak egin beharko dituzu.

Kanpo-Arazoetarako MinistraríaIrlandako Gobernuaren jarrera adierazi behar diozu Ingalaterrako

Ministrariari. Ingelesek lpar Irlandatik aldegingo balute, <lena konponduko litzateke. Beraz, ingelesek sortutako arazoa da.

Guztien begikoa izanik, argi azaldu behar duzu zure Gobernuakbadituela bere iritziak eta ez dela Londresen morroi.

Aholkulari MilitarraOso pozik zaude, zuk moldatutako terrorismoaren aurkako talde

berezien ardua heldu delako azkenean. Ziur zaude gai izango direlabahituak askatzeko eta IRAkoei armak kentzeko.

Ejertzito ingelesak esku hartzearen aurka zaude. Dirudienez, ingelesak ez <lirakonturatzen zuek ere badituzuela terrorismoaren aurkako taldeak.

Oposizioko BuruaGogorkeriaren aurka zaude. Horrelako terrorismorik, nahiz eta

IRArena izan, ezin da onartu.Bahituak askatzeko operazio militarraren aldekoa zara, baina Ir

landako armadak egingo du operazio hori; inolaz ere ez ingelesak.Gainera, operazioa onda ateratzen bada, ospe handia lortuko

duzue Londresen aurrean. ·

201


e IRAko fitxaBeharrezkoa izanez gero, zuen mehatxua betetzeko gai zarete.

Baina, badakizue hegazkina, bidaiari eta guzti, leherterazteak aurkako publizitatea ekarriko lizuekeela. Zuen xedea zuen taldeko presoakaskatzea eta ezinbestean behar duzuen miloi libra hori eskuratzea da.

Operazio honen arrakasta gobernu ingelesak zuekiko dituen asmoak atzeratzeko gaitasunaren baitan daga.

Nazioarteko Ekintzetarako AholkulariaZu hegazkin bahiketaren eremuan ikerle iaioa zara. IRAk egiten

duen lehendabiziko atentatua denez, zure laguntza beharrezkoa zaie.Horregatik gonbidatu zaituzte.

Zure xede eta helburu bakarra munduko iraultza da. IRAri laguntzeko prest zaude, beraren kanpaina munduko ordena desorekatzerabait datar.

Ez zaizkizu IRAren helburu partikularrak axola. Baina prest zaude horren helburuak zure helburu pertsonaletara moldatzeko.

Lehenengo Aholkulari PolitikoaZure lana Londresekin negoziatzea da. Nolarebait hasi behar eta,

hegazkina lehertzea derrigorrezkoa bada, Londresek erantzunkizunosoa duela esan dezakezu.

Bahitutako sindikalistekin eta Londreseko Gobernu kontserbadorearekin dituzun harremanak ere baliagarriak <liranegoziaketarako.

Puntu hauek kontutan harturik, eme ibiliko zara; izan ere, aurrerantzean puntu gehiago lor bait ditzakezu zeure alde.

Bigarren Aholkulari PolitikoaZure lana Dublinekin negoziatzea da. Irlandaren batasunaren alde

burruka egiten duzula esaten duzu Hego Irlandan. Hala ere, Errepublikarentzat zure ekintzak beti izan <lira istilu eta iskanbilen iturri.

Dublinek ez ditu aintzakotzat hartu IRAren ekintzak Hego Irlandan. Baina oraingoan ezingo du esan ezer ez dakienik. Gertaera honiburuz duen jarrera argitu beharko du Londresen aurrean.

Zure lana da Dublingo Gobernuaren iritzia zure alde jarri etaekintza honen arrakasta segurtatzea.


Horrelako ariketak asko erabili izan<lira hizkuntzen irakaskuntzatik kanpo: Institutuetan, gerente eta administrarien prestakuntzan, edo babesgintzazibilean jendeari triskantzaren bat gertatutakoan zein jarrera hartu beharduen erakusteko.

Hizkuntzen irakaskuntzan arrakastahaundiko teknika izan da; izan ere, hizkuntza bera ez den beste helburu batbete behar bait dute ikasleek, hots, simulazioan azaltzen den arazoa aztertueta irtenbide posiblea bilatu. Honekikasleen motibazioa pizten du, eta konturatu gabe erabiltzen dute hizkuntza,simulazioa egiten duten bitartean.

203

6.6. InprobísazíoaInprobisazioa da irakaslearen kon

trolik gutxien daukan rol-jokoa. Ikasleei egoera-estimulo bat besterik ezzaie ematen, eta gero jokoa horien eskuetan geratzen da. Nahi dutena egindezakete, ez dute inolako eginkizunberezirik burutu behar. Normalean,sormen handiko ikasleek asko luzatzendituzte horrelako inprobisazio-egoerak, baina zenbait kasutan ikasleaskori bi esaldi besterik ez zaizkiebururatzen.

Ikus dezagun, adibide bezala, Dobson-engandik (1974) moldatutako «INPROBISAZIO-EGOERAK» izenekoariketa.

«INPROBISAZIO-EGOERAK»

50 egoera-txartel sartuko ditugu poltsa batean.Klasea bi taldetan banatuko dugu, talde bakoitzeko partaideak

binaka jarriko ditugularik. Bikoteek txartel bana aterako dute poltsatik. Bikote bakoitzeko partaideek bizpahiru minutu izango dituzteegoeraren zernolakoak eztabaidatzeko. Ez zaie utziko egoerari dagokion elkarrizketa idazten, ariketaren helburuetako bat inprobisazioalantzea bait da.

Lehenengo bikoteak tokatu zaion egoera azalduko die bere taldekoei, eta ondoren taldearen aurrean inprobisatuko du. Antzezpenabukatu eta gero, ikusleek beren iritzia emango dute inprobisazioariburuz:

- elkarrizketaren naturaltasunaz,- antzeko egoera batean beraiek esango luketenari' buruzko ko-

mentarioak,- antzezpenaren kritika,- antzezlariek inprobisatzen ari ziren bitartean gustara egon diren

ala ez.Gauza bera egingo dugu bikote guztiekin. Lehenengo erronda

bukatutakoan, denbora izanez gero, bikoteek beste txartel bat aterakodute poltsatik eta antzeztuko.

e Nola egin


• Inprobisazio-egoerakO. Bulegoz betetako etxe batean zaude. Pasiloan zure aurretik doan

neskari orri bat erori zaio eta ez da konturaru. Orria hartu etaeman egiten diozu. Eskerrak ematen dizkizunean, zure aspaldiko ikaskidea dela konturatzen zara.

1. Jatetxe batean aurkitzen zara. Ederki afaldu duzu eta bapo-bapozaude. Zerbitzaria zuk kontua noiz ordainduko zain daukazu.Poltsa hartu duzu kartera ateratzeko, eta etxean utzi duzulaohartzen zara.

2. Zure aurreko kotxea bapatean geratu, eta elkar jo duzue. Kotxebiak honda tu dira. Beste txoferra bere kotxetik irten eta zuregana datar.

3. Etxean zaude bakar-bakarrik. Halako batean telefonoak «ring,ring, ring» jo du. Telefonoa hartu eta beste aldean ahots arrarobat entzuten duzu.

4. Zure lagunak aspaldi utzi zizun liburua itzultzeko esan dizu.Hasiera batean ez zara gogoratzen zer egin zenuen liburuarekin.Gero azaltzen diozu zergatik ez zenion lehenago ·itzuli.

5. Antzokian konturatzen zara beste pertsona bat dagoela zureeserlekuan eserita. Berarekin hitzegiten duzu, okerreko lekuaneserita dagoela azalduz.

6. Egun batean ohi baino goizago esnatu eta egongelara joan zara.Hantxe, ustegabean, ezezagun bat aurkitzen duzu sofan etzandalatan. Zure ama esnatu eta ezezagun hori nor den galdetu.

7. Lagun batzuren etxera zoaz bisitan. Doministiku batzu egin ondoren, zure lagunen txakurrak alergia ematen dizula konturatzen zara.

8. Lagun batekin paseatzen zabiltza hiri erdian. Halako bateankonturatzen zara esnea berotzen utzi duzula sukaldean.

9. Jertse bat erosi eta dendan utzi duzu ahaztuta, konturatu gabe.Etxera heltzerakoan, ohartzen zara ez dagoela erositako bestegauzekin batera. Dendara itzuli, eta galdetu enplegatuari eaikusi duen.

10. Aulki batean eseri zara. Bapatean zure lagunaren kapelarengainean eserita zaudela konturatzen zara. Kapela zimur-zimuregin da. Barkamena eskatuz, hori bezalako berri bat erosikodiozula esaten diozu.

11. Ez duzu ezer prestatu afaltzeko; izan ere, zure lagunarekin arropa berriak erostera atera bait zara eta oso nekatuta zaude. Senarra etxera heldu zaizu, eta goseak amorratzen daga. Berehalahasi nahi du jaten.

12. Leihoaz bestaldetik etorritako zarata zoli batek esnatu zaitugauaren erdian. Leihotik begiratu eta gizon arraro bat ikusi duzukalean kantari. Mesedez isiltzeko eskatu diozu, baina berak ezduela kantatzeari uzteko asmorik erantzuten dizu.

13. Hain zaude lanpetuta, ezin izan duzu eskuarteko lana bukatu.Ugazabak bere bulegora deitu eta lan jakin bat zergatik ez duzunbukatu galdetzen dizu.


14. Gauerdia da. Etxeruntz zoaz. Bapatean itzal bat ikusi duzu zeureparean. Ahots bat entzuten duzu gelditzeko esanez.

15. Irakaslea zara. Ikasgelan sartu eta ikasle bat ikusten duzu berelekuan negarrez. Zergatik dagoen hain saminduta galdetzen diozu.

16. Urte askotan ikusi ez duzun lagun bat ikustera zoaz. Garai batean 100 kiloko gizona zen. Orain 75 besterik ez du pisatzen.

17. Nazio ezezagun batean jaitsi zara trenetik. Euskara zerbait dakien pertsona bat aurkitu duzu, eta helbide hatera nola heldugaldetu diozu. Berarekin piska batez hitzegin ondoren, ulertzendiozu noruntz jo behar duzun zeure helbide horretara heltzeko.

18. Ilargiko lehendabiziko turistetako bat zara. Mezu bat bidaltzenari zara Lurreko norbaiti.

19. Lapurreta egin dizute etxean. Poliziari deitu diozu. Polizia datorkizunean, zenbait galdera egiten dizu.

20. Parisko hegazkineko hilete bat erosi duzu. Aireportura joan, etahegaldia kantzelatu egin dutela esaten dizu konpainiako arduradun batek. Oso haserre zaude, arratsaldeko 7etarako Parisenegon behar duzulako.

21. Zure semea oso gaizki dabil eskolan azkenaldi honetan. Irakasleak deitu dizu, zurekin hitzegin nahi duela esanez.

22. Loteri txartela erosi eta abrigoaren poltsikoan utzi zenuen. Zureemazteak ez zekien loteri txartela zegoenik han, eta abrigoa botaegin zuen, oso zaharra bait zen. Handik egun batzutara, sariazenbaki horri tokatu zaiola jakin duzu. Zeure emazteari abrigoazgaldetzen diozu.

23. Oso miopea zara eta jendez betetako gela batean galdu dituzubetaurrekoak. Norbaiti eskatzen diozu betaurrekoak bilatzenlaguntzeko.

24. Hiriko parkean zabiltzalarik, eskolan zeurekin ikasitako batekintopo egin duzu. Harrituta gelditzen zara miloi askoren jabe egindela jakitean.

25. Zapatak probatzen ari zara zapategi batean. Honez gero pila batprobatu dituzu, eta dendaria pazientzia galtzen ari da. '

26. Bankuan zaude. Zeure kontu korronteko dirua ateratzen arizara. Enplegatuak nortasun-agiria eskatzen dizu eta etxeanahaztuta utzi duzula konturatzen zara.

27. Hirian barrena zoaz oinez. Halako batean lagun bat ikusten duzuzeure aurrean. «Kaixo, motel», esaten diozu. Burua jiratu etaezezagun bat dela ohartzen zara.

28. Gobernuko Ministraría zara. Kazetari batek munduko gertaereizer erizten diozun galdetzen dizu.

29. Modan dagoen hondartza batean zaude. Uretara zoazela, zurelagunik onena ikusten duzu. Bere izenez deitzen diozu, bainaezezagunarena egiten du.

30. Irrati berri bat erosi duzu ..Etxera eraman duzu, eta ez dabil.Beraz, dendara itzuli eta dendako jabearen aurrean protestaegiten duzu.

205


31. Kotxea aparkatzen ari zara. Ez duzu «Aparkatzea debekatuta<lago»kartelik ikusi. Udaltzain bat hurbildu eta ea zergatik horaparkatu duzun galdetzen dizu.lrakaslea zara. Ikasle bati azterketa suspenditu diozu, eta osohaserre da.50 miloi egokitu zaizkizu loterian. Zure lagunari kontatzen diozu, baina honek ez dizu sinesten.Hiri erdian zaude. Atzerritar bat etorri zaizu helbide batzu galdetzera. Zu ere kanpotarra zara eta ezin diozula lagundu esatendiozu.Zure lagunak kotxe berri bat erosi zuen, baina orain ez zaiogustatzen. Zuri saldu nahian dabil.Amaginarrebaren etxean zaude. Mahai gaineko pitxer batekharritu zaitu. Eskuetan hartu eta nahigabe erori egin zaizu.Barkatzeko esaten diozu zeure amaginarrebari.Corte Ingelesera joan zara, eta umea galdu zaizu bertan. Osokezkatuta zaude. Arduradun batengana joan eta zeure semetxoabilatzen laguntzeko eskatzen diozu.Zeure emaztearekin zatoz zinematik. Bapatean konturatzen zarete ez zuk, ez berak ez duzuela etxeko giltzarik hartu.Ileapaindegira zoaz permanentea egitera. Ileapaintzaileak erreegin dizu ilea konturatu gabe. Zu oso haserre zaude.Tren-geltokian zaude maletaz gainezka. Mutiko bati deitu diozu,maletak taxi batean sartzen laguntzeko. Ordaindu behar zenionaren doblea eskatzen dizu. Prezioa dela eta, has zaitezke eztabaida.Zeure senargaia nolakoa den esaten ari zara zeure lagun bati.Berak ere beste hainbeste egiten dizu. Bapatean mutil beradeskribatzen ari dela konturatzen zara.Zarata bat entzun duzu korridorean. Ziur zaude lapur bat dagoela etxean. Zeure senarra esnatzen duzu, baina berak ez dizusinestu nahi.Jatetxean zaude. Oilaskoa eskatu duzu, baina zerbitzariak horren ordez txuleta bat ekarri dizu. Oker ekarri dizula esan diozu,baina berak zuk agindutakoa ekarri dizula dio.Afari bat duzue zeure senarraren ugazaba eta beraren emaztearekin. Zeure senarrari batere gustatzen ez zaion soineko batjantzi duzu. Berak aldatzeko esan dizu, baina zuk ez duzu nahi.Umore anean zaude. Zure laguna ez, ordea. Bera pozteko ahaleginak egiten ari zara, baina triste jarraitzen du.Futboleko partidua ikustera joan nahi duzu. Zure emaztegaiakzinema ikustea hobe duzuela esaten du.Bidai agentzia batera zoaz. Frantziara joateko asmoa duzu.Agentziako enplegatuak aspertuta dagoela dirudi, eta zuri laguntzeko interesik ez duela ematen du.Jatetxean zopa eskatu duzu. Zerbitzariak zopa ekarri dizunean,zopa-ontzian euli bat dagoela ohartzen zara.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

Itzulpenak eta Lankidetza 207

49. Gizon bati helbide batzu galdetu dizkiozu postetxean. Mesedezerrepikatzeko esan dizu dozenaren bat aldiz. Handik gutxira erdigorra dela ohartzen zara.

50. Txoridenda hatera zoaz kanari bat erostera. Dendariak ez daukakanaririk, baina zuri askoz ere garestiago den loro bat saltzensaiatzen da.

BIBLIOGRAFIA

BoBSON,J.M, (1974): Effective Techniques ForEnglish Conversation Groups, Rowley,Newbury House, 137 or.

HABE (1984): Euskalduntzearen A mailarakolangaiak, Donostia, HABE.

LAMB,M. (1982): Factions and Fictions. Exercises for Role-Play, Oxford, PergamonPress, 35 or.

LIVINGSTONE,c. (1983): Role Play in Language Learning, Harlow, Longman, 94 or.

LYNCH,M. (1977): It's Your Choice, Six Role-Playtng Exercices, London, Edward Arnold.

MENNE, S. (1977): Q cards, A New Role-Playing System for Group Participation atSecondary and Adult Levels, Paul NorburyPublications.

MILROY, E. (1982): Role-Play. A practica[Guide, Aberdeen, Aberdeen UniversityPress, 190 or.

MUGGLESTONE,P. (1977): «Role-Play» In: Games, Simulations and Role-Playing, London, The British Council, 14-16 or.

WATCYN-JONES,P. (1981): Pair Work StudentA and B, Middlesex, Penguin.

ol-jokoak hizkun irakaskunrzan · 2015. 10. 9. · hizkuntz funtzioak

Documents

Transcript of ol-jokoak hizkun irakaskunrzan · 2015. 10. 9. · hizkuntz funtzioak