OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA · sinpleak eta konposatu kimikoak identifikatzea, behaketaren...

OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA

FARMAZIA PRODUKTUEN FABRIKAZIOKO TEKNIKARIA

2

Aurkibidea 1. Tituluaren identifikazioa........................................................................................ 4 1.1. Izena.................................................................................................................... 4 1.2. Maila. .................................................................................................................. 4 1.3. Heziketa-zikloaren iraupena. .............................................................................. 4 2. Erreferentea (lanbide-perfila). ............................................................................... 4 2.1. Gaitasun orokorra. .............................................................................................. 4 2.1.1. Lanbide-gaitasunak. .......................................................................... 4 2.1.2. Erantzukizuna eta autonomia. ........................................................... 4 2.2. Lanbide-burutzapenak eta lanbide-portaerak. .................................................... 5 2.3. Produkzio-prozesuko kokapena. ......................................................................... 6 3. Irakaskuntzak. ........................................................................................................ 7 3.1. Heziketa-zikloaren helburu orokorrak. ............................................................... 7 3.2. Lanbide-moduluak. ............................................................................................. 8 1. Lanbide modulua: Kimika aplikatua ....................................................... 8 2. Lanbide modulua: Prozesu kimikoaren zerbitzu osagarriak ................... 14 3. Lanbide modulua: Prozesu farmazeutikoko lanak .................................. 19 4. Lanbide modulua: Produktu farmazeutikoen dosifikazioa eta Egokitzapena ............................................................................................... 24 5. Lanbide modulua: Antolamendua, segurtasuna eta ingurune kimikoa ... 27 6. Lanbide modulua: Prozesu kimikoen tresneria eta kontrola ................... 32 7. Lanbide modulua: Lan-prestakuntza eta orientabidea ............................ 35 8. Lanbide modulua: Kalitatea eta etngabeko hobekuntza ......................... 38 9. Lanbide modulua: Lantokiko prestakuntza ............................................. 39 3.3. Heziketa-zikloaren sekuentziazioa eta denboralizazioa. .................................... 42 3.3.1. Iraupenak. .......................................................................................... 42 3.3.2. Sekuentziazioa. ................................................................................. 43 4. Irakasleak. .............................................................................................................. 43 4.1. “Botikagintza” heziketa-zikloko lanbide-moduluetan irakaskuntza-atribuzioa duten

irakasleen espezialitateak. .................................................................................. 43 4.2. Titulazioen baliokidetasunak irakaskuntzan aritzeko. ........................................ 44 5. Irakaskuntzak emateko gutxieneko baldintzak. ..................................................... 44 5.1. Espazioak. ........................................................................................................... 44 6. Konbalidazioak eta korrespondentziak. ................................................................. 45 6.1. Lanerako Lanbide Heziketarekin konbalida daitezkeen lanbide-moduluak. ...... 45 6.2. Lan-praktikarekin korrespondentzia izan dezaketen lanbide-moduluak. ........... 45

3

6.3. Batxilergoko jakintzagaiekiko konbalidazioak. ................................................. 45

4

1. Tituluaren identifikazioa 1.1. Izena: "Botikagintza". 1.2. Maila: Erdi-mailako Berariazko Lanbide Heziketa. 1.3. Iraupena: 1.400 ordu. 2. Erreferentea (lanbide-perfila) 2.1. Gaitasun orokorra Teknikari honi dagokion produkzio-sistemako lanbide-kualifikaziorako eskakizun orokorrak ondokoak dira: • Botikagintza eta antzekoetako fase desberdinen prozesu- eta kontrol-lan guztiak

betetzea, ekipoen funtzionamendua, abiaraztea eta geldiaraztea kontrolatuz, betiere ezarritako segurtasun, kalitate eta ingurumenari dagozkien baldintzetan, eta ekipoen lehen mailako mantentzeaz arduratuz.

2.1.1. Lanbide-gaitasunak • Botikagintza eta antzekoetako fase desberdinen ikuspegi orokorra eta integratua izatea, instalazio eta

ekipo desberdinen funtzioa ulertuz, produkzio-helburuak lortzearren. • Oraingo eta etorkizuneko lanpostu eta lan-egoera desberdinetara egokitzea, bai eta jarduteko modu

desberdinetara ere, laneko zonen eta produktuen arabera. • Botikagintza eta antzekoetako prozesuari lotutako terminologia eta sinbologia zuzen interpretatzea. • Dagokion jarduera betetzea, ordena, zorroztasuna eta garbitasuna kontuan hartuz, dokumentu

teknikoen eta jarraibide orokorren arabera, eta manipulatzen dituen substantziek beregan sor ditzaketen arriskuak prebenituz.

• Prozesuetan beharrezkoa den lurrun, aire garbi edo presurizatuzko behar termikoak aplikatzea, dagozkien ekipoak eta instalazioak eraginez eta erregulatuz, ezarritako prozedurak behatuz eta horietan sor daitezkeen anomaliak detektatuz eta jakinaraziz.

• Zehaztapen desberdinak ezarrita dauden areetan produktu-loteen prozesaketa-lanak gidatzea eta/edo kontrolatzea, ezarritako mailetan prozesu-aldagaien balioak mantenduz, lehengaiak eta egokitzapen-materialak zehaztu bezala kontrolatuz, fabrikazio-datuak erregistratuz eta laneko gertakariei eta anomaliei buruz informazioa emanez.

• Bere talde funtzionaleko kideekin oztoporik gabeko harremanak edukitzea, taldeari esleitu zaizkion helburuak betetzeaz arduratuz, besteen lana errespetatuz, zeregin kolektiboak antolatu eta zuzenduz eta aurkitzen diren eragozpenak gainditzen lagunduz, kideen eta menpekoen ideien aurrean tolerantziazko jarrera izanik.

• Mantentze eta kalitate-kontroleko sailen arduradunekin ahoz edo idatziz komunikatzea, haiekiko harremanetan mendetasun funtzionala baitu.

• Eduki politeknikoa edo/eta polifuntzionala duten ekintza-multzo bat burutzea, autonomoki, bere lanbideari dagozkion tekniken esparruan eta finkatutako metodoez.

• Makinak, tresnak eta esleitutako gainerako baliabideak behar bezala prestatzeaz, ondo funtzionarazteaz eta prest jartzeaz arduratzea.

2.1.2. Erantzukizuna eta autonomia Botikagintza eta Antzekoetako Teknikariak fabrikatu behar den produktuari eta produkzioa burutzeko beharrezkoa den prozesuari buruzko informazio teknikoaren arabera jarduten du batez ere. Tresnak muntatu eta desmuntatzeko lan ohikoenak egiteko eta makinetan nahiz ekipoetan egokitzapen eta neurri batzuk burutzeko beharrezkoak diren trebetasunak

5

eskolako ikaskuntza-prozesuan eta lan-praktikan lortutako ohituren ondorioz bereganatu ditu. Teknikari hau autonomoa da ondoko funtzio edo jarduera orokorretan: • Makinak eta instalazioak:

− Makinak prestatzea eta fabrikatu behar duen lotera egokitzea. − Formatuak aldatzea. − Garbiketa eta kontserbazioa. − Lehen mailako mantentzea. − Matxurak detektatzea. − Elementu sinpleak ordezkatzea.

• Lehengaiak eta produktuak: − Kopuruak eta produktuak ziurtatzea. − Gaia prestatzea. − Makina elikatzea. − Forma farmazeutikoak lantzea. − Substantziak dosifikatzea. − Ontziratzea eta egokitzea. − Kalitate-kontrolari dagozkion entsegu sinpleak egitea prozesu guztian zehar. − Lagin sinpleak hartzea.

2.2. Lanbide-burutzapenak eta lanbide-portaerak Ondokoak dira profesionalak burutu eta/edo azaldu behar dituen burutzapen eta portaera esanguratsuenak: 1. Gai kimikoak eta botikagintzako produktuak prestatu eta entseatzea • Materialak, tarteko produktuak eta produktu bukatuak hartzea eta biltegiratzea, zehaztutako

baldintzetan eta eskatutako segurtasunaz. • Kalitate-kontrolerako laginak hartzea, zehaztutako kopuruan eta baldintzetan eta tresneria egokiaz. • Analisi sinpleak finkatutako denbora, modu eta segurtasunaren arabera egitea. • Produktu desberdinak fabrikatzeko zehaztutako materialak eskura izatea. • Produkzio-linea desberdinetan prest jarritako materialen fluxua ziurtatzea, baldintza egokietan. • Bere lanaren emaitzei buruzko datuak erregistratzea eta sortutako gorabeheren berri ematea. 2. Instalazioak prestatu eta prozesu kimikorako zerbitzu osagarriak erabiltzea • Eremua, makina edo ekipoa prestatzea, garbiketa edo mantentzerako. • Eremua, ekipoa eta osagarriak garbitu eta/edo esterilizatu dira, fabrikan lan desberdinak egin

ondoren. • Eremua edo ekipoa birgaitzea fabrikazioari ekiteko. • Zerbitzu osagarriak martxan jartzea eta makinetan eta instalazioetan beharrezkoak diren aldez

aurreko egokitzapenak egitea, fabrikaziorako baldintza egokiak lortuz. • Lanaren gorabeherak eta emaitzak besteekin komunikatzea. 3. Botikagintza edo antzekoetako produktu-lote bat prozesatzea • Botikagintza edo antzekoetako produktu-lote bat prozesatzea. • Dagokion eremuko makinen eta instalazioen lehen mailako mantentzeaz arduratzea, mantentze-fitxen

arabera eta ezarritako prozedurari jarraituz. • Eremua, ekipoa eta osagarriak garbitu eta/edo esterilizatu dira, fabrikan lan desberdinak egin ondoren. • Ezarritako prozedurei jarraituz egindako lehen mailako mantentze- eta garbiketa-lanen gorabeherak

eta emaitzak besteei komunikatzea.

6

• Beharrezko materialak, baldintzak eta dokumentazioa prestatzea, lotearen prozesaketari ekiteko. • Makina eta instalazioa egokitzea eta elikatzea, loteari dagokion lana hasteko. • Lotearen prozesaketa behatzea ekipoaren kontrola eta produktuari dagokion kalitatearen segurtasuna

mantentzeko. • Normalak ez diren egoeren aurrean erantzutea, prozesuaren kontrolari berriro ekiteko. • Produktuen lotea zehaztutako denboran lortzea, materialak eta ekipoak eraginkortasunez erabiliz eta

eremua nahiz ekipoa prozesu-baldintzetan utziz. 4. Botikagintza edo antzekoetako produktuen betetze- eta egokitzapen-linea bat gidatzea • Dosifikatzeko makina prestatzea eta kontrolatzea. • Egokitzapen-/ontziratze-linea prestatzea eta martxan jartzea. • Ontziratze-/egokitzapen-linea behatzea, ekipoaren parametroak prozesuan kontrolatuz eta

produktuaren beharrezko aldagaiak neurtuz, lotearen kalitatea eta homogeneotasuna ziurtatzearren. • Normalak ez diren baldintzetan ekintza egokien bidez erantzutea. • Lotearen egokitzapena osatzea, prozedurak esleituz eta fabrikazio-gidan ezarritakoaren arabera

emaitzen berri emanez. 5. Fabrikazio egokiari, segurtasunari eta ingurumenari dagozkion arauen arabera jokatzea • Instalazioetan eta arloetan ekipoak erabiltzea, segurtasuneko barne-arauak betez. • Egindako lanetan, segurtasunari dagozkion barne-arauak eta arrisku kimikoa saihesteko ingurumenari

dagozkionak aplikatzea. • Arrisku pertsonalak babes indibidualerako ekipoak erabiliz saihestea. • Larrialdietan denbora eta modu egokian erantzutea. • Ordezkoarekin eta beste sailekin eraginkortasunez koordinatzea. • Produkzio kimikoaren edo/eta arazketa-prozesua zaintzea, ingurumena babesteko neurriak

errespetatuz. 2.3. Produkzio-prozesuko kokapena • Lanbide- eta lan-ingurunea Lanbide-irudi honek kimikaren sektorean beteko du bere lana, batez ere kimika finean, produkzioaren eremu funtzionalaren barruan, hain zuzen. Bere jarduera ondoko azpisektoreetan garatu ahal izango du nagusiki: • Espezialitateen eta bestelako produktu farmazeutikoen fabrikazioa. • Oinarrizko produktu farmazeutikoen fabrikazioa. • Plagiziden fabrikazioa. • Koloratzaileen fabrikazioa. • Olio esentzialen eta substantzia aromatiko, natural eta sintetikoen fabrikazioa. • Apain-mahaiko xaboien eta perfumeria eta kosmetikako bestelako produktuen fabrikazioa. • Elikagaien industria, produkzio-prozesuan. Orokorrean, aipatutako produktuen fabrikazioan jarduten duten enpresa handi edo ertain publikoetan nahiz pribatuetan garatzen du bere lana. • Ingurune funtzionala eta teknologikoa Lanbide-irudi hau funtsean produkzio/prestaketa-, burutzapen-, kontrol-, eraldaketa-, manipulazio- eta ontziratze-funtzioetan/azpifuntzioetan kokatzen da.

7

Zuzenean ondokoekin lotuta dago: • Fabrikazio-prozesua: prozesu eteneko planta kimiko edo laborategi farmazeutiko bati dagozkion

ekipoak, ekipoaren kontrol-teknikak eta oinarrizko kalitate-kontrol teknikak, lotekako nahiz kanpainetako fabrikazioan.

• Esku hartzen duten substantzia kimiko, biologiko eta mikrobiologikoen osagaiak, ezaugarriak eta propietateak ezagutzea, horiek zuzen prestatu, eraldatu eta egokitzeko.

• Produkzioari atxikitako arrisku fisikoen (mekanikoak eta elektrikoak) ezagutza, bai eta kimiko, biologiko eta mikrobiologikoena ere, eta horien prebentzioa.

• Lanbideak, ereduzko lanposturik garrantzitsuenak Lanbide-orientazioko helburua izanik, ondoren, tituluaren perfilean definitutako lanbide-gaitasuna eskuratu ondoren bete daitezkeen lanbideak eta lanpostuak aipatzen dira: • Pisaldi-zentraleko operadorea • Nahasketarako operadorea • Lehengaien prestaketan espezialista • Zerbitzu osagarrietako operadorea • Autoklabeko operadorea • Distilagailuen operadorea • Dosifikagailuaren operadorea • Konprimatuen formuletako operadorea • Gragea-makinaren operadorea • Zentrifugadore/ponparen operadorea • Lurrungintzako operadorea • Disoluzio, gel eta pomaden prestatzailea • Hautsetako operadorea • Xarabe-formuletako operadorea • Kapsula-makinaren operadorea • Injektagarri/oftalmikoen prestaketarako operadorea • Kapsula-makina esterilaren operadorea • Liofilizazioko operadorea • Eremu esterileko operadorea • Egokitzapenerako operadorea • Sobreak/konprimatuak/kapsulak ontziratzeko operadorea • Plastifikatze-/kartoiztatze-makinaren operadorea • Ontziratzeko makina esterilaren operadorea • Disoluzioak, gelak ontziratzeko operadorea • Linea automatizatuetako operadorea • Eskuz paketatzeko operadorea • Ontziraketaren kalitate-kontroleko operadorea • Kalitate-kontroleko operadorea 3. Irakaskuntzak 3.1. Heziketa-zikloaren helburu orokorrak. I. Prozesuari dagokion terminologia, sinbologia, tresneria eta informazioa ulertzea eta/edo aplikatzea,

hori beharrezkoa baita propietate fisikokimikoak neurtzeko, eta lehengaiak, botikak eta horiek lantzeko prozesuak identifikatu, zehaztu eta kontrolatzeko.

II. Prozesu kimiko eta osagarrietako lanak, botikagintzan aplikatuak, interpretatzea, aztertzea eta, hala badagokio, egitea, ezarritako prozedurak, eta garbitasun- nahiz ingurumen-baldintzak kontuan hartuz eta osagai nahiz produktuetan ezaugarriak lortuz.

8

III. Produktu farmazeutikoen lote baten prozesaketa-, dosifikazio- eta egokitzapen-lineen lan-plana koordinatu eta burutzean planteatzen diren arazo teknologikoak (makinak eta ekipoak prestatzean eta erregulatzean, edo tresneria muntatu eta prest uztean), eskatutako produktuen kopurua, kalitatea eta epea betetzeko.

IV. Erabiltzaile-informatika dagokion lanbide-jardueran aplikatuta erabiltzea, planta kimikoaren informazio, komunikazio eta kudeaketarako bide gisa.

V. Lan-baldintzek osasun pertsonalean, kolektiboan eta ingurumenean eduki ditzaketen ondorioez jabetzea, baldintza horiek hobetzearren, prebentzio- eta babes-neurri egokiak erabiliz.

VI. Industria-jarduera arautzen eta baldintzatzen duen lege-, ekonomia- eta antolamendu-markoa ulertzea, lan-harremanek dakartzaten eskubideak eta betebeharrak identifikatuz.

VII. Bere lanbideari lotutako informazio- eta prestakuntza-bideak erabili eta bilatzea, ezagutza eta sektore kimikoan lanbideratzea eta, halaber, lanbide-gaitasunen bilakaera eta sektoreko teknologia- eta antolamendu-aldaketei egokitzea ahalbidetzen diotenak.

3.2. Lanbide-moduluak 1. lanbide-modulua. KIMIKA APLIKATUA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Produktu kimiko desberdinak beren propietateez, formulez eta izenez zehaztea, beren sailkapena eta

manipulazioa egokia eta segurua izan dadin. 2. Kontzentrazio zehatzeko disoluzio-mota desberdinak prestatzea, teknika eta ekipo egokien laguntzaz. 3. Erreakzio kimiko desberdinak eta erreakzioen zinetikan eragina izan dezaketen faktoreak bereiztea. 4. Substantzia bat parametro desberdinen neurketaz identifikatu, zehaztu eta kuantifikatzea, entsegu

fisiko eta analisi kimikoetarako finkatutako prozeduren arabera. 5. Identifikazio-entseguetan esperimentalki jasotako datuak kalkuluen eta grafikoen bitartez lantzea,

emaitzak adieraziz eta baloratuz. 6. Industria-prozesu kimiko baten kontrolerako edo substantzia kimikoen analisirako laginak zuzen

hartzea. 7. Esperimentazio- eta manipulazio-alorrean orden, zehaztasun eta garbitasunerako jarrera erakustea. 8. Gai eta produktu kimikoak jaso, ordenatu eta sailkatzea, beren ezaugarri fisiko, jarduera kimiko eta,

industria-biltegiratzearen ikuspegitik, beren manipulazioak eta toxizitateak dakartzaten arriskuen arabera.

b) Ebaluazio-irizpideak 1. Produktu kimiko desberdinak beren propietateez, formulez eta izenez zehaztean, beren sailkapena eta manipulazioa egokia eta segurua izan dadin, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ontziak markatzeko sistemen edo zehaztapen teknikoei buruzko dokumentuen laguntzaz, substantzia

sinpleak eta konposatu kimikoak identifikatzea, behaketaren bitartez eta beren propietateekin alderatuz.

• Konposatu kimikoen formulazio- eta nomenklatura-ariketak ebaztea, nazioarteko arauak erabiliz, osagaiak diren elementuen propietateen arabera lotura-mota eta sistema periodikoan duten kokagunea adieraziz.

• Konposatu kimiko desberdinak multzo funtzional, egoera fisiko, kopuru eta aurkezpen-moduaren, ontziratzearen eta manipulazioak dakartzan arriskuen arabera sailkatzea.

2. Kontzentrazio zehatzeko disoluzio-mota desberdinak prestatzean, teknika eta ekipo egokien laguntzaz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Disoluzioak beren fase fisikoaren eta kontzentrazioaren arabera zehaztea. • Kontzentrazio-unitate desberdinetan adierazitako disoluzioak lortzeko beharrezko kalkuluak ebaztea.

9

• Disoluzio baten prestaketa-moduak kontzentrazio-unitate bakoitzaren eskakizunen arabera bereiztea, etapa desberdinak eta zeregin honetarako beharrezko ekipoak finkatuz.

• Disoluzioen prestaketa egitea eta, era berean, beren diluzioak, masak, bolumen egokiak neurtuz eta prestaketa-teknika beharrezko segurtasunez erabiliz.

• Lehengaien eta erreaktiboen galerak minimizatzea. 3. Erreakzio kimiko desberdinak eta erreakzioen zinetikan eragina izan dezaketen faktoreak bereiztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Analisi, sintesi edo arazketa batean aurkitutako erreakzio-mota desberdinak identifikatzea. • Kalkulu estekiometrikoak egitea azido/base, hauspeatze eta oxidazio/erredukziozko erreakzio

kimikoei buruz, erreakzioaren izaera exotermikoarekin edo endotermikoarekin erlazionatuz, eta erreakzio kimikoetan esku hartzen duten substantzien kopuruak zehaztearekin zerikusia duten ariketa eta problemak ebaztea.

• Laborategian erreaktibo sinpleekin prozesu kimikoak egitea eta erreakzioaren abiaduran eragina duten faktoreak identifikatzea (presioa, Tª, laginaren egoera fisikoa, ingurunearen pH, disolbagarritasuna, kontzentrazioa, oxidatzaile edo erreduktoreen presentzia,...), bertan gertatzen diren eta erreakzioaren martxa ondorioztatzea ahalbidetzen duten aldaketa esanguratsuak behatuz.

4. Substantzia bat parametro desberdinen neurketaz identifikatu, zehaztu eta kuantifikatzean, entsegu fisiko eta analisi kimikoetarako finkatutako prozeduren arabera, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Jarraitu beharreko prozedura interpretatzea, egin beharreko lanak identifikatuz eta neurtu beharreko

substantziaren parametroarekin erlazionatuz. • Disolbagarritasun-produktuaren kontzeptua hauspeatze baten agerpenarekin edo agerpenik ezarekin

erlazionatzea. • Erreakzio kimikoak izaten diren ingurunearen pH-rekin erlazionatzea. • Analisi kuantitatiboaren eta kualitatiboaren artean bereiztea, kasu bakoitzean helburuak eta

aplikatutako teknikak bereiziz. • Analisi-metodo kimikoak berauek egiteko aparatu eta tresnekin erlazionatzea. • Materiala, tresnak eta neurgailuak substantzien parametro fisikoak zehazteko prestatzea, zein

egoeratan dauden egiaztatuz. • Metodo analitikoak analizatu beharreko lagin-motaren eta aurreikus daitezkeen emaitzen arabera

bereiztea. • Metodo analitikoen artean lagina organikoa edo ez-organikoa izatearen arabera bereiztea. • Analisi egiteko beharrezko disoluzioak edo erreaktiboak prestatzea, prozeduraren zehaztapenen

arabera. • Neurri kuantitatiboak metodo analitiko sinpleen bidez erabiltzea, hala nola bolumetria elementalak. • Substantziak identifikatzeko beharrezkoak diren ezaugarri batzuen (dentsitatea, biskositatea, irakite-

tenperaturak, urtze-tenperaturak, pH, kolorea...) balioak neurtzea. • Emaitza zuzen bat emateko beharrezkoak diren lagin bereko balorazio-kopurua zehaztea, emaitza

hauen artean zeintzuk diren botatzekoak adieraziz eta jasotako guztien artean emaitza adierazgarria nola lortu azalduz.

5. Identifikazio-entseguetan esperimentalki jasotako datuak kalkuluen eta grafikoen bitartez lantzean, emaitzak adieraziz eta baloratuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Prozeduran deskribatutako euskarrietan jasotako emaitzak erregistratu/artxibatzea, unitate egokietan

adieraziz. • Substantzien identitatea ondorioztatzea konstante- edo eredu-taulen laguntzaz, analisi kimikoetako eta

entsegu fisikoetako datuetan oinarrituta. • Datuen zeharkako neurketaren bitartez emaitzak kalkulatzeko adierazpen matematikoak zuzen

erabiltzea. • Funtzio eta neurtutako aldagaia grafikoki irudikatzea, bertan emaitzak lortzeko datuak sartuz.

10

• Erreferentzia-balioaren eta identifikazio-teknikaren aplikazioan jasotako balioaren arteko emaitzak alderatzea.

• Jasotako emaitza problema-substantziaren adierazgarria den zehaztea, balio edo erregistro batzuekin alderatuz.

• Jasotako emaitzen multzoa entseguko substantziaren identifikazio segurua den argudiatzea. • Txostenak aurkeztea, entsegu bat egitean erabili den teknika, neurtu beharreko parametroa, eta unitate

egokietan adierazitako emaitza argi eta garbi erakutsiz. • Emaitzak esleitutako denboran adieraztea. 6. Industria-prozesu kimiko baten kontrolerako edo substantzia kimikoen analisirako laginak zuzen hartzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Industria-prozesu kimiko batean substantzia baten laginketa automatikoa edo eskuzkoa egiteko

erabilitako metodo nagusiak bereiztea. • Laginak hartzeko ekipoak eta tresnak identifikatzea, materiaren egoera eta baldintza fisikoen arabera. • Finkatutako prozedurak interpretatzea lagina adierazgarria izan dadin. • Lagina hartzeko prozedura burutzea, lagina ontzi egokian jasoz eta bere nolakotasunaren araberako

baldintzetan gordez. • Lagina markatzea, eredu eta beste laginetatik bereizteko, eta laginketak industria-jarduera kimikoan

duen garrantziaz jabetzea. 7. Esperimentazio- eta manipulazio-alorrean orden, zehaztasun eta garbitasunerako jarrera erakustean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Emaitza esperimentalak beharrezko zehaztasunez adieraztea. • Entsegu-materiala eta -tresneria arduraz erabiltzea. • Lanpostua garbia eta ordenatua edukitzea, ekipoetan eta osagarrietan garbitasun-teknikak aplikatuz. • Prozedura burutzean kalitate, segurtasun eta ingurumeneko araudia betetzea. • Dagoen denboran egin beharreko lana egoki banatzea. 8. Gai eta produktu kimikoak jaso, ordenatu eta sailkatzean, beren ezaugarri fisiko, jarduera kimiko eta, industria-biltegiratzearen ikuspegitik, beren manipulazioak eta toxizitateak dakartzaten arriskuen arabera, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Gaiak jasotzea, albaranak eta hauek egindako eskaerekin duten korrespondentzia egiaztatuz, bai

kopuruari eta bai kalitateari dagokionez. • Gai eta produktu kimikoen ordenazio- eta biltegiratze-suposizio praktiko batean:

− Gai solido, likido eta gaseosoak biltegiratzeko erabiltzen diren teknika eta ekipo nagusiak bereiztea.

− Lehengaiak eta produktu kimikoak beren identifikazioa eta iraungipena ahalbidetzeko prozeduraren arabera etiketatzea.

− Lehengaien eta produktu bukatu kimikoen ordenazio-baldintza edo/eta -irizpide nagusiak identifikatzea.

− Industria-biltegiratzean produktu kimikoak sailkatzeko moduak bereiztea. − Produktuak biltegiratze-eskakizunen arabera ordenatzeko eta biltegiratzeko ibilbide logiko batzuk

deskribatzea. − Biltegiko izakinak euskarri informatikoaz kontrolatzea.

• Hondakin arriskutsuak (prozesuen, iraungitako erreaktiboen… ondoriozkoak) ingurumenari buruzko araudiaren arabera kudeatzea.

c) Edukiak I. multzoa: MATERIAREN EGITURA ETA KONPOSATU KIMIKOEN LENGOAIA

11

Prozedurazkoak: • Egitura elektronikoak elementuen erreaktibitatearekin eta beren beste zenbait propietateekin

erlazionatzea. • Elementuen propietate periodikoak (radio atomikoa eta ionikoa, ionizazio-potentziala eta afinitate

elektronikoa) sistema periodikoan duen kokagunearekin identifikatzea. • Metalen eta ez-metalen artean bereiztea. • Konposatu ioniko, kobalente eta metalikoen propietateak alderatzea, eguneroko bizitzako kasuetara

aplikatuz. • IUPACen arauak aplikatzea konposatu kimiko desberdinak izendatu eta formulatzeko. • Eguneroko bizitzan, industrian eta biologian garrantzi handia duten substantzia makromolekularrak

identifikatzea. • Gas perfektuaren legea aplikatzeari eta masa atomiko eta molekularrak kalkulatzeari dagozkien

ariketa numerikoak ebaztea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lavoisier eta Proust-en legeak. Dalton-en teoria atomiko-molekularra. • Gay-Lussac-en legea eta Avogadro-ren hipotesia. • Mol-aren kontzeptua “substantzia-kopuruaren” unitate gisa. Gas perfektuen legea. Masa atomikoa eta

masa molekularra. • Atomoa. Thomson, Rutherford, Bohr-en eredu atomikoak. • Zenbaki kuantikoak. Egitura elektronikoa. • Sistema Periodikoa. Propietate periodiko garrantzitsuenak (radio atomiko eta ionikoa, ionizazio-

potentziala eta afinitate elektronikoa). • Lotura kimikoak: ionikoa, kobalentea eta metalikoa. Molekularteko loturak: hidrogeno-zubia eta Van

der Waals-en indarrak. • Konposatu ez-organiko garrantzitsuenen formulazio eta nomenklatura. IUPACen arauak. • Karbono-atomoaren egitura eta propietateak. Karbonoaren loturak. Konposatu organikoak. Multzo

funtzionalaren kontzeptua. Hidrokarburoen nomenklatura eta formulazioa, funtzio oxigenatuak eta nitrogenatuak. Isometria.

• Kimika makromolekularrerako sarrera. Makromolekula naturalak eta sintesikoak (plastikoak). Jarrerazkoak: • Zientzialari desberdinek historian zehar gaurko zientziari egin dizkioten ekarpenak aintzakotzat

hartzea. • Elementuak sistema periodiko batean ordenatzeak berauek aztertzeko eta beren jokabidea

aurreikusteko eduki zuen garrantzia baloratzea. • Eredu atomikoen garrantzia eta beren behin-behinekotasuna zientziaren izaera ez-dogmatiko eta

aldakorraren oinarri gisa baloratzea. II. multzoa: ERREAKZIO KIMIKOA ETA DISOLUZIOAK Prozedurazkoak: • Erreakzio kimikoak aldaketa kimikoen eta energia-aldaketen arabera sailkatzea. • Erreakzio kimikoen mota desberdinak eraketaren eta emaitzaren arabera alderatzea. • Prozesu kimiko interesgarri batzuetara aplikazio termokimikoak egitea. • Erreakzio batean Gibbs-en entropiaren eta energia librearen aldaketa kualitatiboki aztertzea. Prozesu

kimiko interesgarri batzuetarako aplikazioak. • Oreka-egoera aldatzen duten faktoreak identifikatzea. • Substantzia gaseoso, ur-disoluzio eta disolbatzen ari diren solidoen kasura oreka kimikoak aplikatzea. • Erreakzio-abiaduraren eta zein faktoreren menpe dagoen kualitatiboki aztertzea. Industria- eta

biologia-prozesu batzuetan katalizatzaileak erabiltzea. • pH-ren eta erredukzio-potentzialaren neurketa. • Hauspeatze bat agertzen den ala ez zehazteko kalkuluak egitea. • Oxidatzaileen eta erreduktoreen eskala bat esperimentalki egitea. • Disolbagarritasunean eragina duten faktore desberdinak zerrendatzea. • Disoluzioen kontzentrazioak kalkulatzea.

12

• Erreaktiboen eta eredu-disoluzioen prestaketa eta balorazioa, ondoren erabiltzeko etiketatuz eta kontserbatuz.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Erreakzio kimikoa. Erreakzio-motak. Ekuazio kimikoen esangura. Erreakzioen egokitzapena.

Estekiometria. Baliagarritasun analitikoak. • Termokimika. Erreakzio endotermikoak eta exotermikoak. Termodinamikaren lehen printzipioa.

Entalpia. Hess-en legea. Aktibazio-energia. • Oreka kimikoak. erreakzio kimikoen alderdi kimikoak. Erreakzioaren abiadura. Le Chatelier-en legea.

Oreka kimikoa bere konstanteek zehaztea: Kc eta Kp. • Protoien transferentzia-erreakzioa. Arrhenius-en eta Brönsted-Lowry-ren teoria. Azido/base oreka

uretan: uraren disoziazioa eta pH. • Azido eta base indartsuak. Azidoen eta baseen disoziazio-konstanteak uretan. Disoluzio

erregulatzaileak. • Hauspeatze-erreakzioak. Solido ionikoen disolbagarritasuna. Disolbagarritasun-produktuaren

konstantea. • Elektroien transferentzia-erreakzioak. Oxidazio/erredukzioa. substantzia oxidatzaileak eta

erreduktoreak. Oxidazio/erredukzioaren egokitzapena. Erredukzio-potentzial normalak. • Lorbide-erreakzioak eta sintesikoak: organikoak eta ez-organikoak. • Erreakzio organikoak: ordezkapen, adizio eta ezabaketakoak. • Disoluzioak: kontzentrazioa adierazteko eta kalkulatzeko moduak. • Disoluzioak prestatzeko prozedurak. Jarrerazkoak: • Erreakzio kimikoa analisi kimikoaren oinarria dela jabetzea. • Erreakzio kimikoek zientzian, teknikan eta gizartean duten garrantzia eta, oreka kimikoaren kasu

zehatzean, industria-prozesu batzuetan duten garrantzia baloratzea. • Disoluzioak eguneroko bizitzan kontsideratzea. • Produktu kimikoek oro har osasunean, bizi-kalitatean, arte-ondarean eta ingurumenean dituzten

ondorioak kritikoki aztertzea. • Ariketak, txostenak eta jarduerak aurkeztean argitasuna, garbitasuna eta ordena baloratzea. • Lengoaia zehatzak eta zehaztasun matematikoak aztertutako kontzeptuetan duten garrantzia

baloratzea. III. multzoa: MATERIALAK ETA PRODUKTU KIMIKOAK: SAILKAPENA ETA

BILTEGIRATZEA Prozedurazkoak: • Materialak hartzea. • Albaranak eta eskaerak egiaztatzea. • Produktuen, lehengaien eta erreaktiboen etiketak eta piktogramak identifikatzea. • Materialak etiketako zehaztasunen arabera egiaztatzea. • Produktuak eta erreaktiboak arriskuaren arabera sailkatzea. • Laborategiko eta industria-kimikako biltegiaren artean bereiztea. • Produktu edo erreaktibo kimiko baterako biltegiratze-sistema, -tokia edo -baldintzak proposatzeko

aukeratutako irizpidea justifikatzea. • Babes pertsonalerako ekipoak egin beharreko lanekin identifikatzea. • Hondakinak ezabatzeko teknikak aplikatzea. • Orden- eta garbitasun-arauak arrisku-faktoreekin identifikatzea. • Artxibo primarioak edo informatikoak egitea, produktuen kopurua, egoera eta banaketa adieraziz. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Biltegi bateko azpiegitura. Segurtasun-ezaugarriak eta -gailuak. • Produktu kimikoen ordenazio-, sailkapen- eta biltegiratze-sistemak. • Biltegiratze-teknikak eta -ekipoak. Segurtasun-baldintzak. Arrisku-piktogramak eta adierazpenak. • Izakinak euskarri informatikoez identifikatu eta kontrolatzeko sistemak.

13

• Lan-giroa eta ingurumena babestea biltegiko jardueretan. Jarrerazkoak: • Enpresako barne-arauak eta arau ofizial idatziak kontuan hartzea eta betetzea. • Lanak ezarritako epeetan egiteak duen garrantziaz jabetzea. • Ingurune hurbilarekiko interesa. • Norberaren eta besteen osasuna aintzakotzat hartzea. • Edukiak argi eta garbi azalduz artxiboak aurkeztearen aldeko jarrera erakustea. • Jasotako argibideak interpretatu eta arduraz betetzea. • Biltegiaren erabilera optimizatzea, logikaz eta eraginkortasunez jokatuz. IV. multzoa: IDENTIFIKAZIO-TEKNIKA ESPERIMENTALAK ETA

MATERIAREN NEURKETA Prozedurazkoak: • Laginketa-guneak aukeratzea. • Laginak hartzeko metodo automatiko edo eskuzkoak proposatzea. Laginketa-ekipoa eta -materiala. • Laginen ontziraketa, garraioa, markaketa eta egokitzapena egitea. • Kontserbazio-teknikak aztertzea eta entsegu edo analisirako laginak prestatzea. • Substantzien identitatea eta kontzentrazioa praktikoki zehaztea, analisi kimiko sinpleen teknikak eta

kalkuluak aplikatuz. • Laborategian eta “in situ” analisi-esperimentu kualitatibo eta kuantitatibo organiko eta ez-organikoak

sekuentziatu eta egitea, nagusiki bolumetrikoak diren prozesuen eta entsegu fisikoen bitartez. • Substantzia organikoak eta ez-organikoak zuzeneko entseguen bitartez identifikatzea. • Analisi-fitxa eta -buletinak egitea, aplikatutako teknikak eta dagozkion unitateetan jasotako emaitzak

adieraziz. • Kalkulu numerikoak eta grafikoak egitea metodo bolumetrikoen bitartez substantzia organikoak eta

ez-organikoak kuantifikatzeko. • Analisiak eragindako hondakinak jaso eta tratatzea, neutralizatuz, landuz eta biltegiratuz edo botaz,

jokabide hori ingurumenari buruzko araudiaren arabera justifikatuz. • Prozedura-eskemak antzeko laginetara estrapolatzea. • Analisi kimikoa industria-prozesuan dauden produktuen kalitate-kontrolera aplikatzea. • Lan-toki desberdinen analisia: ehungintza, petrokimika, pintura eta berniz, lurringintza eta kosmetika,

pestizida, ongarri, eta abarren prozesu kimikoko plantak. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Gaiak eta materialak laborategian manipulatzeko teknika orokorrak. • Laborategiko materialaren garbiketa-teknikak. • Materiaren masa eta bolumena neurtzea. • Laginak hartzea: laginketaren metodoak, ekipoak eta prozedurak. Lege-araudia. • Materia identifikatzen duten propietate fisikokimikoak (dentsitatea, urtze- eta irakite-tenperatura, bero

espezifikoa). • Tresna, aparatu, ekipo eta prozedura esperimentalak. • Analisi kualitatiboa. Oinarriak eta metodoa. Produktu kimikoak identifikatzea. • Analisi kualitatiborako zuzeneko metodo eta zeharkako metodo sistematizatuak. • Industrian eta laborategian erabiltzen diren teknika, prozedura esperimental eta ekipoak. • Analisi kuantitatiboa. Zehaztasuna eta doitasuna. Kalkulua. Erroreak, Zifra esanguratsuak. • Bolumetria: kontzeptu orokorrak eta azterketa esperimentala. Balorazio-kurbak. adierazleak. Patroi

primarioa. Bolumetriei buruzko oinarrizko kalkuluak. • Metodo bolumetrikoak, neutralizazioa, hauspeatzea,, konplexometriak eta erredoxa. • Analisi kuantitatibo ez-organikoari lotutako kalkuluak eta grafikoak. Jarrerazkoak: • Material eta ekipo egokiak egin beharreko analisiaren arabera erabiltzeak duen garrantzia baloratzea,

ondoko hauek kontuan hartuta: laginaren tamaina, izaera eta mota, behar den zehaztasuna eta doitasuna.

14

• Zehaztasuna, azkartasuna eta garbitasuna lagina hartzean eta analisia egitean. • Substantzia organikoen eta ez-organikoen erabilerarekin zerikusia duten segurtasun, higiene eta

ingurumenari buruzko prozedura eta arauak errespetatu eta betetzea, substantzien toxizitate, sukoitasun, eta abarren arabera.

• Lan-tokiaren ordena eta garbitasuna, bai eta erabilitako laborategi-materialarena ere, aintzakotzat hartzea.

• Laborategian dauden aparatu eta tresnak erabiltzean kalitate, segurtasun eta ingurumeneko arauak eta erabilera-argibideak errespetatzea.

• Laborategiko jardueretako oharrak hartzea eta neurketa zehatzak egitea positiboki baloratzea. • Laborategiko materiala egoki tratatzea, gal edo honda ez dadin. • Elkarlana eta adiskidetasuna talde-lanak egitean. • Programatutako jarduera esperimentalak arduraz, xehetasunez eta garbitasunez egitea. • Egin beharreko jardueraren araberako lan-jantziak eta babes-baliabideak erabiltzea. 2. lanbide-modulua. PROZESU KIMIKOAREN ZERBITZU OSAGARRIAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Beroa sortzeko ekipoen eta hotz-unitateen funtzionamendua aztertzea, lan- eta kontrol-parametroak

prozesuan behar den energia-ekarpenarekin erlazionatuz. 2. Beroa trukatzeko ekipoak erabiltzea, simulatzaileen edo laborategi-eskalako ekipoen bitartez, beroa

transferitzeko lanak egiteko. 3. Lurrun-galdarak erabiltzea, eskala txikian edo simulatzaileen bitartez, prozesuan behar den lurruna

lortzearren. 4. Industria-produkzio edo -arazketako prozesu kimiko bateko uraren erabilera eta tratamendu

desberdinak zehaztea, operadore-mailan, arazketa-ekipoak eta instalazioak kontrolatuz. 5. Industria-erabilerako airearen eta bestelako gasen erabilera, produkzioa eta egokitzapena produkzioko

eta inguruneko osagarri desberdinekin erlazionatzea, industria-prozesu kimiko desberdinetan. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Beroa sortzeko ekipoen eta hotz-unitateen funtzionamendua aztertzean, lan- eta kontrol-parametroak prozesuan behar den energia-ekarpenarekin erlazionatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Beroa sortzeko erabiltzen diren erregai-motak identifikatzea, errekuntza-prozesuan bere berotzeko

indarrarekin eta bere manipulazioak dituen arriskuekin erlazionatuz. • Labe-motaren bat deskribatzea, industria-prozesu kimikoetan bere eraikuntza-formak, zati nagusiak

eta aplikazioak adieraziz. • Labeen prestatze-, abiarazte- eta geldiarazte-sekuentzia eta, halaber, labea bere mantentzerako

prestatze-lanak zerrendatzea. • Mantentze-beharrak labe-mota desberdinekin erlazionatzea. • Labearen neurketa-tresnekin eta erregulazio-elementuekin lan egitea, energiaren ekarpena eta labearen

segurtasuna kontrolatzeko, keen analisiaren zuzeneko neurketak eginez. • Hozkailuetan gehien erabiltzen diren fluido hoztaileak identifikatzea, bai eta beren manipulazioak

dakartzan arriskuak ere. • Hozkailu-motak nagusiki kontsumitzen den energia-motaren arabera sailkatzea. • Eskemetan oinarrituta, hozkailu baten zati nagusiak interpretatzea, zati bakoitzaren funtzioak

adieraziz, bai eta bere osagarriak eta erregulazio- eta kontrol-elementuak ere. • Hotz-instalazio batean mantendu beharreko elementuak bere mantentze-fitxan oinarrituz

identifikatzea.

15

2. Beroa trukatzeko ekipoak erabiltzean, simulatzaileen edo laborategi-eskalako ekipoen bitartez, beroa transferitzeko lanak egiteko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Beroa transmititzeko moduak bereiztea eta bero-trukagailuetan gehien erabiltzen diren materialen

bero-konduktibitatearen taulak erabiltzea. • Trukagailu-mota desberdinak identifikatu eta sailkatzea, lan-baldintzen eta industria-prozesu

kimikoetarako aplikazioaren arabera. • Bero-trukagailuen garbiketa-metodo desberdinak substantzia eta baliabide egokiez identifikatzea, izan

daitezkeen inkrustazio-mota desberdinak identifikatuz. • Bero-trukagailuren batean (lurrungailua, hozkailua, kondentsadorea edo irakingailua) abiarazi,

funtzionarazi eta geldiarazteko maniobrak egitea, balbulei ekinez eta adierazleak (presioa, tenperatura) kontrolatuz.

• Materiaren eta energiaren balantze sinple baten kalkulua egitea bero-trukagailuetan. 3. Lurrun-galdarak erabiltzean, eskala txikian edo simulatzaileen bitartez, prozesuan behar den lurruna lortzearren, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lurrun-mota desberdinak definitzea, horietako bakoitzari lotutako energia finkatuz, eta lurrunaren

propietate termodinamikoekin erlazionatzea. • Eskemetan oinarrituz, galdara baten zati nagusiak interpretatzea, zati bakoitzaren funtzioa adieraziz,

bai eta bere osagarrienak eta erregulazio- eta kontrol-elementuenak ere. • Galdaren kondukzioan abiarazteko, funtziona arazteko eta geldiarazteko lan-sekuentzia identifikatzea,

presioa aldarazi dezaketen kausak identifikatzeko, segurtasun-baldintzak mantenduz. • Galdararen mantentzea (koipeztatzea, junturak) galdaren eskuliburuan ezarritako aldizkako azterketak

eta garbiketak eginez. • “Presioko tresnen araudian” ereduzko parte bateko agindutako lan-frogak betetzea. 4. Industria-produkzio edo -arazketako prozesu kimiko bateko uraren erabilera eta tratamendu desberdinak zehaztean, operadore-mailan, arazketa-ekipoak eta instalazioak kontrolatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Uraren baliabide hidriko desberdinak ezagutzea, uraren propietate fisiko eta kimikoekin erlazionatuz. • Uraren tratamenduak bereiztea, afluente gisa hartuta, bere xedearen arabera: prozesuko ura, hoztekoa,

galdaretarakoa... • Ur-arazketa bateko tratamendu fisiko, kimiko edo mikrobiologikoak prozesuan afluente edo efluente

gisa erabiltzeko behar den uraren kalitatearekin erlazionatzea. • Ur desberdinen laginetan substantzia disolbatu, esekidurak eta koloideak ikusi eta antzematea,

laborategiko teknikak eta ekipoak erabiliz. • Ur-arazketak ingurumenaren babesean duen garrantzia justifikatzea. 5. Industria-erabilerako airearen eta bestelako gasen erabilera, produkzioa eta egokitzapena produkzioko eta inguruneko osagarri desberdinekin erlazionatzean, industria-prozesu kimiko desberdinetan, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Industria kimikoetan erabilitako airearen eta gas geldoen konposizioa deskribatzea, bai eta

konprimagarritasunaren eta egoera-aldaketaren ezaugarriak ere beren geldotze-, instrumentazio-, garraio-erabilera eta gainerako industria-erabilerei dagokienez.

• Aire konprimatuaren instalazio bat osatzen duten elementuak identifikatu eta deskribatzea, eta instalazioa zerbitzu orokorretarako eta instrumentaziorako zaintzea.

• Aire konprimatuaren instalazio bateko elementuen mantentze-beharrak identifikatzea. • Aire-egokitzapenaren prozesua azaltzea bere lehorketa, hezadura, arazketa eta urtzeari dagokienez,

airearen nahiz gas geldoaren eta osagarrien produkzio-, garraio- eta biltegiratze-instalazioak interpretatuz.

• Lan-zona bateko airearen ezaugarri beharrezkoak (zona garbia, presio positiboa,...) manipulatu edo produzitu beharreko produktuaren arabera erlazionatzea.

16

c) Edukiak I. multzoa: INDUSTRIA KIMIKOKO ETA PROZESUETAKO EKIPOETAN

OINARRIZKO MANTENTZE ELEKTRIKO ETA MEKANIKORAKO ELEMENTUAK

Prozedurazkoak: • Makinak eta ekipoak beren mantentzerako prestatzeko lanak egitea. • Ekipoen mantentze-beharrak beren eraikuntza-ezaugarriak (materiala, osagaiak...) eta beren erabileren

arabera bereiztea. • Ekipo edo instalazio batean mantendu beharreko elementuak beren mantentze-fitxan oinarrituz

identifikatzea. • Makinen eta ekipoen lehen mailako mantentzea (koipeztatzea, zebatzea, garbiketa…) egitea, Beren

mantentze-fitxetan ezarrita dagoenaren arabera. • Ekipoen garbiketa-metodo desberdinak substantzia eta baliabide egokiez identifikatzea. • Erabilera-eskuliburuetan ezarritako aldizkako azterketak egitea ekipoetan. • Prozesu farmazeutikoaren zerbitzu osagarriekin zerikusia duten lanleku eta lanpostu desberdinak

aztertzea. • Prozesu farmazeutikoaren zerbitzu osagarriekin zerikusia duten lanbideetan lana lortzeko prozesuak

burutzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Prozesu kimikoetan askotan erabiltzen diren materialak. Metalak eta ez-metalak, aleazioak. Propietate

mekanikoak eta eraikuntzazkoak. Korrosioa. • Mantentzea: definizioa, alderdiak eta helburua. • Prebentzio-mantentzearen metodoak:

− Aldizkako mantentzea. − Prebentziozko aldizkako azterketak. − Lantegiko mantentzea programaren arabera.

• Lantegi/plantako ekipo eta instalazioen lehen mailako mantentze-lanak. Printzipio orokorrak. Garbitasuna. Koipeztatzea. Tresneriaren zaintzak.

• Lan mekaniko sinpleak. Energia elektrikoa. Aginte bidezko babes-sistemak: kontaktoreak, erreleak eta koadro elektrikoak. Aparatu elektriko eramangarriak. Motor elektrikoak.

• Paper- eta oregintza-prozesuaren zerbitzu osagarriekin zerikusia duten lanbideak. • Beste maila batzuetan lanbidearekin zerikusia duten ikasketak. Jarrerazkoak: • Mantentzeak prozesu kimikoko segurtasunerako duen garrantzia baloratzea. • Mantentze-lana egitean kalitate, segurtasun, higiene eta ingurumeneko arauak betetzea. • Beste sailekin koordinatzea, tailerrarekin batez ere. • Beste kideekin koordinatzea, haien iritziak errespetatuz. • Lanbide-iguripenak eta dagozkion gaitasunak kontrastatzea ahalbidetzen duen informazioa lortzeko

interesa erakustea. II. multzoa: INDUSTRIA-KIMIKARI ETA LEHEN MAILAKO MANTENTZEARI

APLIKATUTAKO ADIERAZPEN GRAFIKOKO TEKNIKAK Prozedurazkoak: • Prozesu kimikoen fluxu-diagramen eta planta-eskemen bidezko analisiak. • Prozesu kimikoen ekipo eta makinen zati nagusiak identifikatzea, beren eskema eta planoetan

oinarrituta. • Prozesu kimikoak planta-eskemen eta fluxu-diagramen bitartez zehaztea. • Segurtasun-sinbologia eta -seinaleztapena interpretatzea. • Fabrikazio-prozesuan ekipoek ematen dituzten seinale edo informazioak identifikatzea.

17

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Industria kimikoari aplikatutako marrazki-arauak. Instalazio kimiko, aparatu elektriko eta mekanikoei

aplikatutako kolore-kodea eta sinbologia. • Funtzioen eta estatistiken irudikapen grafiko cartesiarrak. • Prozesu kimikoen fluxu-diagramak. • Ekipo eta instalazio kimikoen planoak eta eskemak. Jarrerazkoak: • Planta kimikoko arriskuaren prebentzioan seinaleztapenak duen garrantzia baloratzea. • Ordena, zehaztasuna eta garbitasuna prozesuen burutzapen eskematikoak. • Lan-taldean integratzea. III. multzoa: TERMOTEKNIA. BEROAREN ETA LURRUNAREN SORKUNTZA

ETA TRANSMISIOA. HOTZAREN SORKUNTZA Prozedurazkoak: • Erregai desberdinen bero-ahalmena zehaztea, horren arabera sailkatuz eta beren manipulazioak

dakartzan arriskuak identifikatuz. • Labeen prestaketa-, abiarazte-, pizte- eta geldiarazte-lanak zerrendatzea. • Mantentze-beharrak identifikatzea, labe-motaren arabera. • Labea bere mantentzerako prestatzeko lanak zerrendatzea. • Keen zuzeneko analisi-neurketak egitea. • Labearen energia-ekarpena eta segurtasuna kontrolatzea, labearen neurketa-tresnak eta erregulazio-

elementuak erabiliz. • Hozkailuetan gehien erabiltzen diren fluido hoztaileak sailkatzea, beren erabilera eta

prozesagarritasunaren arazo tipikoak kontuan hartuz. • Hozkailu baten zati nagusiak eskemak oinarritzat hartuz interpretatzea, zati bakoitzaren funtzioak

adieraziz, bai eta bere osagarriak eta erregulazio- eta kontrol-elementuak ere. • Hotz-instalazio bateko “mantentze-fitxa” bat erabiltzea mantendu beharreko elementuak

identifikatzeko. • Beroa transmititzeko mekanismoak interpretatzea sistema tipikoetan: bero-trukagailuak, eta horietan

gehien erabiltzen diren materialen bero-konduktibitatearen taulen erabilera. • Bero-trukagailuetan garbiketa-metodoak gerta litezkeen inkrustazio-mota desberdinen arabera

hautatzea. • Balbulak erabiltzea eta adierazleak (tenperatura, presioa...) kontrolatzea, bero-trukagailuren bat

abiarazi, funtzionarazi eta geldiarazteko. • Bero-trukagailuetan materiaren eta energiaren balantze sinpleak egitea. • Lurrunari lotutako energia-taulak erabiltzea. • Galdara baten zati nagusiak eskemak oinarritzat hartuz interpretatzea, zati bakoitzaren funtzioak

adieraziz, bai eta bere osagarriak eta erregulazio- eta kontrol-elementuak ere. • Galdara bateko presio-aldaketaren kausak interpretatzea, segurtasun-baldintzak betez. • Galdararen mantentzea egitea, eta galdaren erabilerarako eskuliburuaren arabera, aldizkako azterketak

eta garbiketak. • “Presioko aparatuen araudian” agintzen diren ereduzko zati bateko lanen probak egitea. • Beroa, lurruna, hotza sortzeko eta transmititzeko aparatu, ekipo eta instalazioak erabili eta prest

uztearekin zerikusia duten lanak zehazten dituzten datuak biltzea, bai eta lanbideratzeko prozedurak ere.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Beroaren eta tenperaturaren kontzeptuak eta unitateak. Neurketa-tresnak. • Presioa, neurketa eta unitateak. Presioaren, bolumenaren eta tenperaturaren arteko erlazioa. • Egoera-aldaketak. • Energia-iturri termikoak eta alternatiboak. Errekuntza-prozesua. Erregai- eta errekari-motak.

Erregaiak eraginkortasunez erabiltzeko kontuan hartu beharreko faktoreak (bero-ahalmena, errautsen edukia, egoera fisikoa...). Erregailuak.

18

• Bero-garraioa. Lurrun-motak eta bere erabilerak konposizioaren eta kalitatearen arabera. • Bero-sortzaileak, bero-trukagailuak eta lurrun-galdarak.

− Printzipio fisikoak. Ekipoen identifikazioa eta funtzionamendua. Prozesuen eta ekipoen informazio errealaren analisia.

− Presioko tresnen araudia. Segurtasun-gailuak. • Laborategiko edo/eta tailerreko eskalan egindako ekipoen prestaketa-, kondukzio- eta mantentze-lanen

prozedurak eta teknikak. Jarrerazkoak: • Babes-neurrien (norberarekiko, kolektibitatearekiko eta ingurumenarekiko) garrantzia baloratzea. • Segurtasun-arauek produkzio-prozesuko jarduera guztietan duten garrantzia baloratzea.

• Bere lanpostu edo lan-arloan eta erabiltzen dituen ekipo, zerbitzu edo produktuen orden- eta

garbitasun-arauak betetzea. • Lan-ekipoan integratzea. • Lanbide-igurikapenak eta norberaren gaitasunak kontrastatzea ahalbidetzen duen informazioa lortzeko

interesa. IV. multzoa: UR-ARAZKETA Prozedurazkoak: • Baliabide hidriko desberdinak sailkatzea, uraren propietate fisiko eta kimikoen arabera. • Afluente gisa hartuta, uraren tratamenduak bere helburuaren arabera identifikatzea. • Uraren arazketa-prozesu bateko tratamendu fisiko, kimiko edo mikrobiologikoak prozesuaren afluente

edo efluente gisa erabilia izateko behar den uraren kalitatearekin erlazionatzea. • Ur desberdinak laborategiko teknika eta ekipoez analizatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Uraren konposizioa, ezaugarriak eta propietateak afluente eta efluente gisa. • Ur-tratamendurako planta:

− Tratamendu fisiko, kimiko eta mikrobiologikoak. − Ur gordinaren tratamendu-prozedurak galdaretarako, hozketarako eta prozesurako. − Industria-uren tratamendurako prozedurak. − Ura hozteko eta berreskuratzeko dorreak. − Hondakin-uren arazketa. − Lehen mailako, bigarren mailako tratamenduak eta berariazkoak. − Araztaileetako lanak eta hauen kontrola. − Ur-ezaugarriak zuzenean neurtzeko entseguak.

Jarrerazkoak: • Ur-arazketak ingurumenaren babesean duen garrantzia baloratzea. • Lan-ingurunean kalitate, segurtasun, higiene eta ingurumeneko arauak betetzea. • Ordena, zehaztasuna eta garbitasuna analisiak egitean. • Beste kideekin koordinatzea, beren iritziak errespetatuz. V. multzoa: AIREAREN ETA BESTELAKO GASEN TRATAMENDUA,

GARRAIOA ETA BANAKETA Prozedurazkoak: • Parametroez eta neurriez aire hezea, aire konprimatua eta bestelako gasak definitzen dituzten

faktoreak zehaztea, beren erabilerekin erlazionatuz. • Aire hezearen edo/eta aire konprimatuaren instalazioen eskemak eta diagramak interpretatzea. • Airearen egokitzapen-prozesua zehaztea, produkzio- eta biltegiratze-instalazioen eskemak eta

diagramak interpretatuz, bai airearenak eta bai gas geldo eta osagarrienak. • Airearen kalitatea manipulatu edo produzitu beharreko produktu-motaren arabera zehaztea.

19

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Gas-sistemak definitzen dituzten printzipioak. Presioaren, bolumenaren eta tenperaturaren arteko

erlazioa. • Airearen eta bestelako industria-gasen konposizioa eta ezaugarriak. Propietateak eta kimika-industrian

dituzten aplikazioak. • Airearen eta bestelako gasen tratamendu- eta banaketa-instalazioak zerbitzu orokorretarako eta

instrumentaziorako. • Azken tratamenduak: lehorketa, iragazketa eta presio-erregulazioa. • Segurtasun-baldintzak. Jarrerazkoak: • Beste sailekin koordinatzea, batez ere mantentzearekin. • Bere lanpostu edo lan-arloan eta erabiltzen dituen ekipo, zerbitzu edo produktuen orden- eta

garbitasun-arauak betetzea. • Kalitate, segurtasun, higiene eta ingurumeneko arauak lan-ingurunean aplikatzea. 3. lanbide-modulua. PROZESU FARMAZEUTIKOKO LANAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Industria farmazeutikoko produkzio- eta arazketa-prozesuen ezaugarri nagusiak aztertzea. 2. Botikagintza eta antzekoetako produktuak produkzio-teknikekin eta dagozkien aplikazioekin

erlazionatzea. 3. Laborategian, nahaste gaseoso, likido eta solidoen bereizketa-lanak kontrolatzea, teknika egokien

arabera. 4. Forma farmazeutiko solidoen prestaketa-prozesuak aztertzea, laborategiko ekipoak erabiliz. 5. Forma farmazeutiko erdisolidoak, likidoak eta aerosolak lantzeko industria-prozesuak aztertzea,

laborategiko ekipoak erabiliz. 6. Forma esterilen prestakinak laborategian lantzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Industria farmazeutikoko produkzio- eta arazketa-prozesuen ezaugarri nagusiak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Entsegu-laborategian eta fabrikan egindako produkzio- eta arazketa-lan desberdinak bereiztea. • Industria-prozesu farmazeutiko bateko tekniken eta ekipoen ezaugarri nagusiak deskribatzea. • Produktu farmazeutikoen lote bat fabrikatzeko gidaren zatiak deskribatzea. • Ereduzko fabrikazio-gida betetzea, prozesuari buruzko informazio errealean oinarrituz. • Lote bat fabrikatzeko materialen beharrak zehaztea, prozesuari buruzko informazio teknikoan

oinarrituz. 2. Botikagintza eta antzekoetako produktuak produkzio-teknikekin eta dagozkien aplikazioekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botikagintzako produktuen eta antzekoen izaera kimikoa edo galenikoa azaltzea, dagokien

lehengaiaren izaeraren arabera. • Printzipio aktiboak sailkatzea, dagokien talde terapeutikoaren arabera. • Formulazioaren eszipienteak eta urgazleak bereiztea, dagokien funtzioa eta garrantzia adieraziz. 3. Laborategian, nahaste gaseoso, likido eta solidoen bereizketa-lanak kontrolatzean, teknika egokien arabera, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

20

• Nahaste baten osagaien ezaugarriak azaltzea, dagokion fase-motaren eta -egoeraren arabera. • Nahaste baten osagai-bereizketari dagokion printzipio fisiko-kimikoa bereizketa-prozesuan kontrolatu

behar diren aldagaiekin erlazionatzea. • Bereizketa-teknika ohikoenak aztertzea eta horietan gehien erabiltzen diren tresnak eta ekipoak

deskribatzea. • Bereizketa-ekipoak abiarazi edo geldiarazteko sekuentzia egokia erabili/aukeratzea. • Laborategian bereizketa-teknika bat aplikatzeko prozedurak burutzea. 4. Forma farmazeutiko solidoen prestaketa-prozesuak aztertzean, laborategiko ekipoak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Solidoen tamaina murrizteko beharrezkoak diren teknikak eta ekipoak identifikatzea eta erlazionatzea,

produktuak haustutzeko helburuarekin. • Laborategian, hautsen nahasteak prestatzea, teknika eta ekipo egokiak erabiliz, kontaminazio

gurutzatuak saihestuz eta fabrikazio-parametroak neurtuz. • Industria farmazeutikoan fabrikatutako konprimitu-mota desberdinak azaltzea, eta konprimatuak

fabrikatzeko erabiltzen diren osagai-motak identifikatzea. • Pikortatze eta konpresiorako ekipoak eta aparatuak konprimatuen fabrikazio-prozesuko etapekin

erlazionatzea. • Fabrikazioan zehar neurtu beharreko konstanteak eta egiaztatu beharreko propietateak identifikatzea,

bai eta konprimatuen fabrikazio-kalitatea egiaztatu behar deneko etapa kritikoak ere. • Industria farmazeutikoaren barruan, pertsona batek fabrikazioko langile-postua lortzeko bete behar

dituen baldintza nagusiak deskribatzea. 5. Forma farmazeutiko erdisolidoak, likidoak eta aerosolak lantzeko industria-prozesuak aztertzean, laborategiko ekipoak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Forma farmazeutiko erdisolidoak, likidoak eta/edo aerosolak prestatzeko prozesuari buruzko

informazio teknikoan oinarrituz: − Forma farmazeutiko bakoitzari dagozkion fabrikazio-prozesuak deskribatu/azaltzea. − Fabrikazio-ekipoen osagaiak produkzio-prozesuan betetzen duten funtzioarekin erlazionatzea. − Forma farmazeutiko bakoitza definitzen duten berariazko parametroak eta konstanteak

identifikatzea. − Fabrikazioan zehar konstanteak neurtzea eta propietateak egiaztatzea (trinkotasuna, dentsitatea,

homogeneotasuna, kontzentrazioa, usaina, zaporea, kolorea, uhertasuna, errendimendua, pH eta abar) industria farmazeutikoan erabilitako aparatuekin.

− Nahasketa-ekipoak kontrolatu/erregulatzeko elementuen gainean jardutea, produktu bakoitzaren produkzio-zehaztapenak bete ditzaten.

• Aerosol-forman jar daitezkeen forma farmazeutikoak zehaztea. 6. Forma esterilen prestakinak laborategian lantzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Fabrikatu beharreko aurkezpen esterilak ─parenteralak edo ez-parenteralak─ identifikatzea eta

esterilen fabrikazioan erabilitako lehengaiekin erlazionatzea. • Eremu esteriletan eta bestelako zona berezietan norberaren babeserako jantzien eta ekipoen beharra

justifikatzea, bai eta lan-sistemei buruzko ezagutzaren beharra ere. • Beharrezko esterilizazio-metodoak azaltzea, esterilizatu beharreko substantzia-motaren arabera, eta

beharrezko ekipamenduarekin erlazionatzea. • Industria farmazeutikoan, ekipoak esterilizatzeko gaur egun erabiltzen diren teknikak deskribatzea. • Fabrikazio-prozesuan zehar, produkzio-ingurune esteril batean lan egiteko beharra justifikatzea. • Ontziak, tresnak eta tapoiak garbitzeko teknikak aplikatzea, prozesuaren zehaztapenen arabera.

21

• Ekipoak kontrolatu/erregulatzeko elementuen gainean jardutea, produktu bakoitzaren prestaketa-zehaztapenei jarraituz.

c) Edukiak I. multzoa: PROZESU KIMIKO-FARMAZEUTIKOA Prozedurazkoak: • Fabrikazio-prozesu etengabeen eta etenen artean bereiztea. • Prozesu-diagramak interpretatzea: lehengaiak, produktu erdibukatuak eta produktu bukatuak. • Botikagintzan eta antzekoetan erabiltzen diren produkzio-prozesuak identifikatzea. • Industria-prozesu farmazeutiko bateko tekniken eta ekipoen ezaugarri nagusiak aztertzea. • Ereduzko prozesu kimiko eta farmazeutikoak burutzea. • Prozesu-aldagaiak neurtzea: pH, tenperatura eta abar, eta beren eragina aztertzea. • Fabrikazio-gida bat betetzea, prozesuari buruzko informazio errealean oinarrituz. • Lote bat fabrikatzeko materialen beharra aztertzea, prozesuari buruzko informazio teknikoan

oinarrituz. • Fabrikazio egokirako praktikak prozesu kimiko eta farmazeutikoak burutzean aplikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Fabrikazio-prozesu etengabeak eta etenak. • Ereduzko prozesu kimikoak eta farmazeutikoak. • Prozesu-diagramak: produktu erdibukatuak eta bukatuak. • Lotekako prozesuak eta material-fluxua. • Botikagintzan eta antzekoetan erabilitako produkzio-prozesuak: teknikak eta ekipoak. • Formulazio farmazeutikoen osaera kualitatiboa eta kuantitatiboa zehazteko erabilitako terminologia

eta unitateak. Jarrerazkoak: • Zuzentasuna ekipoak eta erreaktiboak erabiltzean, arau egokiak aplikatuz. • Kalitate, segurtasun, higiene eta ingurumeneko arauak errespetatzea eta betetzea. • Fabrikazio-gida betetzeak duen garrantzia baloratzea. II. multzoa: FABRIKAZIOAN ESKU HARTZEN DUTEN GAI NATURALAK ETA

SINTESIZKOAK Prozedurazkoak: • Printzipio aktiboak berauek lortzeko metodoaren arabera sailkatzea. • Forma farmazeutikoen prestaketan erabiltzen diren eszipiente desberdinen funtzioa eta aplikazioak

aztertzea. • Formulazio zehatz bat prestatzeko beharrezko printzipio aktibo eta eszipienteen kopurua kalkulatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Printzipio aktiboak:

− Lortzeko metodoak: ∗ Iturburu naturaletatik. ∗ Sintesi kimikoaren bidez.

− Talde terapeutikoak: ∗ Nerbio-sistemaren gainean diharduten medikamenduak. ∗ Zelula-bitartekarien gainean diharduten medikamenduak. ∗ Zirkulazio-aparatuaren gainean diharduten medikamenduak. ∗ Arnas aparatuaren gainean diharduten medikamenduak. ∗ Aparatu iraizlearen gainean diharduten medikamenduak. ∗ Digestio-aparatuaren gainean diharduten medikamenduak. ∗ Antibiotikoak eta kimioterapikoak.

22

∗ Funtzio metabolikoen gainean diharduten medikamenduak. ∗ Diagnosi-xedeetarako erabilitako medikamenduak.

• Eszipienteak. Definizioa, funtzioa eta garrantzia: − Eszipienteen sailkapena:

∗ Diluitzaileak ∗ Zurgatzaileak ∗ Barreiatzaileak ∗ Aglutinatzaileak ∗ Lubrifikatzaileak ∗ Koloratzaileak ∗ Aromatizatzaileak ∗ Edulkoratzaileak ∗ Antioxidatzaileak ∗ Kontserbatzaileak

Jarrerazkoak: • Kalitate, segurtasun, higiene eta ingurumeneko arauak errespetatu eta betetzea. • Ordena eta zorroztasuna, formulazio baten osagaiak aukeratzean. • Printzipio aktiboek eta eszipienteek medikamenduen osagai gisa duten garrantzia baloratzea. III. multzoa: GAIAK PRESTATZEKO OINARRIZKO LANAK ETA LAN

GALENIKOAK Prozedurazkoak: • Haustutze-sistema desberdinak laborategi-mailan erabiltzea. • Bahetze-lanak maila txikian egitea. • Analisi granulometrikoak egitea. • Nahasteko eta nahasteak bereizteko teknikak planta-lantegiko agregazio-egoera desberdinetan

aplikatzea. • Estraktu bat prestatzea. • Egoera fisiko desberdinetan dauden substantzien nahasketak eta disoluzioak prestatzea. • Lehortze-, kristalizazio- eta distilazio-lanak egitea. • Prozesuko ekipoak laborategi-mailan prestatzea eta mantentzea. • Prozesuan zehar, produktuen kalitate-kontrolari dagozkion entsegu sinpleak egitea. • Iragazketa-prozesuan erabilitako iragazle desberdinak aztertzea. • Liofilizazio-puntu kritikoak zehaztea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Industria- eta laborategi-mailako ekipoak. Ekipoen ezaugarriak eta funtzionamendua. Lan-prozedurak,

laborategi-mailako ekipoak prestatu, gidatu eta mantentzean. Neurtu beharreko prozesuaren aldagaiak eta kontrol-parametroak, prozesuko produktuen kalitate-kontrolerako entseguak, ondokoetan: − Solidoen tamaina-murrizketa:

∗ Kontzeptua, oinarria eta helburuak. ∗ Produktu haustuekin lan egitean hartu beharreko neurriak, kontaminazio gurutzatuen

prebentzioa. − Nahasketa eta irabiaketa:

∗ Nahasgailu-motak − Nahasketa-prozesuak eta -teknikak eta solidoen sailkapena tamainaren arabera:

∗ Oinarri teorikoak. ∗ Bahe-motak.

− Granulometria. Teknikak eta analisi granulometrikoa. − Sistema sakabanatu homogeneoak eta heterogeneoak: disoluzioak, esekidurak eta emultsioak. − Iragazketak:

∗ Iragazleak eta iragazketa-urgazleak. ∗ Eskema operatiboak.

− Disolbatzaileen bidezko erauzketa: xedea eta modalitateak.

23

− Liofilizazioa: faseak eta garapena. ∗ Aplikazioak.

• Prozesu eta produktuen segurtasun-neurriak. • Medikamenduen fabrikazio egokirako arauak: fabrikazio-gida betetzea. Jarrerazkoak: • Prozesuko sekzio desberdinen arteko koordinazioa bilatzea, produktu farmazeutikoaren amaierako

kalitatea ziurtatzeko. • Segurtasun, higiene eta ingurumeneko arauak aplikatzea, lehengaiak, produktuak eta makineria

erabiltzean. • Laneko jantzi erosoa eta egokia erabiltzeko ohitura hartzea, mugimenduan dauden makinak

segurtasunez erabiltzeko. • Metodoak eta denborak etengabe hobetzeko interesa erakustea • Lanbide-iguripenak eta jarrera egokiak kontrastatzea ahalbidetzen duen informazioa lortzeko interesa

erakustea. IV. multzoa: FORMAK PRESTATZEKO LANAK Prozedurazkoak: • Produktu farmazeutiko desberdinak laborategi-mailan edo planta pilotu batean prestatzea. • Forma farmazeutiko solidoen fabrikazio-ekipoak plano edo eskemetan oinarrituz identifikatzea. • Material-fluxua aztertzea, produktu farmazeutikoen lote bat fabrikatzeko suposizio batean. • Ekipoak laborategi-mailan prestatzea eta mantentzea. • Prozesuko produktuen edo produktu bukatuen kalitate-kontrolerako entsegu sinpleak egitea. • Ereduzko fabrikazio-gida baten etapak identifikatzea, produktu farmazeutikoen lote bat fabrikatzeko

suposizio batean oinarrituz. • Esterilizazio-prozesuaren puntu kritikoak zehaztea. • Esterilitatea kontrolatzeko teknika desberdinak aplikatzea. • Dosifikagailu desberdinen funtzionamendua aztertzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Fabrikazio-prozesuaren faseak: prestaketa, dosifikazioa eta egokitzapena. • Fabrikazio-gida. • Produkzio-diagrama. Ekipoen ezaugarriak eta funtzionamendua. Lan-prozedurak, ekipoen prestaketa,

gidaritza eta mantentzean. Lanean kontrolatu beharreko parametroak eta neurtu beharreko aldagaiak. Ondoko faseak: − Forma farmazeutiko solidoen fabrikazioa: konprimatuak, pikortatuak, grageak eta kapsulak. − Forma farmazeutiko erdisolidoen fabrikazioa: kremak, pomadak eta supositorioak. − Forma farmazeutiko likidoen fabrikazioa: disoluzioak, emultsioak eta gelak. − Aerosolen fabrikazioa. − Produktu farmazeutiko esterilen fabrikazioa: forma parenteral eta ez-parenteral esterilak.

∗ Substantziak esterilizatzeko metodoak. ∗ Zona garbian egin beharreko kontrolak.

• Kontaminazio gurutzatuaren kontrola fabrikazioan zehar. • Prozesuko produktuen eta produktu bukatuen kalitate-kontrolerako entseguak. • Prozesuari eta produktuei dagozkien segurtasun-neurriak. Jarrerazkoak: • Ordena eta zorroztasuna, fabrikazio-aginduan bildutako argibide, formula eta

konposizioei dagokienez. • Bertako ingurunea eta ingurumena babesteko arau egokiak aplikatzea. • Prozesuaren sail desberdinen arteko koordinazioa lortzen saiatzea, produktuaren

amaierako kalitatea ziurtatzearren. • Botikagintza eta antzekoetako prozesuetan arruntenak diren kontingentziei erantzuteko

ekimena izatea.

24

• Laneko jantzi egokia eta erosoa erabiltzeko ohitura hartzea, produktuak eta ekipoak segurtasunez erabiltzeko.

• Fabrikazio-argibideak praktikan jartzen ote diren ziurtatzearen garrantzia baloratzea. • Prozesuari eta produktuei dagozkien segurtasun-arauak aplikatzea. V. multzoa: PRODUKTU FARMAZEUTIKOAK ETA ANTZEKOAK Prozedurazkoak: • Ahotik hartzekoak diren forma farmazeutikoak zehaztea. • Bide parenteraletik hartzen diren forma farmazeutikoen eskakizunak identifikatzea. • Formulazio likidoen eskakizunak zehaztea, hartzeko bidearen arabera. • Produkzioan zehar kontaminazio gurutzatuen prebentzioa aztertu, ezarri eta

kontrolatzea. • Bitarteko produktuak eta ontziratu gabeak mantentzeko baldintzak aztertzea. • Gaitzetsi, berreskuratu eta itzulitako materialetan egin beharreko lanak aztertzea. • Loteen produkzio-prozedurari dagozkion etapak aztertzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Produktu farmazeutikoak eta antzekoak sailkatzea:

− Ahotik hartzekoak diren forma farmazeutikoak: ∗ Forma likidoak: disoluzioak, esekidurak eta emultsioak. ∗ Forma solidoak: konprimatuak, pikortatuak, kapsulak eta mikrokapsulak.

− Bide parenteraletik hartzekoak diren forma farmazeutikoak: ∗ Prestakin injektagarrien ezaugarri orokorrak. ∗ Kopuru txikiko injektagarriak. ∗ Kopuru handiko injektagarriak. ∗ Elikadura parenteraleko formulazioak.

− Bide topikotik edo larruazalpetik aplikatzen diren forma farmazeutikoak: ∗ Pomadak, kremak, zeratuak, ukenduak, pasta dermikoak, glizeratuak eta gelak.

− Ondeste, bagina edo uretratik hartzekoak diren forma farmazeutikoak: ∗ Supositorioak, obuluak, konprimatu baginalak, bujiak, enemak.

− Bide oftalmikotik, sudurretik (biriketatik) eta belarritik hartzekoak diren medikamenduak: ∗ Bide oftalmikoa: kolirioak, pomadak eta bestelako prestakin oftalmikoak. ∗ Sudur eta begitako tantak. ∗ Sudur eta ahoko aerosolak. ∗ Bide horietatik hartzen diren bestelako forma farmazeutikoak.

− Josturarako material kirurgikoa. − Ziztada eta ebakietarako elementuak, eta xiringak. − Ortopedia. Ezaugarri orokorrak. Sailkapena. − Aposituak eta sendaketarako materiala.

• Farmakoak hartzeko forma farmazeutiko desberdinen kontsiderazio terapeutikoak. Aplikazioak. Jarrerazkoak: • Ordena eta zorroztasuna prozedurei jarraitzean. • Kalitate, segurtasun, higiene eta ingurumeneko arauak aplikatzea lehengaiak, bitarteko produktuak eta

produktu bukatuak erabiltzean. • Medikamenduen fabrikazio egokirako arauak errespetatzea eta betetzea. • Laneko jantzi eroso eta egokiak erabiltzeko ohitura hartzea, produktu eta ekipo desberdinak

segurtasunez erabiltzeko. • Higiene- eta osasun-praktikak betetzea. 4. lanbide-modulua. PRODUKTU FARMAZEUTIKOEN DOSIFIKAZIOA ETA

EGOKITZAPENA

25

a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Produktu farmazeutikoen dosifikazio- eta egokitzapen-prozesuari dagozkion etapak aztertzea. 2. Produktu farmazeutikoen egokitzapenean erabiltzen diren ontziratze-materialen eta -ekipoen

ezaugarriak aztertzea. 3. Produktu farmazeutikoen dosifikazio-, ontziratze- eta/edo egokitzapen-prozesuko lanak aztertzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Produktu farmazeutikoen dosifikazio- eta egokitzapen-prozesuari dagozkion etapak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ohiko planta farmazeutiko bateko material-fluxua azaltzea, bertako antolamenduarekin eta

egiturarekin erlazionatuz. • Industria farmazeutiko bateko dosifikazio-modu nagusiak fabrikazio- eta egokitzapen-faseekin

erlazionatzea. • Produktuaren kalitatean dosifikazio- eta egokitzapen-faseak duen garrantzia justifikatzea. • Produktu farmazeutikoen lote baten ereduzko egokitzapen-fitxa bati dagozkion zatiak azaltzea eta

betetzea, prozesuari buruzko informazio errealean oinarrituz. • Ontziratze-prozesuko jardunbideari dagozkion fabrikazio egokirako arauak (GMP) azaltzea. 2. Produktu farmazeutikoen egokitzapenean erabiltzen diren ontziratze-materialen eta -ekipoen ezaugarriak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Erabilitako ontzi-mota primarioak eta dagozkien garbiketa-teknikak kontaktuan jartzen den produktu-

motaren arabera erlazionatzea. • Egokitzapen-materiala (primarioa, sekundarioa eta tertziarioa) eta produktuak markatu eta kodetzeko

inprimaketa-sistemak deskribatzea. • Egokitzapen-materialaren elikatze-lanak deskribatzea. • Produktu farmazeutikoak egokitzeko erabili behar diren ekipoen prestaketarako sistematika orokorra

identifikatzea. • Formatuak muntatu eta desmuntatzeko eta lehen mailako mantentze-lanak egitea, lan bakoitzerako

egokiak diren erremintak eta tresnak erabiliz. 3. Produktu farmazeutikoen dosifikazio-, ontziratze- eta/edo egokitzapen-prozesuko lanak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Prozesuak eta egin beharreko lanak azaltzea. • Produktu farmazeutikoak ontziratzeko espazioak eta instalazioak deskribatzea. • Ekipo desberdinak osatzen dituzten elementuak dosifikazio-, ontziratze- eta egokitzapen-funtzioekin

erlazionatzea. • Dosifikatu eta egokitu beharreko produktuaren aldaketaren ondorioz ordezkatu behar diren ekipoen

elementuak identifikatzea eta horiek muntatu eta desmuntatzeko lanak azaltzea. • Kontrola burutu behar deneko prozesuaren parametroak eta aldagaiak identifikatzea, egokitzapen-

prozesuaren kalitate-bermearekiko erlazioan. • Aldaketa teknologikoen eraginez sortutako egoera edo lan-baldintza berrietara programa bat

egokitzeko beharra onartzea. • Produktu farmazeutikoen egokitzapen-prozesuan fabrikazio egokirako arauak ezagutu eta betetzea. • Dosifikazio-, ontziratze- eta egokitzapen-prozesuan zehar sor daitezkeen kontaminazio-iturriak

bereiztea. • Ekipoetan burutu behar den lehen mailako mantentzea azaltzea, lineen funtzionamendu egokia

mantentzearren.

26

c) Edukiak I. multzoa: PRODUKTU FARMAZEUTIKO ETA ANTZEKOEN DOSIFIKAZIO-,

ONTZIRATZE- ETA EGOKITZAPEN-PROZESUA Prozedurazkoak: • Planta pilotuaren mailan, indarrean dagoen araudia errespetatzen duen produktu farmazeutikoen

ontziratze-planta bat aztertzea. • Forma solido, likido eta erdisolidoan dauden produktuen ontziratze- eta egokitzapen-motak aukeratzea

bai eta sistema transdermikoak ere. • Produktu erdilanduetarako eta beharrezko ontzietarako ezarritako lekuen kokapen egokia egiaztatzea. • Makineria prestatzea eta abiaraztea. • Produktu farmazeutikoen dosifikazioan eta egokitzapenean kontrolatu behar diren parametroak eta

aldagaiak identifikatzea. • Produktu esterilen dosifikazio- eta egokitzapen-prozesuak burutzea. • Azken egokitzapenean beharrezkoak diren kontrolak egitea. • Azken produktuari dagokion lotea askatzea. • Soberan geratu den material inprimatua identifikatzea eta zenbatzea. • Lotearen kodea grabatuta duen eta soberan geratu den materiala ezabatzea. • Bukatutako produktuaren ontzian ikusteko moduan agertu behar duten ezinbesteko ezaugarriak

aztertzea, egokitu ondoren. • Dokumentazioa erregistratzea eta egokitzapen-gida betetzea. • Dosifikazio- eta ontziratze-ekipoak garbiak ote dauden ziurtatzeko egin behar diren entseguak

identifikatzea. • Makinerian formatu-aldaketak egitea • Ekipoen lehen mailako beharrezko mantentzea egitea, lineen funtzionamendu egokia mantentzearren. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Material-fluxua. • Ontziratze-teknikak. • Produktu farmazeutikoen eta antzekoen ontziratze- eta egokitzapen-prozesuei buruz indarrean dauden

eta derrigorrez bete behar diren araudiak. • Produktu farmazeutikoen eta antzekoen dosifikazio- eta egokitzapen-prozesuko kalitate-irizpideak. • Produktu farmazeutikoen eta antzekoen dosifikazio- eta betetze-lanak sailkatzea. • Etiketatzeko sistemak. • Produktu farmazeutiko erdibukatu eta bukatuak eta antzekoak zehaztea. • Kalitate-bermearen kontzeptua. • Produktu farmazeutikoen eta antzekoen dosifikazio- eta ontziratze-prozesuko segurtasun-neurriak. • Fabrikazio egokirako araudia (GMP): esanahia eta garrantzia. • Azken produktuan elementu akasdunak eskuz nahiz automatikoki detektatzeko sistemak sailkatzea. • Produktu bukatuaren kalitatea kontrolatzeko laginak hartzea. • Produktu farmazeutikoak garraiatzea eta biltegiratzea, indarrean dagoen araudiaren arabera. • Dosifikazio- eta ontziratze-ekipoak garbitzea. Jarrerazkoak: • Segurtasun eta higieneari buruzkoa araudia betetzea, mugimenduan dagoen makineria manipulatzean. • Jantzi erosoa eta egokia erabiltzeko ohitura izatea, mugimenduan dagoen makineria segurtasunez

manipulatzeko. • Metodoak etengabe hobetzeko interesa erakustea. • Ordena eta zorroztasuna prozedurak burutzean. • Jarrera positiboa eta lankidetzazkoa medikamenduei buruzko araudiak betetzean (GMP). • Arretazko lanaren garrantzia baloratzea, makineriaren narriadura eta materialen galera minimizatzeko. • Zorroztasuna produktu farmazeutikoak ontziratzean gertatu ohi diren kontigentzien aurrean

erantzutean, dagokion agintearen mugen barruan neurri egokiak hartuz. • Ordena hierarkikoan ezarritako laguntza-eskakizunaren garrantzia baloratzea.

27

• Lanbide-iguripenak eta norbere gaitasunak kontrastatzea ahalbidetzen duen informazioa lortzeko interesa erakustea.

II. multzoa: ONTZIRATZE-MATERIALAK Prozedurazkoak: • Ontziak sailkatzea: primarioak, sekundarioak eta tertziarioak. • Ontzi primarioen mota desberdinak identifikatzea: beira, plastikoak, metalak eta elastomeroak. • Produktu farmazeutikoak ontziratzean erabilitako beira-mota desberdinak (I, II eta III) zehaztea. • Produktu farmazeutikoak ontziratzean erabilitako plastiko-mota desberdinak zehaztea. • Ontzi termozigilatuak (blister, strip, anpulu eta abar) egiteko materialak eta makineria ezagutzea. • Aerosol formako ontziak egiteko materialak eta makineria ezagutzea. • Dosifikatu eta egokitu beharreko produktuaren aldaketaren ondorioz ordezkatu behar diren ekipoetako

elementuak identifikatzea, muntaketa- eta desmuntaketa-lana azalduz. • Ontziak garbitu eta esterilizatzeko lanak egitea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Ontzi-motak. Ezaugarriak eta sailkapena, konposizioaren edo erabileraren arabera. • Erabilitako material-motak, tapoiak adibidez. • Egokitzapen-material inprimatuak: bilgarriak, prospektuak, zigiluak eta abar. • Produktu farmazeutikoen kodeak eta etiketak ezagutzea. Lege- aginduak. • Produktu farmazeutikoen eta antzekoen ontziratze-lineetako materialak eta ekipoak erabiltzeko

teknika orokorrak. • Ontzi primarioen mota desberdinei dagokien kalitate-kontrola. Jarrerazkoak: • Produktu farmazeutikoak ontziratzean sortutako hondakinak ezabatzean ingurumenari buruzko

araudia betetzea. • Zorroztasuna ekipo industrialen erabilera, mantentze eta garbiketari buruzko eskuliburuei jarraitzean. • Erantzukizuna lan-prozedura normalizatuak jarraitzean. • Erantzukizunezko jarrera, materialak eta makineria manipulatzean norbere jarrerak besteengan izan

dezakeen eragina dela-eta. 5. lanbide-modulua. ANTOLAMENDUA, SEGURTASUNA ETA INGURUNE

KIMIKOA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Industria kimikoaren egitura funtzionala eta antolamenduzkoa eta bertan duen lanbide-kokapena

aztertzea. 2. Datuen erregistro primarioaren eta elektronikoaren sistemak erabiltzea, informazioa zuzen

transmitituz eta interpretatuz, eta dokumentuak artxibatzea. 3. Neurri nagusiak identifikatzea eta ekipoak eta gailuak laborategi edo produkzio kimikoko fabrika

baten funtzionamenduan behar den segurtasunaren arabera aplikatu edo hautatzea. 4. Lan-ingurunea babesteko arauak errespetatzea industria-prozesu kimikoan edo laborategikoan. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Industria kimikoaren egitura funtzionala eta antolamenduzkoa eta bertan duen lanbide-kokapena aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Produkzio-arloko informazioaren eta harremanen fluxua eta izaera identifikatzea.

28

• Industria kimikoko enpresa-organigrama baten suposizio batean oinarrituta, arlo funtzional edo sail desberdinen arteko harremanak azaltzea.

• Industria kimikoa prozesu- eta produktu-moten arabera sailkatzea, bere garrantzia eta beste industriekiko erlazioak baloratuz.

2. Datuen erregistro primarioaren eta elektronikoaren sistemak erabiltzean, informazioa zuzen transmitituz eta interpretatuz, eta dokumentuak artxibatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Bete eta transmititu behar diren dokumentuak eta, era berean, dokumentu horiek lortu eta sailkatzeko

sistemak identifikatzea planta kimikoan eta laborategian. • Lan- eta prozesu-prozedura normalizatuak lan-dokumentu gisa aintzakotzat hartzea. • Informatika datuen eta emaitzen informazioaren bilaketa-, tratamendu- eta komunikazio-sistema gisa

erabiltzea. • Materialaren eta segurtasun-ekipoen izakinak, beren aplikazioa, mantentzea eta erabilera-egoera

euskarri informatikoaz kontrolatzea. • Industria-prozesu kimikoan eta laborategian erabilitako programa informatiko berariazko eta sinpleak

interpretatzea, ekipo, tresna eta instalazioen kontrolerako eta erregulatzeko eta datuen, neurrien eta emaitzen tratamendurako.

3. Neurri nagusiak identifikatzea eta ekipoak eta gailuak laborategi edo produkzio kimikoko fabrika baten funtzionamenduan behar den segurtasunaren arabera aplikatu edo hautatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Jarduera kimikoko arriskurik arruntenak sailkatzea. • Produktu kimikoen biltegiratze, karga, deskarga, garraio eta manipulazioan aplika daitezkeen

segurtasun-arauak identifikatzea, istripuak eta hauen ondorioak saihestearren. • Instalazioei eta ekipoei nahiz hauen elementu edo organo arriskutsuei lotutako arriskuak

identifikatzea, ekipoen eta instalazioen mantentzean segurtasun-arauak aplikatuz. • Arriskuari, era egokian, babes indibidualerako ekipoak, eta detekzio- eta babes-gailu finko eta

mugikorrak aplikatzea. • Bere lan-arlo edo postuan eta erabiltzen dituen ekipo, zerbitzu edo produktuetan orden- eta garbitasun-

arauak betetzea. • Arrisku eta erantzun-sistema nagusiak deskribatzea larrialdietan, lanbide-istripuaren kausa nagusiak

eta larrialdi- edo istripu-kasu baten aurrean izan beharreko jokabidea identifikatuz. 4. Lan-ingurunea babesteko arauak errespetatzean industria-prozesu kimikoan edo laborategikoan, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Inguruneko balizko poluzio-iturriak eta prebentzio eta babes gisa erabilitako detektagailu finko eta

mugikorrak identifikatzea. • Produkzioko eta arazketako industria-prozesu kimikoen afluenteen eta efluenteen zaintza-baliabide

ohikoenak aplikatzea. • Industria kimikoak ingurumenarentzat arriskutsuak diren substantziak arazteko erabiltzen dituen

teknikak ezagutzea eta substantzia hauek ezabatzeko teknikarik aproposena eskala txikian aplikatzea. • Pertsonalki edo manipulatu edo lortzen ari den produktua ez poluitzeko beharrezko higieneri eustea. • Babes-neurrien garrantzia justifikatzea: norberarekiko, kolektibitatearekiko eta oro har

ingurumenarekiko. c) Edukiak I. multzoa: ESTATUKO ETA EUROPAKO INDUSTRIA KIMIKOA Prozedurazkoak: • Eguneroko bizitzaren produktuak hauek sortzen dituzten prozesu kimikoekin erlazionatzea.

29

• Organigramak interpretatzea, enpresako sailen antolamendu erabakitzaileak eta funtzionalak plantako eragilea kokatzen den prebentzio-sailarekin zehaztuz.

• Prozesu kimikoko industria-mota desberdinak elkarren artean erlazionatzea, topaguneak eta berezitasunak bilatuz.

• Produkzio-prozesuen fluxu-diagramak tarteko prozesu sinpleagoetan banatuz interpretatzea. • Fluxu-diagrama batean oinarrizko aparatuetako erregulazio-, kontrol- eta neurketa-tresnak eta betetzen

duten funtzioarekiko erlazioa identifikatzea. • Erkidegoko eta Estatuko industria kimikoa Europakoarekin eta beste herrialdeetakoekin alderatzea.

Puntu komunak eta desberdintasunak. • Laborategiko kimikaren eta industria-kimikaren arteko desberdintasunik nabarmenenak. • Petrolioaren aplikazio materialen eta energetikoen analisia. • Erredox prozesu baten aplikazioren baten analisia. • Laborategian substantziaren bat lortzea eta dagokion industria-prozesua bere lehengaietan oinarrituz

aztertzea. • Enpresa kimiko baten sail desberdinen eta zerbitzuen arteko elkarmenpekotasunak eta erlazio

funtzionalak ezartzea. • Prozesu-prozedura normalizatuak lan-dokumentu gisa aintzakotzat hartzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Industria kimikoaren egitura. Tamainak eta ezaugarriak. produktu kimikorik garrantzitsuenak.

Industria kimikoak ekonomian eta ingurumenean duen eragina. • Industria kimikoaren sailkapena prozesu- eta produktu-motaren arabera. • Industria-prozesu kimikoa: prozesurik esanguratsuenen deskribapena. Petrolioa produktuak distilazioz

eta craking-ez lortzeko iturri natural gisa aztertzea. Pila eta upa elektrolitikoak: prozesu kimiko itzulgarria.

• Zuzen fabrikatzeko arauak (GMP), eta lan-prozedura normalizatuak prozesu kimikoan. • Enpresa kimikoko sailak eta zerbitzuak: produkzio, laborategi, mantentze eta segurtasuneko funtzioak. • Antolamendua eta linea hierarkikoak. Produkzio-unitateak eta lineak. • Planta kimikoko pertsonalaren eta bere erantzukizunaren zehaztapena. Jarrerazkoak: • Lehengaiak naturaren baliabide mugatu gisa baloratzea. • Ingurumena errespetatzea, berau zaintzearen garrantziaz jabetuz. • Balorazio ekonomikoa, industriak produzitutako ondasunak alferrik ez galduz. • Ezarritako prozedurak eta arauak errespetatu eta betetzea. • Informazio- eta komunikazio-arauak eta -bideak aintzakotzat hartzea, bai irakasleei dagokienez eta bai

kideei dagokienez, taldean eraginkortasunez integratuz. • Ardura izatea jasotako argibideak interpretatu eta burutzeko garaian. • Bere gain hartutako zereginek eta funtzioek dakarten profesionaltasunarekiko interesa. • Lana betetzeko eskakizun gisa laneko ordena baloratzea. • Lan-prozedura normalizatu batek emaitza onak lortzen laguntzen duela ohartzea. II. multzoa: INFORMAZIOAREN TRATAMENDURAKO, PRODUKZIORAKO ETA

KONTROLERAKO APLIKAZIO INFORMATIKOAK Prozedurazkoak: • Erabilitako edo/eta sortutako dokumentazioa erregistratu eta artxibatzea.

− Jaso, igorri, bete edo artxibatu beharreko dokumentuak identifikatzea. − Planta kimikoan dokumentuen sailkapen-sistemak identifikatzea. − Prozesu kimikoan prozedura normalizatuak bilatu eta artxibatzea. − Informatika prozeduren, datuen eta emaitzen bilaketa-, tratamendu- eta komunikazio-sistema gisa

erabiltzea. − Laborategiko izakinak euskarri informatikoaz kontrolatzea.

• Programa informatikoak datu eta emaitza analitikoen tratamendu estatistikora aplikatzea. • Programa informatikoak produkziorako eta prozesuaren kontrolerako aplikatzea. • Bete beharreko funtzioen araberako programa informatikoak hautatzea.

30

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Informatika industria-planta kimikoan. programa-mota desberdinak. • Datu-tratamendu estatistikorako programa informatikoak. Informazioaren antolamendua. • Prozesutik eta aldagaien neurketatik eratortzen diren informazioaren bilaketa-, erregistro- eta

tratamendu-sistemak. • Produktu kimiko, segurtasun-baliabide, artxiboen katalogatze, laginen identifikazio eta kodifikazio eta

prozesuaren eta kontrolaren kudeaketa eta identifikaziorako datu-baseak. • Lan-prozedura normalizatuak. • Datu primarioen erregistroa. Artxiboak eta datuen berreskurapena. Laborategiko eta planta kimikoko

dokumentazioaren sailkapena. • Datuen erregistro elektronikoa laborategian eta planta kimikoan datuak bilatu, tratatu eta

komunikatzeko sistema gisa. Jarrerazkoak: • Ordutegia beharrezko puntualtasunez betetzea. • Jasotzen dituen argibideak arduraz interpretatu eta betetzea. • Arauei eta informazio-bideei jarraitzea. • Talde-lanean integratzea. • Lan-prozedura normalizatuetan ezarritako arauak betetzea. III. multzoa: SEGURTASUN KIMIKOA ETA INGURUMEN-ARRISKUAK Prozedurazkoak: • Arriskuak detektatu, ebaluatu eta ordenatzea. • Prebentzio-neurriak planifikatzea. Arriskuen analisia. • Produktu kimikoen eragindako arriskuaren prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak

identifikatzea: − Gai kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari dagozkion segurtasun-neurriak zehaztea. − Produktu kimikoak beren segurtasunaren edo agresibitatearen arabera sailkatzea. − Segurtasunari dagokion sinbologia eta seinaleztapena identifikatzea. − Gai kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari dagozkion segurtasun-neurriak aplikatzea. − Produktu kimikoen erabilera eta biltegiratzean orden- eta garbitasun-arauak aplikatzea. − Prebentzioa eta ekintza ihes eta isurien aurrean.

• Industria-arriskuen prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak identifikatzea. • Industria-instalazioen eta zerbitzu-sareen (ura, gasa, elektrizitatea, berogailua/hozkailua, eta abar)

mantentze egokia egiaztatzea. • Segurtasun-neurriak presiora edo hutsean jarduten duten ekipoen eta instalazioen mantentzeari

aplikatzea. • Korronte elektrikoarekin kontaktuan egotean hartu beharreko prebentzio-neurriak aztertzea. • Industria-segurtasunari dagokion seinaleztapena ezagutzeko ariketak egitea. • Produkzio-prozesu baten prozedurei eta metodo komunei dagozkien segurtasun-neurriak zehaztea. • Kontrol-sistemak gainbegiratzea: prozesu-segurtasunaren detektagailuak eta alarmak. • Segurtasun-aktuadoreen eta prozesuko aktuadoreen (presioak arintzea, tenperatura-sentsoreak, eta

abar) arteko desberdintasunak eta analogiak. • Segurtasun-seinaleztapen desberdinak erabiliz plantako eskemak eta fluxu-diagramak egitea. • Arrisku-zonetako lan-metodoak aztertzea. • Lan-prozedurei aplika dakiekeen segurtasun-araudia identifikatzea. • Larrialdiei erantzuna emateko babes-neurriak eta -baliabideak aztertzea:

− Larrialdiko jokabide-sekuentziak aztertzea. − Babes-neurri kolektiboak betetzea. − Babes indibidualeko ekipoak arrisku-faktoreekin identifikatzea. − Produkzio-plantan segurtasun-elementuen kokapena proposatzea. − Seinaleztapen-neurriak proposatzea, arrisku-zonak eta balizko larrialdia adierazi ondoren. − Sute, leherketa, toxikapen, ihes eta isurketen aurkako larrialdi-planak aplikatzea.

31

• Higiene-arriskuaren faktoreak osasunean dituzten ondorioekin eta detektatzeko edo/neurtzeko gailuekin erlazionatzea: − Poluitzaile fisikoak beren izaeraren eta organismoan eduki ditzaketen ondorioen arabera

sailkatzea. − Poluitzaile kimiko eta biologikoak, beren izaera, osaera eta organismoan eduki ditzaketen

ondorioen arabera sailkatzea. − Poluitzaile kimiko, biologiko edo fisikoen neurketak egitea, neurketen emaitza araudiaren arabera

interpretatuz. − Detektatu edo/eta neurtzeko gailuak deskribatzea. − Babes indibidual eta kolektiborako neurriak deskribatzea.

• Arrisku higienikoen mapen analisia. • Poluitzaile-mota desberdinen laginak zirkunstantzia desberdinetan hartzea. • Poluitzaileak detektatu eta neurtzeko gailuak erabiltzea. • Lan-baldintzetan eragina izan lezaketen parametroak ebaluatu eta kontrolatzea. • Europako, Estatuko, Erkidegoko eta herriko legeria aztertu eta aplikatzea. • Larrialdietarako botika-kutxako materialen eta produktuen erabilera identifikatzea. • Orden- eta garbitasun-arauak arrisku-faktoreekin identifikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Segurtasun-teknikak: bilakaera eta planteamendua. prebentzio-neurriak: beren diseinuaren azterketa

eta plangintza. • Segurtasunarekin zerikusia duten lanak: lanpostuak, lan-baldintzak, sartzeko baldintza

bereizgarrienak. Segurtasunezko ikuskaritza. • Etengabeko prestakuntza eta lan-esperientzia segurtasunaren arloan: birziklapen eta eguneratze

ohikoenak eta hau eskaintzen duten erakundeak. • Produkzio-prozesuek eragiten dituzten jardueren arrisku orokorrak. Kimika-industriako lanaren

berariazko arriskuak. Arrisku-motak eta sailkapena: mekanikoak, elektrikoak eta kimikoak. • Segurtasun-neurriak industria kimikoan. Segurtasun-seinaleztapena. Arriskuen detekzioa, ebaluazioa

eta ordenazioa. • Produktu kimikoekin lan egitearen arriskuaren prebentzioa: ontziratzea eta etiketatzea. Segurtasun-

seinaleztapena. Ordenari eta garbitasunari dagozkien arauak. Araudia. Prebentzioa. • Industria-arriskuak:

− Korronte elektrikoarekin kontaktuan egotearena. − Instalazioen eta zerbitzu-sareen (ura, gasak, elektrizitatea, berotzeko eta hozteko sistemak, etab.)

mantentzeari dagokiona. − Presio- eta huts-ekipoei dagokiena. − Ekipo mugikorrena. − Sute eta leherketarena. Suak: suaren teoria eta teknologia. Itzaltzeko baliabideak. − Prebentzio-sistemak.

• Prozesuko arriskuak: − Kontrol-sistemak. Prozesuko segurtasun-detektagailuak. Alarmak. − Prozesuko aktuadoreak. Segurtasun-aktuadoreak. − Prebentzio-sistemak.

• Babes-neurriak eta baliabideak eta larrialdiaren aurreko erantzuna: − Babes kolektiboa eta babes indibidualerako ekipoak. − Premiazko neurriak eta larrialdietako erantzuna:

∗ Lan-istripuak: sailkapena. Istripuen jakinerazpena eta erregistroa. ∗ Sutea eta leherketa: sorrera, detekzioa eta babesa.

− Larrialdietako ekintza-plana: motak. − Larrialdietarako planak: suteen aurrean. Itzaltze-ekipoak eta -teknikak. Leherketen aurrean.

Toxikapenen aurrean. Barne- eta kanpo-ihesen eta isurketen aurrean. • Industria kimikoari eta berariazko lanbide-arriskuen prebentzioari dagozkion araudiak. • Lan-ingurunea. • Lan-ingurunearen prebentzioa eta babesa:

− Lan- eta industria-higienea. − Higiene-arriskuak.

• Poluitzaileen sailkapena. Detektatzeko eta neurtzeko gailuak. Poluzioaren sorburu izan daitezkeenak.

32

− Poluitzaile fisikoak: zaratak, bibrazioak, erradiazioak, eremu elektrostatiko eta magnetikoak. − Lan-inguruneko poluitzaile kimikoak. Poluzio kimikoaren sorburu posibleak. − Poluitzaile biologikoak: mikrobioak, birusak, onddoak, parasitoak. Prebentzio-arauak eta

jokabideak. − Lan-mikroklimak eragindako poluitzaileak: tenperatura, aireztapena, hezetasuna, presioa eta

argiztapena. • Laginketa-teknikak eta metodologia. Sistema aktiboak eta pasiboak. • Poluitzaileak neurtzeko eta berehalako analisiak egiteko teknikak. • Poluitzaile kimiko, biologiko, fisiko eta lan-mikroklimak eragindakoek osasunean dituzten ondorioak. • Lan-ingurunean substantzia kimikoei eta eragile fisikoei dagokienez onartzen diren gehienezko

balioak, eta esposizio-indize biologikoak. • Babes indibiduala eta kolektiboa poluitzaileen aurrean. • Europako, Estatuko, EAEko eta herriko legeria lan-osasunari buruz. • Ingurumenaren babesa planta kimikoaren jarduerei dagokienez. Jarrerazkoak: • Lanpostuko jardueretan segurtasun- eta higiene-arauen arabera jokatzea. • Lan-taldean integratzea. • Produkzio-prozesuetako segurtasunaren alorrean jarduera berriei ekiteko interesa edukitzea. • Lana eta denbora behar bezala banatzea, arriskuak murrizteko faktore gisa. • Segurtasun-arauek produkzio-prozesuaren jarduera guztietan duten garrantzia baloratzea. • Ekipoak, instalazioak eta produktuak manipulatzean ordena, zehaztasuna eta garbitasuna. • Lan-higienearen araudia errespetatzea eta betetzea. • Lan-baldintzak hobetzearren, produkzio-prozesuko lan-baldintzek osasun pertsonalean, kolektiboan

eta ingurumenean eduki ditzaketen ondorioez jabetzea, prebentzio-neurri eta babes egokiak erabiliz. 6. lanbide-modulua. PROZESU KIMIKOEN TRESNERIA ETA KONTROLA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Industria-prozesu kimiko baten kontrol-parametroak identifikatzea, prozesuaren informazio teknikoak

oinarrituz. 2. Neurketa- eta kontrol-gailuak kontrolatu beharreko parametroen arabera aukeratzea, dagokion

neurketa egitea eta jasotako datuak interpretatu eta irudikatzea. 3. Fabrikazio- eta arazketa-prozesu kimiko batean erabiltzen diren erregulazio-teknikak bereiztea. 4. Erregulazio- eta kontrol-egoeretan simulatzaileen bitartez jardutea, diagrama, eskema eta prozesu-datu

suposatuekin, prozesua kontrolpean edukiz. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Industria-prozesu kimiko baten kontrol-parametroak identifikatzean, prozesuaren informazio teknikoak oinarrituz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Prozesu kimiko batean esku hartzen duten parametro nagusiak identifikatzea, ongi funtziona dezan. • Produkzio-egoeretan, prozesu kimikoaren erregulazioan erabiltzen diren ohiko neurketa-unitateak

zehaztea. • Industria-prozesu kimiko bat definitzen duten parametro desberdinen artean dauden harremanak

zehaztea. 2. Neurketa- eta kontrol-gailuak kontrolatu beharreko parametroen arabera aukeratzea, dagokion neurketa egitea eta jasotako datuak interpretatu eta irudikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

33

• Kontrol-prozesu suposatu batean oinarrituz: − Neurketa-tresna eta ekipo desberdinen funtzionamendu-printzipioa azaltzea. − Presioa, maila, emaria, tenperatura, pH, konduktibitatea eta kontzentrazioa gailu eta adierazle

egokiez zuzenean neurtzea. − Neurgailuak zuzen muntatu eta desmuntatzea irakaskuntza-ekipoetan instalatu edo/eta

egiaztatzeko. • Parametroen neurketako errore-motak, konstanteak nahiz proportzionalak, azaltzea. • Jasotako datuak euskarri magnetikoetan egoki sartu eta gordetzea. • Neurgailuetan jasotako datuak interpretatzea eta grafikoki irudikatzea. 3. Fabrikazio- eta arazketa-prozesu kimiko batean erabiltzen diren erregulazio-teknikak bereiztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Fabrikazio-prozesuetako tresnerian eta kontrolean eta kimika-industriako ekipo osagarrietan erabiltzen

den sinbologia grafikoa interpretatzea. • Kolore-kodeak, hodien numerazioa eta anagramak erlazionatzea, segurtasun-informazio gisa. • Tresnerian eta kontrolean erabiltzen den nomenklatura definitzea eta erabiltzea, hala nola kontsigna-

puntua, proportzionaltasuna, errorea eta tresna itsua. • Kontrol-lotura ireki bat eta itxi bat osatzen duten elementuak bereiztea, fabrikazio jarraituko edo

eteneko prozesu desberdinetan duten aplikazioa ezagutuz. • Produkzio-funtzioei dagokienez (kalitatea, mantentzea, produkzioa eta segurtasuna) egin beharreko

kontrolak deskribatzea. • Kontrol-mota desberdinak bereiztea: “Dena-ezer ez”, proportzionala, integratua eta beste erregulazio-

konbinazioak. • Elementu primarioak, seinalea transmititzekoak eta azken kontrol-elementuak deskribatzea. 4. Erregulazio- eta kontrol-egoeretan simulatzaileen bitartez jardutean, diagrama, eskema eta prozesu-datu suposatuekin, prozesua kontrolpean edukiz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kontrol-panelak eta kontrol logiko programagarriak interpretatzea, produktuaren azken kalitatea eta

prozesuaren segurtasuna erabakitzen duten seinale kritikoen kokagune zehatza identifikatuz. • Erregulazio-ekipoak manipulatzea, kontsigna-puntuak eta beste parametro batzuk aldatuz. • Prozesu kimikoetako tresneriari eta kontrolari aplikatutako programa eta euskarri informatikoak

erabiltzea. c) Edukiak I. multzoa: INDUSTRIA-MAGNITUDE FISIKOAK: NEURKETA-TRESNAK ETA -

EKIPOAK Prozedurazkoak: • Neurketa-unitate desberdinak erabiltzea eta erlazionatzea. • Neurketa-ekipoak eta -gailuak kalibratzea. • Produktu kimiko bat lortzeko prozesu batean esku hartzen duten aldagaiak zehaztea. • Produktu bat lortzeko esku hartzen duten aldagaiak prozesu kimikoaren eta errore-kalkuluaren bitartez

neurtzea. • Kontsigna-puntuak zehaztea. • Kontrolatu behar diren aldagaien gainean jardutea. • Kontrol-prozesuaren emaitzak grafikoki interpretatzea eta biltzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Prozesu kimikoan esku hartzen duten parametro nagusiak: masa, bolumena, likidoen eta solidoen

maila, dentsitatea, biskositatea, presioa, hezetasuna, pH, tenperatura, kontzentrazioa. • Kontsigna-puntua.

34

• Neurketa-unitateen sistema. • Neurketa-tresnak: balantza, probeta, zundak, nibel-tutuak, dentsimetroak, aerometroak,

biskosimetroak, manometroa, pHmetroa, termometroa, pirometroa, analizatzaile automatikoa. • Neurketa-metodoak eta seinalearen transmisio-bidea. • Aparatuak kalibratzea. Kalibratzeko prozedurak. • Neurketa-erroreak. Errore-motak. • Neurriak interpretatzeko grafikoak. Jarrerazkoak: • Ordena, zehaztasuna eta xehetasuna tresnak eta ekipoak kalibratzean, neurketa-grafikoak

interpretatzean eta erroreak kalkulatzean. • Prozesu kimikoaren erregulazio- eta kontrol-tresna eta -ekipoen erabilerari buruzko arau egokiak

betetzea. • Ekimena eta interesa tresneriari eta kontrolari dagozkien azken aurrerapenekiko. • Talde-lanean laguntzea planta guztiko prozesu kimikoan esku hartzen duten aldagai desberdinak

kontrolatzeko. II. multzoa: ERREGULAZIO- ETA KONTROL-METODOAK Prozedurazkoak: • Industria-arriskuen prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak identifikatzea. • Prozesu kimikoaren prozedurei eta metodoei dagozkien segurtasun-neurriak zehaztea. • Kontrol-sistema desberdinak irudikatuz eskemak egitea. • Prozesu kimiko baten kontrol-elementuak identifikatzea. • Kontrol-elementuak sailkatzea, erabiltzen diren sistemei dagokienez. • Prozesuan zehar burutu beharreko kontrol-funtzioak zerrendatzea, produkzio-funtzio desberdinekin

(kalitatea, mantentzea, produkzioa, segurtasuna eta ingurumena) erlazionatuz. • Prozesu jarraitua eta/edo etena abiarazteko eta geldiarazteko sekuentzia antolatzea. • Kontrol edo erregulazio automatikorako teknikak aplikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Kalitate, segurtasun eta ingurumeneko arauak eta kalitatea industria kimikoan. • Tresneriaren eta kontrolaren nomenklatura: kontsigna-puntua, proportzionaltasuna, errorea, tresna

itsua. • Kondukzio-metodoak: eskuzkoa eta automatizatua. • Kontrol-sistemak: dena-ezer ez, proportzionala, jauzia, integratua, deribatiboa, konbinatua, lotura

irekia eta lotura itxia. • Kontrol-elementuak: sentsorea, aktuadorea, transmisorea eta kontrolatzailea. • Sistema automatizatu baten egitura-elementuak. • Erregulazio-elementuak (balbulak): motak, ezaugarriak eta prozesuan duten kokapena. Jarrerazkoak: • Industriako segurtasun- eta higiene-arauak baloratzea. • Prozesu kimikoaren erregulazio eta kontrolerako tresnak eta ekipoak zuzen erabiltzea. • Segurtasunari, lan-higieneari eta ingurumenari dagokion araudia errespetatu eta betetzea. • Zehaztasuna informazioa lantzean. • Ordena eta zehaztasuna argibideak aplikatzean. III. multzoa: PROZESUAREN KONTROL INFORMATIZATUA Prozedurazkoak: • Diagrametan sinbologia grafikoa interpretatzea eta tresnak identifikatzea. • Prozesu desberdinen fluxu-grafikoak eta multzo-diagramak egitea, arauen arabera. • Ordenagailu bidez prozesu baten simulazioak egitea, ondokoa kontuan harturik:

− Kontrol automatikoa.

35

− Kontrol-sistemak. − Kontrol-elementuak. − Kontrol-loturak. − Kontrol-motak. − Parametroak. Kontsigna-puntuak.

• Fabrikazio-prozesuen erregistro-orriak neurtu beharreko parametro nagusiekin egitea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Seinale-fluxuen grafikoak. Arauak. • Diagramak multzoka. Arauak. • CLPak (Kontrol Logiko Programagarria). • Kontrol banatuaren sistemak. • Prozesuen kontrol-aplikazio informatikoak, ordenagailu bidez simulazioak eginez. • Fabrikazio-aginduak. Jarrerazkoak: • Aldaketa teknologikoek sortutako egoera berriekiko jarrera positiboa. • Lan zehatzak duen garrantzia baloratzea. • Burutu beharreko ekintzak sistematizatu eta sekuentziatzea. • Ordena eta zehaztasuna informatika lan-tresna gisa erabiltzean. 7. lanbide-modulua. LAN-PRESTAKUNTZA ETA -ORIENTABIDEA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Titulazioan adierazitako jarduera-eremuan, osasunean eragina izan dezaketen arriskurik ohikoenak

antzematea eta dagozkien babes- eta prebentzio-neurriak aplikatzea. 2. Simulatutako egoeretan, istripuaren lekuan berehalako oinarrizko osasun-neurriak aplikatzea. 3. Lan-kontratazio modalitateak eta norberaren konturako langile gisa lan-munduratzeko prozedurak

aztertzea. 4. Enplegua bilatzeko teknikak aztertzea, norberak dituen gaitasunak eta interesak eta lanbide-ibilbide

egokiena identifikatuz. 5. Lanaren lege-esparrua interpretatzea eta lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta

betebeharrak bereiztea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Titulazioan adierazitako jarduera-eremuan, osasunean eragina izan dezaketen arriskurik ohikoenak antzematean eta dagozkien babes- eta prebentzio-neurriak aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Dagokion lan-eremuan ohikoenak diren arrisku-egoerak eta/edo -faktoreak identifikatzea. • Lanbidetik ondorioztatzen diren gaixotasunak, osasunerako kalteak eta lan-istripuak deskribatzea,

titulazioan adierazten diren jardueretan aritzean. • Sektorean aplikatu ohi diren babes- eta/edo prebentzio-teknikak deskribatzea. • Prebentzio- eta/edo babes-ekintzarako teknika orokorrak dagokion lan-eremuan ohikoak diren arrisku-

egoera eta/edo -faktoreekin erlazionatzea. • Enpresaren barruan nahiz enpresatik kanpo segurtasun-arloan eskumena duten organoak

identifikatzea. • Sektoreko ohiko kontingentzietara egokitutako suposizioetan aplikatu behar diren prebentzio- eta/edo

babes-neurriak zehaztea. • Arriskuen prebentzioan laguntzea.

36

• Segurtasun- eta higiene-arauak eta ingurunea babesteari buruzkoak errespetatzea, titulazioan adierazitako jardueretan aritzean.

• Prebentzioa osasunerako kalteak saihesteko baliabide gisa baloratzea. 2. Simulatutako egoeretan, istripuaren lekuan berehalako oinarrizko osasun-neurriak aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lesioak bizitzan sor dezaketen arrisku-mailaren arabera sailkatzea. • Ekintza- edo protokolo-prozesua azaltzea, lan egitean gertatu ohi diren lesio eta/edo istripuen aurrean. • Lesionatu batzuk edo asko izanez gero, esku hartzeko garaian lehentasuna identifikatzea, lesioek berez

bizitzan sor dezaketen arrisku-mailaren arabera. • Aurreko kasuan izandako lesioen arabera aplikatu beharreko neurrien sekuentzia identifikatzea. • Oinarrizko osasun-teknikak burutzea (arnasketa artifiziala, inmobilizazioa, bihotz-masajea,

lekualdaketa eta abar), ezarritako protokoloak aplikatuz. • Istripurik gertatuz gero berehala eta eraginkortasunez jokatzea. • Lan koordinatua kontingentziak konpontzeko metodo eraginkorrena dela kontuan hartzea. 3. Lan-kontratazio modalitateak eta norberaren konturako langile gisa lan-munduratzeko prozedurak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Dagokion produkzio-sektoreko lan-kontratazio modalitate desberdinak deskribatzea, horien

ezaugarriak iraupenaren, ordainsariaren eta/edo bestelako aldagai garrantzitsuen arabera azalduz. • Zerga-betebeharrak eta Gizarte Segurantzak ezarritakoak deskribatzea, norberaren konturako langile

gisa. • Autonomo bati dagozkion enpresa- edo lanbide-jarduerak martxan jartzeko garaian parte hartzen

duten erakundeak adieraztea, kasu bakoitzean egin beharreko tramiteak azalduz. • Lan-munduratzeko bide posible gisa norberaren konturako lana eta besteren konturakoa kontrastatzea,

kasu bakoitzari dagozkion inplikazioak aztertuz eta norberaren interesen arabera horietako bat aukeratuz.

• Inprimaki ofizialetan, moduluen edo koefizienteen araberako estimazio objektiboaren erregimeneko zerga-betebeharrei eta Gizarte Segurantzari buruzko dokumentazioa betetzea, hain zuzen ere norberaren konturako langile gisa finkatzearen ondorioz.

• Inprimaki ofizialetan norberaren konturako langile gisa aritzeko beharrezko dokumentuak betetzea. • Egon daitezkeen finantzaketa-iturriak, dirulaguntzak eta/edo abantailak ezagutzea, langile autonomo

gisa lanean aritzeko. 4. Enplegua bilatzeko teknikak aztertzean, norberak dituen gaitasunak eta interesak eta lanbide-ibilbide egokiena identifikatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lortutako gaitasun, jarrera eta ezagutzetatik eratorritako balio profesionala identifikatzea. • Norberaren interesak eta motibazioak definitzea, hala badagokio, sexuaren araberako baldintzak eta

beste izaera batekoak saihestuz. • Dagokion eremuko lan-eskariaren baldintzak interpretatzea, lortutako balio profesionalarekin

erlazionatuz. • Lan-munduratzeko aukerak izan ditzakeen zonako prestakuntza-eskaintzari eta enpresa-ehunari

buruzko informazio-iturriak erabiltzea, enplegu-eskaintzarekiko dituen iguripenei lotuta enpresaren datuak eta informazioa lortuz.

• Prestakuntza-premia osagarriak ondorioztatzea, dituen enplegu-aukerak zabaltzeko eta/edo behin enplegua lortu ondoren aberastasun profesionala lortzeko.

• Prestakuntza-ibilbideak ezartzea antzemandako beharren arabera. • Enplegua lortzeko teknikak prestatzea, elkarrizketak egitea, testak betetzea eta abar bezalako

simulazioen bidez. • Enplegu batean aurkezteko eta/edo eskaria egiteko dokumentuak lantzea. • Behar profesional gisa, prestakuntza zabaldu eta jarraitzeko ekimena izatea.

37

5. Lanaren lege-esparrua interpretatzean eta lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta betebeharrak bereiztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lan-zuzenbidearen oinarrizko iturriak azaltzea (Konstituzioa, Langileen Estatutua, Europako

Batasunaren Arteztarauak, Hitzarmen Kolektiboa eta abar), dagozkion eskubideak eta betebeharrak bereiziz.

• Negoziazio kolektiborako bideak deskribatzea, negoziatu ohi diren aldagai garrantzitsuenak adieraziz: soldatak, segurtasuna eta higienea, produktibitatea eta abar.

• Besteren konturako langileentzako Gizarte Segurantzaren eta INEMen prestazioak eta betebeharrak identifikatzea.

• Gizarte Segurantzaren prestazioak suposizio desberdinetan oinarrituz kalkulatzea. • Oinarrizko soldata-agiriak suposizio desberdinetan oinarrituz formalizatzea, horietan agertzen diren

kontzeptuak interpretatuz (soldata gordina, PFEZ atxikipena, Gizarte Segurantzaren kuotak eta abar). • Suposizio desberdinetan oinarrituz hartzekoen likidazioak kalkulatzea, agertzen diren kontzeptuak

interpretatuz. • Inprimaki ofizialetan PFEZren aitorpen sinpleak betetzea, lortutako errendimendu desberdinak

identifikatuz eta zerga-zorra kalkulatuz. • Gerta daitekeen lan-baldintzak negoziatzeko egoera batean besteen iritziak errespetatuz. c) Edukiak I. multzoa: SEGURTASUNA ETA OSASUNA Prozedurazkoak: • Segurtasun- eta higiene-arloan eskumena duten organismoak identifikatzea. • Arriskuen prebentzioa: prozedurak. • Lesioen arriskuaren arabera esku hartzea: lehentasunen identifikazioa eta aplikatu beharreko neurrien

sekuentziazioa. • Zaurituen ebakuazioa eta laguntza: antolaketa. • Oinarrizko osasun-teknikez baliatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lanbide-gaixotasunak, osasunari egindako kalteak eta lan-istripuak: arriskuaren araberako sailkapena. • Babes-teknikak eta/edo prebentzio-teknikak lanean. • Lesioak: bizitzarentzat duten arriskuaren arabera sailkatuta. • Lehen laguntzak. • Ingurumena eta industria- edo zerbitzu-prozesuak. Jarrerazkoak: • Istripuen aurrean erantzun azkarra eta eraginkorra ematea. • Segurtasun- eta higiene-arauak eta ingurumenaren babesari buruzkoak errespetatzea eta betetzea. • Lanbidearen jardunean ingurumena babestearen aldeko konpromisoa hartzea. • Prebentzioa osasunean kalterik ez izateko modurik eraginkorrena dela baloratzea. • Arriskuen prebentzioan eta kontingentzien aurrean parte hartzea, lan-taldean integratuz. II. multzoa: LAN-ESPARRUA Prozedurazkoak: • Banako enpresa bat sortzeko dokumentazioa betetzea. • Norberaren konturako lanean zerga-betebeharrei buruzko dokumentazioa nahiz Gizarte Segurantzaren

dokumentazioa betetzea. • Egon daitezkeen finantzaketa-iturriak, dirulaguntzak eta/edo bestelako abantaila batzuk ezagutzea,

norberaren konturako lanean jarduteko. • Lortutako gaitasun, jarrera eta ezagutzetatik eratorritako balio profesionala identifikatzea eta

norberaren interesak eta motibazioak definitzea.

38

• Dagokion lanbide-eremuan dagoen lan-eskariaren baldintzak interpretatzea eta prestakuntza-premiak ondorioztatzea.

• Enpresa-ehunari eta prestakuntza-aukerei buruzko informazio-iturriak erabiltzea. • Bere hasierako prestakuntza osatuko duten prestakuntza-ibilbideak ezartzea. • Enplegua lortzeko teknikak prestatzea eta dokumentuak lantzea. • Gizarte Segurantzaren eta INEMen prestazioak kalkulatzea. • Hartzekoen likidazioak interpretatzea eta kalkulatzea. • Oinarrizko soldata-agiriak interpretatzea eta formalizatzea. • Errendimenduak identifikatzea eta zerga-zorra kalkulatzea PFEZen. • Norberaren konturako lana eta besteren konturako lana konparatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lan-kontratazioaren modalitateak: ezaugarriak. • Zerga-betebeharrak eta Gizarte Segurantzak ezarritakoak norberaren konturako lanean. • Autonomo batek enpresa- edo lanbide-jarduera bat martxan jartzeko zer erakundetara jo behar duen

eta egin beharreko tramitazioaren eskema zein den. • Lan-zuzenbidearen oinarrizko iturriak: Konstituzioa, Langileen Estatutuak, Europako Batasunaren

Arteztarauak, Hitzarmen Kolektiboa eta abar. • Negoziazio kolektiboa: Gizarte Segurantzaren eta INEMen prestazioak eta hauekiko betebeharrak,

besteren konturako lanean. Jarrerazkoak: • Norberaren interesak definitzeko garaian adin, sexu eta bestelako baldintzei buruz gogoeta egitea. • Dagokion lanbidean aurrerapen teknologikoek eskatutako prestakuntza lortzeko prest egotea. • Gizarte- eta ekonomia-ingurunetik informazioa lortzeko ekimena izatea. • Lanean hastearen ondorioz beste pertsona batzuekiko edo organismoekiko sortzen diren betebeharrak

betetzea. • Lan-harremana zuzentzen duten arauak errespetatzea. 8. lanbide-modulua. KALITATEA ETA ETENGABEKO HOBEKUNTZA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. “Kalitatearen” kontzeptua, esanahia eta bilakaera historikoa aztertzea, tituluari dagokion lanbide-

sektore edo -eremuari dagokionez bereziki. 2. Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta hauen funtzioak eta alderdirik bereizgarrienak

aztertzea, lanbide-jarduera edo -burutzapenari lotuz. 3. Lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako prozesu edo funtzio esanguratsuetan kalitatea etengabe

hobetzeko proiektu edo ekintzetan parte hartzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. “Kalitatearen” kontzeptua, esanahia eta bilakaera historikoa aztertzean (tituluari dagokion lanbide-sektore edo -eremuari dagokionez bereziki), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kalitatearen kontzeptuaren bilakaera historikoa deskribatzea, tituluari dagozkion jarduera

esanguratsuei eta sektoreari lotuta. • Erabateko Kalitateko eredu baten oinarrizko funtsak eta printzipioak identifikatzea. • Europako Erabateko Kalitateko ereduaren bereizgarriak diren funtsezko alderdi eta elementuak

identifikatzea.

39

2. Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta hauen funtzioak eta alderdirik bereizgarrienak aztertzean (lanbide-jarduera edo -burutzapenari lotuz), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Bere lanbide-eremuari dagokionez, kalitatea ziurtatzearen helburuak identifikatzea, arauen beharrak

ondorioztatuz. • Kalitatea ziurtatzeko arauen (Europakoak bereziki) edukia interpretatzea. • Prozesuetan kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak bere lanbide-eremuko jarduerarik

esanguratsuenekin lotzea. 3. Lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako prozesu edo funtzio esanguratsuetan kalitatea etengabe hobetzeko proiektu edo ekintzetan parte hartzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Suposizio erreal edo simulatuetan:

− Esku-hartze eta hobekuntzarako aukera-arloak identifikatzea. − Oinarrizko kalitate-erremintak erabiltzea. − Lanbide-harremanen hobekuntzan eta jardueren garapenean inplikatzeko azturak hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako soluzioetan esku hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako eta bere lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako soluzio edo

planak ezartzearen emaitzak ebaluatzea. c) Edukiak • Kalitatearen kontzeptuaren bilakaera historikoa aztertzea, tituluari dagozkion jarduera esanguratsuei

eta sektoreari lotuta. • Erabateko Kalitateko eredu baten oinarrizko funtsak eta printzipioak identifikatzea. • Europako Erabateko Kalitateko ereduaren bereizgarriak diren funtsezko alderdiak eta elementuak

identifikatzea. • Bere lanbide-eremuari dagokionez, kalitatea ziurtatzearen helburuak identifikatzea, arauen beharrak

ondorioztatuz. • Kalitatea ziurtatzeko arauak (Europakoak bereziki) interpretatzea. • Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta kimika-sektoreko prozesu eta jarduerarik

esanguratsuenekiko loturak identifikatzea. • Tituluari dagokion lanbide-gaitasunaren prozesu edo jarduera esanguratsu baten edo batzuen

datuetatik eta gainerako aldagai deskribatzaileetatik abiatuta eta guztia sektoreko balizko enpresa batean kokatuta: − Esku-hartze eta hobekuntzarako aukera-arloak identifikatzea. − Oinarrizko kalitate-erremintak erabiltzea. − Harremanetan eta jardueren garapenean hobekuntza pertsonaleko jarrerak eta azturak hartu eta

ezartzea. − Bere mailan, etengabeko hobekuntzan oinarritutako soluzioetan esku hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako eta bere lanbide-eremuari lotutako soluzio edo planak

ezartzearen emaitzak ebaluatzea. 9. lanbide-modulua. LANTOKIKO PRESTAKUNTZA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Lanpostuan kalitate, segurtasun, higiene eta ingurumenari buruzko irizpideen arabera jokatzea. 2. Simulatutako larrialdietan erantzun egokia ematea. 3. Mantentzerako ekipoak prestatzea eta lehen mailako mantentzea egitea. 4. Loteen prozesaketa-lanak egitea, prozesuko ekipoak prestatuz eta gidatuz eta ezarritako kalitatea

lortuz.

40

5. Plantan, materialen fluxua mantentzea, garraioa, karga eta deskarga ezarritako kalitate-, kopuru- eta denbora-baldintzetan ziurtatuz.

6. Produktu farmazeutikoen betetze- eta ontziratze-linea bat gidatzea, ezarritako kalitatea lortuz eta prozesuari buruzko informazioan zehaztutakoa betez.

7. Prozesu farmazeutikoko materialak manipulatu/entseatzea, ezarritako aginduei eta prozedurei jarraituz.

8. Enpresan beti erantzukizunez jokatzea. b) Ebaluazio irizpideak 1. Lanpostuan kalitate, segurtasun, higiene eta ingurumenari buruzko irizpideen arabera jokatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lanean beharrezkoak diren babes indibidualerako jantziak eta ekipoak erabiltzea, prozesuaren edo/eta

produktuaren arrisku kimikoekin erlazionatuz. • Instalazioei eta ekipoei lotutako arriskuak identifikatzea. • Mantentzerako ezarri diren segurtasun-arauak aztertzea eta aplikatzea. • Ingurumenari buruzko araudi berrietara egokitzeko enpresaren planak aplikatzen laguntzea. 2. Simulatutako larrialdietan erantzun egokia ematean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Larrialdietan: ezarritako larrialdi-planen arabera erantzutea, bere lanpostuari esleitu zaion zeregina

betez. • Lanpostuan larrialdi bat simulatzen denean, ezarritako prozeduren arabera esleitu zaion rolari jarraiki

edo, hala badagokio, larrialdia prozeduretan erregistratuta ez dagoenean, egoerari dagokion ekinbideari jarraiki erantzutea.

• Industria kimikoan gerta litezkeen arriskuen aurrean, ezarritako entrenamenduak egitea. 3. Mantentzerako ekipoak prestatu eta lehen mailako mantentzea egitean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Plantako ekipoak prestatzea, hauek identifikatuz eta isolatuz, garbiketa- eta mantentze-lanak egiteko. • Mantentzerako area prestatu eta garbitzea, ekipoaren zati garrantzitsuak desmuntatuz eta garbituz,

produktu kimikoak hustuz, lehengaiak eta poluitzaileak ezabatuz. • Gainbegiralearen argibide, lan-zehaztapen eta baimen zuzen edo garbiketa-prozeduren arabera

jokatzea. • Bere jarduera mantentze-pertsonalarekin koordinatzea, edo bere gainbegiralearekin, mantentze-

lanaren iraupena kalkulatzeko, edozein aldaketa garrantzitsuren berri emanez. • Mantentze-lana egiaztatzea, ekipo edo instalazioetan froga egokiak eginez, eta dagokion

dokumentazioa edo komunikazioa egitea. • Lehen mailako mantentzea prozedura idatziez egitea. 4. Loteen prozesaketa-lanak egitean, prozesuko ekipoak prestatuz eta gidatuz eta ezarritako kalitatea lortuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Prozesua kontrolatzeko beharrezkoak diren dokumentazio eta prozedura guztiak lortzea. • Produkzio-ekipoak eta materialak prestatzea, ekipoen garbiketa-lanak eginez eta beharrezkoa den

tresneria muntatuz, betiere ekipoak eta materialak "produkzio-ordenan" daudela ziurtatuz. • Prozesuaren nahiz azken produktuen oinarrizko parametroak identifikatzea eta kontrolatzea,

kontrolatu ezin dezakeen edozein gertakari gainbegiraleari jakinaraziz. • Prozesuaren garrantzizko xehetasunak eta datuak dokumentu egokietan erregistratzea, eskatutako

zehaztasunaz. • Lotea osatzea eta biltegiratu behar den produktua deskargatzea/lekuz aldatzea, soberan dagoen

materiala leku egokian utziz.

41

• Kanpaina amaitzean, planta eta ekipoa garbitu/deskontaminatzea, garbiketa-prozedurari jarraituz, eta probak edo entseguak egitea edozein hondakin-kontaminazio detektatzeko. Beharrezkoa izanez gero, ekipoak desmuntatzea eta ekipo guztia biltegiratzeko markatzea.

5. Plantan, materialen fluxua mantentzean, garraioa, karga eta deskarga ezarritako kalitate-, kopuru- eta denbora-baldintzetan ziurtatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lekuz alda daitezkeen materialak zeintzuk diren zehaztea, identifikazioa, kopurua eta kalitatea

behaketaren, entseguen edo kalitate-kontrolaren bidez adieraziz. • Materialen lekualdaketa prestatzea, babeserako jantzi egokia erabiliz eta materialak ondo kokatuta eta

mugitzeko prest daudela, ekipoak segurtasun-baldintzak betetzen dituela, erabat prest dagoela eta beharrezko puntuan kokatuta dagoela ziurtatuz.

• Materialen helburua prestatuta dagoela ziurtatzea, bai eta behar adina leku duela eta baldintza onetan dagoela ere.

• Materiala eskuz edo ekipoen bidez lekuz aldatzea, segurtasun-baldintzak betez eta prozedurei jarraituz, produktu, ontzi eta pisuei buruzko garrantzizko datu guztiak bilduz, datuak erregistratuz eta zehaztapenekin konparatuz, eta desbiderapenik sortuz gero ekintzak hartzea edo beharrezkoa baldin bada gainbegiraleari jakinaraztea.

• Ekipoa prozeduren arabera geldiaraztea. Informazioa sistema egokian erregistratzea eta materiala ulertzeko moduan eta zuzen markatzea.

6. Produktu farmazeutikoen betetze- eta ontziratze-linea bat gidatzean, ezarritako kalitatea lortuz eta prozesuari buruzko informazioan zehaztutakoa betez, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Produktuak eta egokitzapen-materialak kopuru egokietan eta eskatutako baldintzetan prestatzea. • Ekipoak prestatzea eta gertu uztea, euskarriak eta formatuak bezalako elementuak kokatuz eta

egokituz eta, hala balegokio, makinen dispositiboak eta mekanismoak erregulatuz. • Prozesua kontrolatzea, betetze- edo dosifikazio- eta ontziratze-sistema operatuz eta funtzionamendu-

parametroak lanari buruzko zehaztapenen barruan mantenduz, eta kontrolatu ezin dezakeen edozein gertakari gainbegiraleari jakinaraztea.

• Dosifikazio- eta ontziratze-prozesuaren gaineko kontrolaren galera eragiten duten akatsak edo anomaliak detektatzea, duten esku-hartze ahalmena ebaluatuz.

• Prozesuari buruzko garrantzizko xehetasunak eta datuak eskatutako zehaztasunaz eta euskarri egokian erregistratzea.

7. Prozesu farmazeutikoko materialak manipulatu/entseatzean, ezarritako aginduei eta prozedurei jarraituz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Materiala hartu eta igortzean, hartzeko eta igortzeko dokumentuak eta produktuaren

identifikazioa/markaketa bat datozen egiaztatzea. • Dokumentazio guztia (prozedurak, entsegu-zerrendak,...) jasotzea eta ekipoa prest eta entseguan

erabili ahal izateko segurtasun-baldintzetan dagoela egiaztatzea. • Lagina prozeduren arabera hartzea, lehengaiaren edo produktuaren egoera eta ezaugarriak eta hauekin

egin behar diren entseguak kontuan hartuta. • Hartze- edo prozesu-entseguak ezarritako epean, moduan eta segurtasunez egitea. • Datuak euskarri egokietan eta ezarritako prozedura eta kodeak erabiliz erregistratzea. • Datuek adierazi ditzaketen desbiderapenak jakinaraztea eta, ahal eta behar denean, zuzenketa egiteko

prozedurei ekitea. 8. Enpresan beti erantzukizunez jokatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Erreleboa aurrekoarengandik informazio guztia jasoz egitea, eta lanpostuan jardutean lortu duen

informazio garrantzitsua transmititzea.

42

• Jasotzen dituen argibideak interpretatu eta arduraz betetzea, eta egiten duen lanaren erantzule izatea, uneoro pertsona egokiekin eraginkortasunez komunikatuz.

• Betiere, enpresaren barne-prozedurak edo arauak errespetatzeko jarrera erakustea. • Finkatutako arauek eta prozedura teknikoek (prozesu-informazioa, kalitate, segurtasun, higiene eta

ingurumenari buruzko…) diotenari egokitzea, kalitatearen eta produktibitatearen hobekuntzan parte hartuz.

• Bere jarduerak produkzio-sisteman eta enpresaren helburuak lortzean dituen ondorioak aztertzea. • Fabrikazio egokirako arauen (GMP) eskakizunak, aplikagarriak badira, betetzea, lana behar bezala

eginez, zereginak lehentasunaren ordenari jarraiki eginez eta lana arrazoizko epean betez. • Partaidetzazko jarrera edukitzea, ikasteko interesa edukiz eta egin beharreko lanetan ekimena izanik. • Lanpostua behar bezain garbi eta txukun edukitzea. • Taldean lan egitea hala eskatzen zaionean, lagunduz, dagokion erantzukizuna bere gain hartuz eta

besteen lana baloratuz. c) Edukiak Ikastetxeak “lan-egoeretan” kokatutako jarduera gisa finkatuko ditu edukiak, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak argitaratutako Lantokiko prestakuntza lanbide-modulua diseinatzeko curriculum-esparruaren arabera. 3.3. Heziketa-zikloaren sekuentziazioa eta denboralizazioa 3.3.1. Iraupenak Lanbide-modulua Oinarrizko

iraupena Iraupen finkoa

1. Kimika aplikatua 188 ordu 220 ordu 2. Prozesu kimikoaren zerbitzu osagarriak 140 ordu 170 ordu 3. Prozesu farmazeutikoko lanak 165 ordu 210 ordu 4. Produktu farmazeutikoen dosifikazioa eta egokitzapena 70 ordu 70.ordu 5. Antolamendua, segurtasuna eta ingurune kimikoa 96 ordu 120 ordu 6. Prozesu kimikoen tresneria eta kontrola 95 ordu 110 ordu 7. Lan-prestakuntza eta -orientabidea (LPO) 60 ordu 60 ordu 8. Kalitatea eta etengabeko hobekuntza (KEH) 40 ordu 40 ordu 9. Lantokiko prestakuntza (LP) 336 ordu 400 ordu GUZTIRA 1.190 ordu 1.400 ordu 1. Ikastetxe bakoitzak curriculum-proiektua bere gizarte- eta ekonomia-ingurunera eta

ikasleen ezaugarrietara egokitzeko, ikastetxeek beren esku izango dute guztizko ordutegiaren %15 ─kasu honetan 210 ordu─ eta ordu-kopuru hau lanbide-modulu desberdinetan banatu ahal izango dute, baldin eta irakaskuntza desberdinak eskaintza oso baten parte badira.

Horrenbestez, modulu bakoitzerako ezarritako oinarrizko iraupena errespetatu egin beharko da eta aurrerago azalduko diren irizpideen arabera gehitu ahal izango da.

2. Irakaskuntzak eskaintza partzial bateko parte badira, iraupen finkoa ezarri da modulu

bakoitzerako eta ezin izango da aldatu. 3. Moduluen behin betiko iraupenek, hau da, ikastetxeak berak esleitu behar duen

denbora banatu ondoren, heziketa-zikloak irauten dituen 1400 orduak osatu beharko dituzte guztira.

43

4. Ikastetxeetako curriculum-proiektu desberdinetan oreka egokia gordetzeko asmoz,

eskaintza osoko modalitatea jarraitzen duten irakaskuntzek ondoko zehaztapena errespetatu beharko dute: lanbide-moduluek ezin izango dute oinarrizko iraupena 64 ordu baino gehiagotan gehitu, Kimika aplikatua eta Prozesu farmazeutikoko lanak moduluek izan ezik, hauek, bidezko hartzen bada, 96 ordutan gehitu ahal izango dira-eta.

5. Ikastetxean bertan garatu beharreko Lantokiko prestakuntza lanbide-moduluko fase

desberdinen iraupenek ez dute ikastetxeak modulu honetarako ezartzen duen behin betiko iraupenaren %10 gainditu behar.

3.3.2. Sekuentziazioa Heziketa-zikloaren sekuentziazioan: 1. Eskaintza osoan: • Lantokiko prestakuntza moduluaren iraupenaren %80 gaitasun-atalei loturiko modulu

guztien irakaskuntzak amaitu ondoren eman beharko da. • Ikastetxe bakoitzak heziketa-ziklo honi hasiera emateko aukeratzen dituen moduluak

kontuan izan gabe, modulu horien artean honako hauek egon beharko dute: Antolamendua, segurtasuna eta ingurune kimikoa, Kimika aplikatua, Prozesu kimikoaren zerbitzu osagarriak eta Prozesu kimikoen tresneria eta kontrola

2. Eskaintza partzialean: • Lantokiko prestakuntza modulua heziketa-zikloa osatzen duten gainerako moduluak

egiaztatu direnean (ondorio horretarako finkatutako bide desberdinen bidez) soilik eman beharko da.

4. Irakasleak 4.1. “Botikagintza” heziketa-zikloko lanbide-moduluetan irakaskuntza-atribuzioa duten irakasleen espezialitateak a) Lanbide Heziketako irakasle teknikoen kidegoan “Prozesu-lanak” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Prozesu kimikoaren zerbitzu osagarriak. • Antolamendua, segurtasuna eta ingurune kimikoa. • Prozesu kimikoen tresneria eta kontrola. b) Lanbide Heziketako irakasle teknikoen kidegoan “Laborategia” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Prozesu farmazeutikoko lanak. • Produktu farmazeutikoen dosifikazioa eta egokitzapena.

44

c) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Analisia eta industria-kimika” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Kimika aplikatua. d) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Fisika eta kimika (1)” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Kimika aplikatua. (1) Kimikan lizentziatuko titulua izanik. e) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Lan-prestakuntza eta -orientabidea” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Lan-prestakuntza eta -orientabidea. • Kalitatea eta etengabeko prestakuntza. f) Heziketa-ziklo bereko beste lanbide-moduluren bat irakasten duten a), b) eta c) ataletan adierazitako espezialitatea duten irakasleek ondoko modulua ere irakats dezakete: • Lantokiko prestakuntza. 4.2. Titulazioen baliokidetasunak irakaskuntzan aritzeko 4.2.1. "Analisia eta industria-kimika" espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Industria-ingeniari teknikoa, industria-kimikako espezialitatea. • Baso-ingeniari teknikoa, baso-industrietako espezialitatea. 4.2.2. “Lan-prestakuntza eta -orientabidea” espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Enpresa-zientzietan diplomatua. • Lan-harremanetan diplomatua. • Gizarte-lanean diplomatua. • Gizarte-hezkuntzan diplomatua. • Kudeaketa eta administrazio publikoan diplomatua. 5. Irakaskuntza hauek emateko gutxieneko baldintzak 5.1. Espazioak Apirilaren 30eko 777/1998 Errege Dekretuko 19. artikuluaren arabera, “Botikagintza” erdi-mailako Lanbide Heziketako heziketa-zikloak ondoren adierazitako gutxieneko espazioak eskatzen ditu dekretu honek definitzen dituen irakaskuntzak emateko.

45

Prestakuntza-espazioa Azalera 20 ikasle (m2)

Erabilera-maila (%)

Analisietarako laborategia ..................................................... 60 25 Industria-kimikako lantegia ................................................... 150 50 Gela balioanitza ..................................................................... 40 25 “Erabilera-mailak” ikasle-talde batek oinarrizko irakaskuntzak irakasteko espazioa zenbat orduz okupatzea aurreikusten den adierazten du; alabaina irakaskuntza hauen guztizko iraupenarekiko ehunekoetan adierazten da. Horrenbestez, ikastetxeek curriculumaren guztizkoa ezartzeko definitzen dutenerako orientagarria da. “Erabilera-mailak” onartutako marjinan, heziketa-ziklo bereko edo beste ziklo batzuetako edo beste hezkuntza-etapa batzuetako beste ikasle-talde batzuek okupatu ahal izango dituzte ezarritako prestakuntza-espazioak. Dena dela, prestakuntza-espazioei lotutako ikaskuntza-jarduerak (erabilera-mailak adierazitako okupazioarekin) antzeko beste prestakuntza-jarduera batzuetarako erabilitako azaleretan ere burutu ahal izango dira. Identifikatutako prestakuntza-espazio desberdinak ez dira zertan itxitura bidez bereizi behar. 6. Konbalidazioak eta korrespondentzia 6.1. Lanerako Lanbide Heziketarekin konbalida daitezkeen lanbide-moduluak • Prozesu kimikoaren zerbitzu osagarriak. • Prozesu farmazeutikoko lanak. • Produktu farmazeutikoen dosifikazioa eta egokitzapena. • Prozesu kimikoen tresneria eta kontrola. 6.2. Lan-praktikarekin korrespondentzia izan dezaketen lanbide-moduluak • Prozesu farmazeutikoko lanak. • Produktu farmazeutikoen dosifikazioa eta egokitzapena. • Prozesu kimikoen tresneria eta kontrola. • Antolamendua, segurtasuna eta ingurune kimikoa. • Lan-prestakuntza eta -orientabidea. • Lantokiko prestakuntza. 6.3. Batxilergoko jakintzagaiekiko konbalidazioak. Kimika aplikatua lanbide-modulua batxilergoko Kimika jakintzagaiarekin konbalida daiteke.

OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA · sinpleak eta konposatu kimikoak identifikatzea, behaketaren...

Documents

Transcript of OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA · sinpleak eta konposatu kimikoak identifikatzea, behaketaren...