OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko...

51
OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA BOTIKAGINTZA ETA ANTZEKOETAKO GOI-MAILAKO TEKNIKARIA

Transcript of OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko...

Page 1: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA

BOTIKAGINTZA ETA ANTZEKOETAKO

GOI-MAILAKO TEKNIKARIA

Page 2: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

2

Aurkibidea 1. Tituluaren identifikazioa........................................................................................ 4 1.1. Izena.................................................................................................................... 4 1.2. Maila. 1.3. Heziketa-zikloaren iraupena. .............................................................................. 4 2. Erreferentea (lanbide-perfila). ............................................................................... 4 2.1. Gaitasun orokorra. .............................................................................................. 4 2.1.1. Lanbide-gaitasunak. .......................................................................... 4 2.1.2. Erantzukizuna eta autonomia. ........................................................... 4 2.2. Lanbide-burutzapenak eta lanbide-portaerak. .................................................... 5 2.3. Produkzio-prozesuko kokapena. ......................................................................... 6 3. Irakaskuntzak. ........................................................................................................ 6 3.1. Heziketa-zikloaren helburu orokorrak. ............................................................... 7 3.2. Lanbide-moduluak. ............................................................................................. 8 1. Lanbide modulua: Prozesu-industriaren antolamendua eta kudeaketa ... 8 2. Lanbide modulua: Botikagintzako arloak eta zerbitzuak ........................ 12 3. Lanbide modulua: Botikagintzaren prozesua .......................................... 16 4. Lanbide modulua: Botikagintzako kalitate-kontrola .............................. 24 5. Lanbide modulua: Segurtasuna eta ingurune kimikoa ............................ 31 6. Lanbide modulua: Lan-giroko harremanak ............................................ 35 7. Lanbide modulua: Lan-prestakuntza eta orientabidea ............................ 39 8. Lanbide modulua: Hizkuntza teknikoa ................................................... 43 9. Lanbide modulua: Kalitatea eta etengabeko hobekuntza ........................ 45 10. Lanbide modulua: Lantokiko prestakuntza ........................................... 46 3.3. Heziketa-zikloaren sekuentziazioa eta denboralizazioa. .................................... 47 3.3.1. Iraupenak. .......................................................................................... 47 3.3.2. Sekuentziazioa. ................................................................................. 48 4. Irakasleak. .............................................................................................................. 49 4.1. “Botikagintza eta antzekoak” heziketa-zikloko lanbide-moduluetan irakaskuntza-

atribuzioa duten irakasleen espezialitateak. ....................................................... 49 4.2. Titulazioen baliokidetasunak irakaskuntzan aritzeko. ........................................ 49 5. Irakaskuntzak emateko gutxieneko baldintzak. ..................................................... 50 5.1. Espazioak. ........................................................................................................... 50 6. Sarbideak eta/edo ibilbideak. ................................................................................. 50 6.1 Oinarrizko Lanbide Heziketa............................................................................... 50 6.2. Unibertsitate-ikasketetarako sarbidea. ................................................................ 51 7. Konbalidazioak eta korrespondentziak. ................................................................. 51

Page 3: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

3

7.1. Lanerako Lanbide Heziketarekin konbalida daitezkeen lanbide-moduluak. ...... 51 7.2. Lan-praktikarekin korrespondentzia izan dezaketen lanbide-moduluak. ........... 51

Page 4: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

4

1. Tituluaren identifikazioa 1.1. Izena: "Botikagintza eta antzekoak". 1.2. Maila: Goi-mailako Berariazko Lanbide Heziketa. 1.3. Iraupena: 1.400 ordu. 2. Erreferentea (lanbide-perfila) 2.1. Gaitasun orokorra Produkzio-sistemak teknikari honi ezarritako lanbide-kualifikazioaren eskakizun orokorrak ondokoak dira: • Produkzio-linea edo -ekipo bat antolatu eta bertan parte hartzea, botikagintzaren

prozesua eta bere kalitate-maila kontrolatuz, fabrikazio egokirako arauak betez, eta segurtasun- eta ingurumen-arauak betetzen direla ziurtatuz.

2.1.1. Lanbide-gaitasunak • Beheragoko kualifikazio-maila duten beste teknikari batzuen lana antolatu eta zuzentzea. • Produkzio-planak interpretatzea eta idatzizko argibideetan zehaztea, baimendutako pertsona baten

zuzendaritzapean botiken eta antzekoen hainbat lote fabrikatzeko. • Botikagintzaren prozesuei buruzko ikuspegi orokorra eta integratua izatea, produkzioaren helburuak

lortzeko instalazio eta ekipo desberdinen funtzioa ulertuz, bai eta dagokion lanak prozesuan duen teknika-, antolamendu-, ekonomia- eta giza hedadura ere.

• Bere lanbide-jardueran eta botikagintzako produkzio-sisteman eragina duten aldaketa teknologiko eta ekonomikoetara nahiz antolamenduari eta lanari dagozkion horietara egokitzea.

• Bere lanari dagozkion teknikak aplikatzea, eraginkortasun, ekonomia eta produktibitatearen irizpideen arabera lote batzuen produkzioa optimizatzeko, eremuaren baldintzak eta kalitate- nahiz segurtasun-arauak kontuan izanik, eta tratamendu osagarriak eta denbora galtzea ondorioz ekarriko duten erroreak minimizatzeko.

• Ingurumenari buruzko zehaztapen desberdinak dituzten eremuetan, produktu-loteen fabrikazio-prozesuari dagozkion lanak definitu eta ikuskatzea, prozedurak eta arauak identifikatuz, beharrezkoa denean prozesuko aldagaien balioak ziurtatuz, lehengaien eta egokitzapen-materialen gainean zehaztutako kontrolak eta kontrol-grafikoak ikuskatuz, laneko gorabeherak edo anomaliak konponduz eta horien berri emanez.

• Sartuta dagoen talde funtzionaleko kideekin oztoporik gabeko harremanak izatea, taldeari esleitutako helburuak lortzeaz arduratuz, besteen lana errespetatuz, talde-lanak antolatuz eta zuzenduz, eta sortzen diren zailtasunak gainditzen lagunduz, betiere taldekideen eta bere menpekoen ideien aurrean tolerantziazko jarrera erakutsiz.

• Ingeniaritza eta Kalitate Sailekin ahoz edo idatziz komunikatzea, produkzio- eta kontrol-baliabideak konpontzeko irtenbideak bilatzeko, eta azken produktuen ziurtapenak, analisiak eta irteera-baimenak eskatzeko.

• Bere jarduerei edo besteen jarduerei buruzko arazoak konpontzea eta erabakiak hartzea, berari dagokion eskumenaren eremuan ezarritako arau egokiak betez, eta erabaki horiek kontsultatuz, ekonomian, antolamenduan eta segurtasunean ondorio nabarmenak izango badituzte.

• Aurreikusi ez diren egoerak bereiztea, pertsona egokiari kontsultatu edo zuzendu beharreko horien eta bere menpe daudenen autonomia errespetatu beharreko horien artean, hain zuzen ere.

2.1.2. Erantzukizuna eta autonomia Profesional honek batez ere loteen fabrikazio-gidatik jasotzen ditu aginduak eta dagozkion arauak eta lan-prozedurak identifikatu eta banatu behar ditu.

Page 5: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

5

Larrialdi-egoeretan, sortutako egoera aurrez definitutako jarraibideen bidez konpondu ezin denean, teknikari honen erantzukizuna gertaera hierarkikoki bere gainetik dagoenari berehala jakinaraztera mugatuko da. Teknikari hau autonomoa da ondoko funtzio edo jarduera orokorretan: • Makinak eta instalazioak: Funtzionamendua egiaztatzea eta arauetara egokitzea. Mantentzerako

matxuren erlazioa egitea. Makinetako formatu-aldaketa konplexua egitea. Hobekuntzak eta aldaketak proposatzea.

• Lehengaiak eta produktuak: Banaketa eta material-fluxua antolatzea. Prozesuan kalitate-entseguak egitea.

2.2. Lanbide-burutzapenak eta lanbide-portaerak Ondokoak dira profesionalak burutu eta/edo azaldu behar dituen burutzapen eta portaera esanguratsuenak: 1. Botiken eta antzekoen fabrikazioa antolatzea • Produkzioaren egingarritasuna bermatuko duen prozesuari buruzko informazioa definitzea edo

definizioan parte hartzea, erabil daitezkeen baliabideak optimizatuz. • Produkzio-programa eta material-fluxuaren programa ezartzea, programatutako kanpaina edo loteen

analisiaren, material-fluxuari dagozkion ezaugarrien eta produkzio-unitateko kargaren arabera. • Dagokion antolamendu- eta programazio-lanean fabrikazio egokirako arauak aplikatzea. • Produkzio edo kontrolari buruzko datuak biltzea, kalkuluak egitea eta txosten teknikoa erredaktatzea. • Dokumentazio teknikoa sailkatzea, eguneratzea eta banatzea, produkzio-unitatean erabili ahal izateko

edo salmenten euskarri teknikoa burutzeko. 2. Ekipoak eta prozesuko baldintzak ezarritako arauekin eta zehaztapenekin bat datozela egiaztatzea * Instalazioan parte hartzea eta produkzio eta kontrolari dagozkien tresnen eta ekipoen doikuntza

eta abiaraztea ziurtatzea. * Prozesuko ekipoen egoera eta funtzionamendu egokia ikuskatzea. * Ekipoen garbitasuna eta erabilpen-mantentzea ziurtatzea eta, hala badagokio, kanpoko

mantentzea eskatzea. * Produkzio-ekipoetan egin behar diren hobekuntzak eta aldaketak proposatzea, ezarritako

errendimendua lortzeko. * Prozesurako beharrezko baldintzak eskaintzen dituzten zerbitzu osagarrien funtzionamendua

egiaztatzea. 3. Botiken eta antzekoen fabrikazioa koordinatu eta kontrolatzea * Prozesuko lanari eta kontrolari buruzko prozedura/jarraibide egokiak interpretatu eta aplikatzea,

zehaztutako produktuak eskatutako kalitatearekin eta kopuruan lortzeko. * Berariaz eta etengabe, bere ardurapean dagoen pertsonalari informatzea eta prestakuntza

eskaintzea, lanaren beharren arabera. * Dagokion produkzio-unitatean baliabideak banatu eta koordinatzea. * Dagokion produkzio-unitatean lanari ekiteko agintzea. * Botiken eta antzekoen produkzio-linea eta/edo -fasea kontrolatzea. * Produkzioaren emaitzen berri ematea. * Fabrikatutako lotearen jarraipenerako fabrikazio-fitxa betetzea. 4. Botiken eta antzekoen kalitatea prozesuan bermatzea

Page 6: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

6

* Kalitate-plana interpretatzea eta betetzen dela ziurtatzea. * Produkzio-eremuetarako materialen biltegiratzea, sailkapena eta banaketa antolatzea. * Dagokion produkzio-unitateko prozesuan kalitate-kontrol lana banatu eta koordinatzea. * Lineako kontrol-grafikoak ikuskatzea. * Lehengaien, erdilanduen, egokitzapen-elementuen eta produktu bukatuen kalitatea kontrolatzea,

baimendutako pertsonak botiken edo antzekoen onespena emateko. * Kalitate-desbiderapenen aurrean neurri zuzentzaileak hartzea. * Prozesuko kalitate-lanaren emaitzak lortzea eta horien berri ematea. 5. Prozesu kimiko-farmazeutikoari dagozkion fabrikazio egokirako arauak eta segurtasun nahiz ingurumenari buruzkoak betetzea eta betearaztea * Dagokion produkzio-unitatean segurtasun-neurri nagusiak aplikatzea. * Berariazko arriskua kontuan izanik, zona desberdinetako jarduera kontrolatzea laneko segurtasun

eta higieneari buruzko arauen arabera. * Produkzio-prozesuarekin zerikusia duten ingurumenaren babeserako neurriak errespetatzen

direla egiaztatzea. * Larrialdi-egoeren aurrean erantzuteko ekintzak koordinatzea. 2.3. Produkzio-prozesuko kokapena • Lanbide- eta lan-ingurunea Lanbide-irudi honek kimika eta botikagintzako sektorean beteko du bere lana, produkzioaren eta/edo kalitate-bermearen arloan hain zuzen. Bere jarduera ondoko azpisektoreetan garatu ahal izango du nagusiki: • Oinarrizko produktu farmazeutikoen fabrikazioa. • Espezialitate farmazeutikoen eta bestelako produktu farmazeutikoen fabrikazioa. • Plagiziden fabrikazioa. • Koloratzaileen fabrikazioa. • Olio esentzialen fabrikazioa. • Perfumeen eta bestelako edertasun- eta higiene-produktuen fabrikazioa. Botikagintza eta Antzekoetako Goi-mailako Teknikaria ustez behintzat produkzio- eta egokitzapen-linea edo -talde batean integratuko da, eta bertan aktiboki parte hartuko du eta lana antolatuko du, betiere produkzio-sailaren arduradunaren menpe. Ekipoak instalatu eta doitzeko jardueretan eta produktuen kalitate-kontrolari dagozkionetan, koordinazio eta/edo mendetasun funtzionala du dagozkien sailen arduradunekiko. • Ingurune funtzionala eta teknologikoa Lanbide-irudi hau batez ere ondoko adierazitako funtzio/azpifuntzioetan kokatzen da nagusiki: produkzioa, antolamendua nahiz programazioa, kalitatearen bermea eta prozesuko kontrola. Teknikek eta ezagutza teknologikoek industria finaren eta prozesu eteneko nahasketa- eta eraldaketa-industriaren eremua hartzen dute beren baitan. Ondoko hauekin zuzeneko lotura dute:

Page 7: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

7

• Kudeaketa kimiko-farmazeutikoa: Giza eta produkzio-baliabideak antolatzea. Argibideak eta txostenak lantzea. Produkzioaren errendimendua eta optimizazioa. Legeria kimiko-farmazeutikoa, eta segurtasunari eta ingurumenari buruzkoa. Kalitatean erantzukizuna. Informatika-sistema aplikatuak erabiltzea.

• Fabrikazio-prozesua: prozesu eteneko planta kimiko edo laborategi farmazeutiko bati dagozkion ekipoak, ekipoaren eta lotekako nahiz kanpainetako fabrikazioaren kontrol-teknikak.

• Kalitatearen bermea: Material-fluxua produkzio-prozesuan. Lineako eta materien nahiz produktuen kalitate-kontroleko laborategiko kontrola. Forma galenikoak. Esku hartzen duten substantzien ezaugarriak eta propietateak ezagutzea, bai eta horiek behar bezala prestatu, eraldatu eta egokitzeko beharrezko baldintzak ere.

• Segurtasuna: bere ardurapean dagoen pertsonalari dagokionez (segurtasun-ikastaroak, berariazko arauak), ingurune fisikoari dagokionez (instalazioak eta sistemak, ordena eta garbitasuna, makinetako babesa, norbanakoaren babesa, suteen aurkako babesa, garraioa eta biltegiratzea) eta ingurumenari dagokionez (toxikotasuna, tenperatura, eremu garbiak eta abar).

• Ingurumenaren babesa: airearen eta uraren analisia. • Lanbideak, ereduzko lanposturik garrantzitsuenak Lanbide-orientazioko helburua izanik, ondoren, tituluaren perfilean definitutako lanbide-gaitasuna eskuratu ondoren bete daitezkeen lanbideak eta lanpostuak aipatzen dira: • Linea-burua. • Talde-burua. • Txanda-burua. • Kontrol-teknikaria. • Prozesuen ikuskatzailea. • Biltegiaren koordinatzailea. • Lanketa-kontramaisua. • Fabrikazioaren arduraduna (sobreak, likidoak, kapsulak eta konprimatuak, eta abar). • Egokitzapen-kontramaisua. 3. Irakaskuntzak 3.1. Heziketa-zikloaren helburu orokorrak I. Botiken fabrikazio egokirako arauek duten garrantzia baloratzea kalitate-kudeaketaren eremuan,

hain zuzen ere lortutako produktuen segurtasun, kalitate eta eraginkortasunari dagozkien mailak betetzeko bide gisa eta botikagintzaren ikuskaritza-tresna gisa, produktu farmazeutikoen kontsumoak osasunean duen eragina kontuan izanik.

II. Botikagintza eta antzekoetako produkzioari eta kontrolari dagokien terminologia, sinbologia, tresneria eta aparatuak behar bezala erabiltzea erregistro analitikoak eta tresna bidezkoak interpretatzeko, emaitzen analisirako beharrezkoak diren erreminta estatistikoak eta informatikoak erabiliz.

III. Industria-prozesu farmazeutiko bat deskribatzea eta fluxu-diagrama baten bidez eskematizatzea, aparatu desberdinen funtzionamendua, produktuak jasaten dituen eraldaketa-faseak, instalatuko diren kontrol desberdinen funtzioa eta horiek erregulatzeko modua azalduz.

IV. Botikagintzari dagozkion arriskuak aztertzea, hain zuzen ere poluzio gurutzatuetatik, baldintza esteriletatik eta manipulatzen den produktu-motatik sortutakoak, bai eta botikagintzan erabiltzen diren baliabideak ere produktu horiek fabrikatzen dituzten langileengan eta kontsumitzen dituztenengan izan ditzaketen arriskuak prebenitzeko.

V. Metodo zientifikoaren berezko estrategiak eta dagokion sektorearen berariazko prozedurak eta egiten jakitea autonomiaz erabiltzea, arazo zehatzen edo suposizio praktikoen aurrean datu edo informazio ezagunen arabera erabakiak hartzeko, bere jardunetik ondoriozta daitezkeen emaitza aurreikusgarriak baloratuz.

Page 8: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

8

VI. Industria-jarduera arautzen eta baldintzatzen duen lege-, ekonomia- eta antolamendu-markoa ulertzea, lan-harremanek dakartzaten eskubideak eta betebeharrak eta lan-munduratzeko mekanismoak identifikatuz.

VII. Lanaren antolamenduari buruzko oinarrizko printzipioak programazio ordenatu batean eta jardueren ebaluazioan aplikatzea, horien zailtasun-maila eta garrantzia baloratzeko eta horrela jarraibideak lantzeko, burutzapenean eta lan-prozeduran prozesua ahalik eta gehien hobetzeari eta kostuak ahalik eta gehien murrizteari lehentasuna emanez.

VIII. Bere lanbidearekin zerikusia duten informazio-iturri desberdinak ikuspegi kritiko batez aukeratu eta baloratzea, bere kasa ikasteko gaitasuna landu ahal izateko, bai eta dagozkion lanbide-gaitasunak garatu eta sektorearen aldaketa teknologikoetara eta antolamenduari dagozkion horietara egokitu ahal izateko ere.

IX. Sektore honetan garatu beharreko prozesuei irtenbideak ematen laguntzea eta parte hartzea, ingurumenari kalte egiten dioten inpaktuak minimizatzearren, bai eta lanbide-jardunaren bidez botikagintza eta antzekoetako prozesuen kalitatea etengabe hobetzen parte hartzea ere.

3.2. Lanbide-moduluak 1. lanbide-modulua. PROZESU-INDUSTRIAREN ANTOLAMENDUA ETA

KUDEAKETA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Berariazko programa informatikoak produkzioaren eta kalitatearen kontrolari, datu-tratamenduari eta

botikagintzako produkzio-prozesuaren kudeaketari aplikatzea. 2. Botikagintzaren oinarrizko produkzio-prozesuak aztertu eta garatzea, faseak eta oinarrizko lanak eta

osagarriak materiaren eraldaketarekin erlazionatuz eta eraldaketa-lanen burutzapen normalizatua ahalbidetzen duen prozesu-informazioa garatuz.

3. Loteka egindako produkzio kimikoaren plangintzarako eta kontrolerako behar diren jardunak eta dokumentazioa aztertzea.

4. Industria farmazeutikoaren egitura funtzionala eta antolamenduari dagokiona aztertzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Berariazko programa informatikoak produkzioaren eta kalitatearen kontrolari, datu-tratamenduari eta botikagintzako produkzio-prozesuaren kudeaketari aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Jasotako informazioa lantzeko datu-base bat erabiltzea. • Testu-tratamenduaren eta emaitzen tratamendu estatistikoaren programa informatikoak erabiltzea. • Botikagintzaren prozesua kontrolatzeko programa informatikoak ziurtasunez erabiltzea. • Parametro jakin batzuetan prozesuaren simulatzaile baten bitartez aldaketa txikiak egitea. • Informatikaren erabilera eta aplikazioan ekimena izatea. 2. Botikagintzaren oinarrizko produkzio-prozesuak aztertu eta garatzean, faseak eta oinarrizko lanak eta osagarriak materiaren eraldaketarekin erlazionatuz eta eraldaketa-lanen burutzapen normalizatua ahalbidetzen duen prozesu-informazioa garatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Prozesu jarraituak eta etenak bereiztea, hauen ezaugarriak beren ekonomia, errendimendua eta

produkzioaren kontrolaren ikuspegitik identifikatuz. • Botikagintzaren produkzio-prozesuetan erabilitako teknika eta ekipo nagusiak zeintzuk diren azaltzea. • Botikagintzaren prozesu-diagrama batean oinarrituta:

− Erabiltzen diren erreaktibo, produktu, azpiproduktu eta erreakzio kimiko motak identifikatzea.

Page 9: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

9

− Fabrikatutako produktuen aplikazio-eremuak elkarlotzea. − Etapa bakoitzak berezkoak dituen parametroak isolatzea: faseen nolakotasuna, tenperaturak,

presioak, kontzentrazioak, pH..... − Prozesuaren eta bere kronologiaren etapa desberdinak, balizko birziklapenak, paraleloan egindako

tratamenduak, etab. azaltzen diren diagrama zehaztua. − Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea.

• Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako arauen” deskribapen zehatzean oinarrituta: − Tresnak (bereizketa eta nahasketa), ekipoak (ponpak, konpresoreak, trukatzaileak…) eta kalitatea

eta segurtasuna kontrolatu eta erregulatzeko gailuak agertzen diren prozesu-eskema bat finkatzea. − Fase jakin baterako, lan-prozedura normalizatuak lantzea, eta lan-argibideetan banatuta eta

sekuentziatuta, gutxienez ondoko hauei buruzko zehaztapenak dituztenak: ∗ Materialak eta substantzia kimikoak. ∗ Produkzio-protokolo aplikagarria. ∗ Lan eta kontrol-baldintzen eta parametroen zehaztapena . ∗ Hala badagokio, lanaren burutzapenerako tresnak eta gailuak. ∗ Laginak hartzeko plana eta eskatutako entsegu-motaren deskribapena. ∗ Argibide-orria edo lan-fitxa.

− Prozesuaren errendimenduaren eta ekonomiaren kalkulua egitea bere eragiketenetan oinarrituz. − Prozesuaren plantako balizko banaketa baten eskema marraztea, hartutako erabakiaren zergatia

azalduz. − Errendimenduan eta produkzioan gerta litezkeen desbiderapenei konponbidea ematea.

3. Loteka egindako produkzio kimikoaren plangintzarako eta kontrolerako behar diren jardunak eta dokumentazioa aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botikagintzako ereduzko fabrikazio-prozesu batean oinarrituta, produkzio-ziklo jakin batekin, eta

bezeroentzat aurreikusitako estrategia-plan batean oinarrituta − Materialak ebaluatzea, produkzioan esku hartzen duten aparatuak, ekipoak eta tresnak

identifikatzea. − Produkzioaren eta lotearen ezaugarriei hobekien egokitzen zaion plangintza-teknika deskribatzea. − Produkzioa martxan jartzeko eta kontrolatzeko beharrezko dokumentuak definitzea, beste sailekin

koordinatuta. − Produkzio- eta kontrol-erregistroen tratamendurako programa informatikoak aplikatzea. − Produkzio-prozesuaren aldizkako bilakaera kontrolatu eta ikuskatzeko jarraipena estatistikoak

aplikatzea. • Mantentze-plan bat egitea. 4. Industria farmazeutikoaren egitura funtzionala eta antolamenduari dagokiona aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botikagintza eta antzekoetako arlo funtzionalak zeintzuk diren azaltzea. • Diagramen eta organigramen bitartez produkzio-arloko barne-harreman funtzionalak eta

antolamenduari dagozkionak azaltzea. • Diagramen bitartez produkzio-arloko kanpo-harreman funtzionalak azaltzea. • Industria farmazeutiko baten fabrikazio-prozesuetako segurtasunari dagokion barne- eta kanpo-

informazioa deskribatzea. • Antolamenduaren kudeaketak botikagintzako produkzio-sistemaren baitan duen garrantzia baloratzea. • Pertsonarteko harremanen funtzionamendu egokirako giza baliabide desberdinak elkarlotzea. • Prozesuaren puntu desberdinetan azaltzen diren arazoen aurrean azkar erreakzionatzea. c) Edukiak I. multzoa: BOTIKAGINTZAREN PROZESUARI APLIKATUTAKO

INFORMATIKA

Page 10: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

10

Prozedurazkoak: • Produkzio-arloan jasotako informazioa erabiltzeko (errendimendua, produktibitatea, kostuak) eta

halaber kalitate-arloan jasotako datuen kontrolerako datu-baseen sistema desberdinak erabiltzea. • Lanbide-jardunean testu-tratamendurako programa informatikoak erabiltzea txostenak, laburpen-

memoriak, emaitzen tratamendu estatistikoa egiteko, eta sail arteko komunikaziorako. • Botikagintzako fabrikazio-prozesuaren kontrolerako eta aldagaien gainbegiraketa egiteko programa

informatikoak aplikatzea. • Prozesuaren simulatzaile informatiko baten bitartez, parametro zehatzetan aldaketa txikiak egitea eta

jarduteko gune kritikoak hautatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Oinarrizko printzipio informatikoak. • Datu-baseak: funtzioak, erabilera eta aplikazioa. • Testu-prozesadorea: funtzioak, erabilera eta aplikazioa. • Informazioa tratatzeko eta komunikatzeko moduak: taulak, grafikoak, tratamendu estatistikoa, eta

abar. • Industria farmazeutikoaren prozesu-kontrolerako eta kalitate-kontrolerako programa informatikoak. • Simulazio-teknikak: botikagintza-prozesuaren simulatzailea. Jarrerazkoak: • Zehaztasuna eta ordena informatika lan-tresna gisa erabiltzean. • Informatikako eremuko aurrerapen teknologikoekiko interesa. • Burutu beharreko ekintzen sistematizazioa eta sekuentziazioa. II. multzoa: BOTIKAGINTZAREN PROZESUEI DAGOKIEN ANTOLAMENDUA Prozedurazkoak: • Botikagintzaren prozesu jarraituak eta etenak identifikatzea. • Produkzio-prozesu jarraituen eta etenen ezaugarriak identifikatzea, alderdi ekonomikoa kontuan

hartuz. • Prozesu jarraituen eta etenen errendimendua eta produkzioa ebaluatzea. • Botikagintzaren prozesuetan erabilitako teknika nagusien interpretazioa eta industria-prozesu

kimikoan erabiltzen diren ekipo, tresna eta aparatuen deskribapena. • “Fabrikazio egokirako arauen” analisi xehekatua, botikagintza eta antzekoetako fabrikazio-

prozesuaren antolamendu eta kudeaketa egokirako oinarrizko tresnatzat hartuz. • Kalitatea eta segurtasuna kontrolatu eta erregulatzeko ekipo, aparatu eta gailuak eta betetako

funtzioarekin duten erlazioa. • Erabilitako erreaktiboak eta erreakzio kimiko mota eta, era berean, botikagintzaren prozesuan

erreakzio kimiko horiek izatean sortu diren produktuak eta azpiproduktuak identifikatzea. • Fabrikatutako produktuen aplikazio-arlo eta eremuak elkarlotzea eta multzo desberdinetan sailkatzea. • Fabrikazio-etapa bakoitzeko berezko parametroak aztertzea: faseak nolakoak diren, tenperaturak,

presioak, kontzentrazioak, pH... • Botikagintzaren prozesuko etapa desberdinen diagrama xehekatuak egitea, horietako bakoitzean

jardueraren garapenean duen kronologia eta errendimendua hobetzeko eta eragindako ingurumen-inpaktua murrizteko beharrezkoak diren birziklapen eta tratamenduak zehaztuz.

• Fabrikazio-prozesuan egiten den zeregin nagusi bakoitzean materiaren eta energiaren balantzea egitea. • Prozesuaren errendimendua eta ekonomia kalkulatzea fabrikazio-linea nagusien balantzeetatik

jasotako datuetan oinarrituz. • Produkzio-prozesuaren plantako balizko banaketen eskematizazioa. Hautatutako soluziobideen

analisia eta alternatiben azterketa. • Errendimenduaren eta produkzioaren desbiderapenen ebazpena eta optimizazioa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Prozesu-motak. Fabrikazio-prozesuen eskematizazioa. • Prozesu-diagramen eskemak: sinbologia. • Botikagintzaren prozesuetako produktibitatea eta errendimendua.

Page 11: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

11

• Botikagintzaren prozesuetako fabrikazio-teknikak. − Faseak − Oinarrizko lanak. − Lan osagarriak.

• Instalazioen eta ekipoen plantako egitura. • Fabrikazio egokirako arauak industria farmazeutikoan.

− Materialen zehaztapena. − Eredu patroiak − Metodo patroia − Egokitzapen-argibideak. − Loteka produzitzeko protokoloak. − Lan-prozedura normalizatuak.

Jarrerazkoak: • Produkzio-sistema kimikoko antolamendu-kudeaketaren garrantzia baloratzea. • Fabrikazio egokirako arauak kontuan hartzea. • Lan-prozedura normalizatuak helburuak lortzeko eskaintzen duen laguntza aintzakotzat hartzea. • Produktuaren kalitatearekiko interesa. • Burutu beharreko ekintzen sistematizazioa eta sekuentziazioa. III. multzoa: PRODUKZIOAREN PLANGINTZA ETA KONTROLA. LAN-

SISTEMAK ETA METODOAK Prozedurazkoak: • Produkzioan esku hartzen duten material, aparatu, ekipo eta tresnen beharrak planifikatzea. • Pertsonalaren beharren eta burutu beharreko zereginak planifikatzea. • Produkzioaren eta lotearen ezaugarriei hobekien egokitzen zaien plangintza-teknikaren analisia eta

produkzioa martxan jarri eta kontrolatzeko beharrezko dokumentuak lantzea. • Produkzio-eta kontrol-erregistroen tratamendurako eta hauek gainbegiratzeko programa informatikoak

erabiltzea. • Produktibitatea hobetzeko lan-prozedura desberdinak ebaluatzea. • Produkzio-prozesuaren aldizkako bilakaera kontrolatu eta ikuskatzeko jarraipena estatistikoak

aplikatzea. Produktibitatearen analisi xehekatua. • Fase jakin baterako, lan-prozedura normalizatuak lantzea, eta hauek programatu eta denboralizatzea. • Lan-argibidetan sekuentziatzea, zehaztapen xehekatu eta zatikatuekin, lehentasun-ordena bat hautatuz. • Argibide-orriak edo lan-fitxak egitea, metodo eraginkorrak aplikatuz. • Mantentze-kudeaketarako plan bat egitea produktibitatearen kontrol egokirako oinarrizko sistema

gisa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Produktibitatea eta lanaren azterketa. • Lan-metodoak. Metodoen hobekuntza. • Fabrikazio-prozesuen plangintza-metodoak:

− Lanaren antolamendurako sistemak. − Zereginak eta lanpostuak: analisia eta deskribapena. − Produkziorako argibide-orriak: elaborazio-metodoak.

• Enpresa-kudeaketa: plangintza eta kontrola. • Produkzioaren eta stock-en kudeaketa. • Beharren plangintza egiteko jarraitu beharreko urratsak. • Loteen araberako produkzio baten programazioa egiteko etapak. Metodoak. • Produkzioa gidatzen duen plana. • Produktibitatea: produkzioaren aurrerapenaren kontrola. • Aplikazio informatikoen sistemak. Prozesuen kontrolari eta produkzioaren kontrolari dagozkien

programak. • Mantentzearen kudeaketa.

Page 12: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

12

Jarrerazkoak: • Produkzio-sistema kimikoan antolamendu-kudeaketak duen garrantzia baloratzea. • Sistema berriak aplikatzeko interesa. • Lan-metodo berrietara egokitzea. • Ustekabeko egoeretara egokitzea eta hauei erantzun azkarra ematea. IV. multzoa: INDUSTRIA FARMAZEUTIKOAREN EGITURA FUNTZIONALA

ETA ANTOLAMENDUARI DAGOKIONA Prozedurazkoak: • Botikagintzaren prozesuko etapa desberdinetan dauden arlo funtzionalen ebaluazioa. • Produkzio-arlo desberdinetako barne-harreman funtzional eta antolamenduzkoen diagramak eta

organigramak egitea. • Produkzio-arloko eremu desberdinen kanpo-harreman funtzionalen diagramak egitea. • Industria farmazeutiko baten fabrikazio-prozesuetako segurtasunari dagokion barne- eta kanpo-

informazioaren nondik norakoen analisia. • Produkzio-ingurunearen ezaugarrien eta berezitasunen analisia. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Enpresa: alderdiak, elementuak eta helburuak. • Enpresa-plangintzarako sistemak. Lanaren plangintza eta banaketa. • Antolamenduaren printzipioak. • Egitura eta erantzukizuna.

− Egitura-mailak. − Gainbegiraketaren esparrua. − Enpresaren egitura-moduak.

• Enpresaren funtzioak. Egitura funtzionala. • Taldeko lana. • Erakundeetan integratzea eta gatazken tratamendua. Jarrerazkoak: • Antolamendu-kudeaketak produkzio-sistema kimikoaren baitan duen garrantzia baloratzea. • Sailen arteko koordinazioa lanbide-jarduera ongi burutzeko. • Lanean segurtasun- eta higiene-arauak kontuan hartzea. • Antolamenduari dagozkion kezkak aintzakotzat hartzea eta adieraztea. • Laguntzaileen iritziak onartzea eta iritzi hauek esperimentatu eta praktikan jartzea. 2. lanbide-modulua. BOTIKAGINTZAKO ARLOAK ETA ZERBITZUAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Botikagintzako plantek bete behar dituzten beharrak ─ingurumenari, egiturari eta higieneari

dagozkionak─ azaltzea, produktuetan agindutako kalitate-baldintzekin erlazionatuz. 2. Presioa eta hutsa sortzeko ekipoen funtzionamendua deskribatzea, produkzio-arlo desberdinetan

betetzen duten funtzioa ekipoen ezaugarriekin erlazionatuz. 3. Botikagintzan eta antzekoetan ura arazteko erabilitako ekipoak eta aparatuak aztertzea, produkzio-

prozesuaren beharrekin erlazionatutakoak. 4. Zona eta lokaletako giroa egokitzeko aireak izan behar dituen ezaugarriak aztertzea eta produktu

esterilak fabrikatzeko beharrekin erlazionatzea. 5. Beroa sortu edo trukatzeko ekipoen funtzionamendua aztertzea eta botikagintzaren prozesuko faseetan

zehar duten erlazioa eta integrazioa azaltzea. b) Ebaluazio-irizpideak

Page 13: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

13

1. Botikagintzako plantek bete behar dituzten beharrak ─ingurumenari, egiturari eta higieneari dagozkionak─ azaltzean, produktuetan agindutako kalitate-baldintzekin erlazionatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botika-kanpaina baten fabrikazio-suposizio praktiko bat garatzeko beharrezko informazio teknikoan

oinarrituz: − Kontrolatu behar diren lokalen faktoreak identifikatzea (argia, tenperatura, hezetasuna,

aireztapena, intsektuen kontrako babesa eta abar), fabrikazioa babestearren. − Lokalak garbitu eta/edo desinfektatzeko teknikak aztertzea, botika-mota bakoitzerako beharrezko

garbiketa-maila bermatzeko. − Lokalen birbanaketa fabrikazio-prozesuaren arabera proposatzea, zonen lotura prozesuko lanei

dagokien sekuentziaren arabera azalduz. • Lokalaren barruko gainazalen ezaugarriak manipulatutako material-motarekin erlazionatzea (hautsa,

ontziratu gabeak eta abar) bai eta eskatutako garbiketa-motarekin ere. • Argiak ikus-kontrolak aplikatzen diren produkzio-zonetan duen garrantzia justifikatzea, bai eta

aireztapenak/hezetasunak ere produktu lehorren pisaldi-, laginketa- edo lanketa-zonetan. • Biltegiratze-zona zehaztea, biltegiratutako materialaren arabera kontrolatu beharreko ordenazio-

sistemari eta baldintzei dagokienez. 2. Presioa eta hutsa sortzeko ekipoen funtzionamendua deskribatzean, produkzio-arlo desberdinetan betetzen duten funtzioa ekipoen ezaugarriekin erlazionatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Produkzio-arloetako presioa erregulatzeko beharrak zehaztea, horietako bakoitzean balio hobezinak

adierazteko beharrezkoak diren kalkuluak eginez. • Presio- eta huts-ekipoen funtzionamendurako baldintzak deskribatzea, eta produkzio-kanpaina

desberdinei ekiteko beharrezkoa den mantentzerako programa azaltzea. • Ekipoen garbiketan presio-huts sistemak konbinatuta erabiltzeko beharrak justifikatzea, forma

farmazeutikoen prozesaketa eta egokitzapenerako hain zuzen. 3. Botikagintzan eta antzekoetan ura arazteko erabilitako ekipoak eta aparatuak aztertzean, produkzio-prozesuaren beharrekin erlazionatutakoak, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ur-mota desberdinen artean bereiztea. • Uraren tratamendu posibleak zehaztea, bere erabilera zein izango den kontuan hartuta. • Uraren distilazio- eta desmineralizazio-prozesuak azaltzea, erreaktiboen prestaketan eta metodo

analitikoen burutzapenean beren egokitasuna erlazionatuz. • Uraren purutasun kimikoaren eta bakteriologikoaren irizpideak erlazionatzea, dagozkien parametroak

eta mugak urak prozesuan duen erabilerarekin eta aplikazioarekin erlazionatuz. 4. Zona eta lokaletako giroa egokitzeko aireak izan behar dituen ezaugarriak aztertzean eta produktu esterilak fabrikatzeko beharrekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botika esterilak fabrikatzen diren lokaletan airea garbitzeko prozesua aztertzea, prozesuaren fase

bakoitzerako produktu eta agente esterilizatzaileak identifikatuz. • Maila desberdinetan zona garbien sailkapen-irizpideak azaltzea, produkzio-mota desberdinak

eskatutako airearen ezaugarriekin erlazionatuz. • Airea egokitzeko prozesua azaltzea, tratamenduak (lehortzea, hezatzea, araztea) beharrezko ekipoekin

eta fabrikazio-prozesuan duten esku-hartzearekin erlazionatuz.

Page 14: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

14

5. Beroa sortu edo trukatzeko ekipoen funtzionamendua aztertzean eta botikagintzaren prozesuko faseetan zehar duten erlazioa eta integrazioa azaltzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Beroa sortzeko ekipo desberdinak bereiztea, zertarako erabiliko diren kontuan hartuta. • Lurrun-galdara baten funtzionamendua azaltzea, espezialitate parenteralen produkzioan erabili behar

diren lurrun-mota desberdinak horiekin erlazionatuz. • Bero-transmisioaren printzipio fisikoek hozteko konpresoreen funtzionamenduan eta liofilizazioan

duten aplikazioa azaltzea. c) Edukiak I. multzoa: LABORATEGI FARMAZEUTIKOA Prozedurazkoak: • Laborategi farmazeutiko baten eskema aztertzea, bai eta arloen, lehengaien harrera-zonen, produkzio-

zonen, biltegi-zonen, eta kalitate-kontrolerako zonen banaketa ere. • Kalitate-kontroleko laborategi baten diseinua. • Laborategi farmazeutiko bateko biltegi baten material-fluxua aztertzea. • Laborategi farmazeutiko bateko arlo eta zerbitzu desberdinetako ingurumen-baldintzak sailkatzea. • Zona bereziak aztertzea. Dagozkien ezaugarri nagusiak identifikatzea, eta kontrol-sistemak eta

segurtasun-neurriak aztertzea. Materialen eta langileen fluxua planifikatzea. • Laborategi farmazeutiko bateko arlo eta zona desberdinekin zerikusia duten laneko leku eta postu

desberdinak aztertzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Laborategi farmazeutiko bateko arloak eta zerbitzuak fabrikazio-prozesuaren arabera. Banaketa. • Lokal, eraikin eta espazioen ezaugarri orokorrak, manipulatu beharreko material-motaren eta

eskatutako garbitasunaren arabera. • Zona garbien, zona esterilen, pisaldi-zonen, eta produktu solidoak lantzeko zonen ingurumen-

baldintzak. • Biltegia. Kokapena, mugak eta seinaleak. Biltegi-motak:

− lehengaien zona − koarentena-zona − produktu liberatuen zona − produktu gaitzetsien zona − tarteko produktuen zona − zona bereziak − itzulketen zona.

• Alderdi bereziak: − argia − klimatizazioa − esterilitatea

• Laneko ohiturak zona berezietan. • Zona esterilak:

− diseinua − lan-fluxuak − lan-arauak − esterilitatearen mantentzea − garbiketa- eta/edo desinfekzio-teknikak.

• Kalitate-kontrolerako lokalak: − diseinurako eta kokapenerako irizpideak − kontrol bakteriologikorako zonak − analisi berezietarako zonak − egonkortasunean dauden produktuetarako lokala, lagintegia − animaliekin esperimentuak egiteko ukuilua eta instalazioak

Page 15: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

15

− kalitate-kontroleko laborategi baten diseinua. Jarrerazkoak: • Beste sail batzuekin koordinatzea, kalitate-bermea eta mantentzea. • Segurtasun- eta higiene-arauak lan-ingurunean eta ingurumenean aplikatzea. • Ordena, zorroztasuna eta garbitasuna ekipo, instalazio eta produktuetan, arriskuak prebenituz. • Beste lankide batzuekin koordinazioa izatea, laneko arauak, fluxuak eta baldintzak errespetatuz. • Jardueretan erantzukizunezko jarrera izatea, besteengan eta prozesuan izan dezaketen eraginagatik. II. multzoa: BOTIKAGINTZAN ERABILTZEN DEN URA Prozedurazkoak: • Botikagintzan erabiltzen den uraren kalitate desberdinak konparatzea. • Botikagintzako ur-mota desberdinak lortzeko prozesuak identifikatzea. • Laborategi farmazeutiko baterako ura sortzeko planta bat diseinatzea. • Botikagintzako ura lortzeko prozesu desberdinen eskemak eta fluxu-diagramak interpretatzea eta/edo

egitea, osagai bakoitzaren zereginak eta funtzionamenduari eta kontrolari dagozkion arazo nagusiak arrazoituz.

• Botikagintzako ur-mota bakoitzari egin behar zaizkion prozesuko kontrolak eta azken entseguak aztertzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Botikagintzan erabiltzen den uraren sailkapena eta ezaugarriak. • Ur-arazketa. Iragazketa, distilazio, truke ioniko eta alderantzizko osmosirako teknikak. • Ur araztua lortzeko instalazio industrialen eskema. • Kalitate farmazeutikoko ura, farmakopeen arabera. Injektagarrietarako ura. • Uren tratamendurako planta: tratamendu fisikoak, kimikoak eta mikrobiologikoak. Prozesuaren

kontrolak. • Galdara eta hozkailuetarako ur gordinaren tratamendurako prozedurak. Prozesuko kontrolak. • Industria-uren tratamendurako prozedurak. Prozesuko kontrolak. • Uraren ezaugarriak zuzenean neurtzeko entseguak. Entsegu organoleptikoak, fisikoak, kimikoak,

mikrobiologikoak eta biologikoak. • Ura biltegiratzeko baldintzak, botikagintzan erabiltzeko. • Botikagintzako hondakin-uren ebaluazioa, analisia eta kontrola. Jarrerazkoak: • Beste sail batzuekin koordinatzea, bereziki mantentzea, produkzioa eta kalitate-kontrola. • Segurtasun- eta higiene-arauak lan-ingurunean eta ingurumenean aplikatzea. • Autonomia aparatuak, parametroak eta prozesuetako beste elementu batzuk ezartzeko erabakiak

hartzean, eskaintza-eskariaren artean erlazionatuz. • Ordena, zorroztasuna eta garbitasuna ekipo, instalazio eta produktuetan, arriskuak prebenituz. III. multzoa: PRESIOA, HUTSA ETA KLIMATIZAZIORAKO AIREA SORTZEKO

ETA BEROA SORTU ETA TRUKATZEKO EKIPOEN ERABILERAK ETA APLIKAZIOAK

Prozedurazkoak: • Aire hezea definitzen duten faktoreak zehaztea, parametro eta neurriekin. • Aire konprimatua definitzen duten faktoreak zehaztea, parametro eta neurriekin. • Aire-mota desberdinen (hezea, esterila, konprimatua) instalazioetako eskemak eta diagramak

interpretatzea, zirkuituaren oinarrizko elementuen eta elementu osagarrien motak eta zereginak aztertuz.

• Aire-mota desberdinek botikagintzaren arlo, zerbitzu eta prozesuetan dituzten aplikazioak interpretatzea, sistemaren kalitate-aldaketaren eta esku hartzen duteneko azken produktuaren prozesagarritasun- eta kalitate-aldaketaren arteko erlazioak aztertuz eta baloratuz.

Page 16: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

16

• Zona esteril batean, eskemak, aire-instalazioen diagramak eta presio-fluxuak interpretatzea. • Aire konprimatuak eta hutsak botikagintzako produkzio-ekipoetan duten aplikazioa aztertzea

(garbiketa, lanketa eta egokitzapena). • Galdara-mota desberdinen eskemak eta fluxu-diagramak interpretatzea, osatzen dituzten elementu

tipikoen zereginak eta funtzionamenduari eta kontrolari dagozkien arazo nagusiak arrazoituz. • Hozteko konpresoreen funtzionamenduari dagozkion eskemak eta diagramak interpretatzea. • Liofilizagailu batean beroa transmititzeko prozesuak aztertzea. • Lurrun-mota desberdinak identifikatzea bai eta beren aplikazioak ere botikagintzaren prozesuan. • Energia termikoa botikagintzaren prozesu-lanetan aplikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Gas gisa aireak duen konposizioa eta ezaugarriak. Presioa, neurriak eta unitateak. Presio, bolumen eta

tenperaturaren arteko erlazioa. • Zerbitzu orokorretarako eta tresneriarako airearen tratamendu, garraio eta banaketarako instalazioak.

Azken tratamenduak: lehortzea, iragaztea, presioaren erregulazioa. • Segurtasun-baldintzak gasen manipulazioan. • Airearen klimatizazioa. Egoera higrometrikoa. Airearen hezetasuna kentzea eta hezadura. Arlo

bereziak. • Airearen esterilizazioa. Zona garbiak. Esterilitatearen mantentzea eta kontrola. • Beroaren eta tenperaturaren kontzeptuak eta unitateak. Neurketarako tresneria. Bero-transmisioa:

kondukzioa, konbekzioa eta erradiazioa. • Egoera-aldaketak, lurruntzea eta kondentsazioa. • Bero-sorgailuak, bero-trukagailuak eta lurrun-galdarak:

− Printzipio fisikoak: Ekipoen oinarriak. Eragiketa- eta/edo kontrol-parametroak. Segurtasun-gailuak.

− Ekipo-motak. − Eragiketa- eta kontrol-prozedurak eta -teknikak. − Laborategi eta/edo lantegi mailako prestaketa-, kondukzio- eta mantentze-lanak. Presio bidezko

aparatuen erregelamendua. • Hoztea: hotza sortzeko metodoak eta ekipoak. Jarrerazkoak: • Beste sail batzuekin koordinatzea, bereziki mantentzea eta produkzioa. • Segurtasun- eta higiene-arauak lan-ingurunean eta ingurumenean aplikatzea. • Ordena, zorroztasuna eta garbitasuna ekipo, instalazio eta produktuetan, arriskuak prebenituz. • Jardueretan erantzukizunezko jarrera izatea, besteengan eta prozesuan izan dezaketen eraginagatik. • Autonomia eta jarrera kritikoa lanak burutzean. 3. lanbide-modulua. BOTIKAGINTZAREN PROZESUA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Botiken eta antzekoen sailkapen-irizpideak produkzio-teknikekin eta dagozkien aplikazioekin

erlazionatzea. 2. Fabrikazio-prozesurako lehengaien eta gai osagarrien prestaketa-lan galenikoetan erabilitako teknikak

aztertzea eta aplikatzea. 3. Lantegi-laborategian botikagintza eta antzekoetako ereduzko instalazio bat martxan jarri eta

kontrolatzea, prozesuaren aldagaiak eta kontrol-parametroak zehaztuz, eta ereduzko metodoan eta ereduzko formulan zehaztutako produktuaren ezaugarriak behatuz.

4. Produktu esterilen eta produktu bioteknologikoen fabrikazioan beharrezkoak diren teknikak, ekipamenduak eta jardunbideak aztertzea.

5. Botiken dosifikazio-, ontziratze- eta egokitzapen-prozesurako beharrezkoak diren makinen eta ekipoen ezaugarriak dosifikatu eta ontziratu behar den produktuarekin erlazionatzea.

6. Botiken edo antzekoen lote bat fabrikatzeko aginduaren egiaztapen-etapak aztertzea.

Page 17: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

17

b) Ebaluazio-irizpideak 1. Botiken eta antzekoen sailkapen-irizpideak produkzio-teknikekin eta dagozkien aplikazioekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botiken eta antzeko produktuen izaera kimikoa edo galenikoa dagokien lehengaiaren jatorriaren

arabera azaltzea, eta kimika finak sintesi kimikoko metodoen eta bioteknologiaren bidez lehengaiak prestatzean duen garrantzia ebaluatzea.

• Botikak eta antzekoak beren kanpo- edo barne-erabileraren arabera sailkatzea, bai eta osasunean organismo bizidunen zaintzan dituzten ondorioen arabera ere.

• Botiken eta antzekoen konposizio kualitatiboa terminologia desberdinen bidez zehaztea, bai eta konposizio kuantitatiboa ere, unitate desberdinetan adierazia.

• Botika ofizinalak, magistralak eta industrialak prestaketa-metodoen arabera bereiztea, farmakopeak erabiliz.

2. Fabrikazio-prozesurako lehengaien eta gai osagarrien prestaketa-lan galenikoetan erabilitako teknikak aztertzean eta aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Haustutze- eta mikronizazio-sistema eta -ekipoen bidez produktuaren zurgapena ahalbidetzen duen

gainazal zehatza lortzeko partikulen tamaina murrizteko teknikak azaltzea, lortu nahi den produktua lortzeko kontrol-parametroak definituz.

• Sistema homogeneoak lortzeko nahasketa-lana deskribatzea, botikagintzan erabiltzen diren nahasgailu desberdinak azalduz.

• Baheketa bidezko hautsen analisi granulometrikoak dakartzan arazoak konpontzea, horien irudikapena eginez eta bahe industrial desberdinen sailkapen-irizpideak erabiliz.

• Sistema sakabanatu homogeneoak eta heterogeneoak zehaztea, sor ditzaketen forma farmazeutikoekiko erlazioan, eta disolbatzailearen nolakotasunak solutuaren arabera aztertzea disolbagarritasun-koefizientea eta disoluzio-abiadura kalkulatzeko, disolbagarritasun-prozesua aldatzen duten faktoreak eta disolbagarri bihurtzeko baliabide teknologikoak aztertuz.

• Iragazketa-baliabideak eta iragazketa-urgazleak erabiliz esekita dauden solidoak bereizteko iragazketa-prozesua azaltzea, iragazketa-sistema industrialak aztertuz.

• Balizko likido-likido erauzketa-prozesu baten errendimendua zehaztea, banaketa-koefizientea eta osagaien disolbagarritasunaren eragina kalkulatuz.

• Disoluzioen kontzentrazio-teknikak zehaztea, lurruntzearen eta lehortzearen kasuan materia eta energia balantzearen oinarriak eta kalkuluak ezarriz, bai eta egiten direneko ekipo desberdinak ere.

• Liofilizazioaren oinarria, faseak, garapen-modua, gehigarriak, ekipoak eta aplikazioak azaltzea. • Etorkizunean bere ardurapean egongo den pertsonalaren etengabeko prestakuntza-ekintza teoriko eta

praktikoetan parte hartzea, laneko beharren arabera. • Lan galenikoen eremuan sortuko diren aurrerapen teknologikoekiko autoprestakuntzazko zeregina

betetzea. 3. Lantegi-laborategian botikagintza eta antzekoetako ereduzko instalazio bat martxan jarri eta kontrolatzean, prozesuaren aldagaiak eta kontrol-parametroak zehaztuz, eta ereduzko metodoan eta ereduzko formulan zehaztutako produktuaren ezaugarriak behatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Fabrikazio-prozesuko faseen diagramaren bidez, forma farmazeutikoak (solidoak, erdisolidoak edo

likidoak) lantzean egin behar diren eragiketa desberdinak justifikatzea, horien oinarria azalduz eta eraldaketa-aldagaiak materiaren propietateekin lotuz.

• Botika prestatzean kontuan hartu behar diren eskakizun teknologikoak zehaztea, horien izaera farmakoteknikoa, tipifikaziozkoa edo terapeutikoa bada ere.

• Instalazioko berariazko makinen edo ekipoen oinarrizko sistema eta elementuen funtzioa azaltzea, eskema bidez irudikatzea eta makinen garbiketa- eta doikuntza-teknikak deskribatzea, garbiketan zati kritikoak kalkulatuz.

Page 18: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

18

• Produktuaren eta prozesuaren informazio teknikoa barne hartuko duen botika-lote baten balizko fabrikazioan oinarrituz: − Produktuaren informazio teknikoa interpretatzea, lortu behar diren kalitateak, formak eta unitateak

identifikatuz. − Lotearen fabrikazioan erabilitako lehengaien eta gai osagarrien ezaugarriak definitzea, dagokien

funtzio, izaera eta erabileraren arabera. − Ereduzko formulan oinarrituta, beharrezko lehengaien kopurua kalkulatzea lotearen unitate-

kopuruaren arabera, formula egokiak erabiliz eta ereduzko prestaketa-metodoa kontuan izanik. − Material-fluxua kontrolatzea, dagokion unean beharrezko lekuetan egoki identifikatuta, pisatuta

eta birpisatuta egoteko moduan. − Ereduzko instalazioa doitzea, fabrikazioaren aldagaiak egokituz, neurketa-aparatuen eta kontrol-

sistemen bidez, produktuaren kalitatea lortzeko. − Produkzio-postu edo baliabide bakoitzaren saturazioa aztertzea, bere ekintzak koordinatuz

interferentziak saihestearren. − Produkzio-faseak koordinatzea (formen lanketa, dosifikazioa eta egokitzapena), lan bakoitzerako

beharrezkoa den guztia ordenan eta erabiltzeko prest dagoela ziurtatuz, eta aurreikusitako denboretan lan bakoitzaren hasiera agintzea.

− Jarraibideak ulertu direla eta praktikara eramaten direla ziurtatzea. • Fabrikazio-gidak zehaztutako formulak eta konposizioak aplikatzean ordena eta zorroztasuna

mantentzea. 4. Produktu esterilen eta produktu bioteknologikoen fabrikazioan beharrezkoak diren teknikak, ekipamenduak eta jardunbideak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Esterilen fabrikazio-prozesuaren diagramari buruzko informazio tekniko erreala interpretatzea,

metodo desberdinen bidez, prozesuko puntu kritikoak saihestuz. • Produktu, ontzi eta forma prestatuen esterilizazio-metodoak bereiztea, bai eta esterilitatearen kontrol-

teknikak ere. • Esterilak fabrikatzen dituzten pertsonen jardunbideak azaltzea, produktuaren kalitatea eta segurtasuna

zaintzeko. • Ereduzko fabrikazio-prozesu bat deskribatzea, mikroorganismoen garapenarekin erlazioan. • Bioteknologia farmakoen lorpenarekin erlazionatzea. • Norbere ingurunea eta ingurumena babesteko neurri egokiak aplikatzea. 5. Botiken dosifikazio-, ontziratze- eta egokitzapen-prozesurako beharrezkoak diren makinen eta ekipoen ezaugarriak dosifikatu eta ontziratu behar den produktuarekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ontzi-mota primario desberdinak azaltzea, produktu-mota, dosi eta aurkezpen-moduaren arabera, bai

eta edukitzailearen eta edukiaren arteko elkarreragin posibleak ere dagozkien propietateen arabera. • Dosifikazio-fasean aplikatutako teknologia justifikatzea, masaren eta dosiaren jarraipena mantentzeko. • Produktu bukatu desberdinak egokitzeko moduak zehaztea, fabrikazio-gidan adierazitako etapak

deskribatuz. • Erabilitako ekipoa adieraztea bai eta fase solido, likido edo aerosolean produktuak egokitzeko ekipo

desberdinetan erregulatu behar diren aldagaiak ere. • Produktuen egokitzapenean zehar hautsak edo bakterioek eragindako kontaminazio-iturriak

produktuen eta ontzien esterilizazio-faseekin erlazionatzea, produktu esterilak prestatzeko teknika desberdinen arabera.

• Produktuei eta erabili behar diren tresnei dagozkien segurtasun- eta higiene-arauak betetzea. 6. Botiken edo antzekoen lote bat fabrikatzeko aginduaren egiaztapen-etapak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botiken eta esterilen balizko fabrikazio-lote batean oinarrituz:

− Ereduzko fabrikazio-gida betetzea.

Page 19: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

19

− Produkzio-mota, produktu-mota, egokitzapen-mota eta produzitutako unitate-kopuruari buruzko datuak biltzen dituen txosten bat egitea.

− Txostenean oniritzia jaso duten materiak eta etapak definitzea, produktuari (kualitatibo eta kuantitatiboki), pertsonalari (atsedenaldia, lanaldia eta itxaronaldiak), makinei (itxaronaldia eta erabilpen-aldia), eta lehengaiei dagokienez (ontzia, itxura fisikoa, erreakzioak fabrikazioan zehar).

− Fabrikazio-prozesuaren kontrol-grafikoetan desbiderapenak antzematea eta laginketaren balioekin kontrastatzea.

− Segurtasun-arauak bete, ingurumena zaindu eta norberaren eta besteen osasuna kontuan hartzen ote den ebaluatzea.

c) Edukiak I. multzoa: BOTIKAGINTZAN ETA ANTZEKOETAN ERABILITAKO MATERIAK Prozedurazkoak: • Printzipio aktibo desberdinak sailkatzea lorpen-metodoaren arabera. • Printzipio aktibo desberdinak talde terapeutikoetan sailkatzea. • Forma farmazeutikoak lantzean erabiltzen diren eszipiente desberdinen funtzioa eta aplikazioak

aztertzea. • Kanpo-estalduraren osagai desberdinak aztertu eta konparatzea. • Formulazio jakin bat lantzeko printzipio aktibo eta eszipienteen beharrezko kopurua kalkulatzea,

terminologia eta unitate desberdinak erabiliz. • Botika ofizinal, magistral eta industrial desberdinak identifikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Botikak lortzeko lehengaiak. Printzipio aktiboak.

− Lorpen-metodoaren arabera: ∗ Iturburu naturaletatik. ∗ Sintesi kimiko bidez. ∗ Prozedura bioteknologikoen bidez.

− Talde terapeutikoen arabera: ∗ Nerbio-sistema periferikoan jarduten duten botikak. ∗ Nerbio-sistema zentralean jarduten duten botikak. ∗ Zelula-bitartekoetan jarduten duten botikak. ∗ Zirkulazio-aparatuan jarduten duten botikak. ∗ Arnas aparatuan jarduten duten botikak. ∗ Aparatu iraizlean jarduten duten botikak. ∗ Digestio-aparatuan jarduten duten botikak. ∗ Antibiotikoak eta kimioterapikoak. ∗ Funtzio metabolikoetan jarduten duten botikak. ∗ Xede diagnostikoekin erabiltzen diren botikak.

• Botikak lortzeko lehengaiak: Eszipienteak. Definizioa, funtzioa eta garrantzia. − Eszipienteen sailkapena:

∗ Konprimatuak eta forma farmazeutiko solidoak fabrikatzeko erabiltzen diren eszipienteak: − Diluitzaileak. − Zurgatzaileak. − Disgregatzaileak. − Aglutinatzaileak. − Lubrifikatzaileak. − Koloratzaileak. − Aromatizatzaileak. − Edulkoratzaileak. − Egonkortzaileak.

∗ Produktu parenteralak eta prestakin likidoak fabrikatzean erabiltzen diren eszipienteak: − Antioxidatzaileak. − Kontserbatzaileak. − Disolbatzaileak, hezatzaileak edo emultsionatzaileak.

Page 20: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

20

− Indargetzaileak. − Isotonizatzaileak. − Esekitzaileak.

∗ Prestakin erdisolidoak fabrikatzeko erabiltzen diren eszipienteak: − Eszipiente hidrofoboak. − A/O emultsio eszipienteak. − O/A emultsio eszipienteak. − Eszipiente hidrofiloak. − Kontserbatzaileak. − Antioxidatzaileak.

• Konprimatuen estaldurak: − Azukrezko estaldurak. − Estaldura bereziak. − Estaldura enterikoak.

• Botikagintzako formulazioen konposizio kualitatiboa eta kuantitatiboa zehazteko erabiltzen den terminologia eta unitateak.

• Botika ofizinalak, magistralak eta industrialak. Prestatzeko metodoak. Jarrerazkoak: • Autonomia lehengaiak aukeratzean. • Segurtasun- eta higiene-arauak errespetatu eta betetzea. • Ordena eta zorroztasuna formulazio baten konposizioa kalkulatzean. II. multzoa: BOTIKAK ETA ANTZEKOAK Prozedurazkoak: • Ahotik hartzekoak diren forma farmazeutikoak zehaztea. • Bide parenteraletik hartzekoak diren forma farmazeutikoen eskakizunak identifikatzea. • Bide parenteraletik hartzekoak diren forma farmazeutikoen arteko desberdintasunak eta

antzekotasunak. • Formulazio likidoen eskakizunak zehaztea, hartzen den bidearen arabera. • Forma farmazeutikoa dosifikatzeko modua eta hartzeko bidea aukeratzeak dituen inplikazio

terapeutikoak aztertzea. • Lehengaiak manipulatu, etiketatu eta ontziratzea. • Produkzioan zehar kontaminazio gurutzatuaren prebentzioa aztertzea, ezartzea eta kontrolatzea. • Egokitzapen-material primarioak eta inprimatuak bereiztea. • Egokitzapen-lanei buruzko eskemak egitea. • Tarteko produktuen eta ontziratu gabeen mantentzerako baldintzak aztertzea. • Gaitzetsi, berreskuratu eta itzulitako materialetan egin beharreko lanak aztertzea. • Baliozkotze-prozesuan zehar garatu behar diren etapak aztertzea. • Ereduzko formula bat eta ereduzko metodo bat lantzea. • Loteen produkzio-protokolo bati dagozkion etapak aztertzea. • Botiken eta antzekoen fabrikazio-prozesuan erabili behar diren dokumentu desberdinak aztertzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Botikak eta antzekoak sailkatzea:

− Ahotik hartzekoak diren forma farmazeutikoak: ∗ Forma likidoak. Disoluzioak, esekidurak eta emultsioak. ∗ Forma solidoak. Konprimatuak, pikortsuak, kapsulak eta mikrokapsulak.

− Bide parenteraletik hartzekoak diren forma farmazeutikoak: ∗ Prestakin injektagarrien ezaugarri orokorrak. ∗ Kopuru txikiko injektagarriak. ∗ Kopuru handiko injektagarriak. ∗ Elikadura parenteraleko formulazioak.

− Bide topikotik edo larruazalpetik aplikatzen diren forma farmazeutikoak: ∗ Pomadak, kremak, zeratuak, ukenduak, pasta dermikoak, glizeratuak eta gelak.

Page 21: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

21

− Ondeste, bagina edo uretratik hartzekoak diren forma farmazeutikoak: ∗ Supositorioak, obuluak, konprimatu baginalak, bujiak, enemak.

− Bide oftalmikotik, sudurretik (biriketatik) eta belarritik hartzekoak diren medikamenduak: ∗ Bide oftalmikoa: kolirioak, pomadak eta bestelako prestakin oftalmikoak. ∗ Sudur eta begitako tantak. ∗ Sudur eta ahoko aerosolak. ∗ Bide horietatik hartzen diren bestelako forma farmazeutikoak.

− Josturarako material kirurgikoa. − Ziztada eta ebakietarako elementuak, eta xiringak. − Ortopedia. Ezaugarri orokorrak. Sailkapena. − Aposituak eta sendaketarako materiala.

• Farmakoak hartzeko forma farmazeutiko desberdinen kontsiderazio terapeutikoak. Aplikazioak. • Produkziora aplikatutako botiken fabrikazio egokirako arauak:

− Arau orokorrak. − Kontaminazio gurutzatuaren prebentzioa produkzioan zehar. − Baliozkotzea. − Lehengaiak. − Elaborazio-lanak. Tarteko produktuak eta ontziratu gabeak. − Egokitzapen-materialak. − Egokitzapen-lanak. − Produktu bukatuak. − Material gaitzetsiak, berreskuratuak eta itzuliak.

• Botikagintzaren prozesuei eta botika eta antzekoei buruzko oinarrizko araudia: − Kalitate-kudeaketa.

∗ Kalitate-bermea. ∗ Botiken fabrikazio egokirako arauak. ∗ Kalitate-kontrola.

− Pertsonala. ∗ Arau orokorrak. ∗ Pertsonal arduraduna. ∗ Prestakuntza. ∗ Pertsonalaren higienea.

− Lokalak eta ekipoa. ∗ Arau orokorrak. ∗ Produkzio-zona. ∗ Biltegiratze-zona. ∗ Kalitate-kontroleko zona. ∗ Zona osagarriak.

− Dokumentazioa. ∗ Arau orokorrak. ∗ Beharrezko dokumentuak. ∗ Zehaztapenak. ∗ Ereduzko formula eta ereduzko metodoa. ∗ Egokitzapen-jarraibideak. ∗ Loteen produkzio-protokoloa. ∗ Loteen egokitzapen-protokoloa. ∗ Prozedurak eta erregistroak.

− Produkzioa. − Kalitate-kontrola.

Jarrerazkoak: • Ordena eta zorroztasuna prozedurei jarraitzean. • Segurtasun- eta higiene-arauak aplikatzea lehengaiak, tarteko produktuak eta produktu bukatuak

erabiltzean. • Medikamenduen fabrikazio egokirako arauak errespetatzea eta betetzea. • Laneko jantzi eroso eta egokiak erabiltzeko ohitura hartzea, produktu eta ekipo desberdinak

segurtasunez erabiltzeko.

Page 22: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

22

• Higiene- eta osasun-praktikak betetzea. III. multzoa: FARMAZIA GALENIKO INDUSTRIALARI DAGOZKION LANAK

FABRIKAZIORAKO MATERIAK PRESTATZEAN Prozedurazkoak: • Botikak eta antzekoak prestatzea. • Laborategi-mailan haustutze-sistema desberdinak erabiltzea. • Farmakoen zurgaketan partikulen tamainak dituen inplikazioak aztertzea. • Planta-lantegi mailan nahasketa-teknikak eta nahasteen bereizketa-teknikak agregazio-egoera

desberdinetan aplikatzea. • Baheketa bat eskala txikian egitea eta analisi granulometrikoa aplikatzea. • Botiken disoluzioak kontzentrazio desberdinekin prestatzea, terminologia desberdinetan adierazita. • Disolbatzaileak farmakoen disoluzioen prestaketan aukeratzea, farmakoa hartuko den bidearen

arabera. • Esekiduren egonkortasunean eragina duten faktoreak aztertzea. • A/O emultsio jakin bat prestatzeko beharrezko HLB kalkulatzea. • O/A emultsio bat prestatzea faseen inbertsio-metodoaren bidez. • Balizko likido-likido erauzketa-prozesu baten errendimendua zehaztea. • Iragazpen-prozesuan erabilitako iragazpen-baliabide desberdinak aztertzea. • Disoluzio batean lurrundu behar den disolbatzaile-kopurua kalkulatzea disoluzio kontzentratuagoa

lortzeko. • Liofilizazioaren puntu kritikoak zehaztea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lanaren printzipio fisikoak edo fisiko-kimikoak. Ekipo industrialak eta laborategi-mailakoak. Neurtu

behar diren prozesuaren aldagaiak eta kontrol-parametroak ondokoetan: − Solidoen tamaina-murrizketa:

∗ Kontzeptua, oinarria eta helburuak. ∗ Magnitude granulometrikoa eta jarduera terapeutikoa. ∗ Mikronizazioa.

− Nahasketa eta eragitea: ∗ Nahasgailu-motak. ∗ Eraginkortasuna: nahasketa-maila.

− Solidoan tamainaren arabera bereiztea eta sailkatzea. Baheketa: ∗ Oinarri teorikoak. ∗ Bahe-motak. ∗ Baheen ahalmena eta eraginkortasuna.

− Analisi granulometrikoa: ∗ Metodoak: sedimentazioa, mikroskopikoak eta adsortzioa. Metodo elektronikoak. ∗ Tamaina-banaketaren analisi estatistikoa.

− Sistema sakabanatu homogeneoak. Disoluzioak: ∗ Disolbagarritasunean eragina duten parametroak aztertzea. ∗ Disoluzioaren oinarri teorikoak. ∗ Botikak disolbagarri bihurtzea. Metodo kimikoak eta fisiko-kimikoak.

− Sistema sakabanatu heterogeneoak. Esekidurak eta emultsioak: ∗ Agente esekitzaileak. ∗ Esekiduren prestaketa. ∗ Emultsioen eraketaren oinarri teorikoak. ∗ HLB kontzeptua. ∗ Agente emultsifikatzaileak. ∗ Emultsioen prestaketa.

− Iragazpena. Oinarri teorikoa: ∗ Iragazpen-baliabideak eta iragazpen-urgazleak: ∗ Eskema operatiboak.

− Disolbatzaileen bidezko erauzketa. Xedea eta modalitateak.

Page 23: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

23

− Disoluzioen kontzentrazioa. Lehortzearen eta atomizazioaren balantzeak eta aldaerak. − Liofilizazioa. Faseak eta garapena:

∗ Aplikazioak. Jarrerazkoak: • Koordinazioa prozesuaren atal desberdinen artean, botikaren azken kalitatea ziurtatzeko. • Segurtasun- eta higiene-arauak aplikatzea, lehengaiak, produktuak eta makineria manipulatzean. • Autoprestakuntza-lanareko interesa erakustea, lan galenikoen eremuko aurrerapen teknologikoen

aurrean. • Bere ardurapean dagoen pertsonalaren etengabeko prestakuntza teoriko eta praktikorako prest egotea,

laneko beharren arabera. • Lanerako arropa erosoa eta egokia erabiltzea mugimenduan dauden makinak erabiltzeko. • Metodoak eta denborak etengabe hobetzeko interesa erakustea. IV. multzoa: BOTIKEN ETA ANTZEKOEN FABRIKAZIO INDUSTRIALA Prozedurazkoak: • Laborategi edo planta pilotu mailan, botikak eta antzekoak prestatzea, erabilitako metodoa, ereduzko

formularen gainean egindako kalkuluak, jarraitutako prozedura eta lortuta errendimendua justifikatuz. • Plano edo eskemen gainean, forma farmazeutiko solidoak fabrikatzeko ekipoak identifikatzea. • Material-fluxua aztertzea, botika-lote baten balizko fabrikazioan. • Ereduzko fabrikazio-gida bat lantzea, botika-lote baten balizko fabrikazio batean oinarrituz. • Produkzioari buruzko txosten orokor bat egitea, botika-lote baten balizko fabrikazio batean oinarrituz. • Botika-lote baten balizko fabrikazio batean erabilitako ekipo desberdinen itxaronaldiak eta erabilpen-

aldiak banatzea. • Esterilizazio-prozesu bateko puntu kritikoak zehaztea. • Forma farmazeutiko desberdinen egokitzapen-lanak egitea. • Esterilitatea kontrolatzeko teknika desberdinak aplikatzea. • Antibiotikoak fabrikatzeko ereduzko prozesu bat aztertzea. • Botikagintzan erabilitako ontzi-mota desberdinak maneiatzea. • Dosifikagailu desberdinen funtzionamendua aztertzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Fabrikazio-prozesuaren faseak. Prestaketa, dosifikazioa eta egokitzapena. • Fabrikazio-gida. • Ereduzko metodoa eta fabrikazio-formula. • Oinarrizko lanak, prozesu industrialak eta instalazioak baliozkotzea. • Material-fluxua fabrikazio-prozesuan. • Produkzio-diagrama. Erabilitako teknologia. Produktuaren parametroak eta prozesuaren aldagaiak.

Faseak eta ekipoak ondokoei dagokienez: − Printzipio aktibo gisa erabilitako produktu naturalak prestatzea. Prestakin erauzgarriak. Erauzkinak

eta tindagaiak. − Bakterioen eraginaren bidezko botikagintza. Bioteknologiarako hastapenak. − Inmunologiaren printzipioak. Antibiotikoen fabrikazioa. − Bakunen fabrikazioa. − Forma farmazeutiko, kosmetiko eta antzekoen fabrikazioa:

∗ Forma solidoen fabrikazioa: hautsa, konprimatuak eta kapsulak. ∗ Forma erdisolidoen fabrikazioa: supositorioak, kremak eta pomadak. ∗ Likidoen fabrikazioa. ∗ Aerosolen fabrikazioa. ∗ Botika esterilen fabrikazioa: injektagarriak, otikoak eta oftalmikoak. Fabrikazioaren

ezaugarriak eta esterilizazioari dagozkionak. Botika esterilen fabrikazio eta kontrolerako metodoak.

− Forma desberdinak egokitzeko lanak. − Ontziratu eta egokitzeko materialak. Sailkapena eta ezaugarriak. − Kontaminazio gurutzatuaren kontrola fabrikazioan zehar.

Page 24: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

24

Jarrerazkoak: • Ordena eta zorroztasuna fabrikazio-aginduko jarraibide, formula eta konposizioei dagokienez. • Norbere ingurunearen eta ingurumenaren babeserako neurri egokiak aplikatzea. • Koordinazioa prozesuaren atal desberdinen artean, produktuaren azken kalitatea ziurtatzeko. • Botikagintzaren prozesuetan gehien gerta ohi diren kontingentzien aurrean erantzutea. • Laneko arropa erosoa eta egokia erabiltzea, produktuak eta ekipoak segurtasunez maneiatzeko. • Fabrikazio-jarraibideak praktikan jartzen direla ziurtatzea. V. multzoa: FABRIKAZIOAREN ERREGULAZIOA ETA KONTROLA Prozedurazkoak: • Botikagintzako lehengaien, produkzioaren eta stocken kudeaketa konputerizatua egitea. • Eskuzko kontrol-sistemetatik datozen emaitzak interpretatzea. • Prozesuaren kontrol-grafikoetako desbiderapenak aztertzea eta kontrol-sistema automatizatu bateko

laginketaren balioekin konparatzea. • Ordenagailu bidezko kontrol-sistemetatik datozen emaitzak interpretatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Tresneria industriala. • Erregulazio- eta transmisio-elementuak. • Botikagintza eta antzekoetan ohikoenak diren kontrol-sistemak, eskuzkoak, automatizatuak eta

ordenagailu bidezkoak. Jarrerazkoak: • Botikagintzan erabiltzen diren kontrol-sistemak eguneratzeko interesa erakustea. • Pertsonal arduradunari botikagintza eta antzekoen erregulazioan eta kontrolean zehar izandako

gertakariak jakinaraztea. • Fabrikazioaren erregulazioan eta kontrolean, kontingentzia arruntenen aurrean erantzutea. 4. lanbide-modulua. BOTIKAGINTZAKO KALITATE-KONTROLA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Botikagintza eta antzekoen prozesuan kalitate-kontrolerako erabiltzen diren sistemak aztertzea. 2. Botikagintza eta antzekoetako produktu erdibukatuen eta bukatuen (ontziratuen) fabrikazio-prozesuan

aplika daitekeen kalitate-kontroleko programa bat lantzea, bertan kalitate-kontroleko entseguak edo analisiak egin behar izango direneko puntuak, uneak edo frekuentziak zehaztuz.

3. Botika edo antzeko baten doikuntzak fabrikazio-prozesuan edo biltegiratze-aldian zehar laginak hartu eta prestatzeko lanekin erlazionatzea.

4. Bukatutako botiken kalitatea entsegu fisikoen bidez kontrolatzea. 5. Botikagintzaren prozesuko kalitate-kontrolean analisi kimikoak eta tresna bidezkoak egiteko

erabiltzen diren teknika nagusiak interpretatzea. 6. Esterilizazio-metodoen eta kontserbazio antimikrobiarrerako agenteen eraginkortasuna kontrolatzea,

bukatutako produktuaren segurtasun-proba gisa. 7. Forma farmazeutiko baten egonkortasuna zehaztea ahalbidetzen duten irizpideak eta formulazioan

eragina izan dezaketen propietateak ezagutzea, botikei buruzko arauak ezartzeari begira. 8. Botikagintzaren prozesuko produkzio edo kontrolari buruzko txosten teknikoak lantzea, emaitzak

lortzeko datu-tratamenduaren bidez, teknika estatistikoak aplikatuz eta grafikoak eginez. b) Ebaluazio-irizpideak

Page 25: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

25

1. Botikagintza eta antzekoen prozesuan kalitate-kontrolerako erabiltzen diren sistemak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kalitatearen kudeaketa-funtzioa deskribatzea, bere elementuak eta enpresaren helburuekin eta

produktibitatearekin duen erlazioa identifikatuz. • Botikagintzako kalitate-kontrol bati lotutako metodologia, teknikak eta pertsonala identifikatzea. • Kalitatea baloratzea, eskatutako zehaztapenekin bat datozen azken produktuak lortzeko parametro

gisa. • Europako Batasuneko arauak interpretatzea, botiken probei dagokienez. 2. Botikagintza eta antzekoetako produktu erdibukatuen eta bukatuen (ontziratuen) fabrikazio-prozesuan aplika daitekeen kalitate-kontroleko programa bat lantzean, bertan kalitate-kontroleko entseguak edo analisiak egin behar izango direneko puntuak, uneak edo frekuentziak zehaztuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lehengaien, botiken, antzeko produktuen, produktu erdibukatu eta bukatuen (ontziratuen) kalitatea

egiaztatzeko sistemak identifikatzea. • Prozesuan esku hartzen duten produktu kimikoak eta/edo biologikoak ordenatzea eta sailkatzea,

propietate fisiko, kimiko eta erreaktiboen arabera, segurtasun- eta kalitate-baldintzak betez, eta produktuen kalitate-zehaztapeneko fitxak egitea.

• Metodo desberdinak bereiztea (eskuzkoak, automatikoak eta makina bertakoak) prozesuko materiaren kalitate-parametroak zehazteko.

• Prozesuaren aldagaiak fabrikazio-prozesuko materiaren kalitateari dagozkion parametroen aldaketarekin erlazionatzea.

• Botikagintzaren prozesuan zehar, ingurumen-baldintzen kalitatea kontrolatzeko metodoak ezagutzea eta desbiderapenak erregistratu eta ikertzeko moduak identifikatzea.

• Kalitate-kontrol batek eskatzen duen dokumentazioa eta/edo erregistro-liburuak ezartzea. • Produktu bukatuak dosifikatu, ontziratu eta etiketatzeko sistemen/ekipoen garrantzia baloratzea,

kalitate-faktore gisa. • Programa bat aldaketa teknologikoek edo lan-baldintzen aldaketek sortutako egoera berrietara

egokitzeko beharraz jabetzea. 3. Botika edo antzeko baten doikuntzak fabrikazio-prozesuan edo biltegiratze-aldian zehar laginak hartu eta prestatzeko lanekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botikagintzaren jardueran laginketak duen garrantzia baloratzea. • Botikagintzaren prozesu batean substantzia baten laginketa eskuz edo automatikoki egiteko erabiltzen

diren metodo nagusiak bereiztea, abiaburuko materialak, tarteko produktuak, ontziratu gabeak, edo produktu erdibukatuak edo bukatuak badira ere.

• Materiaren egoera eta baldintza fisikoen arabera, laginak hartzeko ekipoak eta tresnak identifikatzea. • Laginak hartzeko prozedura burutzea, berau ontzi egokian lortuz eta laginaren izaerak eskatzen dituen

baldintzetan gordez, egin behar diren lanak eta derrigorrez hartu behar diren neurriak kontuan izanik. • Lagina patroietatik eta beste laginetatik bereizteko baliabide egokiak erabiliz markatzea. • Laginak hartzeko prozedura batean zehaztu behar diren baldintzak eta frekuentzia finkatzea. • Botikagintza eta antzekoen prozesu-diagrama batean oinarrituta:

− Laginak hartzeko puntuak identifikatzea. − Prozesuaren kontrolean barne hartutako materiak kontrolatzeko beharrezko ekipoak erlazionatzea. − Laborategian egin behar diren entseguak eta analisiak zehaztea.

• Laborategiko jardun egokirako arauak ezagutu eta betetzea, laginak hartu eta prestatzeko garaian. • Biltegiratzeko zona desberdinak ezagutzea, bai eta zona horietan jarrita dauden materialen etiketak

ere. 4. Bukatutako botiken kalitatea entsegu fisikoen bidez kontrolatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

Page 26: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

26

• Botika batean kontrolatu behar diren propietate fisiko eta fisiko-kimiko nagusien kontzeptuak

definitzea. • Botiken propietateak adierazteko gomendatzen diren neurri-unitateak identifikatzea eta unitate-

sistemen aldaketei irtenbideak ematea. • Egokitzapen-material primarioan eta sekundarioan nahiz bukatutako produktuan propietate fisikoak

eta fisiko-kimikoak kontrolatzeko arauak eta erabiltzen diren entsegu-ekipoak identifikatzea. • Aldagai bera neurtzen duten teknika edo tresna desberdinen artean, entsegua egingo zaion materia-

motari eta eskatutako neurriaren doitasun edo zehaztasunari ondoen egokitzen zaiona aukeratzea. • Aparatu egokien laguntzarekin, entsegu fisikoak egitea, materiala behar bezala manipulatuz eta

segurtasun-neurriak errespetatuz, produktu horiek eskatzen diren kalitate-zehaztapenei erantzuten ote dieten egiaztatzearren.

• Entseatutako materialak onartu edo gaitzesteko mugak ezagutzea, zehaztapenen arabera. • Kalitate-kontrolean bertan sortutako hondakinak ezabatzeak ingurumenean izan ditzakeen ondorioak

baloratzea, horren araberako ekintzak sustatuz. 5. Botikagintzaren prozesuko kalitate-kontrolean analisi kimikoak eta tresna bidezkoak egiteko erabiltzen diren teknika nagusiak interpretatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Tresna bidezko metodoak eskaintzen duen informazioa (neurria) substantzia baten kontzentrazioa

identifikatzea edo neurtzea ahalbidetzen duten propietateekin erlazionatzea. • Aurrez finkatutako parametro bat zehazteko denborari eta tokiari dagokienez egokia den teknika

aukeratzea. • Produktu jakin bateko osagai aktibo desberdinen portzentaia kalkulatzea, horietako bakoitzari

dagokion edukiaren balorazioan oinarrituz. • Metodo kimikoak eta/edo tresna bidezkoak eskainitako datuetan oinarrituz, eskuz eta/edo

automatikoki: − Diluzio-faktoreak kalkulatzea. − Datuak koherenteki aurkeztea eta emaitzak berariazko kalkuluen bidez lortzea. − Patroi edo erreferentzia-taulekin konparatzea, ohiko metodo matematiko/estatistikoen bidez. − Emaitzak aurreikusitako kalitate-zehaztapenen arabera interpretatzea. − Emaitzak onetsi edo gaitzestea.

• Lehengaien, produktu bukatuen eta egokitzapen-materialen kalitate-kontrolean analisi kimiko edo tresna bidezko baten baliozkotze-prozesuko etapak ezagutu eta adieraztea.

• Analisiak eta entseguak egiteko metodo eta teknika berriak asimilatzeaz interesatzea. 6. Esterilizazio-metodoen eta kontserbazio antimikrobiarrerako agenteen eraginkortasuna kontrolatzean, bukatutako produktuaren segurtasun-proba gisa, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botika esterilen eta esterilak ez direnen laginketak bereiztea, kontuan hartu behar diren aldagaiak

identifikatuz. • Laginketan eta kontserbazioan erabilitako material eta ekipo esterilak adieraztea, esterilizazio-

metodoekin erlazionatuz. • Esterilizazioaren eraginkortasuna egiaztatzeko metodoak botiketan erabilitako esterilizazio-

prozedurekin erlazionatzea (lotekako iragazketa, gas, bero lehor, erradiazio ionizatzaile edo ur-lurrun bidezko esterilizazioa), ahalik eta egiaztapen-prozedura egokiena erlazio horren arabera aukeratuz, eta metodo desberdinen bidezko esterilizazioan eragina duten faktore kritiko desberdinak kontuan izanik, prozesua baliozkotzearren.

• Bakteriostatiko baten eraginkortasun-entsegua egitea, ondokoak barne hartuz: − Hazkuntzarako bitartekoa prestatzea. − Inokulatua prestatzea. − Laginak hartzea. − Laginak inokulatuarekin prestatzea. − Inkubazioa.

Page 27: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

27

− Emaitzak aztertzea eta interpretatzea. • Botiketan segurtasun-probak adieraztea. Mikroorganismoekin edo animaliekin egindako probak

(pirogenoak, tolerantzia lokala, endotoxina bakterianoen presentzia). 7. Forma farmazeutiko baten egonkortasuna zehaztea ahalbidetzen duten irizpideak eta formulazioan eragina izan dezaketen propietateak ezagutzean, botikei buruzko arauak ezartzeari begira, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botikagintzako formulazioan eragina izan dezaketen printzipio aktiboen propietate fisikoak eta

kimikoak bereiztea. • Botikagintzako formulazio batean substantzia aktiboen eta eszipienteen arteko elkarreragin fisiko eta

kimikoaren mekanismoak ezagutzea. • Forma farmazeutikoen egonkortasunean eragina duten arrisku-faktoreak ezagutzea. • Agente kontserbatzaile eta esterilizatzaileen eragina baloratzea, bai eta produktuarekin kontaktuan

dauden ontzi desberdinena ere, botikagintzako formulazioaren egonkortasunean. • Bukatutako produktuan printzipio aktiboaren edukiari dagozkion gehienezko tolerantziaren mugak

proposatu eta justifikatzea, iraungipen-datarekiko erlazioan eta egindako egonkortasun-entseguetan oinarrituz (azeleratua eta denbora errealean).

8. Botikagintzaren prozesuko produkzio edo kontrolari buruzko txosten teknikoak lantzean, emaitzak lortzeko datu-tratamenduaren bidez, teknika estatistikoak aplikatuz eta grafikoak eginez, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Txostena osatzen duten elementuak bere helburuen arabera identifikatzea. • Finkatutako metodo batez eta doitasun-tresna ezagunez esperimentalki jasotako datu batzuetan

oinarrituz: − Erabilitako metodoari eta tresnei dagokienez, lortutako doitasuna interpretatzea. − Tresnaren doitasunari dagokionez datu esperimentalen zehaztasuna bereiztea. − Balizko erroreak eta hauen zergatiak zehaztea, erabilitako tresna- eta metodo-motaren arabera. − Datu-taulak eratzea eta eskala-mota desberdinetan grafikoki adieraztea, finkatutako eskalan

aldagaia adierazteko beharrezko kalkuluak eginez. − Emaitzak doitasunaren araberako zifra esanguratsu egokiez adieraztea.

• Jasotako emaitzak materiaren parametroen dokumentu teknikoekin konparatzea, aurreikuspenei dagokienez izan diren desbiderapenak identifikatuz.

• Lortutako emaitzak ebaluatzea, metatu daitezkeen balioak eta baztertu behar direnak bereiziz. • Txostena botikagintzan erabiltzen den terminologiaren eta sinbologiaren bidez adieraztea. • Txosten teknikoak ordenaz, zehaztasunez eta txukuntasunez betetzea. • Kalitate-kontrolaren datuak eta dokumentuak ordenan eta euskarri egokian edukitzea. c) Edukiak I. multzoa: KALITATEAREN KUDEAKETA ETA KONTROLA Prozedurazkoak: • Botikagintzaren prozesuan esku hartzen duten produktuak sailkatzea, dagozkien propietateen arabera,

eta kalitateari buruzko zehaztapen-fitxak egitea. • Kalitate-kontrola egiteko beharrezkoak diren dokumentuak eta/edo erregistro-liburuak ezartzea. • Ekipoen egiaztapenari eta kalibraketari buruzko dokumentuak egitea. • Dokumentuak betetzean ziurtapen-metodoak erabiltzea • Botikagintzan kalitatearen kontrola aztertzea. • Botikagintzaren prozesuari dagokion kalitate-kontrolean egin behar diren entseguak eta analisiak

identifikatzea. • Aldagaien eta atributuen araberako kontrol-grafikoak interpretatzea. • Fabrikazio-prozesuaren diagrama batean oinarrituta, laginak hartzeko eta kalitate-kontrola egiteko

puntuak, maiztasuna eta baliabide teknikoak zehaztea.

Page 28: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

28

• Produkzio-ekipoen garbitasuna ziurtatzeko egin behar diren entseguak identifikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Produktu baten kalitatea eta neurketa. • Kalitatea produktuaren diseinuan. Plangintzaren eta lantzamenduaren fasea. Prozesu-aldaketa.

Produktu baten garapena. • Kalitate-bermea hornitzaileen hornikuntzetan (hornitzaileen auditoria). Laginketa-teknikak lehengaien

harrera- eta biltegiratze-faseetan. • Laginketa-teknikak fabrikazio-prozesuan eta ekipoak garbitu ondoren (kontaminazio eza). • Kalitatea fabrikazioan. Aldaketak prozesuetan eta horien neurketa. • Datuak biltzeko eta estatistikak aurkezteko teknikak. Adierazpen grafikoa. Datuak eta emaitzak

aurkezteko grafiko-motak. • Botiken fabrikazio egokirako arauak kalitateari dagokionez. Kalitate-sistemari buruzko Espainiako

arauak. • Kalitatearen kudeaketa ekonomikoa. Kalitate-kostuak. Kalitatearen hobekuntza. Motibazioa.

Eskuliburuak eta kalitate-sistemak. • Kalitatea entregan eta zerbitzuan. • Automatizazioak kalitatean duen eragina. • Kalitatea bermatzeko ikuskaritza-plan batek dituen helburuak eta elementuak (barne-auditoriak). • Laborategiko jardun egokiari buruzko arauak (GLP): esanahia eta garrantzia. • Prozesuen eta ekipoen kalibraketa, egiaztapen eta baliozkotzearen kontzeptuak. • Datuak eta dokumentuak artxibatzeko metodoak, eskuzkoak nahiz informatikoak. • Laginketa-metodoak. Laginketan erabilitako ekipoak eta tresnak. • Produkzio-ekipoen garbiketa. • Txosten baten helburuak eta elementuak dagozkion xedeen arabera. Jarrerazkoak: • Kalitatea baloratzea, aurrez ezarritako zehaztapenekin bat datozen produktuak lortzeko parametro

gisa. • Funtzioen eta lanen banaketa onartzea, ekipoen arteko koordinazioa eta erantzukizuna. • Kalitate-kontrola justifikatzea kalitate-kudeaketaren osagai gisa. • Ontziratzeak eta etiketatzeak bukatutako produktuetan duen garrantzia baloratzea, kalitate-faktore

gisa. • Zorroztasuna segurtasunari buruz ezarritako arauak betetzean. • Jarrera positiboa eta lankidetzazkoa botikei buruzko araudiak betetzean (GMP eta GLP). • Interesa erakustea botikagintza eta antzekoetako produktuetan izandako aurrerapen teknologikoen

aurrean. • Interesa erakustea lanbide-iguripenak eta norbere gaitasunak kontrastatzea ahalbidetzen duen

informazioa lortzean. II. multzoa: LEHENGAIEN, EGOKITZAPEN-MATERIALEN ETA BUKATUTAKO

PRODUKTUEN ANALISIA ETA KALITATE-KONTROLA Prozedurazkoak: • Botikagintzaren prozesuan propietate fisikoak eta fisiko-kimikoak kontrolatzeko erabiltzen diren

arauak, ekipoak eta tresnak identifikatzea. • Aldagai bera neurtzen duten teknika eta tresna desberdinen artean, entseatu behar den material-motari

eta eskatutako neurriaren zehaztasun eta doitasunari ondoen egokitzen dena aukeratzea. • Laginak hartzeko eragiketak egitea eta lagina baldintza egokietan identifikatzea, berau behar bezala

gordez. • Entsegu fisikoak eta fisiko-kimikoak egitea, botika, kosmetiko eta antzekoen fabrikazioan prozesuaren

aldagaiak eta kalitatea kontrolatuko dituzten parametroak neurtzeko. • Ontziratze-prozesuaren material primario eta sekundarioetan entsegu fisiko-kimikoak eta mekanikoak

egitea. • Laginak, materiala eta tresnak behar bezala manipulatzea. • Esperimentalki lortutako datuetan oinarrituz, eta kasuen arabera:

Page 29: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

29

− Kalkuluak egitea, emaitzak eskatutako unitateetan eta zifra esanguratsu egokietan adierazteko. − Datuen tratamendu estatistikoa. − Taulak eta grafikoak eratzea eta kontsultatzea.

• Txosten bat lantzea, terminologia eta sinbologia egokia erabiliz eta lortutako emaitzen ebaluazioa eta interpretazioa barne hartuz.

• Lehengaietan eta produktu bukatuetan hezetasuna zehaztea. • Masak, bolumenak, lodierak, diametroak eta pH-ak neurtzea. • Disoluzioak eta nahasteak prestatzea, bai eta erreaktiboen eta ereduzko disoluzioen normalizazioa ere. • Produktuak analisi kimiko eta tresna bidezkoari dagozkien tekniken bidez identifikatu eta

kuantitatiboki baloratzea. • Teknika desberdinak erabiltzea forma farmazeutikoen ezaugarri farmakoteknikoak zehaztean. • Disoluzio-entseguak egitea forma farmazeutiko solidoen kalitate-kontrolari dagokion parte gisa. • Balantzak eta pHmetroak egiaztatu eta kalibratzea. • Ontziratze-materialak ezagutzea, ondokoak zehaztuz:

− Onetsi edo gaitzesteko diren propietateak (izaera, lodiera, luzera eta abar). − Biltegiratzeko baldintzak, ondoko parametroen arabera: konposizioa, jatorria, baldintza

klimatikoak eta segurtasuna. • Metodoak eskaintzen duen informazioaren eta substantzia baten kontzentrazioa identifikatu edo

neurtzen duten propietateen arteko erlazioa zehaztea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Laborategian materiak eta materialak manipulatzeko teknika orokorrak. • Laborategiko materiala eskuz nahiz automatikoki garbitzeko teknikak. • Laginak prestatzeko oinarrizko eragiketak. • Lan prozedura normalizatua (SOP). • Propietateak zehazteko metodoak, esaterako: dentsitatea, trinkotasuna, fusio-tenperatura, irakite-

tenperatura, errefrakzio-indizea, kolorea eta pH-a. • Aparatuak kalibratzeko teknikak: balantzak, pHmetroak, termometroak, espektrofotometroak eta abar. • Disoluzioak eta nahasteak: motak eta prestaketa-metodoak. • Txostenak eta analisi-buletinak: motak eta lantzeko metodoak. • Ontzi primario mota desberdinen kalitate-kontrola (beira gardena eta topazioa, plastikoak eta

aluminioa). Beharrezko analisi-teknikak. • Lehengai solidoei dagozkien partikulen tamainaren kontrola. • Teknika espektroskopikoak: Espektrofotometria ultramore-ikusgarria eta infragorria. • Teknika kromatografikoak: gasen kromatografia, bereizmen handiko kromatografia likidoa eta geruza

fineko kromatografia. • Analisirako metodo elektrikoak: potentziometria; konduktimetria. • Analisirako metodo optikoak: errefraktometria; polarimetria. Jarrerazkoak: • Segurtasun-arauekiko errespetua izatea entseguak egitean. Laborategian beharrezko segurtasun-

elementuak erabiltzea. • Kalitate-kontroletik sortutako hondakinak ezabatzeak ingurumenean dituen ondorioak baloratzea. • Ekipo industrialen erabilpen, mantentze, garbiketa eta kalibraketari buruzko eskuliburuetan

adierazitakoa zorroztasunez betetzea. • Erantzukizuna lan-prozedura normalizatuei zorrotz jarraitzean. • Interesa erakustea analisirako metodo eta teknika berrien aurrean. • Lanerako araututako arropa erabiltzea. • Lehengaien kalitate-kontrolean sekuentziazio egokiak duen garrantzia. • Bere jardunean erantzukizuna hartzea, gainerakoengan bukatutako produktuaren kontrolak izan

ditzakeen ondorioak direla-eta. • Sentsibilizazioa botikagintzaren eremuko produktu eta metodo analitiko anitzen aurrean.

III. multzoa: ESTERILIZAZIO ETA KONTROL BAKTERIOLOGIKORAKO

METODOAK

Page 30: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

30

Prozedurazkoak: • Mikroorganismoak sailkatzea eta zehaztea. • Mikroorganismoak hazi, erein eta inkubatzea. • Erreaktiboak eta hazkuntza-baliabideak prestatzea. Hazkuntza-baliabideak ezabatzea. • Mikrobiologia-laborategiko berariazko materiala maneiatu eta erabiltzea: autoklabea, hazkuntza-

labeak, erregailu elektrikoa, ereiteko girtenak eta abar. • Analisirako laginak hartzeko eta horiek prestatzeko lanak egitea, homogenizazio- eta diluzio-tekniken

bidez. • Aparatuak eta tresnak esterilizatzeko teknika desberdinak identifikatzea eta deskribatzea.

− Bero lehor eta bero heze bidezko esterilizazioa. − Iragazketa bidezko esterilizazioa. − Erradiazio ionizagarrien bidezko esterilizazioa.

• Prestaketa eta behaketa mikroskopikoa. • Mikroorganismoen zenbaketa, eskuzkoa eta automatizatua, eta emaitzen interpretazioa. • Zona garbiak zehaztea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Mikrobiologia-laborategiaren antolamendua eta bertan jarraitu beharreko arauak. • Esterilitate-kontzeptua. Esterilizazio- eta desinfekzio-metodoak. • Esterilizazio-metodoen eta kontserbazio mikrobiarreko agenteen eraginkortasun-entseguak.

Esterilitate-kontrola eta pirogenoak. • Purutasun mikrobiologikoaren entseguak. Germenen indizea. • Mikroorganismoak detektatu eta zenbatzeko entseguak. • Laborategiko lan-zonak:

− Zikinak edo garbiketarako. − Garbiak edo aseptikoak.

• Kontrol mikrobiologikoa zona garbietan. • Hartu behar diren neurriak argi ultramorea duten kabina esterilak erabiltzean. • Laginketa: ezinbesteko baldintzak. Ontzi-motak. Jarrerazkoak: • Kontrol mikrobiologikoan segurtasun- eta higiene-arauekiko errespetua izatea eta fabrikazio

egokirako arauekin duten erlazioa. • Ordena eta garbitasuna zaintzea, mikrobiologia-laborategian tresnak eta produktuak manipulatzean. • Araututako lan-arropa erabiltzea. • Sentsibilitatea lan-baldintzek teknika mikrobiologikoetan, norbere eta taldearen osasunean nahiz

ingurumenean izan ditzaketen ondorioekiko, prebentziorako eta babeserako neurri egokiak erabiliz. • Behar bezalako erantzuna sarrien gertatu ohi diren ezbeharren aurrean. • Esterilitate-kontrolek duten garrantziaz jabetzea bai eta germenen indizeak ere botiken kalitate-

kontrolean. IV. multzoa: BOTIKEN, KOSMETIKOEN ETA ANTZEKOEN EGONKORTASUNA

ETA IRAUNGIPENA Prozedurazkoak: • Egin behar diren entseguak eta analisiak identifikatzea, botika, kosmetiko eta antzekoen

egonkortasuna ezagutzeko. • Ezegonkortasun fisikoko eta kimikoko kanpo-faktoreak adieraztea. Degradazioa. • Egonkortasun-entseguak sailkatzea. • Iraungipen-data zehaztea, aldizkako berranalisietako datuetan oinarrituta. • Europako Batasunaren barruko zona klimatikoak sailkatzea. • Agente kontserbatzaileen erabilpena baloratzea, formulazio farmazeutiko, kosmetiko eta antzekoetan. • Ekipo, sala eta tresna egokiak aukeratzea egonkortasun fisiko, kimiko eta mikrobiologikoa aztertzeko. • Formulazio farmazeutikoaren egonkortasunean eragina izan dezaketen substantzia aktiboen propietate

fisikoak eta kimikoak ezagutzea. • Kalkulua, taulak eta grafikoak egitea, egonkortasunaren azterketan lortutako emaitzak baloratzeko.

Page 31: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

31

• Egonkortasun-entsegu azeleratu batean lortutako emaitzak ebaluatzea. • Ganbarak edo sala klimatikoak kalibratzea. • Lehengaiak biltegiratzean berranalisirako datak ezartzea, beren egonkortasunaren arabera. • Egonkortasun-azterketen eta botiken fabrikazio egokirako arauen arteko erlazioa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Formulazio farmazeutiko baten osagai desberdinen elkarreragin fisikoa eta kimikoa. • Ontziaren eragina produktuarekin kontaktuan. • Egonkortze- eta kontserbazio-agenteak. • Entsegu kimikoak, farmazeutikoak eta biologikoak. • Egonkortasuna zehazteko irizpideak botiketan. • Egonkortasuna zehazteko irizpideak lehengaietan eta patroietan. • Substantzia koloratzaileen eta lurrunen iraungipena. • Produktu bukatuen proba toxikologiko eta farmakologiko preklinikoak, berariazko egonkortasun-

azterketetan eta horien erabileran (terapeutikan eta diagnostikoan) oinarrituta. • Iraungipen-data. Kalitate-irizpideak produktuaren biziraupenean zehar. Jarrerazkoak: • Osasun-arloan botiken egonkortasun-azterketek duten garrantziaz jabetzea. • Egonkortasun-entseguak egiteko ekipo, ganbara eta/edo salak behar bezalako baldintzetan

mantentzearen beharraz jabetzea. • Bukatutako produktuaren kalitatean egonkortasun-azterketak baloratzea. 5. lanbide-modulua. SEGURTASUNA ETA INGURUNE KIMIKOA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Materia kimikoek eragindako arriskuaren prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak aztertzea. 2. Industria kimiko-farmazeutikoko lan-metodoei eta -prozedurei dagozkien segurtasun-neurriak

aztertzea. 3. Prozesu kimiko-farmazeutikoak eragindako arriskuaren prebentzio eta kontrolerako erabiltzen diren

sistema, ekipo eta gailuak aztertzea, arrisku-faktoreekin eta prozesu-lanekin erlazionatuz. 4. Produkzio-planta kimiko-farmazeutiko industrialean, ingurumena babesteko neurriak betetzeko

beharrezkoak diren baliabideak aztertzea. 5. Kimikagintza eta botikagintzako lanak eragindako higiene-arriskuaren faktoreak osasunean dituzten

ondorioekin eta detekzio- edo/eta neurketa-teknika eta -gailuekin erlazionatzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Materia kimikoek eragindako arriskuaren prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari dagokien segurtasun-neurriak azaltzea,

materiaren propietateekin erlazionatuz. • Produktu kimikoak beren segurtasunaren edo agresibitatearen arabera sailkatzea, produktuari lotutako

segurtasun-sinbologia identifikatuz. • Materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari aplika dakiokeen segurtasun-araudia

identifikatzea. • Produktu kimikoen ontzietan azaltzen den informazioa interpretatzea. • Manipulatu beharreko materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari dagokien segurtasun-

araudia ezagutzea.

Page 32: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

32

2. Industria kimiko-farmazeutikoko lan-metodoei eta -prozedurei dagozkien segurtasun-neurriak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Babes indibidualerako ekipo desberdinak arrisku-faktoreekin erlazionatzea. • Instalazioen mantentzeari dagozkion segurtasun-neurriak azaltzea. • Ordenari eta garbitasunari dagozkien arauak arrisku-faktoreekin erlazionatzea. • Industria kimikoko segurtasun-seinaleztapen nagusien eskema bat egitea, seinaleztapen bakoitza

dagokion arrisku-faktorearekin erlazionatuz. • Arrisku kimikoko arlo gisa sailkatu direnetan lan-moduak deskribatzea. • Presiora edo hutsean lan egiten duten ekipoei edo lineei dagozkien arriskuak identifikatzea, aldez

aurreko frogak eta abiarazi baino lehen egindako segurtasun-ikuskatzeak justifikatuz. • Lan-prozedurei aplika dakiekeen segurtasun-araudia deskribatzea. • Korronte elektrikoarekin eta gasarekin kontaktuan egotean hartu beharreko prebentzio-neurriak

deskribatzea. • Industria-prozesu kimikoetako segurtasun-neurrietan izan diren aurrerapen teknologikoekiko interesa

edukitzea. 3. Prozesu kimiko-farmazeutikoak eragindako arriskuaren prebentzio eta kontrolerako erabiltzen diren sistema, ekipo eta gailuak aztertzean, arrisku-faktoreekin eta prozesu-lanekin erlazionatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Botikagintzaren prozesu industrialeko segurtasunaren kontrol-sistemaren funtzionamendua azaltzea,

detektagailu, alarma eta aktuadoreen funtzionamendua eta elkarreragina deskribatuz. • Botikagintzaren prozesu industrialeko aktuadoreen funtzioa prozesua garatzean dauden aldagai eta

aldaketekin erlazionatzea. • Segurtasun-sistema barne hartzen duen botikagintzako prozesu industrialaren diagrama bat oinarritzat

hartuta: − Kontrol-sistemari lotutako segurtasun aktibo eta pasiboko arrisku-zonak eta segurtasun-

elementuak identifikatzea. − Alarma-sistemen funtzioa azaltzea eta antolamendua justifikatzea. − Ekipoen erredundantzia segurtasun-sistema gisa justifikatzea.

• Larrialdietako jokabide-sekuentzia deskribatzea, babes pertsonal eta kolektiborako ekipoak identifikatuz.

• Produkzio-plantako botika-kutxaren osagai izan beharko luketen sendagaiak eta produktuak proposatzea.

• Produkzio-planta bat planoan grafikoki irudikatzean, bertan segurtasun-elementuen kokapen aktiboa eta pasiboa proposatzea.

• Produkzio-planta bat planoan grafikoki irudikatzean, arrisku-zonak identifikatzea eta seinaleztapen-neurri egokiak proposatzea.

• Segurtasun-ekipoak beti erabiltzeko prest eta eguneratuta dauden begiratzea. 4. Produkzio-planta kimiko-farmazeutiko industrialean, ingurumena babesteko neurriak betetzeko beharrezkoak diren baliabideak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ingurumenari buruzko erregelamendu eta araudi jakin batzuetarako, eta ongi zehaztutako

botikagintzaren prozesu suposatu bat abiapuntutzat hartuta: − Prozesuari aplika dakizkiokeen araudiaren funtsezko alderdiak identifikatzea. − Balizko ingurumen-inpaktuaren parametroak identifikatzea. − Balizko ingurumen-inpaktuaren parametroak ebaluatu eta kontrolatzea. − Poluitzaileak detektatu eta neurtzeko gailuen, hala nola zaintza-sare, ekipo mugikor edo analisi-kit

deitutakoen antolaera eta aplikazioa justifikatzea. • Produkzio-prozesuari lotutako ingurumen-baldintzak ziurtatzea. • Fabrikazio egokirako prozedurak eta arauak errespetatu eta betetzea. • Ingurumena babesteko araudia kontsultatzea.

Page 33: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

33

• Eguratsera botatzen diren emisioak, ur-arazketak eta hondakinen tratamendua kontrolatzeko sistemen beharra eta garrantzia baloratzea, ingurumena babesteko eta ingurumenari buruzko arauak eta norabideak betetzeko.

• Ingurumen-poluzioa murrizteko eta prebenitzeko teknologia berriekiko interesa edukitzea. • Poluitzaileak detektatzeko ekipoak beti erabiltzeko prest eta eguneratuta dauden begiratzea. 5. Kimikagintza eta botikagintzako lanak eragindako higiene-arriskuaren faktoreak osasunean dituzten ondorioekin eta detekzio- edo/eta neurketa-teknika eta -gailuekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Poluitzaile kimiko eta biologikoak beren izaera, konposizio eta organismoan duten eraginaren arabera

sailkatzea. • Poluitzaile fisikoak eta lan-mikroklimaren deribatuak beren izaera eta organismoan duten eraginaren

arabera sailkatzea. • Detektatzeko edo/eta neurtzeko gailu homologatuak deskribatzea. • Poluitzaile kimiko, biologiko edo fisikoen neurketak zuzeneko detektagailuez egitea, neurketen

emaitza araudi aplikagarriaren erreferentziazko balioen arabera interpretatuz. • Grafikoak eta taulak kontsultatzea, agertzen diren balioak interpretatuz. • Industria-jarduerari dagozkion babes indibidual eta kolektiboko neurriak deskribatzea. • Babes-neurriak zorrotz aplikatzea. • Segurtasun-ekipoak eta detektagailuak beti erabiltzeko prest eta eguneratuta dauden begiratzea. • Balizko istripuak eta botikagintzaren prozesu industrialari lotuta dauden gaixotasunak identifikatzea. • Segurtasuna, osasuna eta lan-jardueraren inguruko beste zenbait alderdi baloratzea. c) Edukiak I. multzoa: PROZESUKO ETA LAN KIMIKOKO SEGURTASUNA Prozedurazkoak: • Segurtasun-tekniken eraginkortasunaren alderaketa-azterketa egitea. • Segurtasun-neurriak ezarri eta kontrolatzea. • Arriskuak antzeman, ebaluatu eta ordenatzea. • Arriskua prozedura eta metodo kimikoez prebenitzeari dagozkion segurtasun-neurriak identifikatzea:

− Arrisku-faktoreak hauek aurreikusi eta kontrolatzeko sistema eta gailuekin erlazionatzea. − Arrisku-faktorea identifikatzea eta seinaleztatzea. − Orden- eta garbitasun-arauak arrisku-faktoreekin identifikatzea.

• Produktu kimikoengatiko arriskuaren prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak identifikatzea: − Materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari dagozkion segurtasun-neurriak zehaztea. − Produktu kimikoak beren segurtasunaren edo agresibitatearen arabera sailkatzea. − Segurtasunari dagokion sinbologia eta seinaleztapena identifikatzea. − Segurtasun-araudia materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari aplikatzea. − Produktu kimikoak erabili eta biltegiratzean orden- eta garbitasun-arauak aplikatzea. − Ihesak eta isurketak prebenitu eta horiei aurre egitea.

• Industria-arriskuen prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak identifikatzea. • Industria-instalazioen eta zerbitzu-sareen (ura, gasak, elektrizitatea, berotzeko eta hozteko sistemak,

etab.) mantentze egokia egiaztatzea. • Segurtasun-neurriak presiora edo hutsean lan egiten duten ekipoen edo instalazioen mantentzeari

aplikatzea. • Korronte elektrikoarekiko kontaktuaren aurrean prebentziorako neurriak analizatzea. • Industria-segurtasunaren seinaleztapena antzemateko ariketak egitea. • Botikagintzaren prozesu industrialeko prozedurei eta metodoei dagozkien segurtasun-neurriak

zehaztea. • Kontrol-sistemak gainbegiratzea: prozesuko segurtasunaren detektagailuak eta alarmak. • Segurtasun-aktuadoreen eta prozesuko aktuadoreen (presioak arintzea, tenperatura-sentsoreak, eta

abar) arteko desberdintasunak eta analogiak. • Segurtasun-seinaleztapen desberdinak erabiliz plantako eskemak eta fluxu-diagramak egitea.

Page 34: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

34

• Arrisku-zonetako lan-metodoak analizatzea. • Lan-metodoei aplika dakiekeen segurtasun-araudia identifikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Segurtasun-teknikak: bilakaera eta planteamendua. Prebentzio-neurriak: beren diseinuaren eta

plangintzaren azterketa. • Arriskuen analisia eta sailkapena. Segurtasun-neurrien azterketa eta beren seinaleztapena. • Produktu kimikoekin lan egitearen arriskuaren prebentzioa: ontziratzea eta etiketatzea. Segurtasun-

seinaleztapena. Ordenari eta garbitasunari dagozkien arauak. Ihesak eta isurketak. Araudia. • Industria-arriskuen prebentzioa:

− Korronte elektrikoarekin kontaktuan egotearena. − Instalazioen eta zerbitzu-sareen (ura, gasak, elektrizitatea, berotzeko eta hozteko sistemak, etab.)

mantentzeari dagokiona. − Presio- eta huts-ekipoei dagokiena. − Ekipo mugikorrena. − Sute eta leherketarena.

• Prozesuko arriskuaren prebentzioa: − Kontrol-sistemak. Prozesuko segurtasun-detektagailuak. Alarmak. − Prozesuko aktuadoreak. Segurtasun-aktuadoreak. − Kontrol-sistemako akatsak prebenitzeko sistemak.

Jarrerazkoak: • Industri kimika prozesuko segurtasunerako finkatu den araudia betetzea. • Lanpostuko jarreretan segurtasun- eta higiene-arauen arabera jokatzea. • Lan-taldean integratzea. • Industri kimika segurtasunaren alorrean jarduera berriei ekiteko interesa edukitzea. • Lana eta denbora behar bezala banatzea, arriskuak murrizteko faktore gisa. • Segurtasun-arauek produkzio-prozesuaren jarduera guztietan duten garrantzia baloratzea. • Ekipoak, instalazioak eta produktuak manipulatzean ordena, zehaztasuna eta garbitasuna. II. multzoa: INDUSTRIA-HIGIENEA ETA LAN-BABESA ETA

INGURUMENARENA Prozedurazkoak: • Higieneari dagokion arrisku-faktore eta osasunean dituzten ondorioen eta detektatu edo/eta neurtzeko

gailuen artean erlazioak ezartzea: − Poluitzaile fisikoak beren izaeraren eta organismoan eduki ditzaketen ondorioen arabera

sailkatzea. − Poluitzaile fisiko, kimiko eta biologikoak, beren izaera, osaera eta organismoan eduki ditzaketen

ondorioen arabera sailkatzea. − Poluitzaile kimiko, biologiko edo fisikoen neurketak egitea, neurketen emaitza araudiaren arabera

interpretatuz. − Detektatu edo/eta neurtzeko gailuak analizatzea. − Babes indibidual eta kolektiborako neurriak analizatzea.

• Larrialdiei erantzuna emateko babes-neurriak eta -baliabideak aztertzea: − Larrialdiko jokabide-sekuentziak deskribatzea. − Babes-neurri kolektiboak betetzea. − Babes indibidualeko ekipoak arrisku-faktoreekin identifikatzea. − Produkzio-plantan segurtasun-elementuen kokapena proposatzea. − Seinaleztapen-neurriak proposatzea, arrisku-zonak eta balizko larrialdia adierazi ondoren. − Sute, leherketa, toxikapen, ihes eta isurketen aurkako larrialdi-planak aplikatzea.

• Botikagintzaren prozesuan ingurumena babesteko neurriak betetzeko baliabideak aplikatzea: − Ingurumenari dagokion araudia botikagintzaren prozesu bati identifikatzea. − Poluitzaile fisiko, kimiko eta biologikoak beren izaera, konposizio eta ingurumenean eduki

ditzaketen ondorioen arabera sailkatzea. − Ingurumenean eragina izan lezaketen parametroen identifikazioa.

Page 35: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

35

∗ Eguratserako emisioak. ∗ Hondakin-urak. ∗ Hondakin solidoak.

• Poluitzaileak detektatu eta neurtzeko gailuak erabiltzea. • Ingurumenean eragina izan lezaketen parametroak ebaluatu eta kontrolatzea. • Ingurumen hurbilean industria-produkzio kimikoko instalazioen emisioen ondorioak identifikatzea. • Hondakinak ahalik eta gehien murriztu eta ezabatzeko teknikak aplikatzea. • Hondakinak tratatzeko ingurumenari dagokion araudia aplikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Babes-neurriak eta baliabideak eta larrialdiaren aurreko erantzuna:

− Poluitzaile fisikoak eta kimikoak botikagintzaren prozesuan. − Pertsonen osasunean dituen ondorioak. Neurketa- eta balorazio-teknikak. prebentzio- eta babes-

teknikak. − Babes kolektiboa eta babes indibidualerako ekipoak. − Premiazko neurriak eta larrialdietako erantzuna:

∗ Lan-istripuak. Sailkapena. Istripuen arriskuaren indizeen analisia. Istripuen jakinerazpena eta erregistroa. Istripuak eta gorabeherak ikertzeko metodoak.

∗ Sutea eta leherketa. Sorrera, detekzioa eta babesa. Suaren teknologia. − Larrialdietako ekintza-plana: motak. − Larrialdietarako planak:

∗ Suteen aurrean: itzaltze-ekipoak eta -teknikak. ∗ Leherketen aurrean. ∗ Toxikapenen aurrean. ∗ Barne- eta kanpo-ihesen eta isurketen aurrean.

• Prebentzioa eta ingurumenaren babesa: − Industria-higienea. Higiene-arriskuak. Prebentzioa eta ingurumenaren babesa lanean. − Poluitzaile fisiko, kimiko eta biologikoak. Detekzio- eta neurketa-gailuak. Higiene-arriskuen

mapa. − Eguratserako emisioek, hondakin-urek eta hondakin solidoek eragindako poluzioa. Ingurumenaren

poluzioari aurre egiteko larrialdi-plana. − Poluitzaileen tratamendu- eta neurketa-teknikak. Ingurumenari dagokion araudia. − Hondakinak ahalik eta gehien murrizteko teknologia berriak.

Jarrerazkoak: • Segurtasun- eta higiene-arauek botikagintzako jarduera guztietan duten garrantzia baloratzea. • Lan- eta ingurumen-araudia errespetatzea eta betetzea. • Gehien gertatzen diren istripuen aurrean erreakzio egokia izatea. • Botikagintzaren produkzio-prozesuko lan-baldintzek osasun pertsonalean, kolektiboan eta

ingurumenean eduki ditzaketen ondorioez jabetzea, lan-baldintzak hobetzearren, prebentzio-neurri eta babes egokiak erabiliz.

6. lanbide-modulua. LAN-GIROKO HARREMANAK (LGH) a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Lanbide-irudiari lotutako lan-jarduerak garatzean sortzen diren komunikazio-prozesuak aztertzea. 2. Lan-jardueren garapenean eta ingurunean sortzen diren gatazka esanguratsuak saihetsi eta, hala

badagokio, dagokion mailan ebazteko prozedurak ezartzea. 3. Dagokion mailako lanbide-jarduerak garatzeko garaian, erabakiak hartzeko prozesuan eragina duten

aldagai esanguratsuak aztertzea. 4. Dagokion mailako lanbide-jarduerak normaltasunez garatzean sortzen diren egoera desberdinei

dagokienez, lidergo-estilo egokiak aztertzea.

Page 36: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

36

5. Bileretan parte hartzea, horiek gidatu eta moderatuta eta/edo, betiere, beraiek garatzen eta helburuak lortzen aktiboki lagunduta.

6. Lan-ingurunean, motibaziorako elementuak, prozesuak eta/edo teknikak aztertzea, lan-giroa hobetzeko eta enpresaren helburuekiko konpromisoa areagotzeko.

b) Ebaluazio-irizpideak 1. Lanbide-irudiari lotutako lan-jarduerak garatzean sortzen diren komunikazio-prozesuak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Komunikazio-prozesuan parte hartzen duten elementuak deskribatzea. • Enpresa bateko giza taldearen egitura formalean nahiz informalean dauden komunikazio-sareak

azaltzea. • Komunikazioa zein testuingurutan sortzen den identifikatzea, komunikazio horretan parte hartzen

dutenen gaitasun funtzionalak eta ezaugarri indibidualak adierazita. • Komunikazio eraginkorra lortzeko komunikazio-mota eta komunikazio-estrategia egokienak

aurkitzea, horiek zuzentzen direneko solaskideen arabera, hori guztia suposiziopean. • Komunikazio-estilo desberdinak erabiltzea, horiek ingurunearen egoera eta ezaugarri, mezu, solaskide

eta abarretara egokituta. • Mezua ulertzea oztopatzen duten interferentzia posibleak ebaluatzea, horiek sortarazten dituzten

arrazoiak aurkituta. • Komunikazio-prozesuan hurbilerraz izatea, harreman-mugak argi eta garbi finkatzea eta informazioa

ematean neurrigabekeria saihestea. 2. Lan-jardueren garapenean eta ingurunean sortzen diren gatazka esanguratsuak saihetsi eta, hala badagokio, dagokion mailan ebazteko prozedurak ezartzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lan-eremuko gatazka nagusiak sortarazten dituzten faktoreak eta/edo elementuak azaltzea. • Negoziazioaren kontzeptua eta elementuak definitzea. • Lan-eremuan esanguratsuak diren frustrazio-portaera sintomatikoak sailkatzea. • Ekipoak edo enpresak osatzen dituzten kideen portaeren aurrean izaten diren jarrerazko erantzunak

erlazionatzea, balore-iritziak eta gatazkak saihestuta. • Negoziazio-egoera batean azal daitezkeen portaera-mota desberdinak eta horien eraginkortasuna eta

estrategiak identifikatzea. • Negoziazio-estrategiak enpresaren eremuan sortzen diren ohiko gatazka-egoerekin erlazionatzea. • Negoziazio-prozesu posibleak diseinatzea, informazioa jasotzeko, indar-harremanak aztertzeko eta

akordio posibleak aurreikusteko faseak kontuan hartuta, guztia suposiziopean. 3. Dagokion mailako lanbide-jarduerak garatzeko garaian, erabakiak hartzeko prozesuan eragina duten aldagai esanguratsuak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Erabakiak hartzeko prozesua azaltzea, haren garapen-faseak adierazita. • Suposizioetan, arazo baten arrazoi edo jatorri nagusia identifikatzea. • Suposiziopean, ezar daitezkeen konponbideak deskribatutako arazoekin erlazionatzea. • Arazoetarako konponbide egokiak hautatzea, horiek erabakiak hartzeko prozesuarekin lotuta. • Erabakien emaitzak eta horiek lan-jarduera garatzean duten eragina aztertzea. • Gainerakoen iritziak errespetatu eta kontuan hartzea, norberaren iritzien aurkakoak izan arren. 4. Dagokion mailako lanbide-jarduerak normaltasunez garatzean sortzen diren egoera desberdinei dagokienez, lidergo-estilo egokiak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aginte-estiloak deskribatzea, ezaugarri eta jokabide esanguratsuenak adieraziz.

Page 37: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

37

• Enpresa baten antolamenduan erdi-mailako agintariaren funtzioak, eskumenak eta mugak azaltzea. • Aginte-estilo desberdinak ikasle bakoitzaren estiloarekin alderatzea. • Aginte-estilo bat norberaren ezaugarrien araberako hautaketa justifikatzea. • Lidergo-estiloak suposizio batean deskribatuta aurki daitezkeen egoera desberdinekin erlazionatzea. • Suposizioetan lan-egoeretako lidergo-estilo desberdinen eraginkortasuna ebaluatzea. • Lidergoa erabiltzeko norberaren jarrerak eta komunikazio-estiloa egokitzeari dagokionez,

autoebaluazioa egitea. 5. Bileretan parte hartzean, horiek gidatu eta moderatuta eta/edo, betiere, beraiek garatzen eta helburuak lortzen aktiboki lagunduta, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Bilera-mota desberdinak azaltzea, beren funtzioak, garapenaren etapak eta prozesu formala adieraziz. • Bilerak planifikatzeko metodoak deskribatzea, kasu simulatuen bitartez bilera baten helburuak,

dokumentazioak, gai-zerrenda, bertaratuak eta deialdia definituz. • Lan-taldeek bakarkako lanarekin alderatuta dituen abantailak aipatzea. • Talde-bileretan lortu nahi diren helbururik garrantzitsuenak azaltzea. • Partaideen tipologia identifikatzea, moderatzaileak eduki beharko dituen oinarrizko ezaugarriak

ondorioztatuz. • Bilerak gidatu edo/eta moderatzea, bilerako kideen partaidetza lortuz, guztien artean denbora berdin

banatuz. • Bileretan aurreikusitako helburuen araberako emaitzak lortzea. • Emaitzak dokumentu-euskarrian edo horren ordezko tresnan formalizatzea. • Partaidetza errespetatzea eta bilerako partaideen iritziak kontuan hartzea, jarrera moralistak, babesleak

edo deskalifikaziozkoak saihestuz. 6. Lan-ingurunean, motibaziorako elementuak, prozesuak eta/edo teknikak aztertzean, lan-giroa hobetzeko eta enpresaren helburuekiko konpromisoa areagotzeko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lan-ingurunean motibazioa zehaztea, arlo honetako teoria garrantzitsuenak azalduz. • Lan-jarduera burutu bitartean motibazio-teknikak aplikatuz lor daitezkeen oinarrizko hobekuntzak

azaltzea. • Simulazio-suposizioetan emandako egoeretarako egokiak diren motibazio-teknikak identifikatzea. • Suposizio simulatuetan motibazio-teknikak edo/eta elementuak finkatzea. • Suposizio simulatuetan motibazio-elementuak aplikatzeko teknikak lantzean izan litezkeen kostuak

eta onurak baloratzea. • Motibazio-elementuak edo/eta teknikak aplikatzearen emaitzak ebaluatzea. c) Edukiak I. multzoa: KOMUNIKAZIOA ERAKUNDEETAN Prozedurazkoak: • Lan-jardueran edo eremuan egoera desberdinei egokitutako komunikazio-mota eta estrategiak

hautatzea. • Komunikazio-estilo desberdinak erabiltzea, ingurune, mezu, solaskide, eta abarren zirkunstantzia eta

ezaugarriei egokituz. • Mezu bat ulertzea eragozten duten balizko interferentziak ebaluatzea eta hauek eragiten dituzten

arrazoiak ondorioztatzea. • Bere jardueraren eremuan gatazkak konpontzeko estilo eta estrategia batzuk erabiltzea. • Enpresan sor daitezkeen gatazka-egoera desberdinei dagokienez negoziazio-estrategia desberdinak

finkatzea. • Negoziazio-prozesuak diseinatzea, informazio-bilketa, indar-erlazioaren ebaluazioa eta balizko

akordioen aurreikuspenaren faseak kontuan hartuta.

Page 38: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

38

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Komunikazio-prozesuak: elementuak. • Komunikazio-motak. • Komunikazio-sare formalak eta informalak lan-taldeetan. • Egitura formala eta informala enpresako giza taldeetan. • Nortasunaren teoria: oinarrizko kontzeptuak eta oinarrizko tipologiak. • Enpresako talde-gatazkak: lehiakortasuna, frustrazioa eta bere ondorioak lanean. • Negoziazioa, kontzeptua eta esku hartzen duten elementuak. Jarrerazkoak: • Komunikazioa eskuragarria, egokia eta errespetuzkoa izatea. II. multzoa: ENPRESAKO ERDI-MAILAKO AGINTEA: AGINTEA ETA

LIDERGOA. ERABAKIAK HARTZEA. MOTIBAZIOA LANEAN Prozedurazkoak: • Lan-inguruneko giza arazoen arrazoiak eta soluziobide-saioak ikertzea. • Erabaki posibleak hartzea, dauden baliabideak eta jasotako informazioak erabiliz. • Erabakiak hartzeko beharra eta hauen emaitzak ebaluatzea. • Hartutako erabakia kontrolatu eta bere jarraipena egitea. • Enpresako erdi-mailako agintariaren funtzioak identifikatzea. • “Lidergo-estiloa” kontzeptua interpretatzea. • Lidergo-estilo desberdinak jokabidearen igurikapenen arabera erabiltzea. • Lortutako emaitzak erabilitako lidergo-estiloaren arabera ebaluatzea. • Norberaren lidergo-estiloa ezaugarri pertsonalen arabera identifikatzea. • Lanean motibatzeko teknikak identifikatzea. • Motibatzeko teknikak hautatzea. • Motibatzeko teknikak aplikatzearen emaitzak ebaluatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Erabakiak hartzeko prozesua eta bere faseak. • Erabakiak hartzeko estiloak. • Agintea eta lidergoa. Lidergo-estilo desberdinei buruzko teoriak, beren ezaugarriak eta

eraginkortasuna. • Enpresako erdi-mailako agintaria: eskumenak eta mugak. Enpresako organigraman duen kokapena. • Jokabidearen motibazioari buruzko teoriak. • Lanerako motibazioak enpresa-erakundeetan duen garrantzia. Jarrerazkoak: • Bere funtzioak betetzean eta dagozkion lanak egitean, norbanako eta talde, taldekide eta

erakundearekiko errespetuaz jokatzea. • Bakarka eta taldean lan egiteko gaitasuna autoebaluatzea. • Lanbidea garatzeko alderdi motibagarriak baloratzea. III. multzoa: LAN-BILERAK Prozedurazkoak: • Bilera-mota desberdinen plangintza: helburuak. Bertaratuak. Deialdia. Gai-zerrenda. Dokumentazio

osagarria. • Bilera bateko partaideen tipologia eta hauei dagokienez moderatzaileak eduki behar duen jokabiderik

egokiena. • Zereginaren inguruan antolatutako taldeek izaten dituzten talde-prozesuaren faseak eta horietako

bakoitzean gidariaren jokabide dinamizatzaile egokienak zeintzuk diren identifikatzea. • Bilerak eramatea eta moderatzea. • Emaitzak aurreikusitako helburuen arabera lortzea.

Page 39: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

39

• Bileretako akordioak dokumentuetan formalizatzea. • Negoziazio-bileren plangintza estrategikoa egitea. • Negoziazio-bileretako kudeaketa taktikoa egitea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lan-bilerak: helburuak. Sailkapena. Garapen-etapak. • Taldeko lana: abantailak eta eragozpenak bakarkako lanarekin alderatuta. • Taldeen egitura formala eta informala. Talde-prozesua. • Bileren plangintza: helburuak. Bertaratuak. Deialdia. Gai-zerrenda. Dokumentazio osagarria, eta abar. • Negoziazioa: Plan estrategikoa eta kudeaketa taktikoa. Jarrerazkoak: • Bileretan parte hartzea, gainerako parte-hartzaileak eta beren iritziak errespetatuz. • Talde-lanaren abantailak eta eragozpenak baloratzea. • Negoziazio-prozesuan betiere adostasuna helburutzat izatea. 7. lanbide-modulua LAN-PRESTAKUNTZA ETA -ORIENTABIDEA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Prebentzio- eta/edo babes-ekintzak zehaztea, titulazioan aipatzen diren ekintzek sortzen dituzten

arrisku-faktoreak eta osasunarentzako eta ingurumenarentzako ondorioak txikiagotuz. 2. Egoera simulatuetan, istripuaren lekuan oinarrizko osasun-neurriak berehala aplikatzea. 3. Lan-kontratazioaren modalitateak eta norberaren konturako langile gisa lan-munduratzeko prozedurak

aztertzea. 4. Lanbide-ibilbideak ezartzea, norberaren gaitasunak eta interesak identifikatuz eta eskueran dagoen

informazio publikoa erabiliz. 5. Lanaren lege-esparrua interpretatzea eta lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta

betebeharrak bereiztea. 6. Estatuko eta EAEko egitura sozioekonomikoa identifikatzea, titulazioak aipatzen duen produkzio-

sektorearen neurria, osaera eta aurreikusitako bilakaera bereziki aztertuz. 7. Sektoreko enpresa esanguratsu baten oinarrizko antolamendu-egitura identifikatzea. 8. Sektoreko ereduzko enpresa baten memoria ekonomikoaren parametro azpimarragarriak

interpretatzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Prebentzio- eta/edo babes-ekintzak zehaztu eta titulazioan aipatzen diren ekintzek sortzen dituzten arrisku-faktoreak eta osasunarentzako eta ingurumenarentzako ondorioak txikiagotzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Sektorean garatzen diren industria-prozesuetatik eratortzen diren ingurumenarentzako ondorioak

azaltzea. • Bere lan-esparruan ohikoenak diren arrisku-egoera eta/edo -faktoreak identifikatzea. • Sektorean ohikoak diren gaixotasun profesionalak, osasunari egindako kalteak eta/edo lan-istripuak

deskribatzea. • Aipatu diren lan-jardueren burutzapenean sortzen diren ohiko gaixotasun profesionalak, osasunari

egindako kalteak eta lan-istripuak sailkatzea. • Prebentzio- eta/edo babes-jarduneko teknika orokorrak bere lan-esparruan ohikoak diren arrisku-

egoera eta/edo -faktoreekin erlazionatzea. • Bere lan-esparruan ohikoenak diren arriskuei dagozkien prebentzio- eta/edo babes-jarduerak

proposatzea. • Lehen laguntzetarako botikina egoera egokian edukitzea. • Enpresaren barruan eta kanpoan segurtasunaren alorrean eskumena duten organoak identifikatzea.

Page 40: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

40

• Ohiko prebentzio- eta/edo babes-elementuak egiaztatzea, ezarrita dauden arauak kontuan izanik. • Lana burutzerakoan ingurumenari egindako kalteak saihestu edo txikiagotzeko har daitezkeen

neurriak proposatzea. 2. Egoera simulatuetan, istripuaren lekuan oinarrizko osasun-neurriak berehala aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lanbidearen burutzapenean ohikoak diren lesio eta/edo istripuen aurrean jarduteko prozesua edo

protokoloa azaltzea. • Lesioak bizitzarentzat duten arriskuaren arabera sailkatzea. • Lesionatu bat baino gehiago dagoenean edo pertsona batek lesio bat baino gehiago duenean, esku-

hartzean lehentasuna nork duen identifikatzea. Hau egiteko irizpidea honakoa izango da: lehendabizi bizitzarentzat arrisku handiena duen lesioari arreta eskaintzea.

• Aurreko kasuan agertzen diren lesioen arabera aplikatu behar diren neurrien sekuentzia identifikatzea. • Osasun-teknikak gauzatzea (erreanimazioa, inmobilizazioa, eramatea...), ezarrita dauden protokoloak

aplikatuz. • Bidezko organismoetara deitzea zaurituta dauden pertsonak eraman eta zaintzeko. • Istripuren bat egonez gero, azkar eta eraginkortasunez jardutea. 3. Lan-kontratazioaren modalitateak eta norberaren konturako langile gisa lan-munduratzeko prozedurak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Norberaren konturako langile gisa jarduteko eratze-prozesuan inplikatuta dauden erakundeak

adieraztea, burutu behar diren tramiteak azalduz. • Norberaren konturako langile gisa zergei eta Gizarte Segurantzari dagokionez dauden betebeharrak

deskribatzea. • Bere produkzio-sektorean (indarrean dagoen legeriaren arabera) dauden lan-kontrataziorako

modalitate desberdinak identifikatzea • Kontratazio-modalitate desberdinak konparatzea, bakoitzaren ezaugarriak adieraziz (iraupena, soldata

edo beste edozein aldagai azpimarragarri kontuan izanik). • Sektorean normalki egiten diren kontratuak formalizatzea, dagozkien eredu ofizialetan. • Norberaren konturako langile gisa jartzearen ondoriozko zergei eta Gizarte Segurantzari loturiko

betebeharrei buruzko dokumentazioa betetzea inprimaki ofizialetan. • Langile autonomo gisa jartzeko egon daitezkeen finantzaketa-iturriak, dirulaguntzak eta/edo bestelako

abantailak ezagutzea. • Norberaren konturako langile gisa jartzeko beharrezko dokumentazioa betetzea inprimaki ofizialetan. • Norberaren konturako lana eta besteren konturako lana alderatzea, lan-munduratzeko modu posible

gisa. 4. Lanbide-ibilbideak ezartzean, norberaren gaitasunak eta interesak identifikatuz eta eskueran dagoen informazio publikoa erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lortutako gaitasun, jarrera eta ezagutzetatik eratortzen den lanbide-balioa identifikatzea. • Bere esparruan dagoen lan-eskariaren baldintzak interpretatzea, lortutako lanbide-balioarekin

erlazionatuz. • Lan-munduratzeko aukerak izan ditzakeen zonako prestakuntza-eskaintzari eta enpresa-ehunari

buruzko informazio-iturriak erabiltzea, enplegu-eskaintzarekiko dituen iguripenei lotuta enpresaren datuak eta informazioa lortuz.

• Prestakuntza-premia osagarriak ondorioztatzea, dituen enplegu-aukerak zabaltzeko eta/edo behin enplegua lortu ondoren aberastasun profesionala lortzeko.

• Prestakuntza-ibilbideak ezartzea antzemandako beharren arabera. • Enplegua lortzeko teknikak prestatzea eta, horretarako elkarrizketak egitea, testak betetzea eta abarri

buruzko simulazioak egingo dira. • Enplegu batean aurkezteko eta/edo eskaria egiteko dokumentuak lantzea.

Page 41: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

41

5. Lanaren lege-esparrua interpretatzean eta lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta betebeharrak bereiztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lan-zuzenbidearen oinarrizko iturriak azaltzea (Konstituzioa, Langileen Estatutua, Europako

Batasunaren Arteztarauak, Hitzarmen Kolektiboa eta abar), dagozkion eskubideak eta betebeharrak bereiziz.

• Negoziazio kolektiboko prozesu bat, suposiziopean, deskribatzea, negoziatu ohi diren aldagai garrantzitsuenak adieraziz: soldatak, segurtasuna eta higienea, produktibitatea eta abar.

• Besteren konturako langileentzako Gizarte Segurantzari eta INEMi (edo bere funtzioak bere gain hartzen dituen EAEko organismoari) lotutako prestazioak eta betebeharrak identifikatzea, suposizio desberdinen arabera.

• Besteren konturako langile batentzako soldata-agiriak formalizatzea, suposizio desberdinetan oinarrituz.

• Hartzekoen likidazio batean agertzen diren kontzeptu desberdinak interpretatzea. • Suposizio desberdinetan oinarrituz hartzekoen likidazioak kalkulatzea. • Inprimaki ofizialetan errenta-aitorpen sinpleak betetzea, lortutako errendimendu desberdinak

identifikatuz eta zerga-zorra kalkulatuz. 6. Estatuko eta EAEko egitura sozioekonomikoa identifikatzean, titulazioak aipatzen duen produkzio-sektorearen neurria, osaera eta aurreikusitako bilakaera bereziki aztertuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Magnitude makroekonomiko nagusiak (BPG...) interpretatzea eta hauen artean dauden erlazioak

azaltzea. • Produkzio-sektore desberdinak sailkatzea, bai eta hauek euskal ekonomian duten garrantzi erlatiboa

ere. • Bere produkzio-sektorearen egituraketa deskribatzea, hau da, bere tamaina, enpresen tamaina, kopurua

eta mota, populazio aktiboa, okupazio-tasa eta abar, ezaugarri bereizgarriren bat ote dagoen adieraziz. • EAEko sektorearen informazioa eta egituraketa Estatuko gainontzekoarekin erlazionatzea, lan-

munduratze posible baterako zonei buruzko datuak lortzeko moduan. • Sektorean aurreikusten den eboluzioa, hazkundea, egon daitezkeen aldaketa teknologikoak eta abar

adieraztea. 7. Sektoreko enpresa esanguratsu baten oinarrizko antolamendu-egitura identifikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Sektoreko kudeaketa-eredu esanguratsuaren deskribapena egitea. • Sektoreko enpresa esanguratsu baten funtzio-arloen azalpena egitea. • Sektoreko enpresa baten oinarrizko organigrama interpretatzea, azpian dauden aginte- eta

komunikazio-erlazioak eta abar azalduz. • Suposizio baten pean, enpresa baten egituran bere lanbideari loturiko funtzioak kokatzea. • Bere lanbideari datxezkion jardueren garapen normalean enpresa bateko funtzio-arlo desberdinekin

sor daitezkeen erlazioak adieraztea. • Bere jarduerak burutzerakoan enpresako beste sekzio batzuekin sortzen diren koordinazio-beharrak

azaltzea. 8. Sektoreko ereduzko enpresa baten memoria ekonomikoaren parametro azpimarragarriak interpretatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Sektoreko enpresa bateko balantze baten eta galdu-irabazien kontu baten partida nagusiak azaltzea. • Aztergai dugun sektoreko enpresa baten suposizio batean finantza-egoera zehazten duten oinarrizko

ratioak (finantza-autonomia, kaudimena...) kalkulatu eta interpretatzea. • Sektoreko enpresa baten oinarrizko aurrekontuen egituraren eta hauek barne hartzen dituzten

kontzeptuen deskribapena egitea. • Sektoreko enpresa baten oinarrizko aurrekontuak interpretatzea. • Aurrekontuak lantzerakoan laguntzea.

Page 42: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

42

• Egon daitezkeen finantzaketa-bideak bereiztea (autofinantzaketa, leasing...). c) Edukiak I. multzoa: SEGURTASUNA ETA OSASUNA Prozedurazkoak: • Segurtasun eta higienearen alorrean eskuduntza duten organismoak identifikatzea. • Arriskuen prebentzioa: prozedurak. • Lehen laguntzetarako botikina edukitzea. • Lesioen arriskuaren arabera esku hartzea: lehentasunak identifikatzea eta aplikatu beharreko neurriak

sekuentziatzea. • Osasun-teknikak gauzatzea. • Zaurituen ebakuazioa eta laguntza: antolaketa • Lanbide-jardueraren ondorioz ingurumenari eragiten zaizkion kalteak gutxitzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lanbide-gaixotasunak, osasunari egindako kalteak eta lan-istripuak: arriskuaren araberako sailkapena. • Lesioak: bizitzarentzat duten arriskuaren araberako sailkapena. • Lehen laguntzak. • Ingurumena eta industria- edo zerbitzu-prozesuak. • Lanean babes- eta/edo prebentzio-teknikak. Jarrerazkoak: • Ingurumen-kontingentzietarako erantzunak emateko ekimena. • Talde-lanean jardutea istripuen eta osasunari egindako beste kalte batzuen prebentzioan lorpenak

izateko. • Lanbidearen burutzapenean arduraz jokatzea ingurumena babesteko. • Egon daitezkeen istripuen aurrean erantzun azkarra eta eraginkorra ematea. • Segurtasun- eta higiene-arauak errespetatu eta betetzea. • Prebentzioa osasunarentzako kalteak saihesteko baliabiderik eraginkorrena bezala baloratzea. II. multzoa: LAN-ESPARRUA Prozedurazkoak: • Eskuratutako gaitasun, ezagutza eta jarreretatik eratorritako balio profesionala identifikatzea. • Bere eremuko lan-eskariaren eskakizunak interpretatzea eta prestakuntza-beharrak ezagutzea. • Enplegua lortzeko teknikak eta dokumentuak prestatu eta lantzea. • Enpresa-ehunari eta prestakuntza-ahalbideei buruzko informazio-iturriak erabiltzea. • Bere hasierako prestakuntzaren prestakuntza-ibilbide osagarriak ezartzea. • Dagozkion eredu ofizialetako kontratu-modalitate desberdinak formalizatu eta alderatzea, horien

ezaugarrien arabera. • Interpretazioa, kalkulua eta formalizazioa: hartzekoen likidazioa. Oinarrizko alokairuaren

ordainagiria. • Inprimakiak betetzea eta inplikatutako erakundeen zerrenda: norberaren konturako langile gisa ezarri

eta funtzionatzea. • Norberaren kontura ezartzeko finantzaketa-iturriak, dirulaguntzak eta/edo abantailak ezagutzea. • Norberaren konturako lana eta besteren konturakoa elkarrekin alderatzea. • Beste pertsonekiko eta erakundeekiko lan-munduratzetik eratortzen diren betebeharrak eta eskubideak

interpretatu eta betetzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lan-zuzenbidearen oinarrizko iturriak: konstituzioa, arteztarau komunitarioak, langileen estatutua eta

hitzarmen kolektiboa. • Kontratazio-modalitateak, indarrean dagoen legeriaren arabera.

Page 43: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

43

• Betebehar fiskalak eta gizarte-segurantzakoak norberaren konturako lanean. • Negoziazio kolektiboa. • Gizarte-segurantzaren eta INEMen sariak eta haiekiko betebeharrak norberaren konturako lanean. Jarrerazkoak: • Beste pertsonekiko eta erakundeekiko lan-munduratzetik eratortzen diren betebeharrak betetzea. • Lan-harremana erregulatzen duten arauak errespetatzea. • Behin enplegua lortu ondoren, prestakuntza osagarriaren eta/edo etengabekoaren beharra bere egitea. • Lanarekiko konpromisoa. III. multzoa: EKONOMIA-ESPARRUA Prozedurazkoak: • EAEn eta Estatuaren gainerakoan dagokion sektorea aztertu eta alderatzea. • Dagokion sektorean aurreikusitako eboluzioa balioestea. • Enpresa-egitura eta garatu beharreko jarduerei lotutako funtzioen kokapena interpretatzea. • Oinarrizko organigramak lantzea. • Lanbide-jarduera garatzean enpresaren beste sekzioekin koordinatzeko beharra antzematea. • Aurrekontuak lantzen laguntzea. • Sektoreko ereduzko enpresa baten oinarrizko ekonomia- eta finantza-ratioak kalkulatu eta

interpretatzea. • Lanbide-jardueren garapenari buruzko oinarrizko aurrekontuak interpretatzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Magnitude makroekonomiko nagusiak eta horien arteko erlazioa. • Produkzio-sektoreak eta horien ekarpena Euskal Herriko eta Estatuaren gainerako ekonomian. • Titulazioari dagokion produkzio-sektorea: konfigurazioa eta aurreikusitako eboluzioa. • Dagokion sektoreko ereduzko enpresa baten funtzio-arloak eta horien arteko erlazioak. • Sektorearen kudeaketa-eredu adierazgarria. • Balantzearen galera- eta irabazi-kontuaren partida nagusiak sektoreko ereduzko enpresa batean. • Enpresa baten oinarrizko aurrekontuak: egitura eta kontzeptuak. • Finantzaketa-motak: oinarrizko eskemak.

Jarrerazkoak: • Laneko bileretan bat etortzeko konpromisoa eta interesa. • Enpresaren beste sekzioek garatzen duten lanarekiko errespetua. • Bestelako sailekin koordinatzeko beharra bere egitea. 8. lanbide-modulua. HIZKUNTZA TEKNIKOA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Aukeratutako hizkuntzan idatzitako sektoreko informazio berezia interpretatzea, ekintza eta/edo

zeregin egokiak aurrera eramateko oinarrizko datuak aztertuz. 2. Aukeratutako hizkuntzan idatzitako testu eta dokumentu profesionaletatik ateratako funtsezko

informazioa ama-hizkuntzara itzultzea, informazio hori behar bezala erabiltzeko eta/edo jakinarazteko asmoz.

3. Aukeratutako hizkuntzan, titulu honi lotutako lanbide-sektorearen berezko jarduerarekin zerikusia duten oinarrizko testu teknikoak idaztea.

4. Aukeratutako hizkuntzan ahozko mezuak sortzea, lanbide-komunikazioko berariazko egoerei aurre egin ahal izateko.

b) Ebaluazio-irizpideak

Page 44: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

44

1. Aukeratutako hizkuntzan idatzitako sektoreko informazio berezia interpretatzean, ekintza eta/edo zeregin egokiak aurrera eramateko oinarrizko datuak aztertuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aukeratutako hizkuntzari dagokion herrialderen bateko argitalpen profesional batean sektoreko

terminologia berezia identifikatzea. • Aukeratutako hizkuntzan idatzitako sektoreko informazio-testu baten datu garrantzitsuenak hautatzea. • Testuen interpretazioan, aukeratutako hizkuntzan idatzitako hiztegi teknologikoak eraginkortasunez

erabiltzea. 2. Aukeratutako hizkuntzan idatzitako testu eta dokumentu profesionaletatik ateratako funtsezko informazioa ama-hizkuntzara itzultzean, informazio hori behar bezala erabiltzeko eta/edo jakinarazteko asmoz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aukeratutako hizkuntzaren eta ikaslearen hizkuntzaren arteko korrelazio semantikoak identifikatzea. • Aukeratutako hizkuntzan idatzitako lanbide-sektoreari buruzko informazio-testu baten datu

garrantzitsuenak itzultzea, kontsultarako beharrezko materialaren laguntzarekin. 3. Aukeratutako hizkuntzan, titulu honi lotutako lanbide-sektorearen berezko jarduerarekin zerikusia duten oinarrizko testu teknikoak idaztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Merkataritzako korrespondentzian erabili ohi diren estilo-formulak aipatzea. • Prentsan irakurritako lan-eskaintza batetik abiatuta, lan-eskaera bat lantzea. • Aukeratutako hizkuntzan "curriculum vitae" laburra idaztea. • Lanbide-sektoreari buruzko ereduzko dokumentuak betetzea. • Merkataritzako gutun bat idaztea agindu zehatzetan oinarrituz, alderdi formalak aplikatuz eta

sektorean aurrez ezarritako estilo-formulak erabiliz. • Komunikazio-helburu espezifikoa eta hartzaileak ulertzeko moduko testu-antolamendu egokia izango

duen txostena egitea.

4. Aukeratutako hizkuntzan ahozko mezuak sortzean, lanbide-komunikazioko berariazko egoerei aurre egin ahal izateko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ahozko oinarrizko adierazpena lortzeko egitura linguistikoak eta beharrezko hiztegia ezagutzea. • Aukeratutako hizkuntzan audio- edo bideo-testu motz bat ahoz laburtzea. • Simulatutako telefono-deiak egitea bere burua identifikatuz, pertsona egokiarengatik galdetuz, datu

zehatzei buruzko informazioa eskatuz eta, jasotako aginduetan oinarrituz, egin diezazkioketen galderei modu argian eta errazean erantzunez.

• Elkarrizketa edo bilera profesional batean egindako galderei egitura errazeko esaldiekin erantzutea. • Elkarrizketa edo bilera profesional batean galdera errazak egitea. • Lanbidearen edo sektorearen berezko zehazpen teknikoak eta/edo komertzialak ahoz adieraztea. c) Edukiak Prozedurazkoak: • Lanbidearen berezko ahozko eta idatzizko informazioetan datu garrantzitsuak hautatzea. • Testu profesionalak (liburuak, dokumentuak, eskuliburuak, aginduak…) interpretatzea. • Ahozko eta idatzizko informazioak ama-hizkuntzara itzultzea. • Lanbide-sektorearen berezko “ereduzko” dokumentuak betetzea. • Lanbide-jarduerarekin lotutako testuak (dokumentuak, txostenak, planak…) lantzea. • Sektorearen berezko mezu eta zehazpen teknikoak/komertzialak ahoz adieraztea. • Gai profesionalei buruzko solasetan, elkarrizketetan, bileretan… parte hartzea.

Page 45: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

45

• Kontsultarako baliabideak (hiztegiak, liburuak…) erabiltzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lanbide-sektorearen berezko hiztegia eta terminologia. • Lanbide-jardunean erabiltzen diren ahozko komunikazioan ezarritako formulak (hasierako eta

amaierako agurrak, kortesia-trataerak…). • Lanbide-jardunean erabiltzen diren idatzizko komunikazioan ezarritako formulak (gutunen

goiburukoak, informatika-sistemetarako sarbidea, protokoloak…). • Komunikazio-egoeraren berezko portaerak. • Bibliografia. Testu profesionalak. Hiztegi teknikoak. Kontsultarako bestelako baliabideak. Kontsulta-

eta erabilera-teknikak. Jarrerazkoak: • Hizkuntza zehaztasunez erabiltzea. • Atzerriko hizkuntzaren berezko ohiturak, jarraibideak eta protokoloak errespetatu eta jarraitzea. • Informazioa interpretatu, adierazi edo itzultzeko autonomia. • Komunikazio-mota desberdinetan (presentziala, idatzizkoa…) solaskideekin tolerantzia eta errespetua

izatea. • Hizkuntza garatu eta sendotzen aurrera egiteko interesa. 9. lanbide-modulua. KALITATEA ETA ETENGABEKO HOBEKUNTZA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. “Kalitatearen” kontzeptua, esanahia eta bilakaera historikoa aztertzea, tituluari dagokion lanbide-

sektore edo -eremuari dagokionez bereziki. 2. Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta hauen funtzioak eta alderdirik bereizgarrienak

aztertzea, lanbide-jarduera edo -burutzapenari lotuz. 3. Lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako prozesu edo funtzio esanguratsuetan kalitatea etengabe

hobetzeko proiektu edo ekintzetan parte hartzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. “Kalitatearen” kontzeptua, esanahia eta bilakaera historikoa aztertzean (tituluari dagokion lanbide-sektore edo -eremuari dagokionez bereziki), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kalitatearen kontzeptuaren bilakaera historikoa deskribatzea, tituluari dagozkion jarduera

esanguratsuei eta sektoreari lotuta. • Erabateko Kalitateko eredu baten oinarrizko funtsak eta printzipioak identifikatzea. • Europako Erabateko Kalitateko ereduaren bereizgarriak diren funtsezko alderdi eta elementuak

identifikatzea.

2. Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta hauen funtzioak eta alderdirik bereizgarrienak aztertzean (lanbide-jarduera edo -burutzapenari lotuz), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Bere lanbide-eremuari dagokionez, kalitatea ziurtatzearen helburuak identifikatzea, arauen beharrak

ondorioztatuz. • Kalitatea ziurtatzeko arauen (Europakoak bereziki) edukia interpretatzea. • Prozesuetan kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak bere lanbide-eremuko jarduerarik

esanguratsuenekin lotzea.

Page 46: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

46

3. Lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako prozesu edo funtzio esanguratsuetan kalitatea etengabe hobetzeko proiektu edo ekintzetan parte hartzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Suposizio erreal edo simulatuetan:

− Esku-hartze eta hobekuntzarako aukera-arloak identifikatzea. − Oinarrizko kalitate-erremintak erabiltzea. − Lanbide-harremanen hobekuntzan eta jardueren garapenean inplikatzeko azturak hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako soluzioetan esku hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako eta bere lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako soluzio edo

planak ezartzearen emaitzak ebaluatzea. c) Edukiak • Kalitatearen kontzeptuaren bilakaera historikoa aztertzea, tituluari dagozkion jarduera esanguratsuei

eta sektoreari lotuta. • Erabateko Kalitateko eredu baten oinarrizko funtsak eta printzipioak identifikatzea. • Europako Erabateko Kalitateko ereduaren bereizgarriak diren funtsezko alderdiak eta elementuak

identifikatzea. • Bere lanbide-eremuari dagokionez, kalitatea ziurtatzearen helburuak identifikatzea, arauen beharrak

ondorioztatuz. • Kalitatea ziurtatzeko arauak (Europakoak bereziki) interpretatzea. • Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta Kimika-sektoreko prozesu eta jarduerarik

esanguratsuenekiko loturak identifikatzea. • Tituluari dagokion lanbide-gaitasunaren prozesu edo jarduera esanguratsu baten edo batzuen

datuetatik eta gainerako aldagai deskribatzaileetatik abiatuta eta guztia sektoreko balizko enpresa batean kokatuta: − Esku-hartze eta hobekuntzarako aukera-arloak identifikatzea. − Oinarrizko kalitate-erremintak erabiltzea. − Harremanetan eta jardueren garapenean hobekuntza pertsonaleko jarrerak eta azturak hartu eta

ezartzea. − Bere mailan, etengabeko hobekuntzan oinarritutako soluzioetan esku hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako eta bere lanbide-eremuari lotutako soluzio edo planak

ezartzearen emaitzak ebaluatzea. 10. lanbide-modulua. LANTOKIKO PRESTAKUNTZA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Botikagintzaren prozesuari buruzko informazioa lantzea, fabrikazioaren egingarritasuna lortuz. 2. Botika edo antzekoen fabrikazio-prozesua doitu, gidatu eta kontrolatzea, produkzioa eta produktuaren

kalitatea bermatuz. 3. Fabrikazio egokirako arauak eta segurtasun, higiene eta ingurumenari buruzko prozedurak aplikatzea. 4. Lantokian erantzukizunezko jarrera izatea eta enpresaren harreman tekniko-sozialen sisteman

integratzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Botikagintzaren prozesuari buruzko informazioa lantzean, fabrikazioaren egingarritasuna lortuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Fabrikazioan esku hartzen duten ekipoak eta materialak identifikatzea. • Laneko sekuentzia eta eragiketak deskribatzea.

Page 47: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

47

• Fabrikazio-denborak kalkulatzea. • Produktuak fabrikatzeko lan-prozedura normalizatuak lantzea. • Produktuaren kalitateari buruzko zehaztapenak deskribatzea. • Prozesuko kontrol-entseguak definitzea eta erregistratzea, eta kontrol-prozedurak zehaztea. • Kontrol-gailuak eta -tresnak deskribatzea. 2. Botika edo antzekoen fabrikazio-prozesua doitu, gidatu eta kontrolatzean, produkzioa eta produktuaren kalitatea bermatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Fabrikazioa gidatzeko prozedurak interpretatzea. • Instalazioan beharrezkoak diren doikuntzak egitea, produktua fabrikatu aurretik. • Hala badagokio, instalazioaren mantentze zuzentzailerako beharrak identifikatzea. • Produktuari dagokionez zehaztutako kalitatea lortzea, laginketen eta entseguen bidez produktuaren

kalitatea zehaztapenekin bat datorrela ziurtatuz. • Prozesuko kontrol-grafikoak interpretatzetik ondorioztatzen diren aldaketak proposatzea. 3. Fabrikazio egokirako arauak eta segurtasun, higiene eta ingurumenari buruzko prozedurak aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Norbanakoaren babeserako zona desberdinetan erabilitako jantziak eta ekipoak pertsonenganako

higiene-arriskuekin eta produktuaren segurtasunarekin erlazionatzea. • Balizko larrialdi-egoeretan erabil daitezkeen detektagailuak eta babeserako sistemak identifikatzea. • Poluzio gurutzatuen prebentzioak eta ingurumenaren proba mikrobiologikoek duten garrantzia

baloratzea, produktuaren kalitatearekiko eta segurtasunarekiko erlazioan. 4. Lantokian erantzukizunezko jarrera izatean eta enpresaren harreman tekniko-sozialen sisteman integratzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Jasotzen dituen argibideak interpretatu eta arduraz betetzea, eta egiten duen lanaren erantzule izatea,

uneoro pertsona egokiekin eraginkortasunez komunikatuz. • Lantokian ezarritako lan-harremanetarako prozedurak eta barne-arauak betetzea, eta uneoro enpresako

aginte-egiturarekiko errespetuzko jarrera erakustea. • Bere jarduerak produkzio-sisteman eta enpresari dagozkion helburuen lorpenean dituen ondorioak

aztertzea. • Finkatutako arauek eta prozedura teknikoek (prozesu-informazioa, kalitate-arauak, segurtasun-

arauak,…) diotenari egokitzea, kalitatearen eta produktibitatearen hobekuntzan parte hartuz. • Profesional gisa bere jarduera egokia dela erakustea, helburuak eta esleitu zaizkion lanak

produktibitatearen eta eraginkortasunaren irizpideen araberako lehentasun-ordenari jarraituz. • Informazioa jaso eta/edo emateko ezarritako sistemak erabiltzea. c) Edukiak Ikastetxeak “lan-egoeretan” kokatutako jarduera gisa finkatuko ditu edukiak, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak argitaratutako Lantokiko prestakuntza lanbide-modulua diseinatzeko curriculum-esparruaren arabera. 3.3. Heziketa-zikloaren sekuentziazioa eta denboralizazioa 3.3.1. Iraupenak Lanbide-modulua Oinarrizko

iraupena Iraupen finkoa

1. Prozesu-industriaren antolamendua eta kudeaketa 85 ordu 90 ordu 2. Botikagintzako arloak eta zerbitzuak 101 ordu 140 ordu

Page 48: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

48

3. Botikagintzaren prozesua 260 ordu 280 ordu 4. Botikagintzako kalitate-kontrola 150 ordu 205 ordu 5. Segurtasuna eta ingurune kimikoa 58 ordu 65 ordu 6. Lan-giroko harremanak (LGH) 60 ordu 60 ordu 7. Lan-prestakuntza eta -orientabidea (LPO) 60 ordu 60 ordu 8. Hizkuntza teknikoa 40 ordu 60 ordu 9. Kalitatea eta etengabeko hobekuntza (KEH) 40 ordu 40 ordu 10. Lantokiko prestakuntza (LP) 336 ordu 400 ordu GUZTIRA 1.190 ordu 1.400 ordu 1. Ikastetxe bakoitzak curriculum-proiektua bere gizarte- eta ekonomia-ingurunera eta

ikasleen ezaugarrietara egokitzeko, ikastetxeek beren esku izango dute guztizko ordutegiaren %15 ─kasu honetan 210 ordu─ eta ordu-kopuru hau lanbide-modulu desberdinetan banatu ahal izango dute, baldin eta irakaskuntza desberdinak eskaintza oso baten parte badira.

Horrenbestez, modulu bakoitzerako ezarritako oinarrizko iraupena errespetatu egin

beharko da eta aurrerago azalduko diren irizpideen arabera gehitu ahal izango da. 2. Irakaskuntzak eskaintza partzial bateko parte badira, iraupen finkoa ezarri da

modulu bakoitzerako eta ezin izango da aldatu. 3. Moduluen behin betiko iraupenek, hau da, ikastetxeak berak esleitu behar duen

denbora banatu ondoren, heziketa-zikloak irauten dituen 1.400 orduak osatu beharko dituzte guztira.

4. Ikastetxeetako curriculum-proiektu desberdinetan oreka egokia gordetzeko asmoz,

eskaintza osoko modalitatea jarraitzen duten irakaskuntzek ondoko zehaztapena errespetatu beharko dute: lanbide-moduluek ezin izango dute oinarrizko iraupena 64 ordu baino gehiagotan gehitu, "Botikagintzaren prozesua" eta "Botikagintzako kalitate-kontrola" moduluek izan ezik, hauek, bidezko hartzen bada, 96 ordutan gehitu ahal izango dira-eta.

5. Ikastetxean bertan garatu beharreko Lantokiko prestakuntza lanbide-moduluko fase

desberdinen iraupenek ez dute ikastetxeak modulu honetarako ezartzen duen behin betiko iraupenaren %10 gainditu behar.

3.3.2. Sekuentziazioa Heziketa-zikloaren sekuentziazioan 1. Eskaintza osoan: • Lantokiko prestakuntza moduluaren iraupenaren %80 gaitasun-atalei loturiko modulu

guztien irakaskuntzak amaitu ondoren eman beharko da. • Ikastetxe bakoitzak heziketa-ziklo honi hasiera emateko aukeratzen dituen moduluak

kontuan izan gabe, modulu horien artean honako hauek egon beharko dute: Prozesu-industriaren antolamendua eta kudeaketa, Botikagintzako arloak eta zerbitzuak, Botikagintzaren prozesua eta Segurtasuna eta ingurune kimikoa.

Page 49: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

49

2. Eskaintza partzialean: • Lantokiko prestakuntza modulua heziketa-zikloa osatzen duten gainerako moduluak

egiaztatu direnean (ondorio horretarako finkatutako bide desberdinen bidez) soilik eman beharko da.

4. Irakasleak 4.1. “Botikagintza eta antzekoak” heziketa-zikloko lanbide-moduluetan irakaskuntza-atribuzioa duten irakasleen espezialitateak a) Lanbide Heziketako irakasle teknikoen kidegoan “Prozesu-lanak” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Botikagintzako arloak eta zerbitzuak. • Segurtasuna eta ingurune kimikoa. b) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Analisia eta industria-kimika” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Prozesu-industriaren antolamendua eta kudeaketa. • Botikagintzaren prozesua. • Botikagintzako kalitate-kontrola. c) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Euskal hizkuntza eta literatura”, “Alemana”, “Frantsesa”, “Ingelesa”, “Italiera” edo “Portugesa” espezialitatea duten irakasleek ondoko modulu hauek irakats ditzakete, hautatutako hizkuntzaren arabera: • Hizkuntza teknikoa. d) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Lan-prestakuntza eta -orientabidea” espezialitatea duten irakasleek ondoko modulu hauek irakats ditzakete: • Lan-giroko harremanak. • Lan-prestakuntza eta -orientabidea. • Kalitatea eta etengabeko hobekuntza. e) Heziketa-ziklo bereko beste lanbide-moduluren bat irakasten duten a) eta b) ataletan adierazitako espezialitatea duten irakasleek ondoko modulua ere irakats dezakete: • Lantokiko prestakuntza. 4.2. Titulazioen baliokidetasunak irakaskuntzan aritzeko 4.2.1. "Analisia eta Industria-kimika" espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Industria-ingeniari teknikoa, industria-kimikako espezialitatea. • Baso-ingeniari teknikoa, baso-industrietako espezialitatea.

Page 50: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

50

4.2.2. “Lan-prestakuntza eta -orientabidea” espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Enpresa-zientzietan diplomatua. • Lan-harremanetan diplomatua. • Gizarte-lanean diplomatua. • Gizarte-hezkuntzan diplomatua. • Kudeaketa eta administrazio publikoan diplomatua. 5. Irakaskuntza hauek emateko gutxieneko baldintzak 5.1. Espazioak Apirilaren 30eko 777/1998 Errege Dekretuko 19. artikuluaren arabera, “Botikagintza eta antzekoak” goi-mailako Lanbide Heziketako heziketa-zikloak ondoren adierazitako gutxieneko espazioak eskatzen ditu dekretu honek definitzen dituen irakaskuntzak emateko. Prestakuntza-espazioa Azalera

20 ikasle (m2) Erabilera-maila

(%) Analisietarako laborategia ..................................................... 60 25 Industria-kimikako lantegia ................................................... 150 45 Gela balioanitza ..................................................................... 40 30 “Erabilera-mailak” ikasle-talde batek oinarrizko irakaskuntzak irakasteko espazioa zenbat orduz okupatzea aurreikusten den adierazten du; alabaina irakaskuntza hauen guztizko iraupenarekiko ehunekoetan adierazten da. Horrenbestez, ikastetxeek curriculumaren guztizkoa ezartzeko definitzen dutenerako orientagarria da. “Erabilera-mailak” onartutako marjinan, heziketa-ziklo bereko edo beste ziklo batzuetako edo beste hezkuntza-etapa batzuetako beste ikasle-talde batzuek okupatu ahal izango dituzte ezarritako prestakuntza-espazioak. Dena dela, prestakuntza-espazioei lotutako ikaskuntza-jarduerak (erabilera-mailak adierazitako okupazioarekin) antzeko beste prestakuntza-jarduera batzuetarako erabilitako azaleretan ere burutu ahal izango dira. Identifikatutako prestakuntza-espazio desberdinak ez dira zertan itxitura bidez bereizi behar. 6. Sarbideak eta/edo ibilbideak Heziketa-ziklo honetan onartua izateko, batxilergoko ondoko modalitate hauek izango dute lehentasuna: • Natur eta Osasun Zientziak. • Teknologia. 6.1. Oinarrizko Lanbide Heziketa

Page 51: OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...− Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea. • Botikagintzaren produkzio-prozesu baten eta “fabrikazio egokirako

51

Heziketa-ziklo honetan lantzen den Berariazko Lanbide Heziketaren oinarri den Oinarrizko Lanbide Heziketa osatzen duten edukiak batxilergoko ondoko jakintzagaietan aurki ditzakegu: • Biologia. • Kimika. • Fisika. Gainera, eskaeren kopuruak eskainitako ikaspostuena gaindituz gero, Kimika jakintzagaia onarpenerako kontuan hartuko da. 6.2. Unibertsitate-ikasketetarako sarbidea: • Erizaintzan diplomatua. • Fisioterapian diplomatua. • Logopedian diplomatua. • Podologian diplomatua. • Lanerako terapian diplomatua. • Aeronautika-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Nekazaritza-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Baso-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Industria-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Meatze-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). 7. Konbalidazioak eta korrespondentzia 7.1. Lanerako Lanbide Heziketarekin konbalida daitezkeen lanbide-moduluak • Botikagintzaren prozesua. • Botikagintzako kalitate-kontrola. • Hizkuntza teknikoa. 7.2. Lan-praktikarekin korrespondentzia izan dezaketen lanbide-moduluak • Botikagintzaren prozesua. • Botikagintzako kalitate-kontrola. • Hizkuntza teknikoa. • Lantokiko prestakuntza. • Lan-prestakuntza eta -orientabidea.