OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...3. Lanbide modulua: Fluido, esekidura eta direkzio-zirkuitoak 16

OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA

IBILGAILUEN ELEKTROMEKENIKAKO

TEKNIKARIA

2

Aurkibidea 1. Tituluaren identifikazioa. ...................................................................................... 4 1.1. Izena. .................................................................................................................. 4 1.2. Maila. .................................................................................................................. 4 1.3. Heziketa-zikloaren iraupena. .............................................................................. 4 2. Erreferentea (lanbide-perfila). ............................................................................... 4 2.1. Gaitasun orokorra. .............................................................................................. 4 2.1.1. Lanbide-gaitasunak. .......................................................................... 4 2.1.2. Erantzukizuna eta autonomia. ........................................................... 4 2.2. Lanbide-burutzapenak eta lanbide-portaerak. .................................................... 5 2.3. Produkzio-prozesuko kokapena. ........................................................................ 6 3. Irakaskuntzak. ........................................................................................................ 7 3.1. Heziketa-zikloaren helburu orokorrak. ............................................................... 7 3.2. Lanbide-moduluak. ............................................................................................. 7 1. Lanbide modulua: Motorrak ................................................................... 7 2. Lanbide modulua: Motorraren sistema osagarriak ................................. 11 3. Lanbide modulua: Fluido, esekidura eta direkzio-zirkuitoak ................. 16 4. Lanbide modulua: Transmizio eta balazta-sistemak ............................... 19 5. Lanbide modulua: Oinarrizko zirkuitu elektroteknikoak ibilgailuaren Karga eta abio sistemak .............................................................................. 22 6. Lanbide modulua: Ibilgailuaren zirkuitu elektriko osagarriak ................ 26 7. Lanbide modulua: Segurtasun eta konfort sistemak ............................... 31 8. Lanbide modulua: Administrazioa, kudeaketa eta merkaturatzea Enpresa txikietan ........................................................................................ 35 9. Lanbide modulua: Ibilgailuen mantentzea eta mekanizatzeko teknikak 39 10. Lanbide modulua: Segurtasuna ibilgailuen mantentzean ..................... 43 11. Lanbide modulua: Lan-prestakuntza eta orientabidea .......................... 45 12. Lanbide modulua: Kalitatea eta etengabeko hobekuntza ...................... 48 13. Lanbide modulua: Lantokiko prestakuntza ........................................... 49 3.3. Heziketa-zikloaren sekuentziazioa eta denboralizazioa. .................................... 52 3.3.1. Iraupenak. ......................................................................................... 52 3.3.2. Sekuentziazioa. ................................................................................. 53 4. Irakasleak. .............................................................................................................. 53 4.1. “Ibilgailuen elektromekanika” heziketa-zikloko lanbide-moduluetan irakaskuntza-

atribuzioa duten irakasleen espezialitateak. ....................................................... 54 4.2. Titulazioen baliokidetasunak irakaskuntzan aritzeko. ....................................... 54 5. Irakaskuntzak emateko gutxieneko baldintzak. ..................................................... 54 5.1. Espazioak. .......................................................................................................... 54

3

6. Konbalidazioak eta korrespondentziak. ................................................................ 55 6.1. Lanerako Lanbide Heziketarekin konbalida daitezkeen lanbide-moduluak. ...... 55 6.2. Lan-praktikarekin korrespondentzia izan dezaketen lanbide-moduluak. ........... 55

4

1. Tituluaren identifikazioa 1.1. Izena: "Ibilgailuen elektromekanika". 1.2. Maila: Erdi-mailako Berariazko Lanbide Heziketa. 1.3. Iraupena: 2.000 ordu. 2. Erreferentea (lanbide-perfila) 2.1. Gaitasun orokorra • Mekanika, hidraulika, pneumatika eta elektrizitatearen arloan mantentzeko, osagarriak

muntatzeko eta ibilgailua eraldatzeko lanak burutzea, ezarritako prozedurak eta denborak betez, eskatutako kalitatea lortuz eta segurtasun-baldintza egokietan eginez.

2.1.1. Lanbide-gaitasunak • Ibilgailuaren elektromekanikaren, osagarrien eta ekipoen arloan konponketa eta mantentze-lanei loturik dauden

informazioa eta, oro har, hizkuntza sinbolikoa interpretatu eta ulertzea. • Ibilgailuen elementu elektromekanikoen, osagarrien eta ekipoen arloko mantentze- eta konponketa-lanak

trebetasunez burutzea, norberaren esku-hartzearen emaitzak autoebaluatuz. • Ibilgailuen elektromekanikako arloan matxurak diagnostikatzea. • Ezarritako lan-segurtasunari eta -osasunari buruzko araudia betetzea. • Elementu elektromekanikoen, osagarrien eta ekipoen eremuan lanpostu desberdinetara eta lanbidearekin

erlazionatutako tekniketan izandako aldaketen ondorioz sortutako lan-egoera berrietara egokitzea. • Lana garatzerakoan eta, batik bat, lan hauek burutuko dituen taldeko kideekin koordinazio handia eskatzen duten

lanetan, komunikazio eraginkorra izatea, aginduak eta informazioa interpretatuz, argibide argiak azkar sortuz eta, lanean kontingentziarik gertatuz gero, bidezko pertsonari informazioa emanez eta laguntza eskatuz.

• Nagusirik hurrenarekin instalazioen eta ekipoen aprobetxamendu hobezina eskatzen duten proba, hobekuntza eta entseguetan parte hartzea.

• Bere talde funtzionaleko kideekin etengabeko harremanak izatea. Horretarako, taldeari esleitu zaizkion helburuak lortzen lagunduko du eta gainontzekoen lana errespetatuko du, zeregin kolektiboen antolamenduan eta garapenean aktiboki parte hartuko du eta azaltzen diren zailtasunak gainditzeko lankidetzan jardungo du, betiere taldekideen eta bere menpe daudenen ideiekiko jarrera tolerantea azalduz.

• Problemak ebaztea eta erabaki indibidualak hartzea, ezarritako arauak bere eskumenaren barruan betez. Erabaki horien ondorio ekonomikoek edo segurtasunari dagozkionek beren erantzukizun-eremua gainditzen dutenean, kontsultatu egingo dituzte.

• Ibilgailuen mantentze elektromekanikoko enpresa edo lantegi txiki bat administratu eta kudeatzea. • Bere lanbidearen berezko tekniken esparruan eduki politeknikoko edota polifuntzionaleko ekintza-multzo bat

autonomoki burutzea, horretarako ezarritako metodoak erabiliz. 2.1.2. Erantzukizuna eta autonomia Teknikari honi, goragoko maila duten teknikariek esleitutako funtzioen eta helburuen esparruan eta dagozkion lanerako arloetan, oro har, ondoko autonomia-gaitasunak eskatuko zaizkio: • Elektromekanikaren arloan mantentze-lanak burutzea. • Egindako lanetan, ibilgailuaren fabrikatzaileak aurreikusitako kalitate-maila lortzea. • Lan batekin lotutako dokumentazio teknikoa interpretatzea. • Erabilitako ekipoen funtzionamenduaren oinarrizko mantentzeaz arduratzea. • Lege-araudian aurreikusitako segurtasun-neurriak betetzea. • Matxurak diagnostikatzea, kasu konplexuetan izan ezik.

5

2.2. Lanbide-burutzapenak eta lanbide-portaerak Ondokoak dira profesionalak burutu eta/edo azaldu behar dituen burutzapen eta portaera esanguratsuenak: 1. Motor termikoa eta bere sistema osagarriak mantentzea. • Motor termikoetan eta hauen sistema osagarrietan matxurak diagnostikatzea, matxurak eta hau eragin duten

arrazoiak segurtasun-baldintzetan identifikatzea ahalbidetuko duten dokumentazio tekniko eta ekipo egokiak erabiliz.

• Kontrol-ekipo egokien bidez poluziokontrako sistemek birziklatutako motor-gasen konposizioa indarrean dagoen araudiak ezarritako mugen barruan dagoela ziurtatzea.

• Motorraren multzo eta azpimultzo mekanikoak mantentzea, behar bezala funtzionatzeko prestazioak berreskuratuz, eskatutako kalitate-maila lortuz eta segurtasun-baldintzetan.

• Gasolinako motorretan elikatze- eta gainelikatze-sistema konpontzea, motor-erregimen guztiei egokitutako potentzia lortzeko parametroak doituz.

• Diesel motorretan elikatze- eta gainelikatze-sistema konpontzea, motor-erregimen guztiei egokitutako potentzia lortzeko parametroak doituz.

• Lubrifikazio- eta hozte-sistemak mantentzea, hoztailearen tenperatura eta lubrifikatzailearen presioa aurreikusitako perdoien barruan egotea lotuz.

• Pizte-sistema mantentzea, motor-erregimen guztiei ondo erantzuten diela egiaztatzeko parametro guztiak doituz.

• Motor termikoaren eta honen sistema osagarrien mantentze-lan guztiak exekutatzea, lan-segurtasunari eta -osasunari buruzko arauak betez.

2. Errodaje-trena osatzen duten sistemak mantentzea: balaztak, transmisioa, direkzioa eta esekidura. • Ibilgailu baten errodaje-trenean matxurak diagnostikatzea, matxurak eta hau eragin duten arrazoiak

segurtasun-baldintzetan identifikatzea ahalbidetuko duten dokumentazio tekniko eta neurketa- eta kontrol-tresna egokiak erabiliz.

• Direkzio- eta gurpil-sisteman parametroak mantendu eta doitzea, fabrikatzaileak aldez aurretik finkatutako ibilgailuaren doitasuna, gidatze-fidagarritasuna eta egonkortasuna lortuz.

• Esekidura-sistemaren funtzionamendu egokia lortzea, ibilgailuaren egonkortasuna ziurtatzeko. • Balazta-sistema mantentzea, edozein martxa-erregimenentzat finkatutako eraginkortasuna lortuz. • Indarren transmisio-sisteman multzoak eta azpimultzoak, mekanikoak edo hidraulikoak, mantentzea,

funtzionamendu-parametroak fabrikatzailearen zehaztapenen arabera doituz. • Zirkuitu pneumatiko, hidrauliko edo konbinatuetan, baliabide egokiak aukeratu ondoren, jarraipena eta

funtzionaltasuna egiaztatu eta berreskuratzea. • Errodaje-treneko sistemen mantentze-lan guztiak exekutatzea, lan-segurtasunari eta -osasunari buruzko

arauak betez. 3. Ibilgailuen sistema elektrikoak mantentzea, aldaketa eta/edo instalazio berriak eginez. • Ibilgailuen sistema elektrikoetan matxurak diagnostikatzea, dokumentazio tekniko eta neurketa- eta kontrol-

tresna egokiak erabiliz, segurtasun-baldintzetan. • Karga- eta abio-zirkuitua mantentzea, eskatutako funtzionaltasuna lortzeko beharrezkoak diren parametroak

doituz. • Argiztapen- eta maniobra-zirkuituetako elementuak edo multzoak konpondu eta/edo aldatzea, lehengo

operatibotasun-baldintzak berreskuratzea lortuz. • Kontrol-zirkuituak, seinaleztapen-zirkuituak eta zirkuitu osagarriak fabrikatzailearen zehaztapenen arabera

mantentzea. • Ekipo berrien muntaia egitea, beharrezkoak diren instalazioak eta/edo aldaketak burutuz eta araudia betez. • Zirkuituen jarraipena egiaztatzea: eroaleetan eta konexioetan, bai eta elementuetan ere, egiaztapen-baliabide

egokiak aukeratu ondoren.

6

• Sistema elektrikoetan mantentze-lan, aldaketa edo instalazio berri guztiak exekutatzea, lan-segurtasunari eta -osasunari buruzko arauak betez.

4. Segurtasun- eta konfort-sistemak mantendu eta/edo muntatzea. • Bidaiari-lekuko tenperaturaren kontrolarekin erlazionatutako sistema desberdinak mantendu eta/edo

muntatzea. • Ibilgailuan soinu-ekipoak muntatu eta hauen instalazioa modu operatiboan mantentzea. • Segurtasun-sistemak mantendu eta/edo muntatzea, pertsonei nahiz ondasunei dagokienez. • Sistema periferikoak eta hauei loturiko instalazioak mantentzea, bai eta ibilgailuak izan ditzakeen

ordenagailuak eta informazio-sistemak ere mantentzea. • Segurtasun- eta konfort-sistemen mantentze- eta/edo muntaia-lan guztiak exekutatzea, lan-segurtasunari eta -

osasunari buruzko arauak betez. 5. Enpresa edo lantegi txiki baten administrazioa, kudeaketa eta merkaturatzea burutzea. • Enpresa edo lantegi txiki bat ezartzeko aukera bere jardueraren, negozio-bolumenaren eta helburuen arabera

ebaluatzea. • Enpresa txiki baten tamainaren, jardueraren eta helburuen arabera kontratazio-modu egokienak erabakitzea. • Enpresa txiki bat eratzeko beharrezkoa den eta honen jarduera ekonomikoa garatzean sortzen den dokumentazioa

landu, kudeatu eta antolatzea. • Baliabide edo erlazio egokien bitartez produktuen edo zerbitzuen salmenta sustatzea, eskatutako merkataritza-

jardueraren arabera. • Hornitzaileekin eta bezeroekin negoziatzea, merkataritza-eragiketetan baldintza onenak bilatuz. • Dauden bezeroekin edo izan daitezkeenekin harreman onak sortu, garatu eta mantentzea. • Enpresa baten lege-betebeharretatik ondorioztatutako ekintzak, denborari eta moduari dagokienez, identifikatzea. 2.3. Produkzio-prozesuko kokapena • Lanbide- eta lan-ingurunea Lanbide-irudi honek bere jarduera ibilgailuen mantentzeko sektorearen barruan, elektromekanikaren arloan, burutzapen-prozesuaren barruan garatu ahal izango du. Bere jarduera ondoko azpisektoreetan garatu ahal izango du nagusiki: • Automobilen konponketa: mekanika eta elektrizitatea. • Nekazaritza-makineriaren eta obra publikoetako makineriaren konponketa: mekanika, elektrizitatea, ekipoak,

tresnak eta aukerako eraldakuntzak. • Otto eta Diesel zikloetako Motor termikoen mantentze elektromekanikoko lanak egiten diren beste produkzio-

sektore batzuk (talde elektrogenoetako motorren mantentzea, eta abar). Orokorrean, ibilgailuen mantentzeaz arduratzen diren enpresa handi, ertain eta txikietan garatzen du bere lana. • Ingurune funtzionala eta teknologikoa Lanbide-irudi hau funtsean ibilgailuen mantentzearen eta konponketaren arloan kokatzen da. Zuzenean ondokoekin lotuta dago: • Ondokoak barne hartzen dituen exekuzio-prozesua: motorren eta hauen sistema osagarrien, errodaje-trena

osatzen duten sistemen, ibilgailuaren sistema elektrikoen, aldaketak barne, eta segurtasun- eta konfort-sistemak

7

mantentzeko beharrezkoak diren diagnostiko-, kontrol- eta egiaztapen-ekipoak erabiltzea; horiek burutzeko beharrezkoak diren teknikak eta prozedurak aplikatuz.

• Ondokoei buruzko ezagutzak: metalezko materialak eta hauen aleazioak, osagai elektriko/elektronikoak, pneumatikoak, hidraulikoak, oinarrizko mekanizazio-eragiketak, normalizazioa eta eskemak, ibilgailuen sistemen teknologia eta ibilgailuen mantentzean aplikatutako kalitatea.

• Lanbideak, ereduzko lanposturik garrantzitsuenak Lanbide-orientazioko helburua izanik, ondoren, tituluaren perfilean definitutako lanbide-gaitasuna eskuratu ondoren bete daitezkeen lanbideak eta lanpostuak aipatzen dira: • Automobilen mekanikaria. • Automobilen argiketaria. • Diesel ekipoen mekanikaria. • Osagarrien instalatzailea. • Nekazaritza eta obra publikoetako makineriaren mekanikaria. • Motozikleten mekanikaria. • Ibilgailu astunen mekanikaria. • Ibilgailu astunen argiketaria. 3. Irakaskuntzak 3.1. Heziketa-zikloaren helburu orokorrak. I. Ibilgailuen elementu elektromekanikoak mantentzeko beharrezkoak diren terminologia, lanabesak, erremintak,

ekipoak eta metodoak ulertu edota erabiltzea. II. Ibilgailuaren konponketaren eremuan egindako lanekin eta hauen kontrolarekin loturiko informazioa eta, oro har,

hizkuntza sinbolikoa interpretatu eta ulertzea. III. Ibilgailuetan konponketa-lanak, eraldakuntza-lanak eta ekipo mekaniko eta elektriko/elektroniko berriak

instalatzeko lanak egiteko prozesuak interpretatu eta burutzea. IV. Ibilgailuen elementu elektromekanikoak mantentzeko burutzapen-prozesuak fabrikatzaileak aurreikusitako

kalitate- eta segurtasun-mailarekin aztertzea, lan-faseen arteko elkarlotura eta sekuentziazioa ulertuz eta fase horien eta bertan esku hartzen duten materialen, ekipoen eta baliabide osagarrien arteko korrespondentzia kontuan hartuz.

V. Lan-baldintzek osasun pertsonalean eta ingurumenean izan dezaketen eraginaz ohartzea, lan-baldintzak hobetzeko zuzenketa- eta babes-neurri egokiak erabiliz.

VI. Industria-jarduera erregulatu eta baldintzatzen duen lege-, ekonomia- eta antolaketa-esparrua ulertzea, lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta betebeharrak identifikatuz, ezarrita dauden prozedurak jarraitzeko eta hauetan egon daitezkeen anomalien aurrean eraginkortasunez jarduteko gaitasuna eskuratuz.

VII.Lanbidearen jardunarekin lotzen diren informazio- eta prestakuntza-ildoak bilatu eta erabiltzea eta, honela, ibilgailuen mantentzearen sektoreari buruzko ezagutza zabaltzeko eta sektoreratzeko aukera izatea eta bere lanbide-gaitasunak sektoreko teknologia- eta antolamendu-aldaketetara egokitu eta bilakatzeko aukera izatea.

3.2. Lanbide-moduluak 1. lanbide-modulua. MOTORRAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. 2 eta 4 aldiko motorren eta horien oinarrizko elikadura- eta pizte-sistemen osaera eta funtzionamendua

aztertzea, mantentze- eta konponketa-lanetan erabili behar den prozedura aukeratzeko. 2. Motor termikoetako lubrifikazio- eta hozte-sistemen osaera eta funtzionamendua aztertzea, mantentze- eta

konponketa-lanetan erabili behar den prozedura aukeratzeko.

8

3. Baliabideak, ekipoak, erremintak, berariazko tresneria eta dokumentazio teknikoa trebetasunez erabiltzea, 2 eta 4 aldiko motor termikoen mantentze- eta konponketa-lanak burutzeko.

4. Baliabideak, ekipoak, erremintak, berariazko tresneria eta dokumentazio teknikoa trebetasunez erabiltzea, motor termikoetako lubrifikazio- eta hozte-sistemen mantentze- eta konponketa-lanak burutzeko.

b) Ebaluazio-irizpideak 1. 2 eta 4 aldiko motorren eta horien oinarrizko elikadura- eta pizte-sistemen osaera eta funtzionamendua aztertzean, mantentze- eta konponketa-lanetan erabili behar den prozedura aukeratzeko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Bi eta lau aldiko motor baten osagai desberdinak zerrendatzea, betetzen duten funtzioarekin erlazionatuz. • Motorren ziklo termodinamikoak azaltzea. • Motorren diagrama teorikoak eta errealak egitea. • Motor baten diagrama termodinamiko baten aldagaiak elkarren artean erlazionatzea eta errendimenduan

duten eragina eta eraikuntza-ezaugarriak erlazionatzea. • Merkatuan indar handiena duten fabrikatzaileen informazio teknikoa trebetasunez eta eraginkortasunez

erabiltzea. • Merkatuan dauden baliabide unibertsalekin eta/edo ohikoekin diagnosia egitea, sistema eraginkor baldin

badago. • Motorren muntaian egin behar diren erregelaketak eta prest jartzeko lanak azaltzea (markekin eta markarik

gabe egindako banaketa prest jartzea, takeen erregelaketa...). • Motorren desmuntaian eta muntaian hartu behar diren neurriak eta bete behar diren arauak (kulata lasaitu eta

estutzeko modua, segmentuen muntaia, bielen eta zorroen muntaia...). • Egiaztapenetan lortutako parametroen balioak dokumentazio teknikoan emandakoekin konparatzea,

konpondu, erregelatu edo aldatu egin behar diren elementuak zehazteko. 2. Motor termikoetako lubrifikazio- eta hozte-sistemen osaera eta funtzionamendua aztertzean, mantentze- eta konponketa-lanetan erabili behar den prozedura aukeratzeko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Motorretan erabiltzen diren lubrifikatzaileen eta hoztaileen ezaugarriak azaltzea. • Motor bateko lubrifikazio-sistemak deskribatzea, osatzen duten osagaiak eta horietako bakoitzak betetzen

duen funtzioa zerrendatuz. • Motor bateko hozte-sistemak deskribatzea (aire eta likido hoztailea), osatzen duten osagaiak eta hauetako

bakoitzaren funtzioa zerrendatuz. • Merkatuan indar handiena duten fabrikatzaileen informazio teknikoa trebetasunez eta eraginkortasunez

erabiltzea. • Informazio teknikoan jasota dauden baliabide eta prozesuen bidez diagnosiak egitea. • Egiaztapenetan lortutako parametroen balioak dokumentazio teknikoan emandakoekin konparatzea,

konpondu, erregelatu edo aldatu egin behar diren elementuak zehazteko. 3. Baliabideak, ekipoak, erremintak, berariazko tresneria eta dokumentazio teknikoa trebetasunez erabiltzean, 2 eta 4 aldiko motor termikoen mantentze- eta konponketa-lanak burutzeko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Motorra osatzen duten elementuak identifikatzea. • Motorraren mantentze-lanetako kasu praktikoetan, ibilgailuaren motorra atera eta muntatu behar denean:

− Zorroak, segmentuak, buloiak, balbula-gidariak eta banaketa-pinoia ordezkatzea. − Motorra osatzen duten osagai desberdinak muntatu eta desmuntatzeko baliabideak eta prozesua zehaztea

ahalbidetuko duten beharrezko dokumentazio tekniko desberdinak aukeratu eta ulertzea. − Kasu praktikoan parte hartzen duten funtzionamendu- eta muntaia-parametroak zehaztea. − Desmuntatu eta muntatzeko prozesua deskribatzea, beharrezkoak diren baliabide, tresna eta erremintak

aukeratzeko. − Desmuntatu eta muntatzeko lanen sekuentzia burutzea, dokumentazio teknikoan ezarritakoari jarraituz.

9

− Desmuntatzen den guztia behar bezala ordenatzea, ondoren muntatzeko. − Zehaztapen teknikoetan adierazitako estutze-momentuen, doikuntzen, egiaztapenen eta abarren balioak

aplikatzea. − Ihesik ez dagoela egiaztatzea. − Dokumentazio teknikoan ezarritako parametroak eta doikuntzak egiaztatzea. − Lan desberdinetan erabilitako ekipo, tresna eta erremintak behar bezala erabiltzea. − Lan desberdinetan ezarritako segurtasun-arauak betetzea. − Beharrezko doikuntzak egitea. − Higaduren, neurketen, etab. egiaztapenak egitea.

4. Baliabideak, ekipoak, erremintak, berariazko tresneria eta dokumentazio teknikoa trebetasunez erabiltzean, motor termikoetako lubrifikazio- eta hozte-sistemen mantentze- eta konponketa-lanak burutzeko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Motor bateko lubrifikazio- eta hozte-sistemak osatzen dituzten elementuak identifikatzea. • Motor bateko lubrifikazio- eta hozte-sistemen mantentze- eta konponketa-lanen kasu praktikoetan:

− Olio-ponpa, hozte-ponpa eta termostatoa ordezkatzea. − Lubrifikazio- eta hozte-sistema osatzen duten osagai desberdinak muntatu eta desmuntatzeko baliabideak

eta prozesua zehaztea ahalbidetuko duten beharrezko dokumentazio tekniko desberdinak aukeratu eta ulertzea.

− Kasu praktikoan parte hartzen duten funtzionamendu- eta muntaia-parametroak zehaztea. − Desmuntatu eta muntatzeko prozesua deskribatzea, beharrezkoak diren baliabide, tresna eta erremintak

aukeratzeko. − Desmuntatu eta muntatzeko lanen sekuentzia burutzea, dokumentazio teknikoan ezarritakoari jarraituz. − Ihesik ez dagoela egiaztatzea. − Beharrezkoa den kasuetan hozte-zirkuitua purgatzea. − Dokumentazio teknikoan ezarritako parametroak eta doikuntzak egiaztatzea. − Lan desberdinetan erabilitako ekipo, tresna eta erremintak behar bezala erabiltzea.

• Lan desberdinetan ezarritako segurtasun-arauak betetzea. • Elementu kutsatzaileak (olioak, balazta-likidoak, etab.) biltzeko kudeatzaile homologatuak ezagutu eta

erabiltzea. • Erabilitako olioen birziklatzean izan diren azken aurrerapenei buruz informatuta egotea. c) Edukiak I. multzoa: BI ALDIKO MOTORRAK. GASOLINA ETA DIESELA. Prozedurazkoak: • Erabili beharreko motor-mota identifikatzeko teknikak. • Gehien erabiltzen diren gidaliburu teknikoen identifikazioa eta jarraipena. • Desmuntatu eta muntatzeko teknikak:

− Prozesu eta metodo desberdinak. − Tresneriaren, erreminten eta aparatuen erabilera. − Antolamendu eta sailkapeneko sistemak.

• Egiaztapenak. • Doikuntzak eta erregelaketa. • Lanean bete beharreko segurtasun-metodoak eta -teknikak. • Erabilitako denbora. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Osaera eta funtzionamendua:

− 4 aldikoen antzekoa den banaketa-sistemarekin edo gabe. − Onarpen-aurreko eta onarpen-sistemak. − Ihes-lunbrerak:

∗ Balbularik gabe.

10

∗ Balbulekin. − Mekanikoak. − Elektronikoak.

• Ziklo termodinamikoak. • Diagrama teorikoak eta errealak. Errendimenduak. • Merkatuan gehien ezarritako marken gidaliburu teknikoak. Jarrerazkoak: • Lanak txukun eta garbi egitea. • Ezarritako prozedurak eta arauak errespetatu eta betetzea. II. multzoa: LAU ALDIKO MOTORRAK. GASOLINA ETA DIESELA. Prozedurazkoak: • Erabili beharreko motor-mota identifikatzeko teknikak. • Gehien erabiltzen diren gidaliburu teknikoen identifikazioa eta jarraipena. • Diagnosi-teknikak. • Desmuntatu eta muntatzeko prozesuetan ohikoenak diren teknikak eta tresnak erabiltzea. • Motorren eraikuntza-mota desberdinak (zilindro-kopuruari, banaketa-sistemei, hozteari, eta abarri

dagokienez). • Antolamendu eta sailkapeneko teknikak. • Egiaztapenak. • Doikuntzak eta erregelaketa. • Lanean bete beharreko segurtasun-metodoak eta -teknikak. • Lanbide-orientazioa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Osaera eta funtzionamendua:

− Kulata-motak. − Banaketa-sistema. − Multzo-motak:

∗ zilindro-kopurua. ∗ aire bidez hoztuak. ∗ ur bidez hoztuak.

• Ziklo termodinamikoak. • Diagrama teorikoak eta errealak. Errendimenduak. • Merkatuan gehien ezarritako marken gidaliburu teknikoak. Jarrerazkoak: • Lanak txukun eta garbi egitea eta hauek denbora-faktorearekin duten lotura. • Ezarritako prozedurak eta arauak errespetatu eta betetzea. III. multzoa : LUBRIFIKAZIO-SISTEMAK Prozedurazkoak: • Landu beharreko lubrifikazio-sistema identifikatzeko teknikak. • Diagnosi-teknikak. • Desmuntatu eta muntatzeko teknikak:

− Ohikoena den tresneria erabiltzea. − Gehien erabiltzen diren gidaliburu teknikoak erabiltzea.

• Egiaztapenak, kontrolak eta frogaketak. • Lanak egitean segurtasun-neurriak hartzea. • Lanbide-orientazioa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak:

11

• Automozioko lubrifikatzaileak. Baldintzak, motak eta ezaugarriak. • Bi aldiko eta lau aldiko (gasolina eta diesela) motorretako lubrifikazio-sistemak. Turboelikatutako sistemak. • Elementu kutsatzaileak (olioak, balazta-likidoak, etab.) biltzeko kudeatzaile homologatuak ezagutu eta

erabiltzea. • Merkatuan gehien ezarritako marken gidaliburu teknikoak. Jarrerazkoak: • Lanak txukun eta garbi egitea eta hauek denbora-faktorearekin duten lotura. • Ezarritako prozedurak eta arauak errespetatu eta betetzea. IV. multzoa: HOZTE-SISTEMAK Prozedurazkoak: • Diagnosi-teknikak. • Desmuntatu eta muntatzeko teknikak:

− Ohikoena den tresneria erabiltzea. − Gehien erabiltzen diren gidaliburu teknikoak erabiltzea.

• Egiaztapenak, kontrolak eta frogaketak. • Lanak egitean segurtasun-neurriak hartzea. • Lanbide-orientazioa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • 2 aldiko eta 4 aldiko motorretako hozte-sistemak. Turboelikatutako sistemak. • Automozioko hoztaileak. Baldintzak, motak eta ezaugarriak. Jarrerazkoak: • Lanak txukun eta garbi egitea eta hauek denbora-faktorearekin duten lotura. • Ezarritako prozedurak eta arauak errespetatu eta betetzea. 2. lanbide-modulua. MOTORRAREN SISTEMA OSAGARRIAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Otto ziklodun motorretan matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzea, osatzen dituzten sistema

desberdinak aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz. 2. Diesel ziklodun motorretan matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzea, osatzen dituzten sistema

desberdinak aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz. 3. Otto ziklodun motorren mantentzea burutzeko beharrezkoak diren ekipo, erreminta eta tresna egokiak

trebetasunez erabiltzea. 4. Diesel ziklodun motorren mantentzea burutzeko beharrezkoak diren ekipo, erreminta eta tresna egokiak

trebetasunez erabiltzea. 5. Motorren diagnosi-sistemak behar bezala erabiltzea, horien funtzionamendua egiaztatzeko, lortutako datuak

dokumentazio teknikoko datuekin konparatuz. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Otto ziklodun motorretan matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzean, osatzen dituzten sistema desberdinak aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Otto ziklodun motorretan erabilitako erregaien ezaugarriak azaltzea. • Otto ziklodun motor bateko ondoko funtzioak, elementuak edo parametroak azaltzea:

12

− Pizte-sisteman: aitzinapenak, txinpartaren kalitatea definitzen duten parametroak, bujien bero-maila, pizte-sistema programatuetan aldez aurretik finkatutako parametroak, erregelaketak, goi-tentsioaren sorkuntza.

− Elikatze-sisteman: gainelikadura-presioa, PLGren erreduktoreak eta nahasgailuak (gasgabetzaileak), abio, abio ondorengo, berotze, azelerazio, karga oso eta erregaien nahasketako faseetan kontrolatu behar diren parametroak.

− Erregaiaren kontsumoa arrazionalizatzea. • Poluziokontrako sistemetan ondoko funtzioak, elementuak edo parametroak azaltzea:

− Erralentiaren, aberastasunaren, bolumenaren, birzirkulazioaren eta gasen arazketaren parametroak, katalizatzaileak erabiltzean hartu behar diren neurriak, aginte-unitateak aldez aurretik ezarritako parametroak.

• Motorraren funtzionamendua aztertzea, parametro desberdinen aldaketak honetan duen eragina ebaluatuz. • Egiaztapen- eta kontrol-ekipoen erabilera-funtzionamendua deskribatzea. • Otto ziklodun motorretako benetako nahiz itxurazko matxuren identifikazioa inplikatzen duten suposizio

praktikoetan: − Ibilgailuan edo maketan egiaztatu behar den sistema edo elementuak identifikatzea, neurketa-puntu egokia

aukeratuz eta, horretarako, beharrezkoa den dokumentazio teknikoa erabiliz. − Neurketa- edo kontrol-ekipoa aukeratzea, ondokoak kontuan hartuz:

∗ Kontrolatu behar diren parametroak. ∗ Onargarriak diren akatsak. ∗ Aparatuaren tolerantziak. ∗ Neurketaren bizkortasuna. ∗ Tresnaren fidagarritasuna.

− Neurketa-ekipoa prestatu eta kalibratzea. − Ekipoaren konexioa egitea eta parametro desberdinak irakurtzea, neurrien balioak ahalik eta modu

zehatzenean emanez. − Sistemetako elementu desberdinen kurba bereizgarriak lortzea. − Matxuraren diagnostiko-prozesuaren sekuentziazio logikoaren diagrama egitea. − Beste sintoma edo akats batzuekiko litekeen erreakzioa baloratzea. − Dagokionean, matxura errepikatzea, ustezko arrazoietan lan eginez. − Matxuraren arrazoiak eta zuzenketa-prozesua azaltzea. − Balizko edo benetako matxurak identifikatzea.

2. Diesel ziklodun motorretan matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzean, osatzen dituzten sistema desberdinak aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Diesel ziklodun motorretan erabilitako erregaien ezaugarriak azaltzea. • Diesel ziklodun motor bateko ondoko funtzioak, elementuak edo parametroak azaltzea:

− Elikatze-sisteman: aitzinapenak, transferentzia-presioa, erreguladoreak, ponpen ezaugarriak, dosifikazioa eta banaketa, turboarentzako gainelikadura-zuzentzailea eta erregaien nahasketa.

− Erregaiaren kontsumoa arrazionalizatzea. • Poluziokontrako sistemetan ondoko funtzioak, elementuak edo parametroak azaltzea:

− Erralentiaren, aberastasunaren, bolumenaren, birzirkulazioaren eta gasen arazketaren parametroak, katalizatzaileak eta partikula-iragazkiak erabiltzean hartu behar diren neurriak, aginte-unitateak aldez aurretik ezarritako parametroak.

• Motorraren funtzionamendua aztertzea, parametro desberdinen aldaketak honetan duen eragina ebaluatuz. • Egiaztapen- eta kontrol-ekipoen erabilera-funtzionamendua deskribatzea. • Diesel ziklodun motorretako benetako nahiz itxurazko matxuren identifikazioa inplikatzen duten suposizio

praktikoetan: − Ibilgailuan edo maketan egiaztatu behar den sistema edo elementuak identifikatzea, neurketa-puntu egokia

aukeratuz eta, horretarako, beharrezkoa den dokumentazio teknikoa erabiliz. − Neurketa- edo kontrol-ekipoa aukeratzea, ondokoak kontuan hartuz:

∗ Kontrolatu behar diren parametroak. ∗ Onargarriak diren akatsak. ∗ Aparatuaren tolerantziak. ∗ Neurketaren bizkortasuna.

13

∗ Tresnaren fidagarritasuna. − Neurketa-ekipoa prestatu eta kalibratzea. − Ekipoaren konexioa egitea eta parametro desberdinak irakurtzea, neurrien balioak ahalik eta modu

zehatzenean emanez. − Sistemetako elementu desberdinen kurba bereizgarriak lortzea. − Matxuraren diagnostiko-prozesuaren sekuentziazio logikoaren diagrama egitea. − Beste sintoma edo akats batzuekiko litekeen erreakzioa baloratzea. − Dagokionean, matxura errepikatzea, ustezko arrazoietan lan eginez. − Matxuraren arrazoiak eta zuzenketa-prozesua azaltzea. − Balizko edo benetako matxurak identifikatzea.

3. Otto ziklodun motorren mantentzea burutzeko beharrezkoak diren ekipo, erreminta eta tresna egokiak trebetasunez erabiltzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Desmuntatu, muntatu eta erregelatzeko prozesuak deskribatzea eta, matxura identifikatu ondoren, lan horiek

burutzeko baliabide, erreminta eta tresneria espezifikoa aukeratzea. • Elikatze-, pizte eta poluziokontrako sistemen mantentzeari buruzko suposizio praktikoetan:

− Elikadura- eta pizte-sistemen eta horien unitate elektronikoen osagaiak, transduktoreak eta aktuadoreak egiaztatu, diagnostikatu, doitu eta, hala badagokio, horiek konpontzeko proposamenak egitea.

• Zehaztapen teknikoetan adierazitako estutze-momentuak aplikatzea. • Zehaztapen teknikoetan adierazitako parametroak itzultzea. • Ekipo eta baliabideetan ezarrita dauden erabilera- eta segurtasun-arauak aplikatzea, lan-prozesuan zehar. 4. Diesel ziklodun motorren mantentzea burutzeko beharrezkoak diren ekipo, erreminta eta tresna egokiak trebetasunez erabiltzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Desmuntatu, muntatu eta erregelatzeko prozesuak deskribatzea eta, matxura identifikatu ondoren, lan horiek

burutzeko baliabide, erreminta eta tresneria espezifikoa aukeratzea. • Ondokoak inplikatzen dituzten Diesel motor baten elikatze- eta erreketa-sistemen mantentze-suposizio

praktikoetan: − Elikadura- eta pizte-sistemen eta horien unitate elektronikoen osagaiak, transduktoreak eta aktuadoreak

egiaztatu, diagnostikatu, doitu eta, hala badagokio, horiek konpontzeko proposamenak egitea. • Desmuntatu, muntatu edo erregelatzeko lanen sekuentzia, ezarritako prozedurari jarraituz egitea. • Zehaztapen teknikoetan adierazitako estutze-momentuak aplikatzea. • Zehaztapen teknikoetan adierazitako parametroak itzultzea. • Ekipo eta baliabideetan ezarrita dauden erabilera- eta segurtasun-arauak aplikatzea, lan-prozesuan zehar. 5. Motorren diagnosi-sistemak behar bezala erabiltzean, horien funtzionamendua egiaztatzeko, lortutako datuak dokumentazio teknikoko datuekin konparatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Zirkuitu desberdinetan ihesik edo aire-hartunerik ez dagoela egiaztatzea. • Motorraren parametro desberdinak fabrikatzailearen zehaztapenen arabera doitzea. • Lortutako datuak interpretatzea, izan daitezkeen irregulartasunak identifikatuz. • Detektatutako irregulartasunei buruzko txostena egitea. c) Edukiak I. multzoa: PIZTE-SISTEMAK Prozedurazkoak: • Bujien bero-maila identifikatzea. • Egiaztatu behar den sistema edo elementuari dagokion dokumentazioa aukeratzea. • Pizte-sistemen mantentzean erabili beharreko kontrol- eta egiaztapen-ekipoa aukeratzea.

14

• Kontrol- eta egiaztapen-ekipoak prestatu eta kalibratzea. • Beharrezkoa den dokumentazio teknikoa erabiltzea. • Pizte-zirkuituak osatzen dituzten elementuak kontrolatzea. • Dokumentazio teknikoan adierazitako datu zehatzekin konparatu ondoren lortutako datuak interpretatzea. • Matxurak diagnostikatzeko prozesua burutzea. • Pizte-zirkuituak osatzen dituzten elementuak desmuntatu, muntatu eta erregelatzea. • Aitzinapen-kurbak lortzea (zentrifugoa eta hutsa). Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Bujiak, bero-maila. • Pizte-sistemak: ohikoak eta elektronikoak (ohiko aitzinapenen bidezko bulkada-sorgailua, integralak,

injekzioan sartuak, txinpart galduko sistemak, etab.). Osaera eta funtzionamendua. • Aitzinapen-dispositiboak (aitzinapen zentrifugoak eta hutsak). Aitzinapen-kurbak. • Pizte-sistemak egiaztatu eta kontrolatzeko ekipoak (polimetroa, osziloskopioa, autotesta, etab.). • Diagnosi-prozesua. • Motorra kontrolatzeko sistemak.

Jarrerazkoak: • Kontrol- eta egiaztapen-ekipo eta baliabideak erabiltzeko arauak betetzea. • Lan-prozesuan zehar ezarrita dauden segurtasun-arauak betetzea. • Irakaslearekiko nahiz ikaskideekiko informazio-arauak eta -bideak kontuan hartzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Desmuntatu eta muntatzeko prozesuak gidaliburu teknikoetan jasotako zehaztapenen arabera aplikatzearen

garrantzia positiboki baloratzea. II. multzoa: GASOLINAREN ELIKATZE-SISTEMAK Prozedurazkoak: • Egiaztatu behar den sistema edo elementua identifikatzea. • Egiaztatu behar den sistema edo elementuari dagokion dokumentazioa aukeratzea. • Injekzio-sistemen mantentzean erabili beharreko kontrol- eta egiaztapen-ekipoa aukeratzea. • Kontrol- eta egiaztapen-ekipoak prestatu eta kalibratzea. • Beharrezkoa den dokumentazio teknikoa erabiltzea. • Karburagailua, injekzio-sistema eta turboelikadura-sistema osatzen dituzten elementuak edo sistemak

kontrolatzea. • Dokumentazio teknikoan adierazitako datu zehatzekin konparatu ondoren lortutako datuak interpretatzea. • Matxurak diagnostikatzeko prozesua burutzea. • Karburagailua, injekzio-sistemak eta turboelikadura-sistema osatzen dituzten elementuak edo sistemak

desmuntatu, muntatu eta erregelatzea, parametroen balioak zehaztapen teknikoetan adierazitakoetara itzuliz.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Otto ziklodun motorretan erabiltzen diren erregaien ezaugarriak. • Elikadura-zirkuitua. Gasolina-deposituko gasen gasgabetze-sistemak. • Karburazioa: oinarriak, karburagailuko zirkuituak (erralentia, nagusia, ekonostatoak, etab.), karburagailu-

motak, erregelaketa. • Gasolina-injekzioa: mekanikoa, elektromekanikoa, elektronikoa (puntu bakarrekoa eta puntu anitzekoa). • Sailkapena, funtzionamendu-printzipioak, sistema desberdinak osatzen dituzten elementuak, instalazio

elektrikoa, diagnosia (autodiagnosia), kontrolak eta erregelaketak. • Gainelikadura: funtzioa, sistemak, funtzionamendu-ezaugarriak, kontrolak eta erregelaketak. • Egiaztapen- eta kontrol-ekipoak. • Matxurak zuzentzeko prozesuak. • Motorra kontrolatzeko sistemak.

Jarrerazkoak: • Kontrol- eta egiaztapen-ekipo eta baliabideak erabiltzeko arauak betetzea.

15

• Lan-prozesuan zehar ezarrita dauden segurtasun-arauak betetzea. • Irakaslearekiko nahiz ikaskideekiko informazio-arauak eta -bideak kontuan hartzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Desmuntatu eta muntatzeko prozesuetan gidaliburu teknikoetan jasotako zehaztapenak aplikatzearen

garrantzia positiboki baloratzea. III. multzoa: DIESEL MOTORREN ELIKATZE-SISTEMAK Prozedurazkoak: • Egiaztatu behar den elementua edo multzoa identifikatzea. • Egiaztatu behar den sistema edo elementuari dagokion dokumentazioa aukeratzea. • Diesel motorretako elikatze-sistemen mantentzean erabili beharreko kontrol- eta egiaztapen-ekipoa

aukeratzea. • Kontrol- eta egiaztapen-ekipoak prestatu eta kalibratzea. • Beharrezkoa den dokumentazio teknikoa erabiltzea. • Diesel motorraren elikatze-sistema osatzen duten elementu edo multzoen kontrola burutzea. • Dokumentazio teknikoan adierazitako datu zehatzekin konparatu ondoren lortutako datuak interpretatzea. • Matxurak diagnostikatzeko prozesua burutzea. • Diesel elikatze-sistema osatzen dituzten elementuak edo sistemak desmuntatu, muntatu eta erregelatzea,

parametroen balioak zehaztapen teknikoetan adierazitakoetara itzuliz. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Diesel ziklodun motorretan erabiltzen diren erregaien ezaugarriak. • Elikadura-zirkuitua (Iragazkia, elikatze-ponpa, injektoreak, etab.). • Injekzio-ponpak: Linealak eta birakariak (DPA, DPC, DPS, VE) Osaera eta funtzionamendua. Abiadura-

erreguladoreak. Aitzinapen-aldatzaileak eta sistema osagarriak, kontrolak eta erregelaketak. • Diesel injekzio elektronikoa: funtzionamendu-ezaugarriak, osatzen duten elementuak, instalazio elektrikoa,

kontrolak eta erregelaketak. • Onarpen-gasen berotze-sistemak. • Gainelikadura Diesel motorretan • Egiaztapen- eta kontrol-ekipoak. • Zuzenketa- eta kontrol-ekipoak. • Motorraren kontrol-sistemak. Jarrerazkoak: • Kontrol- eta egiaztapen-ekipo eta baliabideak erabiltzeko arauak betetzea. • Lan-prozesuan zehar ezarrita dauden segurtasun-arauak betetzea. • Irakaslearekiko nahiz ikaskideekiko informazio-arauak eta -bideak kontuan hartzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Desmuntatu eta muntatzeko prozesuetan gidaliburu teknikoetan jasotako zehaztapenak aplikatzearen

garrantzia positiboki baloratzea. IV. multzoa: POLUZIOKONTRAKO SISTEMAK Prozedurazkoak: • Egiaztatu beharreko elementua edo multzoa identifikatzea. • Egiaztatu behar den sistema edo elementuari dagokion dokumentazioa aukeratzea. • Poluziokontrako sistemen mantentzean erabili beharreko kontrol- eta egiaztapen-ekipoa aukeratzea. • Kontrol- eta egiaztapen-ekipoak prestatu eta kalibratzea. • Poluziokontrako sistemak osatzen dituzten elementu edo multzoen kontrola burutzea. • Dokumentazio teknikoan adierazitako datu zehatzekin konparatu ondoren lortutako datuak interpretatzea. • Matxurak diagnostikatzeko prozesua burutzea. • Erralentiko gasen kontrola burutzea, lortutako parametroak ezaugarri teknikoetan adierazitakoekin

konparatuz eta erregulatuz. • Katalizatzailea eta lambda zunda egiaztatzea.

16

• Poluziokontrako sistemak osatzen dituzten elementuak desmuntatu, muntatu eta erregelatzea, parametroen balioak zehaztapen teknikoetan adierazitakoetara itzuliz.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Erreketak eragindako gasak (poluitzaileak, ez kaltegarriak): neurketa-unitateak, ingurumenean eta osasunean

dituzten eraginak, emaitzen interpretazioa. • Poluziokontrako sistemak gasolinako motor batean. • Poluziokontrako sistemak Diesel motor batean. • Lambda zunda: osaera eta funtzionamendua, funtzionamendu-baldintzak, kontrola eta egiaztapena. • Katalizatzaileak: motak, osaera eta funtzionamendua, funtzionamendu-baldintzak, kontrola eta egiaztapena. • Egiaztapen- eta kontrol-ekipoak. • Zuzenketa- eta kontrol-ekipoak. • Motorraren kontrol-sistemak. Jarrerazkoak: • Kontrol- eta egiaztapen-ekipo eta baliabideak erabiltzeko arauak betetzea. • Lan-prozesuan zehar ezarrita dauden segurtasun-arauak betetzea. • Irakaslearekiko nahiz ikaskideekiko informazio-arauak eta -bideak kontuan hartzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Desmuntatu eta muntatzeko prozesuetan gidaliburu teknikoetan jasotako zehaztapenak aplikatzearen

garrantzia positiboki baloratzea. 3. lanbide-modulua. FLUIDO-, ESEKIDURA- ETA DIREKZIO-ZIRKUITUAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Ibilgailuen sistemetan erabilitako elementu hidrauliko eta pneumatiko desberdinek funtzionamenduan jartzen

direnean duten portaera aztertzea. 2. Eskatutako elementuak erabiliz, panelean oinarrizko zirkuitu hidraulikoak eta pneumatikoak muntatzea. 3. Direkzio- eta esekidura-sistemetako matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzea, hauen

funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz. 4. Direkzio- eta esekidura-sistemak mantentzeko beharrezkoak diren material, ekipo, erreminta eta tresna

espezifikoak trebetasunez erabiltzea, ezarritako metodoaren arabera. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Ibilgailuen sistemetan erabilitako elementu hidrauliko eta pneumatiko desberdinek funtzionamenduan jartzen direnean duten portaera aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ibilgailuen sistemetan erabiltzen diren fluidoen propietateak eta ezaugarriak azaltzea. • Hidraulikan eta pneumatikan gehien erabiltzen diren magnitudeak eta neurri-unitateak deskribatzea. • Fluido bidezko indar-transmisioak oinarritzat dituen printzipio fisikoak azaltzea, bai eta hauek eragiten duten

karga-galera azaltzea ere. • Zirkuitu hidrauliko eta pneumatikoen eskemak interpretatzea, hauen funtzionamendua deskribatzeko. • Honako elementu pneumatiko eta/edo hidrauliko hauen ezaugarriak eta funtzionamendua azaltzea: presio-

taldeak, balbula banatzaileak eta presio-balbulak, eroanbide zurrunak eta malguak, osagai elektropneumatikoak eta elektrohidraulikoak, deposituak, iragazkiak eta metagailuak, banagailu kateatuak edo taldekatuak...

2. Eskatutako elementuak erabiliz, panelean oinarrizko zirkuitu hidraulikoak eta pneumatikoak muntatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

17

• Abakoen eta taulen bidez, instalazioan presio-erorketa lortzea. • Dagokion sinbologia erabiliz, zirkuituaren eskema egitea. • Dokumentazio teknikoan identifikatutakoen artean, eskatutako baldintzak betetzen dituzten elementuak

aukeratzea. • Beharrezkoak diren tresna eta erreminta espezifikoak erabiliz, panelean zirkuituak muntatzea. • Zirkuituaren elementu desberdinen funtzionamendu egokia egiaztatzeko, parametroak neurtzea. • Zirkuituaren estankotasuna eta operatibotasuna egiaztatzea. 3. Direkzio- eta esekidura-sistemetako matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzean, hauen funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Sistema eta osagaiak identifikatzea. • Direkzio-sistema aztertu eta ondokoa azaltzea:

− Direkzioaren geometria: hau justifikatzen duten printzipio zinematikoak. − Sistema desberdinen osaera eta funtzionamendu-ezaugarriak, bai eta hauek osatzen dituzten elementu edo

mekanismoenak ere. − Gurpilen eta pneumatikoen osaera eta ezaugarriak, bai eta hauen ortogonaltasuna eta higadurak ere.

• Esekidura-sistema aztertu eta ondokoa azaltzea: − Esekidura-sistema desberdinen eta hauek osatzen dituzten elementuen osaera eta funtzionamendu-

ezaugarriak. − Esekidura hidrauliko-pneumatikoetako elementu elektronikoen funtzioak.

• Direkzio- edo esekidura-sistemetan, matxura errealak edo simulatuak identifikatzea inplikatzen duten suposizio praktikoetan:

• Ibilgailu edo maketa baten direkzio- eta esekidura-sisteman egiaztatu behar diren elementuak identifikatzea, neurtu behar diren parametroak aukeratuz.

• Neurketa-ekipo edo tresna prestatu eta kalibratzea. • Egiaztapen-ekipoaren konexioa egitea eta parametro desberdinak irakurtzea, neurketa-balio ahalik eta

hurbilenak emanez. • Matxura diagnostikatzeko prozesuaren sekuentziazio logikoaren diagrama egitea. • Egiaztapenetan lortutako parametroen balioak dokumentazio teknikoan emandakoekin konparatzea,

konpondu, doitu edo aldatu behar diren elementuak zehazteko. • Hala badagokio, matxura errepikatu eta ustezko arrazoietan jardutea. • Matxuraren arrazoiak eta zuzenketa-prozesua azaltzea. • Direkzio- eta esekidura-sistemetako elementuak konpontzeari dagokionez, derrigorrez bete behar diren

segurtasun-arauak azaltzea. 4. Direkzio- eta esekidura-sistemak mantentzeko beharrezkoak diren material, ekipo, erreminta eta tresna espezifikoak trebetasunez erabiltzean, ezarritako metodoaren arabera, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Desmuntatu, muntatu eta erregelatzeko prozesua deskribatzea, matxura identifikatu ondoren, lan horiek

egiteko beharrezkoak diren baliabide, erreminta eta tresna espezifikoak aukeratzeko. • Gutxienez ondoko kasuetatik hiru inplikatzen dituzten direkzioa eta esekidura mantentzeko suposizio

praktikoetan: • Lagunduriko direkzioaren ponpa desmuntatu eta muntatzea eta jokoak doitzea. • Direkzioaren geometria erregelatzea eta gurpilak orekatzea. • Indargetzaileak aldatzea. • Bihurdura-barrak erregelatzea. • Esekidura aktibo batean parametro desberdinak kontrolatzea. • Ezarritako prozedurari jarraituz, desmuntatu eta muntatzeko lanen sekuentzia burutzea. • Zehaztapen teknikoetan adierazitako estutze-momentuak egitea. • Zirkuitu desberdinen estankotasuna egiaztatzea, beharrezkoa den kasuetan hauek betez. • Parametro desberdinen balioak zehaztapen teknikoetan adierazitakoetara itzultzea.

18

• Lan-prozesuetan zehar ekipo eta baliabideen erabilera-arauak eta segurtasun-arauak aplikatzea. c) Edukiak I. multzoa: AUTOMOBILARI APLIKATUTAKO HIDRAULIKA ETA PNEUMATIKA Prozedurazkoak: • Besteak beste ondoko elementuek osatzen dituzten zirkuitu hidrauliko eta/edo pneumatikoak egitea panelean:

presio-taldeak, aktuadoreak, eragite mekaniko, pneumatiko eta hidraulikoko balbulak, elektrobalbulak, zirkuitu hidrauliko/pneumatikoei loturiko material elektrikoa.

• Dagokion sinbologia erabiliz, eskemak egitea. • Zirkuituko elementu desberdinen funtzionamendu zuzena egiaztatzeko parametroak neurtzea. • Zirkuituaren estankotasuna eta operatibotasuna egiaztatzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Ibilgailuen sistemetan erabiltzen diren fluidoen propietateak eta ezaugarriak. • Fluido bidezko indar-transmisioaren printzipio fisikoak. • Zirkuitu hidrauliko eta pneumatikoak: interpretazioa, sinbologia,... • Elementu pneumatiko eta/edo hidraulikoak: presio-taldeak, balbula banatzaileak,...

Jarrerazkoak: • Sektorean ezarritako prozedura eta arauak betetzea: • Norberaren itxura, ezarritako higiene- eta osasun-arauak betez (norberaren garbitasuna, lan-arropak, etab.). • Ordutegia betetzeko puntualtasuna. • Arauak bete eta talde-lanean integratzea. • Lanean txukun eta zorrotz aritzea: • Jasotzen dituen jarraibideak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Une oro, garatzen duen lanarekiko erantzukizuna izatea. • Lanaren garapenean kalitatearekiko konpromisoa izatea. • Lanak exekutatzean autonomia izatea. • Irtenbideak bilatzeko eta ezustekoei erantzuteko ekimena izatea. II. multzoa: ESEKIDURA ETA DIREKZIOA Prozedurazkoak: • Direkzio-mota desberdinak osatzen dituzten elementuak desmuntatu, egiaztatu, konpondu eta muntatzea:

kremailera, amaierarik gabeko torlojozko direkzioa, serbodirekzio hidraulikoak eta pneumatikoak. • Direkzioaren geometria lerrokatze-ekipo egokiekin kontrolatu eta egokitzea, neurtu behar diren parametroak

aukeratuz. • Esekidura-mota desberdinak osatzen dituzten elementuak desmuntatu, egiaztatu, konpondu eta muntatzea:

esekidura sinplea (malgukiak, balaztak,...), esekidura hidrolastikoa, pneumatikoa, hidropneumatikoa, aktiboa (kontrol elektronikoa)...

• Bankuan esekidura kontrolatzea, neurtu behar diren parametroak aukeratuz. • Gurpil eta pneumatikoetan lanak egitea: orekatzea, desmuntatzea,...

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Direkzioa: helburua eta funtzioa, osaera, ezaugarriak,... • Direkzio-motak. • Direkzioaren geometria: justifikatzen duten printzipio zinematikoak. • Direkzioaren geometria kontrolatzeko ekipoak. • Gurpilak eta pneumatikoak. • Esekidura: helburua eta funtzioa, osaera, ezaugarriak,... • Esekidura-motak. • Esekiduraren osagaiak. • Esekidura aktiboaren elementu elektronikoak.

19

• Esekidura kontrolatzeko ekipoak.

Jarrerazkoak: • Sektorean ezarritako prozedura eta arauak betetzea: • Norberaren itxura, ezarritako higiene- eta osasun-arauak betez (norberaren garbitasuna, lan-arropak, etab.). • Une oro, garatzen duen lanarekiko erantzukizuna izatea. • Lanaren garapenean kalitatearekiko konpromisoa izatea. • Lanak exekutatzean autonomia izatea. • Irtenbideak bilatzeko eta ezustekoei erantzuteko ekimena izatea. 4. lanbide-modulua. TRANSMISIO- ETA BALAZTA-SISTEMAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Transmisio- eta balazta-sistemetako matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzea, hauen

funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz. 2. Transmisio- eta balazta-sistemak mantentzeko beharrezkoak diren material, ekipo, erreminta eta tresna

espezifikoak trebetasunez erabiltzea. 3. Ibilgailuan mugimenduaren transmisio- eta transformazio-funtzioa betetzen duten mekanismoak aztertzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Transmisio- eta balazta-sistemetako matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzean, hauen funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Transmisio-sistema aztertzea, ondokoak azalduz:

− Sistema desberdinen osaera eta ezaugarriak, bai eta hauek osatzen dituzten elementu eta mekanismoenak ere.

− Transmisio-sistemei lotutako higidurak (Cardan giltzadura, tren epizikloidala, diferentziala, etab.). − Transmisio-sistemari loturiko elementu elektro-elektronikoen funtzioak (lerradurakontrakoa, engranaje-

kaxa kontrolatzea, etab.). − Transmisio-sistemak bereizgarri dituen parametroak.

• Balazta-sistema aztertzea, ondokoak azalduz: − Sistema desberdinen osaera eta ezaugarriak, bai eta horiek osatzen dituzten elementu eta mekanismoenak

ere. − Erabiltzen diren fluidoen ezaugarriak eta hauen portaera. − Balazta-sistemei loturiko elementu elektro-elektronikoen funtzioak (blokeokontrakoa, etab.). − Balazta-sistemak bereizgarri dituen parametroak.

• Transmisio- eta balazta-sistemetan benetako matxurak nahiz simulatuak identifikatzea inplikatzen duten suposizio praktikoetan: − Ibilgailuko edo maketako transmisio- eta balazta-sisteman egiaztatu behar diren elementuak

identifikatzea, neurtu behar diren parametroak aukeratuz. − Neurketa-ekipoa prestatu eta kalibratzea.

• Egiaztapen-ekipoaren konexioa egitea eta parametro desberdinak irakurtzea, neurketa-balio ahalik eta hurbilenak emanez. • Matxura diagnostikatzeko prozesuaren sekuentziazio logikoaren diagrama egitea. • Egiaztapenetan lortutako parametroen balioak dokumentazio teknikoan emandakoekin konparatzea,

konpondu, doitu edo aldatu behar diren elementuak zehazteko. • Hala badagokio, matxura errepikatu eta ustezko arrazoietan jardutea. • Matxuraren arrazoiak eta zuzenketa-prozesua azaltzea. • Transmisio- eta balazta-sistemei dagozkien segurtasun-arauak azaltzea.

20

2. Transmisio- eta balazta-sistemak mantentzeko beharrezkoak diren material, ekipo, erreminta eta tresna espezifikoak trebetasunez erabiltzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Desmuntatu, muntatu eta erregelatzeko prozesua deskribatzea, matxura identifikatu ondoren, lan horiek

egiteko beharrezkoak diren baliabide, erreminta eta tresna espezifikoak aukeratzeko • Transmisio-sistemen mantentzea inplikatzen duten suposizio praktikoetan:

− Enbrage-diskoa aldatzea, mazoa doituz. − Diferentzial bateko koroa aldatzea, pinoia eta koroa doituz. − Aginte hidraulikoa duen enbrage bateko ponpatxoa aldatzea, zirkuituan ebaki bat eginez. − Lotura homozinetiko bat aldatzea.

• Balazta-sistemen mantentzea inplikatzen duten suposizio praktikoetan: − Zirkuitu bikoitzeko balazta-ponpa batean bigarren mailako pistoi-multzoa aldatzea. − Balazta-pintza aldatzea, zirkuituan ebaki bat eginez. − Blokeokontrakoa duen sistema batean gurpil-kaptadorea egiaztatu eta aldatzea. − Beharrezkoak diren egiaztapenak egitea, blokeokontrako sistemaren zentral elektronikoa aldatuz, hala

badagokio. − Zirkuitu desberdinen estankotasuna egiaztatzea, beharrezkoa den kasuetan betez. − Parametro desberdinak doitzea, fabrikatzaileak ezarritako zehaztapen teknikoak betez. − Transduktoreetan, aktuadoreetan eta unitate elektronikoen seinaleetan egiaztapenak egitea. − Transmisio- eta balazta-sistemetan eta horien unitate eta osagai elektriko eta elektronikoetan

funtzionamendu-akatsak diagnostikatzea. − Ezarritako metodologiaren arabera, desmuntatu, muntatu eta garbitzeko lanak burutzea.

3. Ibilgailuan mugimenduaren transmisio- eta transformazio-funtzioa betetzen duten mekanismoak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ondoko kontzeptuak azaltzea: abiadura (lineala eta angeluarra), parea, potentzia eta dagozkien unitateak. • Marruskaduraren kontzeptua eta hura murrizteko gehien erabiltzen diren metodoak azaltzea. • Ondoko mugimenduak transmititzeko erabiltzen diren mekanismoen ezaugarriak azaltzea: mugimendu

zirkularra zirkularrean (engranajeak, poleak eta uhalak…), mugimendu zirkularra linealean (biela, biradera…) eta mugimendu lineala linealean (balantzina eta bultzagailua).

• Gida-elementuen (kojineteak eta zorroak) ezaugarriak eta funtzioak azaltzea. • Ondoko lotura-elementuen ezaugarriak azaltzea: bernoak, txabetak, zirrindolak… • Abiaduraren eta parearen biderketa- eta desbiderketa-erlazioak kalkulatzea. c) Edukiak I. multzoa: IBILGAILU BATEN MUGIMENDUAREN TRANSMISIOA ETA

TRANSFORMAZIOA Prozedurazkoak: • Marruskadurei buruzko esperientziak egitea. • Transmisio- eta mugimendu-muntaiak egitea: zirkularra zirkularrean, zirkularra linealean eta lineala linealean. • Lotura-elementuekin muntaiak egitea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Abiadura lineala eta angeluarra. • Parea, potentzia eta dagozkien unitateak. • Marruskadura. • Transmisio-mekanismoak. • Mugimendu zirkularra zirkularrean. • Mugimendu zirkularra linealean.

21

• Mugimendu lineala linealean. • Gida-elementuak (kojineteak eta zorroak). • Lotura-elementuak (bernoak, txabetak…). • Abiaduraren eta parearen biderketa- eta desbiderketa-erlazioak kalkulatzea. Jarrerazkoak: • Sektorean ezarritako prozedura eta arauak betetzea:

− Norberaren itxura, ezarritako higiene- eta osasun-arauak betez (norberaren garbitasuna, lan-arropak, etab.).

− Ordutegia betetzeko puntualtasuna. − Lana garatzean aldez aurretik ezarritako araudia betetzea. − Arauak bete eta talde-lanean integratzea.

• Lanean txukun eta zorrotz aritzea: − Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. − Une oro, garatzen duen lanarekiko erantzukizuna izatea. − Lanaren garapenean kalitatearekiko konpromisoa izatea. − Lanak exekutatzean autonomia izatea. − Aurrerapenen ondoriozko ezustekoen edo egoeren aurrean irtenbideak bilatzeko eta erantzuteko

ekimena izatea. II. multzoa: TRANSMISIO-SISTEMAK Prozedurazkoak: • Ibilgailuko edo maketako transmisio-sisteman egiaztatu behar diren elementuak identifikatzea. • Egiaztatu behar den sistema edo elementuari dagokion dokumentazio teknikoa aukeratzea, neurtu behar diren

parametroak aukeratuz. • Erabili beharreko kontrol- eta egiaztapen-ekipoa aukeratzea. • Kontrol- eta egiaztapen-ekipoa prestatu eta kalibratzea. • Egiaztapen-ekipoaren konexioa egitea eta parametro desberdinak irakurtzea. • Dokumentazio teknikoan zehaztutako datuekin konparatu ondoren lortutako datuak interpretatzea. • Matxura diagnostikatzeko prozesuaren sekuentziazio logikoaren diagrama egitea. • Transmisio-sistema osatzen duten elementuak desmuntatu, muntatu eta erregelatzea. • Zirkuitu desberdinen estankotasuna egiaztatzea. • Parametro desberdinak doitzea, zehaztapen teknikoei jarraituz.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Enbrageak: motak, osaera eta funtzionamendua. • Engranaje-kaxa konbentzionalak: abiadura-aldagailuaren erlazioak, kurbak, funtzionamendua,

sinkronizatzaileak, ezaugarriak. • Engranaje-kaxa automatikoak: momentu-bihurgailu hidraulikoa, engranaje epizikloidalak, transmisio

erdiautomatikoa, transmisio automatikoa, funtzionamendua, aginte-elementu hidraulikoak, sistema hidraulikoaren funtzionamendua, aginte-elementu elektrikoak, overdrive, supermartxa.

• Diferentziala eta transmisio-ardatza. • Trakzioa kontrolatzeko sistemak (EDS, ASR...): osaera eta funtzionamendua.

Jarrerazkoak: • Sektorean ezarritako prozedura eta arauak betetzea:



• Lanean txukun eta zorrotz aritzea: − Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. − Une oro, garatzen duen lanarekiko erantzukizuna izatea.

22

− Lanaren garapenean kalitatearekiko konpromisoa izatea. − Irtenbideak bilatzeko eta ezustekoei erantzuteko ekimena izatea. − Lanak exekutatzean autonomia izatea. − Sistema berriak ikusi eta horretan prestatzeko interesa izatea.

III. multzoa: BALAZTA-SISTEMA Prozedurazkoak: • Ibilgailuko edo maketako balazta-sisteman egiaztatu behar diren elementuak identifikatzea. • Egiaztatu behar den sistema edo elementuari dagokion dokumentazio teknikoa aukeratzea, neurtu behar diren

parametroak aukeratuz. • Erabili beharreko kontrol- eta egiaztapen-ekipoa aukeratzea. • Kontrol- eta egiaztapen-ekipoa prestatu eta kalibratzea. • Egiaztapen-ekipoaren konexioa egitea eta parametro desberdinak irakurtzea. • Dokumentazio teknikoan zehaztutako datuekin konparatu ondoren lortutako datuak interpretatzea. • Matxura diagnostikatzeko prozesuaren sekuentziazio logikoaren diagrama egitea. • Balazta-sistema osatzen duten elementuak desmuntatu, muntatu eta erregelatzea. • Balazta-zirkuituan ebaki bat egitea. • Zirkuitu desberdinen estankotasuna egiaztatzea. • Parametro desberdinak doitzea, zehaztapen teknikoei jarraituz. • Lanbideek bereizgarri dituzten datuak eta lan-munduratzeko prozedurak biltzea (1. multzoarekiko komuna).

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Oinarri fisikoak: balaztatze-indarra eta itsaspena, balaztatze-indarraren banaketa, gelditze-distantzia,

marruskadura-indarra. • Balazta-motak: danborrezko eta diskozko balaztak, esku-balazta. • Aginte-sistema: balazta-ponpa, zuzentzaileak, kanalizazioak eta balazta-likidoak. • Serbobalaztak. • Aire konprimatuzko balaztak, balazta elektrikoak, motor-balazta. • Blokeokontrako sistema: funtzionamendu-printzipioak, oinarrizko nozioak (lerradura, itsaspena), sistema

elektrikoa (kaptadorea, kalkulatzailea), sistema hidraulikoa (bloke hidraulikoa), multzoaren funtzionamendua.

Jarrerazkoak: • Sektorean ezarritako prozedura eta arauak betetzea:



• Lanean txukun eta zorrotz aritzea: − Jasotzen dituen jarraibideak arduraz interpretatu eta exekutatzea. − Une oro, garatzen duen lanarekiko erantzukizuna izatea. − Lanaren garapenean kalitatearekiko konpromisoa izatea. − Irtenbideak bilatzeko eta ezustekoei erantzuteko ekimena izatea. − Lanak exekutatzean autonomia izatea. − Sistema berriak ikusi eta horretan prestatzeko interesa izatea.

5. lanbide-modulua. OINARRIZKO ZIRKUITU ELEKTROTEKNIKOAK.

IBILGAILUAREN KARGA- ETA ABIO-SISTEMAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

23

1. Fenomeno elektromagnetiko eta elektrokimikoekin lotuta dauden korronte elektrikoak transformatu eta sortzeko funtzioak aztertzea.

2. Korronte zuzeneko zirkuitu elektrikoen soluzioan elektrizitateari dagozkion lege eta arau garrantzitsuenak aplikatzea.

3. Ibilgailuaren sistema desberdinekin erlazionatutako oinarrizko multzo elektronikoen funtzionaltasuna aztertzea.

4. Ibilgailuetako sistemen mantentzean erabiltzen diren neurketa elektrikoak egiteko aparatuak behar bezala erabiltzea (osziloskopioak, multimetroak, potentziometro digitalak,...).

5. Eskatutako elementu elektriko/elektronikoak erabiliz, panelean zirkuitu elektrikoak muntatzea, dagokien sinbologiaren bidez irudikatuz.

6. Karga- eta abio-sistema elektrikoetako matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzea, hauen funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz.

7. Karga- eta abio-sistemak mantentzeko beharrezkoak diren material, ekipo, erreminta eta tresna espezifikoak trebetasunez erabiltzea, ezarritako metodoaren arabera.

b) Ebaluazio-irizpideak 1. Fenomeno elektromagnetiko eta elektrokimikoekin lotuta dauden korronte elektrikoak transformatu eta sortzeko funtzioak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Elektrizitateak bereizgarri dituen magnitudeak eta lotutako unitateak zehaztea. • Indukzio elektromagnetikoaren legeak azaltzea. • Transformadore idealetako transformazio-erlazioak deskribatzea. • Metagailu bat osatzen duten elementuak deskribatzea, karga- eta deskarga-prozesuetan bertan gertatzen diren

erreakzio kimikoak azalduz. • Korronte-artezketaren prozesua azaltzea. • Aipatutako fenomeno bakoitzean arrazoia eta ondorioa erlazionatzea. 2. Korronte zuzeneko zirkuitu elektrikoen soluzioan elektrizitateari dagozkion lege eta arau garrantzitsuenak aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Osagai elektriko desberdinen osaera eta propietateak azaltzea. • Zirkuituen analisian eta soluzioan aplika daitezkeenetatik gehien erabiltzen diren lege eta arauak azaltzea. • Zirkuitu bakoitzaren soluziorako egokiena den legea edo araua aukeratzea. • Elementuen, dispositiboen eta, oro har, zirkuitu elektrikoen sinbologia grafikoa interpretatu eta irudikatzea. • Zirkuitu elektriko bat osatzen duten elementu desberdinak bereiztea, horietako bakoitzaren izaera eta

helburua identifikatuz. • Sorgailuen eta elementu pasiboen bidez osatutako zirkuitu elektrikoen magnitudeak kalkulatzea. • Zirkuituen osagaien parametroak kalkulatzea. 3. Ibilgailuaren sistema desberdinekin erlazionatutako oinarrizko multzo elektronikoen funtzionaltasuna aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Osagai elektroniko desberdinen osaera eta propietateak azaltzea. • Ohikoenak diren transduktoreak eta hauen aplikazioa deskribatzea. • Oinarrizko multzo elektronikoen aplikazioak deskribatzea (elikadura-iturriak, anplifikadoreak,...). • Elektronika logikoaren printzipioak eta teknika digitalean duten aplikazioa deskribatzea. • Karta elektronikoen egiturak eta hauen aplikazioak deskribatzea. • Elementu elektronikoen sinbologia grafikoa interpretatu eta irudikatzea. 4. Ibilgailuetako sistemen mantentzean erabiltzen diren neurketa elektrikoak egiteko aparatuak behar bezala erabiltzean (osziloskopioak, multimetroak, potentziometro digitalak,...), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

24

• Neurketa-aparatuen magnitude eta kontzeptu tipikoak zehaztea (neurketa-bitartea, sentikortasuna,...). • Neurketa-aparatu garrantzitsuenen ezaugarri esanguratsuenak eta aplikazio arruntenak deskribatzea. • Neurketetan ateratako balioak analisiaren testuinguruan interpretatzea. • Neurketa-sistemei dagozkien sinboloak interpretatzea (mota, segurtasuna...). • Aplikazio bakoitzean egokiena den neurketa-aparatua aukeratzea. • Aparatuak zirkuituetara behar bezala konektatzea, ahal den neurrian, kontaktu-erresistentziak ezabatuz. • Hutsegiteak kalkulatzea: erabatekoa, erlatiboa, kontsumokoa. 5. Eskatutako elementu elektriko/elektronikoak erabiliz, panelean zirkuitu elektrikoak muntatzean, dagokien sinbologiaren bidez irudikatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Zirkuitua muntatzeko beharrezkoak diren elementuak, kableak eta konexioak identifikatzea, dokumentazio

teknikoa interpretatuz. • Elementu desberdinen portaera zirkuituaren funtzionamenduarekin erlazionatzea. • Dagokion eskema elektrikoa burutzea, dagokion sinbologia erabiliz. • Panelean zirkuitua muntatzea, horretarako beharrezkoak diren berariazko erremintak eta tresnak erabiliz. • Zirkuituak bereizgarri dituen balioak lortzeko puntu egokietan neurriak hartzea. • Zirkuituaren operatibotasuna egiaztatzea. 6. Karga- eta abio-sistema elektrikoetako matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzean, hauen funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Karga- eta abio-sistema elektronikoak aztertzea, ondokoa azalduz:

− Osatzen dituzten elementuak, sistemen funtzionamendua eta definitzen dituzten ezaugarriak, zirkuituak krokis moduan grafikoki irudikatuz.

• Direkzio- edo esekidura-sistemetan, matxura errealak edo simulatuak identifikatzea inplikatzen duten suposizio praktikoetan: - Ibilgailu edo maketa baten karga- eta abio-sisteman egiaztatu behar diren elementuak identifikatzea,

neurtu behar diren parametroak aukeratuz. - Neurketa-ekipo edo tresna prestatu eta kalibratzea. - Egiaztapen-ekipoaren konexioa egitea eta parametro desberdinak irakurtzea, neurketa-balio ahalik eta

hurbilenak emanez. - Matxura diagnostikatzeko prozesuaren sekuentziazio logikoaren diagrama egitea. - Egiaztapenetan lortutako parametroen balioak dokumentazio teknikoan emandakoekin konparatzea,

konpondu, doitu edo aldatu behar diren elementuak zehazteko. - Hala badagokio, matxura errepikatu eta ustezko arrazoietan jardutea. - Matxuraren arrazoiak eta zuzenketa-prozesua azaltzea. - Karga- eta abio-sistemetako elementuak konpontzeari dagokionez, derrigorrez bete behar diren

segurtasun-arauak azaltzea. 7. Karga- eta abio-sistemak mantentzeko beharrezkoak diren material, ekipo, erreminta eta tresna espezifikoak trebetasunez erabiltzean, ezarritako metodoaren arabera, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Desmuntatu, muntatu eta erregelatzeko prozesua deskribatzea, matxura identifikatu ondoren, lan horiek

egiteko beharrezkoak diren baliabide, erreminta eta tresna espezifikoak aukeratzeko. • Karga- eta abio-zirkuituak osatzen dituzten elementuetako batzuk desmuntatu, muntatu, aldatu edo

konpontzea inplikatzen duten mantentze-suposizio praktikoetan: − Ezarritako prozedurari jarraituz, egiaztapen-, desmuntaia- eta muntaia-lanen sekuentzia burutzea. − Elementuetan eta eroaleetan jarraitasun-neurketak egitea. − Elementu mekaniko, elektroniko eta elektromagnetiko desberdinen funtzionamendu-egoera egiaztatzea. − Metagailuaren funtzionamendu-egoera egiaztatzea. − Metagailu-talde bat kargan jartzea, beren arteko konexio-modu desberdinen bidez.

25

− Lanak zehaztapen teknikoen arabera burutzea, elementuaren amaierako operatibotasuna lortzen dela egiaztatuz.

− Lan-prozesuan zehar ekipo eta baliabideetan ezarrita dauden erabilera-arauak eta segurtasun-arauak aplikatzea.

c) Edukiak I. multzoa: AUTOMOBILARI APLIKATUTAKO ELEKTRIZITATEA ETA

ELEKTRONIKA Prozedurazkoak: • Ondokoen asoziazioak burutzea: kondentsadoreak, erresistentziak, metagailuak; neurketa-aparatu egokien

bitartez horien emaitzak aurkituz. • Sinbologia normalizatua eta osagai elektriko desberdinak erabiliz zirkuitu elektrikoak egitea, neurketa-

aparatu egokiak erabiliz puntu desberdinetan balioak hartuz. • Indukzio elektromagnetikoa frogatuko duten praktikak burutzea. • Elementu elektrikoak eta elektronikoak identifikatu eta egiaztatzea eta ariketak ebaztea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Elektrizitatea: karga elektrikoa, Coulomb-en legea. • Eremu elektrikoa: potentziala, potentzialaren diferentzia. • Ahalmena: kondentsadorea, kondentsadoreen asoziazioa. • Korronte elektrikoa: indar elektroeragilea, korronte-intentsitatea, erresistentzia, Ohm-en legea, erresistentzien

asoziazioa. • Zirkuitu elektrikoak: korapiloa, sarea, gutxieneko ingerada, Kirchoff-en legeak, zirkuituen kalkulua. • Elektromagnetismoa: eremu magnetikoa, indukzio elektromagnetikoa, imana, elektroimana. • Elementu elektrikoak: beren sinbologia, etengailuak, konmutadoreak, erreleak... • Metagailuak: motak, osaera, ezaugarri elektrikoak, baterien akoplamendua, egiaztapena eta karga, barne-

funtzionamendua (prozesu kimikoa). • Oinarrizko elektronika: P-N lotura, diodoa, artezketa, bikoiztaileak eta biderkatzaileak, Zener diodoa,

transistorea, multibibragailuak, schmitt-en kliskagailua, transistoreen ezaugarriak, erresistentzia ez linealak (LDR, NTC, PTC, VDR), tiristorea, operazio-anplifikadorea.

• Neurketa-aparatuak: voltmetroa, anperemetroa, polimetroa, osziloskopioa. Osaera eta funtzionamendua, eskalak.

Jarrerazkoak: • Lan elektrikoei dagozkien segurtasun-arauak betetzea. • Ordutegia behar adinako puntualtasunez betetzea. • Arauak betetzea eta irakasleekiko nahiz ikaskideekiko informazio-bideak erabiltzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatzea. • Prozedurak eta ezarritako jarduera-arauak errespetatu eta betetzea. II. multzoa: KARGA-ZIRKUITUA Prozedurazkoak: • Alternadorea osatzen duten elementuak desmuntatu, egiaztatu, konpondu eta muntatzea: errotorea, estatorea,

diodoak, artezketa-zubia, eskuilak, kojineteak... • Saiakuntza-bankuan alternadoreak frogatzea: karga eta gehieneko potentzia, erreguladore erantsia duen

alternadorea. • Saiakuntza-bankuan erreguladoreak frogatzea. • Ibilgailuan alternadore/erreguladorea muntatu eta desmuntatzea eta doitzea. • Ibilgailuan karga-zirkuitua frogatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak:

26

• Korronte-sorgailuak: alternadorea, ezaugarriak, osagaiak, motak eta funtzionamendu elektrikoa. • Erreguladoreak: motak eta ezaugarriak.

Jarrerazkoak: • Lan elektrikoei dagozkien segurtasun-arauak betetzea. • Ordutegia behar adinako puntualtasunez betetzea. • Arauak betetzea eta irakasleekiko nahiz ikaskideekiko informazio-bideak erabiltzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatzea. • Prozedurak eta ezarritako jarduera-arauak errespetatu eta betetzea. III. multzoa: ABIO-ZIRKUITUA Prozedurazkoak: • Abio-motorra osatzen duten elementuak desmuntatu, egiaztatu, konpondu eta muntatzea: indukzioa, indukzio-

bobinak, errelea, eskuilak, kojineteak, engranajeak... • Saiakuntza-bankuan abio-motorrak frogatzea: abiadura (b/min), hutsean eta kargaturik duen kontsumoa. • Ibilgailuan abio-motorra muntatu eta desmuntatzea. • Ibilgailuan abio-zirkuitua frogatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Abio-zirkuitua: helburua eta funtzioa, osaera, ezaugarriak,... • Abio-motorra: funtzionamendu elektrikoa, osagaiak, motor-motak. Jarrerazkoak: • Lan elektrikoei dagozkien segurtasun-arauak betetzea. • Ordutegia behar adinako puntualtasunez betetzea. • Arauak betetzea eta irakasleekiko nahiz ikaskideekiko informazio-bideak erabiltzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatzea. • Prozedurak eta ezarritako jarduera-arauak errespetatu eta betetzea. 6. lanbide-modulua. IBILGAILUEN ZIRKUITU ELEKTRIKO OSAGARRIAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Ibilgailuan burutu behar den instalazio elektriko berriaren aldaketa, ordeztea edo txertatzea aztertu, kalkulatu

eta exekutatzea, horretarako beharrezkoak diren materialak, osagaiak eta elementuak aukeratuz. 2. Ibilgailu bateko argiztapen-, maniobra-, kontrol- eta seinaleztapen-sistemetako matxurak (zergatiak eta

ondorioak) identifikatzea, hauen funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz.

3. Argiztapen-, maniobra-, kontrol- eta seinaleztapen-sistema elektrikoetan mantentze- edo muntaia-lanak egiteko, akatsak edo matxurak konpontzea, baliabide, ekipo, erreminta eta tresna espezifikoak trebetasunez erabiliz.

b) Ebaluazio-irizpideak 1. Ibilgailuan burutu behar den instalazio elektriko berriaren aldaketa, ordeztea edo txertatzea aztertu, kalkulatu eta exekutatzean, horretarako beharrezkoak diren materialak, osagaiak eta elementuak aukeratuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Dauden instalazioetan edo instalazio elektriko berrietan ordezkapenak edo aldaketak egitea dakarten egoera

praktikoetan:

27

− Dokumentazio teknikoa eta lege-araudia aukeratzea, dagozkion parametroak eta arauak interpretatuz. − Jadanik dauden korronte-hartuneak eta masak erabil daitezkeen kontuan hartuz, aldaketaren edo

instalazioaren krokisak eta eskemak marraztea. − Muntatu behar diren sekzioak eta terminal- eta konektore-motak zehaztea, hauek jasan beharko dituzten

lan-baldintzak kontuan hartuz. − Zein babes-fusible erabili behar den eta ibilgailuaren sorgailuak kontsumo berria jasan dezakeen ala ez

zehazteko, instalazioaren energia-kontsumoa kalkulatzea. − Instalazio berriaren ezaugarri teknikoen arabera, beharrezkoak diren materialak, osagaiak eta elementuak

aukeratzea, dokumentazio teknikoan identifikatuz. − Lan desberdinak egiteko desmuntatu behar diren elementu osagarriak eta apainketa-elementuak

deskribatu/identifikatzea. − Zaratak edo narriadurak jasatea saihesteko, karrozerian nola finkatu behar diren zehaztea. − Aldaketak edo instalazio berriak irregulartasunak edo ibilgailuaren beste sistementzako interferentziak

eragiten dituen edo eragin ditzakeen baloratzea. 2. Ibilgailu bateko argiztapen-, maniobra-, kontrol- eta seinaleztapen-sistemetako matxurak (zergatiak eta ondorioak) identifikatzean, hauen funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aldez aurreko harrera-txostena edo bezeroak emandako informazioa aztertzea. • Ibilgailu bateko argiztapen-, maniobra- eta seinaleztapen-sistemak aztertzea, sistema desberdinen osaera eta

funtzionamendu-ezaugarriak eta hauek osatzen dituzten elementuenak azalduz; horrez gain, eskemak eta dagokien sinbologia irakurriz ibilgailuen benetako zirkuituak interpretatzea.

• Ibilgailu bateko kontrol-sistema elektrikoak aztertzea, ondokoak azalduz: − Sistema desberdinen eta hauek osatzen dituzten elementuen osaera eta funtzionamendu-ezaugarriak,

eskemen eta dagokien sinbologiaren irakurketa bidez ibilgailuaren benetako zirkuituak interpretatuz. − Kontrolatu behar diren parametro mekanikoen eta sortzen duen seinale elektrikoaren artean dagoen

erlazioa. • Argiztapen-, maniobra-, seinaleztapen- eta kontrol-sistemetan, matxura errealak edo simulatuak identifikatzea

inplikatzen duten suposizio praktikoetan: − Ibilgailuan egiaztatu behar den sistema edo elementua identifikatzea, neurketa-puntu egokia aukeratuz eta

horretarako beharrezkoa den dokumentazio teknikoa erabiliz. − Neurketa-tresna edo -ekipoa prestatu eta kalibratzea. − Neurketa-tresna edo -ekipoa ukitzea edo narriatzea saihestuko duten lan-arauak betetzea. − Neurketa-ekipoa kontrolatu behar den sistemarekin konektatzea, fabrikatzailearen zehaztapen teknikoak

betez. − Neurketa-balioak ahalik eta modu zehatzenean irakurri eta interpretatzea, tresnaren edo ekipoaren

doitasunaren arabera. − Sistemen edo elementuen egiaztapen-prozesua burutzea, dauden aukeren artean azkarrena eta ziurrena

aukeratuz. − Ahal izanez gero, matxura errepikatzea, ustezko arrazoietan arituz. − Matxura bat konpontzeko prozesua zehaztea eta, aldi berean, hori eragin duten arrazoiak identifikatzea.

3. Argiztapen-, maniobra-, kontrol- eta seinaleztapen-sistema elektrikoetan mantentze- edo muntaia-lanak egiteko, akatsak edo matxurak konpontzean, baliabide, ekipo, erreminta eta tresna espezifikoak trebetasunez erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aldez aurreko harrera-txostena edo bezeroak emandako informazioa aztertzea. • Desmuntatu, muntatu eta erregelatzeko prozesua deskribatzea, matxura identifikatu ondoren, lan horiek

egiteko beharrezkoak diren baliabide, erreminta eta tresna espezifikoak aukeratzeko. • Argiztapen-, maniobra-, kontrol- eta seinaleztapen-zirkuituak osatzen dituzten elementuak edo hauen zati bat

desmuntatu, muntatu, aldatu edo konpontzea inplikatzen duten egoera praktikotan: − Elementuetan, eroaleetan eta konexioetan jarraipen-neurketak egitea, ekipo egokia erabiliz. − Seinaleztapen-elementu desberdinetan, hots, soinudun eta optikoetan, parametroak doitu eta erregelatzea,

kasu bakoitzean ekipo egokia aukeratuz eta ekipoaren amaierako operatibotasuna egiaztatuz.

28

− Sistemetako elementu mekaniko, elektriko, elektromagnetiko, elektroniko edo optikoak aldatu eta/edo konpontzea, gomendatutako prozedurari jarraituz.

− Aginte eta kontrol elektronikoko unitateek fabrikatzailearen zehaztapenak betetzen dituztela egiaztatzea eta beren lana aldez aurretik ezarritako perdoietara egokituz betetzen dutela egiaztatzea.

− Apainketa-elementuak desmuntatu eta muntatzea, lan-zonetan kalterik eragin gabe. − Lan-prozesuan zehar ekipo eta baliabideetan ezarrita dauden erabilera-arauak eta segurtasun-arauak

aplikatzea. c) Edukiak I. multzoa: ARGIZTAPEN-ZIRKUITU ESPEZIFIKOAK Prozedurazkoak: • Metodoak eta baliabideak aukeratu eta prestatzea:

− Argiztapen-, seinaleztapen- edo maniobra-zirkuituak instalatu, aldatu edo konpontzeko, dokumentazio teknikoa eta, hala badagokio, lege-araudia aukeratzea.

− Dokumentazioa interpretatzea eta erabili beharreko erremintak eta ekipoak prestatzea. − Zirkuitua identifikatzea eta, hala badagokio, egin beharreko aldaketa diseinatzea. − Erabili beharreko materialak aukeratu eta prestatzea, hauen funtzionamendu-baldintzen aldagaiak kontuan

hartuz. − Erregelaketa- eta neurketa-ekipoak erabiltzea. − Instalazio elektriko orokorrean aldaketen eragina aztertzea eta karrozerian atxikidurak identifikatzea. − Instalazioa exekutatu, aldatu edo konpontzea.

• Matxurak diagnostikatzea: − Eskemak irakurtzea, osagaiak identifikatzea eta ibilgailuan edo maketan instalatzea. − Sistema mekanikoak osatzen dituzten zirkuitu elektrikoak eta bi atalek ustezko matxura-arrazoiarekin

duten erlazioa aztertzea. − Autodiagnosirako ekipoak erabiltzea eta emaitzak interpretatzea. − Egiaztapenak egiteko ekipo, erreminta eta baliabide egokiak aukeratzea. − Neurketa-puntuak eta kontrol-prozesua zehaztea. − Lortutako emaitzak neurtu eta baloratzea. − Diagnostikatzea, matxura eragin duen elementua zuzentzea eta ikuskapen orokorra.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Argiztapen-, seinaleztapen- eta maniobra-zirkuitua: osatzen dituzten elementuak eta hauen ezaugarriak. • Neurketa- eta erregelaketa-ekipoak. • Argiztapen-zirkuitu elektriko espezifikoak: eskemen irudikapena, oinarrizko sinbologia, berariazko

sinbologia, kode arautuak. Zirkuituen irudikapen-motak. • Osagai elektromekanikoak: sistema elektromekanikoen oinarriak, osagai mekanikoak ere kontuan hartuz. • Argiztapen-zirkuituak: erregelaketak. • Matxuren lokalizazioa: argiztapen-zirkuitu elektrikoen jarraipena, neurrien interpretazioa, diagnostikorako

metodoak, autodiagnosia. • Zehaztapen teknikoak: merkatua eta materialen eskaintza. • Araudia: indarrean dagoen legeria, Europako Batasuneko arauak, zirkulazio-kodea. • Lanbide-gaitasunekin erlazionatutako lanbideak: lanpostuak, lan-baldintzak. Jarrerazkoak: • Erabilera-jarraibideak beren gidaliburuetan azaldu bezala aplikatzea. • Zeregin bakoitzean eskatutako segurtasun-arauak betetzea. • Irakasleekin nahiz ikaskideekin informazio-bideak erabiltzea, taldean integratuz. • Lan-prozesuak exekutatzean ordenaz jokatzea. • Lanak garatzean garbi eta txukun aritzea. • Instalazio edo ekipo berriak muntatzean estetika zaintzea. II. multzoa: SEINALEZTAPEN- EDO MANIOBRA-ZIRKUITUAK (AKUSTIKOAK

BARNE)

29

Prozedurazkoak: • Metodoak eta baliabideak aukeratu eta prestatzea:

− Seinaleztapen-zirkuituak, maniobrakoak eta akustikoak instalatu, aldatu edo konpontzeko, dokumentazio teknikoa eta, hala badagokio, lege-araudia aukeratzea.



• Matxurak diagnostikatzea: − Eskemak irakurtzea, osagaiak identifikatzea eta ibilgailuan edo maketan instalatzea. − Sistema mekanikoak osatzen dituzten zirkuitu elektrikoek eta bi atalek ustezko matxura-arrazoiarekin

duten erlazioa aztertzea. − Autodiagnosirako ekipoak erabiltzea eta emaitzak interpretatzea. − Egiaztapenak egiteko ekipo, erreminta eta baliabide egokiak aukeratzea. − Neurketa-puntuak eta kontrol-prozesua zehaztea. − Lortutako emaitzak neurtu eta baloratzea. − Diagnostikatzea, matxura eragin duen elementua zuzentzea eta ikuskapen orokorra.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Zirkuitu akustikoa: osatzen duten elementuak, hauen ezaugarriak. • Zirkuitu elektriko espezifikoak (klaxonak, sirenak, alarmak,...). • Zirkuituen irudikapen grafikoko motak. • Matxuren lokalizazioa: zirkuitu elektrikoen jarraipena, neurrien interpretazioa, diagnostikorako metodoak,

autodiagnosia. • Zehaztapen teknikoak: merkatua eta materialen eskaintza. • Araudia: indarrean dagoen legeria, Europako Batasuneko arauak, zirkulazio-kodea. • Lanbide-gaitasunekin erlazionatutako lanbideak: lanpostuak, lan-baldintzak. Jarrerazkoak: • Erabilera-jarraibideak beren gidaliburuetan azaldu bezala aplikatzea. • Zeregin bakoitzean eskatutako segurtasun-arauak betetzea. • Irakasleekin nahiz ikaskideekin informazio-bideak erabiltzea, taldean integratuz. • Jarraibideak, arauak, etab. interpretatu eta behar bezala exekutatzea. • Lan-prozesuak exekutatzean ordena positiboki baloratzea. • Lanak garatzean garbi eta txukun aritzea. • Instalazio edo ekipo berriak muntatzean estetika zaintzea. III. multzoa: KOADRO- ETA SEINALE-ZIRKUITUAK Prozedurazkoak: • Metodoak eta baliabideak aukeratu eta prestatzea:

− Koadro- eta seinale-zirkuituak instalatu, aldatu edo konpontzeko, dokumentazio teknikoa eta, hala badagokio, lege-araudia aukeratzea.


hartuz. − Instalazio elektriko orokorrean aldaketen eragina aztertzea eta karrozerian atxikidurak identifikatzea. − Instalazioa exekutatu, aldatu edo konpontzea.

• Matxurak diagnostikatzea: − Eskemak irakurtzea, osagaiak identifikatzea eta ibilgailuan edo maketan instalatzea.

30

− Sistema mekanikoak osatzen dituzten koadro- eta seinale-zirkuitu elektrikoak eta bi atalek ustezko matxura-arrazoiarekin duten erlazioa aztertzea.

− Diagnosirako ekipoak erabiltzea eta emaitzak interpretatzea. Autodiagnosia eta akatsen kodeak interpretatzea.

− Egiaztapenak egiteko ekipo, erreminta eta baliabide egokiak aukeratzea. − Neurketa-puntuak eta kontrol-prozesua zehaztea. − Lortutako emaitzak neurtu eta baloratzea. − Diagnostikatzea, matxura eragin duen elementua zuzentzea eta ikuskapen orokorra.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Koadro- eta seinale-zirkuituak: osatzen dituzten elementuak eta hauen ezaugarriak. • Funtzionamendua adierazten eta seinalatzen duten elementuak. • Zirkuitu elektriko espezifikoak. • Zirkuituen irudikapen grafikoa. • Matxuren lokalizazioa: zirkuitu elektrikoen jarraipena, neurrien interpretazioa, diagnostikorako metodoak,

autodiagnosia. • Zehaztapen teknikoak: merkatua eta materialen eskaintza. • Araudia: indarrean dagoen legeria, Europako Batasuneko arauak, zirkulazio-kodea. • Lanbide-gaitasunekin erlazionatutako lanbideak: lanpostuak, lan-baldintzak.

Jarrerazkoak: • Erabilera-jarraibideak beren gidaliburuetan azaldu bezala aplikatzea. • Zeregin bakoitzean eskatutako segurtasun-arauak betetzea. • Irakasleekin nahiz ikaskideekin informazio-bideak erabiltzea, taldean integratuz. • Lan-prozesuak exekutatzean ordena positiboki baloratzea. • Lanak garatzean garbi eta txukun aritzea. • Instalazio edo ekipo berriak muntatzean estetika zaintzea. IV. multzoa: ZIRKUITU OSAGARRIAK Prozedurazkoak: • Metodoa eta baliabideak prestatu eta aukeratzea:

− Beira-jasogailuen, ixte zentralizatuen, haizetako-garbigailuen, berotutako eserlekuen eta/edo eserleku erregulagarrien zirkuituak instalatu, aldatu edo konpontzeko, dokumentazio teknikoa eta, hala badagokio, lege-araudia aukeratzea.



• Matxurak diagnostikatzea: − Eskemak irakurtzea, osagaiak identifikatzea eta ibilgailuan edo maketan instalatzea. − Sistema mekanikoak osatzen dituzten zirkuitu elektrikoak eta bi atalek ustezko matxura-arrazoiarekin

duten erlazioa aztertzea. − Autodiagnosirako ekipoak erabiltzea eta emaitzak interpretatzea. Autodiagnosia eta akatsen kodeak

interpretatzea. − Egiaztapenak egiteko ekipo, erreminta eta baliabide egokiak aukeratzea. − Neurketa-puntuak eta kontrol-prozesua zehaztea. − Lortutako emaitzak neurtu eta baloratzea. − Diagnostikatzea, matxura eragin duen elementua zuzentzea eta beste akats batzuk konpondu edo aldatzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Beste zirkuitu elektriko batzuk: osatzen dituzten elementuak eta hauen ezaugarriak. • Zirkuitu elektriko espezifikoak.

31

• Osagai elektromekanikoak: sistema elektromekanikoen oinarriak, osagai mekanikoak ere kontuan hartuz. • Irudikapen grafikoko motak. • Matxuren lokalizazioa: zirkuitu elektrikoen jarraipena, neurrien interpretazioa, diagnostikorako metodoak,

autodiagnosia. • Zehaztapen teknikoak: merkatua eta materialen eskaintza. • Araudia: indarrean dagoen legeria, Europako Batasuneko arauak, zirkulazio-kodea. • Lanbide-gaitasunekin erlazionatutako lanbideak: lanpostuak, lan-baldintzak. Jarrerazkoak: • Erabilera-jarraibideak beren gidaliburuetan azaldu bezala aplikatzea. • Zeregin bakoitzean eskatutako segurtasun-arauak betetzea. • Irakasleekin nahiz ikaskideekin informazio-bideak erabiltzea, taldean integratuz. • Jarraibideak, arauak, etab. interpretatu eta behar bezala exekutatzea. • Lanak garatzean garbi eta txukun aritzea. • Instalazio edo ekipo berriak muntatzean estetikaren garrantzia baloratzea. 7. lanbide-modulua. SEGURTASUN- ETA KONFORT-SISTEMAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Girotze-sistemako (beroketa eta aire girotua) matxurak -zergatiak eta ondorioak- identifikatzea, hauen

funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz. 2. Girotze-sistema osatzen duten elementuak eta ekipoak instalatu, mantendu, aldatu eta/edo konpontzea,

beharrezkoak diren materialak, ekipoak, erremintak eta tresna espezifikoak trebetasunez erabiliz. 3. Segurtasun- eta konfort-sistema osagarrietan matxurak identifikatzea, beren ezaugarri teknikoak eta

funtzionamendua aztertuz eta elementuak muntatu, konpondu eta/edo aldatzeko diagnosi-teknika, ekipo eta baliabide egokiak erabiliz.

b) Ebaluazio-irizpideak 1. Girotze-sistemako (beroketa eta aire girotua) matxurak -zergatiak eta ondorioak- identifikatzean, hauen funtzionamendua aztertuz eta diagnostikorako ekipo, baliabide eta teknika egokiak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aldez aurreko harrera-txostena edo bezeroak emandako informazioa aztertzea. • Ondokoak azalduz girotze-sistema aztertzea:

− Osatzen duten elementuak, sistemaren funtzionamendua eta definitzen duten ezaugarriak, sistema grafikoki krokis batean irudikatuz.

− Girotze-sistemaren eta ibilgailuko beste sistema batzuen (motorra, injekzioa) arteko funtzionamendu-erlazioa.

− Hoztaileak bete/husteko prozesua eta kontuan hartu behar diren segurtasun-arauak. • Girotze-sistemetan matxurak, benetakoak edo simulatuak, identifikatzea inplikatzen duten egoera

praktikoetan: − Egiaztatu behar diren elementuak ibilgailuan edo maketan identifikatzea, neurtu behar diren parametroak

aukeratuz. − Neurtzeko ekipoak edo tresnak prestatu eta kalibratzea. − Egiaztapen-ekipoaren konexioa egitea eta parametro desberdinak irakurtzea, neurketa-balio ahalik eta

zehatzenak emanez. − Matxura diagnostikatzeko prozesuaren sekuentziazio logikoaren diagrama egitea. − Konpondu edo aldatu behar diren elementuak zehaztea eta egiaztapenenetan lortutako parametroen

neurriak dokumentazio teknikoan emandakoekin konparatuz baloratzea. − Matxuraren arrazoiak eta zuzenketa-prozesua azaltzea, hala badagokio, azken hau errepikatuz.

32

− Ibilgailu bateko girotze-sistemaren elementuak konpontzeari dagokionez, derrigorrez bete behar diren segurtasun-arauak azaltzea.

2. Girotze-sistema osatzen duten elementuak eta ekipoak instalatu, mantendu, aldatu eta/edo konpontzean, beharrezkoak diren materialak, ekipoak, erremintak eta tresna espezifikoak trebetasunez erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Matxura bat identifikatu ondoren, beharrezkoak diren baliabide, erreminta eta tresna espezifikoak aukeratuz,

desmuntatzeko, muntatzeko eta erregelatzeko prozesua deskribatzea. • Girotze-sistema osatzen duten elementuak muntatu, aldatu edo konpontzea inplikatzen duten mantentze-

egoera praktikoetan: − Girotze-sistema osatzen duten elementuak (elektrobalbulak, elektrohaizagailuak, erradiadoreak...) muntatu

edo desmuntatzeko tresna espezifikoak behar bezala erabiltzea. − Zehaztapenen arabera, aire egokituaren sisteman eragile hoztailea hustu eta betetzeko ekipoa erabiltzea. − Berotze- eta/edo girotze-sistemako likidoaren zirkulazioa egokia den ala ez egiaztatzea, beharrezkoa den

kasuetan zirkuitua garbituz, ebakiak eginez eta/edo betez. − Sarrera eta irteera desberdinetan airearen zirkulazioa egiaztatzea eta ixte-tranpolen funtzionamendua

frogatzea. − Osagai elektrikoen funtzionamendua egiaztatzea, hauek funtzionaraziz eta beharrezkoak diren neurketak

eginez. − Baja- eta alta-sistemetan presioak egiaztatzea, manometroen ekipoekin lan eginez. − Tresna egokien bidez zirkuituetan ihesik ez dagoela egiaztatzea. − Lanak zehaztapen teknikoak betez burutzea, elementuaren amaierako operatibotasuna lortzen dela

egiaztatuz. − Ekipo eta baliabideetan erabilera-arauak eta lan-prozesuan zehar ezarritako segurtasun-arauak aplikatzea. − Tenperatura-zunden eta aktuadore pneumatiko edo elektrikoen funtzionamendua egiaztatzea, ibilgailuaren

bidaiari-lekuan eta kanpoaldean giro-baldintzak neurtuz. − Girotze- edo aireztatze-sistemak muntatzeko jarraibideak behar bezala interpretatu eta exekutatzea.

3. Segurtasun- eta konfort-sistema osagarrietan matxurak identifikatzean, beren ezaugarri teknikoak eta funtzionamendua aztertuz eta elementuak muntatu, konpondu eta/edo aldatzeko diagnosi-teknika, ekipo eta baliabide egokiak erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aldez aurreko harrera-txostena edo bezeroak emandako informazioa aztertzea. • Soinu-ekipoak osatzen dituzten multzoen oinarrizko ezaugarri funtzionalak azaltzea, hauen muntaian esku

hartzen duten faktoreak aztertuz. • Alarma baten ezaugarri teknikoak eta funtzionamendua azaltzea, bai eta ibilgailuko beste sistema batzuekin

izan ditzakeen interferentziak ere. • Sistema periferikoetako sentsoreek betetzen duten funtzioa azaltzea, ibilgailu barruko ordenagailuaren

funtzionamendu onarekin erlazionatuz. • Segurtasun-sistemek duten funtzioa azaltzea (airbag, gerrikoak, etab.), beren funtzionamendua azalduz. • Konfort-sistemen funtzionamendua azaltzea (ispilu erregulatuak, memoriadun eserlekuak, etab.). • Instalazio desberdinen oinarrizko eskemak identifikatzea edo, hala badagokie, burutzea, ibilgailuaren beste

sistema batzuekin izan ditzaketen interferentziak azalduz. • Segurtasun- eta konfort-sistemetan matxura errealak edo simulatuak identifikatzea inplikatzen duten egoera

praktikoetan: − Diagnostikorako edo autodiagnostikorako sistema egokiak erabiltzea. − Soinu-ekipoen eta alarmen elikatze-zirkuituak egiaztatzea, hauetan izan daitezkeen matxurak zehazteko

(jarraipenik eza, konexio akastunak,...). − Kaptadoreen erabilera-egoera, jarraipena eta kokapena egiaztatzea. − Konfort-sistemen (memoriadun eserlekuak,...) elikatze-zirkuituen jarraipena eta aginte bidezko modulu

elektronikoen egoera funtzionala egiaztatzea. − Ezarritako prozeduren arabera, osagai edo elementu desberdinak desmuntatu, muntatu, aldatu eta/edo

erregelatzea.

33

− Konpondutako zirkuituaren funtzionaltasuna egiaztatzea, erabat operatiboa dela eta beste sistemekin interferentziarik ez duela ziurtatuz.

− Segurtasun-sistemek dituzten elementu piroteknikoak muntatu, desmuntatu eta biltzean segurtasun-arauak betetzea.

− Matxuraren arrazoiak eta zuzenketa-prozesua azaltzea, hala badagokio, matxura errepikatuz. c) Edukiak I. multzoa: AIREZTAPEN-SISTEMEN, AIRE EGOKITUAREN SISTEMEN ETA

GIROTZE-SISTEMEN MANTENTZEA ETA INSTALAZIOA. Prozedurazkoak: • Matxurak identifikatzea:

− Sistema identifikatzea: ezaugarri teknikoak, eskema elektrikoak, osagaien lokalizazioa. − Sistemaren funtzionamenduaren eta beste sistema batzuekiko duen erlazioaren analisia. − Hala badagokio, matxurei edo akatsei buruzko aldez aurreko txostenen analisia (bezeroa-harrera). − Diagnosirako material lagungarria prestatzea. − Diagnosirako prozesu operatiboak definitzea. − Prozesu egokiari jarraituz sistema egiaztatzea eta elementu akastunak eta matxura eragin dutenak

identifikatzea. − Laneko txostenak, gorabeherak, oharrak eta, hala dagokionean, mantentze-proposamenak idaztea.

• Aireztapen/girotze-sistemak edo hauen osagaiak instalatu, mantendu, aldatu eta/edo konpontzea: − Instalatzeko, aldatzeko eta/edo konpontzeko prozesu operatiboa deskribatzea. − Erabili beharreko tresnak, erremintak eta dokumentazioa aukeratzea. − Txertatu beharreko materialak prestatzea eta eskatutako ezaugarriak betetzen dituztela kontrolatzea. − Instalazio-, mantentze-, aldaketa- edo konponketa-lanak burutzea. − Sistemaren eta egindako lanaren eragina jasan duten beste sistemen funtzionamendu ona kontrolatzea. − Laneko txostenak egitea, gorabeherak, oharrak eta, hala badagokio, mantentze-proposamenak adieraziz.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Aireztapena/beroketa:

− Funtzionamendu-printzipioa. − Osagaiak eta hauen funtzioa. − Akatsak diagnostikatzeko metodoak. − Manipulazioan hartu beharreko neurriak.

• Aire egokitua: − Funtzionamendu-printzipioa. − Osagaiak eta hauen funtzioa. − Ekipoen mantentzea. − Diagnosirako eta autodiagnosirako metodoak. − Ekipo hauek manipulatzean kontuan hartu beharreko alderdiak.

• Girotzea: − Funtzionamendu-printzipioa. − Osagaiak eta hauen funtzioa. − Ekipoen mantentzea. − Diagnosirako eta autodiagnosirako metodoak. − Ekipo hauek manipulatzean kontuan hartu beharreko alderdiak.

Jarrerazkoak: • Lan-prozesuetan segurtasun-neurriak hartzea. • Lanerako jantzi egokiak erabiltzea. • Ordutegiak puntualtasunez betetzea. • Lan-taldean integratzea eta lankideekin eta irakasleekin harremanak izatea. • Jasotako aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Ezarritako arauak eta prozedurak errespetatu eta betetzea.

34

• Tresnen, ekipoen eta erreminten erabilera egokia positiboki baloratzea. • Ezustekoak konpontzeko ekimena izatea eta aldaketetara egokitzeko malgutasunez jokatzea. • Lanak garbi eta txukun garatzea. • Instalazio edo ekipo berriak muntatzean estetika zaintzea. II. multzoa: SEGURTASUN- ETA KONFORT-SISTEMEN MANTENTZEA ETA

INSTALAZIOA Prozedurazkoak: • Matxurak identifikatzea:

− Matxurari edo akatsari buruzko aldez aurreko txostenak aztertzea (bezeroa-harrera). − Sistema identifikatzea: ezaugarri teknikoak, eskema elektrikoak, osagaien lokalizazioa. − Sistemaren funtzionamenduaren eta beste sistema batzuekiko duen erlazioaren analisia. − Diagnosirako material lagungarria prestatzea. − Diagnosirako prozesu operatiboak definitzea. − Prozesu egokiari jarraituz sistema egiaztatzea eta elementu akastunak eta matxura eragin dutenak

identifikatzea. − Laneko txostenak, gorabeherak, oharrak eta, hala dagokionean, mantentze-proposamenak idaztea.

• Aireztapen/girotze-sistemak edo hauen osagaiak instalatu, mantendu, aldatu eta/edo konpontzea: − Instalatzeko, aldatzeko eta/edo konpontzeko prozesu operatiboa deskribatzea. − Erabili beharreko tresnak, erremintak eta dokumentazioa aukeratzea. − Txertatu beharreko materialak prestatzea eta eskatutako ezaugarriak betetzen dituztela kontrolatzea. − Instalazio-, mantentze-, aldaketa- edo konponketa-lanak burutzea. − Sistemaren eta egindako lanaren eragina jasan duten beste sistemen funtzionamendu ona kontrolatzea. − Laneko txostenak egitea, gorabeherak, oharrak eta, hala badagokio, mantentze-proposamenak adieraziz.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Segurtasun-sistemak (airbaga, gerriko aurretenkatua, alarma-sistemak,...):

− Funtzionamendu-printzipioa. − Osagaiak eta hauen funtzioa. − Manipulazioan hartu beharreko neurriak. − Araudia. − Mantentzea. − Akatsak diagnostikatzeko metodoak. − Autodiagnosia. − Ekipo berrien instalazioa.

• Soinu-sistemak (irratia, kasetea, CD, emisoreak, telefonia,...): − Ekipoen funtzionamendua. − Osagaiak eta hauen ezaugarriak. − Araudia. − Ekipo berrien mantentzea eta instalazioa.

• Serboaginte bidez eta/edo kalefaktore bidez erregulatutako konfort-sistemak (eserlekuak, atzera ispiluak, burukoak, sabaiak, etab.): − Funtzionamendua. − Osagaiak eta hauen ezaugarriak. − Ekipo berrien mantentzea eta instalazioa.

• Bidaia-ordenagailuak eta gidatzeko elementu lagungarriak: − Funtzionamendu-printzipioa. − Osagaiak eta hauen ezaugarriak. − Araudia. − Ekipo berrien mantentzea eta instalazioa.

Jarrerazkoak: • Lan-prozesuetan segurtasun-neurriak hartzea. • Lanerako jantzi egokiak erabiltzea.

35

• Ordutegiak puntualtasunez betetzea. • Lan-taldean integratzea eta lankideekin eta irakasleekin harremanak izatea. • Jasotako aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Ezarritako arauak eta prozedurak errespetatu eta betetzea. • Tresnen, ekipoen eta erreminten erabilera egokia positiboki baloratzea. • Ezustekoak konpontzeko ekimena izatea eta aldaketetara egokitzeko malgutasunez jokatzea. • Lanak garbi eta txukun garatzea. • Instalazio edo ekipo berriak muntatzean estetika zaintzea. 8. lanbide-modulua. ADMINISTRAZIOA, KUDEAKETA ETA MERKATURATZEA

ENPRESA TXIKIETAN a) Amaierako gaitasunak 1. Indarrean dauden enpresa-forma juridikoak aztertzea, jarduera ekonomikoaren, helburuen eta eskura dauden

baliabideen arabera forma egokienak adierazita. 2. Sektorean egiten diren lan-kontratu ohikoenak enplegatzailearen ikuspegitik alderatzea. Sektoreko enpresa txiki baten jarduera ekonomikoa eratu, antolatu eta garatzeko beharrezkoak diren

dokumentuak aztertzea. 3. Enpresa txiki batek izenburuan adierazitako jarduerak legalki garatzeko bete behar dituen merkataritza-,

zerga- eta lan-betebeharrak identifikatu eta betetzea. 4. Sektoreko enpresa txiki baten produktuen eta/edo zerbitzuen eskaintzak ebaluatzea lehiakideen eta izan

daitekeen eskaeraren arabera. 5. Sektoreko enpresa txiki batean ohikoak diren merkatu-teknikak aztertzea. 6. Enpresa txiki bat sortzeko proiektua lantzea, enpresa martxan jartzeko itxura eginez eta haren

bideragarritasuna aztertuz. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Indarrean dauden enpresa-forma juridikoak aztertzean, jarduera ekonomikoaren, helburuen eta eskura dauden baliabideen arabera forma egokienak adierazita, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Enpresa-forma juridiko desberdinak definitzea, horien ezaugarriak deskribatuta. • Sozietate baten helburu posible guztiak forma juridikoaren arabera bereiztea. • Enpresa-mota bakoitzean, jabeei legez dagokien erantzukizun-maila ezartzea. • Enpresa bat eratzeko exijitutako gutxieneko lege-eskakizunak identifikatzea, haren forma juridikoaren

arabera. • Sozietate-mota desberdinetarako legez ezarritako gobernu-organoen funtzioak zehaztea. • Enpresa-forma juridiko desberdinetarako ezarritako tratamendu fiskala bereiztea. • Enpresa-mota juridiko bakoitzerako ezarritako oinarrizko lege-ezaugarriak alderatzea. • Enpresa bat eratzeko forma juridiko egokia proposatzea, bazkide-kopurua, helburuak, eskura dagoen kapitala,

hartu beharreko arriskuak eta gizarte- eta ekonomia-ingurunea kontuan hartuta. 2. Sektorean egiten diren lan-kontratu ohikoenak enplegatzailearen ikuspegitik alderatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Sektorean egin ohi diren lan-kontratuen modalitateak deskribatzea, horien iraupena, lanaldi-mota eta

bestelako ezaugarri esanguratsuak zehaztuta. • Kontratazio-modalitate bakoitzak dituen dirulaguntzak, hobariak eta salbuespenak, baleude, zerrendatzea. • Kontratu-mota bakoitzean enpresa eta langilearentzako derrigorrezko lege-eskakizunak deskribatzea. • Lan-kontratuen eredu desberdinen oinarrizko ezaugarriak eskematizatzea, iraupenari, lanaldi-motari,

derrigorrezko eskakizunei, dirulaguntzei, hobariei, salbuespenei eta bestelako faktore garrantzitsuei dagokienez elkarren artean alderatuta.

36

• Sektoreko enpresa batentzako lan-kontratu egokienak zehaztea, haren egoera eta oinarrizko ezaugarriak suposatuta.

• Jardueraren enpresa adierazgarri baten ohiko lan-kontratuen ereduak betetzea. 3. Sektoreko enpresa txiki baten jarduera ekonomikoa eratu, antolatu eta garatzeko beharrezko dokumentuak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Enpresa bat ezartzeko legeriak exijitzen dituen tramiteak zerrendatzea, dokumentu bakoitza tramitatzen duen

organismoaren izena eta eskatutako epeak eta forma zehaztuta. • Sektoreko enpresa txiki baten ohiko jarduera ekonomikoan erabiltzen diren oinarrizko dokumentuen xedea

eta formatu ezaugarriak azaltzea. • Dokumentu bakoitzak enpresan izaten dituen tramiteak eta zirkuituak azaltzea. • Suposatutako kasu batean, inprimaki ofizialetan, jarduerari ekiteko exijitutako legezko tramiteak betetzea. • Sektoreko ereduzko enpresa batek bere jarduera ekonomikoan erabiliko lituzkeen oinarrizko dokumentuak

betetzea. • Enpresaren jarduera ekonomikoa garatzean, dokumentuen zirkuituan sortutako aldaketen eta/edo horiek

osorik ez betetzearen ondorioz gerta daitezkeen eraginkortasun-ezak balioestea. 4. Enpresa txiki batek tituluari dagozkion jarduerak legez garatzeko merkataritza-, zerga- eta lan-betebeharrak identifikatu eta betetzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Merkataritza-, zerga- eta lan-eremuetan indarrean dagoen araudiaren arabera, enpresak derrigorrez bete behar

dituen liburuak eta dokumentuak zerrendatzea. • Sektoreko enpresa baten jarduera ekonomikoa garatzean parte hartzen duten zergak adieraztea. • Tituluari dagozkion jarduerak garatzen dituen banako edo taldeko enpresa baten zerga-egutegia deskribatzea. • Jardueraren enpresa adierazgarri baten suposizio ohikoenetarako, langileen nominak betetzea eta Gizarte

Segurantzari dagokion likidazioa egitea. • Jardueraren suposizio adierazgarrietan laneko alta- eta baja-dokumentuak betetzea. • Enpresa txiki baten BEZaren likidazioa egiteko beharrezko dokumentuak betetzea, sektoreko lan komunak

egiten dituela suposatuta. • Suposiziopean, enpresa txiki batek egin beharreko tramite-sekuentzia, ekitaldi ekonomiko batean, zerga-, lan-

eta merkataritza-eremuetako betebehar formaletatik eratorritakoa zehaztea. 5. Sektoreko enpresa txiki baten produktu- eta/edo zerbitzu-eskaintza ebaluatzean, enpresa lehiakideen eta eskari potentzialaren arabera, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Merkatua ikertzeko prozedura bat ezartzea, abantailetan eta eragozpenetan lehiakideak deskribatzeko,

merkatuaren kokapena azaltzeko eta haren aukerak interpretatzeko balioko duena. • Sektoreko enpresa baten kostu- eta salmenta-prezioak kalkulatzeko metodo desberdinak azaltzea. • Produktuen eta/edo zerbitzuen eskaintza desberdinak (prezioa, emate-epea, deskontuak, ordainketa-

baldintzak eta abar) alderatzea, horien parametro garrantzitsuenak interpretatuta. • Sektoreko ohiko enpresen suposizioetan, bezeroekin eta hornitzaileekin negoziatzeko oinarrizko teknikei

buruzko printzipioak azaltzea. • Suposiziopean, sektoreko enpresa txiki baterako produktu- eta edo zerbitzu-eskaintza egokia zehaztea. • Produktu- eta zerbitzu-eskaintza horren etapa desberdinetan ebaluatu eta hobetzeari dagokionez, enpresa txiki

bat osatzen duten pertsonen partaidetzari buruzko komenigarritasuna justifikatzea. • Merkatuaren aldaketak, aldaketa teknologikoak eta lehian izaten direnak aurreikusteko mekanismo posibleak

proposatzea, enpresa egoera desberdinetara egokitzearren. 6. Sektoreko enpresa txiki baten ohiko marketin-teknikak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Denda-marketinaren (merchandising) oinarrizko printzipioak azaltzea, tituluari dagokion jardueraren arabera. • Produktu eta/edo zerbitzu desberdinetarako salmentak sustatzeko teknikak deskribatzea, horietako bakoitza

erabiltzeko beharrezko baliabide ekonomikoak balioetsita.

37

• Jarduera ekonomikoaren enpresa txiki adierazgarri baten sustapen-plana egitea, produktu- eta zerbitzu-eskaintza, kokapena eta eskura dauden baliabideak suposatuta.

• Bezeroarentzako arretarako saldu aurreko eta saldu ondoko programa baten oinarrizko ezaugarriak azaltzea, tituluari dagokion jardueraren produktu eta/edo zerbitzu adierazgarriak erabilita.

7. Enpresa txiki bat sortzeko proiektua lantzean, haren abiaraztea simulatuta eta bideragarritasuna aztertuta, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Merkataritza-ikerketa txiki baten bitartez, merkatu-aukerak antzematea. • Kokapenik egokiena zehaztea, antzemandako aukerak, hornitzaileen kokapen, lokalen aukerak eta kostuak eta

abar kontuan izanda. • Sustatzaileek ezartzen dituzten enpresaren helburu orokorrak zerrendatzea. • Enpresaren ezaugarrietara gehien egokitutako forma juridikoa aukeratzea, abiarazteko tramiteak simulatuta. • Eskura dauden baliabideen eta enpresaren ezaugarrien arabera, antolamendu-egitura definitzea. • Produktu- eta/edo zerbitzu-eskaintza bat lantzea, merkatuari buruzko ikerketaren emaitzak kontuan izanda. • Diseinatutako produktuetarako eta/edo zerbitzuetarako merkaturatze-plan bat ezartzea. • Enpresaren kapital-beharrak identifikatzea, haren finantzaketa-iturriak adierazita. • Proiektuaren errentagarritasuna aztertzea, haren abantailak eta eragozpenak eskematizatuta. • Proiektu hori burutzeko aukera aztertzea. c) Edukiak I. multzoa: ENPRESA TXIKI BAT ERATZEKO TRAMITEAK Prozedurazkoak: • Enpresa-forma juridiko bakoitzari lotutako oinarrizko ezaugarriak alderatzea. • Enpresa-forma juridiko desberdinetarako ezarritako zerga-tratamendua alderatzea. • Enpresa-forma juridiko bat proposatzea, horren oinarrizko eta/edo funtsezko ezaugarriak suposatuta. • Negozio bat abiarazteko tramiteak zehaztea. • Jarduera hasteko beharrezko inprimaki ofizialak betetzea. • Enpresa txiki baten helburu orokorrak zehaztea, forma juridikoa eta horren oinarrizko ezaugarriak suposatuta. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Enpresa-forma juridikoak: banakoa eta taldekoa. Sailkapena. Ezaugarriak: legezko erantzukizuna, gobernu-

organoak, legezko eskakizunak. • Enpresaren fiskalitatea eta forma juridikoa. • Enpresa bat eratzea: tramiteak, organismoak eta dokumentuak: merkataritzakoak, zergari buruzkoak eta

lanekoak. Jarrerazkoak: • Lanean ordena eta zorroztasuna izatea. • Prozesuak garatzean ekimena izatea:

Nork bere kasa informazioa bilatu eta tratatzea. Motibazio ekimentsua prozesuak garatzean. Metodo edo sistema berriekiko interesa azaltzea eta horiek alderatu eta asimilatzea.

• Giza harremanetan elkarrizketarako konpromisoa hartzea. − Erantzunak emanda. − Egoerak justifikatuta. − Iritziak eta iradokizunak entzunda.

II. multzoa: ENPRESA TXIKI BATEN LAN-, ZERGA- ETA ADMINISTRAZIO-

KUDEAKETA Prozedurazkoak:

38

• Merkataritza-, zerga- eta lan-legeriaren arabera, enpresa batean exijitzen diren liburuak eta dokumentuak sailkatzea.

• Hornidura-, produkzio- eta salmenta-lanetan beharrezko dokumentuak betetzea. • Enpresa txiki baten kudeaketan erabiltzen diren dokumentu desberdinek egiten dituzten zirkuituak eta

tramiteak identifikatzea. • Lan-kontratu desberdinen ezaugarri garrantzitsuenak elkarrekin alderatzea. • Lan-kontratu desberdinetarako dirulaguntzak, hobariak eta salbuespenak sailkatzea. • Suposatutako enpresa baterako lan-kontratu egokienak zehaztea eta formalizatzea. • Laneko alta- eta baja-dokumentuak betetzea. • Suposiziorik ohikoenetan, enpresa txiki bateko pertsonalaren nominak betetzea eta dagozkion gizarte-

segurantzako likidazioak egitea, sektorearen hitzarmen kolektiboaren arabera. • Sektoreko enpresa txiki baten zerga-egutegia lantzea, dagokion jarduera zergapetzen duten zergekin. • Ekitaldi ekonomiko batean, suposatutako enpresa bati dagozkion BEZari buruzko betebeharrak betetzea. • Sektoreko enpresa batean, enpresa-, lanbide- eta arte-jardueretatik etekinak lortzen dituzten subjektu pasiboen

PFEZari buruzko betebeharrak betetzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Liburu eta dokumentu ofizialak: zerga-, merkataritza- eta lan-legeria. • Lan-kontratua. Kontratu finkoa eta aldi baterakoa. Lanaldi osoa eta partziala. Sailkapena. Ezaugarriak.

Eskakizunak. Kontrataziorako laguntzak. • Administrazio-zirkuituak. Dokumentazioa. Sailkapena. Inprimakiak. Ezaugarriak. • Biltegia: izakinen inbentarioa eta balioespena. • Tributuak. Zerga zuzenak eta zeharkakoak. Zerga-egutegia. BEZ. Erregimen sinplifikatua. PFEZ. BO: (a)

indizeak, zeinuak eta moduluak. (b) Koefizienteak. • Nomina. LEI. Laneko alta eta baja. Gizarte-segurantzako likidazioa: TC1 eta TC2. Jarrerazkoak: • Dokumentuak betetzean ordena eta zorroztasuna izatea. • Jardueran erabiltzen diren dokumentuek egin beharreko zirkuitua betetzeko konpromisoa hartzea, talde-lana

erraztearren. • Informazioa bilatu eta tratatzean ekimena izatea. • Talde-lanarekiko konpromisoa hartzea. • Metodo edo sistema berriekiko interesa azaltzea eta horiek alderatu eta asimilatzea. III. multzoa: ENPRESA TXIKI BATEN KOKAPENA ETA MERKATURATZEA Prozedurazkoak: • Suposatutako enpresa txiki bati buruzko merkatu-ikerketa sinplea egitea. • Suposatutako enpresa txiki bati buruzko proiekturako kokapen interesgarriena proposatzea. • Jardueraren ondasun eta/edo zerbitzu adierazgarri desberdinetarako kostu- eta salmenta-prezioak kalkulatzea. • Jardueraren ondasun- eta/edo zerbitzu-eskaintza adierazgarri desberdinak elkarrekin alderatzea. • Bezeroekin eta hornitzaileekin harremanetan jartzean negoziazio-teknikak aplikatzea. • Suposatutako enpresa baten ondasun- eta/edo zerbitzu-eskaintza lantzea. • Eskura dauden baliabideen arabera, sustapen-teknika egokienak zehaztea. • Suposatutako enpresa txiki baten sustapen-plana egitea. • Bezeroarentzako arretarako saldu aurreko eta saldu ondoko programa lantzea. • Enpresa baten errentagarritasuna eta bideragarritasuna aztertzeko metodo errazak aplikatzea. • Enpresa txiki baten errentagarritasun-muga kalkulatzea eta bideragarritasunari buruzko oinarrizko azterketak

egitea. • Suposiziopean garatutako enpresa txiki bat abiarazteko bideragarritasuna aztertzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Merkatuari buruzko ikerketa. Ingurunea. Lehiakideak. Eskari potentziala. Eskaintza. • Kokapena. Kontuan hartu beharreko aldagaiak. Laguntza ofizialak. • Kostu-prezioa: kontzeptua. Kalkulua. Salmenta-prezioa: kontzeptua. Kalkulua.

39

• Negoziazio-teknikak. Bezeroak. Hornitzaileak. • Denda-marketina: enpresa txikietarako sustapen-teknikak. • Bezeroarentzako arreta. Saldu aurrekoa eta saldu ondokoa. Alderdi adierazgarriak. • Oinarrizko finantzaketa-iturriak eta -formak. Bideragarritasuna eta errentagarritasuna. Fabrikazio-kostua. Jarrerazkoak: • Lanean ordena eta zorroztasuna izatea. • Prozesu berriak garatzean eta egokitzean ekimena izatea:

− Nork bere kasa informazioa bilatu eta tratatzea. − Motibazio ekimentsua prozesuak garatzean. − Metodo edo sistema berriekiko interesa azaltzea eta horiek alderatu eta asimilatzea.

• Taldean lankidetzan aritzea, bezeroarentzako arreta hobea lortzearren. • Giza harremanetan elkarrizketarako konpromisoa hartzea.

− Erantzunak emanda. − Egoerak justifikatuta. − Iritziak eta iradokizunak entzunda.

9. lanbide-modulua. IBILGAILUEN MANTENTZEA MEKANIZATZEKO TEKNIKAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Ibilgailuetan gehien erabiltzen diren material metalikoen propietateak eta, tratamenduen aplikazioaren

ondorioz, hauek jasaten dituzten aldaketak aztertzea eta entseguen bitartez hauen propietateak aztertzea. 2. Eskuzko mekanizazio-teknikak eta makina bidezkoak konparatzea, mekanizazio-lanetan erabiltzen diren

tresnak, makinak, ekipoak eta erremintak aukeratzeko. 3. Mekanizazio-lanetan erabiltzen diren tresnak, makinak, ekipoak eta erremintak trebetasunez erabiltzea. 4. Soldadura biguneko, oxiazetilenikoko eta arkuzko soldadura elektrikoko ekipoak behar bezala erabiltzea,

metalezko elementuen lotura finkoak lortzeko. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Ibilgailuetan gehien erabiltzen diren material metalikoen propietateak eta, tratamenduen aplikazioaren ondorioz, hauek jasaten dituzten aldaketak aztertzean eta entseguen bitartez hauen propietateak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Metalezko materialen ezaugarriak eta propietateak azaltzea (burdinurtuak, altzairuak, aluminiozko aleazioak,

kobrezko aleazioak,...). • Automobilen industrian ohikoak diren tratamendu termikoak eta termokimikoak (tenplaketa, iraoketa,

zementazioa, nitrurazioa) metalezko materialei ematen dizkieten propietateekin erlazionatzea. • Marruskadurakontrako materialen erabilera desberdinak ereduz adieraztea, automobiletan duten

erabilerarekin erlazionatuz. • Ohikoenak diren materialen entseguak beren ezaugarriekin erlazionatzea. 2. Eskuzko mekanizazio-teknikak eta makina bidezkoak konparatzean, mekanizazio-lanetan erabiltzen diren tresnak, makinak, ekipoak eta erremintak aukeratzeko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Karraska-mota desberdinak sailkatzea, beren koskaketa, forma eta mekanizatu beharreko materiala kontuan

hartuz. • Zulaketa-prozesua azaltzea eta ebaketaren abiadura kalkulatzea, zulatu behar den materialaren eta erabili

behar den barautsaren diametroaren arabera.

40

• Barauts-mota desberdinak zulatu behar diren materialekin erlazionatzea, osatzen duten zatiak eta ezaugarri dituzten angeluak azalduz (ebaketa-angelua, azpijana ateratakoa,...).

• Zerra-orrien mota desberdinak identifikatzea ebaki behar den materialarekin eta ebaketa-abiadurarekin erlazionatuz.

• Hari-mota desberdinak deskribatzea automobilean izan ditzaketen erabilerekin erlazionatuz. • Eskuzko hariztaketan, hagatxoa edo zulatzeko makina aukeratzeko beharrezkoak diren kalkuluak egitea,

hariaren diametroaren arabera. • Lortu behar diren gainazalaren forma eta akaberak automozio-lantegietan erabili ohi diren makina-erreminta

espezifikoekin (balazta-tornua, kulatak lautzeko makina...) erlazionatzea. • Sistema metriko hamartarraren eta sistema anglosaxoniarraren artean magnitudeak bihurtzeko kalkuluak

egitea. • Kalibre, mikrometro, konparadore eta abarren bitartez neurketa-prozedura desberdinak burutzea, hauen

funtzionamendua azalduz. 3. Mekanizazio-lanetan erabiltzen diren tresnak, makinak, ekipoak eta erremintak trebetasunez erabiltzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Neurketak egitea (linealak, angeluarrak, harienak,...) inplikatzen duten kasu praktikoetan:

− Burutu behar den neurketa-motari eta eskatutako zehaztasunari egokitutako aparatua aukeratzea. − Neurtzeko aparatua bere patroien arabera kalibratzea. − Neurriak zehaztasun egokiarekin hartzea.

• Zerratzea, karraskatzea, hariztatzea etab. inplikatzen duten eskuzko mekanizazio-kasu praktikoetan: − Beharrezkoak diren marraketa- eta markaketa-lanak burutzea. − Beharrezkoak diren erremintak behar bezala erabiltzea. − Akabera krokisetan edo planoetan emandako neurri eta arauei egokitzea.

4. Soldadura biguneko, oxiazetilenikoko eta arkuzko soldadura elektrikoko ekipoak behar bezala erabiltzean, metalezko elementuen lotura finkoak lortzeko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Oinarrizko material-mota desberdinak eranstekoekin eta desoxidatzaileekin erlazionatzea, lortu behar den

soldadura-motaren arabera. • Soldadura-ekipoen osagaiak eta hauen funtzionamendua azaltzea. • Posizio bertikalean eta horizontalean soldadura-lan desberdinak egitea inplikatzen duten suposizio

praktikoetan: − Erabili behar den soldadura-mota aukeratzea, lotu behar diren materialen eta loturan eskatzen diren

ezaugarrien arabera. − Lotura-zonak garbitzea, dauden hondakinak kenduz. − Topekako soldadurak, gainjarritako soldadurak, "V" erakoak eta "X" erakoak egiteko, ertzak prestatzea,

lotu behar den materialaren lodieraren arabera eta ezarritako arauak betez. − Ekipoetan soldadura-parametroak doitzea, oinarrizko materialen eta eranstekoen arabera. − Eransteko materialak eta desoxidatzaileak erabiltzen den prozeduran ezarrita dagoen bezala erabiltzea. − Egindako soldaduretan aldez aurretik finkatutako ezaugarriak lortzea. − Soldadura-prozesuan erabilera- eta segurtasun-arauak aplikatzea.

c) Edukiak I. multzoa: MATERIALEN EZAGUTZA Prozedurazkoak: • Ibilgailuetan gehien erabiltzen diren metalezko materialak aztertzea. • Planoetan eta materialen gidaliburuetan metalen ezaugarriei buruzko datuak interpretatzea. • Metalen eta aleazioen grafikoak eta diagramak interpretatzea. • Materialen prozesu termikoak eta termokimikoak aplikatzea.

41

• Metalezko materialak frogatzeko ekipoak prestatu eta kalibratzea. • Lortutako grafikoak eta datuak interpretatu eta aztertzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Burdinazko materialen osaera eta propietateak. • Aleazioen osaera eta propietateak. • Marruskadurakontrako materialak. • Tratamendu termikoak eta termokimikoak. • Propietate mekanikoak zehazteko entsegu-teknikak. Jarrerazkoak: • Entsegurako eta kontrolerako ekipoetan erabilera-arauak aplikatzea. • Lan-prozesuan ezarrita dauden segurtasun-arauak aplikatzea. • Irakasleekin eta ikaskideekin arauak betetzea eta informazio-bideak erabiltzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta burutzea. • Ezarritako jarduera-prozedurak eta -arauak errespetatu eta betetzea. II. multzoa: MEKANIZAZIO- ETA LOTURA-TEKNIKAK. Prozedurazkoak: • Mekanizazio-lan bakoitzean beharrezkoak diren erremintak eta makinak erabiltzea. • Landu beharrezko materialaren arabera, karraska-mota desberdinak aukeratzea. • Zizelaketa-teknikak aplikatzea. • Harien funtsezko dimentsioak identifikatzea. • Hariztaketa-prozesuan ISO arauak aplikatzea. • Ezarritako arauen arabera, hari-mota desberdinak identifikatzea. • Hariztaketan jarraitu beharreko lan-ordena interpretatu eta zehaztea. • Soldadura-prozesu desberdinak aztertzea. • Soldadura-ekipoak aukeratu eta prestatzea. • Soldadura-mota desberdinak exekutatzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lantegi mekanikoa. Lanpostua. • Eskuz karraskatzeko teknikak. • Txirbila askatuz zerratzea edo zatitzea. • Beranez lantzea eta zizelatzea. • Hariztaketa-teknikak. • Soldatutako lotura finkoak. Bestelako loturak. • Soldadura-teknikak. • Lotura desmuntagarriak. • Zulaketa-teknikak. • Mekanizazio-prozesuak. Jarrerazkoak: • Mekanizazio-ekipoak eta erremintak aplikatu, erabili eta kontserbatzean arauak betetzea. • Lan-prozesuan ezarrita dauden segurtasun-arauak arduraz aplikatzea. • Irakasleekin eta ikaskideekin arauak betetzea eta informazio-bideak erabiltzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta burutzea. • Ezarritako jarduera-prozedurak eta -arauak errespetatu eta betetzea. • Aldez aurretik finkatutako laneko jantziak eta segurtasun-arauak baldintza egokietan erabiltzeak duen

garrantzia baloratzea. III. multzoa: KROKISEN ETA PLANOEN INTERPRETAZIOA

42

Prozedurakoak: • Ezarritako arauen arabera, lantegiko marrazkiak irakurri eta interpretatzea. • Multzoak eta despiezeak irudikatzea. • Multzoetan eta despiezeetan akotazio-sistemak edo -teknikak eta tolerantziak burutu eta irudikatzea. • Azaleko akaberak eta sinbologia irakurri eta interpretatzea. • Jarraitu beharreko mekanizazio-tekniken arabera, prozesu-orriak egitea. • Marraketa-ekipoak prestatu eta kalibratzea. • Marraketa egoki bat egiteko jarraitu behar den prozesua deskribatu eta burutzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Normalizazioa: printzipio orokorrak, nazioko eta nazioarteko normalizazio-erakundeak. • Mekanikaren normalizazioaren aplikazio-eremuak • Lantegiko marrazkiak. Pieza normalizatuen izenak. Multzoak eta despiezeak. • Akotazioa. Perdoiak. Sinbologia. • Laneko orriak • Marrazkietan irudikatutako piezen exekuzioari buruzko arauak. • Azaleko akaberak. • Marraketa-prozesuak. Jarrerazkoak: • Jasotako aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Ezarrita dauden jarduera-prozedurak eta -arauak errespetatu eta betetzea. • Irakasleekin eta ikaskideekin arauak betetzea eta informazio-bideak erabiltzea, lan-taldean integratuz. • Marrazketa- eta marraketa-ekipoak erabili eta kontserbatzeko arauak aplikatzea. IV. multzoa: METROLOGIA Prozedurazkoak: • Ohikoenak diren neurketa linealeko tresnak deskribatu eta aztertzea. • Neurketa-tresnak edo -ekipoak prestatu eta kalibratzea. • Kalibrearekin behar bezala neurtzeko jarraitu behar den prozesua aplikatzea. • Noniusaren balioa ezartzea. • Magnitude angeluarrentzako neurketa-tresnak deskribatu eta aztertzea. • Magnitude angeluarrak neurtzeko tresnak edo ekipoak prestatu eta kalibratzea. • Nonius zirkularraren balioa ezartzea. • Gainazal lauak egiaztatzeko tresnak aukeratu eta aztertzea. • Angeluak egiaztatzeko tresnak eta hauei buruzko informazio teknikoa aztertzea. • Angeluak egiaztatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Magnitude linealak neurtzeko tresnak. • Magnitude angeluarrak neurtzeko tresnak. • Gainazal lauak egiaztatzeko tresnak. • Angeluak egiaztatzeko tresnak. Jarrerazkoak: • Neurketak zorroztasunez eta zehaztasunez egitea. • Neurtzeko, kontrolatzeko eta egiaztatzeko ekipoetan erabilera-arauak aplikatzea. • Lan-prozesuan ezarrita dauden segurtasun-arauak aplikatzea. • Irakasleekin eta ikaskideekin arauak betetzea eta informazio-bideak erabiltzea, lan-taldean integratuz. • Jasotzen dituen aginduak arduraz interpretatu eta exekutatzea. • Neurketa-prozesuak aplikatzean gidaliburuetako edo dokumentazio teknikoko zehaztapenak etengabe

kontuan hartzea.

43

10. lanbide-modulua. SEGURTASUNA IBILGAILUEN MANTENTZEAN a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Ibilgailuen mantentzearen sektoreari dagozkion segurtasun- eta higiene-planak aztertzea. 2. Ibilgailuen mantentzeko lantegian erabiltzen diren segurtasun-baliabideak eta -ekipoak bertan azal daitezkeen

arriskuekin erlazionatzea. 3. Ibilgailuaren mantentzearen sektoreko enpresetan gertatzen diren istripu errealen kasuak aztertu eta

ebaluatzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Ibilgailuen mantentzearen sektoreari dagozkion segurtasun- eta higiene-planak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Segurtasunari eta higieneari dagokienez langilearen eta enpresaren eskubide eta betebehar garrantzitsuenak

identifikatzea. • Konplexutasun-maila desberdina duten segurtasun- eta higiene-plan jakin batzuetatik abiatuz:

− Lan-inguruneko garbitasunari eta ordenari buruzko arauak erlazionatu eta deskribatzea. − Seinale eta alarmen, suteen aurkako ekipoen, sendaketa-ekipoen eta lehen laguntzetako ekipoen sinbologiari

eta kokapenari dagozkien arauak erlazionatu eta deskribatzea. − Sistemak, makina eta instalazioak kanpotik eta barnetik gelditu eta manipulatzeko arauak identifikatu eta

deskribatzea. − Aztertutako plan bakoitzaren arau partikularrak indarrean dagoen legeriarekin erlazionatzea, arau orokorren

eta hauen aplikazioaren edo zehaztapenaren arteko egokitzapen-eza deskribatuz, halakorik balego. 2. Ibilgailuen mantentzeko lantegian erabiltzen diren segurtasun-baliabideak eta -ekipoak bertan azal daitezkeen arriskuekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Norberaren babeserako ohikoenak diren arropa eta ekipoen erabilerak eta propietateak deskribatzea. • Suteak itzaltzeko sistema-mota desberdinak zerrendatzea, hauetako bakoitzaren propietateak eta erabilerak

deskribatuz. • Erregelamenduzko segurtasun-seinaleen eta -alarmen ezaugarriak eta xedeak deskribatzea, arrisku-lekuak edo

larrialdi-egoerak adierazteko. • Sendaketei, lehen laguntzei eta istripua izan dutenak eramateari dagozkien ekipoen eta baliabideen

ezaugarriak deskribatzea. 3. Ibilgailuaren mantentzearen sektoreko enpresetan gertatzen diren istripu errealen kasuak aztertu eta ebaluatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Istripuen arrazoiak identifikatu eta deskribatzea. • Arrisku-faktoreak eta istripua saihets zezaketen neurriak identifikatu eta deskribatzea. • Istripuaren arrazoietan langileak eta enpresak izan dezaketen erantzukizuna ebaluatzea. c) Edukiak I. multzoa: SEGURTASUN ETA HIGIENERAKO PLANAK ETA ARAUAK Prozedurazkoak:

44

• Ibilgailuen mantentzearen sektoreko segurtasun eta higieneari buruzko indarrean dagoen araudiari dagokion dokumentazioa aztertu eta aukeratzea.

• Lan-ingurunean garbitasun- eta ordena-arauak aplikatzea, bai eta norberaren higieneari dagozkionak ere. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Segurtasunari buruzko politika enpresetan. • Indarrean dagoen segurtasunari eta higieneari buruzko araudia ibilgailuen mantentzearen sektorean. • Lan-inguruneko garbitasunari eta ordenari buruzko arauak.

Jarrerazkoak: • Lan-prozesuan segurtasun-arauak aplikatzea. • Jasotzen dituen argibideak arduraz interpretatu eta burutzea. • Ezarritako jarduteko arauak eta prozedurak betetzea eta errespetatzea. II. multzoa: ARRISKU-FAKTOREAK ETA -EGOERAK Prozedurazkoak: • Babes-neurriak makinetan eta instalazioetan:

− Makina-erremintekin egindako lanetan aplikatutako segurtasun-arauak. − Zamen manipulazioa. − Materialen manipulazioa. − Ibilgailuen mugimenduak lantegian.

• Aireztapen-sistema eta hondakinak husteko sistema: − Garbiketa-ekipoak. − Hondakin-produktuei buruzko araudia. − Produktu toxikoekin eta sukoiekin lan egiterakoan neurriak hartzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Prebentzio-neurriak

− Norberaren babeserako arauak − Makinen, kargen, materialen eta abarren manipulazioari buruzko arauak.

• Segurtasun-neurriak makinen konponketa, prestaketa eta mantentzean. Jarrerazkoak: • Lan-prozesuan segurtasun-arauak aplikatzea. • Jasotzen dituen argibideak arduraz interpretatu eta burutzea. • Ezarritako jarduteko arauak eta prozedurak betetzea eta errespetatzea. III. multzoa: SEGURTASUN-BALIABIDEAK, -EKIPOAK ETA -TEKNIKAK Prozedurazkoak: • Prebentzio-neurriak aplikatzea:

− Norberaren babeserako arropa eta ekipoak. − Ingurumen-baldintzak.

• Suteen aurkako ekipoak erabiltzea. • Seinaleak eta alarmak eta hauek identifikatzen dituzten kodeak aztertzea. • Sendaketetarako, lehen laguntzetarako eta istripuak izaten dituztenak eramateko laguntza-baliabideak aplikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lehen laguntzetako eta istripuak izaten dituztenak eramateko teknikak. • Objektuak mugitu eta lekuz aldatzeko teknikak. • Seinaleak, alarmak eta erantzunak istripu-kasuetan.

45

Jarrerazkoak: • Jasotzen dituen argibideak arduraz interpretatu eta burutzea. • Ezarritako jarduteko arauak eta prozedurak betetzea eta errespetatzea. IV. multzoa: LARRIALDI-EGOERAK Prozedurazkoak: • Hustuketa-teknikak aplikatzea. • Suteak itzaltzeko teknikak aplikatzea. • Kasu simulatuetan, istripuak izan dituztenak eramateko teknikak eta prozedurak aplikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Hustuketa-teknikak • Suteak itzaltzeko teknika desberdinak. • Istripuak izaten dituztenak eramateko teknikak. Jarrerazkoak: • Lan-prozesuan zehar segurtasun-arauak aplikatzea. • Arauak betetzea, talde-lanean irakasleen eta ikaskideen informazio-bideak erabiltzea. • Jasotzen dituen argibideak arduraz interpretatu eta burutzea. • Ezarritako jarduteko arauak eta prozedurak betetzea eta errespetatzea. 11. lanbide-modulua. LAN-PRESTAKUNTZA ETA -ORIENTABIDEA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Titulazioan adierazitako jarduera-eremuan, osasunean eragina izan dezaketen arriskurik ohikoenak

antzematea eta dagozkien babes- eta prebentzio-neurriak aplikatzea. 2. Simulatutako egoeretan, istripuaren lekuan berehalako oinarrizko osasun-neurriak aplikatzea. 3. Lan-kontratazio modalitateak eta norberaren konturako langile gisa lan-munduratzeko prozedurak aztertzea. 4. Enplegua bilatzeko teknikak aztertzea, norberak dituen gaitasunak eta interesak eta lanbide-ibilbide egokiena

identifikatuz. 5. Lanaren lege-esparrua interpretatzea eta lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta betebeharrak

bereiztea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Titulazioan adierazitako jarduera-eremuan, osasunean eragina izan dezaketen arriskurik ohikoenak antzematean eta dagozkien babes- eta prebentzio-neurriak aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Dagokion lan-eremuan ohikoenak diren arrisku-egoerak eta/edo -faktoreak identifikatzea. • Lanbidetik ondorioztatzen diren gaixotasunak, osasunerako kalteak eta lan-istripuak deskribatzea, titulazioan

adierazten diren jardueretan aritzean. • Sektorean aplikatu ohi diren babes- eta/edo prebentzio-teknikak deskribatzea. • Prebentzio- eta/edo babes-ekintzarako teknika orokorrak dagokion lan-eremuan ohikoak diren arrisku-egoera

eta/edo -faktoreekin erlazionatzea. • Enpresaren barruan nahiz enpresatik kanpo segurtasun-arloan eskumena duten organoak identifikatzea. • Sektoreko ohiko kontingentzietara egokitutako suposizioetan aplikatu behar diren prebentzio- eta/edo babes-

neurriak zehaztea. • Arriskuen prebentzioan laguntzea.

46

• Segurtasun- eta higiene-arauak eta ingurunea babesteari buruzkoak errespetatzea, titulazioan adierazitako jardueretan aritzean.

• Prebentzioa osasunerako kalteak saihesteko baliabide gisa baloratzea. 2. Simulatutako egoeretan, istripuaren lekuan berehalako oinarrizko osasun-neurriak aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lesioak bizitzan sor dezaketen arrisku-mailaren arabera sailkatzea. • Ekintza- edo protokolo-prozesua azaltzea, lan egitean gertatu ohi diren lesio eta/edo istripuen aurrean. • Lesionatu batzuk edo asko izanez gero, esku hartzeko garaian lehentasuna identifikatzea, lesioek berez

bizitzan sor dezaketen arrisku-mailaren arabera. • Aurreko kasuan izandako lesioen arabera aplikatu beharreko neurrien sekuentzia identifikatzea. • Oinarrizko osasun-teknikak burutzea (arnasketa artifiziala, inmobilizazioa, bihotz-masajea, lekualdaketa eta

abar), ezarritako protokoloak aplikatuz. • Istripurik gertatuz gero berehala eta eraginkortasunez jokatzea. • Lan koordinatua kontingentziak konpontzeko metodo eraginkorrena dela kontuan hartzea. 3. Lan-kontratazio modalitateak eta norberaren konturako langile gisa lan-munduratzeko prozedurak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Dagokion produkzio-sektoreko lan-kontratazio modalitate desberdinak deskribatzea, horien ezaugarriak

iraupenaren, ordainsariaren eta/edo bestelako aldagai garrantzitsuen arabera azalduz. • Zerga-betebeharrak eta Gizarte Segurantzak ezarritakoak deskribatzea, norberaren konturako langile gisa. • Autonomo bati dagozkion enpresa- edo lanbide-jarduerak martxan jartzeko garaian parte hartzen duten

erakundeak adieraztea, kasu bakoitzean egin beharreko tramiteak azalduz. • Lan-munduratzeko bide posible gisa norberaren konturako lana eta besteren konturakoa kontrastatzea, kasu

bakoitzari dagozkion inplikazioak aztertuz eta norberaren interesen arabera horietako bat aukeratuz. • Inprimaki ofizialetan, moduluen edo koefizienteen araberako estimazio objektiboaren erregimeneko zerga-

betebeharrei eta Gizarte Segurantzari buruzko dokumentazioa betetzea, hain zuzen ere norberaren konturako langile gisa finkatzearen ondorioz.

• Inprimaki ofizialetan norberaren konturako langile gisa aritzeko beharrezko dokumentuak betetzea. • Egon daitezkeen finantzaketa-iturriak, dirulaguntzak eta/edo abantailak ezagutzea, langile autonomo gisa

lanean aritzeko. 4. Enplegua bilatzeko teknikak aztertzean, norberak dituen gaitasunak eta interesak eta lanbide-ibilbide egokiena identifikatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lortutako gaitasun, jarrera eta ezagutzetatik eratorritako balio profesionala identifikatzea. • Norberaren interesak eta motibazioak definitzea, hala badagokio, sexuaren araberako baldintzak eta beste

izaera batekoak saihestuz. • Dagokion eremuko lan-eskariaren baldintzak interpretatzea, lortutako balio profesionalarekin erlazionatuz. • Lan-munduratzeko aukerak izan ditzakeen zonako prestakuntza-eskaintzari eta enpresa-ehunari buruzko

informazio-iturriak erabiltzea, enplegu-eskaintzarekiko dituen iguripenei lotuta enpresaren datuak eta informazioa lortuz.

• Prestakuntza-premia osagarriak ondorioztatzea, dituen enplegu-aukerak zabaltzeko eta/edo behin enplegua lortu ondoren aberastasun profesionala lortzeko.

• Prestakuntza-ibilbideak ezartzea antzemandako beharren arabera. • Enplegua lortzeko teknikak prestatzea, elkarrizketak egitea, testak betetzea eta abar bezalako simulazioen

bidez. • Enplegu batean aurkezteko eta/edo eskaria egiteko dokumentuak lantzea. • Behar profesional gisa, prestakuntza zabaldu eta jarraitzeko ekimena izatea. 5. Lanaren lege-esparrua interpretatzean eta lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta betebeharrak bereiztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

47

• Lan-zuzenbidearen oinarrizko iturriak azaltzea (Konstituzioa, Langileen Estatutua, Europako Batasunaren Arteztarauak, Hitzarmen Kolektiboa eta abar), dagozkion eskubideak eta betebeharrak bereiziz.

• Negoziazio kolektiborako bideak deskribatzea, negoziatu ohi diren aldagai garrantzitsuenak adieraziz: soldatak, segurtasuna eta higienea, produktibitatea eta abar.

• Besteren konturako langileentzako Gizarte Segurantzaren prestazioak eta betebeharrak identifikatzea. • Gizarte Segurantzaren prestazioak suposizio desberdinetan oinarrituz kalkulatzea. • Oinarrizko soldata-agiriak suposizio desberdinetan oinarrituz formalizatzea, horietan agertzen diren

kontzeptuak interpretatuz (soldata gordina, PFEZ atxikipena, Gizarte Segurantzaren kuotak eta abar). • Suposizio desberdinetan oinarrituz hartzekoen likidazioak kalkulatzea, agertzen diren kontzeptuak

interpretatuz. • Inprimaki ofizialetan PFEZren aitorpen sinpleak betetzea, lortutako errendimendu desberdinak identifikatuz

eta zerga-zorra kalkulatuz. • Gerta daitekeen lan-baldintzak negoziatzeko egoera batean besteen iritziak errespetatuz. c) Edukiak I. multzoa: SEGURTASUNA ETA OSASUNA Prozedurazkoak: • Segurtasun- eta higiene-arloan eskumena duten organismoak identifikatzea. • Arriskuen prebentzioa: prozedurak. • Lesioen arriskuaren arabera esku hartzea: lehentasunen identifikazioa eta aplikatu beharreko neurrien

sekuentziazioa. • Zaurituen ebakuazioa eta laguntza: antolaketa. • Oinarrizko osasun-teknikez baliatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lanbide-gaixotasunak, osasunari egindako kalteak eta lan-istripuak: arriskuaren araberako sailkapena. • Babes-teknikak eta/edo prebentzio-teknikak lanean. • Lesioak: bizitzarentzat duten arriskuaren arabera sailkatuta. • Lehen laguntzak. • Ingurumena eta industria- edo zerbitzu-prozesuak. Jarrerazkoak: • Istripuen aurrean erantzun azkarra eta eraginkorra ematea. • Segurtasun- eta higiene-arauak eta ingurumenaren babesari buruzkoak errespetatzea eta betetzea. • Lanbidearen jardunean ingurumena babestearen aldeko konpromisoa hartzea. • Prebentzioa osasunean kalterik ez izateko modurik eraginkorrena dela baloratzea. • Arriskuen prebentzioan eta kontingentzien aurrean parte hartzea, lan-taldean integratuz. II. multzoa: LAN-ESPARRUA Prozedurazkoak: • Banako enpresa bat sortzeko dokumentazioa betetzea. • Norberaren konturako lanean zerga-betebeharrei buruzko dokumentazioa nahiz Gizarte Segurantzaren

dokumentazioa betetzea. • Egon daitezkeen finantzaketa-iturriak, dirulaguntzak eta/edo bestelako abantaila batzuk ezagutzea, norberaren

konturako lanean jarduteko. • Lortutako gaitasun, jarrera eta ezagutzetatik eratorritako balio profesionala identifikatzea eta norberaren

interesak eta motibazioak definitzea. • Dagokion lanbide-eremuan dagoen lan-eskariaren baldintzak interpretatzea eta prestakuntza-premiak

ondorioztatzea. • Enpresa-ehunari eta prestakuntza-aukerei buruzko informazio-iturriak erabiltzea. • Bere hasierako prestakuntza osatuko duten prestakuntza-ibilbideak ezartzea. • Enplegua lortzeko teknikak prestatzea eta dokumentuak lantzea.

48

• Gizarte Segurantzaren prestazioak kalkulatzea. • Hartzekoen likidazioak interpretatzea eta kalkulatzea. • Oinarrizko soldata-agiriak interpretatzea eta formalizatzea. • Errendimenduak identifikatzea eta zerga-zorra kalkulatzea PFEZen. • Norberaren konturako lana eta besteren konturako lana konparatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lan-kontratazioaren modalitateak: ezaugarriak. • Zerga-betebeharrak eta Gizarte Segurantzak ezarritakoak norberaren konturako lanean. • Autonomo batek enpresa- edo lanbide-jarduera bat martxan jartzeko zer erakundetara jo behar duen eta egin

beharreko tramitazioaren eskema zein den. • Lan-zuzenbidearen oinarrizko iturriak: Konstituzioa, Langileen Estatutuak, Europako Batasunaren

Arteztarauak, Hitzarmen Kolektiboa eta abar. • Negoziazio kolektiboa: Gizarte Segurantzaren eta INEMen prestazioak eta hauekiko betebeharrak, besteren

konturako lanean. • Lanbide-esperientzia eta etengabeko prestakuntza: lanbide-promoziorako ibilbidea, birziklatzeko ohiko

ikastaroak, ikastaro horiek ematen dituzten erakundeak, titulazioari lotutako unibertsitate-ikasketak eta unibertsitateaz kanpokoak.

Jarrerazkoak: • Norberaren interesak definitzeko garaian adin, sexu eta bestelako baldintzei buruz gogoeta egitea. • Dagokion lanbidean aurrerapen teknologikoek eskatutako prestakuntza lortzeko prest egotea. Gizarte- eta ekonomia-ingurunetik informazioa lortzeko ekimena izatea. • Lanean hastearen ondorioz beste pertsona batzuekiko edo organismoekiko sortzen diren betebeharrak

betetzea. • Lan-harremana zuzentzen duten arauak errespetatzea. 12. lanbide-modulua. KALITATEA ETA ETENGABEKO HOBEKUNTZA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. “Kalitatearen” kontzeptua, esanahia eta bilakaera historikoa aztertzea, tituluari dagokion lanbide-sektore edo

-eremuari dagokionez bereziki. 2. Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta hauen funtzioak eta alderdirik bereizgarrienak aztertzea,

lanbide-jarduera edo -burutzapenari lotuz. 3. Lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako prozesu edo funtzio esanguratsuetan kalitatea etengabe hobetzeko

proiektu edo ekintzetan parte hartzea. c) Ebaluazio-irizpideak 1. “Kalitatearen” kontzeptua, esanahia eta bilakaera historikoa aztertzean (tituluari dagokion lanbide-sektore edo -eremuari dagokionez bereziki), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kalitatearen kontzeptuaren bilakaera historikoa deskribatzea, tituluari dagozkion jarduera esanguratsuei eta

sektoreari lotuta. • Erabateko Kalitateko eredu baten oinarrizko funtsak eta printzipioak identifikatzea. • Europako Erabateko Kalitateko ereduaren bereizgarriak diren funtsezko alderdi eta elementuak identifikatzea.

2. Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta hauen funtzioak eta alderdirik bereizgarrienak aztertzean (lanbide-jarduera edo -burutzapenari lotuz), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

49

• Bere lanbide-eremuari dagokionez, kalitatea ziurtatzearen helburuak identifikatzea, arauen beharrak

ondorioztatuz. • Kalitatea ziurtatzeko arauen (Europakoak bereziki) edukia interpretatzea. • Prozesuetan kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak bere lanbide-eremuko jarduerarik

esanguratsuenekin lotzea. 3. Lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako prozesu edo funtzio esanguratsuetan kalitatea etengabe hobetzeko proiektu edo ekintzetan parte hartzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Suposizio erreal edo simulatuetan:

− Esku-hartze eta hobekuntzarako aukera-arloak identifikatzea. − Oinarrizko kalitate-erremintak erabiltzea. − Lanbide-harremanen hobekuntzan eta jardueren garapenean inplikatzeko azturak hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako soluzioetan esku hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako eta bere lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako soluzio edo planak

ezartzearen emaitzak ebaluatzea. c) Edukiak • Kalitatearen kontzeptuaren bilakaera historikoa deskribatzea, tituluari dagozkion jarduera esanguratsuei eta

sektoreari lotuta. • Erabateko Kalitateko eredu baten oinarrizko funtsak eta printzipioak identifikatzea. • Europako Erabateko Kalitateko ereduaren bereizgarriak diren funtsezko alderdiak eta elementuak

identifikatzea. • Bere lanbide-eremuari dagokionez, kalitatea ziurtatzearen helburuak identifikatzea, arauen beharrak

ondorioztatuz. • Kalitatea ziurtatzeko arauak (Europakoak bereziki) interpretatzea. • Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta Ibilgailuen mantentzeko sektoreko prozesu eta jarduerarik

esanguratsuenekiko loturak identifikatzea. • Tituluari dagokion lanbide-gaitasunaren prozesu edo jarduera esanguratsu baten edo batzuen datuetatik eta

gainerako aldagai deskribatzaileetatik abiatuta eta guztia sektoreko balizko enpresa batean kokatuta: − Esku-hartze eta hobekuntzarako aukera-arloak identifikatzea. − Oinarrizko kalitate-erremintak erabiltzea. − Harremanetan eta jardueren garapenean hobekuntza pertsonaleko jarrerak eta azturak hartu eta ezartzea. − Bere mailan, etengabeko hobekuntzan oinarritutako soluzioetan esku hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako eta bere lanbide-eremuari lotutako soluzio edo planak ezartzearen

emaitzak ebaluatzea. 13. lanbide-modulua. LANTOKIKO PRESTAKUNTZA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Lanpostuari dagozkion jardueretan aritzean, segurtasun pertsonalari eta ingurumen-segurtasunari buruzko

irizpideen arabera jokatzea. 2. Otto eta Diesel ziklodun motorrak eta sistema osagarriak mantentzea, hala badagokio konpondu, aldatu

eta/edo doitu behar diren elementuak identifikatzea ahalbidetuko duten diagnostikoak eginez. 3. Segurtasun- eta konfort-sistemak mantentzea eta, hala dagokionean, instalatzea, konpondu, aldatu eta/edo

doitu behar diren elementuak identifikatzea ahalbidetzen duten aldez aurreko diagnostikoak eginez. 4. Ibilgailuetako sistema elektriko eta elektronikoak mantentzea, hala dagokionean, konpondu, aldatu edo doitu

behar diren elementuak identifikatzea ahalbidetzen duten diagnostikoak eginez. 5. Ibilgailuen indar-transmisioko sistemak mantentzea, hala badagokio, konpondu, aldatu edo doitu behar diren

elementuak identifikatzea ahalbidetzen duten diagnostikoak eginez.

50

6. Enpresan une oro arduraz jokatzea. b) Ebaluazio irizpideak 1. Lanpostuari dagozkion jardueretan aritzean, segurtasun pertsonalari eta ingurumen-segurtasunari buruzko irizpideen arabera jokatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Jarduera desberdinak garatzean une oro segurtasun pertsonaleko eta kolektiboko arauak betetzea, berariazko

araudietan jasotakoak nahiz enpresak ezarritako arau partikularrak. • Prozesuko lan desberdinen garapenean beharrezkoak diren babes indibidualerako jantziak eta ekipoak

erabiltzea. • Lan-zona arriskuetatik babestea eta nolabait txukun eta garbi mantentzea. • Ingurumena babesteko ekipo eta baliabide desberdinak erabili eta material kutsatzaileak horretarako

prestatutako gelan uztea. 2. Otto eta Diesel ziklodun motorrak eta sistema osagarriak mantentzean, hala badagokio konpondu, aldatu eta/edo doitu behar diren elementuak identifikatzea ahalbidetuko duten diagnostikoak eginez, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Motorrak diagnostikatzeko lanak egitea, diagnostiko-banku egokiak erabiliz. • Ibilgailuaren autodiagnosirako sistemak erabiltzea hau egiaztatzeko edo, hala dagokionean, egiteko. • Matxura diagnostikatzea, kausa-efektuko prozesu arrazoitu baten arabera arrazoiak ezarriz. • Konponketa-alternatiba desberdinak ebaluatu eta egokiena aukeratzea. • Beharrezkoa den dokumentazio teknikoa aukeratu eta mantentzea egiteko beharrezkoak diren prozedura,

ekipoak, erremintak eta baliabide osagarriak aukeratzea. • Motor bateko sistema osagarriak egiaztatzea, beharrezkoa den mantentzea eginez. • Ibilgailuaren motorra desmuntatu eta muntatzea. • Motorraren elementuak desmuntatu eta muntatzea, beharrezkoak diren aldaketak edo konponketak egiteko,

eskatutako estutze-momentuak aplikatuz. • Motor bateko fluidoak aldatzea, pertsonei eta ingurumenari dagozkien segurtasun-arauak errespetatuz. • Banaketa prestatzea, takeak erregelatzea, piztea prestatzea eta elikadura-sistema erregelatzea, hauen

funtzionamendu egokia lortzeko funtzionamendu-parametroak doituz. • Beste matxurarik edo kalterik eragin gabe diagnostikatu edo konpontzea. • Konpondutako motorrean eta honen sistema osagarrietan beharrezkoak diren probak egitea. • Lanak trebetasunez eta ezarritako denboran burutzea. 3. Segurtasun- eta konfort-sistemak mantentzean eta, hala dagokionean, instalatzean, konpondu, aldatu eta/edo doitu behar diren elementuak identifikatzea ahalbidetzen duten aldez aurreko diagnostikoak eginez, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Neurtzeko eta kontrolatzeko tresna egokiak erabiliz diagnostiko lanak egitea. • Ibilgailuaren autodiagnosirako sistemak erabiltzea hau egiaztatzeko edo, hala dagokionean, egiteko. • Matxuraren arrazoia zehaztea, konponketa-alternatiba desberdinak ebaluatuz eta egokiena aukeratuz. • Beharrezkoa den dokumentazio teknikoa aukeratu eta mantentzea egiteko beharrezkoak diren prozedura,

ekipoak, erremintak eta baliabide osagarriak aukeratzea. • Beharrezkoak diren aldaketak edo konponketak egiteko behar diren elementuak desmuntatu eta muntatzea. • Sistemari dagokion funtzionaltasuna berreskuratzeko beharrezkoak diren parametroak doitzea. • Aire egokituaren sistemak kargatzea, pertsonei eta ingurumenari dagozkien segurtasun-arauak betez. • Ekipo berriak instalatzeko beharrezkoak diren krokisak eta eskemak egitea, energia-balantzea kalkulatuz. • Apainketa-elementuak eta elementu osagarriak desmuntatu eta muntatzea. • Lanak trebetasunez eta ezarritako denboran burutzea.

51

4. Ibilgailuetako sistema elektriko eta elektronikoak mantentzean, hala dagokionean, konpondu, aldatu edo doitu behar diren elementuak identifikatzea ahalbidetzen duten diagnostikoak eginez, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ibilgailuaren sistema elektriko eta elektroniko desberdinetan (karga-sistema, abio-sistema, argiztapen-sistema,

seinaleztapen-sistema, kontrol-sistema,...) diagnosi-lanak egitea, beharrezkoak diren bankuak eta neurtzeko eta kontrolatzeko tresnak erabiliz.

• Autodiagnosi-sistemak behar bezala erabiltzea. • Matxura diagnostikatzea, kausa-efektuko prozesu arrazoitu baten arabera arrazoiak ezarriz. • Konponketa-alternatiba desberdinak ebaluatzea, egokiena aukeratuz. • Beharrezkoa den dokumentazio teknikoa aukeratzea eta mantentzea burutzeko beharrezkoak diren prozedura,

ekipoak, erremintak eta baliabide osagarriak aukeratzea. • Ukitutako elementuak desmuntatu eta muntatzea, hauen mantentzea edo aldaketa burutzeko. • Parametroak (argien erregelaketa, tenperatura adierazleak) aldez aurretik finkatutako balioei egokitzea. • Mantentze-lanetan indarrean dagoen segurtasun-araudia betetzea. • Beste matxurarik edo kalterik eragin gabe diagnostikatu edo konpontzea. • Lanak trebetasunez eta ezarritako denboran burutzea. 5. Ibilgailuen indar-transmisioko sistemak mantentzean, hala badagokio, konpondu, aldatu edo doitu behar diren elementuak identifikatzea ahalbidetzen duten diagnostikoak eginez, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Balaztako, direkzioko, indar-transmisioko eta esekidurako sistemetan diagnostiko-lanak burutzea,

beharrezkoak diren bankuak eta ekipoak erabiliz. • Beharrezkoa den dokumentazio teknikoa aukeratzea eta mantentzeko beharrezkoak diren prozedura, ekipoak,

erremintak eta baliabide osagarriak aukeratzea. • Autodiagnosirako sistemak behar bezala erabiltzea. • Matxura diagnostikatzea, kausa-efektuko prozesu arrazoitu baten arabera arrazoiak ezarriz. • Konponketa-alternatiba desberdinak ebaluatzea eta egokiena aukeratzea. • Ukitutako elementuak desmuntatu eta muntatzea, mantentzea edo aldaketa burutzeko. • Aldez aurretik finkatutako balioen parametroak eta elementu elektrikoak doitzea. • Sistema desberdinetako fluidoak aldatzea, pertsonei eta ingurumenari dagozkien segurtasun-arauak

errespetatuz. • Mantentze-lanak garatzean indarrean dagoen segurtasun-araudia betetzea. • Matxurarik edo kalterik eragin gabe diagnostikatzea. • Lanak trebetasunez eta ezarritako denboran burutzea. 6. Enpresan une oro arduraz jokatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Une oro enpresako prozedura eta arauekiko errespetuzko jarrera izatea. • Lanpostuan puntualtasunez azaltzea, ezarritako atsedenaldiez baliatuz eta, behar bezala justifikatutako

arrazoirik ezean, lantokia ezarritakoa baino lehen utzi gabe. • Jasotako aginduak arretaz interpretatu eta exekutatzea eta esleitu zaion lanaz arduratzea, une bakoitzean

pertsona egokiarekin harremanetan jarriz. • Bere jarduera gainerako langileenarekin koordinatzea, edozein aldaketaren, beharren edo ezusteko

kontingentziaren berri emanez. • Lantegiko eskakizunak eta arauak betetzea, lana ondo eginez eta arrazoizko denboran amaituz. • Bere jarduerak konponketa-prozesuetan eragiten dituen ondorioak aztertzea. c) Edukiak Ikastetxeak “lan-egoeretan” kokatutako jarduera gisa finkatuko ditu edukiak, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak argitaratutako Lantokiko prestakuntza lanbide-modulua diseinatzeko curriculum-esparruaren arabera.

52

3.3. Heziketa-zikloaren sekuentziazioa eta denboralizazioa 3.3.1. Iraupenak Lanbide-modulua Oinarrizko

iraupena Iraupen finkoa

Motorrak 130 ordu 160 ordu Motorraren sistema osagarriak 234 ordu 270 ordu Fluido-, esekidura- eta direkzio-zirkuituak 185 ordu 210 ordu Transmisio- eta balazta-sistemak 135 ordu 180 ordu Oinarrizko zirkuitu elektroteknikoak. Ibilgailuaren karga- eta abio-sistemak

180 ordu 200 ordu

Ibilgailuen zirkuitu elektriko osagarriak 110 ordu 150 ordu Segurtasun- eta konfort-sistemak 100 ordu 125 ordu Administrazioa, kudeaketa eta merkaturatzea enpresa txikietan 90 ordu 90 ordu Ibilgailuen mantentzea mekanizatzeko teknikak 70 ordu 70 ordu Segurtasuna ibilgailuen mantentzean 30 ordu 45 ordu Lan-prestakuntza eta -orientabidea (LPO) 60 ordu 60 ordu Kalitatea eta etengabeko hobekuntza (KEH) 40 ordu 40 ordu Lantokiko prestakuntza. (LP) 336 ordu 400 ordu GUZTIRA 1.700 ordu 2.000 ordu 1. Ikastetxe bakoitzak curriculum-proiektua bere gizarte- eta ekonomia-ingurunera eta

ikasleen ezaugarrietara egokitzeko, ikastetxeek beren esku izango dute guztizko ordutegiaren %15 ─kasu honetan 300 ordu─ eta ordu-kopuru hau lanbide-modulu desberdinetan banatu ahal izango dute, baldin eta irakaskuntza desberdinak eskaintza oso baten parte badira.

Horrenbestez, modulu bakoitzerako ezarritako oinarrizko iraupena errespetatu egin beharko da eta aurrerago azalduko diren irizpideen arabera gehitu ahal izango da.

2. Irakaskuntzak eskaintza partzial bateko parte badira, iraupen finkoa ezarri da modulu

bakoitzerako eta ezin izango da aldatu. 3. Moduluen behin betiko iraupenek, hau da, ikastetxeak berak esleitu behar duen denbora

banatu ondoren, heziketa-zikloak irauten dituen 2.000 orduak osatu beharko dituzte guztira.

4. Ikastetxeetako curriculum-proiektu desberdinetan oreka egokia gordetzeko asmoz,

eskaintza osoko modalitatea jarraitzen duten irakaskuntzek ondoko zehaztapena errespetatu beharko dute: lanbide-moduluek ezin izango dute oinarrizko iraupena 64 ordu baino gehiagotan gehitu, "Motorraren sistema osagarriak", "Fluido-, esekidura- eta direkzio-zirkuituak" eta "Oinarrizko zirkuitu elektroteknikoak. Ibilgailuaren karga- eta abio-sistemak" moduluak izan ezik, hauek, bidezko hartzen bada, 96 ordutan gehitu ahal izango dira-eta.

5. Ikastetxean bertan garatu beharreko Lantokiko prestakuntza lanbide-moduluko fase

desberdinen iraupenek ez dute ikastetxeak modulu honetarako ezartzen duen behin betiko iraupenaren %10 gainditu behar.

53

3.3.2. Sekuentziazioa Heziketa-zikloaren sekuentziazioan: 1. Eskaintza osoan: • Lantokiko prestakuntza moduluaren iraupenaren %80 gaitasun-atalei loturiko modulu

guztien irakaskuntzak amaitu ondoren eman beharko da. • Ikastetxe bakoitzak heziketa-ziklo honi hasiera emateko aukeratzen dituen moduluak

kontuan izan gabe, modulu horien artean honako hauek egon beharko dute: Motorrak, Ibilgailuen mantentzea mekanizatzeko teknikak, Segurtasuna ibilgailuen mantentzean eta Oinarrizko zirkuitu elektroteknikoak. Ibilgailuen karga- eta abio-sistemak.

2. Eskaintza partzialean: • Ibilgailuen zirkuitu elektriko osagarriak eta Segurtasun- eta konfort-sistemak moduluak

egin aurretik, Oinarrizko zirkuitu elektroteknikoak. Ibilgailuen karga- eta abio-sistema modulua gaindituta izan behar da edo dagokion konbalidazioa egiaztatu edo lan-praktikarekiko korrespondentzia izan behar da.

• Lantokiko prestakuntza modulua heziketa-zikloa osatzen duten gainerako moduluak

egiaztatu direnean (ondorio horretarako finkatutako bide desberdinen bidez) soilik eman beharko da.

4. Irakasleak 4.1. “Ibilgailuen elektromekanika” heziketa-zikloko lanbide-moduluetan irakaskuntza-atribuzioa duten irakasleen espezialitateak a) Lanbide Heziketako irakasle teknikoen kidegoan “Ibilgailuen mantentzea” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Motorrak • Motorraren sistema osagarriak • Fluido-, esekidura- eta direkzio-zirkuituak. • Transmisio- eta balazta-sistemak • Segurtasun- eta konfort-sistemak • Ibilgailuen mantentzea mekanizatzeko teknikak b) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Ibilgailuen mantentzeko antolamendua eta prozesuak” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Oinarrizko zirkuitu elektroteknikoak. Ibilgailuen karga- eta abio-sistemak. • Ibilgailuen zirkuitu elektriko osagarriak • Segurtasuna ibilgailuen mantentzean c) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Lan-prestakuntza eta -orientabidea” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete:

54

• Administrazioa, kudeaketa eta merkaturatzea enpresa txikietan • Lan-prestakuntza eta -orientabidea. • Kalitatea eta etengabeko hobekuntza. d) Heziketa-ziklo bereko beste lanbide-moduluren bat irakasten duten a) eta b) ataletan adierazitako espezialitatea duten irakasleek ondoko modulua ere irakats dezakete: • Lantokiko prestakuntza. 4.2. Titulazioen baliokidetasunak irakaskuntzan aritzeko 4.2.1. "Ibilgailuen mantentzeko antolamendua eta prozesuak" espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Itsas nabigazioan diplomatua. • Ontzietako irrati-elektronikan diplomatua. • Ontzi-makinetan diplomatua. • Aeronautika-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Nekazaritza-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Baso-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Meatze-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Untzigintza-ingeniari teknikoa, itsasontziaren propultsioa eta zerbitzuak espezialitatea. • Herri-lanetako ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). • Industria-ingeniari teknikoa (espezialitate guztiak). 4.2.2. “Lan-prestakuntza eta -orientabidea” espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Enpresa-zientzietan diplomatua. • Lan-harremanetan diplomatua. • Gizarte-lanean diplomatua. • Gizarte-hezkuntzan diplomatua. • Kudeaketa eta administrazio publikoan diplomatua 4.2.3. “Ibilgailuen mantentzea” espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Automozioko goi-mailako teknikaria 5. Irakaskuntza hauek emateko gutxieneko baldintzak 5.1. Espazioak Apirilaren 30eko 777/1998 Errege Dekretuko 19. artikuluaren arabera, "Ibilgailuen elektromekanika" erdi-mailako Lanbide Heziketako heziketa-zikloak ondoren adierazitako gutxieneko espazioak eskatzen ditu dekretu honek definitzen dituen irakaskuntzak emateko. Prestakuntza-azalera Azalera

20 ikasle (m2) Erabilera-maila

(%)

55

Automozioko mekanika-lantegia 270 65 Elektrizitate- eta pneumohidraulika-laborategia 60 20 Gela balioanitza 40 15 “Erabilera-mailak” ikasle-talde batek oinarrizko irakaskuntzak irakasteko espazioa zenbat orduz okupatzea aurreikusten den adierazten du; alabaina irakaskuntza hauen guztizko iraupenarekiko ehunekoetan adierazten da. Horrenbestez, ikastetxeek curriculumaren guztizkoa ezartzeko definitzen dutenerako orientagarria da. “Erabilera-mailak” onartutako marjinan, heziketa-ziklo bereko edo beste ziklo batzuetako edo beste hezkuntza-etapa batzuetako beste ikasle-talde batzuek okupatu ahal izango dituzte ezarritako prestakuntza-espazioak. Dena dela, prestakuntza-espazioei lotutako ikaskuntza-jarduerak (erabilera-mailak adierazitako okupazioarekin) antzeko beste prestakuntza-jarduera batzuetarako erabilitako azaleretan ere burutu ahal izango dira. Identifikatutako prestakuntza-espazio desberdinak ez dira zertan itxitura bidez bereizi behar. 6. Konbalidazioak eta korrespondentzia 6.1. Lanerako Lanbide Heziketarekin konbalida daitezkeen lanbide-moduluak • Motorrak. • Motorraren sistema osagarriak. • Fluido-, esekidura- eta direkzio-zirkuituak. • Transmisio- eta balazta-sistemak. • Ibilgailuen zirkuitu elektriko osagarriak. • Segurtasun- eta konfort-sistemak. • Administrazioa, kudeaketa eta merkaturatzea enpresa txikietan. • Ibilgailuen mantentzea mekanizatzeko teknikak. 6.2. Lan-praktikarekin korrespondentzia izan dezaketen lanbide-moduluak • Motorrak. • Motorraren sistema osagarriak. • Fluido-, esekidura- eta direkzio-zirkuituak. • Transmisio- eta balazta-sistemak. • Ibilgailuen zirkuitu elektriko osagarriak. • Segurtasun- eta konfort-sistemak. • Lantokiko prestakuntza. • Lan-prestakuntza eta -orientabidea.

OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...3. Lanbide modulua: Fluido, esekidura eta direkzio-zirkuitoak 16

Documents

Transcript of OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA...3. Lanbide modulua: Fluido, esekidura eta direkzio-zirkuitoak 16