یطیحم تارطاخم ربارب رد یرهش هدوسرف یاهتفاب...

1397 زمستان ،35 پیاپی شمارۀ ،9 سال شهری، ریزیبرنامه و پژوهش نشریه 2476-3845: الکترونیکی اپاش - 2228-5229: چاپی شاپا

http://jupm.miau.ac.ir

محیطی تمخاطرا برابر در شهری فرسوده هایبافت آوریتاب میزان ارزیابی و سنجش 1(کرج شهر کالن فرسوده بافت: موردی نمونه)

ایران اهواز، اسالمی، آزاد دانشگاه اهواز، واحد شهرسازی، دکتری دانشجو :عزیزآبادی اسدی مهسا ایران تهران، تهران، دانشگاه جغرافیا، دانشکده انسانی، جغرافیای گروه استاد :2زیاری اهلل کرامت ایران اهواز، اسالمی، آزاد دانشگاه اهواز، واحد شهرسازی، گروه دیاراستا :خواهی وطن محسن

20/8/1397: پذیرش 111 -122 صص 20/4/1397:دریافت

چکیده

مشکالت اب را شهروندان شهرسازی حوزه در که است مسائلی از یکی شهری فرسوده هایبافت مشکالت و معضالت امروزه عملکرد افت و شهری مناسب هایزیرساخت نبود به توجه با شهری هایچالش ترینمهم از یکی همچنین و است ساخته مواجه تعددیم

میزان ارزیابی و سنجش هب پژوهش این در .باشدمی مخاطرات با مواجه در نهادی و اقتصادی اجتماعی، کالبدی، ابعاد نظر از ها بافت این روش از ستفادها با و است کاربردی پژوهش این .است شده پرداخته محیطی مخاطرات برابر در کرج شهر رسودهف هایبافت آوری تاب

منظور به ارچوبیچ ارائه و کرج شهر فرسوده بافت در آوری تاب ابعاد بر ثرؤم عوامل و هاشاخص شناسایی هدف با تحلیلی،_توصیفی افراد ،دانشگاهی اننخبگ از نفر 100 بر مشتمل آماری یجامعه. است پذیرفته انجام شهری فرسوده های بافت در آوریتاب ابعاد سنجش

در مسیر تحلیل و F زمونآ ای،نمونه تک t هایزمونآ از ها،داده تحلیل و تجزیه برای. است تحقیق با مرتبط حوزه در گیرتصمیم و خبره _کالبدی بعد نظر از رجک شهر فرسوده بافت در آوریتاب ابعاد که دهدمی نشان حقیقت نتایج. است گردیده استفاده SPSS افزارنرم محیط

میانگین از کمتر و 3.42 و 3.01 ،3.23 ،3.49 معادل میانگینی دارای ترتیب به اقتصادی بعد و نهادی_سازمانی بعد اجتماعی، بعد محیطی، نیز مسیر تحلیل زمونآ نتایج همچنین. است پذیر آسیب آوری تاب ابعاد رنظ از کرج شهر فرسوده بافت رواین از باشند؛می( 4) مفروض

. است ثیرگذارأت کرج شهر فرسوده بافت آوری تاب در درصد 0.523 مستقیم صورت به کالبدی بعد داد نشان

، کرج. اقتصادی بعد ،نهادی_سازمانی بعد اجتماعی، بعد محیطی،_کالبدی بعد شهری، آوری تاب :کلیدی واژگان

ساس ابعاد با عنوان تبیین سیاست گذاری های یکپارچه بازآفرینی پایدار بافت فرسوده شهری بر ا یمقاله حاضر برگرفته از رساله دکتر. 1 .باشد یمدر دانشگاه آزاد اسالمی واحد اهواز : بافت فرسوده شهرکرج ( تاب آوری )نمونه موردی

. [email protected]، 09121260602 : مسئول نویسنده .2

http://jupm.miau.ac.ir/mailto:[email protected]

.... سنجش و ارزیابی میزان تاب آوری بافتهای فرسوده شهری در برابر 112

:مقدمه که جهت آن از شهرسازی حوزه در که است مسائلی از یکی شهری فرسوده هایبافت مشکالت و معضالت امروزه

پیش از بیش ت،اس ساخته مواجه محیطی و اقتصادی اجتماعی، کالبدی، ابعاد به توجه با متعددی مشکالت با را شهروندان(. 45: 1392 صباغی،) هستند وجهی چند و بعدی چند هاییبافت چنین مشکالت و عوارض. است گرفته قرار توجه مورد هاییمحدوده به را هابافت اینگونه ها،بافت این کالبدی و کارکردی هاینابسامانی و اقتصادی و اجتماعی منزلت افت

و ماعیاجت طی،محی زیست کالبدی، عملکردی، هاینارسایی و طرف یک از طبیعی مخاطرات و سوانح نظر از پذیرآسیب و بینیپیش کانام اگر که شودمی ایجاد پرسش این رو این از(. 589: 1394 زادگان،عباس) است شده دیگر سوی از اقتصادی

خسارت رساندن اقلحد به برای همچنین و ندارد وجود آن پیامدهای از مردم داشتن نگاه امان در برای سوانح، از گیریپیش های بافت پذیری فانعطا میزان و مقابله نحوه (.610: 1392 دیگران، و رضایی) کرد توانمی چه هانبحرا از ناشی آشفتگی و

افت و شهری بمناس های زیرساخت نبود به توجه با شهری های چالش ترینمهم از یکی محیطی، مخاطرات برابر در فرسوده جدید رویکردهای امروزه راستا این در .باشدمی نهادی و اقتصادی اجتماعی، کالبدی، ابعاد نظر از هابافت این عملکرد خطرات با قابلهم در مردم توانایی تقویت و اند کرده تحویز را آوری تاب به پذیری آسیب مفاهیم از گذر بحران، مدیریت

-می باز میهومف چارچوب یک عنوان به آوری تاب» حقیقت در. اند نموده معرفی را مصنوع و طبیعی سوانح وقوع از ناشی: 1392 ،دیگران و ییرضا) «کند پیدا ارتباط بحران مدیریت و سوانح هایبخش و مراحل تمامی با تواند می راحتی به که گردد

متنوع های ویژگی و منابع اقلیمی، قومی، فرهنگی، زیستی، تنوع وجود به وجهت با نیز ایران کشور در آوری تاب بحث .(28 توسعه امروز نگفتما در موضوع این طرح. شوند بررسی مختلف های دیدگاه از آن متنوع های شچال و غنی تاریخ و فراوان

به رو و شده ناختهش ای پدیده جهان کل در که شهری فرسوده های بافت جمله از پذیر آسیب های بافت ویژه به ، ایران در .دارد ای ژهوی ضرورت آن به پرداختن که( 76: 1395 همکاران، و محمدی) است رشد داشتن با و است کرده نقش ایفای تهران مکمل شهر عنوان به قرن نیم از بیش جغرافیایی موقعیت لحاظ به کرجشهر بیشترین( 1395 ، کرج شهرداری نوسازی و عمران سازمان) شهرکرج کل درصد 5/4 معادل شهری فرسوده بافت هکتار 785

نفر 657824 حدود در کرج فرسوده بافت ساکنان همچنین و باشد می دارا را البرز استان در شهری فرسوده بافت میزان هایستانداردا نداشتن با شهرکرج فرسوده های بافت ،همچنین .باشند می( 1395 کرج، شهرداری نوسازی و عمران سازمان)

بافت مومیع فرسودگی چون هم مشکالتی همچنین و سوزی آتش و سیل زلزله، مانند حوادثی برابر در ایمن شهری زندگی ،محالت هب دسترسی نارسایی بافت، کالبدی بهبود برای محلی تمدیری اختیارات ضعف سبز، و باز فضای کمبود ،قدیم

با پایین آوری ابت دارای مناسب زیرساخت نبود و فرسوده بافت با مرتبط های سازمان در شده وضع قوانین میان ناهماهنگی میزان که آیدمی شپی سؤال این فوق مشکالت و مسائل با توجه با لذا .باشدمی محیطی مخاطرات برابر در باال پذیری آسیب

آوری تاب ابعاد یتاثیرگزار میزان و دارد قرار سطحی چه در سوانح و مخاطرات مقابل در منطقه این مختلف ابعاد آوریتاب است؟ چگونه فرسوده های بافت پذیری آسیب بر

:پژوهش نظری مبانی و مفاهیم و بافت فرسودگی. است شهری هایبافت سایر به نسبت بافت یک کارایی، کاهش و ناکارآمدی فرسودگی،: فرسوده بافت

. آید می وجود به بافت آن گیریشکل بر فنی نظارت و توسعه برنامه فقدان سبب به یا و قدمت سبب به یا آن درونی عناصر فقدان یا و کاهش جمله از گوناگون اشکال در شود، می منجر شهروندان بردن بین از به نهایت در که بافت فرسودگی پیامد

113 1397زمستان /35شماره /9 لسا /پژوهش و برنامه ریزی شهری فصلنامه

است شناسایی و دریافت قابل تأسیساتی و اقتصادی اجتماعی، کالبدی، هاینابسامانی نیز و ایمنی و پذیری زیست شرایط(Fayers, 2000: 12.) اجتماعی، لحاظ به) عملکردی فرسودگی کالبدی، فرسودگی از ترکیبی تواندمی شهری نواحی فرسودگی

بد چون مشکالتی قالب در را خود تواندمی فرسودگی این. باشد( ناسالم زیست محیط) محیطی فرسودگی و..( . و اقتصادی وزبر ادیاقتص رکود و طبقاتی هایتفاوت منابع، ناعادالنه توزیع اجتماعی، ناهنجار هایگروه محیطی، زیست فقر و مسکنی

(. 139: 1394 زارعی، و پور صفایی) دهد های سیستم مقاومت و آوری تاب عنوان با ای مقاله انتشار با 3هولینگ توسط 1970 دهه در آوری، تاب واژه: آوری تاب

یک حد چه تا اینکه از مقیاسی و درجه عنوان به را آوری تاب ، هولینگ(. 28: 1392 رضایی،) شد مطرح( 1973) اکولوژیکی است آوریتاب پیمان بنیانگذار همچنان وی ؛است هکرد تعریف ،شود آشفته متفاوت رژیم یک به تغییر بدون تواند می یستمس این توانایی از مقیاسی و سیستم یک درون روابط تداوم صورت به را اکولوژیکی های سیستم آوری تاب خود مقاله در و

کندمی تعیین ماند می باقی برجا پا همچنان که حالی در پارامترها، و متحرک و ثابت متغیرهای تغییرات جذب برای ها سیستم(Holling, 1973: 43 .)

جذب منظور به ستمسی یک ظرفیت معنای به ابعاد و مفاهیم تمامی در که باشدمی عام مفهوم یک آوری تاب: آوریتاب ابعاد ؛ باشد می بحرانی طشرای با سازگاری و انطباق جهت در مثبت کنشوا میزان و سوانح با مقابله در مقاومت توانایی ، اختالل

بعد شامل که اشدب می خود به مختص معانی و مفاهیم دارای نیز مختلف ابعاد در آوری تاب که گفت توانمی راستا همین در-کالبدی بعد و تیشناخ نروا بعد اکولوژیکی، بعد زیرساختی، بعد فنی، بعد سازمانی،-نهادی بعد اقتصادی، بعد ، اجتماعی به ابعاد این از یکهر تعاریف که باشد می تعریف قابل محیط و جامعه ، فرد با ارتباط در ابعاد این تمامی که است محیطی

:باشد می زیر شرح برابر در را سیستم کردعمل که باشد می نهادها و ها گروه افراد، یادگیری و انطباقی ظرفیت عنوان به اجتماعی آوری تاب بعد-

رشد به نیز دیاقتصا آوری تاب بعد- (.Ross et al.,2010:23)بخشد می بهبود یا و کند می حفظ اختالل به پاسخ در یا تغییر آوری تاب- (.(Gupta, et al, 2016 :11 باشد می مرتبط جمعیت های دارایی و درآمد عادالنه توزیع و معیشت ثبات اقتصادی،

سساتؤم و ها مانساز عملکرد بازگشت برای راهکاری عنوان به باشد، می آوری تاب ابعاد از گردی یکی که سازمانی-نهادی های فعالیت وبارهد شروع از برای سریع توانایی و مقابله هایاستراتژی بر آن در عموماً که باشدمی بحران وقوع از پس

انعطاف برای انسانی ظرفیت با مرتبط شناختی روان وریآ تاب - (.Lengnick-Hall et a,2011 :244)شود می کیدتأ هاسازمان به سیبآ کردن محدود هدف زیرساختی آوری تاب در -(.George,2015:139)باشد می زندگی ناگوار حوادث برابر در پذیری

و بحران از پیش حالت به بازیابی و( جذب)مخاطره و بحران از ناشی عواقب با مقابله ؛(ها زیرساخت مقاومت) ها زیرساخت ها کوسیستما پاسخ درک برای مفهومی اکولوژیکی آوری تاب -(.Cutter et al.,2010:2)باشد می( بازسازی اصطالح) مخاطره

یفن آوری تاب- (.Standish et al.,2014:49)باشد می آمده پیش شرایط از پس بازیابی نحوه و بحرانی شرایط و ها اختالل به مقاومت خاص تتهدیدا برابر در مناطق این شود حاصل اطمینان که است مناطقی های مایهسر و ها زیرساخت با ارتباط در سانحه از بعد بازیابی ظرفیت و جامعه واکنش اساس بر محیطی-کالبدی آوری تاب - (.(Quinlan et al. 2015:3 کنند می

شودمی دیگر های تزیرساخ به آنها ابستگیو و ها جاده ، لوله خطوط مثل زیرساختی و مسکونی واحدهای ، ها پناهگاه مانند ( .31: 1390 ،همکاران و رفیعیان)

13 Holling


گوناگون جهات از آوری تاب که است واقعیت این نشانگر شهری آوری تاب باب در مطالعه و بررسی: شهری آوری تاب ارائه آوری تاب از تعاریفی دازد،پرمی موضوع به زاویه آن از که دیدگاهی و نگرش به توجه با مطالعه هر و است بررسی قابل شودمی پایداری به منجر گسترده طور به که است مثبتی ویژگی آوری تاب که است معتقد 4لیچنکو نمونه عنوان به. است کرده

(166: 2011Lichenko, .)به شهری سیستم با شهر یک توانایی به کلی، طور به را شهری آوری تاب 5همکاران و آگودولوورو 6فولک نظر از(. ,2012Agudelo Vero et al :3) کنندمی تعریف هاتنش و هاشوک از وسیعی صف برابر در مقاومت رمنظو همچنین و موجود وضعیت در دگرگونی و انطباق میزان بلکه نیست، تعادل یا گذشته به بازگشت سیستم همیشه آوری تاب

دیده هدف عنوان به باید آوری تاب 7ایوانز نظر از (.2010et al, lke oF :2) شود می شامل را آینده در تغییرات و بقا احتمال برای است روندی هدف این و شودمی ناشی شهر یا جامعه یک داخل در طبیعی سوانح و هوایی و آب تغییرات از که شود

است تجربه آوری، تاب به نرسید برای را بهترین که داد نشان ایوانز عادی، وضعیت به بازگشت و بحرانی شرایط با تطابق(Evans, 2011:224.)

:پژوهش شناسی روش تاب های صشاخ. است پرسشنامه ابزار با پیمایشی و اسنادی صورت به پژوهش این در اطالعات آوریدگر شیوه کارشناسان را ققیتح آماری جامعه .است شده تدوین کرج شهر هفرسود های بافت در موردی نمونه ارزیابی راستای در آوری کارشناسان داری،استان و شهرداری بحران مدیریت سازمان کرج، شهرداری مناطق در بحران مدیریت و فرسوده بافت با مرتبط دقیق دنبو مشخص عدم دلیل به و دهند می تشکیل دانشگاهی نخبگان و شهرسازی، و مسکن سازمان فرسوده بافت حوزه در. شد گرفته ظرن در( 43: 1392 نیا، حافظ) (توصیفی تحقیقات حدنصاب حداقل) نفر 100 دتعدا نهایت در افراد این تعداد

کمترین هندهد نشان 1 امتیاز که است شده استفاده لیکرت ای گزینه 7 طیف از آوری تاب میزان سنجش برای حاضر تحقیق مفروض یانگینم عنوان به 5 عدد ترتیب این به. است آوریتاب میزان بیشترین دهنده نشان 7 امتیاز و آوری تاب میزان

گردیده مقایسه 4 ددع با( پاسخگو افراد از تجربی میانگین)آمده دست به آوری تاب میانگین و گرفته نظر در ها پاسخ( نظری) و است دهش مطرح یآور تاب مختلف ابعاد تفکیک به را بررسی مورد هایشاخص عملیاتی تعریف 1 شماره جدول در .است

. است شده داده نشان نیز کرج شهر کالن فرسوده هایبافت پراکنش نیز 1 شماره نقشه در نهمچنی

4 Lichenko

5 Agudelo et al

6 Folke

7. Evans


کالبدی آوری تاب هایشاخص عملیاتی تعریف. 1 جدول عملیاتی تعریف متغیر ابعاد

کالبدی _

محیطی

مقاومت ساختمان

.ساختمان کیفیت و عمر ، مصالح حسب بر ساختمان آوری تاب وضعیت

.ومیعم باز فضاهای و هاپارک آموزشی، مراکزانتظامی، نیروی نشانی، آتش شامل امداد مراکز به دسترسی دسترسی .ساختمانی تراکم تراکم .خدماتی هایکاربری توزیع نحوه و تنوع هاکاربری

.رانبح بروز هنگام در نیاز مورد هیالتیست و خدماتی هایزیرساخت مینتأ شهری هایزیرساخت .کرج شهر فرسوده هایبافت پراکنش نحوه و فضایی و کالبدی ساختار بررسی کالبدی ساختار و بافت

اجتماعی

.ثرؤم راهکارهای و سکونت محل در موجود هایبحران انواع از آگاهی میزان آگاهی .هابحران با مقابله در فرسوده بافت در بحران مدیریت دانش تاثیرگذاری دانش

.هابحران با مقابله در فرسوده بافت در بحران مدیریت مهارت تاثیرگذاری هارتم .هابحران با مقابله در فرسوده بافت در بحران مدیریت نگرش تاثیرگذاری نگرش

اجتماعی ۀسرمای اجتماعی هایهبکش وجود بحران، زمان در افراد میان در همسایگی پیوند متغیرهای به توجه با موجود اجتماعی سرمایه

.نبحرا زمان در مشارکت و منطقه در رسانی امداد و بحران مدیریت با مرتبط نهاد مردم هایسازمان و

سازمانی _

نهادی نهادی بستر

به پایبندی انمیز محله، در داوطلب هایگروه وجود بحران، مدیریت با ارتباط در نهادهایی وجود از آگاهی وضعیت مالی هایشوقم وجود محله، در گیریتصمیم در مشارکت میزان بحران، از پیشگیری جهت در نیقانو هایدستورالعمل

پذیریولیتمسئ مسکونی، واحدهای بازسازی و نوسازی مورد در شهرداری با مشارکت طریق از آمادگی برای فنی یا .(مستقیم ارتباط) نهادها

.بحران از ناشی آثار در موثر محلی عهتوس نهادی عملکردهای وضعیت از رضایت نهادی دعملکر

نهادی روابط انعطاف و لتسهی در نهادها همکاری شهرداری، و شورا ،NGO مانند محلی نهادهای با محله ساکنان روابط وضعیت

-آموزش سکن،م نوسازی و سازی مقاوم ساخت یبرا... و رو پیش مشکالت بدون وام و اعتبارات دادن قوانین، پذیری .نهادی پاسخگویی میزان و نهادها طرف از مناسب و سریع واکنش برای زمال های

اقتصادی

.طبیعی هایبحران زمان در خسارت وقوع شدت میزان خسارت شدت .خسارت جبران توانایی سنجش جهت افراد مهارتی و فنی مالی، توانایی خسارت جبران توانایی

به برگشت توانایی شغلی شرایط

.وعوق صورت در بحران وقوع از قبل شغلی شرایط به گشتبر توانایی

. 1397، نویسندگان مطالعات: منبع

کرج شهر کالن فرسوده هایبافت پراکنش نقشه -1 نقشه

بافت فرسوده شهر کرج


:پژوهش هاییافته و بحث شهر کالن رسودهف بافت آوری تاب میزان بیارزیا و سنجش برای گردید اشاره نیز تحقیق شناسی روش در که گونه همان تاب میزان تحلیل و رزیابیا جهت راستا این در. گردید استفاده ای نمونه تک t-test آزمون از طبیعی بالیای مقابل در کرج

و سودهفر بافت با طمرتب کارشناسان دیدگاه از اقتصادی نهادی _سازمانی اجتماعی، محیطی،_کالبدی ارگانههچ ابعاد در آوری فرسوده فتبا حوزه کارشناسان استانداری، و شهرداری بحران مدیریت سازمان کرج، شهرداری مناطق در بحران مدیریت . گردید استفاده دانشگاهی نخبگان و شهرسازی، و مسکن سازمان

شبکه ساختار محیطی_دیالبک بعد در دهد می نشان بررسی مورد گانه 17 هایشاخص برای t-test آزمون از حاصل نتایج فرسوده بافت التمح در موجود های ساختمان مقاومت و میانگین میزان باالترین دارای 3.67 با مراکز به دسترسی و معابر

2.55 میانگین با ختمانیسا تراکم معیار. دارد قرار کالبدی آوری تاب نظر از اهمیت دوم رتبه دارای 3.43 میانگین با کرج هرش های بافت محدوده در ساختمانی پایین نسبتاً تراکم امر این دلیل ،باشدمی آوریتاب نظر از اهمیت میزان ینکمتر دارای

. باشد می کرج شهر فرسوده جامعۀ افراد اهدیدگ از کرج شهر فرسوده های بافت ساکنین اجتماعی هایشاخص آوری تاب میزان سنجش و بررسی که باشد می انگینمی میزان بیشترین دارای 3.97 میانگین با پذیری آسیب به نسبت افراد نگرش ددهمی نشان ،تحقیق آماری کرج شهری رسودهف های بافت نمودن آور تاب در اجتماعی متغیرهای سایر بین در متغیر این باالی تاثیرگذاری دهنده نشان

سوم و دوم یها رتبه در 3.09 و 3.21 های یانگینم با ترتیب به نیز افزایی دانش و بخشی آگاهی متغیرهای. باشد می میانگین میزان مترینک 2.92 میانگین با توانمندسازی و مهارت. دارند قرار مطالعاتی های محدوده در آوری تاب بر تاثیرگذار

دارای 3.24 نگینمیا با سازی نهاد دهد می نشان نیز نهادی_سازمانی شاخص متغیرهای بررسی. است داده اختصاص خود به را از جلوگیری تایراس در که نهادی بین روابط ایجاد و باشدمی کرج فرسوده بافت نمودن آور تاب بر ثیرگذاریأت بیشترین نهادی_ازمانیس شاخص در میانگین میزان ترین پایین دارای 2.83 میانگین با باشد می متولی نهادهای نمودن عمل بخشی

3.53 یانگینم با بحران وقوع صورت در خسارت جبران توانایی متغیر بررسی مورد تصادیاق متغیر سه میان از. باشدمی-می کرج شهر دهفرسو بافت در آوری تاب بر ثیرگذاریأت میزان بیشترین دارای نیز خسارت شدت و میانگین میزان بیشترین

(.2 شماره جدول) .باشد


آوری تاب( متغیرها) معیارهای ارزیابی و نجشس جهت اینمونه تک t-test آزمون -2 جدول

متغیر ابعاد توصیفی آمار

تحلیلی آمار اطمینان فاصله تست ارزش

میانگینانحراف معیار اختالف میانگین

مقدار T

درجهآزادی

معنی

داری

کران

پایین

کران

باال

کالبدی _

محیطی

-0.28 -0.84 0 99 -3.63 -0.51 1.07 3.42 ساختمان مقاومت -0.13 -0.49 0.005 99 -1.23 -0.21 0.989 3.67 دسترسی -1.07 -0.78 0 99 -5.93 -1.23 1.21 2.55 تراکم -1.27 -1.12 0 99 -5.42 -1.01 1.27 3 هاکاربری هایزیرساخت شهری

2.97 0.989 1.07- 4.27- 99 0 1.21- 2.32

ساختار و بافت کالبدی

3.27 0.99 1.09- 5.21- 99 0 1.09- 1.11-

اجتماعی

-0.82 -1.38 0 99 -9.12 -1.03 0.91 3.21 بخشی آگاهی -0.52 -1.37 0.004 99 -5.27 -0.92 1.07 3.09 افزایی دانش

و مهارت توانمندسازی

2.92 1.24 1.19- 6.07- 99 0 1.62- 0.81-

-0.21 -0.72 0 99 -4.44 -0.63 0.89 3.97 نگرش -0.34 -0.83 0 99 -3.79 -0.49 0.99 2.99 اعیاجتم سرمایه

سازمانی _

نهادی -0.73 -1.27 0 99 -6.51 -0.89 0.91 3.24 نهادسازی

-0.67 -1.47 0 99 -5.37 -1.09 1.19 3.05 نهادی تقویت روابط تقویت

نهادی2.83 1.15 1.27- 8.42- 99 0 1.65- 0.99-

اقتصادی

-0.67 -1.05 0 99 -6.06 -0.79 1.01 3.3 خسارت شدت جبران توانایی

خسارت3.52 1.08 0.64- 2.88- 99 0 0.91- 0.14-

برگشت توانایی شغلی شرایط به

3.46 0.102 0.55 3.97- 99 0.001 0.87- 0.31-

.1397منبع: یافته های تحقیق،

محدوده در آوری تاب هارگانهچ ابعاد برای اینمونه تک t-test آزمون از استفاده با آوری تاب ابعاد شسنج و بررسی چهارگانه ابعاد بین در میانگین میزان باالترین دارای 3.49 میانگین با محیطی _کالبدی بعد داد نشان نیز تحقیق مطالعه مورد هایرتبه در 3.01 و 3.23 ،3.43 هایمیانگین با ترتیب به نیز نهادی_سازمانی و اجتماعی اقتصادی، ابعاد باشد،می آوری تاب . دارند قرار آوری تاب میزان چهارم تا دوم


آوری تاب ابعاد ارزیابی و سنجش جهت اینمونه تک t-test آزمون .3جدول تاب آوری

اقتصادی سازمانی نهادی

شاخص/ابعاد محیطی کالبدی اجتماعی

3.28

3.42

3.01

3.23

3.49

میانگین

آمار

توصیفی

معیار انحراف 0.93 0.81 0.94 0.79 0.71

شارز

تست

-5

آمار

تحلیلی

میانگین اختالف -0.49 -0.72 -1.09 -0.62 -0.67 t مقدار -3.49 -7.67 -8.42 -6.72 -7.12 آزادی درجه 99 99 99 99 99

ایدامنه دو داری معنی 0.000 0.000 0.000 0.001 0.000فاصله باال کران -0.71 -0.99 -1.24 -0.89 -0.91

اطمینان

پایین کران -0.21 -0.56 -0.72 -0.48 -0.52 .1397، تحقیق هاییافته: منبع

4 از کمتر ارقامی ایدار آوریتاب ابعاد تمامی همچنین و معیارها تمامی میانگین که موضوع این به توجه با بنابراین در آوری تاب ابعاد نظر از کرج شهر فرسوده هایبافت داشت اذعان توانمی. باشدمی( مفروض میانگین /نظری میانگین)

ناراضی کرج رشه فرسوده های بافت آوری تاب وضعیت به نسبت تحقیق آماری یجامعه افراد و ندارد قرار مناسبی وضعیت 7 طرف به و باشد یشترب 4 از نآ مقدار هرچه و پذیریآسیب دهنده نشان باشد کمتر 4 رقم از میانگین هرچه که چرا ؛باشندمی

آوری تاب موعمج میانگین است برداشت قابل نیز 4 شماره جدول از که همانگونه. است آوری تاب دهنده نشان یابد، سوق حواث برابر در هاافتب این بودن پذیرآسیب دهنده نشان که باشدمی 3.28 برابر نیز فرسوده بافت محدوده در( بعد چهار هر)

. باشدمی( نظری) مفروض میانگین از کمتر هابافت این آوری تاب میزان بودن پایین و طبیعی مدل از نیز طبیعی انحسو مقابل در کرج شهر فرسوده هایبافت پذیریآسیب بر آوریتاب چهارگانه ابعاد اثرات بررسی با

وجود قطعیت ظورمن به( ANOVA) رگرسیون واریانس لتحلی از رگرسیون بودن معنادار منظور به. گردید استفاده مسیر تحلیل متغیرهای بین خطی طهراب که داد نشان بررسی این نتایج. شد هاستفاد تحقیق مستقل متغیرهای و وابسته متغیر بین خطی رابطه

. رددا دوجو معنادار رابطه صدرد 100 اطمینان ضریب و 0.000 معناداری سطح با واسبته متغیر و سو یک از مستقل آوری تاب چهارگانه ابعاد در مسیر تحلیل مدل برای واریانس تحلیل -4 جدول

. 1397، تحقیق هاییافته: منبع

و نهادی_سازمانی اجتماعی، محیطی،_کالبدی چهارگانه ابعاد برای مسیر تحلیل س،نواریا بودن معنادار به توجه با مد مستقیم اثرات اول مرحله ابتدا که شد اجرا مرحله 5 در چندگانه رگرسیون آزمون خصوص این در. شد گرفته اقتصادی

F معناداری میانگین

مجذورات درجه آزادی

جمع مجذورات

مدل

0.000 14.21 رگرسیون 23.45 4 5.27

مانده باقی 19.021 95 0.4217 کل 41.471 99 -


. گردید محاسبه وابسته متغیر عنوان به آوری تاب وضعیت بر مستقل متغیر عنوان به مذکور بعد 4 اثرات یعنی ،گرفت قرار نظر و وابسته متغیر محیطی،_کالبدی بعد دوم مرحله در. شودمی سنجیده مستقیم غیر اثرات بعد، به دوم مرحله از مسیر تحلیل در

وابسته متغیر سوم مرحله در سپس. شد گرفته نظر در مستقل متغیرهای عنوان به اقتصادی و ینهاد_سازمانی اجتماعی، ابعاد رظن در مستقل متغیرهای عنوان به اقتصادی و نهادی_سازمانی محیطی،_کالبدی متغیرهای و وابسته متغیر عنوان به اجتماعی بعد

به مانده باقی متغیرهای سایر و وابسته متغیرهای عنوان به نهادی _یسازمان متغیرهای نیز چهارم و سوم مرحله در. شدند گرفته مربوطه متغیرهای بر متغیرها از کدام هر آلفای میزان طریق این از بنابراین. گرفتند قرار تحلیل مورد مستقل متغیرهای عنوان . گرفت قرار سنجش مورد ،محیطی_کالبدی هایمتغیر دهدمی نشان کرج شهر فرسوده بافت آوی تاب بر چهارگانه متغیرهای برای مسیر تحلیل نتایج

در آوری تاب رب ستقیمم تاثیر دارای درصد 0.063 و 4.97 ،0.627 ،0.523 ترتیب به اقتصادی و نهادی_سازمانی اجتماعی، اقتصادی، ابعاد دهدمی نشان آوری تاب ابعاد سایر بر کالبدی بعد مسیر تحلیل. باشندمی کرج شهر فرسوده بافت محدوده شهر محدوده در فرسوده بافت کالبدی پذیریآسیب بر درصد 0.142 و 0.421 ،0.39 ترتیب به نهادی_سازمانی و اجتماعی

ادابع داد نشان نیز عیاجتما بعد بر اقتصادی و نهادی_سازمانی کالبدی، ابعاد ثیرأت مسیر تحلیل ، همچنین. ثیرگذارندأت کرج متغیرهای از یک ره برای میزان این نیز نهادی_سازمانی متغیر برای. باشندمی درصد 0.173 و 0.097 ،0.112 ترتیب به فوق

گویای نیز قتصادیا بعد برای مسیر تحلیل نتایج. باشدمی درصد 0.463 و 0.214 ،0.571 برابر اقتصادی و اجتماعی کالبدی، ( .1 شماره شکل) .باشدمی اجتماعی و نهاد سازمانی کالبدی، متغیرهای برای ترتیب به درصد 0.271 و -0.379 ،0.47 ارقام

.1397، تحقیق هاییافته: منبع مسیر، تحلیل مدل واریانس تحلیل -1شکل : گیرینتیجه صرف تمرکز از غالب دیدگاه که طوری به شود؛می دیده طبیعی مخاطرات به نگرش در زیادی تغیرات جهانی سطح در

کاهش هایبرنامه نگرش، این اساس بر. است کرده اپید تغییر نحسوا مقابل در آوری تاب افزایش به پذیریآسیب کاهش بر تاب مفهوم به سوانح مدیریت ۀزنجیر در و باشند آور تاب جوامع هایویژگی تقویت و ایجاد دنبال به باید طبیعی مخاطرات

تبدیل گسترده و مهم ایهحوزه از یکی به طبیعی سوانح به نسبت آوری تاب افزایش و تحلیل بنابراین. شود توجه نیز آوری تاب افزایش سمت به سوانح مدیریت و پایدار توسعه متقابل و همزمان حرکت از حاضر حال در کهطوری به است، شده

محیطی _بعد کالبدی بعد اقتصادی

نهادی _بعد سازمانی بعد اجتماعی

رویکرد تاب آوری شهری

تاب آوری بافت فرسوده کرج

0.271

0.173

0.47-

0.39-

0.112 0.142- 0.214

0.421

0.571 0.397-

0.463 0.097

630.0 0.523

0.627 0.497


طبیعی سوانح برابر در محیطی و انسانی هایسیستم آوری تاب افزایش تحلیل و سنجش اساس، این بر. شودمی بحث آوری و بررسی به حاضر پژوهش در. است شده برخوردار ایویژه اهمیت از شهری پایداری به یدستیاب آرمان به نیل مسیر در

تاب افزایش. شد پرداخته کشور جوان شهرهای کالن از یکی عنوان به کرج شهر فرسوده بافت در آوریتاب میزان سنجش با و مدیریتی نهاد اندرکاراندست و هاسازمان ینب و درون ارتباط و همکاری نیازمند شهری فرسوده هایبافت در آوری

. است نگری بخشی از جلوگیری نظر، مورد اکولوژیکی مقیاس به ندارد قرار سبیمنا وضعیت در آوری تاب ابعاد نظر از کرج شهر کالن فرسوده بافت محدوده داد نشان تحقیق نتایج میانگین که 4 رقم زا کمتر یاقتصاد و سازمانی، اجتماعی، کالبدی، مختلف ابعاد کلیه به یافته اختصاص میانگین که ایگونه

نیز آوری تاب دابعا مجموع برای شده محاسبه میانگین آن بر عالوه. باشدمی آوری تاب میزان تعیین برای( مفروض)نظری توانمی بنابراین. باشدمی طبیعی قایعو و سوانح مقابل در بافت این پذیریآسیب دهنده نشان که باشدمی 3.28 با برابر رقمی بعد صخصو این در حال. دارد قرار نامناسبی شرایط در آوری تاب ابعاد نظر از کرج شهر کالن فرسوده بافت گرفت نتیجه

تنسب این واقع در. ددار قرار تریمناسب نسبتاً وضعیت در( اقتصادی و نهادی_ اجتماعی،سازمانی)سایرابعاد به نسبت کالبدی و کرج شهر النک محدوده است ذکر به الزم. باشدمیمعابر شبکه ساختار و خدماتی راکزم به مناسب هایدسترسی دلیل به

خطر معرض در گرفتن قرار کالبدی، ساختار ساختمان، مقاومت جمله از خاص هایویژگی دلیل به آن فرسوده هایبافت ...و طبیعی وقایع و حسوان با مقابله و پاسخگویی هایسیستم در احتمالی یهایکاست کالبدی، فرسوده باالی حجم ،زلزله نسبی

کرج شهر کالن ودهفرس هایبافت در آوری تاب افزایش و بود خواهد پذیرآسیب بسیار طبیعی سوانح از هریک با برخورد در . باشدمی یضرور ذیل اقدامات انجام رجک مرود مطالعه محدوده آوری تاب افزایش راستای در. است اهمیت حائز بسیار

تسهیالت و یساتسأت کافی مینأت نوسازی، روند در تسریع شهری، اراضی کاربری مناسب ریزیبرنامه: محیطی_کالبدی بعد - .اختس کیفیت باالبردن و بادوام مصالح از استفاده ،2800 نامه آیین نظیر ساختمانی هاینامهآیین رعایت اورژانسی، و ایمنی

بار از کاستن د،موجو اجتماعی هایسرمایه تقویت دیدگان، آسیب تنجا در ساکنین مشارکت میزان افزایش: اجتماعی بعد - و بحران مدیریت هب نسبت هانگرش در تغییر و افزایی دانش سازی، آگاه سازی، توامند فرسوده، هایبافت در جمعیتی تراکم .آن ابعاد

مدیریت رآیندیف و مستمر ریزیبرنامه نمودن، عمل بخشی از جلوگیری مردمی، مشارکت سازی بستر :نهادی_سازمانی بعد - . وقایع و سوانح با مقابله در یکپارچه مدیریت بحران،

اقتصاد ریزی مهبرنا فرسوده، تباف در بحران مدیریت بخش در گذاریسرمایه ای،بیمه پوشش حوزه گسترش: اقتصادی بعد - . هادارایی و اموال حفظ راستای در سازی هوشمند ناپایدار، ازهایوس ساخت از انعتمم و محور

:خذمآ و منابع (. درسی کتب نتدوی و مطالعه سازمان) سمت انتشارات تهران، انسانی، علوم در تحقیق روش(. 1391) رضا محمد نیا، حافظ .1 هایجتماعا کالبدی آوری تاب میزان ارزیابی و سنجش (.1392) حسینی مصطفی سید و مجتبی رفیعیان، محمدرضا، رضایی، .2

. 609-623 ،4 ارهشم ،47 دوره انسانی، جغرافیای هایوهشژپ ،(تهران شهر هایمحله: موردی مطالعه) زلزله برابر در شهری موردی طالعهم شهری؛ فرسوده هایبافت با مواجه در شهری بازافرینی کارگیریبه سازوکار تدوین(. 1392) عاطفه صباغی، .3

. 45-56 اول سال چهارم، شماره حصار، هفت شهری هایپژهش همدان، شهر


بر تاکید با هریش فرسوده هایبافت پایدار بازآفرینی و محور محله ریزی برنامه(. 1394) جواد زارعی ،دمسعو پور صفایی .4 دانشگاه یپژوهش و علمی فصلنامه یی،فضا جغرافیایی آمایش مجله همدان، جوالن محله: مورد نمونه اجتماعی، سرمایه

. سوم و بیست مسلسل شماره هفتم، سال گلستان، توسعه ندازا چشم ایمحله توسعه راهبردها،همایش و چالش شهری، درون فرسوده هایبافت(. 1394) مصطفی زادگان،عباس .5

. رانته شهرداری فرهنگی و اجتماعی امور تحقیقات و مطالعات مرکز تهران، شهر پایدار در جتماعیا و نهادی آوری تاب هایمولفه ارزیابی و تبیین(. 1395) رباطی بشیر محمد و کسری آشوری، اکبر، محمدی، .6

شهری، اتمطالع پژوهشی علمی فصلنامه نایسر، شهری منفصل ناحیه: موردی مطالعه شهری؛ انگیخته خود هایسکونتگاه .75-88 دوم، و بیست شماره

شاخص و آوری تاب مفهومی تبیین(. 1390. )سیاوش شایان ,اکبر پرهیزکار ,علی عسگری ,محمدرضا رضایی ,مجتبی رفیعیان .7-19( : 72)4 ، 15 (.انسانی علوم مدرس) فضا آمایش و ریزی برنامه .(CBDM) محور اجتماع سوانح مدیریت در آن سازی

41. 8. Agudelo, V. Claudia, M. (2012). "Harvesting urban resources towards more resilient cities.

In: Resources". Conservation and Recycling. 64. Pp. 3-12.

9. Fayers, Peter, Machin, David.(2000). Quality of life, Assessment, Analysis and Interpretation, John Wiley & Sons, New York.

10. Evans, J. P. (2011). Resilience, Ecology and Adaptation in the Experimental City. Transactions of the Institute of British Geographers, 36, 223-237.

11. Folke, C., S.R. Carpenter, B.H. Walker, M. Scheffer, F.S. Chapin III, and J. Rockström. (2010). Resilience Thinking: Integrating Resilience, Adaptability and Transformability.

Ecology and Society 15(4): 20.

12. Holling, C. S. (1973). Resilience and stability of ecological systems. Annual Review of Ecological Systems, 4: 1–23.

13. Leichenko,R. (2011). Climate Change and Urban Resilience. Current Opinion in Environmental Sustainability. 3(3): 164-168.

14. Ross, H., Cuthill, M., Maclean, K. Jansen, D. and Witt, B. (2010). Understanding, Enhancing and Managing for Social Resilience at the Regional Scale: Opportunities in North

Queensland. Report to the Marine and Tropical Sciences Research Facility. Reef and

Rainforest Research Centre Limited, Cairns (186pp.).

15. Gupta, N. Clavin, C.T. Petropoulos, Z.E. Mudd, A.B. Nek, R.; Tinkle, S.S. (2016). Case studies of community resilience policy. National Institute of Standards and Technology

(NIST).Prepared for U.S. Department of Commerce Engineering Laboratory National

Institute of Standards and Technology.

16. Lengnick-Hall, Cynthia A. ; Beck, Tammy E. ; Lengnick-Hall, Mark L. (2011). Developing a capacity for organizational resilience through strategic human resource management. Human

resource management review. Vol. 21: 3, 243-256.

17. George A. Bonanno, Sara A. Romero & Sarah I. Klein (2015) The Temporal Elements of Psychological Resilience: An Integrative Framework for the Study of Individuals, Families,

and Communities, Psychological Inquiry: An International Journal for the Advancement of

Psychological Theory, 26:2, 139-169.

18. Cutter, Susan, Christopher G. Burton and Christopher T. Emrich.(2010). Disaster resilience indicators for benchmarking baseline conditions, Journal of Homeland Security and

Emergency Management, 7(1), Economics. 9(2).235–239.

19. Standish, R.J. Hobbs, R.J. Mayfield, M.M. Bestelmeyer, B.T. Suding, K.N. Battaglia, L.L. Eviner, V. Hawkes, C.V. Temperton, V.M. Cramer, V.A. Harris, J.A. Funk, J.L. Thomas, P.A.

(2014). Resilience in ecology: Abstraction, distraction, or where the action is? Biological

Conservation ,177: 43–51.

https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=33628https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=105719https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=105719https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=79973https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=79973https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=13188https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=13188https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=4763https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?writer=4763https://www.sid.ir/fa/journal/JournalList.aspx?ID=4290https://www.sid.ir/fa/journal/JournalList.aspx?ID=4290https://www.preventionweb.net/organizations/16362https://www.preventionweb.net/organizations/16362https://www.econbiz.de/Search/Results?lookfor=person%3A%22Lengnick-Hall%2C+Cynthia+A.%22&type=Allhttps://www.econbiz.de/Search/Results?lookfor=person%3A%22Beck%2C+Tammy+E.%22&type=Allhttps://www.econbiz.de/Search/Results?lookfor=person%3A%22Lengnick-Hall%2C+Mark+L.%22&type=Allhttps://www.econbiz.de/Record/human-resource-management-review/10008378956https://www.econbiz.de/Record/human-resource-management-review/10008378956


20. Quinlan, A. E., M. Berbés-Blázquez, L. J. Haider, and G. D. Peterson. )2015(. Measuring and assessing resilience: broadening understanding through multiple disciplinary perspectives.

Journal of Applied Ecology 53(3):677-687. http://dx.doi.org/10.1111/1365-2664.12550.
http://dx.doi.org/10.1111/1365-2664.12550

یطیحم تارطاخم ربارب رد یرهش هدوسرف یاهتفاب...

Documents

Transcript of یطیحم تارطاخم ربارب رد یرهش هدوسرف یاهتفاب...