O valor do portugués en Galicia: competencia...

O valor do portugués en Galicia: competencia plurilingüe, utilidade e actitudes

1


Observatorio da Cultura Galega

Observatorio da Cultura GalegaCoordinación: Håkan Casares BergEquipo técnico: Purificación Carballo Pérez María Concepción Díaz-Fierros TaberneroTraballo de campo e análise de datos: Quadernas, S.L.

Edita© Consello da Cultura Galega, 2020Pazo de Raxoi · 2º andar · Praza do Obradoiro15705 Santiago de CompostelaT 981 957 202 Fax 981 957 [email protected]

Deseño e maquetaciónMabel Aguayo, CB

DOI: 10.17075/dt.vpg.2020


5

Índice

1. Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

Antecedentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

Obxectivos e metodoloxía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

2. Os idiomas estranxeiros en Galicia: importancia, utilidade e dificultade . . . . . . . . . . . . . . . . .17

2.1. Importancia e utilidade atribuídas ao coñecemento de idiomas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

2.2. Nivel de dificultade atribuída á aprendizaxe dos idiomas máis falados . . . . . . . . . . . . . . .22

3. Competencias en idiomas estranxeiros. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

3.1. Idiomas en que se conta con algunha competencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

3.2. Competencias en portugués . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

3.3. Competencias en inglés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38

3.4. Competencias en francés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

3.5. Competencias en alemán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49

3.6. Competencias en italiano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

3.7. Lingua portuguesa e plurilingüismo en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55

4. Percepcións e actitudes cara ao portugués en Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61

4.1. Utilidade no eido laboral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61

4.2. Opinión sobre a presenza do portugués nas aulas galegas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67

4.3. Actitudes xerais cara ao idioma portugués . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71


6

ESTUDOS DE XÉNERO NO ÁMBITO CULTURAL

Galicia España Actividades cinematográficas, de vídeo e de programas de televisión Actividades de programación e emisión de televisión Actividades de creación, artísticas e espectáculos Produción Dirección Dramaturxia Interpretación Téc. iluminación/escenografía Téc. Maquillaxe/vestiario Produción Dirección Interpretación Fotografía Dirección de arte Produción Dirección Interpretación Dobraxe Guión Teatro CircoDanzaArtes escénicas Audiovisual Cine (longametraxe, curtametraxe) Radio - Televisión

persoas 40 1.886 persoas

Interpretación Dir. Coreografo/a - Bailarín/a

MOSTRA CONTINUA DE VIDA LABORAIS ENTREVISTAS SEMIESTRUTURADAS

A SITUACIÓN DAS TRABALLADORAS DOS SECTORES

AUDIOVISUAL E DAS ARTES ESCÉNICAS EN GAL

5. Interese na aprendizaxe dun novo idioma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

6. Conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91

7. Anexos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

Relación de táboas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97

Ficha técnica da enquisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137

Cuestionario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139


7

ESTUDOS DE XÉNERO NO ÁMBITO CULTURAL

Galicia España Actividades cinematográficas, de vídeo e de programas de televisión Actividades de programación e emisión de televisión Actividades de creación, artísticas e espectáculos Produción Dirección Dramaturxia Interpretación Téc. iluminación/escenografía Téc. Maquillaxe/vestiario Produción Dirección Interpretación Fotografía Dirección de arte Produción Dirección Interpretación Dobraxe Guión Teatro CircoDanzaArtes escénicas Audiovisual Cine (longametraxe, curtametraxe) Radio - Televisión

persoas 40 1.886 persoas

Interpretación Dir. Coreografo/a - Bailarín/a

MOSTRA CONTINUA DE VIDA LABORAIS ENTREVISTAS SEMIESTRUTURADAS

A SITUACIÓN DAS TRABALLADORAS DOS SECTORES

AUDIOVISUAL E DAS ARTES ESCÉNICAS EN GAL

1. IntroduciónAntecedentes

A aprobación da Lei 1/2014, do 24 de marzo, para o aproveitamento da lingua portuguesa e víncu-los coa lusofonía, tamén coñecida como Lei Paz Andrade, establece na súa exposición de motivos que o galego debe ser posto en valor como lingua “con utilidade internacional”. O lexislador asume que o idioma galego, “polo feito de ser intercomprensible co portugués, outorga unha valiosa vantaxe com-petitiva á cidadanía galega en moitas vertentes, nomeadamente na cultural pero tamén na económica”. Por este e outros motivos, considera que hai que potenciar o ensino do portugués.

De xeito similar, o Goberno galego, coa aprobación da Estratexia Galega de Acción Exterior (EGAEX), entende1 que Galicia goza dunha vantaxe competitiva pola súa relación coas linguas por-tuguesa e castelá, dúas linguas europeas con expansión universal. De feito, na EGAEX2 sinálase que a devandita lei é “unha oportunidade para o impulso no intercambio cultural, informativo, comercial e lingüístico á hora de situar Galicia e a nosa lingua como plataforma de contacto entre a cultura hispana e a lusa, entendidas as dúas nun sentido amplo”. Tamén incide a Xunta de Galicia nesa percepción de que cómpre fomentar o estudo do idioma portugués porque a cidadanía galega “chega a dominalo con moito menos esforzo que o resto da poboación non galega”.

En canto á situación do ensino de linguas en Galicia3, as linguas estranxeiras máis estudadas nas ensinanzas de réxime xeral e de adultos son, por esta orde, inglés, francés, alemán, portugués e italiano. Do total deste alumnado, unicamente un 0,4% opta polo portugués. O idioma máis demandado é o inglés cun 81,6% do alumnado, seguido do francés cun 17,3%. Cabe destacar que resulta positiva a evolución da cifra de alumnado de portugués nos últimos anos, que pasou de 919 alumnos no curso 2014-15 a 1.737 en 2016-17. Por outro lado, un 4,4% do alumnado que cursa linguas estranxeiras nas escolas oficiais de idiomas elixe o idioma portugués. O inglés é neste caso tamén a lingua máis solicitada, concretamente por un 65% do alumnado, seguida polo francés cun 12% e o alemán con algo máis dun 7%.

En relación co anterior e segundo a Secretaría Xeral de Política Lingüística, na Oferta Pública de Emprego de 2019 convócanse por primeira vez prazas para profesorado de portugués no ensino secun-dario. Tamén cabe mencionar o programa Iacobus, que ten como obxectivo fomentar a cooperación e o intercambio entre os recursos humanos dos centros de ensino superior da Eurorrexión Galicia - Norte de Portugal4. Entre os anos 2014 e 2018 xestionáronse cinco convocatorias que financiaron 639 estadías.1 “A lusofonía en Galicia, entre a Lei Paz Andrade e a EGAEX”, en Informe anual sobre a acción exterior de Galicia (IGADI,

2019).2 Aprobada polo Consello da Xunta de Galicia o 1 de febreiro de 2018.3 Datos do curso 2016-2017.4 https://iacobus.gnpaect.eu/es


8

En consonancia con isto, o Consello Europeo sostén que a cidadanía do continente debería ter un bo dominio de varias linguas e recoméndalle que teña unha competencia suficiente en polo menos a súa lingua materna e outras dúas linguas máis5. De feito, o grupo de traballo “Languages for jobs” do Marco Estratéxico Europeo de Educación e Formación (ET 2020) recomenda que se fomente unha oferta máis ampla de idiomas ensinados e aprendidos nos sistemas educativos e de formación6. En relación coa si-tuación do galego e o portugués, tamén se sinala unha demanda cada vez maior nas rexións fronteirizas de profesionais bilingües, tanto para cuestións comerciais como para garantir servizos sociais.

A utilidade que as institucións europeas asocian ao plurilingüismo está relacionada coas vantaxes materiais que implica o coñecemento de linguas. Existe unha ampla literatura que dá conta da in-fluencia positiva da competencia en linguas estranxeiras, especialmente do inglés, nos salarios das e dos traballadores7. En España, ao igual que noutros países, o mercado de traballo remunera positivamente e significativamente o uso de linguas estranxeiras8. O 85% dos traballadores de España que declaran que empregan unha lingua estranxeira no seu traballo usa o inglés. Esta lingua constitúe, polo tanto, a lingua estranxeira dominante no mercado de traballo español seguida, a moita distancia, polo fran-cés. O resto de idiomas, incluído o portugués, teñen pouco máis que unha presenza testemuñal no conxunto do Estado.

Segundo Eurostat, un 5,2% da poboación española ten competencias en tres ou máis linguas, o que sitúa a España na parte baixa dos países de Europa en coñecemento de linguas estranxeiras. Este tipo de dominio lingüístico tamén é baixo nos países da Unión Europea (8,4%) e nos integrantes da Zona Euro (9,9%). Trátase duns índices de plurilingüismo moi afastados de países como Luxemburgo, por riba do 50%, ou Finlandia e Noruega, que superan o 40%.

5 https://ec.europa.eu/invest-in-research/pdf/download_en/barcelona_european_council.pdf6 https://ec.europa.eu/assets/eac/languages/policy/strategic-framework/documents/languages-for-jobs-report_en.pdf7 Gazzola, Michele / Grin, François / Wickström, Bengt-Arne (2016): A Concise Bibliography of Language Economics, Múnic, CESIFO. 8 Ginsburgh, Victor / Prieto-Rodríguez, Juan (2007): “La prima salarial de las lenguas extranjeras en el mercado de trabajo español”,

Cuadernos Económicos de ICE, nº 74, 129-146. ISSN 0210-2633.

https://ec.europa.eu/invest-in-research/pdf/download_en/barcelona_european_council.pdf


9

Porcentaxe de persoas que falan tres ou máis linguas estranxeiras

Fonte: Eurostat

Segundo o Centro de Investigaciones Sociológicas9, un 40% das persoas residentes en España ten algún tipo de competencia en inglés, unha porcentaxe que se reduce a un 21% no caso do francés, a un 6% no caso do italiano e un 3% no do alemán. O 4,7% das persoas participantes no estudo teñen algún tipo de competencia en portugués.

Nun traballo anterior10, o Observatorio da Cultura Galega demostrou que a competencia en portu-gués en España está moi relacionada coa competencia noutras linguas. Malia que non debe entenderse como unha relación causal, os individuos con competencia en portugués son máis competentes nou-tras linguas estranxeiras ca o conxunto da poboación. Ademais, teñen en maior medida estudos supe-riores e son máis novos. Os datos de categoría laboral e status socioeconómico sitúan os suxeitos con competencia en portugués en niveis máis altos que aqueles que non teñen competencia. En relación con isto, as percepcións salariais de quen traballa tamén son significativamente maiores para quen ten algunha competencia en portugués, o cal podería indicar a existencia dunha prima salarial para o coñe-cemento desa lingua. Tamén se definiu o perfil da persoa competente en portugués en España a partir de tres variables que intuitivamente poderían relacionarse con esa competencia. A primeira consistiu en distinguir as comunidade bilingües das monolingües. Esta variable non mostrou diferenzas signifi-cativas, polo que a competencia en portugués non se vería influída por residir nunha comunidade au-tónoma con dúas linguas oficiais. A segunda foi a proximidade xeográfica, definida como conxunto de persoas que residen nunha provincia española limítrofe con Portugal. Como era de esperar, os suxeitos 9 Barómetro de decembro de 2016.10 “O valor económico do portugués en Galicia”, en Cancela Outeda / González Palau / López Mira (coords.), Galicia e a lusofonía diante

dos desafíos globais. III Congreso de Estudos Internacionais de Galicia, Universidade de Vigo, 2019, 65-80.


10

que viven nestas provincias saben portugués en maior medida que os residentes no resto de provincias. A terceira variable foi a residencia en Galicia e no resto de España, que resulta ser a que explica en maior medida a competencia en portugués.

En definitiva, tal e como apunta a lexislación e a Xunta de Galicia, os datos semellan indicar que a situación cultural e xeográfica de Galicia e a súa relación con Portugal favorecen a competencia nesa lingua e, xa que logo, o plurilingüismo, coas implicacións positivas que iso supón para o conxunto da sociedade. Ademais, o sector público quere favorecer, sequera incipientemente, esta situación a través do impulso de programas relacionados coa lingua portuguesa. Este informe tratará de dar conta da situación actual do portugués en Galicia dentro dun marco plurilingüe, así como da actitude da poboa-ción cara a esta lingua e a súa disposición a apoiar unha intervención pública máis decidida.

Obxectivos e metodoloxía

O presente traballo dá conta dos resultados dun estudo realizado en Galicia nos meses de xullo e agosto de 2019 sobre as competencias lingüísticas da poboación galega en idiomas estranxeiros en xeral e o portugués en particular, así como as actitudes cara a esta lingua e o interese que pode existir en aprender un novo idioma. O estudo tamén ofrece unha análise comparada do coñecemento do portugués e o doutras linguas estranxeiras entre a poboación de Galicia, así como da importancia e utilidade que se lles atribúe a unhas e a outras, as motivacións para interesarse por elas, as canles que se empregaron para coñecelas, o nivel que se adquiriu no seu dominio ou os ámbitos en que se empregan.

O obxectivo do estudo é determinar a relación entre o dominio do portugués e o nivel educativo, o desenvolvemento profesional, o nivel de ingresos ou a categoría laboral, así como a relación coas competencias en galego. Outro obxectivo relevante da investigación é a medición das actitudes arredor da utilidade do portugués no eido profesional ou de aspectos máis subxectivos sobre o idioma veciño e os vínculos entre Galicia e Portugal. Finalmente, aproveitouse o estudo para examinar o nivel de coñe-cemento da poboación galega respecto da aprobación en 2014 da chamada Lei Paz Andrade e o feito de que o idioma portugués sexa xa unha materia que se pode estudar no ensino secundario en Galicia.

O estudo deseñado para estes obxectivos fundamentouse nunha enquisa telefónica asistida por ordenador (sistema CATI), aplicada a unha mostra de 1.000 persoas entrevistadas en fogares galegos, distribuídos en función dos seguintes parámetros mostrais: provincia, hábitat de residencia (rural, se-miurbano e urbano), proximidade do concello de residencia respecto da Raia (concellos das comarcas limítrofes con Portugal / resto dos concellos das provincias de Ourense e Pontevedra / concellos das provincias da Coruña e Lugo), sexo e idade.

O estudo, que foi realizado entre o 26 de xullo e o 5 de agosto do ano 2019, presenta un erro mostral de ± 3,16% para o conxunto de Galicia (para un nivel de confianza de 95,5% -dous sigmas-, e p=q).

Unha das hipóteses de partida era constatar se existía un maior nivel de competencias en portugués nas zonas de Galicia máis próximas a Portugal, debido á maior frecuencia das interaccións persoais, laborais, comerciais ou, en fin, de veciñanza entre a poboación galega e portuguesa na zona transfron-teiriza, polo que era preciso incluír como parámetro mostral unha variable que discriminase as persoas entrevistadas en función da distancia entre o seu municipio de residencia e o país luso. Esa variable,


11

denominada “Proximidade a Portugal”, clasificaría as persoas entrevistadas segundo residisen en mu-nicipios das comarcas galegas limítrofes con Portugal, en municipios galegos do resto das provincias de Ourense e Pontevedra ou en municipios das dúas provincias máis afastadas, A Coruña e Lugo. En todo caso, é conveniente precisar que no estrato “Concellos próximos á Raia” foron incluídos todos os concellos das comarcas limítrofes con Portugal (as ourensás de Viana, Verín, A Limia, A Baixa Limia e Terra de Celanova, e as pontevedresas da Paradanta, O Condado e O Baixo Miño). Na provincia de Pontevedra engadíronse tamén os concellos do Porriño e Salceda de Caselas, da comarca de Vigo, xa que forman parte da Agrupación Europea de Cooperación Territorial do Río Miño (AECT Río Miño), constituída por concellos galegos e cámaras municipais portuguesas para fomentar a cooperación inter-nacional ao longo do treito de fronteira entre Pontevedra e Portugal.

Para poder extraer conclusións válidas para cada provincia galega, o deseño mostral atribuíulles un número suficiente de entrevistas ás provincias máis pequenas en termos demográficos, Lugo e Ourense, para facer posible a extracción de datos e conclusións estatisticamente fiables para as catro provincias, pois o número de entrevistas que lles corresponderían ás provincias orientais, en función da poboación que reside nelas, sería de 127 en Lugo e 119 en Ourense, o que elevaría o erro mostral dos datos refe-ridos a elas. Deste xeito, a mostra resultante, que en termos absolutos atribuiría maior peso porcentual do que lles correspondería ás provincias de Lugo e Ourense, tivo que ser debidamente ponderada antes da extracción de datos, corrixindo ese maior peso porcentual ata igualalo co que realmente teñen no conxunto da poboación. Os datos son así fiables tanto para o conxunto de Galicia como para cada unha das catro provincias.

Deseño mostral. Determinación do número de enquisas por provincia

Datos de poboación (2018) Nº enquisas por provincia (N=1.000)Coeficientes de

ponderaciónPob. ≥18Peso porcentual

Pob. ≥18Distribución proporcional

Distribución ponderada

A Coruña 960.834 41,2 412 300 1,3733333333Lugo 296.380 12,7 127 200 0,6350000000Ourense 277.605 11,9 119 200 0,5950000000Pontevedra 796.472 34,2 342 300 1,1400000000Total Galicia 2.331.291 100,0 1.000 1.000

Fonte: INE. Padrón municipal de habitantes

Para o tratamento de datos foi necesario crear novos indicadores a partir das variables existentes no cuestionario que resumisen a información ou achegasen unha maior precisión desta. O caso máis salientable é o tratamento das preguntas sobre o nivel de competencia nas diferentes destrezas: com-prensión, fala, lectura e escritura para cada un dos cinco idiomas estranxeiros e o galego (P13 a P16, P18 a P21, P23 a P26, P31 a P34, P36 a P39 e P59 a P62). Estas preguntas pedíanlles ás persoas en-trevistadas que indicasen a súa competencia en cada unha desas catro capacidades para cada idioma, empregando para iso as categorías “nada en absoluto”, “pouco”, “bastante ben” e “moi ben”. Pero esta expresión dos niveis de capacitación debía ser convertida nunha medida resumo que clasificase as per-soas entrevistadas en función do seu dominio de cada idioma. Para isto realizouse unha conversión da variable cualitativa a cuantitativa e tratouse como unha puntuación coa que se realizou un sumatorio das catro capacidades (comprensión, fala, lectura e escritura), o que daría lugar a un valor numérico entre o 0 e o 12.


12

Ese indicador numérico con valores do 0 ao 12 permitiu a continuación recodificar o resultado en categorías para graduar os distintos niveis do dominio dun idioma do seguinte xeito:

Nos apartados correspondentes do informe, para cada un dos cinco idiomas estranxeiros conside-rados na análise e para o galego, explotáronse tanto as variables orixinais nas que a persoa entrevistada expresaba o seu nivel de comprensión, fala, lectura e escritura dun idioma, como a variable creada na que se resumía o nivel competencial nese idioma (“Competencia declarada en...”).

Ademais, a partir desas cinco novas variables que condensaban o nivel de competencia en cada idioma estranxeiro, creouse unha nova variable, que medise o grao de plurilingüismo das persoas entrevistadas. Esta variable denominouse “Competencias declaradas en varios idiomas”. Nela, os suxeitos entrevistados que non acadasen cando menos un nivel medio-alto nalgún idioma estranxeiro ficarían na categoría “non declara dominar idiomas estranxeiros”. Aqueles que si chegasen a un dominio medio-alto ou elevado nun idioma figurarían na categoría “declara dominar un idioma estranxeiro” e os que acadasen ese nivel de dominio en dous ou máis idiomas estranxeiros figurarían na categoría “declara dominar dous ou máis idiomas estranxeiros”. A razón pola que se fixo esta transformación foi para distinguir entre os suxeitos que declaraban niveis elementais de competencias, principalmente pasivas, e aqueles que declaraban ni-veis competenciais maiores, nos que se incluía algún tipo de competencia activa. A variable resultante emprégase como explicativa en moitas das táboas de cruzamento do informe.

Outros tratamentos da matriz de datos consistiron na depuración das respostas literais recibidas na ca-tegoría aberta “outro/a” que figura como opción de resposta en variables como as seguintes: motivos para interesarse na aprendizaxe dos distintos idiomas (P17, P22, P27, P35, P40, P42), canle de coñecemento do portugués (P28), idiomas que se desexaría aprender (P41), linguas nas que teñen competencia os pais (P45), lingua materna (P55), lingua habitual (P56), situación laboral (P65) e ocupación (P67). Nalgunhas destas variables, unha elevada frecuencia de mención de determinadas respostas en aberto motivaron a súa incor-poración como categorías específicas da variable. Así, por exemplo, en P17, ao preguntarlles ás persoas entre-vistadas con competencias en inglés polos motivos do seu interese no devandito idioma, a resposta “Porque é o máis falado, o máis internacional” non figuraba como unha das opcións de partida pero, polo seu elevado número de repeticións, foi incorporada na análise da variable como unha categoría de resposta máis desta. O mesmo sucedeu co motivo para interesarse polo italiano (que incorporou como resposta “Por ser similar


13

ao castelán”) ou co motivo para aprender portugués (as respostas “Similitude ao galego”, “Por proximidade xeográfica a Portugal” foron extraídas da categoría “outro” para convertérense en categorías diferenciadas). As respostas en aberto menos citadas polas persoas entrevistadas permaneceron nas categorías residuais “outro/a”.

Outro aspecto relevante do traballo realizado sobre a matriz de datos antes da súa explotación é o relativo ás recodificacións que afectan ás variables independentes. Así, parte das variables explicativas do cuestionario, que debían empregarse na análise como variables de cruzamento, foron recodificadas reducindo o seu número de categorías para simplificar a comprensión da relación de influencia entre variables. Tal é o caso das seguintes:


14

Tamén se procedeu a unha recodificación de dúas variables fundamentais: a lingua habitual e a lingua inicial das persoas entrevistadas. Despois de varias análises, descubriuse que unha agrupación das categorías iniciais en “bilingües” e “monolingües” explicaba unha gran cantidade de varianza ao longo dos múltiples cruzamentos que se foron facendo, tanto para a lingua na que aprenderon a falar como para a lingua de uso habitual. A recodificación explica en maior medida a varianza que a habitual categorización que distingue entre falantes de galego, castelán ou das dúas linguas. A recodificación da lingua habitual excluíu a categoría “outra” (1,8% da mostra). Deste xeito, quen aprendeu a falar en galego ou castelán considérase monolingüe inicial e quen aprendeu as dúas, bilingüe. Así mesmo, quen fala galego e castelán considérase bilingüe e quen opta por falar só nunha das linguas, monolingüe.

A última recodificación é o resultado dun cálculo da actitude xeral cara á lingua portuguesa. Para poder reducir as variables actitudinais a unha soa procedeuse, en primeiro lugar, a recodificar as varia-bles nas que se recollían as respostas das preguntas P48-P53 do cuestionario e que resultaban ser o grao de acordo ou desacordo cunha serie de afirmacións sobre o portugués para que, nunha escala de 1 a 5, sempre se outorgase a maior puntuación á actitude positiva cara a esa lingua. Unha vez feito isto, pro-cedeuse a sumar as puntuacións distintas de 3 (que recollía a actitude de indiferenza e que non se lles lía ás persoas entrevistadas) para cada suxeito nesas preguntas e establecer o valor de corte na metade do valor posible máis alto. Tamén se excluíron as repostas agrupadas na categoría Ns/Nc. A parte baixa do rango recodificouse como actitude xeral negativa e a alta como actitude xeral positiva.

A listaxe de variables explicativas ou independentes empregadas para a análise é extensa, se ben a presentación no informe dunhas ou outras veu determinada non só polo propósito de confirmar ou rexeitar algunha hipótese de partida, senón tamén pola aplicación dunha proba estatística na que se mide a relación entre variables11. Deste xeito, para o informe foron seleccionados os cruzamentos que a aplicación desta proba determinou como estatisticamente significativos, aínda que nalgúns casos se presentan tamén algúns cruzamentos que non resultaron significativos, pero que eran de interese para desmentir determinadas hipóteses de partida ou para amosar que certas segmentacións teñen influen-cia nalgún idioma pero non noutros. Nos diferentes capítulos do traballo menciónanse, xa que logo, os resultados estatisticamente significativos ou que, sen selo, o equipo investigador considerou excep-cionalmente pertinente describir. Todos os resultados dos cruzamentos realizados que non figuran no corpo do informe poden consultarse no anexo.

En todo caso, as variables independentes empregadas ao longo do informe son as seguintes:

Segundo criterios xeográficos:

• Provincia.

• Hábitat (rural, semiurbano, urbano).

• Proximidade a Portugal (concellos próximos á Raia / resto dos concellos de Ourense e Ponteve-dra / concellos das provincias da Coruña e Lugo).

Segundo características das persoas entrevistadas:

• Sexo.

• Idade.

11 Ao tratarse de medir en todos os casos a asociación ou a independencia entre variables categóricas ou cualitativas empregouse a proba e χ².


15

• Nivel de estudos.

• Situación laboral.

• Ocupación.

• Nivel salarial.

• Sentimento identitario.

• Competencias declaradas en galego.

• Competencias declaradas en varios idiomas.

• Linguas estranxeiras coñecidas por algún dos pais.

• Frecuencia de visita a Portugal.

• Lingua inicial.

• Lingua habitual.

O informe artéllase en seis capítulos. Tras este capítulo introdutorio, o capítulo II analiza a impor-tancia que os galegos e as galegas lle atribúen ao coñecemento de idiomas estranxeiros e a utilidade que cren que ten o coñecemento dos máis falados na nosa sociedade (portugués, inglés, francés, italiano e alemán). Ademais, analízase o nivel de dificultade que as persoas entrevistadas lle atribúen á aprendi-zaxe deses idiomas.

O capítulo III, “Competencias en idiomas estranxeiros”, analiza a porcentaxe de persoas enquisadas que manifestan ter algún nivel de competencia nos diversos idiomas e, a continuación, presta atención ao nivel competencial en cada idioma e os motivos para aprendelos. O último apartado deste capítulo aborda o plurilingüismo da poboación galega, atendendo ao número de idiomas estranxeiros nos que declaran competencias.

Se ben un dos apartados do capítulo III expón o nivel de coñecemento e os motivos máis habituais para aprender portugués –contidos análogos aos dos catro principais idiomas estranxeiros restantes–, ao portugués dedícase todo o capítulo IV, “Actitudes cara ao portugués en Galicia”, prestando atención ás súas canles de coñecemento, á utilidade que se lle atribúe no eido laboral, á actitude das persoas entrevis-tadas perante a presenza dese idioma nas aulas galegas e ás actitudes xerais cara á lingua do país veciño.

O capítulo V, “Interese na aprendizaxe dun novo idioma”, analiza en que medida o portugués figura como un dos idiomas que a poboación desexaría comezar a aprender, nun enfoque comparativo no que tamén se poden observar as distintas motivacións para a elección dunha ou doutra lingua.

Pechan o informe as conclusións, coas ideas forza que resumen os principais achados da análise.

Nos anexos figuran o cuestionario empregado para as entrevistas, así como as táboas de frecuencias.


16


17

2. Os idiomas estranxeiros en Galicia: importancia, utilidade e

dificultadeNeste capítulo descríbense os resultados que se obteñen de explotar as preguntas do cuestionario nas

que se indaga na importancia de coñecer idiomas, a utilidade que as persoas entrevistadas lles conceden en xeral ás linguas estranxeiras e a dificultade que tería a aprendizaxe dos idiomas que se estudan neste informe. Tamén se presentan os cruzamentos coas variables independentes que inflúen nesa utilidade e dificultade.

2.1. Importancia e utilidade atribuídas ao coñecemento de idiomas

En xeral, a cidadanía galega atribúelle unha grande importancia ao coñecemento de idiomas es-tranxeiros, pois para o 96,6% é algo bastante ou moi importante. De feito, 2 de cada 3 persoas entrevis-tadas emprega a categoría máis enfática, “moita importancia”, para responder a esta variable (66,9%).

Gustaríame saber se considera Vde. que hoxe en día ten ningunha, pouca, bastante ou moita importancia coñecer idiomas estranxeiros

Frecuencia Porcentaxe

Ningunha importancia 17 1,7Pouca importancia 17 1,7Bastante importancia 297 29,7Moita importancia 669 66,9

Total 1.000 100,0

Non obstante, ao preguntarlles pola utilidade dos diversos idiomas, atópanse diferentes percepcións para cada un dos cinco idiomas analizados. Así, mentres o 97,6% considera o inglés moi ou bastante útil, tal porcentaxe sitúase no 69,7% no caso do francés e no 68,3% no do alemán, para alcanzar só o 53,8% no caso do portugués e o 42,6% no do italiano.


18

Ademais, cómpre destacar que, no caso do inglés, a categoría “moita utilidade” acada o 72,5% das respostas, fronte a valores que nas demais linguas se sitúan entre o 23,1% do alemán e o 11,3% do italiano. Con respecto ás respostas negativas, no caso do inglés non acadan nin o 5%, cando nos outros idiomas superan o 25% (no italiano mesmo pasan do 50%).

Polo que se refire ao portugués, compróbase que a afirmación desa utilidade se concentra máis na categoría “bastante” (38%) que na “moita” (15,8%), mentres que lle atribúen pouca ou ningunha uti-lidade o 45,3% das persoas entrevistadas.

A afirmación da importancia do coñecemento de idiomas estranxeiros (a porcentaxe agregada das persoas que consideran que o dito coñecemento ten “bastante” ou “moita importancia”) acada ou supe-ra o 5% en todos os segmentos da táboa de cruzamentos. Dado que se trata dun valor moi elevado, case non queda marxe para que se establezan diferenzas coas variables independentes, aínda que se poden observar pequenas variacións que resultan de interese. Así, por exemplo, atendendo á idade, obsérvase unha frecuencia de respostas lixeiramente máis positivas na cohorte entre os máis novos, e canto maior é o número de idiomas estranxeiros coñecidos pola persoa entrevistada.

Gustaríame saber se considera Vde. que hoxe en día ten ningunha, pouca, bastante ou moita importancia coñecer idiomas estranxeiros

Ningunha importancia

Pouca importanciaBastante

importanciaMoita

importancia

Idade

18-29 anos 0,5 0,0 31,7 67,830-49 anos 2,4 2,6 29,5 65,550-64 anos 0,2 2,0 31,4 66,465 anos ou máis 2,8 1,0 27,7 68,6


19

Competencia declarada en varios idiomas

Non declara dominar idiomas estranxeiros 2,2 2,1 32,9 62,8

Declara dominar un idio-ma estranxeiro 1,3 1,7 26,4 70,6

Declara dominar dous ou máis idiomas estranxeiros 0,9 0,0 24,6 74,5

Total 1,7 1,7 29,7 66,9

Tal e como se pode comprobar no anexo desta publicación, nos restantes cruzamentos as diferenzas son inferiores aos 3 puntos porcentuais. Como se verá nas páxinas que seguen, estas diferenzas tamén serán pequenas respecto da utilidade atribuída ao inglés, pero resultarán notables no caso dos outros catro idiomas analizados.

A percepción do inglés como un idioma útil é maioritaria en todos os segmentos da táboa de cru-zamentos. Ademais, en todos mostra porcentaxes por riba do 96%, polo que as diferenzas entre uns e outros son pouco relevantes. No entanto, pódese resaltar, por exemplo, que a porcentaxe agregada das persoas que o consideran bastante ou moi útil é maior canta menor idade teñen as persoas. Tamén é maior canto máis alto é o nivel de estudos e canto maior é o número de idiomas estranxeiros domina-dos polas persoas entrevistadas.

Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Inglés

Ningunha utilidade

Pouca utilidade

Bastante utilidade

Moita utilidade Ns/Nc

Idade

18-29 anos 0,0 0,9 18,7 80,3 0,030-49 anos 0,0 2,0 30,6 67,4 0,050-64 anos 0,9 1,7 23,9 73,5 0,065 anos ou máis 1,9 1,3 22,3 74,5 0,0Total 0,8 1,6 25,1 72,5 0,0

Nivel de estu-dos

Primarios / Primeiro Ciclo 2,0 1,6 28,2 68,2 0,0

Segundo Ciclo 0,3 1,7 26,7 71,3 0,0Universitarios 0,2 1,6 20,8 77,5 0,0Total 0,8 1,6 25,1 72,5 0,0

Competencia declarada en varios idio-mas

Non declara dominar idiomas estranxeiros 1,0 2,6 28,0 68,5 0,0

Declara dominar 1 idioma estranxeiro 0,7 0,4 22,7 76,2 0,0

Declara dominar 2 ou máis idiomas estranxei-ros

0,4 0,4 19,2 80,1 0,0

Total 0,8 1,6 25,1 72,5 0,0

En contraste, ao analizar os restantes catro idiomas, si se atopan diferenzas significativas entre os diversos segmentos de poboación. Na utilidade atribuída ao francés, segundo a porcentaxe agregada de resposta positiva (“bastante” e “moita utilidade”), obsérvase un marcado contraste entre a provincia de Ourense e as demais. Tamén se aprecian diferenzas segundo o sexo das persoas entrevistadas e a idade. Por último, pódese sinalar o feito de que, segundo a competencia declarada en varios idiomas, a por-


20

centaxe das persoas que consideran útil o francés acada un valor considerablemente superior á media entre quen domina dous ou máis idiomas.

Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Francés

Ningunha utilidade

Pouca utilidade

Bastante utilidade

Moita utilidade

Ns/Nc

Provincia

A Coruña 3,3 28,3 51,0 16,7 0,7Lugo 2,5 31,0 49,5 16,5 0,5Ourense 0,5 21,5 51,5 25,5 1,0Pontevedra 3,0 26,0 49,7 21,3 0,0Total 2,8 27,1 50,4 19,3 0,5

SexoHome 4,0 32,9 48,6 14,3 0,1Muller 1,7 21,8 52,0 23,8 0,8Total 2,8 27,1 50,4 19,3 0,5

Idade



Non declara dominar idiomas estranxeiros

3,3 27,6 47,5 20,7 0,8

Declara dominar 1 idioma estranxeiro

2,8 31,3 50,0 15,8 0,0


0,7 17,3 61,2 20,8 0,0

Total 2,8 27,1 50,4 19,3 0,5

En canto ao portugués, a táboa de cruzamentos permite comprobar, en primeiro lugar, que can-ta maior é a proximidade ao país luso maior é a utilidade que se lle outorga ao coñecemento do seu idioma. Así, no cruzamento por provincias obsérvase que onde se dá a maior porcentaxe de resposta positiva é en Pontevedra. En Ourense a influencia desa proximidade é menos marcada, pois a súa por-centaxe é só lixeiramente superior á das provincias máis afastadas, pero a citada tendencia apréciase con maior claridade no cruzamento por proximidade do concello de residencia a Portugal: a porcentaxe das persoas que consideran útil o portugués é maior canto máis próximo á Raia se sitúa o municipio.


21

Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Portugués

Ningunha

utilidade

Pouca

utilidade

Bastante

utilidade

Moita

utilidadeNs/Nc

Provincia


Proximidade a Portugal

Concellos próximos á Raia

5,4 28,5 41,5 23,9 0,7

Resto dos concellos de Ourense e Pontevedra

7,1 35,3 39,0 18,4 0,3

Concellos da Coruña e Lugo

7,1 42,0 36,7 12,8 1,4

Total 7,0 38,3 38,0 15,8 0,9

En canto aos demais cruzamentos, atópase unha maior atribución de utilidade entre as mulleres (57,2%) que entre os homes (50%). Por idades, esa utilidade é especialmente apreciada por menores de 30 anos (60,5%, fronte a valores de arredor do 52,4%-53,5% nos tres treitos restantes). A porcen-taxe é maior canto máis alto é tamén o nivel de estudos das persoas entrevistadas (do 50,7% do nivel máis baixo ao 64,3% do máis alto), maior o número de idiomas estranxeiros de quen ten dominio (do 49,4% das persoas que non dominan ningún idioma estranxeiro ao 67,1% das que dominan dous ou máis) e máis intensa é a identidade con Galicia (do 39,9% das persoas que se consideran só ou máis ben españolas ao 62,3% daquelas nas que prevalece o sentimento galego). Tamén lle atopan máis uti-lidade as persoas que aprenderon a falar en dúas linguas na infancia.

Pola súa parte, unicamente o sexo das persoas entrevistadas e as competencias declaradas en varios idiomas son os elementos con incidencia na utilidade atribuída ao alemán. Atendendo, pois, aos de-vanditos cruzamentos temos que, unha vez máis, son as mulleres as que en maior medida sosteñen a utilidade dun idioma. Por outra banda, a afirmación da utilidade do alemán é máis habitual canto maior é o número de idiomas estranxeiros dominados.


22

Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Alemán

Ningunha

utilidade

Pouca

utilidade

Bastante

utilidade

Moita

utilidadeNs/Nc




6,0 22,1 43,5 23,5 4,9


4,6 26,4 47,9 20,3 0,9


3,3 23,6 46,0 27,1 0,0

Total 5,2 23,6 45,2 23,1 3,0

Tamén se amosa escasa varianza na utilidade percibida do italiano. A porcentaxe agregada das per-soas entrevistadas que consideran o italiano como un idioma útil (“bastante” ou “moito”) é claramente superior entre as mulleres e, por idades, destaca no grupo de maior idade. Cabe sinalar que, ao contra-rio do que acontecía co inglés, o francés ou o portugués, no caso do italiano o segmento das persoas menores de 30 anos dista moito de ser a cohorte que maior utilidade lle atribúe.

Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Italiano

Ningunha

utilidade

Pouca

utilidade

Bastante

utilidade

Moita

utilidadeNs/Nc


Idade


Por último, a porcentaxe das persoas que consideran útil o coñecemento do italiano chega ao 45,9% no segmento das que dominan dúas ou máis linguas estranxeiras, e ao 44,3% entre as que non domi-nan ningunha, pero non pasa do 37,5% entre as que só dominan un idioma estranxeiro.

2.2. Nivel de dificultade atribuída á aprendizaxe dos idiomas máis falados

A percepción da dificultade que pode entrañar a aprendizaxe dos idiomas estranxeiros é moi distinta segundo o idioma de que se trate. Como mostra a táboa seguinte, para as persoas entrevistadas, as lin-guas romances son as que presupoñen unha menor dificultade, aínda que tamén con diferenzas entre


23

elas. Así, a porcentaxe agregada dos suxeitos que cren que a aprendizaxe pode presentar “bastante” ou “moita dificultade” rexistra o seu valor máis baixo no portugués (16,9%), pero elévase ao 37,6% no caso do italiano e ao 54,6% no do francés.

Ningunha

dificultade

Pouca

dificultade

Bastante

dificultade

Moita

dificultadeNs/Nc

Portugués 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5Italiano 5,5 55,0 25,5 12,1 1,9Francés 5,0 37,6 31,9 22,7 2,8Inglés 9,1 28,3 32,8 27,6 2,2Alemán 1,6 4,6 27,6 64,0 2,2

Á marxe destas linguas máis próximas ao galego ou ao castelán en virtude da súa raíz común, o inglés e o alemán son vistos polas persoas entrevistadas como os idiomas de maior dificultade, en es-pecial o segundo (considéranos bastante ou moi difíciles o 60,4% e o 91,6% das persoas entrevistadas, respectivamente).

Por tanto, compróbase que un 81,6% da poboación galega cre que aprender portugués non ten ningunha (24%) ou ten pouca (57,6%) dificultade, cifra que no caso do alemán non pasa do 6,2%.

Esta facilidade para aprender portugués presenta importantes diferenzas nos cruzamentos, pese a que a porcentaxe agregada das persoas que cren que o portugués é unha lingua pouco ou nada difícil de aprender son maioría en todos os segmentos analizados. A apreciación da dificultade (atendendo á agregación das persoas que o consideran bastante ou moi difícil de aprender) é menor entre os suxeitos residentes en concellos próximos á Raia que entre os que residen no resto das provincias de Ourense e Pontevedra ou nas provincias do norte.

Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Portugués

Ningunha

dificultade

Pouca

dificultade

Bastante

dificultade

Moita

dificultadeNs/Nc



31,3 55,8 7,5 2,0 3,4


22,2 59,1 9,5 8,1 1,1


24,0 56,8 10,6 7,0 1,5

Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5

Esa apreciación da dificultade de aprendizaxe do portugués é tamén maior entre as mulleres (21,3%) ca entre os homes (12,1%). Por idades acada a súa porcentaxe máis elevada no grupo de maior idade, de 65 anos en diante (21,1%, fronte ao 11,1% rexistrado entre os menores de 30 anos). O nivel de estudos tamén inflúe, pois consideran que tería moita ou bastante dificultade aprender esta lingua un 25% das persoas entrevistadas do treito inferior de estudos, fronte a valores de arredor do 13% dos dous niveis máis altos.

Por outra parte, compróbase como o sentimento identitario tamén ten influencia na dificultade percibida á hora de aprender portugués, pois a porcentaxe das persoas que ven bastante ou moi difícil


24

aprender esta lingua acada o 24,7% entre quen se sente prevalentemente español/-a en contraste con valores de arredor do 15,9% dos dous restantes segmentos do cruzamento por sentimento identitario. O coñecemento ou dominio do galego tamén mostra a súa influencia na dificultade que as persoas entrevistadas lle atribúen á aprendizaxe do portugués. De feito, a porcentaxe agregada dos suxeitos que cren que ten bastante ou moita dificultade é maior canto menor é a competencia en galego (do 13,3% de quen declara competencias elevadas ao 31,8% de quen declara competencias básicas). Posiblemente en relación con isto, as persoas que falan habitualmente nas dúas linguas de Galicia tamén perciben menor dificultade que as que falan só nunha lingua.

Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Portugués

Ningunha

dificultade

Pouca

dificultade

Bastante

dificultade

Moita

dificultadeNs/Nc

Sentimento identitario

Prevalencia dosentimento español

19,7 52,0 15,4 9,3 3,5

“Tan español como galego”

22,6 60,0 9,3 6,6 1,5

Prevalencia dosentimento galego

29,3 54,3 9,4 6,2 0,8

Ns/Nc 25,3 26,2 0,0 48,5 0,0Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5

Competencia declarada en galego

Declara competencias básicas

5,9 46,4 7,1 24,7 16,0

Declara competenciasmedio-baixas

23,8 44,8 15,9 15,5 0,0

Declara competenciasmedio-altas

26,7 53,1 9,5 9,3 1,3

Declara competencias elevadas

23,3 62,1 9,3 4,0 1,3

Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5

Lingua habitual

Monolingüe 19,5 58,3 9,1 10,5 2,6Bilingüe 26,6 57,0 10,1 5,3 1,0Ns/Nc 11,1 65,6 23,3 0,0 0,0Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5

Coma nos outros idiomas analizados, a percepción do portugués como un idioma difícil de apren-der é maior canto menos idiomas estranxeiros domina a persoa entrevistada (do 6,9% das que domi-nan dous ou máis ao 21% das que non dominan ningún). Ao contrario do que cabería supoñer, non se observan diferenzas segundo se teña ou non algún proxenitor con competencias no portugués.

A percepción de que o italiano é un idioma pouco ou nada difícil de aprender é maioritaria en case todos os segmentos da táboa de cruzamentos, salvo entre as persoas que contan cun nivel baixo de estudos. Tamén resulta máis doado para quen xa domina idiomas estranxeiros.


25

Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Italiano

Ningunha

dificultade

Pouca

dificultade

Bastante

dificultade

Moita

dificultadeNs/Nc

Nivel de estu-dos

Primarios / Primeiro Ciclo

6,3 39,8 28,6 22,1 3,2




3,4 47,1 29,9 16,9 2,7


5,9 62,8 21,8 8,0 1,5


12,0 68,7 16,4 2,9 0,0

Total 5,5 55,0 25,5 12,1 1,9

Se se pon o foco de atención nas porcentaxes das que o consideran bastante ou moi difícil, compró-base, en primeiro lugar, que tal dificultade é máis sinalada polas mulleres (44,6%) que polos homes (29,7%). En función da idade, a porcentaxe de quen cre que se trata dun idioma difícil de aprender é maior canta máis idade teñen as persoas entrevistadas. A percepción desta dificultade tamén é maior canto máis baixo é o nivel de estudos (do 31% de quen ten estudos universitarios ao 50,7% de quen só conta con estudos primarios). Por último, no italiano si se comproba que a percepción desa dificultade é menor entre as persoas entrevistadas que tiveron pais con competencias nese idioma.

A porcentaxe agregada das persoas que cren que o francés é un idioma bastante ou moi difícil de aprender é maioritaria en case todos os segmentos da táboa, salvo entre as persoas que dominan algún ou varios idiomas estranxeiros. Esta percepción é especialmente compartida no hábitat rural e no se-miurbano. No caso do francés tamén se comproba como a percepción da dificultade se incrementa canto menor é o nivel salarial.


26

Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Francés

Ningunha

dificultade

Pouca

dificultade

Bastante

dificultade

Moita

dificultadeNs/Nc

Hábitat

Rural 4,8 34,8 32,0 24,7 3,7Semiurbano 4,4 36,8 31,9 24,8 2,1Urbano 5,7 40,6 31,7 19,3 2,8Total 5,0 37,6 31,9 22,7 2,8

Nivel salarial

Ata 900 euros 2,3 33,8 27,2 33,1 3,7De 901 a 1.200 euros 2,7 39,6 32,8 23,1 1,8De 1.201 a 1.800 euros 4,0 41,1 34,6 19,1 1,3Máis de 1.800 euros 7,7 41,0 29,9 19,6 1,8Ns/Nc 7,7 31,1 33,4 21,8 6,0Total 5,0 37,6 31,9 22,7 2,8

Igual que nos anteriores idiomas, as mulleres afirman en maior medida que os homes esa dificultade (59,5% fronte ao 49,1%). Segundo o cruzamento por idades, o segmento que resalta en maior grao a dificultade de aprender francés é o das persoas que teñen entre 30 e 49 anos (59,5%). A resposta agregada dos suxeitos que cren que se trata dun idioma difícil é maior canto menor é o nivel formativo das persoas entrevistadas (do 49,9% das que teñen estudos universitarios ao 62,9% das que só teñen estudos primarios ou de Primeiro Ciclo) e menor o número de idiomas estranxeiros que se dominan (do 41,5% das que dominan dous ou máis ao 62,4% das que non dominan ningún). Coma no caso do italiano, na consideración da dificultade deste idioma parece incidir o feito de que algún dos pais o coñeza (entre os/as fillos/-as de persoas que dominan o francés, a porcentaxe de quen o ve como unha lingua difícil é do 35,1%, fronte ao 57,1% de quen careceu de proxenitores que dominasen ese idioma).

A afirmación de que a aprendizaxe do inglés ten moita ou bastante dificultade é a predominante na maioría dos segmentos analizados. Con todo, pódese comprobar que a percepción contraria é maiori-taria en determinados grupos de poboación que teñen en común unha menor idade e un maior grao de formación. Así mesmo, un nivel alto na competencia declarada no uso do galego reduce a dificultade percibida para aprender inglés.


27

Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Inglés

Ningunha

dificultade

Pouca

dificultade

Bastante

dificultade

Moita

dificultadeNs/Nc

Idade


Nivel de estu-dos


2,0 13,9 31,8 48,7 3,5


Competenc ia declarada en ga-lego


11,7 14,8 34,2 33,4 5,9

Declara competencias medio-baixas

4,3 14,7 25,3 53,7 2,1

Declara competencias medio-altas

8,2 22,7 33,4 34,3 1,5


10,2 33,5 33,7 20,2 2,4

Total 9,1 28,3 32,8 27,6 2,2

Se se presta atención á resposta agregada12 que sinala o inglés como bastante ou moi difícil de aprender, constátase que esta percepción é máis habitual nas vilas e no rural que nas cidades, situación que cabía esperar se se ten en conta que a poboación das cidades adoita ser nova e con maior nivel for-mativo que a residente no resto de hábitats. Estes factores, idade e formación, son determinantes á hora de valorar o grao de dificultade deste idioma, como se verá a continuación. Así, a porcentaxe das per-soas que consideran que aprender inglés é bastante ou moi difícil é máis elevada canto maior é a idade das persoas entrevistadas, pois entre as que son menores de 30 anos fica no 31,2%, na seguinte cohorte ascende ao 50,2% e nos treitos de idade de máis de 50 anos predomina con claridade a percepción de gran dificultade (un 67,1% entre as persoas de 50 a 64 e un 79,1% nas que teñen 65 anos en diante). Evidentemente, esta evolución está directamente relacionada cos cambios no sistema educativo espa-ñol, que a mediados dos anos 80 situaron o inglés como primeira lingua estranxeira.

A tendencia tamén está moi marcada cando se trata do nivel de estudos, pois a percepción da difi-cultade increméntase canto menor é o nivel formativo, pasando dun 48,3% entre as persoas con titu-lación universitaria a un 54,4% entre as que teñen estudos de Segundo Ciclo, para acadar finalmente o 80,5% no nivel de estudos primarios ou de Primeiro Ciclo.

Dado que un maior nivel formativo adoita ir vinculado a un mellor nivel ocupacional e a un maior nivel salarial, tamén se atopan relacións moi directas nas dúas variables correspondentes. Así, por ocupación, pódese comprobar que nos tres postos de maior nivel a percepción agregada da dificultade sitúase entre o 44% e o 49,5%, mentres que nas restantes categorías acada valores entre o 62% e o 12 Cf. Anexo.


28

78%. Do mesmo xeito, obsérvase como esta percepción se incrementa a medida que descende a escala salarial (do 54,5% do nivel salarial máis alto –máis de 1.800 euros– ao 74,2% do máis baixo –de ata 900 euros–).

Por outro lado, a dificultade percibida na aprendizaxe dun idioma é menor canto maior é o número de idiomas estranxeiros nos que se ten competencias. Tamén perciben menos dificultade as persoas que aprenderon a falar en dúas linguas na infancia (galego e castelán). Unha vez máis, que algún dos proxenitores dominase o idioma, neste caso o inglés, favorece o predominio da afirmación do carácter doado da aprendizaxe. Dese xeito, entre as persoas que tiveron algún pai ou nai que dominase o inglés, só o 31,8% cre que se trata dun idioma difícil de aprender, porcentaxe que se eleva ata o 63,4% entre as que non tiveron proxenitores con competencias nese idioma.

A percepción do alemán como un idioma bastante ou moi difícil de aprender é predominante en todos os segmentos da táboa de cruzamentos, con porcentaxes sempre superiores ao 86%. As porcen-taxes das persoas que consideran o alemán con pouca ou ningunha dificultade de aprender son sempre inferiores ao 9% (coa única excepción das que teñen un proxenitor que domina ese idioma).

Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Alemán

Ningunha

dificultade

Pouc

dificultade

Bastante

dificultade

Moita

dificultadeNs/Nc

Algún dos pais fala alemán

Si 5,2 8,0 32,4 54,4 0,0Non 1,4 4,4 27,3 64,6 2,4Total 1,6 4,6 27,6 64,0 2,2

Polo tanto, non se aprecian diferenzas salientables en función das diversas variables analizadas, nin tan sequera en relación coa idade, o nivel de estudos e o nivel de competencias, que se configuran como variables explicativas no resto de idiomas.

Do mesmo xeito, neste caso a porcentaxe das persoas que cren que é un idioma difícil de aprender e que teñen algún proxenitor con competencias en alemán é só 5,2 puntos inferior á das que non te-ñen ningún proxenitor que domine o idioma, polo que o alemán e o portugués son os dous idiomas nos que a presenza dalgún dos proxenitores con dominio dese idioma menos inflúe na percepción da dificultade na aprendizaxe deste, se ben dende extremos totalmente opostos: no caso do alemán cunha percepción xeneralizada de gran dificultade e no caso do portugués cunha percepción maioritaria de baixa dificultade.


29

3. Competencias en idiomas estranxeiros

Este capítulo dá conta da competencia autopercibida nas linguas estranxeiras máis coñecidas pola poboación galega. Explótanse as preguntas nas que se indaga por algún tipo de competencias, así como polas diferentes destrezas en cada lingua. Sepáranse os resultados por linguas prestando especial aten-ción ao portugués. Pecha o capítulo unha análise do plurilingüismo e a súa relación coas competencias no idioma do país veciño, así como unha comparación das destrezas entre as linguas que se estudan. A análise de todos os apartados inclúe unha descrición dos resultados obtidos a partir do cruzamento coas variables independentes que inflúen nesas competencias lingüísticas.

3.1. Idiomas en que se conta con algunha competencia

Ao preguntarlles ás persoas enquisadas en que idiomas estranxeiros teñen algún grao de competen-cia, o portugués é o máis citado, pois o 60% considera que dispón dalgún nivel de capacidade para des-envolverse neste idioma. O segundo máis citado nesta variable é o inglés, no que declara competencias algo máis da metade das persoas entrevistadas (53,6%). No terceiro lugar sitúase o francés (37,6%) e en cuarto lugar o italiano (cun 22,1% de suxeitos que manifestan ter certo grao de competencias no idioma transalpino). Finalmente, a moita distancia dos restantes idiomas e xa por debaixo do 10%, pecha a lista o alemán, pois só un 5,1% afirmou que tiña algún grao de competencia neste idioma.


30

Nesta primeira variable sobre o coñecemento dos idiomas preguntábase por calquera nivel de com-petencia, polo que para ter unha maior precisión introducíronse preguntas que indagasen nas capaci-dades nas catro habilidades que definen o nivel de competencias nun idioma: a comprensión, a fala, a lectura e a escritura.

3.2. Competencias en portugués

Se na anterior variable se lles preguntaba ás persoas enquisadas en que idiomas tiñan algunha com-petencia, aínda que fose mínima, ás que se declararon competentes en cada idioma preguntóuselles polo seu dominio na comprensión, a fala, a lectura e a escritura nese idioma.

Das cinco linguas analizadas no estudo, o portugués é na que maior porcentaxe de persoas afir-ma que ten competencias. Porén, pódese observar no gráfico seguinte que nas competencias pasivas, comprensión oral e lectura, se recollen elevadas porcentaxes de persoas que se declaran con bastante competencia (o 39,7% e o 24%, respectivamente), mentres que na capacidade para falalo a resposta máis habitual é “pouco” (27,1%) e no caso da escrita “nada” (25,9%).

A partir da variable orixinal, para unha determinación máis precisa das competencias en portugués das persoas entrevistadas recolléronse os datos que se mostran no seguinte cadro, o cal permite comprobar que o 18,4% das persoas entrevistadas declara que ten competencias medio-altas ou elevadas, pero que a categoría máis habitual entre as persoas con capacidades en portugués é a das que teñen un nivel me-dio-baixo (26,4%). Contan só con competencias básicas o 15,3%. Pode observarse que, malia ser a lingua estranxeira na que maior porcentaxe de persoas en Galicia se autoatribúe certo nivel de competencias, cando se analiza a poboación que realmente domina o idioma (competencias medio-altas ou elevadas), o portugués (18,4%) é amplamente superado polo inglés (29,5%), como se verá máis adiante.


31

Competencia declarada en portugués (Base: Conxunto da mostra)


Non declara competencias 398 39,8Declara competencias básicas 153 15,3Declara competencias medio-baixas 264 26,4Declara competencias medio-altas 148 14,8Declara competencias elevadas 36 3,6Total 1.000 100,0

Fonte: Elaboración propia

Como mostra a táboa de cruzamentos seguinte, a porcentaxe das persoas que non declaran compe-tencias en portugués é inferior ao 50% na maioría dos segmentos analizados. Máis en detalle, rexistra os seus valores máis elevados segundo a provincia de residencia nas dúas máis afastadas, A Coruña e Lugo. A distancia a Portugal resulta clave, pois a súa influencia apréciase de novo no cruzamento por proximidade do concello de residencia á Raia. Así, a porcentaxe das persoas que non teñen ningunha competencia en portugués é máis alta canto máis afastado de Portugal está o municipio de residencia. Tamén é maior canta máis idade teñan as persoas entrevistadas e menor o sentimento identitario con Galicia.

Competencia declarada en portugués (Base: Conxunto da mostra)

Total

Non declara

competen-

cias

Declara

competen-

cias básicas

Declara

competen-

cias me-

dio-baixas

Declara

competen-

cias me-

dio-altas

Declara

competen-

cias elevadas

Provincia




34,0 13,6 30,6 18,3 3,4


34,8 16,9 27,7 16,5 4,1


44,2 14,6 24,9 13,0 3,3

Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6

Idade



32


Prevalencia do senti-mento español

49,7 13,9 18,4 13,3 4,6


40,1 17,3 28,1 12,5 1,9

Prevalencia do senti-mento galego

34,2 11,1 25,8 21,6 7,4

Ns/Nc 74,7 0,0 12,7 0,0 12,7Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6

A porcentaxe das persoas que non teñen ningunha competencia en portugués é maior canto menor é o dominio do galego (do 37,3% das que teñen competencias elevadas en galego ao 87,1% das que só teñen competencias básicas), menor o número de idiomas estranxeiros dominados (do 12,5% das persoas que dominan dous ou máis ao 47,3% das que non dominan ningún) e menor a frecuencia de visita a Portugal (do 29,8% das persoas que visitan o país luso máis dunha vez ao ano ao 61,7% das que nunca o visitaron). Finalmente, e como cabía esperar, a porcentaxe dos suxeitos que non declaran competencias en portugués é maior entre as persoas entrevistadas que non tiveron ningún proxenitor que dominase o portugués (41%, fronte ao 15,3% das que si o tiveron).

A influencia destas mesmas variables déixase sentir tamén se se atende á resposta agregada das persoas que declaran competencias medio-altas e elevadas. Así, a porcentaxe das que teñen tal nivel de dominio sobre o portugués acada o 19,5% en Ourense e o 21,3% en Pontevedra, mentres nas pro-vincias máis afastadas se rexistra un 17% na Coruña e fica no 14% en Lugo. Dun xeito similar, esta porcentaxe presenta un valor máis alto canto máis próximo a Portugal está o concello de residencia. Ese coñecemento medio-alto ou elevado do portugués é máis habitual canta menor idade teñan as persoas entrevistadas, canto maior é o seu nivel de estudos (do 9,3% do nivel máis baixo a un 17% no nivel in-termedio e ao 27,9% do máis alto) e maior o seu nivel de ingresos (do 12,7% do máis baixo ao 23,1% do máis alto), destacando tamén estas porcentaxes nos dous treitos superiores da escala de ocupación, con valores superiores ao 27% en ambos.

As competencias no galego tamén inflúen, de xeito que non hai persoas con competencias bási-cas en galego que declaren ter unha competencia medio alta ou elevada en portugués. Conforme se eleva a competencia en galego, tamén aumenta en portugués. En canto á competencia declarada en varios idiomas, constátase que o portugués é o idioma estranxeiro de referencia do 23,6% das persoas enquisadas que dominan unha lingua foránea e está presente entre as capacidades do 73,4% das que dominan cando menos dúas.

O posicionamento en relación coa identidade galega tamén amosa certa influencia, pois o domi-nio do portugués acada o 29% das persoas que se senten única ou predominantemente galegas. En relación co dominio do portugués é tamén de interese a segmentación en función da frecuencia de visita a Portugal, pois pásase dun 5,4% entre as persoas que non visitaron nunca o país veciño e un 7,4% entre as que o fan moi esporadicamente, a un 29,6% entre as que o visitan máis dunha vez ao ano. Como na maior parte dos idiomas analizados, a competencia medio-alta ou elevada do portu-gués é máis frecuente entre quen ten ou tivo proxenitores que dominasen o portugués (45%, fronte ao 17,1% que non).

A relación con persoas que falen portugués é a motivación máis habitual para interesarse por ese idioma por parte das persoas entrevistadas con competencias (36,2%). En segundo lugar, o interese por viaxar a países lusófonos é citada polo 19,1% e a similitude co galego polo 18,3%. En cuarto lu-


33

gar sitúase a proximidade xeográfica a Portugal como motivo do interese por aprender o seu idioma (17,4%). Así, as catro principais motivacións están directa ou indirectamente relacionadas coa veci-ñanza con Portugal, que ofrece moitas ocasións para o contacto con persoas que falan portugués, para viaxar ao país con certa frecuencia etc.

En consecuencia, non é senón no quinto lugar onde aparecen os motivos laborais, pois interesouse polo portugués para atopar traballo ou para mellorar nel o 10,4% das persoas entrevistadas con com-petencias no seu uso. Como se comprobará nas vindeiras páxinas, os motivos laborais son as razóns máis aducidas no caso do inglés e do alemán e sitúanse como segunda razón para aprender francés, de maneira que só para o italiano (cuarto lugar) e o portugués os motivos laborais non se sitúan entre os dous primeiros motivos para interesarse por un idioma.

En canto ás demais respostas recibidas, supera cando menos o 5% a mención da cultura ou o lecer grazas ao cine, a televisión, a música… en portugués (6,5%). Por debaixo dese nivel sitúase o interese por saber idiomas (4,9%), os estudos (4,4%), ter emigrado a un país lusófono (2,5%) ou nacer nun país no que se fala portugués (2,5%). Pecha a lista o interese en ler libros, revistas ou publicacións en portugués (0,6%).

Como mostra a táboa de cruzamentos do anexo, a mención do interese por relacionarse con persoas que falan portugués é a resposta máis habitual en case todos os segmentos. Obsérvase que tal razón é especialmente indicada na provincia de Ourense e tamén, en boa medida, en Pontevedra, mentres que se rexistran os valores máis baixos nas provincias do norte. Como cabía esperar, esta motivación é máis habitual canto máis próximo a Portugal está o municipio de residencia. En canto á idade, o segmento de 65 anos en diante é o que rexistra unha taxa máis elevada. O interese en saber portugués para relacionarse con persoas que o falen é máis citado canto menor é o nivel de estudos das persoas entrevistadas e destaca no treito inferior da escala salarial (48,5%). Esta resposta é máis frecuente canto menor é o número de idiomas estranxeiros que se dominan.


34

Cal é o motivo principal polo que lle interesou o portugués? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en portugués, N=602)

Por rela-

cionar-se con persoas que fa-len ese idioma

Para viaxar

a países nos

que se fala ese idioma

Simili- tude ao galego

Proxi- midade

xeo- gráfica a Por-tugal

Para atopar traba-llo /

promocionar

no traballo

Por cultura / lecer (cine, tele-

visión, música

etc.)

Porque lle gus-ta saber idiomas

Polos seus

estudos

Por ter emi-

grado a un país no que se fala portu- gués

Naceu nun país

no que se fala portu- gués

Para ler libros,

revistas, publi- cacións

nese idioma

Outro motivo

Proxi-midade a Portu-gal

Con-cellos próxi-mos á Raia

47,6 13,5 2,0 29,8 12,3 5,1 6,2 2,1 2,0 8,3 0,0 4,1

Resto dos conce-llos de Ou-rense e Ponte-vedra

39,5 21,4 9,9 23,9 10,3 5,0 4,9 5,2 4,0 0,5 0,0 2,8

Conce-llos da Coruña e Lugo

31,4 18,4 28,2 9,7 10,2 8,0 4,6 4,3 1,5 3,1 1,1 4,7

Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9

Nivel de estu-dos

Prima-rios / Primei-ro Ciclo

49,9 22,5 16,2 16,3 6,5 3,9 1,0 0,0 3,2 2,9 0,7 4,9

Se-gundo Ciclo

33,5 16,6 16,5 19,6 10,4 7,5 3,5 4,0 2,2 1,3 0,3 3,1

Univer-sitarios 26,9 18,4 21,6 16,3 13,8 7,9 9,4 8,5 2,4 3,3 0,6 3,7

Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9

Variable filtrada. Aplícase só ás persoas que declaran algunha competencia en portugués


O interese no idioma para viaxar a países onde se fala portugués destaca entre as persoas que residen en concellos de Ourense e Pontevedra menos próximos a Portugal (21,4%, fronte ao 13,3% dos máis próximos ou ao 18,4% dos das provincias do norte). A mención deste motivo é máis habitual canto maior é a idade das persoas entrevistadas. É a máis citada polo segmento de 901 a 1.200 euros de ingresos salariais mensuais, 27,4%, porcentaxe que nos niveis retributivos restantes se sitúa entre o 17,8% e o 18,9%.

A similitude co galego como motivo do interese en adquirir competencias en portugués é especial-mente citada nas provincias do norte de Galicia (30,4% na Coruña e 20,9% en Lugo, fronte a valores de arredor do 8% das provincias do sur). Esta razón é máis citada canto menor é a proximidade a Portugal


35

(do 2,1% dos concellos máis próximos á Raia ao 28,2% dos das provincias do norte) e canto maior é a identidade da persoa entrevistada con Galicia e menor o número de idiomas estranxeiros que domina.

A proximidade xeográfica a Portugal é máis sinalada canto maior é esa proximidade. Así, cítana o 20,9% das persoas entrevistadas que residen en Ourense e teñen competencias en portugués e o 26,4% no caso de Pontevedra, fronte ao 6,4% de Lugo ou a 10,7% da Coruña. Loxicamente tamén é máis habitual canto me-nor é a distancia á Raia (do 9,7% dos concellos da Coruña e Lugo ao 29,9% dos máis próximos a Portugal).

Finalmente, cabe sinalar que as motivacións relacionadas coa procura ou promoción laboral acadan valores de arredor do 11,9% entre as persoas residentes nas provincias atlánticas, mentres que fican no 4,5% en Lugo. Por idade, compróbase como nos dous segmentos de menos de 50 anos os valores se sitúan entre o 13,3% e o 14%, mentres que nos dous treitos de máis idade o fan entre o 6,4% e o 8,3%, de modo que as motivacións laborais están máis presentes nas xeracións máis novas. No relativo á ocupación, este tipo de razóns destaca entre o persoal técnico e profesionais de apoio (19,8%), e en función do treito salarial rolda o 13% nos dous segmentos superiores fronte a valores arredor do 8% nos dous inferiores.

Ao observar as canles a través das que se adquiriron as competencias en portugués, pódese concluír que as principais son de tipo espontáneo ou informal, favorecidas pola proximidade xeográfica de Ga-licia con Portugal e pola similitude do portugués co galego, froito da súa orixe común.

Dese xeito, o 42,2% das persoas entrevistadas que declaran competencias en portugués din que as adquiriron grazas á proximidade xeográfica co país veciño, que, segundo se presupón, favorece a oco-rrencia frecuente de contactos a través dos cales se pode aprender e practicar o idioma.


36

A segunda canle máis citada é a da aprendizaxe no contorno persoal, con amizades, parella... (22,8%), canle que de novo se atopa como frecuente dada a proximidade xeográfica. A similitude entre o portugués e o galego é sinalada como a terceira vía máis frecuente (11,6%).

A cuarta canle por porcentaxe de mención é a da aprendizaxe durante estadías en países de fala portuguesa (7,2%). No quinto posto atópase o primeiro medio decididamente formal: a escola ou instituto (4,3%). As demais respostas reciben porcentaxes inferiores ao 3%. Non é ata as dúas últimas cando de novo se atopan medios formais: co profesorado particular ou nunha academia especializada (1,8%) e na casa, con programas de aprendizaxe de idiomas a distancia (0,6%). Polo tanto, só o 6,7% das persoas enquisadas que manifestan ter certo grao de competencias en portugués as adquiriron a través dunha canle formal de aprendizaxe.

A proximidade xeográfica con Portugal é máis mencionada, como cabería presupoñer, nas provincias limítrofes. De forma coherente, a mención desta proximidade como canle de coñecemento do portugués é máis habitual canto máis próximo a Portugal está o municipio de residencia. Esta canle é tamén máis citada canto maior é a idade das persoas entrevistadas e menor o seu nivel de estudos.

Aínda que un idioma se pode aprender a través de distintos medios, gustaríame saber cal foi o principal a través do que Vde. aprendeu portugués.

(Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en portugués, N=602)

Por proxi-

midade xeográfi-ca a Por-

tugal

No con-torno

persoal, con ami-

zades, parella...

Por similitude co

galego

Durante unha

estadía nun país no que se fala por- tugués

Na es-cola ou instituto

A través da TV, radio,

prensa, Inter- net...

Na casa, era a lin-gua ma-terna ou a lingua dalgún dos pais

Via- xando a Portu-

gal

Con pro-fesor/-a

particular ou nunha academia especiali-

zada

Na casa, con pro-

gramas de aprendi-zaxe de

idiomas a distancia

Outro medio

Pro-vincia

A Coruña 29,2 22,0 19,6 10,1 3,6 1,8 3,6 3,6 0,6 1,2 4,8Lugo 25,5 27,3 11,8 10,0 5,5 6,4 2,7 0,0 3,6 0,9 6,4Ourense 58,1 20,9 4,7 6,2 3,1 3,1 0,8 0,8 1,6 0,0 0,8Pontevedra 55,3 22,8 5,6 3,6 5,1 1,0 1,0 1,0 2,5 0,0 2,0Total 42,2 22,8 11,6 7,2 4,3 2,2 2,2 1,8 1,8 0,6 3,4

Proxi-mida-de a Portu-gal


73,1 16,5 1,1 4,1 2,1 2,0 1,1 0,0 0,0 0,0 0,0


52,1 23,7 6,3 4,2 5,1 1,4 0,9 1,2 2,8 0,0 2,1


28,3 23,2 17,8 10,1 4,0 2,8 3,4 2,7 1,3 1,1 5,1

Total 42,2 22,8 11,6 7,2 4,3 2,2 2,2 1,8 1,8 0,6 3,4


37

Idade

18-29 anos 27,8 21,1 8,8 5,6 17,0 3,3 1,7 3,4 8,9 0,0 2,530-49 anos 40,4 24,8 12,6 8,3 3,4 2,3 1,5 1,6 0,9 1,0 3,250-64 anos 41,0 28,0 13,1 5,6 1,7 2,1 2,2 2,4 0,8 0,9 1,965 anos ou máis

52,4 16,5 10,3 7,9 1,5 1,6 3,1 0,8 0,4 0,0 5,5

Total 42,2 22,8 11,6 7,2 4,3 2,2 2,2 1,8 1,8 0,6 3,4

Nivel de estu-dos


46,4 28,3 7,7 8,6 0,9 1,1 3,4 1,5 0,0 0,0 2,1

Segundo Ciclo

44,5 22,3 11,6 6,8 4,7 1,9 0,7 1,4 0,7 0,7 4,7

Universita-rios

36,7 18,5 14,8 6,2 6,8 3,4 2,4 2,5 4,3 0,9 3,4

Total 42,2 22,8 11,6 7,2 4,3 2,2 2,2 1,8 1,8 0,6 3,4

Com-pe-tencia decla-rada en portu-gués

Declara competen-cias básicas

48,9 24,5 14,2 6,0 1,5 1,7 0,0 1,6 0,0 0,9 0,7

Declara competen-cias me-dio-baixas

42,2 24,9 10,5 8,9 2,0 2,1 1,2 1,3 1,1 0,8 5,2

Declara competen-cias me-dio-altas

40,2 16,3 10,1 6,6 10,0 3,5 3,6 2,8 4,4 0,0 2,6

Declara competen-cias elevadas

21,4 27,4 14,6 1,8 9,7 0,0 12,8 3,2 3,8 0,0 5,5

Total 42,2 22,8 11,6 7,2 4,3 2,2 2,2 1,8 1,8 0,6 3,4Algún dos pais fala portu-gués

Si 30,0 19,1 4,8 7,7 11,2 0,0 20,4 3,4 0,0 0,0 3,4Non 43,1 23,1 12,1 7,1 3,8 2,4 0,0 1,7 1,9 1,4 3,4

Total 42,2 22,8 11,6 7,2 4,3 2,2 2,2 1,8 1,8 0,6 3,4

O contorno persoal, con amizades, parella... é máis citado como canle na provincia de Lugo que nas restantes. Ademais, acada porcentaxes arredor do 23,2-23,7% nos concellos de Ourense e Pontevedra non próximos á Raia e nos das provincias da Coruña e Lugo, pero non pasa do 16,5% nos máis próximos. Por idades, este contorno persoal como forma de aprender portugués presenta porcentaxes entre o 21,1% nas persoas máis novas e o 28% nas que teñen de 50 a 64 anos, pero que caen ao 16,5% entre as que teñen 65 anos ou máis. É, ademais, unha canle máis habitual canto menor é o nivel de estudos da persoa entrevistada.

A similitude co galego é máis citada nas provincias do norte que nas máis próximas a Portugal (valores de preto do 5%). De xeito similar, as porcentaxes increméntanse segundo a distancia do municipio de residencia a Portugal (do 1,1% dos máis próximos á Raia ao 17,8% dos máis afastados). Por outra parte, a aprendizaxe por este medio é máis habitual canto


38

maior é o nivel de estudos das persoas entrevistadas. Finalmente, a mención da similitude co galego como forma de aprender o portugués é menos citada entre as persoas cuxos proxenitores teñen coñe-cementos do idioma que entre quen non os ten.

Débese apuntar que as persoas entrevistadas que teñen competencias en portugués e son fillos/-as de persoas que tamén as tiñan destacan respostas como “na escola ou instituto” (11,2%, fronte ao 3,8% que non tiveron tal circunstancia familiar) e, obviamente, “na casa era a lingua materna ou a dalgún dos proxenitores” (20,4% fronte a 0%).

Nun último apuntamento sobre esta cuestión cómpre sinalar que entre a mocidade se observa un notable incremento das canles formais, cun 17% de mención da resposta “na escola ou instituto” (no resto de cohortes esta porcentaxe é inferior ao 4%) e un 8,9% na categoría “con profesor/-a particular ou nunha academia” fronte a porcentaxes inferiores ao 1% nos restantes treitos de idade. Do mesmo xeito, cabe destacar que estas canles formais de aprendizaxe tamén presentan porcentaxes notablemente superiores á media entre as persoas enquisadas que realmente dominan o portugués, é dicir, que teñen competencias medio-altas ou elevadas (arredor do 10% “na escola ou instituto” e do 4% “con profe-sor/-a particular ou nunha academia”).

3.3. Competencias en inglés

A seguinte táboa reflicte as respostas do conxunto das persoas entrevistadas sobre a competencia en inglés nas catro destrezas que se miden neste informe. As categorías máis positivas (“bastante” e “moi-to”) indican que as persoas entrevistadas son máis competentes na lectura (38,1%) ou a comprensión (34,2·%) que na escritura (31,4%) ou a expresión oral (24,8%). Isto adoita a ser unha constante na aprendizaxe de idiomas.

Falando agora do inglés, ata que punto é Vde. capaz de...? (Base: Conxunto da mostra)

Non declara competencias Nada en absoluto Pouco Bastante Moito

... Entender o inglés 46,4 0,0 19,4 24,9 9,3

... Falar inglés 46,4 3,0 25,8 18,6 6,2

... Ler en inglés 46,4 2,6 12,9 27,1 11,0

... Escribir en inglés 46,4 4,5 17,6 23,0 8,4

Tal e como se indica na introdución metodolóxica deste informe, a partir desas respostas creouse unha nova variable que resume a información recollida na análise destes catro aspectos, indicando o nivel das persoas entrevistadas para cada idioma (nulo, básico, medio-baixo, medio-alto e elevado).

Como se ve na seguinte gráfica, no caso do inglés, á marxe do 46,4% que non declara ningunha competencia no idioma, un 24% declara competencias baixas (un 4,8% básicas e un 19,2% me-dio-baixas), mentres que un 29,5% se sitúa nos treitos superiores do nivel de competencias (un 20,6% medio-altas e un 8,9% elevadas). Con estas cifras o inglés sitúase como o idioma en que maior porcen-taxe de persoas en Galicia ten competencias medio-altas ou elevadas, mesmo superando ao portugués.


39

Atendendo, en primeiro lugar, á presenza das persoas que “non declaran competencias” en inglés, compróbase que no descoñecemento total deste idioma a idade e o nivel de estudos son os factores máis determinantes. Como xa se apuntou ao analizar as dificultades percibidas na aprendizaxe de idiomas, esta evolución vén determinada pola introdución no sistema educativo español do inglés como primeira lin-gua estranxeira a mediados dos anos oitenta do século pasado. Por outra parte, a carencia de capacidades en inglés é maioritaria en tres dos catro segmentos do cruzamento por competencia declarada en galego e, xa que logo, só quen ten competencias elevadas en galego ten maioritariamente algún tipo de com-petencia tamén en inglés. Tamén se observan menores competencias canto menor é o nivel de ingresos.

Competencia declarada en inglés(Base: Conxunto da mostra)

Non declara

competencias

Declara

competencias

básicas

Declara

competencias

medio-baixas

Declara

competencias

medio-altas

Declara

competencias

elevadas

Idade

18-29 anos 5,6 0,5 18,7 50,0 25,130-49 anos 24,0 3,6 27,4 31,3 13,750-64 anos 56,9 7,9 20,0 10,8 4,3

65 anos ou máis 81,2 5,2 9,1 4,1 0,5

Total 46,4 4,8 19,2 20,6 8,9

Nivel sala-rial

Ata 900 euros 71,0 4,9 10,7 10,6 2,8

De 901 a 1.200 euros

46,2 3,4 22,2 23,9 4,3

De 1.201 a 1.800 euros

41,5 4,1 24,3 20,1 10,0

Máis de 1.800 euros 29,4 7,3 22,2 26,9 14,2

Ns/Nc 51,1 4,1 13,8 19,1 11,8Total 46,4 4,8 19,2 20,6 8,9


40

Competen-cia declara-da en galego


54,1 14,1 7,1 7,1 17,6

Declara competen-cias medio-baixas

73,0 4,4 14,0 3,8 4,7

Declara competen-cias medio-altas

58,0 5,6 16,9 16,6 2,8


36,6 4,1 21,5 25,6 12,2

Total 46,4 4,8 19,2 20,6 8,9

O nivel educativo é a outra variable clave neste punto, pois o descoñecemento total do inglés acada o 83,1% entre as persoas enquisadas co nivel educativo máis baixo, cifra que xa cae ata o 37,8% entre quen conta con estudos secundarios e que fica no 21,9% entre as persoas con titulación universitaria. Come se pode apreciar no anexo, tamén existen diferenzas en función da clasificación por ocupación, de tal xeito que nas tres categorías de maior status laboral a porcentaxe das persoas que non declaran competencias se sitúa entre o 28,8% e o 31,9%, mentres en cinco das outras sete categorías laborais esta porcentaxe supera o 50%, e por riba do 70% entre os/-as traballadores/-as cualificados/-as do sec-tor agrícola e pesqueiro (76,1%) e nas ocupacións elementais (72%).

Atendendo á competencia declarada en varios idiomas, obsérvase que a carencia de competencias en inglés é maior canto menor sexa o número de idiomas estranxeiros dominados (do 10% de quen domi-na dous ou máis ao 26% de quen domina un e, finalmente, ao 67,5% de quen non domina ningún).

Cabe tamén sinalar que a porcentaxe de persoas enquisadas que non declaran competencias nesta lingua é superior entre as mulleres (52,3%) que entre os homes (40%) e, en función do tamaño do concello, é menor no contorno urbano (o 41,6% nas cidades, fronte ao 49% no rural e semiurbano). Finalmente, a carencia de capacidades en inglés é moi inferior entre quen ten algún proxenitor con competencias nese idioma (14,3%) que entre quen non o ten (49,7%).

Se se observan as porcentaxes agregadas de quen declara competencias medio-altas e elevadas, obsér-vase que tal nivel é máis habitual canto máis urbano é o hábitat de residencia. Tamén é máis alto entre os homes (34,4%) que entre as mulleres (25,4%). Pero, como cabía esperar, a idade e o nivel de estudos son claves tamén neste extremo da escala de competencias, de xeito que o dominio do idioma é máis habitual canto menor idade teñen as persoas entrevistadas e maior o seu nivel de estudos. En función da idade, compróbase como se produce un salto cuantitativo entre o intervalo de 30 a 49 anos (cun dominio declarado por parte do 45% das persoas integrantes deste segmento) e o de 50 a 64 (onde esta porcentaxe baixa ata o 15,1%).

O cruzamento por ocupación mostra un maior nivel de competencias no inglés entre as persoas en cargos de dirección e xerencia (50,5%) e os postos técnicos e profesionais científicos e intelectuais (47,1%). Acadan o 30% os dous seguintes chanzos da escala (36,3% técnicos/-as e profesionais de apoio e 30,3% empregados/-as contables e administrativos/-as), mentres que nas restantes ocupacións as porcentaxes de dominio do inglés fican por debaixo do 20%. Consecuentemente, o cruzamento por nivel salarial mostra que o dominio das competencias en inglés adoita ir asociado a un maior nivel de


41

ingresos, pois a porcentaxe das persoas enquisadas que declaran competencias medio altas ou elevadas increméntase a medida que se ascende na escala salarial, pasando do 13,4% do treito máis baixo ao 41,1% do máis elevado.

Tamén se pode comprobar como se produce unha clara relación entre o incremento das compe-tencia declaradas en galego e o incremento da porcentaxe de competencias medio altas ou elevadas en inglés. Así, quen manifesta un nivel elevado de competencias en galego, un 37,8%, afirma que domina o inglés, porcentaxe que cae ao 8,5% entre quen presenta competencias medio baixas en galego. Cabe apuntar que, en función desta variable, o segundo segmento con porcentaxe de dominio do inglés son as persoas cun nivel básico de galego. Pero esta aparente contradición resólvese se se ten en conta que, dentro deste segmento, hai unha notable presenza de persoas de orixe non galega. Tamén declara me-llores competencias quen aprendeu a falar na infancia nas dúas linguas oficiais de Galicia.

En canto á competencia declarada en varios idiomas, constátase que, no caso do 57,8% de quen manifesta que domina unha lingua, esa é o inglés e, no caso de quen fala dúas ou máis, esa porcentaxe ascende ao 82,1%. Para rematar, compróbase como o feito de contar cun proxenitor con dominio do idioma é moi importante para a competencia en inglés (64,3% fronte a 26,1%).

As motivacións máis habituais para aprender inglés das 536 persoas entrevistadas con algún nivel de competencias nesa lingua é a dos estudos (56,9%). Así pois, esta resposta non discrimina entre quen aprendeu inglés na formación ordinaria e quen dedicou esforzos a maiores para mellorar o inglés coa finalidade de maximizar os seus logros formativos. Xa, a moita distancia pero aínda cunha porcentaxe elevada (32,5%), o segundo motivo para interesarse no estudo do inglés é a procura de emprego ou a promoción laboral.


42

As demais respostas presentan porcentaxes inferiores ao 15%. Así, a terceira razón máis citada é a do desexo de viaxar a países nos que se fala inglés (13,2%) e a cuarta a do interese por saber idiomas (10,4%). Outras respostas que superan cando menos o 5% son o desexo de conversar con persoas que falan inglés (8,7%) e o interese na cultura ou lecer, como o cine, a televisión, a música... (7,3%).

A motivación relacionada cos estudos é a resposta máis habitual nesta variable en todos os segmen-tos da táboa de cruzamentos. Máis en detalle, o cruzamento por idades amosa que o interese polo inglés por mor dos estudos é maior en segmentos de poboación máis novos, pero dunha maneira moi dispar entre os dous treitos de maior idade. O cruzamento por nivel formativo pon de manifesto que, como cabería anticipar, o interese motivado polos estudos é maior entre quen ten estudos medios ou altos, fronte ao que só conta con estudos primarios ou de Primeiro Ciclo. En canto aos restantes cruza-mentos, pódese apuntar unha maior frecuencia de resposta dos estudos como razón para interesarse no inglés canto máis elevado é o nivel retributivo e maior o número de idiomas estranxeiros dominados.

Cal é o motivo principal polo que lle interesou o inglés? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en inglés, N=536)

Polos seus estu-dos

Para atopar

traballo / promo-

cionar no traballo

Para viaxar

a países nos que

se fala ese idioma

Porque lle

gusta saber idio-mas

Por relacionarse con per-soas que falen ese idioma

Por cultu-ra / lecer

(cine, tele- visión, música

etc.)

Porque é o máis falado, o máis

internacional

Por ter emigrado a un país no que se fala inglés

Para ler libros,

revistas, publica-

cións nese idioma

Naceu nun país

no que se fala inglés

Ou-tro mo-tivo

Idade


42,2 25,7 16,9 16,2 9,3 6,9 1,1 4,7 0,0 0,0 0,0

Total 56,9 32,5 13,2 10,4 8,7 7,3 4,0 3,0 2,4 0,7 1,2

Nivel de es-tudos


49,4 21,6 6,6 2,6 13,2 2,6 5,9 11,3 2,2 0,0 0,0

Segundo Ciclo

57,9 32,2 11,3 10,1 10,0 9,2 6,1 1,9 2,8 0,0 0,3

Universitarios 57,5 34,7 16,0 12,2 6,8 6,7 2,1 2,2 2,0 1,5 2,1Total 56,9 32,5 13,2 10,4 8,7 7,3 4,0 3,0 2,4 0,7 1,2

Nivel sala-rial

Ata 900 euros

51,8 37,7 13,2 11,5 14,9 5,6 6,4 5,8 3,1 0,0 0,0


55,1 26,8 16,1 9,4 10,7 10,0 8,3 2,1 3,3 0,0 0,0

De 1.201 a 1.800 euros

55,0 34,3 14,2 9,6 10,9 7,1 3,8 3,4 0,9 0,4 1,8

Máis de 1.800 euros

58,8 38,0 11,2 10,2 3,9 7,8 2,1 1,3 2,1 0,8 1,9

Ns/Nc 60,6 25,7 11,6 12,6 7,8 4,4 1,2 4,6 3,4 2,3 1,4Total 56,9 32,5 13,2 10,4 8,7 7,3 4,0 3,0 2,4 0,7 1,2


43

Com-pe-tencia decla-rada en varios idio-mas


55,4 19,0 13,3 9,8 14,0 7,7 4,1 3,0 3,3 0,0 0,0


56,0 38,1 14,0 7,3 6,7 7,6 4,4 2,4 3,1 1,6 1,6

Declara dominar 2 ou máis idiomas estranxeiros

59,9 41,1 12,0 15,9 4,9 6,2 3,3 3,8 0,0 0,4 2,2

Total 56,9 32,5 13,2 10,4 8,7 7,3 4,0 3,0 2,4 0,7 1,2

Variable filtrada. Aplícase só ás persoas que declaran algunha competencia en inglés.


O interese no inglés para atopar traballo ou promocionar nel acada o 38% na cohorte de menos 30 anos e na de 50 a 64 anos (38% e 38,4%, fronte ao 28,9% do de 30 a 49 ou ao 25,7% do de 65 en diante). Esta razón é máis citada canto maior é o nivel de estudos da persoa entrevistada (do 21,6% do nivel máis baixo ao 34,7% do máis alto) e maior o número de idiomas estranxeiros dominados (do 19% de quen non domina ningún ao 41,1% de quen domina dous ou máis).

A mención do desexo de viaxar a países anglófonos como motivo para ter interese en saber inglés rexistra porcentaxes entre o 10,6% (segmento de 30 a 49 anos) e o 16,9% (segmento de 65 anos ou máis). A dita mención increméntase co nivel de estudos das persoas enquisadas (do 6,6% de menor nivel ao 16% das persoas con titulación universitaria).

A mención do interese por saber idiomas é máis habitual canto maior resulta o nivel formativo das persoas entrevistadas (do 2,6% das que só contan con estudos primarios ou de Primeiro Ciclo ao 12,2% de quen conta con estudos universitarios) e maior o número de idiomas estranxeiros que dominan (do 9,8% de quen non domina ningún ao 15,9% de quen domina dous ou máis). Neste punto tamén semella incidir a idade, pois é un motivo citado polo 16,2% das persoas maiores de 65 anos que teñen algún nivel de competencia nesa lingua, pero fica por debaixo do 10% entre menores de 50 anos.

En canto aos demais motivos, pode salientarse que a porcentaxe de quen se interesou polo inglés para relacionarse con persoas que o falan é máis habitual canto menor é o nivel de estudos da persoa entrevistada (do 6,8% de quen ten estudos universitarios ao 13,2% de quen só conta con estudos primarios ou de Primeiro Ciclo).

Por último, cabe sinalar tamén que a porcentaxe das persoas que se interesaron no inglés por ter emigrado a países anglófonos chega ao 11,3% no segmento de menor nivel académico, mentres que non pasa do 2,2% nos segmentos de estudos medios e altos, e que por idade rexistra a súa mellor por-centaxe entre maiores de 65 anos (un 4,7%).


44

3.4. Competencias en francés

No conxunto das persoas entrevistadas, o 62,4% non declara ningunha competencia en francés. Xa que logo, ten algunha competencia nese idioma o 37,6% restante. Atendendo ao nivel que expresan na comprensión oral, na fala, na lectura e na escritura, e á marxe do “non declara competencias”, atópase unha concentración nas respostas na categoría “pouco”, cando menos na comprensión, na fala e na es-critura (21%, 21,6% e 17,8%, respectivamente). No caso da lectura, a porcentaxe das persoas que cren que a dominan “bastante” é lixeiramente superior á das que a dominan “pouco” (15% fronte a 13,6%)

A variable creada a partir da anterior pon de manifesto que entre as persoas entrevistadas só o 12,2% ten competencias medio-altas e elevadas (8,2% e 4%, respectivamente). Máis habituais resultan as competencias medio-baixas (18,6%). O 6,8% restante –á marxe do “non declara competencias”– só afirma ter competencias básicas.


45

A porcentaxe de persoas entrevistadas do conxunto da mostra que declara non ter ningunha compe-tencia en francés chega ao 68% no segmento de 30 a 49 anos e ao 66,9% no de 65 en diante, mentres que se sitúa no 46,1% no de menores de 30. A porcentaxe é máis elevada canto menor é o nivel de estudos das persoas entrevistadas, menor o seu nivel salarial e menor o número de idiomas estranxeiros dominados.

Competencia declarada en francés (Base: Conxunto da mostra)

Non declara

competencias

Declara

competencias

básicas

Declara

competencias

medio-baixas

Declara

competencias

medio-altas

Declara

competencias

elevadas

Idade

18-29 anos 46,1 5,7 30,9 10,6 6,730-49 anos 68,0 3,4 18,3 5,7 4,5

50-64 anos 57,5 9,4 18,2 11,7 3,1

65 anos ou máis

66,9 8,9 14,0 7,2 3,1

Total 62,4 6,8 18,6 8,2 4,0

Nivel de estu-dos


80,9 7,7 6,5 3,9 1,0


Nivel salarial

Ata 900 euros 73,3 7,8 11,2 4,2 3,5De 901 a 1.200 euros

62,0 6,3 20,1 7,9 3,8

De 1.201 a 1.800 euros

58,7 7,5 20,3 8,8 4,7


48,4 5,9 24,8 14,3 6,5

Ns/Nc 73,2 6,5 14,3 4,8 1,3Total 62,4 6,8 18,6 8,2 4,0


Non declara dominar idio-mas estranxei-ros

75,4 8,4 16,2 0,0 0,0

Declara domi-nar 1 idioma estranxeiro

55,4 5,9 22,9 11,7 4,1


29,6 2,6 19,1 30,8 17,9

Total 62,4 6,8 18,6 8,2 4,0



46

Tamén se observa unha relación lineal entre a carencia de competencias neste idioma e o menor grao de competencias en galego, pois a porcentaxe das persoas que carecen de competencias en francés é maior canto menor é o dominio do noso idioma (do 57,8% de quen declara competencias elevadas en galego ao 80,7% de quen declara competencias básicas).

Ao igual que acontecía co inglés, a porcentaxe de quen carece de competencias en francés é menor no caso das persoas que contan con algún proxenitor que si domina o francés (36,4%) que entre quen non conta con esta circunstancia (65,8%).

Se se observa a porcentaxe agregada das persoas que declaran competencias medio-altas e com-petencias elevadas, pódese comprobar que a idade volve ser determinante, pois esa porcentaxe acada o seu valor máis alto no segmento de menor idade, de menos de 30 anos. Neste punto é interesante facer unha pequena comparación cos datos recollidos por idade no dominio do inglés, o que pon de manifesto o efecto que tivo a substitución do francés polo inglés como primeira lingua estranxeira de estudo. Así, un primeiro dato que cómpre sinalar é que entre as persoas maiores de 65 anos a porcen-taxe dos que dominan francés é máis alta (10,3%) que a de quen ten competencias medio altas ou altas en inglés (4,6%). Na cohorte de 50 a 64 anos atópase un equilibrio entre ambos os grupos, pois un 14,8% domina o francés e un 15,1% o inglés, pero nas dúas de menos de 50 asistimos a unha clara prevalencia do inglés, especialmente entre menores de 30 anos (17,3% de francés fronte ao 75,1% de inglés).

Ese nivel medio-alto ou alto é máis habitual canto maior é o nivel de estudos das persoas entrevista-das (do 4,9% do nivel primario ou de Primeiro Ciclo ao 20% do universitario), maior o nivel salarial (do 7,7% do máis baixo ao 20,8% do máis alto), maior a competencia declarada en galego (do 0% de quen só declara competencias básicas ao 15,2% de quen declara competencias elevadas).

O francés é idioma estranxeiro de referencia do 15,8% das persoas enquisadas que dominan unha lingua foránea e está presente no 48,7% de quen domina cando menos dúas. Por último, ese nivel me-dio-alto ou alto de francés é máis habitual cando a persoa entrevistada é fillo/-a dalgunha persoa que tamén o domina (28,5%, fronte ao 10,1% de quen non ten algún proxenitor que o fale).

Se se presta atención aos motivos polos que se interesaron en adquirir competencias en francés as 375 persoas entrevistadas que declaran capacidades nesa lingua, vólvese atopar os estudos como prin-cipal motivación. O segundo motivo máis habitual é tamén laboral, aínda que din que se interesaron polo francés para atopar traballo ou promocionar nel o 10,1%, polo que se aprecia unha notable dife-renza co caso do inglés, onde esta porcentaxe acadaba o 32,5%.


47

As restantes motivacións presentan porcentaxes inferiores ao 10%, de modo que en terceiro lugar figura o interese xeral por saber idiomas, o desexo de “viaxar a países nos que se fala ese idioma”. Das restantes respostas, superan cando menos o 5% razóns como ter emigrado a un país no que se fala francés, por relacionarse con persoas que o falan e por cultura ou lecer.

Coma no caso do inglés, o interese polo francés debido aos estudos é a resposta máis habitual en todos os segmentos da táboa de cruzamentos. Por idade acada o 76,3% o segmento de 50 a 64 anos, e só baixa do 60% o de 30 a 49. Esta mención dos estudos como motivo é máis habitual canto maior é o nivel de estudos da persoa entrevistada. Tamén se aprecian diferenzas segundo a competencia de-clarada en varios idiomas pois, mentres se interesaron polo francés por causa dos estudos o 56,7% das persoas que dominan 1 idioma estranxeiro e o 58,4% das que dominan dous ou máis, tal porcentaxe é do 73,8% entre os que non dominan ningún.

Cal é o motivo principal polo que lle interesou o francés? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en francés, N=376)

Polos

seus

estudos

Para

atopar

traballo

/ promo-

cionar no

traballo

Porque

lle gusta

saber

idiomas

Para

viaxar

a países

nos que

se fala ese

idioma

Por ter

emi-

grado a

un país

no que

se fala

francés

Por rela-

cionarse

con per-

soas que

falen ese

idioma

Por cultu-

ra / lecer

(cine, tele-

visión,

música

etc.)

Naceu

nun país

no que

se fala

francés

Para ler

libros,

revistas,

publi-

cacións

nese

idioma

Outro

motivo

Idade

18-29 anos 64,9 14,8 9,5 11,1 0,9 11,0 11,4 0,0 0,0 7,330-49 anos 47,6 11,8 14,0 5,2 5,0 7,4 5,9 8,3 2,9 4,250-64 anos 76,3 4,8 4,6 8,7 3,4 1,6 4,4 1,2 2,4 2,265 anos ou máis

66,1 10,7 5,9 9,8 15,2 5,8 2,1 0,0 3,5 1,3

Total 63,4 10,1 8,5 8,4 6,4 6,0 5,5 2,7 2,4 3,4


48

Nivel de es-tudos


50,7 13,9 0,0 7,5 21,1 6,3 1,9 1,1 6,9 2,0

Segundo Ciclo

65,5 8,7 6,0 8,0 4,8 7,6 5,2 4,7 0,9 3,3

Universita-rios

66,1 9,8 13,0 9,0 2,8 4,8 6,8 1,9 2,0 4,0

Total 63,4 10,1 8,5 8,4 6,4 6,0 5,5 2,7 2,4 3,4De 901 a 1.200 euros

69,5 10,3 7,2 8,0 6,5 4,0 2,2 3,3 1,7 0,0

De 1.201 a 1.800 euros

53,4 14,3 8,0 8,4 8,0 7,5 4,7 2,6 6,2 5,8


68,9 4,7 12,5 10,9 2,7 5,3 8,1 2,8 0,6 3,1

Ns/Nc 65,3 10,9 9,9 10,5 2,2 6,8 6,2 1,1 0,0 0,0Total 63,4 10,1 8,5 8,4 6,4 6,0 5,5 2,7 2,4 3,4



73,8 8,3 4,3 2,0 3,2 5,0 3,4 0,5 3,9 0,4


56,7 8,7 5,8 15,1 10,9 7,4 6,6 3,7 1,0 5,1


58,4 13,8 16,8 8,6 5,2 5,6 6,7 4,4 2,3 5,2

Total 63,4 10,1 8,5 8,4 6,4 6,0 5,5 2,7 2,4 3,4

Variable filtrada. Aplícase só ás persoas que declaran algunha competencia en francés


O interese polo francés para atopar traballo ou para promocionar nel obtén a súa maior porcentaxe de resposta na cohorte de menos de 30 anos (14,8%, fronte ao 4,8% de quen ten entre 50 e 64 anos, mentres que nas dúas restantes recolle valores de arredor do 11%). Tamén obtén unha mención moi destacada entre as persoas que contan con estudos primarios ou de Primeiro Ciclo (13,9%, fronte ao 8,7% e ao 9,8% dos dous niveis superiores). Por niveis salariais supera o 10% nos tres niveis máis bai-xos, rexistrando o valor máis alto no de 1.201 a 1.800 euros (14,3%, fronte ao 4,7% do máis elevado, de 1.800 euros en diante).

O gusto por saber idiomas é máis citado polo segmento de idade de 30 a 49 anos. É máis habitual canto maior é tamén o nivel de estudos, maior o nivel salarial e maior o número de idiomas estranxei-ros que se dominan.


49

Pola súa parte, o interese por viaxar a países nos que se fale francés motiva especialmente ás persoas máis novas. Este interese é maior canto maior é tamén o nivel de estudos, aínda que con reducidas diferenzas porcentuais, e canto maior é o nivel salarial.

No caso do francés pódese comprobar que a emigración resulta un factor motivador fundamental para un perfil moi concreto. Así, o feito de ter emigrado a un país francófono é a razón aducida por un 15,2% das persoas maiores de 65 anos con competencias nesta lingua (nas restantes cohortes non pasa do 5%). Esta porcentaxe acada o 21,1% entre as persoas enquisadas que non pasaron de estudos primarios e sitúase no 18,1% entre quen está no treito máis baixo da escala de ingresos.

3.5. Competencias en alemán

O 94,9% das persoas entrevistadas non declara ningunha competencia en alemán. Entre o 5,1% que si ten algunha competencia, as respostas están moi repartidas entre as catro categorías que indican nivel na comprensión, na fala, na lectura e na escritura. En todo caso, nas catro capacidades rexístrase maior por-centaxe de resposta no “pouco” (valores entre o 2,5% e o 3%) que no “nada”, no “bastante” ou no “moito”.

Cos valores obtidos na anterior variable, a que se elabora sobre eles amosa que o 1,2% declara com-petencias básicas, o 3% competencias medio-baixas, o 0,6% competencias medio-altas e que só o 0,4% restante declara competencias elevadas. Polo tanto, só un 1% das persoas enquisadas ten un auténtico dominio da lingua xermana.


50

Competencia declarada en alemán (Base: Conxunto da mostra)


Non declara competencias 949 94,9Declara competencias básicas 12 1,2Declara competencias medio-baixas 30 3,0Declara competencias medio-altas 6 0,6Declara competencias elevadas 4 0,4Total 1.000 100,0


A porcentaxe dos que teñen competencias en alemán no conxunto da mostra é moi baixa, pois a porcentaxe das persoas que non declaran competencias nesta lingua só baixa do 93% nas quen con-tan con algún proxenitor con competencias nesa lingua (84,3%, fronte ao 95,6% que carecen de tal circunstancia familiar). Estas porcentaxes tan elevadas impiden a existencia de diferenzas significativas entre os diversos segmentos, se ben se pode apuntar a tendencia á alza da porcentaxe das persoas que teñen certa competencia en alemán a medida que se incrementan as competencias en galego ou maior resulta o número de idiomas estranxeiros coñecidos. As restantes variables permiten comprobar que, ao contrario do que acontecía no caso do inglés e do francés, non se producen variacións significativas en función de variables como a idade ou o nivel de estudos.

Igual que nos demais idiomas, ás 51 persoas entrevistadas que declararon algún nivel de compe-tencias en alemán preguntóuselles que motivacións tiveron para interesarse na súa aprendizaxe. Como se pode ver nas figuras correspondentes, os motivos laborais encabezan a lista, pois interesáronse no alemán para atopar traballo ou para promocionar nel o 31,1%.


51

Na segunda posición figura outra razón relacionada co traballo, o feito de ter emigrado (28,6%). Deste xeito, os estudos, que encabezaban a lista de motivos no caso do inglés ou do francés, sitúanse aquí na terceira posición, cun 26,4%, aínda que a pouca distancia dos dous primeiros motivos. En cuarto lugar figura o gusto por aprender idiomas, motivo sinalado polo 21,1% destas persoas entre-vistadas con competencias en alemán. O desexo de relacionarse con persoas que falan alemán foi o motivo do 11,1%, e o de viaxar a países nos que se fala alemán o do 8,8%. Pechan a lista o feito de ter nacido nun país de fala alemá (5%), o interese na cultura ou lecer (2,7%) e o desexo de ler libros, revistas ou outras publicacións nese idioma (2,3%). Ao tratarse de só 51 persoas entrevistadas, non se conta cun número suficiente de casos para realizar unha análise por segmentos estatisticamente significativa.

3.6. Competencias en italiano

O 77,9% das persoas entrevistadas carecen de competencias en italiano. Polo tanto, conta con al-gunha capacidade ao respecto o 22,1% restante.

Falando agora do italiano, ata que punto é Vde. capaz de...? (Base: Conxunto da mostra)


... Entender o italiano 77,9 0,0 10,5 9,8 1,8

... Falar italiano 77,9 6,7 9,5 5,0 0,9

... Ler en italiano 77,9 7,6 8,3 4,8 1,3

... Escribir en italiano 77,9 13,6 6,5 1,3 0,7

Tendo en conta as respostas que indican o nivel de coñecemento, compróbase que o máis habitual é ter competencias medio-altas ou elevadas na comprensión, mentres que na fala e na lectura, quen declara bastante ou moita competencia sitúase arredor do 6%. Finalmente, na expresión escrita só un 2% afirma ter bastante ou moita capacidade.

A variable creada a partir das respostas directas das persoas entrevistadas permite observar que só o 3,5% conta cun nivel medio-alto ou elevado en italiano, mentres o 18,6% declara só competencias básicas ou competencias medio-baixas.


52

A porcentaxe das persoas que non declaran competencias en italiano é só lixeiramente superior entre as persoas entrevistadas cun nivel baixo ou medio de estudos (79,8% en ambos os segmentos) que entre as que teñen estudos universitarios (74,4%). Tampouco se aprecian diferenzas significativas en función da idade ou do nivel de competencias en galego. Onde si se observan é na competencia declarada en idiomas estranxeiros, pois esa porcentaxe de quen non declara competencias en italiano é maior canto menor é o número de idiomas estranxeiros dominados. Por último, é menor entre as persoas que des-cenden de pais con coñecemento no idioma.

Competencia declarada en italiano (Base: Conxunto da mostra)

Non declara

competencias

Declara compe-

tencias básicas

Declara

competencias

medio-baixas

Declara

competencias

medio-altas

Declara compe-

tencias elevadas

Com-petencia declarada en varios idiomas


83,2 10,7 6,1 0,0 0,0


78,2 9,4 9,9 2,4 0,0


58,7 7,6 15,8 12,3 5,7

Total 77,9 9,9 8,7 2,6 0,9Algún dos pais fala italiano

Si 47,5 24,1 9,3 11,9 7,2Non 78,5 9,6 8,7 2,5 0,8

Total 77,9 9,9 8,7 2,6 0,9


53

En canto á porcentaxe agregada de quen declara competencias medio-altas ou elevadas en italiano é máis grande canto maior é o nivel de estudos da persoa entrevistada e o número de idiomas estranxeiros coñecidos. Así, o italiano é un idioma dominado por un 2,4% das persoas que declaran o dominio dunha lingua estranxeira e forma parte das competencias do 18% de quen domina dúas ou máis. Finalmente, é maior entre quen é descendente de persoas con competencias en italiano.

Mentres a análise dos motivos para interesarse por un idioma amosaba o predominio dos relacio-nados cos estudos e o traballo, no caso do italiano as tres principais motivacións apuntan cara a outro tipo de intereses. Así, o motivo máis citado entre as 221 persoas entrevistadas con competencias en italiano é o desexo de relacionarse con persoas que falen este idioma (35,3%). En segundo lugar sitúase o interese en viaxar a países nos que se fale ese idioma (25,3%) e o terceiro é o interese por poder gozar da cultura e o lecer pola oferta en italiano de cine, televisión, música etc. (15,6%).

Desta forma, non é ata a cuarta posición onde se atopa un interese relacionado co desexo de que o italiano axude a atopar traballo ou promocionar nel (12%). En quinto lugar áchase o interese xeral por saber idiomas (11,4%) e, no sexto, o interese no italiano por unha necesidade dos estudos (8,4%). En sétima posición sitúase a similitude co castelán como motivo para ter adquirido competencias no italiano (7,7%). Como é lóxico, esta resposta non se obtivo no caso do inglés nin do alemán, pero tampouco no do francés, a outra lingua romance xa analizada. Pechan a lista de motivacións o interese en ler libros, revistas ou outras publicacións en italiano (2,8%) e o feito de ter nacido nun país no que se fala esa lingua (1,6%). Outras razóns, con porcentaxes de mención inferiores ao 1%, foron recom-piladas baixo a categoría “outro motivo” (2,3%).

O interese no italiano por relacionarse con persoas que falen ese idioma é máis habitual no treito de idade de 65 anos en diante e, en menor medida, no de 30 a 49 anos, en claro contraste coas persoas máis novas, menores de 30 anos. A mención desta razón é máis habitual canto menor é o nivel de es-tudos e menor o número de idiomas dominados.


54

Cal é o motivo principal polo que lle interesou o italiano? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en italiano, N=221)

Por rela-

cionarse

con per-

soas que

falen ese

idioma

Para

viaxar

a países

nos

que se

fala ese

idioma

Por cultu-

ra / lecer

(cine, tele-

visión,

música

etc.)

Para

atopar

traballo

/ pro-

mocio-

nar no

traballo

Porque

lle gusta

saber

idiomas

Polos

seus

estu-

dos

Por ser

similar

ao caste-

lán

Por ter

emigra-

do a

un país

no que

se fala

italiano

Para ler

libros,

revistas,

publi-

cacións

nese

idioma

Naceu

nun país

no que

se fala

italiano

Outro

motivo

Idade


52,4 13,3 10,0 17,8 6,0 4,0 3,0 10,2 2,2 0,0 1,0

Total 35,3 25,3 15,6 12,0 11,4 8,4 7,7 6,0 2,8 1,6 2,3

Nivel de es-tudos


45,5 15,1 8,0 20,3 3,6 2,2 6,9 12,3 2,2 0,9 0,0

Segundo Ciclo

35,8 23,1 22,0 9,8 10,0 6,0 7,4 5,1 2,6 4,3 3,0

Universita-rios

27,8 34,2 16,3 7,7 17,9 14,6 8,5 2,2 3,5 0,0 3,4

Total 35,3 25,3 15,6 12,0 11,4 8,4 7,7 6,0 2,8 1,6 2,3


Non decla-ra dominar idiomas estranxei-ros

41,2 19,4 13,7 14,9 2,7 4,2 10,5 6,8 4,8 0,6 1,5


35,9 23,7 20,6 11,2 10,4 6,6 6,7 6,0 1,8 1,8 2,0

Declara dominar 2 ou máis idiomas es-tranxeiros

26,4 35,3 13,7 8,5 24,7 16,2 4,8 4,8 1,0 2,7 3,8

Total 35,3 25,3 15,6 12,0 11,4 8,4 7,7 6,0 2,8 1,6 2,3

Variable filtrada. Aplícase só ás persoas que declaran algunha competencia en italiano


Pola súa parte, o interese para viaxar a países nos que se fala italiano destaca nas dúas cohortes inter-medias de idade, de 30 a 49 e de 50 a 64 anos. Ao contrario que o anterior motivo, este é máis citado canto maior é o nivel formativo das persoas entrevistadas e maior o número de idiomas dominados.


55

A cultura e o lecer en italiano é citado como motivo de interese especialmente polo segmento de menos de 30 anos. Segundo o cruzamento por nivel de estudos, este é un motivo especialmente citado por quen conta con estudos de Segundo Ciclo.

As motivacións laborais son máis citadas no caso do italiano canto maior é a idade das persoas en-trevistadas que declaran competencias nese idioma, menor o seu nivel de estudos e menor o número de idiomas estranxeiros que dominan.

O interese por saber idiomas é máis mencionado como motivo para ter adquirido competencias en italiano canto menor é a idade das persoas entrevistadas, maior o seu nivel de estudos e maior o número de idiomas estranxeiros dominados.

Tamén os estudos son un motivo máis citado canto máis novas son as persoas entrevistadas con competencias en italiano, destacando especialmente a súa mención entre menores de 30 anos. Este mo-tivo é tamén máis citado canto maior é o nivel de estudos destas persoas e maior o número de idiomas estranxeiros dominados.

3.7. Lingua portuguesa e plurilingüismo en Galicia

A comparación das capacidades de comprensión, fala, lectura e escritura respecto dos cinco idiomas permite observar que a comprensión é unha das fortalezas do portugués, pois nese eido presenta por-centaxes de resposta positiva (bastante e moito, 48,1%) moi superiores ás das catro linguas restantes (34,2% o inglés, 16,6% o francés, 11,6% o italiano e 2,1% o alemán).

Ata que punto é Vde. capaz de...? (Base: Conxunto da mostra)


... Entender o portugués 39,8 0,0 12,1 39,7 8,4

... Falar portugués 39,8 11,8 27,1 18,0 3,3

... Ler en portugués 39,8 12,1 18,6 24,0 5,5

... Escribir en portugués 39,8 25,9 22,4 9,2 2,7

... Entender o inglés 46,4 0,0 19,4 24,9 9,3

... Falar inglés 46,4 3,0 25,8 18,6 6,2

... Ler en inglés 46,4 2,6 12,9 27,1 11,0

... Escribir en inglés 46,4 4,5 17,6 23,0 8,4

... Entender o francés 62,4 0,0 21,0 12,6 4,0

... Falar francés 62,4 4,4 21,6 8,4 3,1

... Ler en francés 62,4 3,5 13,6 15,0 5,6

... Escribir en francés 62,4 7,7 17,8 8,1 4,0

... Entender o italiano 77,9 0,0 10,5 9,8 1,8

... Falar italiano 77,9 6,7 9,5 5,0 0,9

... Ler en italiano 77,9 7,6 8,3 4,8 1,3

... Escribir en italiano 77,9 13,6 6,5 1,3 0,7


56

... Entender o alemán 94,9 0,0 3,0 1,7 0,4

... Falar alemán 94,9 0,4 3,0 1,2 0,5

... Ler en alemán 94,9 1,3 2,9 0,5 0,4

... Escribir en alemán 94,9 2,0 2,5 0,3 0,3

Non obstante, nos demais aspectos analizados compróbase que o portugués pasa a un segundo posto ao ser superado polo inglés tanto na fala, como na lectura e na escritura. Esta situación está vin-culada ao feito de que, como se puido comprobar, o portugués se adquire principalmente por canles informais, mentres que o inglés é a principal lingua estranxeira do actual sistema educativo español.

Se se presta atención ao nivel de competencia declarada (indicador creado para resumir a compe-tencia expresada directamente pola persoa entrevistada respecto de cada unha das catro capacidades –comprensión, lectura, fala e escritura–), pódese observar que o portugués, na comparación cos outros idiomas, é o que conta con maior porcentaxe de persoas con algún nivel de competencia (só o 39,8% das persoas entrevistadas non declara ningunha competencia no idioma luso), pero un 15,3% de quen si afirma que ten competencias manifesta só habilidades básicas, co portugués como idioma que maior porcentaxe recolle nesta categoría, fronte a un 4,8% no caso do inglés.

O portugués é o segundo idioma con maior porcentaxe de persoas entrevistadas que presentan unha competencia medio-alta ou elevada (18,4%, a 11,2 puntos porcentuais por debaixo do inglés, pero su-perando en 6,2 puntos ao francés, en 14,9 puntos ao italiano e en 17,5 puntos ao alemán). Así pois, o inglés é o que achega maior porcentaxe de persoas entrevistadas cunha competencia medio-alta ou ele-vada, froito dun dominio que se debe principalmente á aprendizaxe formal, mentres que o portugués presenta a maior porcentaxe de competencia básica ou medio-baixa (consecuencia dunha aprendizaxe de tipo espontáneo ou informal favorecida pola proximidade xeográfica a Portugal e pola similitude co galego). A debilidade principal do portugués atópase precisamente en que as persoas que teñen com-petencia no idioma presentan unhas competencias moi pobres en lecto-escritura, moito peores que as que teñen competencias en inglés ou francés.


57

Tal e como se explicou na metodoloxía, a partir das cinco variables que condensaban o nivel de com-petencia en cada idioma estranxeiro, creouse unha nova variable para medir o grao de plurilingüismo das persoas entrevistadas. Esta variable denominouse “Competencias declaradas en varios idiomas”.

Nela, as persoas entrevistadas que non acadan cando menos un nivel medio-alto en ningún idioma estranxeiro fican na categoría “non declara dominar idiomas estranxeiros”. Quen si chegase a un domi-nio medio-alto ou elevado nun idioma figura na categoría “declara dominar un idioma estranxeiro” e quen acada ese nivel de dominio en dous ou máis idiomas estranxeiros consta na categoría “declara do-minar dous ou máis idiomas estranxeiros”. Contamos así cun instrumento para medir o plurilingüismo das persoas que viven en Galicia, cando menos no que atinxe aos principais idiomas estranxeiros.

D, compróbase que o 55,4% non domina ningunha lingua estranxeira, mentres que un 28,7% afirma que domina unha e un 15,8% declara que domina cando menos dúas. Esta nova variable é de grande interese non só pola información que achega en si mesma, senón como elemento explicativo doutras, é dicir, como variable independente, como xa se viu nas páxinas precedentes.

Por provincias, a porcentaxe de persoas entrevistadas que non domina ningún idioma estranxeiro presenta valores entre o 54% de Ourense e Pontevedra e o 60% de Lugo. Por hábitats rexistra valores máis elevados canto menos urbano é o contorno (do 50% das cidades ao 62% do rural). A carencia de dominio sobre unha lingua estranxeira diminúe a medida que o fai a idade. Como se puido comprobar, o nivel de estudos é o outro factor explicativo importante á hora de analizar as competencias nun idioma, polo que a porcentaxe das persoas enquisadas que recoñecen que non dominan ningunha lingua foránea se reduce a medida que se ascende no nivel educativo. A ocupación e o salario son outras dúas variables claramente relacionadas coa presenza ou ausencia de plurilingüismo. Nunha primeira ollada á escala de ocupacións, pódese observar que as dúas categorías superiores son as que presentan as porcentaxes máis baixas das persoas que non dominan ningún idioma, 31,4% e 35,6%, porcentaxes que ascenden ao 49,1% na terceira categoría (profesionais de apoio) e ao 55,6% na cuarta (empregados/-as contables, administrativos/-as…), para dispararse finalmente as cifras entre o 62% e o 76% nas restantes categorías de ocupación. Tendo en conta o que se acaba de comen-tar sobre a ocupación, non é de estrañar que a porcentaxe das persoas que non dominan ningún idioma se


58

incremente a medida que se descende na escala salarial. Finalmente, pódese comprobar como o incremento das competencias en galego tamén supón un incremento do plurilingüismo, pois, entre quen declara com-petencias elevadas na nosa lingua, a porcentaxe de quen non domina ningún idioma fica no 44,8%, mentres que acada o 75,3% entre quen só declara competencias básicas e o 80,9% entre quen declara competencias medio-altas. De xeito similar, as persoas que aprenderon a falar tanto en galego como en castelán na infancia tamén teñen un mellor dominio das linguas estranxeiras.


Non declara

dominar idiomas

estranxeiros

Declara dominar 1

idioma estranxeiro

Declara dominar

2 ou máis idiomas

estranxeiros

Idade

18-29 anos 16,3 46,1 37,530-49 anos 44,8 36,4 18,850-64 anos 64,7 22,9 12,465 anos ou máis 76,6 17,3 6,2Total 55,4 28,7 15,8

Nivel de estu-dos

Primarios / Primeiro Ciclo 81,8 15,3 2,9Segundo Ciclo 52,5 32,6 14,9Universitarios 34,7 37,0 28,3Total 55,4 28,7 15,8

Nivel salarial

Ata 900 euros 72,1 19,3 8,6De 901 a 1.200 euros 56,6 27,9 15,5De 1.201 a 1.800 euros 53,8 29,6 16,6Máis de 1.800 euros 41,7 34,7 23,6Ns/Nc 57,6 29,5 12,9Total 55,4 28,7 15,8



75,3 24,7 0,0


80,9 15,5 3,6


68,2 21,2 10,6


44,8 34,4 20,8

Total 55,4 28,7 15,8

Lingua inicialMonolingüe 59,1 26,7 14,2Bilingüe 48,1 32,5 19,4Total 56,3 28,2 15,5


No caso das persoas que dominan un único idioma estranxeiro, as porcentaxes amosan valores pouco dispares por provincias, pero por hábitats acadan valores de arredor do 31% no contorno semiurbano e as cidades, que contrastan co 23,3% recollido no rural. Por outra parte, a porcentaxe das persoas que domina un único idioma estranxeiro é maior canto máis novas son as persoas entrevistadas, maior o seu nivel de estudos, maior o nivel de ingresos e maior a súa identidade nacional con Galicia (do 26% do segmento de prevalencia


59

do sentimento español ao 29,9% do segmento de preferencia da identidade galega). Por último, segundo o cruzamento por competencia declarada en galego, a maior competencia en galego, maior competencia en lin-guas estranxeiras. En función da ocupación, compróbase que o 47% dos/das directores/-as e xerentes domina un idioma, porcentaxe que tamén rexistra un valor elevado, 37,1%, entre o persoal técnico e profesionais científicos e intelectuais, mentres que no resto de ocupacións fica entre o 20,4% e o 29,4%.

A porcentaxe das persoas que dominan dous ou máis idiomas estranxeiros é lixeiramente superior nas cidades e rexistra valores máis elevados canto máis novas son as persoas entrevistadas, maior o seu nivel de estudos, maior o seu nivel salarial e maior a competencia en galego. Tamén neste aspecto se comproba a relación coa ocupación, pois as tres categorías máis altas son as que presentan as maiores porcentaxes de dominio de dous ou máis idiomas, con porcentaxes entre o 21,5% e o 27,3%.

As persoas que declaran dominar dous idiomas estranxeiros teñen competencias nalgunha medida principalmente en inglés e portugués. As porcentaxes sitúanse no 90% e o 87,5%, respectivamente.

Dos seguintes idiomas, podería indicarme en cales ten Vde. algún nivel de competencia, é dicir, pode entender, falar, ler ou escribir nalgunha medida, aínda que sexa un pouco?

(RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas entrevistadas que dominan dous ou máis idiomas estranxeiros, N=158 casos)


Inglés 142 90,0Portugués 139 87,5Francés 112 70,4Italiano 65 41,3Alemán 14 8,6


Se se cruza a variable creada para medir o grao de plurilingüismo coas competencias recodificadas, é dicir, a variable que ofrece unha imaxe máis precisa da competencia do suxeito, pódese observar a situación na seguinte gráfica:


60

Tal e como se pode apreciar, o portugués é a lingua que achega máis plurilingües despois do inglés, xa que o 73,4% das persoas que dominan dous idiomas estranxeiros teñen competencias medio-altas (54,4%) ou elevadas (19%) na lingua do país veciño.


61

4. Percepcións e actitudes cara ao portugués en Galicia

Este capítulo describe os resultados que se obteñen da explotación dos resultados das preguntas que se fixeron sobre a utilidade que ten a lingua portuguesa no ámbito laboral, así como a actitude da po-boación ante a presenza no ensino deste idioma. Pecha o capítulo un apartado no que se indaga sobre as actitudes lingüísticas xerais da poboación galega cara a esta lingua.

4.1. Utilidade no eido laboral

O 70,6% das persoas enquisadas con competencias en portugués considera que os seus coñecemen-tos nesa lingua non lle foron de utilidade para atopar traballo ou para mellorar o posto ou as condicións laborais, mentres que un 14,7% si afirma certa utilidade e un 10,3% sostén que lle foron de moita ou bastante utilidade neste eido.

Porén, cómpre ter en conta que, como se expuxo con anterioridade, boa parte das 602 persoas entrevis-tadas que declararon competencias en portugués recoñecen que son só competencias básicas, adquiridas de xeito informal e case espontáneo, grazas á proximidade xeográfica de Portugal e á similitude do seu idioma


62

co galego. Dada esta circunstancia, era de esperar un baixo nivel de utilidade declarada neses niveis inferiores de dominio do portugués (niveis que supoñen unha parte numericamente relevante da mostra, polo que re-baixan a porcentaxe de utilidade outorgada ao portugués sobre o conxunto das persoas entrevistadas).

A táboa de cruzamentos seguinte amosa claramente esa situación e o feito de que o nivel de utilida-de se incrementa a medida que aumenta o dominio do idioma, de xeito que a porcentaxe de quen nega esta utilidade cae dende o 83,5% rexistrado entre as persoas que manifestan competencias básicas en portugués ao 50,3% de quen ten competencias elevadas.

Como se acaba de sinalar, resulta especialmente interesante o cruzamento por competencia declara-da en portugués, pois a porcentaxe agregada das persoas que lle recoñecen moita ou bastante utilidade nese idioma é máis elevada canto maior é o coñecemento ou dominio desta lingua.

Ata que punto diría Vde. que os seus coñecementos de portugués lle foron de utilidade para atopar traballo ou para lograr un mellor posto ou mellores condicións laborais?

(Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en portugués, N=602)

Nada

útiles

Algo

útiles

Bastante

útiles

Moi

útiles

Non procede

(Non buscou

emprego)


Concellos próximos á Raia 66,2 14,4 8,1 6,2 5,1Resto dos concellos de Ou-rense e Pontevedra

73,3 14,7 5,6 3,3 3,1

Concellos da Coruña e Lugo 69,2 14,8 4,7 6,1 5,2Total 70,6 14,7 5,4 4,9 4,3

Idade


Nivel de estudos

Primarios / Primeiro Ciclo 76,6 10,5 4,4 2,1 6,4Segundo Ciclo 69,6 14,7 5,0 4,2 6,6Universitarios 66,3 18,4 6,7 8,0 0,6Total 70,6 14,7 5,4 4,9 4,3


Non declara dominar idio-mas estranxeiros

78,2 12,5 3,9 1,5 3,9


68,1 12,6 9,2 5,2 4,9


57,7 22,1 3,9 11,8 4,5

Total 70,6 14,7 5,4 4,9 4,3


63

Competencia declarada en portugués

Declara competencias bási-cas

83,5 7,3 1,5 1,3 6,3

Declara competencias me-dio-baixas

70,2 16,2 6,7 3,1 3,8

Declara competencias me-dio-altas

62,8 19,5 6,9 6,5 4,2

Declara competencias ele-vadas

50,3 15,8 6,3 27,6 0,0

Total 70,6 14,7 5,4 4,9 4,3



Por outro lado e como cabía esperar, a porcentaxe agregada das persoas que afirman que os seus coñecementos de portugués lle foron bastante ou moi útiles para atopar traballo ou mellorar de posto ou de condicións laborais é maior nos concellos máis próximos á Raia que nos restantes. Segundo o cruzamento por idade, o portugués foi de máis utilidade neste eido para os dous grupos de idade máis novos. Finalmente, cabe sinalar que esta elevada utilidade é máis habitual canto maior é o nivel de estudos das persoas entrevistadas (do 6,5% do nivel máis baixo ao 14,7% do máis alto).

Ao preguntarlles ás persoas entrevistadas con competencias en portugués pola frecuencia coa que lles foron útiles os seus coñecementos nese idioma no día a día do seu traballo, recolleuse unha respos-ta maioritariamente negativa. Así, o 56,6% destas persoas aseguran que nunca lle foron útiles. Outro 28,3% considera que lle foron útiles nalgunha ocasión e, finalmente, un 15,1% di que é consciente de que lle foron útiles moitas ou bastantes veces.

Pero a consciencia da frecuencia de que os seus coñecementos en portugués lle foron de utilidade está tamén fondamente marcada polo nivel de competencias nesta lingua. A táboa seguinte permítenos compro-bar que a porcentaxe das persoas que consideran que o portugués nunca lle foi de utilidade no desempeño cotián do seu traballo redúcese notablemente a medida que se incrementan as competencias nesta lingua.


64

A táboa de cruzamentos tamén pon de manifesto que a porcentaxe recollida na categoría “nunca” tamén baixa do 50% entre as persoas residentes en concellos próximos á Raia, os homes, menores de 30 anos e persoas con titulación universitaria.

Como se acaba de sinalar, e ao igual que na variable anterior, tamén na frecuencia coa que os co-ñecementos de portugués lle foron de utilidade no seu desempeño laboral habitual se deixa apreciar a influencia do nivel de competencia adquirido. Así, a porcentaxe das persoas que afirman que a súa competencia en portugués lle foi útil bastantes ou moitas veces é maior canto máis elevada é tamén esta competencia.

Con que frecuencia diría Vde. que lle foron de utilidade os seus coñecementos de portugués ao longo dos seus estudos ou no desempeño cotián do seu posto de traballo? (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en portugués, N=602)

NuncaAlgunha

vez

Bastantes

vecesMoitas veces


Concellos próximos á Raia 49,5 27,8 12,4 10,3Resto dos concellos de Ourense e Pontevedra

58,5 28,6 8,2 4,7

Concellos da Coruña e Lugo 56,3 28,1 12,6 2,9Total 56,6 28,3 10,8 4,3

SexoHome 48,4 31,0 14,5 6,1Muller 64,5 25,6 7,3 2,7Total 56,6 28,3 10,8 4,3

Idade

18-29 anos 45,2 33,8 17,9 3,130-49 anos 50,3 34,0 10,4 5,350-64 anos 58,1 28,9 9,7 3,265 anos ou máis 68,3 18,1 8,9 4,7Total 56,6 28,3 10,8 4,3

Nivel de estu-dos

Primarios / Primeiro Ciclo 68,5 17,1 9,6 4,8Segundo Ciclo 54,2 33,7 10,0 2,1Universitarios 48,5 33,1 12,6 5,9Total 56,6 28,3 10,8 4,3

Competencia declarada en portugués

Declara competencias básicas 76,0 18,8 3,5 1,6Declara competencias medio-baixas 56,6 30,2 9,5 3,7Declara competencias medio-altas 40,9 35,3 18,2 5,6Declara competencias elevadas 37,8 25,3 21,0 15,8

Total 56,6 28,3 10,8 4,3



Se se continúa coa análise da porcentaxe agregada das persoas que afirman que o portugués lle foi útil no seu traballo cotián bastantes ou moitas veces, obsérvase unha maior frecuencia entre quen reside en concellos próximos á Raia (22,7%, fronte ao 12,9% de quen reside no resto das provincias galegas do sur ou ao 15,5% de quen reside nas do norte).


65

Por sexos, o portugués foi útil no traballo cotiá especialmente para os homes (20,6%, fronte ao 10% das mulleres) e, por idades, ás persoas máis novas (21%, fronte a valores entre o 12,9% e o 15,7% dos tres segmentos de 30 anos en diante). Esta maior frecuencia de utilidade destaca tamén entre as persoas que posúen estudos superiores (18,5%, fronte ao 12,1% de quen ten estudos de Segundo Ciclo ou ao 14,4% de quen ten estudos primarios ou de Primeiro Ciclo).

Ao preguntarlles ás persoas que non teñen ningunha competencia en portugués sobre as posibi-lidades que cren que lles brindaría o coñecemento dese idioma no eido laboral, atópase un predo-minio da resposta negativa “nada útiles” (56,5%). No extremo contrario, un 12% considera que os coñecementos de portugués lle terían sido de moita ou bastante utilidade para atopar emprego ou para mellorar nel. Nunha situación intermedia sitúase un 23,9% das persoas enquisadas sen compe-tencias en portugués, que consideran que estes coñecementos lle poderían ter resultado algo útiles neste eido.

Dun modo similar, entre as persoas que carecen de competencias en portugués é minoritaria a porcentaxe agregada das que consideran que algúns coñecementos nesa lingua lle serían útiles no seu traballo bastantes ou moitas veces (5,4%). O “nunca” volve ser a resposta maioritaria (61,8%), ao tem-po que un 27,7% estima que eses coñecementos lle poderían ter sido de utilidade nalgunhas ocasións.


66

Con que frecuencia diría Vde. que lle terían sido de utilidade algúns coñecementos de portugués ao longo dos seus estudos ou no desempeño cotián do seu posto de traballo?

(Base: Persoas enquisadas que NON declaran competencias en portugués, N=398)


Nunca 246 61,8Algunha vez 110 27,7Bastantes veces 18 4,5Moitas veces 4 0,9Nc 20 5,1Total 398 100,0

Variable filtrada. Aplícase só ás persoas que NON declaran ningunha competencia en portugués


Entre as persoas sen competencias en portugués, a porcentaxe das que cren que algúns coñece-mentos desa lingua lle terían sido útiles para atopar emprego ou para mellorar de posto acadan o 21,3% en Pontevedra e o 14,1% en Ourense, mentres que se sitúan no 6,1% na Coruña e no 10% en Lugo. A influencia da proximidade do concello de residencia á Raia, xa que logo, inflúe tamén con valores que pasan do 7% nos concellos das provincias máis afastadas ao 23,9% nos concellos máis próximos.

Ata que punto diría Vde. que lle terían sido de utilidade algúns coñecementos de portugués para atopar traballo ou para lograr un mellor posto ou mellores condicións laborais?


Nada

útiles

Pouco

útiles

Bastante

útiles

Moi

útiles

Non procede

(Non buscou

emprego)

Nc

Provincia

A Coruña 65,9 20,5 5,3 0,8 3,0 4,5Lugo 62,2 21,1 5,6 4,4 1,1 5,6Ourense 57,7 22,5 11,3 2,8 0,0 5,6Pontevedra 38,8 31,1 15,5 5,8 1,9 6,8Total 56,5 23,9 9,0 3,0 2,1 5,5


Concellos próximos á Raia 44,2 27,9 15,9 8,0 0,0 3,9Resto dos concellos de Ou-rense e Pontevedra

43,8 29,0 14,1 4,4 1,7 7,1

Concellos da Coruña e Lugo 65,0 20,6 5,4 1,6 2,6 4,8Total 56,5 23,9 9,0 3,0 2,1 5,5

SexoHome 54,9 27,3 9,6 2,8 2,3 3,0Muller 57,8 21,2 8,5 3,1 1,9 7,5Total 56,5 23,9 9,0 3,0 2,1 5,5


67

Idade

18-29 anos 32,1 33,9 10,3 1,5 16,1 6,130-49 anos 59,9 26,2 8,8 3,4 0,0 1,750-64 anos 58,2 20,6 11,4 1,7 1,1 6,965 anos ou máis 59,7 20,6 6,8 4,1 0,5 8,3Total 56,5 23,9 9,0 3,0 2,1 5,5



Tamén se aprecia a influencia da proximidade ou distancia a Portugal no que atinxe á utilidade atribuída ao portugués no desempeño cotián do traballo por parte das persoas entrevistadas sen compe-tencias nesa lingua. Así, quen cre que lle terían sido útiles bastantes ou moitas veces acadan o 9,8% en Ourense e o 10,7% en Pontevedra, fronte ao 2,3% da Coruña e ao 1,1% de Lugo. Ademais, segundo a proximidade do concello de residencia a Portugal, tal porcentaxe é maior canto menor é a distancia (do 2% dos concellos das provincias do norte ao 20% dos concellos máis próximos á Raia).

Con que frecuencia diría Vde. que lle terían sido de utilidade algúns coñecementos de portugués ao longo dos seus estudos ou no desempeño cotiá do seu posto de traballo?


Nunca

Algunha

vez

Bastantes

veces

Moitas

vecesNc Total

Provincia




50,2 18,0 15,9 4,1 11,8 100,0


48,2 35,1 7,5 0,9 8,4 100,0


70,7 24,8 1,4 0,6 2,5 100,0

Total 61,8 27,7 4,5 0,9 5,1 100,0



4.2. Opinión sobre a presenza do portugués nas aulas galegas

O 66,2% da poboación galega entrevistada vería ben ou moi ben que nas escolas e institutos galegos houbese unha materia de portugués (o 19,4% veríao “moi ben” e o 46,8% “ben”). Un 16,3% amósase indiferente ante esa posibilidade, mentres que se declara contrario o 16,3% (o 13,3% veríao “mal” e o 3,3% “moi mal”). O 0,8% restante da mostra non responde a esta cuestión.


68

Pese ao predominio da resposta favorable na anterior variable, só o 17,3% das persoas entrevistadas sabe que tal posibilidade existe xa no ensino secundario, grazas á aprobación en 2014 da chamada Lei Paz Andrade para o fomento da aprendizaxe da lingua portuguesa.

Na opinión sobre a posibilidade de que nas escolas e institutos galegos houbese unha materia de portugués, a resposta agregada positiva (“moi ben” e “ben”) predomina en case todos os cruzamentos, salvo entre as persoas que só teñen competencias básicas en galego, que responden maioritariamente en termos negativos.

A agregación das dúas respostas positivas obtén mellor resultado no hábitat urbano (73,6%, fronte a valores arredor do 62% no rural e o semiurbano). Increméntase a medida que se reduce a idade das persoas entrevistadas (de valores arredor do 60% nos grupos de idade de máis de 50 anos a un 70,8% no


69

de 30 a 49 e ascende ata o 80,6% nos menores de 30). Tamén aumenta a medida que o fai o nivel acadé-mico. O posicionamento na escala galeguismo/españolismo tamén inflúe neste punto, pois canto maior é o sentimento identitario con Galicia maior é a porcentaxe de respostas favorables ao ensino do portugués.

Que lle parecería que nas escolas e institutos de Galicia houbese unha materia de portugués?(Conxunto das persoas entrevistadas)

Moi ben Ben

Indiferente

(NON

LER)

Mal Moi mal NcResp.

Positivas

Resp.

Negativas

Hábitat

Rural 17,3 44,9 15,5 17,0 4,5 0,8 62,2 21,5Semiurbano 16,3 45,6 20,9 12,7 3,4 1,0 61,9 16,1Urbano 24,0 49,6 12,9 10,9 2,1 0,5 73,6 13,1Total 19,4 46,8 16,3 13,3 3,3 0,8 66,3 16,6

Idade

18-29 anos 35,6 45,0 10,5 7,1 1,9 0,0 80,6 9,030-49 anos 23,1 47,7 13,8 13,2 2,2 0,0 70,8 15,450-64 anos 16,7 44,2 13,7 20,1 3,6 1,6 60,9 23,865 anos ou máis

10,6 49,0 24,1 10,3 4,8 1,3 59,5 15,1

Total 19,4 46,8 16,3 13,3 3,3 0,8 66,3 16,6

Nivel de estudos


9,3 48,6 21,4 14,1 4,5 2,1 57,9 18,6

Segundo Ciclo 15,2 51,9 14,2 14,7 4,0 0,0 67,1 18,7

Universitarios 32,5 40,5 13,8 11,4 1,4 0,3 73,1 12,9

Total 19,4 46,8 16,3 13,3 3,3 0,8 66,3 16,6

Senti-mento identita-rio

Prevalencia do sentimento español

10,7 42,6 19,5 19,3 6,9 1,1 53,3 26,2


15,5 47,6 19 14,3 3,0 0,6 63,1 17,3

Prevalencia do sentimento galego

33,6 47,3 8,4 7,9 2,2 0,6 81,0 10,1

Ns/Nc 12,7 12,7 0,0 37,8 12,7 24,3 25,3 50,4Total 19,4 46,8 16,3 13,3 3,3 0,8 66,3 16,6


As respostas positivas tamén se incrementan á par que a competencia declarada en galego (do 38,1% das persoas que teñen só competencias básicas ao 70,3% das que teñen competencias elevadas), o nú-mero de idiomas estranxeiros dominados (do 60,2% de quen non domina ningún ao 79,3% de quen domina dous ou máis) e quen fala habitualmente nas dúas linguas oficiais de Galicia.

En canto ao coñecemento da existencia da coñecida como Lei Paz Andrade sobre o fomento da aprendizaxe do portugués en Galicia, a resposta negativa é a predominante en todos os segmentos da táboa de cruzamentos. En canto á positiva, a proximidade a Portugal volve amosar a súa influencia.


70

Sabía Vde. que no 2014 o Parlamento de Galicia aprobou a Lei Paz Andrade para o fomento da aprendizaxe da lingua portuguesa e que dende entón existe a posibilidade de estudar

portugués no ensino secundario? (Conxunto de persoas entrevistadas)

Si Non Nc Total


Concellos próximos á Raia 24,5 73,4 2,1 100,0Resto dos concellos de Ourense e Pontevedra

15,4 82,2 2,4 100,0

Concellos da Coruña e Lugo 17,5 81,9 0,6 100,0Total 17,3 81,3 1,4 100,0

Idade

18-29 anos 27,5 72,0 0,5 100,030-49 anos 18,7 81,3 0,0 100,050-64 anos 14,4 83,9 1,7 100,065 anos ou máis 14,0 82,8 3,2 100,0Total 17,3 81,3 1,4 100,0

Nivel de estudos

Primarios / Primeiro Ciclo 10,2 87,2 2,6 100,0Segundo Ciclo 14,8 84,7 0,6 100,0Universitarios 26,1 72,7 1,2 100,0Total 17,3 81,3 1,4 100,0

Sentimento iden-titario

Prevalencia do sentimento español 15,0 83,9 1,2 100,0“Tan español como galego” 13,5 85,3 1,2 100,0Prevalencia do sentimento galego 28,0 70,3 1,6 100,0Ns/Nc 24,3 50,4 25,3 100,0Total 17,3 81,3 1,4 100,0

Competencia decla-rada en galego

Declara competencias básicas 5,9 94,1 0,0 100,0

Declara competencias medio-baixas 9,4 89,3 1,3 100,0

Declara competencias medio-altas 12,7 84,9 2,5 100,0Declara competencias elevadas 21,1 77,9 1,0 100,0Total 17,3 81,3 1,4 100,0


Non declara dominar idiomas es-tranxeiros

12,2 86,3 1,6 100,0

Declara dominar 1 idioma estranxeiro 18,0 80,4 1,7 100,0


34,3 65,4 0,4 100,0

Total 17,3 81,3 1,4 100,0


Tamén se aprecia a influencia da idade. Os menores de 30 –quen ten máis preto no tempo a reali-zación dos seus estudos– teñen o valor máis alto, 27,5%. O coñecemento da Lei Paz Andrade é maior canto maior é tamén o nivel de estudos das persoas entrevistadas, maior a competencia declarada en galego e maior o número de idiomas estranxeiros dominados. En función do sentimento identitario, pódese comprobar que este coñecemento é considerablemente superior entre as persoas entrevistadas con prevalencia do sentimento galeguista.


71

4.3. Actitudes xerais cara ao idioma portugués

Para medir as percepcións máis persoais e subxectivas das persoas entrevistadas respecto do portugués, someteuse á súa opinión unha serie de afirmacións para que expresasen o seu grao de acordo ou desacor-do. Algunhas desas frases estaban formuladas en termos favorables pois resaltaban aspectos positivos ou vantaxes do portugués. Outras, en cambio, estaban formuladas de modo que resaltasen aspectos negati-vos, facendo alusión a prexuízos ou visións pexorativas existentes na realidade, pero non cuantificadas.

Para unha lectura que permita a comparación dos seis aspectos non se prestará atención ás categorías de resposta empregadas polas persoas entrevistadas, senón ás categorías resultantes destas, segundo ex-presen acordo cunha visión positiva ou negativa. O gráfico seguinte facilita esa comparación.

A sonoridade do portugués é ben valorada polo 85,7% das persoas entrevistadas, que se manifestan pouco ou nada de acordo coa frase “o portugués é unha lingua que non soa ben”. A resposta máis en desacordo con esta frase é a maioritaria entre estas persoas (responde cun “totalmente en desacordo” o 48,8% delas).

A segunda frase coa que se obtivo maior porcentaxe de respostas que se poden enmarcar nunha vi-sión positiva do portugués é a de que “máis alá dos vínculos históricos e culturais, en Galicia deberíase estudar portugués porque che permite coñecer xente e facer negocios cos países de fala portuguesa” (manifestouse de acordo ou totalmente de acordo o 73,2% das persoas entrevistadas).

En terceiro lugar sitúase a frase “a Xunta de Galicia debería fomentar a aprendizaxe do portugués porque é unha lingua moi próxima que pode conceder á cidadanía e ás empresas galegas unha gran proxección internacional” (a suma das categorías de resposta “de acordo” e “totalmente de acordo” acada o 61,7%).

Cunha porcentaxe agregada de resposta que denota unha percepción positiva ou favorable cara ao portugués atópanse, en cuarta posición, a afirmación “non serve de moito estudar portugués porque non é un idioma que che vai axudar a prosperar na vida” (amósanse en contra o 61,1%) e, en quinta,


72

“ás e aos galegos non nos fai falta estudar portugués porque xa nos entendemos cos que falan esa lin-gua” (opóñense a esta idea o 61%).

A frase que suscitou menor porcentaxe de respostas favorables cara ao portugués, a pesar de ser estas as predominantes, está moi relacionada coas dúas variables analizadas respecto do ensino de portugués en Galicia: “para as e os nenos galegos sería útil que nas escolas ensinasen portugués”. A resposta favo-rable, a que se amosa de acordo ou totalmente de acordo con esa afirmación, é do 59,7% aínda que o 66,2% das persoas entrevistadas vía “ben” ou “moi ben” que se puidese ensinar portugués nas escolas e institutos de Galicia, como se analizou máis atrás.

Ata que punto está Vde. de acordo con cada unha das seguintes frases? (Conxunto das persoas entrevistadas)

Totalmente

en

desacordo

En des-

acordo

Nin de acordo

nin en desacordo

(NON LER)

De

acordo

Totalmente

de

acordo

Ns/Nc

Máis alá dos vínculos históricos e culturais, en Galicia deberíase es-tudar portugués porque che per-mite coñecer xente e facer nego-cios cos países de fala portuguesa

4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8

A Xunta debería fomentar a aprendizaxe do portugués por-que é unha lingua moi próxima que pode conceder á cidadanía e ás empresas galegas unha gran proxección internacional

7,1 18,2 5,4 47,3 14,5 7,5

Para as e os nenos galegos sería útil que nas escolas ensinasen por-tugués

7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1

O portugués é unha lingua que non soa ben

48,8 36,9 3,4 7,3 2,0 1,6

Non serve de moito estudar por-tugués porque non é un idioma que che vai axudar a prosperar na vida

17,3 43,8 6,9 23,6 4,8 3,7

Ás e aos galegos non nos fai falta estudar portugués porque xa nos entendemos cos que falan esa lin-gua

15,9 45,1 4,1 27,9 4,9 2,1

A pesar deste claro predominio das visións positivas cara ao portugués, a enquisa evidencia que na sociedade galega aínda existe unha porcentaxe considerable de persoas con claros prexuízos e visións pexorativas sobre o portugués. Así, pódese comprobar que segundo un 28,4% o portugués non axuda a prosperar na vida, que para un 31% non é útil que as e os nenos-as galegos/-as estuden portugués e que para un 32,8% á poboación galega non lle fai falta estudar esa lingua porque xa a entende.


73

Se se observan as porcentaxes agregadas das dúas respostas positivas ante a frase “o portugués é unha lingua que non soa ben”, é dicir, as dúas que se amosan en desacordo, a devandita visión é a predomi-nante en todos os segmentos da táboa de cruzamentos, pero con valores moi dispares nalgún caso. Así, rexístranse valores máis elevados canto maior é a distancia á Raia, polo que non é nas zonas máis próximas a Portugal onde se atopa a maior oposición á idea de que o portugués non soa ben. Tamén ten mellor actitude quen se sente só ou principalmente galego/-a que quen se sente só ou principalmente español/-a.

Ata que punto está Vde. de acordo coa frase:“O portugués é unha lingua que non soa ben”?

Total-

mente

en desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo nin

en desacor-

do (NON

LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

positiva

Visión

negativa

Proximi-dade a Portugal

Concellos próxi-mos á Raia

44,8 31,3 4,8 8,9 7,5 2,7 76,1 16,3

Resto dos conce-llos de Ourense e Pontevedra

50,5 35,4 2,7 7,5 2,0 1,8 85,9 9,5


48,2 38,9 3,6 6,9 1,2 1,2 87,0 8,1

Total 48,8 36,9 3,4 7,3 2,0 1,6 85,7 9,4



35,2 38,7 5,1 10,3 7,9 2,8 73,9 18,2


48,6 38,2 3,3 6,9 1,5 1,5 86,8 8,4


54,7 33,4 3,0 7,3 1,0 0,5 88,2 8,3

Ns/Nc 62,2 0,0 0,0 0,0 0,0 37,8 62,2 0,0Total 48,8 36,9 3,4 7,3 2,0 1,6 85,7 9,4


Por idades esa oposición é máis habitual canto máis novas son as persoas entrevistadas (do 70,4% do segmento de 65 anos en diante ao 96% do de menores de 30). Tamén é máis frecuente canto máis elevado é o nivel de estudos (do 73,4% do máis baixo ao 93,9% do máis alto), maior o seu nivel salarial (do 75,4% do máis baixo ao 95,5% do máis alto), maior a súa competencia en galego (do 52,2% da básica á 90,3% da elevada) e maior o número de idiomas estranxeiros que domina (do 81,4% de quen non domina ningún ao 95% de quen domina dous ou máis). Tamén teñen unha actitude máis positiva cara ao portugués as persoas que falan habitualmente dúas linguas (galego e castelán).


74

A manifestación do acordo (“de acordo” ou “totalmente de acordo”) coa afirmación de que “máis alá dos vínculos históricos e culturais, en Galicia deberíase estudar portugués porque che permite coñecer xente e facer negocios cos países de fala portuguesa” é a maioritaria en case todos os segmentos da táboa de cruzamentos seguinte, salvo entre as persoas que declaran só competencias básicas en galego, que achegan maior porcentaxe de resposta agregada negativa (a que se amosa en desacordo coa afirmación anterior).

A resposta favorable ao portugués en relación con esta frase rexistra valores superiores ao 70% nas catro provincias, se ben destaca especialmente en Pontevedra. As porcentaxes de acordo coa frase son máis elevadas canto máis novas son as persoas entrevistadas e maior é o seu nivel de estudos.

Ata que punto está Vde. de acordo coa frase:“Máis alá dos vínculos históricos e culturais, en Galicia deberíase estudar portugués porque che

permite coñecer xente e facer negocios cos países de fala portuguesa”?

Total-

mente

en desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de acordo

nin en desa-

cordo (NON

LER)

De

acordo

Total

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

negativa

Visión

positiva

Provin-cia

A Coruña 5,0 15,3 5,0 53,3 17,0 4,3 20,3 70,3Lugo 4,5 12,0 3,5 58,0 15,5 6,5 16,5 73,5Ourense 6,5 12,0 4,0 52,0 18,0 7,5 18,5 70,0Pontevedra 4,0 8,7 6,0 55,3 22,3 3,7 12,7 77,7Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2

Idade

18-29 anos 2,1 5,6 3,2 61,7 25,2 2,3 7,6 86,930-49 anos 3,4 16,3 3,6 60,2 15,2 1,2 19,7 75,450-64 anos 7,3 10,4 7,1 46,7 25,4 3,2 17,6 72,165 anos ou máis

5,4 11,8 5,7 51,4 14,4 11,3 17,2 65,8

Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2

Nivel de estudos


5,7 11,1 6,8 49,9 16,7 9,8 16,8 66,6

Segundo Ciclo 4,4 14,5 5,3 58,5 15,3 2,1 18,8 73,8Universitarios 4,3 11,2 3,2 54,7 23,9 2,7 15,5 78,6Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2



13,7 20,4 5,1 41,4 12,9 6,5 34,1 54,3


3,6 12,0 6,2 56,8 16,5 4,9 15,6 73,2


3,1 9,5 2,0 54,8 27,3 3,3 12,6 82,1

Ns/Nc 50,4 0,0 0,0 12,7 12,7 24,3 50,4 25,3Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2



75

En todas estas variables resulta relevante o sentimento identitario da persoa enquisada, incremen-tándose a porcentaxe de visións positivas cara ao portugués a medida que o fai o sentimento identitario con Galicia. O grao de acordo coa afirmación de que o estudo do lingua de Portugal permite coñecer xente e facer negocios increméntase a medida que o fai a súa competencia en galego (do 42,1% de quen ten só competencias básicas ao 77,3% de quen as ten elevadas) e maior é o número de idiomas es-tranxeiros que manexa (do 69,6% de quen non domina ningún ao 79,1% de quen domina polo menos dous). O cruzamento por nivel salarial mostra que a porcentaxe de resposta favorable a esta afirmación rexistra valores entre o 74,6% e o 79,6% nos tres segmentos de 901 euros en diante, pero non pasa do 68,1% no treito retributivo máis baixo, de ata 900 euros.

A porcentaxe de persoas entrevistadas que se mostra “de acordo” ou “totalmente de acordo” coa afirmación “a Xunta debería fomentar a aprendizaxe do portugués porque é unha lingua moi próxima que pode conceder á cidadanía e ás empresas galegas unha gran proxección internacional” é maioritaria en case todos os segmentos da táboa de cruzamentos, salvo entre quen se sente só ou principalmente español/-a e quen declara só competencias básicas no galego, que mostra maior nivel de desacordo que de acordo.

Ata que punto está Vde. de acordo coa frase:“A Xunta debería fomentar a aprendizaxe do portugués porque é unha lingua moi próxima que

pode conceder á cidadanía e ás empresas galegas unha gran proxección internacional”?

Total-

mente

en desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo nin

en desacordo

(NON LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/

Nc

Visión

negativa

Visión

positiva

Sentimen-to identi-tario

Prevalencia do sen-timento español

15,2 31,8 2,2 29,9 9,8 11,1 47,0 39,7


6,3 19,4 7,3 48,5 11,0 7,5 25,8 59,5


4,8 9,6 2,2 52,3 25,4 5,6 14,4 77,7

Ns/Nc 50,4 0,0 0,0 12,7 12,7 24,3 50,4 25,3Total 7,1 18,2 5,4 47,3 14,5 7,5 25,3 61,7

Com-petencia declarada en galego


18,8 27,3 0,0 10,3 24,7 18,8 46,2 35,0


11,6 17,0 11,2 40,3 6,2 13,7 28,6 46,6


6,2 19,6 6,4 49,8 12,1 5,9 25,8 61,9


6,4 17,5 4,3 48,4 16,5 6,9 23,9 64,9

Total 7,1 18,2 5,4 47,3 14,5 7,5 25,3 61,7



76

A agregación das respostas favorables é máis habitual canto máis novas son as persoas entrevistadas (do 55,6% do segmento de máis idade ao 75% do de menos), maior o seu sentimento identitario con Galicia, maiores as súas competencias en galego e maior o número de idiomas que coñece (do 56,6% que non domina ningún ao 73,1% que domina dous ou máis). Tamén teñen unha actitude máis fa-vorable as persoas que aprenderon a falar en galego e castelán na infancia e as que falan habitualmente nestas dúas linguas. O cruzamento por frecuencia de visita a Portugal mostra un interesante contraste, pois a porcentaxe de quen se declara de acordo con esta afirmación presenta valores do 51-53% nos dous segmentos de menor frecuencia, que contrastan cos de 62-67% nas tres categorías de maior fre-cuencia.

A visión positiva, é dicir, a que se mostra en desacordo coa idea de que “non serve de moito estudar portugués porque non é un idioma que che vai axudar a prosperar na vida” é apoiada polo 67,3% das persoas entrevistadas que residen na provincia de Pontevedra, fronte ao 51,5% de Ourense e valores de arredor do 60% da Coruña e Lugo. Esa visión positiva é máis habitual no hábitat urbano (66,5%, fronte ao 56,6% do semiurbano ou ao 59,5% do rural). Atendendo á idade, compróbase que presenta maiores porcentaxes canto menor é a idade da persoa entrevistada (do 47,5% do segmento de 65 anos en diante ao 81,9% do segmento máis novo, de 18 a 29) e, como acontece na maioría das variables analizadas, pódese concluír que o maior salto entre grupos de idade se produce á altura dos 50 anos. En función do nivel académico, a visión favorable ao portugués é máis habitual canto maior é o nivel de estudos.

Ata que punto está Vde. de acordo coa frase: “Non serve de moito estudar portugués porque non é un idioma que che vai axudar

a prosperar na vida?

Total-

mente

en desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo nin

en desacor-

do (NON

LER)

De

acor-

do

Total-

mente

de

acordo

Ns/

Nc

Visión

positiva

Visión

negativa

Nivel de estudos


10,6 37,7 5,3 34,4 6,3 5,8 48,3 40,7




12,6 31,4 6,7 35,2 9,5 4,6 43,9 44,7


14,6 44,9 7,7 23,8 5,5 3,6 59,5 29,2


26,2 46,8 5,0 17,8 1,2 3,0 72,9 19,0

Ns/Nc 26,2 12,7 0,0 36,9 0,0 24,3 38,8 36,9Total 17,3 43,8 6,9 23,6 4,8 3,7 61,1 28,4


77



13,5 40,3 5,6 29,7 5,7 5,3 53,8 35,3


17,5 50,1 10,2 16,7 3,8 1,7 67,6 20,6


30,1 44,6 5,6 14,6 3,5 1,6 74,7 18,1

Total 17,3 43,8 6,9 23,6 4,8 3,7 61,1 28,4


O cruzamento por competencia declarada en galego e lingua inicial amosa as porcentaxes máis altas de visión positiva entre quen ten competencias medio-altas e elevadas e quen aprendeu a falar en dúas linguas (galego e castelán). Aquelas increméntanse a medida que o fai o número de idiomas estranxei-ros dominados e canto maior é o sentimento identitario con Galicia. Por último, esa visión positiva é máis habitual entre os tres segmentos dos que visitan Portugal cando menos unha vez cada dous anos (valores entre o 60% e o 65,4%, fronte ao 56% dos que visitan o país veciño con menor frecuencia e o 54,5% dos que non o visitaron nunca).

No caso da frase “ás e aos galegos non nos fai falta estudar portugués porque xa nos entendemos con quen fala esa lingua”, a visión positiva, é dicir, a que se amosa en desacordo ou totalmente en desacor-do, presenta notables diferenzas por segmentos. Dese xeito, a visión positiva destaca, por provincias, na de Pontevedra (69%, fronte a valores entre o 54,5% e o 61% nas tres provincias restantes). Esa visión é máis habitual canto máis urbano é o hábitat (do 53,5% do rural ao 66,6% das cidades).

Ata que punto está Vde. de acordo coa frase: “Ás e aos galegos non nos fai falta estudar portugués porque xa nos

entendemos con quen fala esa lingua”?

Total-

mente

en desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo nin

en desacordo

(NON LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/

Nc

Visión

positiva

Visión

negativa


Declara compe-tencias básicas

0,0 31,0 0,0 30,2 20,0 18,8 31,0 50,2


10,7 35,4 5,8 41,8 3,8 2,5 46,0 45,7


17,7 41,5 3,5 31,1 5,6 0,6 59,2 36,7

Declara compe-tencias elevadas

16,5 48,8 4,2 24,1 4,3 2,1 65,3 28,4

Total 15,9 45,1 4,1 27,9 4,9 2,1 61,0 32,8



78

Ao igual que nas outras frases analizadas, as visións positivas son máis frecuentes canto menor é a idade das persoas entrevistadas (do 45,7% do segmento de maior idade ao 76,2% do de menor), maior o seu nivel de estudos (do 43,5% do máis baixo ao 75,6% do máis alto) e maior o nivel de ingresos (do 45,8% do segmento con menor retribución mensual ao 72,9% do segmento coa maior, máis de 1.800 euros).

Unha vez máis compróbase a influencia do sentimento identitario, pois a visión favorable ao estudo do portugués baixa ata o 45,1% entre quen se sente só ou principalmente español/-a, mentres que aca-da o 67% nos segmentos das persoas que se senten só ou principalmente galegas. Esta visión tamén se incrementa a medida que o fai o grao de competencia en galego, se o suxeito aprendeu a falar en galego e castelán e maior é o número de idiomas estranxeiros dominados. Finalmente vólvese comprobar que esa visión favorable mellora canto maior é a frecuencia coa que se visita Portugal (do 38,8% de quen nunca viaxou a Portugal ao 67,1% de quen o fai máis dunha vez ao ano).

No caso da frase “para as e os nenos galegos sería útil que nas escolas ensinasen portugués”, a visión positiva, é dicir, a que expresa que a persoa entrevistada está “de acordo” ou “totalmente de acordo”, é máis frecuente entre os que viaxan máis a Portugal e os que falan galego e castelán habitualmente fronte aos que falan nunha soa lingua. Tamén supera o 60% en Pontevedra e Lugo (65,3% e 64% respectiva-mente), mentres que na Coruña fica no 53,7%. Tal visión é máis habitual entre quen reside nas cidades (67,3%, fronte a porcentaxes arredor do 55% do rural e do semiurbano).

Ata que punto está Vde. de acordo coa frase: “Para as e os nenos galegos sería útil que nas escolas ensinasen portugués”?

Total-

mente

en desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo nin

en desacordo

(NON LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

negativa

Visión

positiva

Frecuen-cia de visita a Portugal

Máis dunha vez ao ano

6,0 20,9 7,0 50,1 14,3 1,5 27,0 64,5

Unha vez ao ano

11,3 26,3 3,3 47,3 9,8 2,1 37,5 57,0

Unha vez cada dous anos

5,7 18,2 11,2 54,0 9,5 1,5 23,8 63,5

Con menos frecuencia

5,9 27,4 10,1 49,5 3,8 3,3 33,3 53,2

Nunca viaxou a Portugal

9,2 31,0 6,7 45,2 5,1 2,9 40,2 50,3

Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7

Lingua habitual

Monolingüe 7,6 26,6 10,5 43,1 8,9 3,3 34,2 52,0Bilingüe 7,2 22,4 5,7 52,2 11,0 1,5 29,6 63,1Ns/Nc 0,0 16,6 0,0 75,5 7,9 0,0 16,6 83,4Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7



79

En función da idade compróbase que a utilidade do seu ensino recolle porcentaxes de acordo de preto do 54% nas dúas cohortes de máis de 50 anos, ascendendo ata o 62,8% no treito de 30 a 49 anos, para acadar finalmente o 75,2% entre menores de 30 anos. Na liña do analizado ata este punto, as porcentaxes positivas increméntanse a medida que se ascende no nivel formativo (do 49,2% do nivel primario ao 70,7% do universitario), maior é o grao de sentimento identitario con Galicia (do 40,8% de quen se sente só ou principalmente español/-a ao 72,7% de quen se sente só ou principalmente gale-go/-a), maior o nivel de competencia en galego (do 35% do nivel básico ao 64,2% do elevado) e maior a competencia en idiomas estranxeiros (do 52,4% de quen non domina ningún idioma estranxeiro ao 74,2% de quen domina dous ou máis).

Como se explicou no capítulo no que se dá conta da metodoloxía, resumiuse toda a información procedente das preguntas atitudinais en dúas únicas categorías. A actitude xeral da poboación cara ao portugués presenta o resultado que se pode observar na gráfica seguinte.

Tal e como se pode ver, tres cuartas partes da poboación teñen una actitude positiva cara ao portu-gués, pero unha cuarta parte da poboación ten unha actitude negativa. Os cruzamentos coas variables independentes que resultaron estatisticamente significativos recóllense na última táboa do anexo.

A actitude é máis positiva entre habitantes urbanos, de menor idade, con máis estudos, con ocupa-cións laborais de prestixio social e ingresos elevados. Tamén inflúe positivamente o sentimento identi-tario galego e visitar Portugal con frecuencia. O perfil lingüístico dos suxeitos con esa actitude positiva é máis bilingüe que monolingüe, dado que teñen actitudes mellores as persoas que aprenderon a falar en galego e castelán, entre quen usa esas dúas linguas habitualmente no seu día a día e, posiblemente en relación con isto, entre quen ten unha boa competencia en galego. Tamén teñen unha actitude positiva en maior medida as persoas que dominan o portugués ou outras linguas estranxeiras.


80


81

5. Interese na aprendizaxe dun novo idioma

Este capítulo describe os resultados que se obteñen ao interrogar as persoas entrevistadas sobre que lingua desexarían aprender á marxe do repertorio de linguas que xa dominan.

Ao preguntarlles que novo idioma lles gustaría comezar a aprender (descartados aqueles idiomas nos que xa dispoñen dalgunha competencia), a resposta máis citada é “ningún” (32,3%), porcentaxe á que se lle podería engadir o 0,8% de quen non soubo que responder.

Entre os idiomas mencionados, o inglés é o que presenta a maior porcentaxe de resposta (26,1%). O segundo máis citado, aínda que xa a 15 puntos de distancia, é o alemán (10,9%). O chinés pecha este grupo dos tres idiomas máis desexados cun 9,7% de mención.

O francés ocupa a cuarta posición (7,7%), o italiano a quinta (5%) e non é senón no sexto lugar por orde porcentual onde se sitúa o portugués, cun 1,9% (aínda que, como se viu no seu momento, é o idioma no que maior porcentaxe de persoas enquisadas di ter competencias xa, polo que para eles esta xa non era unha posible opción de resposta). Dos demais idiomas citados, só supera o 1% o xaponés (1,6%). Os que non acadan nin o 1% foron recompilados na categoría residual “outro” (3,8%).


82

A resposta que indica que as persoas entrevistadas non terían interese en aprender ningún novo idioma é a máis habitual na meirande parte dos segmentos da táboa de cruzamentos, salvo entre as persoas menores de 30 anos (que citan en maior medida o alemán –22,4%– e o chinés –20,3%– que “ningún” –16,8%–) e o segmento de 50 a 64 anos (responde “ningún” o 30,4%, pero desexaría apren-der inglés o 35,3%). Tampouco predomina “ningún” entre quen ten estudos primarios ou de Primeiro Ciclo (o 37,7% da dita categoría vese superado polo 45,4% de quen cita o inglés). O mesmo ocorre coas persoas que non dominan ningún idioma estranxeiro (desexarían aprender inglés o 38,3%, valor lixeiramente superior ao de quen non desexaría aprender ningún, 36,7%).

Con independencia de que saiba ou non algún idioma estranxeiro, se tivese oportunidade de aprender un novo idioma, que idioma lle gustaría comezar a aprender?

Inglés FrancésPortu-

guésAlemán Italiano Chinés Xaponés Outro Ningún Nc

SexoHome 20,9 5,1 1,1 14,6 3,5 12,1 2,7 5,3 34,0 0,7Muller 30,8 10,1 2,6 7,6 6,4 7,6 0,6 2,5 30,8 1,0Total 26,1 7,7 1,9 10,9 5,0 9,7 1,6 3,8 32,3 0,8

Idade

18-29 anos 3,7 9,1 2,6 22,4 11,6 20,3 4,3 7,1 16,8 2,330-49 anos 16,7 12,3 3,0 14,0 7,1 12,6 2,9 3,7 27,4 0,450-64 anos 35,3 5,3 2,1 10,4 2,5 7,7 0,5 4,7 30,4 1,265 anos ou máis 38,9 3,9 0,2 2,8 1,9 3,7 0,0 1,8 46,4 0,5Total 26,1 7,7 1,9 10,9 5,0 9,7 1,6 3,8 32,3 0,8

Nivel de estudos

Primarios / Primei-ro Ciclo

45,4 6,0 0,4 4,7 1,6 2,6 0,8 0,6 37,9 0,0

Segundo Ciclo 23,4 7,3 1,6 15,1 6,5 12,1 2,8 4,5 26,0 0,8Universitarios 11,5 9,6 3,6 12,4 6,7 13,9 1,3 5,9 33,3 1,7Total 26,1 7,7 1,9 10,9 5,0 9,7 1,6 3,8 32,3 0,8

Nivel salarial

Ata 900 euros 35,9 4,6 0,0 6,1 2,5 6,8 0,7 1,3 42,0 0,0De 901 a 1.200 euros

25,5 9,4 1,0 12,6 7,3 8,4 2,2 3,3 30,3 0,0

De 1.201 a 1.800 euros

26,4 9,6 2,1 12,9 4,7 9,7 1,5 3,6 28,5 1,1


16,8 4,4 2,8 13,1 5,7 13,5 1,2 7,3 33,7 1,6

Ns/Nc 28,8 9,7 3,2 8,2 4,3 9,6 2,4 2,8 29,8 1,2Total 26,1 7,7 1,9 10,9 5,0 9,7 1,6 3,8 32,3 0,8



38,3 6,0 1,7 6,9 3,6 4,6 0,7 1,6 36,7 0,0


14,2 11,5 2,4 13,8 6,7 12,4 3,8 4,2 29,1 2,0


5,3 7,0 1,6 19,6 7,0 23,0 1,1 10,8 22,8 1,7

Total 26,1 7,7 1,9 10,9 5,0 9,7 1,6 3,8 32,3 0,8



83

A última das excepcións é a de quen domina dous ou máis idiomas estranxeiros, pois no seu caso non desexarían aprender outro idioma o 22,8%, pero o 23% (2 décimas máis) desexaría aprender chinés.

O inglés é especialmente citado nesta variable polas mulleres e rexistra maiores porcentaxes canto maior é a idade das persoas entrevistadas (do 3,7% do segmento máis novo ao 38,9% do máis vello), menor o nivel de estudos (do 11,5% do nivel universitario ao 45,4% do nivel de primaria ou Primeiro Ciclo), menor o nivel retributivo (do 16,8% do máis alto ao 35,9% do máis baixo) e menor o número de idiomas estranxeiros dominados (do 5,3% de quen domina dous ou máis ao 38,3% de quen non domina ningún). Con estas porcentaxes e á marxe da categoría “ningún”, o inglés é o idioma máis citado en case todos os segmentos da táboa. As excepcións son as constituídas polo segmento máis novo do cruzamen-to por idade, o das persoas con titulación universitaria no cruzamento por nivel de estudos e o de quen domina dous ou máis idiomas estranxeiros no último cruzamento da táboa. Á hora de interpretar estes datos, débese ter en conta que estes tres segmentos son xustamente os que presentaban un maior grao de competencias en inglés e, por tanto, agora son menos as persoas que poden iniciarse no seu estudo.

Neste caso non se pode prestar atención ao portugués, dado que só é mencionado por 19 persoas enquisadas, un número claramente insuficiente como para sometelo a unha análise segmentada. Si se pode, porén, facer algún apuntamento sobre o alemán e o chinés. Nos dous casos obsérvase que son máis citados polos homes que polas mulleres e polos segmentos de idade de menos de 50 anos, especialmente no treito de menos de 30 anos, no que ambos presentan porcentaxes superiores ao 20% (22,4% e 20,3% respectivamente). Ademais, ambos incrementan a súa mención a medida que se sobe na escala salarial, superando o 13% no treito superior.

Ás 261 persoas entrevistadas que, aínda que non teñen competencias en inglés, apuntan que lles gustaría comezar a aprendelo, preguntóuselles polos motivos. A resposta máis habitual fai referencia ao feito de ser, ao seu xuízo, o idioma máis falado a nivel internacional (32,2%).


84

Moi relacionado con ese motivo principal, o segundo máis citado é o da súa utilidade para viaxar a países nos que se fala (31,4%). Cunha porcentaxe claramente inferior, sitúase en terceira posición o desexo de relacionarse con persoas que falan inglés (18,3%).Tras eses tres principais motivos, en cuarto lugar sitúanse as razóns laborais, “para atopar traballo / promocionar no traballo” (14,7%). En quinto lugar está o interese pola cultura e o lecer en inglés, como o cine, a televisión, a música etc. (12,2%). Os tres motivos menos citados son o interese xeral por saber idiomas (6%), o interese en ler libros, re-vistas ou outras publicacións en inglés (1,7%) e a utilidade dese idioma para os estudos (1,1%). Outras respostas, que pola súa reducida porcentaxe de mención foron agrupadas na categoría “outro”, supoñen en conxunto o 6,3% do total. Un 2,5% destas persoas entrevistadas non respondeu a esta cuestión.

Os motivos máis sinalados polas 77 persoas entrevistadas que, aínda que non saben francés, o sinalaron como a lingua que lles gustaría comezar a aprender son o interese xeral por saber idiomas (21,5%), o desexo de relacionarse con persoas que o falan (16%) e o de viaxar a países nos que predomine o seu uso (15,7%).

O cuarto motivo máis habitual é o da súa utilidade para atopar traballo ou promocionar laboral-mente (10,9%). A facilidade de aprender francés sitúase na quinta posición (10,2%) e, a só 3 décimas, no sexto chanzo atópase a súa beleza e sonoridade (9,9%).Tamén, por debaixo do 10%, sitúanse razóns como as relacionadas cos estudos (9,5%), o interese pola cultura ou o lecer en francés (9,2%), a proxi-midade xeográfica de Francia (4,5%) ou o interese en ler libros, revistas ou outras publicacións nese idioma (1,8%). As respostas con menor porcentaxe de mención foron recollidas na categoría “outro”, que aglutina o 6,1% das respostas. O 0,8% destas 77 persoas entrevistadas non soubo ou non quixo precisar os motivos para sinalar o francés como a lingua que lles gustaría aprender.


85

Entre as 19 persoas entrevistadas que, aínda que non teñen competencias en portugués, o citan como idioma que lle gustaría comezar a aprender, o motivo máis sinalado é o da proximidade xeográ-fica de Portugal a Galicia (41,5%).

Con porcentaxes de mención ben inferiores, pero pouco dispares entre si, figuran en segundo e terceiro lugar razóns como o interese por relacionarse con persoas que falen portugués (23,5%) e o interese por saber idiomas (22,8%). “Para viaxar a países nos que se fala portugués” é un motivo citado polo 14,4% destas persoas entrevistadas (3 persoas). “Para atopar traballo ou promocionar nel” é citado polo 6% (1 persoa). A mesma porcentaxe corresponde ao interese no portugués “polos estudos” (6%). A categoría residual “outro” recolle respostas que pola súa singularidade e escasa porcentaxe de men-ción non merecían constituír categorías específicas e que, en conxunto, supoñen un 25,9% (5 persoas).

O 37,4% das 109 persoas entrevistadas que, aínda que non teñen coñecemento de alemán, desexa-rían comezar a aprendelo, xustifican ese interese nas vantaxes do alemán para atopar traballo ou para mellorar de posto. Deste xeito, as razóns laborais encabezan a lista de motivos para aprender alemán entre quen non ten competencias nel, como tamén ocorría con quen si declaraba competencias ao respecto.


86

Xa a 20 puntos porcentuais a segunda motivación máis citada por estas persoas entrevistadas é o interese en viaxar a países nos que se fale alemán (15,1%) e a terceira é o interese en relacionarse con persoas que o falen (14,8%). A utilidade que se lle atribúe ao alemán e o interese na cultura e o lecer en alemán figuran en cuarta e quinta posicións (14,3% e 12,6%, respectivamente). O interese xeral por saber idiomas (8,5%), o gusto polo alemán ou o feito de que resulte interesante (6%) e os estudos (3,6%) son as demais razóns máis citadas. A categoría “outro” (3,3%) recolle aquelas outras respostas que individualmente non acadaban porcentaxes suficientes para constituír categorías diferenciadas. Un 2,3% destas 109 persoas entrevistadas non soubo indicar as motivacións do seu desexo de saber alemán (3 persoas).

Os motivos máis sinalados entre as 50 persoas entrevistadas que, aínda que non saiban italiano o citan como lingua que lles gustaría comezar a aprender, son o desexo de viaxar a países nos que se fala (36,4%) e o interese na cultura e o lecer en italiano (30,4%).


87

A terceira motivación máis apuntada é a do gusto polo italiano ou a consideración desta lingua como interesante (20,3%). En cuarta posición atópase o interese xeral por coñecer idiomas (13,6%). Xa por debaixo do 10% figuran razóns como a posibilidade de relacionarse con persoas que falen ita-liano (8,5%), o interese por Italia (7,7%), a facilidade que se lle atribúe á aprendizaxe do italiano (5%) e as cuestións relacionadas con atopar traballo ou mellorar nel (3,5%) e os estudos (2,7%).

Entre as 97 persoas entrevistadas que, aínda que non saben chinés, o sinalan como idioma que lles gustaría comezar a aprender, os motivos máis citados son os relacionados coas posibilidades laborais. Así, consideran que lles interesaría aprender chinés para atopar traballo ou para promocionar nel o 37,9%.


88

A segunda razón máis citada é a consideración de China como unha potencia económica mundial (21,5%). En terceira posición figura a importancia atribuída ao chinés como lingua dunha poboación de gran tamaño, o que a converte nunha das máis faladas (17,8%). En cuarto lugar sitúase o gusto por saber idiomas (13,2%) e en quinto está o interese na cultura e o lecer en chinés (10,8%).

Outras razóns apuntadas son o desexo de relacionarse con persoas que falen chinés (7,9%), o in-terese en viaxar a países nos que se fale (6,8%) e o interese que suscita o idioma ou a cultura chinesas (5,7%). Os estudos son un motivo citado nesta variable polo 0,7% (1 única persoa). O 2,3% destas persoas non soubo ou non quixo responder a esta cuestión.

A metade das 16 persoas entrevistadas que desexarían comezar a aprender xaponés faríano motiva-dos polo seu interese na cultura e o lecer (cine, televisión, música…) nese idioma (49%).


89

A segunda razón máis citada é a do interese xeral por saber idiomas (29,4%). A terceira é o interese en viaxar a países nos que se fala o idioma nipón (10,6%). A cuarta é o desexo de relacionarse con persoas que o falan (7%). O 10,9% destas persoas non soubo precisar a razón pola que lle gustaría aprender xaponés.


90


91

6. ConclusiónsOs poderes públicos de Galicia veñen impulsando a través da súa acción lexislativa e executiva dis-

tintas accións para fomentar o portugués en Galicia. Tanto o Parlamento, a partir da aprobación da Lei 1/2014, do 24 de marzo, para o aproveitamento da lingua portuguesa e vínculos coa lusofonía, como a Xunta de Galicia, a través de distintas accións educativas e culturais, entenden que a proximidade lingüística do galego co portugués lle ofrece á poboación galega unha vantaxe competitiva.

A medición das competencias lingüísticas da poboación indica que, efectivamente, a situación de par-tida é de certa vantaxe porque existe unha gran competencia en portugués. O portugués e o inglés son os idiomas estranxeiros nos que unha maior porcentaxe de galegos e galegas afirma ter algún grao de com-petencia. En terceiro lugar sitúase o francés, en cuarto o italiano e en quinto o alemán. Seis de cada dez persoas galegas entrevistadas declaran que posúen competencias en portugués, pero só o 18% conta con competencias medio-altas ou elevadas. Na variable que resume o nivel de competencias en portugués, a categoría máis habitual entre as persoas que dispoñen de capacidades é a de quen ten un nivel medio-baixo ou básico, polo que catro de cada dez das persoas que declaran competencias na lingua do país veciño recoñecen un nivel elemental nesta. Así, malia ser a lingua na que maior porcentaxe de galegos/-as teñen certo nivel de competencias, cando se trata da poboación que realmente domina un idioma, o portugués é amplamente superado polo inglés. Os datos mostran que nas competencias pasivas (comprensión e lectura) se recollen elevadas porcentaxes de persoas que se declaran con bastante competencia. De feito, a com-prensión é unhas das fortalezas do portugués, pois nese eido presenta porcentaxes de resposta positiva moi superiores ás das catro linguas restantes. En cambio, nas competencias activas como a capacidade de falar, a resposta máis habitual é “pouco” e, no caso da escrita, “nada”. O portugués é a lingua que conta con maior porcentaxe de persoas con algún nivel de competencia pero, en gran medida, con competencias básicas. Así pois, o inglés é o que achega maior porcentaxe de persoas entrevistadas cunha competencia alta, froito dun dominio que se debe, principalmente, á aprendizaxe formal, mentres que o portugués presenta a meirande porcentaxe de competencia medio-baixa, froito dunha aprendizaxe de tipo informal.

De feito, as tres principais canles a través das que se adquiriron as competencias en portugués gar-dan relación cunha aprendizaxe informal, case espontánea, allea ás vías formais de aprendizaxe e favo-recida pola proximidade xeográfica de Galicia con Portugal e pola similitude do portugués co galego, froito da súa orixe común. Así, a proximidade xeográfica a Portugal é o medio polo que unha maior porcentaxe de persoas entrevistadas con competencias en portugués aprenderon o que saben dese idio-ma. A segunda canle máis citada é a da aprendizaxe no contorno persoal, con amizades, parella... e a similitude entre o portugués e o galego é sinalada como a terceira vía máis frecuente. A cuarta canle por porcentaxe de mención é a da aprendizaxe durante estadías en países de fala portuguesa. No quinto posto atópase a primeira canle decididamente formal: a escola ou instituto, que comprende un escaso 4% de quen ten algunha competencia nese idioma.


92

É obvio que estas diferenzas gardan unha relación estreita coa presenza das linguas no sistema educativo. Así, segundo os datos oficiais das autoridades educativas, o inglés de forma moi destacada, seguido do francés e do alemán, ocupan os primeiros postos no ensino de linguas estranxeiras para poboación infantil e adulta en Galicia, mentres que o portugués é aprendido formalmente por unha pequena minoría. No aspecto positivo cómpre sinalar que entre as persoas máis novas se observa un notable incremento das canles académicas na aprendizaxe do idioma do país veciño. Do mesmo xeito, débese destacar que estas canles formais de aprendizaxe tamén presentan porcentaxes notablemente superiores á media entre as persoas enquisadas que realmente dominan o portugués, é dicir, aquelas que teñen competencias medio-altas ou elevadas. Disto derívase que, se coa situación actual existe un nivel de competencia estimable, todo fai prever que cun incremento do ensino formal a competencia melloraría sensiblemente.

Moi relacionada coa competencia e a situación de “vantaxe” está a relativa facilidade da poboación galega para aprender portugués. O portugués é percibido como a lingua máis sinxela de aprender (oito de cada dez galegos/-as considera que aprender portugués ten ningunha ou pouca dificultade). Como cabía esperar, as linguas romances son as que presupoñen menor dificultade, aínda que con notables diferenzas entre elas. Así, a escasa dificultade que percibe a poboación galega para aprender portugués elévase para o italiano e o francés. O inglés e o alemán son considerados como idiomas de maior difi-cultade, en especial o segundo. En función da idade, esa apreciación acada a súa porcentaxe máis baixa entre os menores de 30 anos. Tamén teñen menos dificultade as persoas que teñen un nivel de estudos máis alto.

Un achado salientable da presente investigación ten que ver co perfil das persoas con maior compe-tencia en portugués e en linguas estranxeiras en xeral. Por exemplo, tal e como cabía esperar, un maior nivel de dominio do inglés vai asociado a un maior nivel de ingresos e ocupacións laborais de maior status social. Tamén son maiores os salarios entre os que saben francés. Algo máis novo é o feito que se corrobora de que canto mellor sexa a competencia en portugués, máis altos son os ingresos e que este alto nivel é máis frecuente na parte alta da escala de ocupacións laborais, o que parece apuntar cara a unha valoración positiva do mercado de traballo desta lingua. Tamén son mellores as competencias canto menor é a idade das persoas entrevistadas e canto maior é o seu nivel de estudos. Como na maior parte dos idiomas analizados, a competencia alta en portugués é máis frecuente entre as persoas con proxenitores que dominan o portugués.

Un achado negativo é a escasa utilidade que unha parte importante da sociedade galega lle confire ao portugués en relación con outras linguas. Case toda a cidadanía galega considera moi ou bastante importante coñecer idiomas, pero non percibe a mesma utilidade entre eles. Así, mentres case a tota-lidade da poboación considera o inglés moi ou bastante útil, tal porcentaxe sitúase en sete de cada dez no caso do francés e do alemán, para caer ao 54% no caso do portugués e aínda menos no do italiano.

A relación con persoas que falen portugués é a motivación máis habitual para interesarse nese idioma, en segundo lugar o interese por viaxar a países lusófonos, seguido da similitude co galego. En cuarto lugar sitúase a proximidade xeográfica a Portugal como motivo do interese por aprender o seu idioma. Así, as catro principais motivacións están directa ou indirectamente relacionadas coa veciñan-za con Portugal. En consecuencia, non é senón no quinto lugar onde aparecen os motivos laborais, pois interesouse no portugués para atopar traballo ou para mellorar nel só o 10% das persoas que teñen algunha competencia nese idioma. Os motivos laborais son as razóns máis aducidas no caso do inglés e do alemán e sitúase no segundo posto no caso do francés, de maneira que só no caso do italia-


93

no (cuarto) e do portugués, os motivos laborais non se sitúan entre os primeiros para interesarse por un idioma. Aínda máis, sete de cada dez persoas enquisadas con competencias en portugués afirman que esta lingua non lle foi de utilidade para atopar traballo ou para mellorar o posto ou as condicións laborais. Ao preguntar a quen non ten competencia ningunha en portugués sobre as posibilidades que cre que lle brindaría o coñecemento dese idioma no eido laboral atópase un predominio de respostas negativas.

Do mesmo xeito, ao preguntarlles ás persoas entrevistadas que novo idioma lles gustaría comezar a aprender (descartados aqueles idiomas en que xa dispoñen dalgunha competencia), unha cuarta parte contesta o inglés, seguido do alemán e do chinés. O francés ocupa a cuarta posición, o italiano a quinta e non é ata o sexto lugar por orde porcentual onde se sitúa o portugués, para un escaso 1,9%. De novo, as razóns para aprender a maioría destes idiomas están referidas á utilidade, pero para o portugués cí-tanse razóns relacionadas coa proximidade.

Son as persoas novas as que atopan maior utilidade nas linguas en xeral e no portugués en particular. Unha característica específica deste idioma fronte ao resto de linguas estranxeiras é que se percibe de maior utilidade para aquelas persoas que teñen un sentimento identitario máis galego e as que residen cerca de Portugal. Igualmente, a motivación laboral para aprender portugués destaca entre o persoal técnico e profesionais de apoio e, en función do salario, é algo máis frecuente nos rangos superiores. Finalmente, cabe sinalar que as motivacións relacionadas coa procura de traballo ou ascensos están máis presentes tamén nas xeracións máis novas. Por outra banda, a utilidade no eido laboral e a frecuencia coa que os coñecementos de portugués foron de utilidade no día a día do seu traballo increméntase notablemente entre as persoas que teñen competencias elevadas na lingua do país veciño.

En contraste con esta escasa utilidade percibida, hai que salientar que existen unhas boas actitudes xerais por parte da poboación galega cara ao idioma portugués. A percepción positiva das persoas en-trevistadas predomina en todas as dimensións analizadas, se ben se observan notables diferenzas entre unhas e outras. Existe un desacordo case unánime sobre o suposto dunha sonoridade desagradable do portugués e un acordo de case tres cuartas partes da poboación sobre o interese que tería estudar esa lingua para facer negocios. Suscita un acordo menor, de arredor de seis de cada dez galegos, cando se trata de afirmacións que implican unha intervención pública máis decidida, como que a Xunta fomen-te a aprendizaxe desa lingua. Dous terzos da poboación galega entrevistada verían ben ou moi ben que houbese unha materia de portugués. Pese ao predominio da resposta favorable na anterior variable, menos de dúas de cada dez das persoas entrevistadas saben da existencia da chamada Lei Paz Andrade e de que a posibilidade de estudar a lingua do país veciño existe xa no ensino secundario.

En xeral, apréciase unha actitude máis positiva cara ao portugués canto menor idade teñen as per-soas entrevistadas, canto maior é a súa formación, o seu coñecemento de idiomas estranxeiros en xeral e portugués en particular, as súas competencias en galego, o seu nivel de ingresos, o seu sentimento galeguista e a súa frecuencia de viaxe a Portugal. Tamén teñen unha actitude máis positiva as persoas que aprenderon a falar en galego e castelán e as que usan esas dúas linguas habitualmente. De xeito similar, o coñecemento da Lei Paz Andrade destaca nos municipios máis próximos a Portugal, no seg-mento dos/das menores de 30 anos e entre quen amosa unha prevalencia de Galicia no seu sentimento nacional. Este coñecemento presenta maiores porcentaxes de afirmación canto maior é o nivel de estu-dos, maior a competencia declarada en galego e maior o número de idiomas estranxeiros dominados.

A pesar deste claro predominio das visións positivas, na sociedade galega existen porcentaxes con-siderables de persoas con claros prexuízos e visións pexorativas sobre o portugués. Así, hai que sinalar


94

que para un terzo da poboación galega o portugués non axuda a prosperar na vida, non é útil que na infancia se aprenda nin fai falta estudalo. Un 16% é contrario a que se imparta portugués nas escolas.

Outro achado moi relevante é a relación do portugués co plurilingüismo. Pese a que máis da metade da poboación galega non domina ningunha lingua estranxeira, un terzo afirma dominar unha e un 15,8% declara dominar cando menos dúas. Así, se os datos amosan que para máis da metade da poboa-ción galega que manifesta que domina unha lingua, esa é o inglés e, no caso das persoas que falan dúas ou máis, a porcentaxe ascende a máis do 80%, tamén é certo que o portugués é o idioma estranxeiro de referencia do 23,6% das persoas enquisadas que dominan unha lingua foránea e está presente entre as capacidades do 73,4% das que dominan cando menos dúas. O relativo alto número de persoas con competencias suficientes en dúas linguas estranxeiras ten unha relación moi estreita co feito de que moitos destes suxeitos plurilingües teñen unha boa competencia en portugués, é dicir, o portugués é a lingua que máis plurilingües achega despois do inglés. Esta competencia en linguas estranxeiras rexistra valores máis elevados canto máis urbano é o contorno e menor é a idade. O nivel de estudos, a ocupación e o salario son outras variables claramente relacionadas positivamente co plurilingüismo.

Por último, pese a que non foi un resultado que se prevía atopar entre os obxectivos da investiga-ción, hai que salientar que se detectou unha influencia moi positiva da competencia en galego en todo o relativo ás competencias en linguas estranxeiras en xeral e en portugués en particular. Os resultados mostran con claridade que as persoas con competencias altas en galego, é dicir, as que teñen un bo nivel en todas as destrezas, incluída a escrita, semellan ter máis facilidade para os idiomas. Un primeiro feito que non debería resultar sorprendente é que os suxeitos con mellor competencia lingüística en galego teñen mellor competencia en portugués. Resulta máis destacable que a competencia lingüística en galego tamén favorece a competencia en inglés, francés e incluso alemán. Relacionado con isto está o feito de que estas competencias inflúen na percepción do maior ou menor grao de dificultade na aprendizaxe de idiomas estranxeiros, é dicir, para quen sabe galego resulta máis fácil aprender idiomas. Tamén se comprobou que un bo nivel de galego supón un incremento do plurilingüismo.

Malia non ter que estar relacionado co anterior, o feito de ter aprendido a falar en dúas linguas na infancia, nomeadamente en galego e castelán, tamén ten un efecto moi positivo en diferentes dimen-sións relacionadas coas linguas. Por exemplo, estas persoas perciben máis utilidade no portugués que aquelas que aprenderon a falar nunha soa lingua. As persoas bilingües iniciais teñen ademais menos dificultade para aprender inglés e, xa que logo, presentan mellores competencias nesa lingua. De feito, os datos sinalan que as persoas que aprenderon a falar en galego e castelán na infancia teñen maior probabilidade de ser plurilingües de adultos.

Anexos


97

Relación de táboas

Táboa 1. Gustaríame saber se considera Vde. que hoxe en día ten ningunha, pouca, bastante ou moita importancia coñecer idiomas estranxeiros . . . . . . . . . . . . . .99

Táboa 2. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Inglés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99

Táboa 3. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Francés . . . . . . . . . . . . . . . . . .100

Táboa 4. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber... - Portugués . . . . . . . . . . . . . . . . .101

Táboa 5. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Alemán . . . . . . . . . . . . . . . . . .102

Táboa 6. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Italiano . . . . . . . . . . . . . . . . . .103

Táboa 7. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Portugués . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103

Táboa 8. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Italiano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105

Táboa 9. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Francés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106

Táboa 10. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Inglés . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107

Táboa 11. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Alemán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109

Táboa 12. Competencia declarada en portugués (Base: Conxunto da mostra) . . . . . . . . . . . . . . .110

Táboa 13. Cal é o motivo principal polo que lle interesou o portugués? (RESPOSTA MÚLTIPLE)(Base: Enquisados que declaran competencias en portugués, N=602) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112

Táboa 14. Competencia declarada en inglés (Base: Conxunto da mostra) . . . . . . . . . . . . . . . . . .115

Táboa 15. Cal é o motivo principal polo que lle interesou o inglés? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en

inglés, N=536) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117

Táboa 16. Competencia declarada en francés (Base: Conxunto da mostra) . . . . . . . . . . . . . . . . .118

Táboa 17. Cal é o motivo principal polo que lle interesou o francés? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en francés, N=376) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119

Táboa 18. Competencia declarada en alemán (Base: Conxunto da mostra) . . . . . . . . . . . . . . . . .120

Táboa 19. Competencia declarada en italiano (Base: Conxunto da mostra) . . . . . . . . . . . . . . . . .121

Táboa 20. Cal é o motivo principal polo que lle interesou o italiano? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en italiano, N=221) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122

Táboa 21. Competencia declarada en varios idiomas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123

Táboa 22. Que lle parecería que nas escolas e institutos de Galicia houbese unha materia de portugués? (Conxunto das persoas entrevistadas) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124

Táboa 23. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase “O portugués é unha lingua que non soa ben”? (Conxunto das persoas entrevistadas) . . . . . . . . . . . . . . . . .125

Táboa 24. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase “Máis alá dos vínculos históricos e culturais, en Galicia deberíase estudar portugués porque che permite coñecer xente e facer negocios cos países de fala portuguesa”? (Conxunto das persoas entrevistadas) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126

Táboa 25. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase: “A Xunta debería fomentar a aprendizaxe do portugués porque é unha lingua moi próxima que pode conceder á cidadanía e ás empresas galegas

unha gran proxección internacional”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128Táboa 26. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase “Non serve de moito

estudar portugués porque non é un idioma que che vai axudar a prosperar na vida? (Conxunto das persoas entrevistadas) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129

Táboa 27. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase: “Ás e aos galegos non nos fai falta estudar portugués porque xa nos entendemos con quen fala esa

lingua”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131

Táboa 28. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase: “Para as e os nenos galegos sería útil que nas escolas ensinasen portugués”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132

Táboa 29. Actitude cara ao portugués (excluídos o “Ns/Nc” e a resposta neutra) . . . . . . . . . . . .135


99


Táboa 1. Gustaríame saber se considera Vde. que hoxe en día ten ningunha, pouca, bastante ou moita importancia coñecer idiomas estranxeiros

Ningunha

importancia

Pouca im-

portancia

Bastante

importancia

Moita

importanciaTotal

Resp.

Negativas

Resp.

Positivas

A Coruña 1,7 1,3 27,3 69,7 100,0 3,0 97,0Lugo 1,5 2,0 35,0 61,5 100,0 3,5 96,5Ourense 0,5 1,5 30,5 67,5 100,0 2,0 98,0Pontevedra 2,3 2,0 30,3 65,3 100,0 4,3 95,7Total 1,7 1,7 29,7 66,9 100,0 3,4 96,6Home 0,6 1,9 33,2 64,4 100,0 2,4 97,6Muller 2,8 1,5 26,6 69,1 100,0 4,3 95,7Total 1,7 1,7 29,7 66,9 100,0 3,4 96,6Primarios / Primeiro Ciclo

3,5 1,4 30,5 64,7 100,0 4,8 95,2

Segundo Ciclo 1,5 1,1 29,2 68,1 100,0 2,7 97,3Universitarios 0,4 2,4 29,5 67,7 100,0 2,8 97,2Total 1,7 1,7 29,7 66,9 100,0 3,4 96,6

Táboa 2. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Inglés

Ningunha

utilidade

Pouca

utilidade

Bastante

utilidade

Moita utili-

dade

Ns/

Nc

Resp.

Negativas

Resp.

Positivas

Provincia

A Coruña 0,3 1,0 22,0 76,7 0,0 1,3 98,7Lugo 1,5 2,0 31,5 65,0 0,0 3,5 96,5Ourense 1,0 2,0 21,5 75,5 0,0 3,0 97,0Pontevedra 1,0 2,0 27,7 69,3 0,0 3,0 97,0Total 0,8 1,6 25,1 72,5 0,0 2,4 97,6

Hábitat

Rural 1,1 1,0 24,5 73,4 0,0 2,1 97,9Semiurbano 0,3 1,5 24,4 73,7 0,0 1,9 98,1Urbano 1,0 2,1 26,2 70,7 0,0 3,1 96,9Total 0,8 1,6 25,1 72,5 0,0 2,4 97,6

SexoHome 0,4 2,9 27,9 68,9 0,0 3,3 96,7Muller 1,1 0,4 22,6 75,8 0,0 1,6 98,4Total 0,8 1,6 25,1 72,5 0,0 2,4 97,6


100

Idade

18-29 anos 0,0 0,9 18,7 80,3 0,0 0,9 99,130-49 anos 0,0 2,0 30,6 67,4 0,0 2,0 98,050-64 anos 0,9 1,7 23,9 73,5 0,0 2,6 97,465 anos ou máis 1,9 1,3 22,3 74,5 0,0 3,2 96,8Total 0,8 1,6 25,1 72,5 0,0 2,4 97,6

Nivel de estudos

Primarios / Pri-meiro Ciclo

2,0 1,6 28,2 68,2 0,0 3,5 96,5




1,0 2,6 28,0 68,5 0,0 3,5 96,5


0,7 0,4 22,7 76,2 0,0 1,1 98,9

Declara dominar 2 ou máis idio-mas estranxeiros

0,4 0,4 19,2 80,1 0,0 0,8 99,2

Total 0,8 1,6 25,1 72,5 0,0 2,4 97,6


Táboa 3. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Francés

Ningunha

utilidade

Pouca

utilidade

Bastante

utilidade

Moita

utilidadeNs/Nc

Provincia



Idade



101




3,3 27,6 47,5 20,7 0,8


2,8 31,3 50,0 15,8 0,0


0,7 17,3 61,2 20,8 0,0

Total 2,8 27,1 50,4 19,3 0,5

Táboa 4. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber... - Portugués

Ningunha

utilidade

Pouca

utilidade

Bastante

utilidade

Moita

utilidade Ns/Nc

Resp.

Negativas

Resp.

Positivas

Provincia

A Coruña 7,0 41,7 36,3 13,3 1,7 48,7 49,7Lugo 7,5 43,0 38,0 11,0 0,5 50,5 49,0Ourense 8,0 39,0 33,0 19,5 0,5 47,0 52,5Pontevedra 6,3 32,3 41,7 19,3 0,3 38,7 61,0Total 7,0 38,3 38,0 15,8 0,9 45,3 53,8



5,4 28,5 41,5 23,9 0,7 34,0 65,3


7,1 35,3 39,0 18,4 0,3 42,4 57,3


7,1 42,0 36,7 12,8 1,4 49,1 49,5

Total 7,0 38,3 38,0 15,8 0,9 45,3 53,8


Idade


Nivel de estudos


11,1 36,3 33,7 17,0 1,9 47,4 50,7



102



8,5 40,4 33,5 15,9 1,7 49,0 49,4


6,7 38,3 40,2 14,8 0,0 45,0 55,0


1,9 31,0 49,4 17,6 0,0 32,9 67,1

Total 7,0 38,3 38,0 15,8 0,9 45,3 53,8

Identidade nacional


10,0 48,8 29,3 10,6 1,3 58,8 39,9


6,6 39,6 38,0 14,9 0,8 46,3 52,9


5,7 31,0 42,0 20,3 1,0 36,6 62,3

Ns/Nc 48,5 12,7 13,5 25,3 0,0 61,2 38,8Total 7,0 38,3 38,0 15,8 0,9 45,3 53,8

Lingua inicialMonolingüe 7,6 38,9 36,0 16,3 1,2 46,5 52,3Bilingüe 4,1 36,9 45,2 13,5 0,3 41 58,7Total 6,7 38,4 38,4 15,6 0,9 45,1 54


Táboa 5. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Alemán

Ningunha

utilidade

Pouca

utilidade

Bastante

utilidade

Moita

utilidadeNs/Nc

Resp.

Negativas

Resp.

Positivas



Non declara do-minar idiomas estranxeiros

6,0 22,1 43,5 23,5 4,9 28,1 66,9


4,6 26,4 47,9 20,3 0,9 30,9 68,2


3,3 23,6 46,0 27,1 0,0 26,8 73,2

Total 5,2 23,6 45,2 23,1 3,0 28,7 68,3



103


Táboa 6. Que utilidade cre Vde. que ten hoxe en día saber...? - Italiano

Ningunha

utilidade

Pouca

utilidade

Bastante

utilidade

Moita

utilidadeNs/Nc

Resp.

Negativas

Resp.

Positivas


Idade

18-29 anos 5,9 53,2 31,2 9,8 0,0 59,1 40,930-49 anos 6,6 52,6 33,8 6,6 0,3 59,2 40,450-64 anos 8,6 51,4 29,1 10,4 0,5 60,0 39,565 anos ou máis

10,6 36,0 30,3 18,3 4,8 46,6 48,6

Total 8,2 47,6 31,3 11,3 1,6 55,8 42,6


Non declara dominar idio-mas estranxeiros

8,8 44,0 30,1 14,2 2,9 52,7 44,3


9,4 53,1 31,5 6,1 0,0 62,5 37,5


3,7 50,4 35,1 10,8 0,0 54,1 45,9

Total 8,2 47,6 31,3 11,3 1,6 55,8 42,6


Táboa 7. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Portugués

Ningunha

dificul-

tade

Pouca

dificul-

tade

Bastante

dificul-

tade

Moita

dificul-

tade

Ns/Nc

Ningunha

/ Pouca

dificultade

Bastante

/ Moita

dificul-

tade



31,3 55,8 7,5 2,0 3,4 87,1 9,6


22,2 59,1 9,5 8,1 1,1 81,3 17,6


24,0 56,8 10,6 7,0 1,5 80,9 17,6

Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5 81,6 16,9



104

Idade


Nivel de estu-dos


22,7 50,4 11,7 13,3 1,9 73,1 25,0


Identidade nacional

Prevalencia dosentimento español

19,7 52,0 15,4 9,3 3,5 71,8 24,7


22,6 60,0 9,3 6,6 1,5 82,6 15,9

Prevalencia dosentimento galego

29,3 54,3 9,4 6,2 0,8 83,6 15,6

Ns/Nc 25,3 26,2 0,0 48,5 0,0 51,5 48,5Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5 81,6 16,9



5,9 46,4 7,1 24,7 16,0 52,2 31,8

Declara compe-tenciasmedio-baixas

23,8 44,8 15,9 15,5 0,0 68,6 31,4

Declara compe-tenciasmedio-altas

26,7 53,1 9,5 9,3 1,3 79,8 18,8


23,3 62,1 9,3 4,0 1,3 85,4 13,3

Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5 81,6 16,9



18,4 58,1 11,4 9,6 2,5 76,5 21,0


26,9 58,0 9,5 5,2 0,4 84,9 14,7


38,1 55,0 5,8 1,1 0,0 93,1 6,9

Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5 81,6 16,9

Algún dos pais fala portugués

Si 26,4 59,4 11,8 2,4 0,0 85,8 14,2Non 23,8 57,5 9,9 7,2 1,6 81,3 17,1Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5 81,6 16,9


105


Lingua habitual

Monolingüe 19,5 58,3 9,1 10,5 2,6 77,8 19,7Bilingüe 26,6 57,0 10,1 5,3 1,0 83,7 15,4Ns/Nc 11,1 65,6 23,3 0,0 0,0 76,7 23,3Total 24,0 57,6 9,9 7,0 1,5 81,6 16,9


Táboa 8. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Italiano

Ningunha

dificultade

Pouca difi-

cultade

Bastante

dificultade

Moita difi-

cultadeNs/Nc

Ningunha

/ Pouca

dificultade

Bastante

/ Moita

dificultade


Idade


7,7 45,6 23,8 19,1 3,8 53,3 42,9

Total 5,5 55,0 25,5 12,1 1,9 60,5 37,6

Nivel de estudos


6,3 39,8 28,6 22,1 3,2 46,2 50,7


Competen-cia declarada en varios idiomas


3,4 47,1 29,9 16,9 2,7 50,5 46,8


5,9 62,8 21,8 8,0 1,5 68,7 29,8


12,0 68,7 16,4 2,9 0,0 80,7 19,3

Total 5,5 55,0 25,5 12,1 1,9 60,5 37,6Algún dos pais fala italiano

Si 13,1 70,6 16,2 0,0 0,0 83,8 16,2Non 5,3 54,7 25,6 12,3 2,0 60,0 38,0Total 5,5 55,0 25,5 12,1 1,9 60,5 37,6



106

Táboa 9. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Francés

Ningunha

dificultade

Pouca di-

ficultade

Bastante

dificultade

Moita difi-

cultadeNs/Nc

Ningunha

/ Pouca

dificultade

Bastante

/ Moita

dificultade

Hábitat



Idade


Nivel de estudos


3,2 29,6 27,9 35,1 4,3 32,8 62,9


Nivel salarial

Ata 900 euros 2,3 33,8 27,2 33,1 3,7 36,0 60,3De 901 a 1.200 euros

2,7 39,6 32,8 23,1 1,8 42,3 55,9

De 1.201 a 1.800 euros

4,0 41,1 34,6 19,1 1,3 45,1 53,7


7,7 41,0 29,9 19,6 1,8 48,7 49,6

Ns/Nc 7,7 31,1 33,4 21,8 6,0 38,8 55,2Total 5,0 37,6 31,9 22,7 2,8 42,6 54,6



2,1 32,2 32,4 30,0 3,4 34,3 62,4


6,4 43,4 31,7 15,3 3,2 49,7 47,0


12,6 46,2 30,3 11,0 0,0 58,8 41,2

Total 5,0 37,6 31,9 22,7 2,8 42,6 54,6Algún dos pais fala francés

Si 12,3 51,3 25,7 9,8 1,0 63,6 35,4Non 4,0 35,8 32,7 24,4 3,0 39,9 57,1Total 5,0 37,6 31,9 22,7 2,8 42,6 54,6



107


Táboa 10. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Inglés

Nin-

gunha

dificul-

tade

Pouca

dificul-

tade

Bastante

dificul-

tade

Moita

dificul-

tade

Ns/Nc

Ningunha

/ Pouca

dificul-

tade

Bastante

/ Moita

dificul-

tade

Hábitat


Idade


Nivel de estudos

Primarios / Primeiro Ciclo 2,0 13,9 31,8 48,7 3,5 15,9 80,5Segundo Ciclo 12,0 31,7 31,1 23,3 2,0 43,7 54,4Universitarios 12,6 37,8 35,4 12,9 1,3 50,4 48,3Total 9,1 28,3 32,8 27,6 2,2 37,3 60,5

Ocupa-ción

Directores/-as e xerentes 22,8 31,5 22,1 22,0 1,7 54,3 44,0Técnicos/-as e profesionais científicos e intelectuais

14,3 34,5 32,2 17,4 1,7 48,8 49,5

Técnicos/-as; profesionais de apoio

9,9 39,2 29,9 18,8 2,1 49,2 48,7

Empregados/-as contables, administrativos e outros/-as empregados/-as de oficina

7,3 28,4 41,2 22,5 0,6 35,7 63,7

Traballadores/-as dos servizos de restauración, persoais, pro-tección e vendedores/-as

10,3 23,5 33,5 30,0 2,7 33,8 63,5

Traballadores/-as cualifica-dos/-as no sector agrícola, gandeiro, forestal e pesqueiro

0,0 12,8 29,9 47,6 9,7 12,8 77,5

Artesáns/ás e traballadores/-as cualificados/-as das industrias manufactureiras e a constru-ción (excepto operadores/-as de instalacións)

1,7 23,0 36,5 36,3 2,5 24,7 72,9

Operadores/-as de instalacións e maquinaria, e montado-res/-as

8,1 26,1 26,6 36,3 2,9 34,2 62,9

Ocupacións elementais 6,2 21,0 30,1 41,4 1,3 27,2 71,6Ocupacións militares 17,0 17,0 33,9 32,2 0,0 33,9 66,1Nc 4,7 32,3 32,4 30,6 0,0 37,0 63,0Total 9,1 28,3 32,8 27,6 2,2 37,3 60,5


108

Nivel salarial

Ata 900 euros 4,4 18,2 29,6 44,6 3,3 22,6 74,2De 901 a 1.200 euros 8,7 27,6 34,2 27,9 1,5 36,4 62,1De 1.201 a 1.800 euros 8,1 33,9 35,1 22,0 0,9 42,0 57,1Máis de 1.800 euros 13,7 29,9 36,7 17,8 1,9 43,6 54,5Ns/Nc 9,3 28,5 27,3 31,0 3,9 37,8 58,2Total 9,1 28,3 32,8 27,6 2,2 37,3 60,5

Com-petencia decla-rada en galego

Declara competencias básicas 11,7 14,8 34,2 33,4 5,9 26,5 67,6Declara competencias me-dio-baixas

4,3 14,7 25,3 53,7 2,1 19,0 79,0


8,2 22,7 33,4 34,3 1,5 30,8 67,7

Declara competencias elevadas 10,2 33,5 33,7 20,2 2,4 43,6 53,9Total 9,1 28,3 32,8 27,6 2,2 37,3 60,5

Com-petencia decla-rada en varios idiomas


3,2 16,5 36,9 40,8 2,7 19,7 77,7

Declara dominar 1 idioma es-tranxeiro

13,6 42,5 29,7 12,1 2,1 56,1 41,8


21,5 43,6 24,3 9,7 0,9 65,1 34,0

Total 9,1 28,3 32,8 27,6 2,2 37,3 60,5Algún dos pais fala inglés

Si 24,8 41,8 22,8 9,1 1,5 66,7 31,8Non 7,5 26,9 33,9 29,5 2,3 34,4 63,4

Total 9,1 28,3 32,8 27,6 2,2 37,3 60,5

Lingua inicial

Monolingüe 7,8 28,4 31,3 30,5 2,0 36,2 61,8Bilingüe 11,4 28,3 36,9 20,7 2,6 39,7 57,7Total 8,7 28,4 32,7 28,0 2,2 37,1 60,7



109


Táboa 11. Que grao de dificultade cre que ten ou tería para Vde. aprender...? - Alemán

Ningunha

dificultade

Pouca difi-

cultade

Bastante

dificultade

Moita difi-

cultadeNs/Nc

Ningunha

/ Pouca

dificultade

Bastante

/ Moita

dificul-

tade


Idade


2,6 4,4 17,5 70,4 5,0 7,1 87,9

Total 1,6 4,6 27,6 64,0 2,2 6,3 91,5

Nivel de estudos


2,5 6,0 21,3 67,4 2,7 8,5 88,8


Competen-cia declarada en varios idiomas


1,0 4,3 24,2 68,1 2,4 5,3 92,3


1,9 5,0 31,7 59,1 2,3 6,9 90,8


3,2 5,1 31,8 58,3 1,6 8,4 90,1

Total 1,6 4,6 27,6 64,0 2,2 6,3 91,5Algún dos pais fala alemán

Si 5,2 8,0 32,4 54,4 0,0 13,2 86,8Non 1,4 4,4 27,3 64,6 2,4 5,8 91,8Total 1,6 4,6 27,6 64,0 2,2 6,3 91,5



110

Táboa 12. Competencia declarada en portugués (Base: Conxunto da mostra)

Total

Non declara

competen-

cias

Declara

competen-

cias básicas

Declara

competen-

cias me-

dio-baixas

Declara

competen-

cias me-

dio-altas

Declara

competen-

cias elevadas

Nivel de estudos

Primarios / Primeiro Ciclo 40,2 26,0 24,5 7,9 1,4Segundo Ciclo 42,3 11,5 29,2 14,8 2,2Universitarios 37,1 9,4 25,6 21,0 6,9Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6

Ocupación

Directores/-as e xerentes 40,3 7,3 24,8 20,4 7,2Técnicos/-as e profesio-nais científicos e intelec-tuais

39,3 8,5 23,9 22,6 5,8


36,9 9,4 32,4 16,0 5,3

Empregados/-as conta-bles, administrativos/-as e outros/-as emprega-dos/-as de oficina

43,9 9,6 29,5 14,9 2,1

Traballadores/-as dos servizos de restauración, persoais, protección e vendedores/-as

29,2 20,8 34,5 13,5 2,0

Traballadores/-as cualifi-cados/-as no sector agrí-cola, gandeiro, forestal e pesqueiro

32,4 23,0 31,8 12,8 0,0

Artesáns/-ás e traballa-dores/-as cualificados/-as das industrias manufac-tureiras e a construción (excepto operadores/-as de instalacións)

47,2 18,6 24,2 7,8 2,1

Operadores/-as de insta-lacións e maquinaria, e montadores

40,0 30,6 20,2 7,8 1,4

Ocupacións elementais 40,9 23,3 20,0 11,8 4,0Ocupacións militares 50,9 7,8 33,9 7,3 0,0Nc 56,7 11,9 10,8 13,1 7,6Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6


111


Nivel salarial

Ata 900 euros 38,7 25,8 22,8 8,0 4,7De 901 a 1.200 euros 34,4 15,3 32,3 15,2 2,8De 1.201 a 1.800 euros 35,2 15,2 30,0 16,4 3,2Máis de 1.800 euros 39,5 9,2 28,1 17,6 5,5Ns/Nc 51,7 13,9 17,5 14,8 2,1Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6



87,1 12,9 0,0 0,0 0,0


47,6 25,4 21,0 4,1 1,9


39,3 22,8 23,6 12,4 2,0


37,3 10,4 29,5 18,1 4,7

Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6



47,3 22,9 29,7 0,0 0,0

Declara dominar un idioma estranxeiro

40,3 7,9 28,2 21,5 2,1

Declara dominar dous ou máis idiomas estranxeiros

12,5 2,2 11,8 54,4 19,0

Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6Algún dos pais fala por-tugués

Si 15,3 5,3 34,4 32,1 12,9Non 41,0 15,8 26,0 13,9 3,1Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6

Frecuencia de visita a Portugal

Máis dunha vez ao ano 29,8 11,6 29,0 23,7 5,9Unha vez ao ano 44,4 15,7 26,3 11,0 2,5Unha vez cada dous anos 44,3 15,6 30,5 7,0 2,7Con menos frecuencia 47,3 22,2 23,1 6,1 1,3Nunca viaxou a Portugal 61,7 17,7 15,2 5,4 0,0Total 39,8 15,3 26,4 14,8 3,6


112

Táboa 13. Cal é o motivo principal polo que lle interesou o portugués? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en portugués, N=602)

Por

rela-

cionar-

se con

persoas

que fa-

len ese

idioma

Para

viaxar

a paí-

ses nos

que se

fala ese

idioma

Simili-

tude ao

galego

Proxi-

midade

xeo-

gráfica

a Por-

tugal

Para

atopar

traba-

llo /

promo-

cionar

no

traba-

llo

Por

cultura

/ lecer

(cine,

tele-

visión,

música

etc.)

Porque

lle

gusta

saber

idio-

mas

Polos

seus es-

tudos

Por ter

emi-

grado a

un país

no que

se fala

portu-

gués

Naceu

nun

país

no que

se fala

portu-

gués

Para

ler

libros,

revis-

tas,

publi-

cacións

nese

idioma

Outro

motivo

Pro-vincia

A Coruña 31,0 17,9 30,4 10,7 11,9 7,1 3,6 4,2 1,2 3,0 1,2 4,2Lugo 32,7 20,0 20,9 6,4 4,5 10,9 8,2 4,5 2,7 3,6 0,9 6,4Ourense 46,5 21,7 7,8 20,9 7,8 6,2 5,4 4,7 2,3 3,1 0,0 3,1Pontevedra 39,1 19,3 8,6 26,4 11,7 4,6 5,1 4,6 4,1 1,5 0,0 3,0Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9

Proxi-mida-de a Portu-gal


47,6 13,5 2,0 29,8 12,3 5,1 6,2 2,1 2,0 8,3 0,0 4,1


39,5 21,4 9,9 23,9 10,3 5,0 4,9 5,2 4,0 0,5 0,0 2,8


31,4 18,4 28,2 9,7 10,2 8,0 4,6 4,3 1,5 3,1 1,1 4,7

Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9

Idade

18-29 anos 32,7 12,2 14,8 16,5 13,3 14,1 9,0 11,5 4,2 1,7 1,7 0,730-49 anos 34,5 15,4 20,7 20,6 14,0 5,0 3,1 4,4 1,1 1,8 0,0 3,750-64 anos 31,1 17,9 18,7 17,4 6,4 6,6 6,5 3,8 4,5 4,7 0,0 5,165 anos ou máis

44,5 28,2 16,6 13,8 8,3 4,6 3,7 1,6 1,8 1,8 1,2 4,5

Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9

Nivel de es-tudos


49,9 22,5 16,2 16,3 6,5 3,9 1,0 0,0 3,2 2,9 0,7 4,9

Segundo Ciclo 33,5 16,6 16,5 19,6 10,4 7,5 3,5 4,0 2,2 1,3 0,3 3,1Universitarios 26,9 18,4 21,6 16,3 13,8 7,9 9,4 8,5 2,4 3,3 0,6 3,7Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9


113


Ocu-pa-ción

Directores e xerentes

36,8 12,0 20,3 9,4 6,5 13,1 6,5 5,4 3,0 0,0 0,0 5,4

Técnicos e profesionais científicos e intelectuais

27,0 18,5 23,3 15,0 10,2 4,7 9,4 9,1 2,4 2,3 0,0 5,2

Técnicos; profesionais de apoio

37,3 25,7 8,8 24,0 19,8 7,2 4,0 1,0 0,0 0,0 0,0 2,3

Empregados contables, administrati-vos e outros empregados de oficina

25,8 24,9 21,2 21,5 8,4 3,4 4,0 4,0 1,9 2,3 1,1 1,1

Traballadores dos servizos de restaura-ción, persoais, protección e vendedores

43,5 13,6 18,4 18,3 8,8 8,7 3,2 2,3 3,3 3,5 0,0 3,4

Traballadores cualificados no sector agrícola, gandeiro, fores-tal e pesqueiro

45,0 20,7 24,6 9,7 5,1 6,6 2,4 0,0 2,4 0,0 0,0 7,5

Artesáns e traballadores cualificados das industrias manufactureiras e a constru-ción (excepto operadores de instalacións)

38,0 22,3 12,5 21,8 9,6 10,0 5,5 0,8 4,3 5,2 1,7 5,0

Operadores de instalacións e maquinaria, e montadores

49,4 17,3 16,5 13,9 10,0 4,1 2,5 1,3 2,9 3,6 2,9 0,0

Ocupacións elementais

33,4 17,8 16,9 13,5 7,7 6,0 0,0 4,6 3,8 2,1 0,0 7,7

Ocupacións militares

15,0 34,5 85,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

Nc 48,9 12,0 3,6 14,5 23,8 0,0 0,0 26,0 0,0 0,0 0,0 3,6Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9


114

Nivel sala-rial

Ata 900 euros 48,5 17,8 21,2 16,4 8,1 4,5 1,8 0,0 2,5 3,8 0,0 5,5De 901 a 1.200 euros

24,0 27,4 18,6 24,0 7,6 7,3 3,0 4,8 3,5 3,7 0,0 0,9

De 1.201 a 1.800 euros

38,4 18,9 16,9 16,7 12,4 6,6 5,3 2,7 3,1 1,8 1,9 4,3


31,4 17,8 24,0 10,6 13,0 6,7 8,5 7,3 1,9 2,2 0,0 5,4

Ns/Nc 43,9 11,1 9,6 19,0 10,4 6,9 5,2 7,1 1,4 1,2 0,7 3,8Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9

Iden-tidade nacio-nal


41,4 18,7 8,8 18,7 16,4 2,1 2,6 1,2 4,5 3,8 0,0 8,5


36,8 21,7 17,9 17,4 9,1 6,7 3,5 4,5 2,5 2,4 0,5 4,1


33,0 13,2 22,4 16,9 11,8 7,5 9,1 5,3 2,2 2,1 0,8 1,9

Ns/Nc 50,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 50,0 0,0 0,0Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9

Com-pe-tencia decla-rada en galego


54,6 0,0 0,0 45,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0


40,0 29,2 24,2 6,8 3,9 2,7 0,0 2,3 2,3 7,5 0,0 6,3


50,9 20,0 15,0 8,8 12,1 6,8 6,4 5,3 2,4 1,8 0,8 4,4


28,9 17,5 19,1 22,4 10,6 6,9 4,9 4,3 2,7 2,2 0,5 3,3

Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9



43,7 18,6 21,8 16,9 6,9 5,2 1,9 0,9 1,8 2,3 0,5 4,7


31,8 17,4 17,8 16,6 10,9 5,1 5,3 5,5 3,5 4,3 0,4 3,5


25,8 22,5 11,5 19,2 17,5 10,9 10,8 10,5 3,0 0,9 1,0 2,7

Total 36,2 19,1 18,3 17,4 10,4 6,5 4,9 4,4 2,6 2,5 0,6 3,9




115


Táboa 14. Competencia declarada en inglés(Base: Conxunto da mostra)

Non declara

competencias

Declara

competencias

básicas

Declara

competencias

medio-baixas

Declara

competencias

medio-altas

Declara

competencias

elevadas

Hábitat

Rural 50,0 4,9 21,7 16,0 7,3Semiurbano 48,6 5,8 17,9 18,8 8,9Urbano 41,6 3,6 18,4 26,1 10,3Total 46,4 4,8 19,2 20,6 8,9


Ocupación

Directores/-as e xerentes 30,8 0,0 18,7 16,1 34,4

Técnicos/-as e profe-sionais científicos e intelectuais

28,8 4,0 20,2 30,1 17,0

Técnicos/-as de apoio 31,9 6,0 25,7 29,7 6,6


37,3 3,5 29,0 20,3 9,9


53,6 6,2 21,6 13,6 5,0


76,1 1,6 8,1 11,0 3,2

Artesáns/-ás e traballa-dores/-as cualificados das industrias manufac-tureiras e a construción (excepto operadores/-as de instalacións)

62,1 6,9 14,0 14,2 2,8

Operadores/-as de insta-lacións e maquinaria, e montadores/-as

59,7 3,2 18,2 15,1 3,9

Ocupacións elementais 72,0 3,8 4,8 17,0 2,4

Ocupacións militares 49,1 33,9 0,0 17,0 0,0

Nc 48,1 1,6 17,5 26,4 6,4Total 46,4 4,8 19,2 20,6 8,9


116



67,5 7,2 25,3 0,0 0,0


26,0 1,7 14,6 41,9 15,9


10,0 1,6 6,3 54,4 27,7

Total 46,4 4,8 19,2 20,6 8,9

Algún dos pais fala inglés

Si 14,3 2,1 19,3 31,2 33,1Non 49,7 5,0 19,2 19,6 6,5Total 46,4 4,8 19,2 20,6 8,9

Lingua inicialMonolingüe 49,0 4,5 19,8 19,0 7,6Bilingüe 40,5 5,8 17,0 26,3 10,4Total 46,8 4,8 19,1 20,9 8,3

Nivel de estudos


83,1 3,6 7,9 5,3 0,0



117


Táboa 15. Cal é o motivo principal polo que lle interesou o inglés? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en inglés, N=536)

Polos

seus

estu-

dos

Para

atopar

traba-

llo /

promo-

cionar

no

traballo

Para

viaxar

a países

nos

que se

fala ese

idioma

Porque

lle

gusta

saber

idio-

mas

Por

rela-

cionar-

se con

persoas

que fa-

len ese

idioma

Por

cultura

/ lecer

(cine,

tele-

visión,

música

etc.)

Porque

é o

máis

falado,

o máis

inter-

nacio-

nal

Por ter

emi-

grado a

un país

no que

se fala

inglés

Para ler

libros,

revis-

tas, pu-

blica-

cións

nese

idioma

Naceu

nun

país

no que

se fala

inglés

Ou-

tro

moti-

vo

Ocupa-ción

Directores/-as e xerentes 53,4 28,8 15,4 8,1 7,3 2,6 2,4 5,6 0,0 4,7 5,6Técnicos/-as e profe-sionais científicos e intelectuais

59,9 34,1 15,6 11,6 3,8 5,9 3,3 1,0 1,6 1,7 1,9

Técnicos/-as; profesio-nais de apoio

52,6 47,6 8,5 13,5 10,9 10,3 0,0 5,8 4,0 0,0 0,0

Empregados/-as contables, administra-tivos/-as e outros/-as empregados/-as de oficina

57,8 27,7 16,9 11,1 8,5 8,1 4,7 2,9 5,1 0,0 2,1

Traballadores/-as dos servizos de restaura-ción, persoais, protec-ción e vendedores/-as

45,3 28,0 14,9 12,0 14,7 10,9 5,5 6,1 1,6 0,0 0,9

Traballadores/-as cua-lificados/-as no sector agrícola, gandeiro, forestal e pesqueiro

72,2 34,0 19,6 0,0 21,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0


64,7 20,0 6,4 7,4 14,6 2,0 5,0 2,4 2,4 0,0 0,0

Operadores/-as de ins-talacións e maquinaria, e montadores/-as

57,9 29,4 8,6 3,6 4,3 18,4 9,7 0,0 4,3 0,0 0,0

Ocupacións elementais 55,1 22,7 12,6 9,8 9,0 0,0 4,5 9,0 0,0 0,0 0,0Ocupacións militares 66,7 66,7 33,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0Nc 55,2 46,4 7,0 12,8 8,9 6,1 7,0 0,0 0,0 0,0 0,0Total 56,9 32,5 13,2 10,4 8,7 7,3 4,0 3,0 2,4 0,7 1,2




118

Táboa 16. Competencia declarada en francés (Base: Conxunto da mostra)

Non declara

competencias

Declara compe-

tencias básicas

Declara

competencias

medio-baixas

Declara

competencias

medio-altas

Declara compe-

tencias elevadas

Ocupación

Directores/-as e xerentes 43,7 14,6 25,6 12,9 3,2Técnicos/-as e profesionais científicos e intelectuais

48,4 6,9 26,9 12,9 4,8


56,8 8,4 20,1 8,9 5,7

Empregados/-as contables, ad-ministrativos/-as e outros/-as empregados/-as de oficina

54,6 2,3 30,3 6,7 6,1

Traballadores/-as dos servizos de restauración, persoais, pro-tección e vendedores/-as

64,7 7,1 14,3 6,7 7,2

Traballadores/-as cualifica-dos/-as no sector agrícola, gandeiro, forestal e pesqueiro

77,4 9,0 7,4 6,2 0,0

Artesáns/-ás e traballadores/-as cualificados/-as das industrias manufactureiras e a constru-ción (excepto operadores/-as de instalacións)

78,8 6,2 7,7 4,9 2,4

Operadores/-as de instalacións e maquinaria, e montado-res/-as

71,2 6,9 16,3 5,6 0,0

Ocupacións elementais 73,5 8,8 9,6 8,1 0,0Ocupacións militares 66,1 0,0 33,9 0,0 0,0Nc 79,1 3,3 9,3 6,8 1,6Total 62,4 6,8 18,6 8,2 4,0


Declara competencias básicas 80,7 7,1 12,2 0,0 0,0Declara competencias me-dio-baixas

73,6 6,2 12,6 6,4 1,2


67,2 8,3 16,1 5,2 3,2

Declara competencias elevadas 57,8 6,1 20,9 10,2 5,0Total 62,4 6,8 18,6 8,2 4,0

Algún dos pais fala francés

Si 36,4 4,0 31,0 15,3 13,2Non 65,8 7,1 17,0 7,3 2,8Total 62,4 6,8 18,6 8,2 4,0




119


Táboa 17. Cal é o motivo principal polo que lle interesou o francés? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en francés, N=376)

Polos

seus

estudos

Para

atopar

traba-

llo /

promo-

cionar

no

traballo

Porque

lle gusta

saber

idiomas

Para

viaxar

a países

nos

que se

fala ese

idioma

Por ter

emi-

grado a

un país

no que

se fala

francés

Por rela-

cionarse

con per-

soas que

falen ese

idioma

Por

cultura

/ lecer

(cine,

tele-

visión,

música

etc.)

Naceu

nun

país

no que

se fala

francés

Para ler

libros,

revistas,

publi-

cacións

nese

idioma

Outro

motivo

Ocupa-ción

Directores/-as e xerentes 70,2 6,9 12,7 13,9 6,9 3,2 6,9 0,0 0,0 0,0Técnicos/-as e profe-sionais científicos e intelectuais

64,6 4,3 11,8 6,0 3,7 5,5 6,2 2,0 4,2 5,4

Técnicos/-as; profesio-nais de apoio

66,0 18,1 8,3 9,1 4,6 4,4 7,4 2,8 0,0 4,3


69,3 12,8 8,0 2,8 0,0 5,7 9,8 2,5 2,4 5,7

Traballadores/-as dos servizos de restauración, persoais, protección e vendedores

63,3 8,9 8,5 8,8 12,7 1,1 2,0 5,4 0,0 2,1

Traballadores/-as cua-lificados/-as no sector agrícola, gandeiro, forestal e pesqueiro

59,6 13,2 0,0 0,0 20,7 0,0 7,0 6,6 0,0 0,0

Artesáns/ás e traballado-res/-as cualificados/-as das industrias manufac-tureiras e a construción (excepto operadores/-as de instalacións)

47,7 14,8 3,5 18,8 15,5 3,8 0,0 6,1 0,0 2,0


56,5 7,6 2,6 8,8 0,0 27,1 8,6 0,0 6,0 0,0

Ocupacións elementais 70,9 18,1 4,8 0,0 17,8 10,3 0,0 0,0 10,3 0,0Ocupacións militares 50,0 0,0 0,0 50,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0Nc 60,1 31,8 8,0 24,9 0,0 14,4 0,0 0,0 0,0 0,0Total 63,4 10,1 8,5 8,4 6,4 6,0 5,5 2,7 2,4 3,4

Variable filtrada. Aplícase só ás persoas que declaran algunha competencia en francés



120

Táboa 18. Competencia declarada en alemán (Base: Conxunto da mostra)

Non declara

competen-

cias

Declara

competen-

cias básicas

Declara

competen-

cias me-

dio-baixas

Declara

compe-

tencias

medio-altas

Declara

competen-

cias elevadas Total

Provincia


Hábitat

Rural 94,2 0,9 4,3 0,2 0,4 100,0Semiurbano 97,6 1,2 0,9 0,0 0,3 100,0Urbano 93,2 2,1 3,2 1,3 0,2 100,0Total 94,9 1,2 3,0 0,6 0,4 100,0

Nivel de estudos


94,0 2,4 3,1 0,6 0,0 100,0

Segundo Ciclo 96,5 0,9 2,1 0,3 0,2 100,0Universitarios 94,2 0,5 3,6 0,7 0,9 100,0Total 94,9 1,2 3,0 0,6 0,4 100,0

Nivel salarial

Ata 900 euros 94,5 2,7 2,8 0,0 0,0 100,0De 901 a 1.200 euros

94,9 1,8 2,4 0,8 0,0 100,0

De 1.201 a 1.800 euros

94,7 1,1 3,4 0,3 0,5 100,0


95,5 0,3 2,6 1,0 0,6 100,0

Ns/Nc 94,7 0,6 3,5 0,6 0,7 100,0Total 94,9 1,2 3,0 0,6 0,4 100,0



100,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0

Declara compe-tencias medio-baixas

95,5 1,3 3,2 0,0 0,0 100,0

Declara compe-tencias medio-altas

96,6 1,2 1,3 0,4 0,4 100,0


93,8 1,2 3,8 0,7 0,4 100,0

Total 94,9 1,2 3,0 0,6 0,4 100,0


121


Competen-cia declara-da en varios idiomas


97,4 0,3 2,3 0,0 0,0 100,0

Declara dominar 1 idioma es-tranxeiro

91,9 2,8 4,9 0,4 0,0 100,0


91,4 1,5 2,0 2,8 2,4 100,0

Total 94,9 1,2 3,0 0,6 0,4 100,0Algún dos pais fala alemán

Si 84,4 4,3 4,2 4,9 2,3 100,0Non 95,6 1,0 2,9 0,3 0,3 100,0Total 94,9 1,2 3,0 0,6 0,4 100,0


Táboa 19. Competencia declarada en italiano (Base: Conxunto da mostra)

Non declara

competencias

Declara

competencias

básicas

Declara

competencias

medio-baixas

Declara

competencias

medio-altas

Declara

competencias

elevadas

Idade 18-29 anos 80,8 7,1 4,5 4,4 3,2 30-49 anos 79,4 8,9 8,7 1,9 1,1 50-64 anos 74,0 13,3 8,9 3,5 0,3 65 anos ou máis 78,2 9,2 10,4 2,1 0,2 Total 77,9 9,9 8,7 2,6 0,9

Nivel de estudos


79,8 9,4 9,8 1,1 0,0




81,2 5,9 12,9 0,0 0,0


76,9 10,5 9,6 3,0 0,0


73,6 14,7 9,2 1,5 0,9


79,9 7,6 8,2 3,2 1,1

Total 77,9 9,9 8,7 2,6 0,9




122

Táboa 20. Cal é o motivo principal polo que lle interesou o italiano? (RESPOSTA MÚLTIPLE) (Base: Persoas enquisadas que declaran competencias en italiano, N=221)

Por rela-

cionar-se con persoas que fa-len ese idioma

Para viaxar

a países nos

que se fala ese idioma

Por cultura / lecer (cine, tele-

visión, música

etc.)

Para atopar traba-llo /

promocionar

no traballo

Porque lle gus-ta saber

idio-mas

Polos seus

estudos

Por ser similar ao cas-telán

Por ter emigra-

do a un país no que se fala

italiano

Para ler libros,

revistas, publi- cacións

nese idioma

Naceu nun país

no que se fala

italiano

Outro motivo

Ocupa-ción

Directores/-as e xerentes 7,2 7,2 16,7 16,7 30,6 13,9 0,0 0,0 0,0 0,0 7,7Técnicos/-as e profe-sionais científicos e intelectuais

30,4 38,1 20,3 7,1 15,3 8,4 10,9 5,3 5,3 0,0 1,9


41,1 26,8 7,1 10,2 16,0 9,3 5,2 0,0 5,6 0,0 5,6

Empregados/-as conta-bles, administrativos/-as e outros/-as emprega-do/-ass de oficina

32,1 32,5 6,9 11,9 12,1 0,0 11,2 0,0 10,7 0,0 8,3


48,4 15,9 22,6 9,5 10,8 3,3 10,2 4,7 0,0 2,7 0,0


100,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0


21,5 23,4 12,3 27,8 0,0 6,6 10,8 13,5 0,0 5,7 0,0


27,2 21,2 27,2 23,4 16,0 9,3 0,0 18,6 0,0 0,0 0,0

Ocupacións elementais 45,0 15,7 5,7 10,3 0,0 12,4 0,0 15,7 0,0 5,4 5,4Ocupacións militares 100,0 69,8 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0Nc 25,1 13,0 10,8 0,0 10,8 40,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0Total 35,3 25,3 15,6 12,0 11,4 8,4 7,7 6,0 2,8 1,6 2,3

Algún dos pais fala italiano

Si 31,4 13,7 0,0 25,0 0,0 11,4 18,6 0,0 0,0 11,4 0,0Non 35,5 25,9 16,4 11,4 11,9 8,3 7,2 6,3 3,0 1,1 2,4Total 35,3 25,3 15,6 12,0 11,4 8,4 7,7 6,0 2,8 1,6 2,3

Variable filtrada. Aplícase só ás persoas que declaran algunha competencia en italiano



123


Táboa 21. Competencia declarada en varios idiomas

Non declara

dominar idiomas

estranxeiros

Declara dominar

1 idioma es-

tranxeiro

Declara dominar

2 ou máis idiomas

estranxeiros

Provincia

A Coruña 55,7 30,3 14,0Lugo 60,0 27,0 13,0Ourense 54,0 27,0 19,0Pontevedra 54,0 28,0 18,0Total 55,4 28,7 15,8

Hábitat

Rural 62,0 23,3 14,7Semiurbano 55,5 31,2 13,3Urbano 50,0 30,9 19,1Total 55,4 28,7 15,8

Ocupa-ción

Directores/-as e xerentes 31,4 47,0 21,6

Técnicos/-as e profesionais científicos e intelectuais

35,6 37,1 27,3

Técnicos-as; profesionais de apoio 49,1 29,4 21,5Empregados/-as contables, administra-tivos/-as e outros/-as empregados/-as de oficina

55,6 28,2 16,1

Traballadores/-as dos servizos de restaura-ción, persoais, protección e vendedores

62,4 27,0 10,7

Traballadores/-as cualificados/-as no sector agrícola, gandeiro, forestal e pesqueiro

72,8 21,3 5,9

Artesáns/-ás e traballadores/-as cualifica-dos/-as das industrias manufactureiras e a construción (excepto operadores/-as de instalacións)

71,6 20,5 7,9

Operadores/-as de instalacións e maquina-ria, e montadores/-as

72,5 20,4 7,1

Ocupacións elementais 65,2 25,8 9,0

Ocupacións militares 75,7 24,3 0,0

Nc 53,4 28,9 17,7Total 55,4 28,7 15,8


Prevalencia do sentimento español 60,4 26,0 13,6

“Tan español como galego” 57,8 28,5 13,7

Prevalencia do sentimento galego 47,7 29,9 22,4

Ns/Nc 38,8 48,5 12,7Total 55,4 28,7 15,8



124

Táboa 22. Que lle parecería que nas escolas e institutos de Galicia houbese unha materia de portugués?(Conxunto das persoas entrevistadas)

Moi

benBen

Indiferente

(NON

LER)

MalMoi

mal

Nc Resp.

Positivas

Resp.

Negativas

Competen-cia decla-rada en galego


5,9 32,2 7,1 37,2 5,9 11,7 38,1 43,1


12,1 42,3 26,0 16,2 1,9 1,4 54,4 18,2


13,0 50,6 18,6 12,6 4,1 1,0 63,6 16,8


24,1 46,3 14,0 12,5 3 0,2 70,3 15,4

Total 19,4 46,8 16,3 13,3 3,3 0,8 66,3 16,6



11,9 48,3 20,0 15,1 3,8 0,9 60,2 18,8


23,8 47,1 12,8 12,6 2,8 0,9 70,9 15,4


37,9 41,3 9,8 8,6 2,3 0,0 79,3 11

Total 19,4 46,8 16,3 13,3 3,3 0,8 66,3 16,6

Frecuenciade visita a Portugal


23,2 48,5 15,4 10,8 1,9 0,3 71,7 12,6

Unha vez ao ano 19,3 43,5 13,6 17,4 5,1 1,1 62,8 22,5


17,8 46,0 17,3 10,4 7,0 1,5 63,8 17,4

Con menos fre-cuencia

15,1 47,5 18,8 14,8 2,3 1,4 62,6 17,1


10,7 45,5 21,4 17,8 4,5 0,0 56,2 22,3

Total 19,4 46,8 16,3 13,3 3,3 0,8 66,3 16,6

Lingua habitual




125


Táboa 23. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase “O portugués é unha lingua que non soa ben”? (Conxunto das persoas entrevistadas)

Total-

mente

en

desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo

nin en

desacordo

(NON

LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

positiva

Visión

negativa

Nivel salarial

Ata 900 euros 39,1 36,4 6,4 10,6 4,0 3,6 75,4 14,5


44,1 42,6 1,9 8,5 1,7 1,2 86,7 10,3

De 1.201 a 1.800 euros

52,1 34,9 2,6 8,5 1,5 0,3 87,0 10,1


57,7 37,8 1,3 2,3 0,6 0,3 95,5 2,9

Ns/Nc 48,0 32,9 5,6 7,4 3,0 3,2 80,8 10,3Total 48,8 36,9 3,4 7,3 2,0 1,6 85,7 9,4



53,5 33,4 2,0 7,8 2,3 0,9 86,9 10,1

Unha vez ao ano 51,0 36,8 4,3 5,2 0,9 1,8 87,9 6,0


48,6 40,7 3,5 5,7 1,5 0,0 89,3 7,1


41,7 40,5 4,8 8,9 3,0 1,2 82,2 11,8


33,0 43,3 5,6 8,2 1,8 8,2 76,3 9,9

Total 48,8 36,9 3,4 7,3 2,0 1,6 85,7 9,4

Lingua habitual


Idade

18-29 anos 45,2 50,8 0,5 3,0 0,5 0,0 96,0 3,530-49 anos 49,1 42,4 1,8 5,7 1,1 0,0 91,5 6,750-64 anos 62,6 27,8 2,2 3,8 1,2 2,4 90,4 5,065 anos ou máis 38,0 32,4 7,5 14,2 4,6 3,4 70,4 18,7Total 48,8 36,9 3,4 7,3 2,0 1,6 85,7 9,4

Nivel de estudos


38,8 34,6 7,2 12,5 3,8 3,1 73,4 16,3



126



43,3 38,0 4,8 9,1 2,3 2,4 81,4 11,4


50,8 38,0 2,5 6,2 1,7 0,8 88,9 7,8


64,2 30,8 0,0 3,0 2,0 0,0 95,0 5,0

Total 48,8 36,9 3,4 7,3 2,0 1,6 85,7 9,4


Táboa 24. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase “Máis alá dos vínculos históricos e culturais, en Galicia deberíase estudar portugués porque che permite coñecer xente e

facer negocios cos países de fala portuguesa”? (Conxunto das persoas entrevistadas)

Total-

mente

en desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo

nin en

desacordo

(NON

LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

negativa

Visión

positiva

Nivel salarial

Ata 900 euros 4,9 10,6 6,3 54,6 13,5 10,1 15,5 68,1De 901 a 1.200 euros

1,9 9,8 5,0 59,7 19,9 3,7 11,6 79,6

De 1.201 a 1.800 euros

5,5 12,7 5,3 55,8 18,8 1,9 18,2 74,6


4,1 14,1 4,1 54,4 21,8 1,5 18,2 76,2

Ns/Nc 7,4 13,5 4,8 47,5 18,4 8,3 21,0 65,9Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2



29,0 14,1 3,1 30,4 11,7 11,7 43,1 42,1

Declara com-petencias me-dio-baixas

5,7 17,5 9,8 43,7 15,3 8,1 23,2 58,9

Declara compe-tencias medio-al-tas

4,0 13,4 5,7 52,9 18,6 5,3 17,5 71,5


4,2 10,8 4,0 57,7 19,6 3,7 15,0 77,3

Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2


127




4,2 13,1 6,3 53,5 16,2 6,8 17,3 69,6


6,3 11,6 3,2 57,4 19,4 2,2 17,8 76,8


4,2 10,3 4,0 52,4 26,7 2,5 14,5 79,1

Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2



4,3 9,7 5,5 51,0 25,7 3,8 14,0 76,7

Unha vez ao ano 5,1 16,3 5,3 54,6 15,2 3,5 21,4 69,8Unha vez cada dous anos

2,8 9,7 7,8 60,4 14,4 4,9 12,5 74,8


6,8 15,9 3,2 57,0 11,6 5,4 22,8 68,6


3,8 9,3 2,5 60,4 11,9 12,1 13,1 72,3

Total 4,8 12,2 5,0 54,5 18,8 4,8 17,0 73,2



128

Táboa 25. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase:“A Xunta debería fomentar a aprendizaxe do portugués porque é unha lingua moi próxima que

pode conceder á cidadanía e ás empresas galegas unha gran proxección internacional”?

Total-

mente

en

desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo

nin en

desa-

cordo

(NON

LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

negativa

Visión

positiva

Idade

18-29 anos 1,9 17,1 4,6 53,5 21,6 1,4 18,9 75,030-49 anos 4,0 23,5 4,8 52,5 12,8 2,3 27,5 65,450-64 anos 12,0 18,0 5,3 41,5 15,8 7,4 30,0 57,3

65 anos ou máis 8,7 12,6 6,7 43,4 12,2 16,3 21,3 55,6

Total 7,1 18,2 5,4 47,3 14,5 7,5 25,3 61,7



15,2 31,8 2,2 29,9 9,8 11,1 47,0 39,7


6,3 19,4 7,3 48,5 11,0 7,5 25,8 59,5


4,8 9,6 2,2 52,3 25,4 5,6 14,4 77,7

Ns/Nc 50,4 0,0 0,0 12,7 12,7 24,3 50,4 25,3Total 7,1 18,2 5,4 47,3 14,5 7,5 25,3 61,7



18,8 27,3 0,0 10,3 24,7 18,8 46,2 35,0


11,6 17,0 11,2 40,3 6,2 13,7 28,6 46,6


6,2 19,6 6,4 49,8 12,1 5,9 25,8 61,9


6,4 17,5 4,3 48,4 16,5 6,9 23,9 64,9

Total 7,1 18,2 5,4 47,3 14,5 7,5 25,3 61,7



8,4 17,8 6,2 45,4 11,3 11,0 26,2 56,6


6,0 20,9 3,5 51,5 13,8 4,4 26,8 65,3


4,6 14,8 6,4 46,2 26,9 1,1 19,4 73,1

Total 7,1 18,2 5,4 47,3 14,5 7,5 25,3 61,7


129



Máis dunha vez ao ano 5,6 14,7 6,4 47,3 19,3 6,6 20,4 66,6Unha vez ao ano 7,9 21,3 3,7 46,2 16,2 4,7 29,2 62,4Unha vez cada dous anos

8,2 12,0 6,1 57,4 9,3 7,0 20,2 66,7

Con menos frecuencia 8,2 24,3 5,3 44,6 6,4 11,2 32,5 51,0Nunca viaxou a Portugal 9,2 22,5 3,8 44,0 9,2 11,4 31,7 53,2Total 7,1 18,2 5,4 47,3 14,5 7,5 25,3 61,7

Lingua materna

Monolingüe 7,1 18,9 5,8 45,2 14,2 8,7 26,0 59,5Bilingüe 6,9 14,8 4,8 54,0 15,7 3,7 21,7 69,8Total 7,0 17,9 5,5 47,5 14,6 7,5 24,9 62,1

Lingua habitual


Táboa 26. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase “Non serve de moito estudar portugués porque non é un idioma que che vai axudar a prosperar na vida?

(Conxunto das persoas entrevistadas)

Total-

mente

en

desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo nin

en desacor-

do (NON

LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

positiva

Visión

negativa

Hábitat




5,9 36,2 14,1 24,9 12,9 5,9 42,1 37,9


8,9 20,3 4,7 51,3 8,5 6,4 29,1 59,8


13,8 42,7 7,3 26,7 5,5 4,0 56,5 32,2


20,6 48,3 6,8 17,7 3,6 3,0 68,9 21,3

Total 17,3 43,8 6,9 23,6 4,8 3,7 61,1 28,4


130



13,5 40,3 5,6 29,7 5,7 5,3 53,8 35,3


17,5 50,1 10,2 16,7 3,8 1,7 67,6 20,6


30,1 44,6 5,6 14,6 3,5 1,6 74,7 18,1

Total 17,3 43,8 6,9 23,6 4,8 3,7 61,1 28,4



20,3 43,7 7,5 21,0 4,9 2,6 64,0 25,9


16,6 48,7 2,0 25,3 3,7 3,6 65,4 29,1

Con menos frecuencia 11,9 44,1 9,6 25,2 5,9 3,2 56,0 31,1


9,9 44,6 5,8 28,7 3,8 7,2 54,6 32,4

Total 17,3 43,8 6,9 23,6 4,8 3,7 61,1 28,4

Lingua inicial


Provincia


Idade




131


Táboa 27. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase: “Ás e aos galegos non nos fai falta estudar portugués porque xa nos entendemos con quen fala esa lingua”?

Total-

mente

en

desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo nin

en desacor-

do (NON

LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

positiva

Visión

negativa

Hábitat


Nivel salarial

Ata 900 euros 13,2 32,6 4,9 39,9 6,8 2,5 45,8 46,7De 901 a 1.200 euros 12,7 49,2 3,2 29,0 4,4 1,5 61,9 33,4De 1.201 a 1.800 euros

19,6 47,7 5,0 21,3 3,1 3,2 67,3 24,4

Máis de 1.800 euros 20,6 52,3 1,3 20,3 4,6 0,9 72,9 24,9Ns/Nc 12,3 40,0 6,1 32,8 6,5 2,3 52,4 39,3Total 15,9 45,1 4,1 27,9 4,9 2,1 61,0 32,8



19,8 47,3 1,7 25,1 4,5 1,6 67,1 29,6


14,1 46,4 10,1 22,5 5,5 1,5 60,5 28,0

Con menos frecuencia 12,5 42,0 5,0 32,5 6,5 1,6 54,5 39,0Nunca viaxou a Portugal

7,0 31,8 5,6 46,6 5,3 3,6 38,9 51,9

Total 15,9 45,1 4,1 27,9 4,9 2,1 61,0 32,8

Lingua inicial


Provincia


Idade



132

Nivel de estudos


10,7 32,8 5,0 41,2 7,7 2,6 43,5 48,9




7,7 37,4 5,1 35,6 9,2 5,1 45,1 44,7

"Tan español como galego"

15,4 46,2 4,3 28,0 4,6 1,6 61,5 32,6


21,3 45,7 3,2 24,3 3,7 1,7 67,0 28,1

Ns/Nc 0,0 36,9 0,0 25,3 13,5 24,3 36,9 38,8Total 15,9 45,1 4,1 27,9 4,9 2,1 61,0 32,8



12,8 41,4 4,7 33,3 5,4 2,4 54,2 38,7


18,7 47,7 3,6 22,6 5,2 2,2 66,3 27,9


22,0 53,5 2,6 18,5 2,7 0,7 75,5 21,2

Total 15,9 45,1 4,1 27,9 4,9 2,1 61,0 32,8


Táboa 28. Ata que punto está Vde. de acordo coa frase:“Para as e os nenos galegos sería útil que nas escolas ensinasen portugués”?

Total-

mente

en

desa-

cordo

En

desa-

cordo

Nin de

acordo

nin en

desacordo

(NON

LER)

De

acordo

Total-

mente

de

acordo

Ns/NcVisión

negativa

Visión

positiva



8,8 27,2 8,7 45,3 7,1 3,0 36,0 52,4


6,1 20,6 6,5 53,2 12,5 1,1 26,7 65,7


3,9 17,3 3,7 57,1 17,2 0,9 21,2 74,2

Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7


133




6,0 20,9 7,0 50,1 14,3 1,5 27,0 64,5


5,7 18,2 11,2 54,0 9,5 1,5 23,8 63,5

Con menos frecuen-cia

5,9 27,4 10,1 49,5 3,8 3,3 33,3 53,2


9,2 31,0 6,7 45,2 5,1 2,9 40,2 50,3

Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7

Lingua habitual


Provincia


Hábitat


Idade

18-29 anos 0,9 21,7 2,1 61,1 14,1 0,0 22,7 75,230-49 anos 6,3 25,0 5,6 50,7 12,1 0,3 31,3 62,850-64 anos 10,8 21,2 9,0 45,8 9,0 4,2 32,0 54,8

65 anos ou máis 7,9 25,3 9,9 46,2 7,4 3,3 33,2 53,6

Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7

Nivel de estudos


7,5 26,0 12,8 42,1 7,1 4,6 33,5 49,2




9,8 36,9 7,7 35,9 5,0 4,8 46,6 40,8


7,9 24,6 8,0 49,3 8,7 1,4 32,5 58,1


3,8 16,1 5,0 56,4 16,3 2,4 19,9 72,7

Ns/Nc 37,8 12,7 12,7 0,0 12,7 24,3 50,4 12,7Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7


134



21,9 14,1 10,1 35,0 0,0 18,8 36,0 35,0


9,0 31,0 9,3 38,1 9,1 3,5 40,0 47,2


8,5 24,9 8,9 49,0 6,9 1,9 33,3 55,9


5,9 22,3 6,1 51,9 12,3 1,4 28,3 64,2

Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7



8,8 27,2 8,7 45,3 7,1 3,0 36,0 52,4


6,1 20,6 6,5 53,2 12,5 1,1 26,7 65,7


3,9 17,3 3,7 57,1 17,2 0,9 21,2 74,2

Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7



6,0 20,9 7,0 50,1 14,3 1,5 27,0 64,5

Unha vez ao ano 11,3 26,3 3,3 47,3 9,8 2,1 37,5 57,0


5,7 18,2 11,2 54,0 9,5 1,5 23,8 63,5

Con menos frecuen-cia

5,9 27,4 10,1 49,5 3,8 3,3 33,3 53,2


9,2 31,0 6,7 45,2 5,1 2,9 40,2 50,3

Total 7,2 23,7 7,3 49,4 10,2 2,1 31,0 59,7

Lingua habitual




135


Táboa 29. Actitude cara ao portugués (excluídos o “Ns/Nc” e a resposta neutra)

Actitude

negativa

Actitude

positiva

Hábitat

Rural 29,8 70,2Semiurbano 28,9 71,1Urbano 17,2 82,8Total 24,9 75,1

Idade

18-29 anos 8,8 91,230-49 anos 15,1 84,950-64 anos 28,7 71,365 anos ou máis 40,0 60,0Total 24,9 75,1

Nivel de estudos

Primarios / Primeiro Ciclo 40,0 60,0Segundo Ciclo 21,1 78,9Universitarios 15,0 85,0Total 24,9 75,1

Ocupación

Directores/-as e xerentes 16,3 83,7Técnicos/-as e profesionais científicos e intelectuais 13,7 86,3Técnicos/-as; profesionais de apoio 23,5 76,5Empregados/-as contables, administrativos/-as e outros/-as emprega-dos/-as de oficina

15,7 84,3


24,1 75,9

Traballadores/-as cualificados/-as no sector agrícola, gandeiro, forestal e pesqueiro

60,9 39,1

Artesáns/-ás e traballadores/-as cualificados/-as das industrias manufac-tureiras e a construción (excepto operadores/-as de instalacións)

37,1 62,9

Operadores/-as de instalacións e maquinaria, e montadores/-as 28,8 71,2Ocupacións elementais 43,2 56,8Ocupacións militares 24,8 75,2Nc 16,9 83,1Total 24,9 75,1

Nivel salarial

Ata 900 euros 39,7 60,3De 901 a 1.200 euros 21,0 79,0De 1.201 a 1.800 euros 21,8 78,2Máis de 1.800 euros 16,1 83,9Ns/Nc 30,1 69,9Total 24,9 75,1

Lingua inicialMonolingüe 27,7 72,3Bilingüe 16,9 83,1Total 25,0 75,0


136

Lingua habitual

Monolingüe 31,2 68,8Bilingüe 21,8 78,2Ns/Nc 16,6 83,4Total 24,9 75,1

Competencia decla-rada en galego

Declara competencias básicas 52,0 48,0Declara competencias medio-baixas 43,1 56,9Declara competencias medio-altas 26,0 74,0Declara competencias elevadas 20,6 79,4Total 24,9 75,1

Competencia decla-rada en portugués

Non declara competencias 27,9 72,1Declara competencias básicas 35,3 64,7Declara competencias medio-baixas 20,6 79,4Declara competencias medio-altas 17,8 82,2Declara competencias elevadas 8,2 91,8Total 24,9 75,1


Non declara dominar idiomas estranxeiros 31,5 68,5Declara dominar un idioma estranxeiro 16,9 83,1Declara dominar dous ou máis idiomas estranxeiros 16,0 84,0Total 24,9 75,1

Frecuencia de visita a Portugal

Máis dunha vez ao ano 21,8 78,2Unha vez ao ano 22,2 77,8Unha vez cada dous anos 23,3 76,7Con menos frecuencia 33,0 67,0Nunca viaxou a Portugal 31,4 68,6Total 24,9 75,1

Sentimento identi-tario

Prevalencia do sentimento español 41,0 59,0“Tan español como galego” 25,2 74,8Prevalencia do sentimento galego 16,9 83,1Ns/Nc 37,8 62,2Total 24,9 75,1



137

Ficha técnica da enquisa

• Ámbito: Comunidade Autónoma de Galicia. Desagregación por provincias.

• Universo: Poboación de 18 ou máis anos residente en Galicia.

• Tamaño: 1.000 entrevistas.

• Tipo de enquisa: Entrevistas telefónicas no domicilio das persoas entrevistadas, selección alea-toria de teléfonos sobre o conxunto do directorio telefónico, selección aleatoria de individuos en cada vivenda segundo parámetros mostrais de sexo e idade.

• Método de mostraxe: En cada unha das provincias o deseño mostral responde a tres estratos poboacionais. A selección final de individuos realizouse segundo cotas de sexo e idade, de forma proporcional á distribución en cada provincia.

• Afixación: Proporcional ao conxunto de Galicia e a cada unha das provincias.

• Erro mostral: Para un nivel de confianza de 95,5% (dous sigmas), e p=q, o erro é de ± 3,16% para o conxunto de Galicia.

• Data de realización: Do venres 26 de xullo ao luns 5 de agosto de 2019.


139

Cuestionario


140


141

Cuestionario


142

O valor do portugués en Galicia: competencia...

Documents

Transcript of O valor do portugués en Galicia: competencia...