O tranvía en Vigo.Un pasado moi actual.

Alejandro Gómez Pazo

• Nun primeiro momento era movidos por tracción animal.

• O primeiro tranvía eléctrico foi posto en servizo en Berlín no ano 1879 por Werner von

Siemens.

• Tivo un importante desenvolvemento a comezos do século XX, e no período de

entreguerras.

• A súa desaparición en moitas cidades, estivo relacionada coa proliferación dos

autobuses e os automóbiles privados.

A historia dos tranvías.

• A iniciativa parte de emigrantes de Vigo e

arredores nunha reunión na Illa de Toralla

en 1911.

• O 13 de xaneiro de 1912 constituíse a

sociedade “Tranvías Eléctricos de Vigo”.

• O 2 de xuño de 1914 roda o primeiro tranvía

en probas.

• O servizo inaugurouse oficialmente o 9 de

agosto de 1914.

A chegada do tranvía a Vigo.Travesas

Paseo de Alfonso XII

Elduayen

MonteroRíos

A LaxeBerbés

García Olloquí

Colón

PolicarpoSanz

LIÑAS NO ANO 1915

1 Pereiró - Praza de Urzaiz

2 Bouzas - Estación

3 Non estaba en funcionamento

4 Caños - Porta do Sol

5 Ribeira - Cabral

6 Picacho - Cabral

7 Picacho - Os Caños

LIÑAS NO ANO 1925

1 Pereiró - Calvario

2 Bouzas - Os Caños

3 Ribeira - Cabral

4 Mercado - Chapela

Liñas urbanas do tranvía de Vigo.

• Neste primeiro momento había 17 coches.

• Progresivamente este número iría aumentando.

• En 1922 contábase con 35 coches.

• Ao ano seguinte xa circulaban pola cidade 42.

• En 1915 o prezo do billete era de 5 céntimos por viaxe, este prezo

iría aumentando progresivamente.

• Redución das liñas pola diminución de viaxeiros, aínda que medra o

seu recorrido.

• Popularización dos abonos para escolares.

• O accidente máis importante aconteceu en 1933, con 3 mortos e 43

feridos.

LIÑAS NOS ANOS 40

1 Pereiró - Estación

2 Bouzas - Os Caños

3 Cabral- Ribeira

4 Mercado - Os Caños

5 Bouzas - Seixo

6 A Florida - Chapela

7 Ribeira - Seixo

8 Travesas - Seixo

9 Bouzas - Os Caños

Liñas urbanas do tranvía de Vigo.

• En 1939 só se dispuña de 24 coches.

• A maioría estaban reparándose.

• Os que se empregaban estaban en mal estado.

• Xa durante os anos 40 mercase novo material.

• Preto da desaparición dos tranvías de Vigo, existían 88

automotores no servizo urbano.

• En 1942 aparecía o proxecto de funicular dende o peirao de

Transatlánticos ao Castro, que foi presentado en 1948, pero

non se chegou a levar a cabo.

• En 1945 inaugúrase o tranvía até a praia de Samil.

Liñas interurbanas do tranvía de Vigo.

• Liña entre Vigo e Baiona.

• O 3 de setembro de 1926 inaugurouse o ferrocarril Florida-Ramallosa e o tranvía

Ramallosa-Baiona.

• O 28 de setembro de 1926 ponse en funcionamento a liña Ramallosa-Gondomar.

• Liña Vigo-Mondariz.

• En 1913 nace a Sociedade Tranvía de Mondariz a Vigo.

• Proxecto de trazado inicial:

• Só chegou a funcionar o tramo Vigo-Porriño.

• Este tranvía funcionou por última vez o 13 de febreiro de 1967.

Mondariz Ponteareas Porriño Sanguiñeda Tameiga

Cabral

Enlace liña Nº3

0

2.500.000

5.000.000

7.500.000

10.000.000

12.500.000

15.000.000

17.500.000

20.000.000

22.500.000

25.000.000

27.500.000

30.000.000

32.500.000

35.000.0001

91

4

19

15

19

16

19

17

19

18

19

19

19

20

19

21

19

22

19

23

19

24

19

25

19

26

19

27

19

28

19

29

19

30

19

31

19

32

19

33

19

34

19

35

19

36

19

37

19

38

19

39

19

40

19

41

19

42

19

43

19

44

19

45

19

46

19

47

19

48

19

49

19

50

19

51

19

52

19

53

19

54

19

55

19

56

19

57

VIAXEIROS

Elaboración propia. Datos Biblioteca-Arquivo da “Cámara de Comercio, Industria y Navegación de Vigo.

*No ano 1914, os datos refírense a 5 meses.

Número de pasaxeiros anuais do tranvía de Vigo.

• O servizo de tranvía desaparecerá coa chegada ao poder de

Rafael Portanet.

• Víase como un modo de transporte anticuado.

• Un freo para o desenvolvemento da cidade.

• Licítase un concurso para a adxudicación do servizo urbano de

transporte colectivo mediante autobuses e microbuses, o cal

gañou VITRASA.

Desaparición do tranvía das rúas de Vigo.

• Mensaxe de despedida dos tranvías.

• “Informamos a nuestros distinguidos clientes y al público

general que, desde la media-noche del 31 de este mes los

servicios por tranvía que efectuamos por nuestras líneas

cesarán completamente. El anunciar esta triste medida, la

cual es totalmente extraña a nuestros deseos, esta

Compañía desea expresar públicamente- al público de

Vigo, al cual hemos servido durante más de cincuenta

años- la gratitud por el amparo que durante este largo

período dio hacia los servicios de tranvía, una gratitud que

aún debe ser más extensa hacia aquellos usuarios que

hasta el fin nos favorecen con su elección. Una señal de

afecto por nuestra parte”. Vigo, 26/12/68. La Compañía.

Desaparición do tranvía das rúas de Vigo.

O tranvía na actualidade.Recuperación do tranvía en Europa.

O tranvía na actualidade.

• Un gran número de cidades apostan por este medio de transporte na actualidade.

• Gran importancia en cidades que procederan a súa desmantelación.

• O tranvía moderno nace en Nantes en 1985.

• Presenta numerosas innovacións técnicas, como a dotación de vía segregada.

• A extensión actual da rede europea de tranvías de nova xeración é duns 1.300 km, o 11 % da rede total.

• Definicións:

• Transportation Research Board: “Modo de transporte urbano guiado que utiliza

maioritariamente, pero non necesariamente, plataforma reservada e segregada. Mediante coches de

tracción eléctrica poden operar independentemente ou agrupados. O tren lixeiro ofrece unha ampla

gama de capacidade de pasaxeiros e características a un coste moderado”.

• UITP (Unión Internacional de Transportes Públicos): “Modo de transporte de tracción

eléctrica sobre raís, que pode ser operado a tramos como un tranvía tradicional ou como un sistema

de transporte rápido en vía segregada de outros modos”.

Vantaxes do tranvía moderno.

• Gran flexibilidade.

• Fomenta a intermodalidade.

• Baixo custo relativo en comparación co metro

subterráneo.

• Prioridade na circulación.

• Maior acceso para as persoas de mobilidade reducida

• Reducido impacto visual en comparación cos tranvías

antigos.

• Baixo impacto ambiental.

• A maioría incorporan sistemas para aproveitar a

enerxía de freada, o que produce unha maior

eficiencia enerxética.

• Uso enerxético.

• Represéntase en MJ (megaxulios) por cada pasaxeiro

e kilómetro.

• 1 Kw/h equivale a 3,6 MJ.

Uso enerxético por modo de transporte urbano

(MJ/pas/km)Modo Produción de

vehículos

Combustible Total

Bicicleta 0,5 0,3 0,8

Tren lixeiro /

Tranvía

moderno

0,7 1,4 2,1

Autobús 0,7 2,1 2,8

Ferrocarril de

cercanías

0,9 1,9 2,8

Coche

(gasolina)

1,4 3 4,4

Coche (diesel) 1,4 3,3 4,7

COLOMER, J.V. e INSA, R. (2006).

Vantaxes do tranvía moderno.

• Velocidade media máis elevada

que a dos autobuses.

• Maior seguridade.

• Soluciona problemas de conxestión

do tráfico.

• Gran capacidade de transporte.

• Axudan a humanizar as cidades.

• Mellor integración urbana

Inconvintes do tranvía moderno.

• Percorridos máis estáticos.

• Necesidade de infraestruturas.

• Impacto visual del tendido eléctrico aéreo.

• Lentitude nalgúns casos ao non dispor de vía segregada.

O tranvía na actualidade.

• Catro tipos principais de tranvías .

• O Tranvía tradicional.

• Discorre nun entorno urbano e non dispón de plataforma segregada maioritariamente.

• Tren lixeiro (Light Train).

• Máis versátil (urbano e interurbano), dispón de plataforma segregada.

• Tranvitrén (Tram-Train).

• Tranvía que pode empregar as vías férreas normais para ampliar o seu percorrido. Karlsruhe.

• Tren-tranvía (Train-Tram).

• Vehículos de proximidade que se introduce na rede de tren lixeiro urbano, pouco usado.

Zwickau.

• Tamén existen tranvías con rodas pneumáticas, que teñen unha maior mobilidade, pero uns custes

maiores.

• Nantes.

• Cidade pioneira.

• Primeiro tranvía moderno (1985).

Os tranvías modernos en Europa.

• Bilbao e Vitoria-Gazteiz.

• Dous exemplos da implantación do

tranvía moderno no País Vasco.

Os tranvías modernos en Europa.

• Tram-Train Rotterdam – La Haya.

• Servizo ferroviario metropolitano

entre Rotterdam e La Haya

Os tranvías modernos en Europa.

• Train-Tram de Zwickau.

• Modalidade pouco estendida.

• Problemas de adaptación ás

infraestruturas urbanas.

Os tranvías modernos en Europa.

O tranvía moderno e Vigo.Plans de recuperación do tranvía na cidade de Vigo.

• A finais do século XX e comezos do noso século, existiron diferentes propostas para

recuperar o tranvía na cidade de Vigo.

• Podemos destacar tres propostas.

• A proposta de “TEV” Tranvías Eléctricos de Vigo de 1994.

• O proxecto de metro lixeiro de Carlos Príncipe.

• Proposta do BNG de tranvía dende o centro da cidade ao Campus de Marcosende.

Propostas para a recuperación do tranvía.

Calvario

Urzaiz

Colón

Policarpo Sanz

Elduayen

Paseo de Alfonso XII

Pi i Margall

López Mora

Castelao

Av. Europa

Samil

Proxecto tranvía “TEV” 1994.

• Proxecto para optar a concesión do transporte colectivo vigués.

• Modelo de “eixo pesado” ou “metro de superficie”.

• Tranvía monocarril.

• Non precisa de grandes obras de infraestrutura.

• 15 vehículos cunha frecuencia de 4/5 minutos e unha

velocidade media de 20 km/h.

• Eixo central que enlazaba con 22 liñas de autobuses cara á

periferia.

• Esta iniciativa non saíu adiante, xa que o 1 de xaneiro de 1995

o concello de Vigo renovaba a concesión a VITRASA por outros

25 anos.

Iniciativa do metro lixeiro.

• Proxecto do PSOE vigués, destaca a importancia de Carlos Príncipe.

• O percorrido proposto era: Samil – Coia – Travesas, con dous ramais por Camelias e Gran Vía.

• Idea de estender as liñas cara o Calvario, Balaídos e Teis.

• Non se descartaba amplialo cara o Campus Universitario.

• En novembro do 2000 presentouse un estudo de viabilidade, no que se supuñan uns 35.000 viaxeiros

diarios.

• Este plan púxose en entredito pola ETSEI da Universidade de Vigo, pola fisionomía da cidade.

• Plan para a construción dunha estación intermodal na estación de ferrocarril.

• Inicialmente proxectábanse tres liñas.

• O 2 de maio de 2001 firmouse o convenio para adxudicar o proxecto, coa intención de desfrutar do

metro lixeiro no ano 2005.

Iniciativa do metro lixeiro. Liña circular.Estación de

tren

Urzaiz

Colón

Concepción Arenal

Montero Ríos

Cánovas del Castillo

Club Náutico

Beiramar

Coruña

Praza de América

Gran Vía

Praza de España

• Discorrería principalmente pola zona central da cidade.

• Daría servizo ao porto de Vigo.

Iniciativa do metro lixeiro. Liña de Samil.

Samil

Av. Europa

Av. Castelao

Praza de América

Camelias

Venezuela

Gran Vía

Estación de tren• Liña que circularía arredor do centro da cidade.

• Servizo principalmente de verán.

• Idea de reducir o número de vehículos no inverno reforzando

outras liñas.

Iniciativa do metro lixeiro. Liña de Beiramar a Bouzas.

Beiramar

Estación de tren

• Pouco máis de 1 kilómetro.

• Relacionada coa estación intermodal na estación de ferrocarril.

• Servizo de conexión entre o ferrocarril e a zona industrial

portuaria.

Iniciativa do metro lixeiro.

• Máis de 10 anos despois segue sen existir este metro lixeiro.

• Existiron múltiples variacións do proxecto.

• En 2005 Feijóo propón dúas liñas subterráneas case na súa totalidade unindo o Berbés con Navia e O

Calvario con Pereiró.

• Co bipartito aparece a proposta dunha liña litoral entre Teis e Samil, e un ramal dende Praza América

á Universidade.

Faro de Vigo 04/12/2010.

La Voz de Galicia 02/05/2001.

Qué! 03/05/2011.

O futuro e o tranvía de Vigo.

• Como podemos observar o futuro do tranvía moderno en Vigo presentase incerto.

• Realizáronse múltiples estudos pero ningún se concretou.

• Dada a actual situación económica este non parece unha prioridade na cidade.

Referencias.

LOIS GONZÁLEZ, R.C. ; PAZOS OTÓN, M. ; WOLFF, J.P. 2012. El tranvía, entre transporte y

rehabilitación urbanística en Europa. Ciudad y territoria: Estudios territoriales, Nº173, páxs. 463-482.

GIRALDEZ LOMBA, A. 2005. Recordando los tranvías de Vigo. Deputación provincial de Pontevedra,

Pontevedra.

COLOMER, J.V. e INSA, R. (2006). El consumo energético en el transporte urbano y el metropolitano.

Los modos ferroviarios, Revista Ingeniería y Territorio, Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y

Puertos nº 76, pp. 48-51.

Páxina web de Transportation Research Board. Dirección web < http://www.trb.org/Main/Home.aspx >.

[Consulta: 10 de novembro de 2013].

Páxina web da UITP (Unión Internacional de Transportes Públicos). Dirección web <

http://www.uitp.org/ >. [Consulta: 10 de novembro de 2013].

Páxina web de Faro de Vigo. Dirección web <http://galego.farodevigo.es/gran-

vigo/2010/12/04/interminable-baile-metro-ligero/497336.html>. [Consulta: 15 de novembro de 2013].

Páxina web de La Voz de Galicia. Dirección web

<http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2001/05/02/541387.shtml?idioma=galego>. [Consulta: 19 de

novembro de 2013].

Páxina web de Qué! diario. Dirección web <http://www.que.es/pontevedra/201105031838-propone-crear-

linea-tranvia-entre-epi.html>. [Consulta: 19 de novembro de 2013].