NUTRIZINO FUNTZINOANutrizino funtzinoan: Digestino aparatua,Arnas aparatua, Zirkulazino aparatua eta Iraitz aparatua dagoz.

DIGESTINO APARATUA

Digestino aparatuak, elikagaiak txikitu eta zeluletara eroaten dauz. Digestino prosezuan, ahoak, faringeak, heste gorriak, urdailak eta hesteak hartzen dabe parte.Ahoan, hortz-aginen bidez elikagaiak mastekatu.mihinak txu guruinek sortzen daben txuagaz elikagaiak nahasten dauz (elikadura boloa sortuz).Faringetik eta heste gorritik behera doa urdailera heldu arteUrdailean, elikadura boloa urin grastikoekin nahasten dira(kimoa sortuz).Balbula bi daukaz:sarrera kardia eta irteera pilora.

Heste mehean kimoa pankreako urinakaz, behazunagaz eta heste hurinakaz nahasten da (kiloa sortuz).Heste lodiak, behar ez dauzan substantziak batu eta gorozki bihurtzen dauz. Gorozkiak uzkitik kanporatzen dira. Heste lodiak hiru zati daukaz: itsua kolona eta ondestea

Guruina Jariatzen daben subtantzia

Kokalekua

Txu guruinak Txua AhoaUrdail guruinak Urin gastrikoa UrdailaHeste guruinak Heste urina HesteaPankrea Pankreako urina HesteaGibela Behazuna Hestea

Haginetan, hortzeriak daukaguz, bi mota hortzeri dagoz esne hortzeria eta hortzeri iraunkorra.

ARNAS APARATUA

Arnas aparatua, arnasbidez eta birikiz osotuta dago. Arnasketearen bidez, aireko oxigenoa zeluletara doa, eta sortzen daben karbono dioxidoa kanporatzen dau.Arnasbidearen osagaiak, sudur zuloak, faringea, laringea,trakea eta bronkiok dira. Sudur zuloak, airea gorputzan sartzeko eta ateratzeko hobiak dira. Beraren eginkizuna airea birikietara heldu baino lehen berotzea edo hezotzea da.Faringeak, airea eroaten dau sudur hobietatik birikietara. Horregaitik gai gara ahotik ere arnasten.Laringea, faringea eta trakea lotzen dauan hobia da, bertan ahots kordak dauka eta horri esker ahotsa sortzen da.Laringearen sarreran epiglotisa dago, balbula bat da. Elikagaiak eta edariak jatean epiglotisa itxi egiten da, arnasbideetan ez sartzeko.

Trakea, bronkio izeneko hodi bitan banandutako hobia da. Hormak eraztun moduko batzuez eginda dago.

Bronkioak, birikietara heltzen diran hobi bi dira. Birikietan, bronkiolo izeneko hodi txikiagotan separatzen dira. Bronkioen, bidez airea birikietan sartu eta urten egiten da.Birikiak organo arol bi dira. Biriki bakoitzaren barruan, biriki albeolo izeneko zakutxo moduko batzuk dagoz.

ARNASKETA PROZEZUA

Arnasketa prozezuan bitan banatzen da, arnasketa mogimendua eta gasen trukea. Arnasketa mogimendua , arnas gorea eta arnas beherea, gure birikietan airea sartzeko eta urteteko mogimenduak dira.Gasen trukea, biriki albeoloetan gertatzen da horren bidez, hartzen dogun airearen oxigenoa odolera doa eta odolak daroankarbono dioxidoa kanporatu egiten da.

ZIRKULAZINO APARATUA

Zirkulazino aparatuan, mantenugaiak este oxigenoa gure gorputzeko zelula guztietara heldu daitezen eta zelulak sortutako hondakinak egozteko da.Zirkulazio aparatuan, hiru elementu daukaz, bihotza, odol basoak eta odola.Bihotza, toraxaren ezkerraldean kokatuta dago, odola gorputz guztira bultzatzen dau. Lau barrunbe daukaz, goian aurikula izeneko barrunbe bi daukaz eta behean, bentrikulu izeneko beste bi.Balbula trikuspidea, eskumako aurikulea eta bentrikulua bereizten dau. Balbula mitrala, ezkerreko aurikulea eta bentrikulua banatzen dau.

Odol basoetan, arteriak benak eta kapilarrak dagoz.Arteriek, odola bihotzetik gorputzera zabaltzen dabe.Benek, odola gorputzetik bihotzera daroe.Kapilarrek, oso meheak dira, eta arteriak eta zainak lotzen dabez.Odola, bihotzak bultzatuta, odol basoetan zirkulatzen dauan likidoa da. Mantenugaiak eta oxigenoa garraiatzen dau, eta hondakinak batzen dauz. Plasmas eta plasmako zelulez osotuta dago.Plasmea likido hori bat da eta likidoan odol zelula guztiak flotatzen dagoz. Digestinoari esker sortutako mantenugaiak garraiatzen dauz adibidez: Odol zelulak globulu gorriak, globulu zuriak eta plaketak.Plaketak, zauria ixten dabez, odol gehiago galdu ez daigun.Globulu gorriak, karbono dioxidoa eta oxigenoa garraiatzen dabe.Globulu zuriek, gorputza infekzinoetatik babesten dabe.

ODOL ZIRKULAZINOA

Odol zirkulazinoa, zirkuitu biren bidez egiten da. Bat zirkulazino txikia edo birikietakoa deitzen da, eta bestea, zirkulazino nagusia edo orokorra.Zirkulazino txikia edo birikietakoa, bihotzetik birikietara doa eta bihotzera itzultzen da. Eskumako bentrikulutik, karbono dioxidoa betetako odola biriki arteriaren bidez atera eta birikietara heltzen da. Birikietako albeoloetan, karbono dioxidoa askatzen dau, eta oxigenoa hartzen dau. Biriki benen bidez, odol oxigenatua bihotzaren ezkerreko aurikulara heltzen da, eta ezkerreko dentrikulura doa.Zirkulazino nagusia edo orokorra, bihotzetik beste organoetara doa, eta bihotzera itzultzen da. Ezkerreeko bentrikulotik, odol oxigenatua aorta arteriaren bidez urteten dau, eta gorputzeko organo guztietan banatzen da oxigenoa eta mantenuaiak izteko eta karbono dioxidoa eta hondakinak jasoteko. Subtantziaz betetako odola, bihotzeko eskumako aurikulara itzultzen da, kaba benen bidez. Eskumako aurikulatik, eskumako bentrikulora doa.

STOLESIA ETA DIASTOLEA

Bihotzak, odola ponpatuz gorputzeko atal guztietara heltzeko, bi mogimendu egiten dauz, sistolea eta diastlea.Sistolean, bihotza uzkurtu egiten da, eta odola arterietara bultzatzen dau.Diastolean, erlaxatu egiten da eta benetatik datorren odolez beteten da

IRAITZ APARATUA

Iraitz aparatuak, zelulek ezabatu beharrek hondakin subtantziak sortzen dabez gernu sistemas eta izerdi guruinez osotuta dago.

GERNU SISTEMAGernu sistema, gure zelulek sortutako hondakin ez-gaseosoak egozten dauz. Kuntzurrunek, ureterrak, gernu maskuriak eta uretreak osotzen dabe gernu sistema.Kuntzurrunak, baba formako organo bi dira, eta kaxa torazikoaren azpian dagoz, bizkarrazurraren alde banatan. Kuntzurrunetatik igaroten dan odola, iragaztea da horren eginkizuna, organismoarentzat toxikoak diran hondakinak erauzteko. Kuntzurrunek, substantzia horrek gordeten dabez eta urez nahastuta, gernua sortuz.

Ureterrak, gernua kuntzurrunetatik hartu eta gernu maskuriara eroaten daben hodi bi dira.Gernu maskuria, zaku formako organo bat da, eta zakuan gordeta egoten da gernua, uretratik kanporatu arte. Gernu maskuriak,gernuari maskuritik urteten izteko gureta zabaltzen da eta ixten dan esfinter bat dauka barrualdean. Maskuriak litro lauren gernu baini gehitxoago gordeten dauanean pixagurea izaten dogu.

Uretra, hodiaren bidez maskurian gordetakogernua kanporatzen da.