1. Naia Gamboa

2. Aurkibidea 1. laud Dortoka............................3.orri. 2. Bere habitata............................4.orri. 3. Deskribapen fisikoa..................5.orri. 4. Elikadura..................................7.orri. 5. Erlazioa....................................8.orri. 6. Ugalketa...................................9.orri. 7. Bizimodua...............................12.orri. 8. Bere gorputza..........................13.orri. 9. Bestelako ezaugarri batzuk.....15.orri. 10. Bere bibliografia.....................16.orri. 11. Amaiera..................................18.orri. Naia Gamboa 3. Laud dortoka Bere izen arrunta Laud dordoka da.Bere izen zientifikoa DERMOCHELYS CORIACELA da.Bere izena Ingelesez LEATHERBACK SEA TURTLE da.Gaztelaniaz Tortuga Laud deitzen da. 2 metroko luzeera eta 600 kg pisua du.Pisuaren aldetik,dortoka honek rekord bat hartu du.Mota honetako dordokarik handienak 900 kg hartu ahal ditu. Argazki hau luzeeraren komparazioa egiteko da. Naia Gamboa 4. Bere habitata Mundu osoko uretan bizi den dordoka-espeziea da,baita Euskal Herrian ere.Informazioa dauden testu batzuetan,Atlantikoko urik beroenetan bizi dela uzten dute,baina egia esan,Euskal Herriko eta beste lekuko urak ez daude oso beroak. Gehienetan itsaso tropikal eta azpitropikaletan bizi den dortoka da. Dortoka hau arrisku egoeran dago gizakien erruz,ere harrapatzen dituzte arrainak harrapatzeko sarearekin.Gizakiak bere arrautzak hartzen dituzte eta horregaitik arriskuan daude.Arrisku egoeran daude,baina momentuz ez daude desagertzeko zorian. Naia Gamboa 5. Deskribapen fisikoa Laud dordoka,oskolengandik da berezia,izan ere hezurrezkoa izan beharrean larruzkoa eta beltz kolorekoa da.Ehun konjuntiboz eratutako oskola du.Oskola beltza du,honen gainean orbain txiki zuri-horizka batzuk dituelarik. Burua eta lepoa ere beltz edo marroi ilun kolorekoa du eta bertan ere oskolean agertzen diren kolore berdineko orbain txikiak ditu. Muturra ez da zorrotza eta ahoaren barnealdean,barailaren gohiko alde guztian zehar,ortz itzurako egitura erpidun batzuk ditu. Bere ahoa Naia Gamboa 6. Ar elduek plastroia edo oskola aspialdea ahurra dute,eta emeen oskolarekin komparatuta goiko aldetik lahuagoa da.buru gainean ez dute orbain arrosak,eta buztana atzeko soinadarrak baino luzeagoa du.Emeek aldiz buru gainealdean badituzte orbain arrosak,eta arrek baino buztan motzagoa dute,hauen tamainaren erdikoa izaten.Bai ar eta bai emeek aurreko soinadarrak atzekoak baino nabarmenki handiagoak dituzte. Larruzko dordoka gazteak marroi ilun edo beltzak izaten dira,orbain txiki eta zuriekin.Larruazala ezkata txikiez betea izaten dute,bahina hauek bereala desagertzen dira dordoka azten den bitartean. Naia Gamboa 7. Elikadura Dordoka hau,mormokatik elikatzen da,eta eguneko dembora guztian beraien bila joaten da itsasora.eta oso ona da urpekaritzan 1,280 metroetara ahiegatu ahal da. Larruzko dordokak sakonera txiki zein handietan bilatzen du bere elikagaia,eta marmokaz,sifonoforo koloniaz(karabela portugesa esaterako),tunikatuz zein gorputz biguneko animaliez elikatzen dira. Naia Gamboa 8. Erlazioa Ohikoa izaten da itsas dordoken oskolean alga eta bestelako ezpezieak epibionteakaurkitzea,baina larruzko dordokaren oskol bigunaren ondorioz nahiko zaila izaten da bertan orrelako landare edo animaliak edikitzea sinbiosioan.Hala ere,larruzko dordoka batzuek erremorak eraman ditzazkete oskolean atxikituta elkarrekintza hau sinbiosia modura ulertzen da,non dordokak erremora garraitzen duten eta erremorak dortokaren oskoletan bizkarroitzandauden ezpezieak jaten dituzte. Naia Gamboa 9. Ugalketa Emeek 6-15 urterekin lortzen dute heldutasun sexuala, 1,30-1,80 metroko luzeera izaten dutelarik, eta arrek ere adin eta tamaina antzekoa dutenean lortzen dute heldutasun sexuala. Gorteiua eta estaltzea batzuetan ur tropikaletan ematen da, baina nagusiki ur epeletatik ur tropikaletara zeharreko migrazioan ematen da. Honen ondoren emeak ur tropikaletako hondartzetara joaten dira, 40N eta 35S bitarteko latitudetara, bertan habiaratzeko. Ekintza hau gauez izaten da, talde txikietan, eta ilargiaren faseek eragina dutela ikusi da, ilgora eta ilbeheran dortoken azaleramendua handiagoa izanik. Emeak hondartzan toki egoki bat aukeratzen duenean atzeko soinadarrekin zuloa egiten du, eta zuloak tamaina egokia duenean arrautzak erruten ditu: arrautzek 45,4-65 mm-ko diametroa, 70-90,8 gramoko pisua eta 79,7 ml-ko bolumena izaten dute. Hauetatik %18-60a Naia Gamboa 10. gorringorik gabekoa izaten da, hau da, ernaldu gabekoa, eta txikiagoak izaten dira, 13-45 mm-ko diametrokoak. Zenbait arrautzetan bikiak egon daitezke, eta aipatzekoa da atlantikoko dortokek ozeano barekoek baino arrautza gehiago jartzen dituztela. 60-70 egunera arrautza hauetatik larruzko dortoka txikiak jaiotzen dira, baina enbrioien heriotza- tasa altuaren ondorioz guztien %53,5ak soilik bizirauten du. Jaioberriak habian gelditzen dira denbora batez eta normalean gauean habia utzi eta itsasoan barneratzen dira. Jaiotako arrak ez dira inoiz lehorraldera bueltatzen, eta emeak helduak direnean 2-3 urtetik behin hondartzara bueltatuko dira habia egin eta arrautzak erruteko. Naia Gamboa 11. Naia Gamboa 12. Bizimodua Larruzko dortoka migrazio transozeaniko handiak egiteagatik da bereizgarria, ur tropikaletatik ur hotzetaraino mugitzen delarik. Berez odol hotzeko animalia den arren, homeotermo fakultatiboa dela ikusi da, hau da, inguruko tenperatura baxua den lekuetan gorputzeko barne-tenperatura altu mantentzeko gai da, eta honi esker aurki dezakegu espezie hau ur hotzetako inguruetan. Naia Gamboa 13. Bere gorputza Batzuetan,hiltzen direnean,gizakiak hartzen dute eta disekatzen dituzte,museoetan edo orrelako lekuetan jartzeko. Ere bakarrik hezurdura ikusten da eta itsasotik joaten da. GORPUTZA BARRUTIK Orain dordoka barrutik ikusiko dugu.Organoak... Naia Gamboa 14. OSKOLA Orain bere oskola aztertuko dugu. Naia Gamboa 15. Bestelako ezaugarri batzuk Ipuin bat... Naia Gamboa 16. Bere bibliografia Bibliografia Sazima I, Grossman A. 2006. Turtle riders: remoras on marine turtles in Southwest Atlantic. Neotrop. Ichthyol., 4: 123-126 Spotila JR. 2004. Sea Turtles: A complete Guide to Their Biology, Behaviour and Conservation. The Johns Hopkins University Press and Oakwood Arts. Frair W, Ackman RG, Mrosovsky N. 1972. Body temperature of Dermochelys coriacea: warm turtle from cold water. Science, 177: 791793 Eckert SA. 2002. Distribution of juvenile Naia Gamboa 17. leatherback sea turtle Dermochelys coriacea sightings. Mar Ecol Prog Ser, 230: 289293 Lutz PL & Musick JA. 1997. The Biology of Sea Turtles. CRC Press LLC. New York Chevalier J, Godfrey MH, Girondot M. 1999. Significant difference of temperature-dependent sex determination between French Guiana (Atlantic) and Playa Grande (Costa-Rica, Pacific) leatherbacks (Dermochelys coriacea). Annales des Sciences Naturelles, 20(4): 147-152 Ernst CH, Lovich JE. 2009. Turtles of the United States and Canada, 2nd edition. The Johns Hopkins University Press. Baltimore, Maryland. Naia Gamboa 18. Amaiera Espero dut zuen guztokoa izan dela. Naia Gamboa 19. Naia Gamboa 20. Naia Gamboa