LUIS JAUREGIALTZO / FOKU-BERRIA-KO DISEINU TALDEAK M

OLDATUA

Nafarroatik abiatuko da, ostegunean, 21. Korrika b Izarbeibarko euskaltegiko kideek «ilusioz etaarduraz» egin diote aurre hasierako besta prestatzeko lanari bGasteizen bukatuko da, 14an b 2-3

Garesek

hartu du

lekukoa

Politika Bonba bat lehertuzuten Lacalle tabernan, 1979an;

oroitzeko ekitaldia eginen dute bihar

5Kultura Apirilaren 5eanerabakiko dute 2019ko Vianako

Printzea saria; sei hautagai daude

4Ostirala

2019ko martxoaren 29aX. urtea392. zenbakia

www.nafarroa.hitza.eusnafarroa@hitza.eus

NAFARROAKOHITZA

2 NAFARROAKO HITZAOstirala, 2019ko martxoaren 29aAstekoa

Edurne Elizondo Gares

Azken txanpa-

ko «urdurita-

suna»; baina,

batez ere,

«ilusioa eta

emoz i o a» .

Sentsazio horiek nabarmendu di-

tuzte Garesen egoitza duen Izar-

beibarko euskaltegiko arduradun

Ane Azkonak eta Korrikaren ha-

siera ekitaldiko koordinatzaile

Ion Zirizak. Apirilaren 4an,

17:00etan, herri horretatik abia-

tuko da 21. Korrika; apirilaren

14ra bitarte, 2.000 kilometro bai-

no gehiagoko bidea eginen du las-

terketak, Gasteizera ailegatu arte.

Euskararen aldeko kontzientzia

suspertzea eta euskaltegien egu-

neroko lana indartzeko dirua bil-

tzea ditu Korrikak helburu. Gare-

sen, euskararen aldeko sarea osa-

tzeko baliatu nahi dute aukera,

gainera. Komunitatea eraiki nahi

dute, hizkuntza ardatz hartuta.

Egun bateko besta baino ani-

tzez ere gehiago izanen delako

Korrikari hasiera ematea, Gares-

ko euskaltzaleentzat. Hori argi du

Azkonak. Herrikoa da, herriko D

ereduko ikastetxe publikoan ika-

sitakoa. Onartu du, halere, uni-

bertsitateko ikasketak egitera Lo-

groñora joan zenean bilakatu zela

militante. «Euskaraz zekiten ki-

deekin euskaraz hitz egiten hasi

nintzen han; herrian, eskolako

hizkuntza zen euskara niretzat,

eta handik kanpo ez nuen erabil-

tzen. Logroñon, hangoek ez zuten

ulertzen gure artean gure hiz-

kuntzan hitz egin nahi izatea. On-

tzat jotzen zuten ama hizkuntza

ingelesa zuten bi pertsona hiz-

kuntza horretan aritzea, baina ez

guk euskaraz hitz egitea».

Kontrako jarrera horrek eragin

zion Azkonari AEKra hurbildu

zuen klika, hain zuzen ere. Ikas-

ketak amaituta, Mintzakiden

lana eskaini zioten, eta AEKn ira-

kasle izateko prestatu eta gero,

euskaltegian eskolak ematen hasi

zen. Orain, euskaltegiko ardura-

duna da. Garesen du egoitza, bai-

na eskualdeko eta inguruko ber-

tze hamaika herritako jendea ari

da zentro horretan euskara ikas-

ten. 50 ikasle inguru ditu egun,

eta sei langile.

Euskaltegiko kideek duela bi

urte jakin zuten aurtengo Korrika

herritik abiatuko zela. «Poza har-

tu genuen berria jakin genuene-

an; aldi berean, argi genuen ardu-

ra handia izanen zela», gogoratu

du Azkonak. Herritarren artean

zurrumurrua zabaltzen hasi zen,

eta iazko ekainean baieztatu ahal

izan zuten Gares izanen dela Ko-

rrika abiatzeko herria.

Aurreko hogei aldietan hama-

bost herrik hartu dute Korrikaren

hasiera. «Ohore hori izanen du

gure herriak ere», erantsi du Ion

Zirizak. Barañaingoa da, baina

Garesen bizi da egun. Duela zortzi

hilabete ailegatu zen herrira, bai-

na herriko parte sentitzen da jada.

Korrika hasteko besta antolatze-

ko lanetan murgildu da buru-be-

larri, eta herrikoa balitz bezala ari

da Korrikaren ingurukoez goza-

tzen. Lan handia du esku artean,

eta onartu du «kezka eta berti-

goa» sentitu dituela. Baina eus-

kararen aldeko grinak eraginda-

ko ilusioa nagusitu da. Kontent da

herritarrek parte hartzeko eraku-

tsi duten borondatearekin, eta za-

lantzarik ez du Korrika Garestik

abiatzeak «epe luzerako arras-

toa» utziko duela.

Eremu mistoanEuskaldun berria da Ziriza. 18

urte zituenean hasi zen ikasten,

eta lotsarik gabe erabiltzen zuela

gogoratu du, gramatika mende-

ratzen ez zuenean ere. «Militan-

tziagatik erabaki nuen ikastea»,

nabarmendu du. «Euskaraz bizi

nahi dut, eskubide hori dudala-

ko». Garesen hori lortu duela

erran du. «Badakit nora jo euska-

raz bizitzeko. Eta euskaraz ez da-

kienak ere ahalegina egiten du;

belarria prest dute».

Azkonak nabarmendu du az-

ken urteotan hobera egin duela

euskararen egoerak herrian. Argi

du, halere, urrats anitz badela,

oraindik ere, egiteko. Gares ere-

mu mistoan dago, 1986. urteko

euskararen legeak ezarritako zo-

nifikazioaren arabera. 1980ko ha-

markadaren hasieratik bada

D ereduko ikastetxea, eta horrek

herriko giroa euskalduntzeko

prozesua anitz lagundu duela

azaldu du euskaltegiko ardura-

dunak.

«Haurrak D eredura joaten

hasi zirenean, gurasoek ez zeki-

ten euskaraz, baina seme-alabak

laguntzeko asmoz, ikasten hasi

ziren», kontatu du Azkonak.

Orain, D ereduan ikasitako haur

horiek bilakatu dira guraso, eta

seme-alabekin euskaraz egiteko

gai dira.

3.000 biztanle inguruko herria

da Gares. Herritarrek elkar eza-

gutzen dute. Euskaldunen eta

euskaltzaleen arteko sarea sendo-

Garesen prest dira 21. Korrikari hasiera emateko. AEK-kokideak lan eta lan aritu dira azken hilabeteotan, apirilaren4ko ekitaldia prestatzen. Egun osoko egitaraua osatu dute.Harago doa antolatzaileen helburua, halere, euskararenalde lan egiteko sarea osatu nahi baitute beren eskualdean.

Komunitate bateraikitzeko bidea

2015eko Korrika, Garesko karriketan zehar. IÑIGO URIZ / FOKU

Haurrak D eredurajoaten hasi zirenean,gurasoek ez zekiteneuskaraz, baina ikasten hasi ziren»Ane AzkonaIzarbeibarko euskaltegiko arduraduna

«Badakit nora joeuskaraz bizitzeko; etaeuskaraz ez dakienakere ahalegina egiten du;belarria prest dute»Ion ZirizaKorrikako antolatzailea

‘‘

Ion Ziriza eta Ane Azkona,

AEKren egoitzan. JAGOBA

MANTEROLA / FOKU

3NAFARROAKO HITZAOstirala, 2019ko martxoaren 29a Astekoa

E. Elizondo Iruñea

Beteta da Asier Biurrunen agenda

egunotan. Azken txanpan sartu

dira 21. Korrika prestatzeko la-

nak, eta lanez gainezka da ekinal-

diko Nafarroako koordinatzailea.

Erakundeei eskatu die klik egite-

ko, eta urratsak egiteko beldurrik

ez izateko.

Nafarroan hasiko da Korrika.

Berezia izanen da zuentzat?

Bai. Hemen hasteak ematen digu

halako poz berezia. Korrika iris-

tea beti da pozgarria, baina he-

mendik hastea ohore bat da.

Orain arte bakarrik beste hama-

bost herrik izan duten ohorea da,

gainera. Hori gauza handia da.

Lan gehiago ere bada, ezta?

Bai, zalantzarik gabe. Garesen

jende asko ari da lanean. Herrial-

de osoan ari gara. Baina oso gus-

tura egiten den lana da. Ez dakigu

eguraldia lagun izanen dugun

edo ez, baina ziur naiz apirilaren

4an, 17:00etan, emozio handia

izanen dela Garesen, eta ikusiko

ditugula malkoak, halako ekitaldi

bat oso polita delako.

Nafarroan hasteak ematen dio

indar berezia ofizialtasunaren

aldeko aldarriari?

Esanahi berezia du Nafarroan

hasteak, bai. Ezin dugu ahaztu

hemen zonifikazioak indarrean

jarraitzen duela. Garesen abiatu-

ko da Korrika, eta horko herrita-

rrek ez dituzte eremu euskaldu-

nekoek dituzten hizkuntza esku-

bideak. Korrika da zonifikazioa

bertan behera uzten duen ekinal-

di bat. Garesen hasiko dugu bi-

dea, eta euskaraz eginen dugu,

herrialde osoan. Zonifikazioak

ezarritako mugen gainetik.

Gobernua, azken lau urteotan,

ez da gai izan muga horiek ber-

tan behera uzteko. Zer deritzo-

zu?

Hankamotz gelditu dela eginda-

ko lana. Legegintzaldia amaituko

da laster, eta, Korrikaren bidez,

hain zuzen, kolpe bat eman nahi

dugu mahai gainean lekukoare-

kin, hizkuntza eskubideak alda-

rrikatzeko. Gares eremu mistoan

dago, baina horrek ez ditu hango-

en eskubide guztiak bermatzen.

Urratsak egiten jarraitu behar

dugu, euskara ofiziala izan dadin

Nafarroa osoan. Horretarako,

erakundeek eta horietan diren al-

derdiek klik egin behar dute. Be-

netako urratsak egin behar dituz-

te, hizkuntza eskubideak inori ez

ukatzeko. Nafarroan, egun, lege-

ak euskara erabiltzea ukatzen die

herritar askori.

Herritarrek erakundeek baino

errazago egiten dute euskara-

ren aldeko klika?

Ematen du erakundeek halako

beldurra badutela. Herritarrek

errazago egiten dute klik. Alder-

diek beste toki batera begiratzen

dute. Ematen du mundu guztia

utzi nahi dutela kontent, baina

argi dago euskaldunak ez daudela

pozik. Konplexuek jota jokatzen

dutela ematen du. Beste gai ba-

tzuekin ez daude euskararekin

dauden arazoak, gainera. Euskal-

dunok hizkuntza eskubideak ba-

ditugu, lege batek arautu behar

ditu, denak berdintasunean arta-

tzeko. Baina ez dute horrelakorik

egiten, euskararen arloan. Alder-

diek azaldu beharko lukete zer-

gatik ez duten egiten.

Zonifikazioa bertan behera uz-

teko aukera argi bat galdu dela

uste duzu?

Ez dut gustuko esatea aukera bat

galdu dugula, baina egia da ez du-

gula egoera aprobetxatu aurrera

egiteko. Aldaketaren gobernuak

agintea hartu zuenean, itxarope-

ba bagenuen; haize berria suma-

tuko genuela uste genuen. Egin

dira urratsak, baina ez dira nahi-

koak. Egia da hainbat herrik lortu

dutela eremu mistora sartzea,

baina zergatik ez dugu jauzia egin

denak eremu euskaldunean sar-

tzeko? Edo zonifikazioa bertan

behera uzteko, behingoz? Lege-

gintzaldia joan da, eta ez dakigu

hemendik aurrera zer gertatuko

den.

Korrikaren hasierak ederki isla-

tuko du zonifkazioaren eragina,

eremu mistotik ez-euskaldune-

ra pasatuko baitira korrikala-

riak, kilometro gutxi eginda.

Bai. Garesen hasteak ere emanen

digu aukera errealitatea ezagu-

tzeko. Hori da gure egu-

nerokoa. Hori da alder-

diek ikusten ez dutena,

eta legeak errespetatzen

ez duena.

Garesen hasi, baina

Nafarroa osoan eginen du bidea

Korrikak. Dena prest?

Azken txanpan gara, azken ordu-

koak lotzen, dena prest izateko.

Korrikak aspaldi zapaldu ez di-

tuen euskualdeak bisitatuko ditu

aurten; asteburuan jende asko

izanen dela ziur gara, apirilaren

6an pasatuko baita Korrika

Iruñetik. Jendea gogoz dela uste

dut. Nik hori nabarmendu nahi

dut, jendeak baduela gogo handia

parte hartzeko, lekukoa hartze-

ko. Eskualde askotatik ari gara

deiak jasotzen, eta harrituta gara

toki askotan jaso dugun erantzun

onarekin. Polita dator Korrika,

eta uste dugu aukera emanen

duela presio pixka bat egiteko,

hurrengo legegintzaldian gerta ez

dadin oraingoan gertatu dena.

«Ematen du erakundeakkonplexuek jota ari direlaeuskararen gaian»

Asier Biurrun b Korrikako Nafarroako koordinatzailea

Korrika egiten hasteko prest da ekinaldiko Nafarroako koordinatzaileAsier Biurrun. «Berezitzat» jo du euskararen aldeko lasterketa Garesenhastea, eta uste du Nafarroako errealitatea erakusteko balioko duela.

IDO

IA Z

AB

AL

ET

A /

FO

KU

tzeko beharra badela uste du Az-

konak, halere. «Duela bost urte

hasi nintzen euskaltegian lanean,

eta han konturatu naiz ez dakigu-

la benetan Garesen zenbatek hitz

egiten duten euskaraz, edo zen-

bat diren ulertzeko gai», nabar-

mendu du.

Horregatik jarri du mahai gai-

nean saretzeko eta komunitatea

eraikitzeko beharra. «Hizkun-

tzaren auzia lantzeko talde bat

behar dugu, euskararen alde lan

egiteko; Euskararen Eguna anto-

latzeaz gain, harago joko duen sa-

rea behar dugu, gogoeta bultza-

tzeko, euskara lantzeko».

Euskaraldiarekin sare hori

ehuntzeko urratsak egin zituztela

uste du Azkonak, egitasmo ho-

rrek balio izan zuela euskaldunek

elkarren berri zehatzagoa izateko.

Eta bultzada horri segida eman

nahi diote Korrikaren bidez.

Lege berri bat eskatzekoApirilaren 4an, berrehun bolun-

tario inguruk eginen dute lan Ga-

resen, Korrikari behar den beza-

lako hasiera emateko. «Jende

anitz etorri da guregana laguntze-

ko prest», azaldu du Zirizak. Az-

ken txanpako kontuak lotzen ari-

tzea egokituko zaio egunotan.

Ostegunean bestaz gozatzeko

«aukera gutxi» izanen duela argi

du, baina herritarrentzat ari dela

badaki, eta horrek betetzen du.

Euskararen alde ari delako.

Euskararen alde egin nahi due-

lako, hain zuzen, etsita agertu da

azken lau urteotan Nafarroako

Gobernua urrats gehiago egiteko

gai izan ez delako. «Pausoak

eman dira, baina ez da nahikoa».

Bat egin du Azkonak. «Behar du-

guna da zonifikazioa bertan be-

hera uztea», erantsi du, irmo.

Korrikaren hasierak ederki is-

latuko ditu zonifikazio horren

ondorioak. «Garestik atera, eta

hurrengo herria Mañeru izanen

da Korrikaren bidean. Herri hori

eremu ez-euskaldunean dago.

Han bizi den nire lehengusuak eta

nik ez ditugu hizkuntza eskubide

berak», salatu du Azkonak.

Egoera mingarria zaie Azkona-

ri eta Zirizari. Mañeruko herrita-

rrentzat Korrika «esperientzia

polita» izanen dela nabarmendu

dute, herritarrak ahalegindu bai-

tira eremu mistoan sartzen, baina

ez dute lortu. «Euskaraz ikasteko

Garesera etorri behar dute hango

haurrek; bidaia egiteko laguntza-

rik ez dute, ordea», azaldu du Zi-

rizak. Euskaldun guztien hizkun-

tza eskubideak errespetatu eta

bermatuko dituen legea eskatu

dute antolatzaileek. Hori lortzeko

bidea hasiko dute apirilaren 4an.

Azkonak argi du: «Kolosala iza-

nen da».

«Hainbat herri sartu dira eremu mistoan, baina zergatikez dugu jauzia egin denak eremueuskaldunean sartzeko?»

4NAFARROAKO HITZA

Ostirala, 2019ko martxoaren 29aGaiak

Edurne Elizondo Iruñea

Kulturaren espa-

rruan nagusietako

bat. Halakoa da

Nafarroako Go-

bernuak urtero

banatzen duen Vianako Printzea

saria. Aurtengoa nori dagokion

apirilaren 5ean ezagutaraziko

dute, eta maiatzaren 4an eginen

dute saria emateko ekitaldia, Via-

nan.

Epaimahaiak sei hautagairen

artean erabaki beharko du no-

rentzat izanen den 2019ko Viana-

ko Printzea saria: Sagrario Ale-

man, Atena fundazioa, Fernando

Hualde, Tomas Yerro, Pamplone-

sa musika banda eta Amaia Re-

mirez eta Raul de la Fuente dira

proposatutako eragileak. Hauta-

gai horiek jorratutako lan espa-

rruak askotarikoak dira: euskal-

gintzak, zinemak, antzerkiak, li-

teraturak, musikak, etnografiak

eta bertze hamaika diziplinak isla

dute haien ibilbideetan.

1.

REMIREZ-DE LA FUENTE

Amaia Remirez eta Raul de la

Fuente zinemagileak dira, eta az-

ken Goya sarietan nagusitu egin

ziren Another Day of Lifefilma-

rekin, animaziozko lanen katego-

rian. Nafarroako Ikus-Entzunez-

ko Klusterrak aurkeztu du haien

hautagaitza. Nabarmendu dute

Remirezen eta De la Fuenteren

obrak agerian uzten duela zine-

mak errealitatea dokumentatze-

ko duen gaitasuna.

De la Fuente argazki zuzenda-

ria da, bai eta gidoilaria, zuzenda-

ria eta editorea ere, bertzeak ber-

tze. 2006an estreinatu zuen bere

lehen lana: Nomadak TX.

2014an, Goya saria irabazi zuen

Minerita filmarekin. Remirez,

berriz, gidoilaria eta ekoizlea da,

eta De la Fuenteren hainbat film

ekoitzi ditu. Harekin batera sortu

zuen Kanaki Films etxea,

2009an.

2.

FERNANDO HUALDE

Gutxi dira Fernando Hualdek

ukitu ez dituen arloak. 1961. urte-

an jaio zen, Izaban, eta bere herri-

ko eta eskualdeko kultura eta et-

nografia zabaltzeko egin du lan,

etenik gabe. Nafar Ateneoak pro-

posatu du aurtengo Vianako

Printzea saria jasotzeko.

Hogeita hiru liburu idatzi ditu,

eta sei dokumental prestatu. Bi

mila artikulu baino gehiago argi-

taratu ditu prentsan, eta hamaika

hitzaldi eman ditu. Izabako mu-

seo etnografikoaren bultzatzaile

izan da, bai eta Burgiko almadiari

buruzkoaren sustatzaile ere.

Erronkaritik kanpo ere egin du

lan, eta herriz herriko zaharren

aspaldiko garaiei buruzko ahozko

testigantzak jaso ditu, bertzeak

bertze.

3.

TOMAS YERRO

Nafar Idazleen Elkarteak propo-

satu du Tomas Yerro Vianako

Printzea saria irabazteko. Nafa-

rroako Unibertsitateko eta Nafa-

rroako Unibertsitate Publikoko

irakasle izan da, bertzeak bertze.

Río Argapoesia aldizkaria zuzen-

du zuen, eta hamaika testu argi-

taratu ditu Cuadernos de etno-

grafía y etnología de Navarra al-

dizkarian. Poesia lanak ondu

ditu, eta Nafarroako literatura jo-

rratu du, hamaika hedabidetan.

Nafar Ateneoa sortzeko proze-

suan parte hartu zuen Tomas Ye-

rrok. Administrazioan ere izan

ditu ardurak: Nafarroako Gober-

nuko Kultur Ekinaldien zerbitzu-

ko buru izan zen 1991tik 1995era;

eta Kultura zuzendari nagusi, be-

rriz, 1995etik 1999ra.

4.

SAGRARIO ALEMAN

Euskalgintzaren esparruan eragi-

le nabarmena da Sagrario Ale-

man, eta Nafarroako Kulturaren

eta Arteen Kontseiluko hainbat

kidek proposatu dute Etxaleku-

koa Vianako Printzea saria jaso-

tzeko.

1972. urtean hasi zen helduak

euskalduntzeko eta alfabetatzeko

lanean. Farmazia ikasketek Va-

lentziara eta Madrilera eraman

zuten, eta azken hiri horretan ere

eman zituen euskara eskolak. Na-

farroara itzuli, eta Erriberan aritu

zen lehendabizi. Arturo Campion

euskaltegitik deia jaso zuen arte.

Hain zuzen, 1982. urtetik erreti-

roa hartu arte IKAren Iruñeko Ar-

turo Campion euskaltegiko ardu-

raduna izan da.

Lan akademikoagoa ere egin

du eta egiten du, Euskaltzaindiko

kide baita 2007. urtetik. Gainera,

Principe de Viana, Jakin, Bat, Ar-

giaeta Pulunpealdizkarietan ida-

tzi izan du Alemanek. Euskararen

alde egindako lanagatik hainbat

sari jaso ditu: Zaldiko Maldikoren

Urrezko Lamia, 1987an; Euskale-

rria Irratiaren Larreko saria,

1996an; eta Noticias Taldearen

Ortzadar saria, 2016. urtean, ber-

tzeak bertze.

5.

ATENA FUNDAZIOA

Nafarroako Unibertsitate Publi-

koko Giza eta Gizarte Zientzieta-

ko Fakultateak proposatu du Ate-

na fundazioaren hautagaitza.

Desgaitasunen bat duten pertso-

nen alde egiten du lan, artearen

bidez, eta autonomia eta bizi kali-

tatea helburu hartuta. Fundazioa

hainbat familiak sortu zuten,

2001. urtean, eta, geroztik, musi-

ka eta dantza eskola bultzatu, eta

konpainia bat osatu du, bertzeak

bertze.

Atenak pertsonen garapen oso-

rako tresna bilakatu du artea.

Egindako lana jendaurrean era-

kusten dute fundazioko kideek,

urtero oholtza gainera igotzen

baitira prestatutako lanak aur-

keztera. Lan horrek Nafarroako

Gobernuaren Gazteriaren saria

jaso zuen 2013. urtean.

Atena fundazioak aurkeztuta-

ko azken ikuskizuna 2018. urte-

koa da, eta Mi propio universo du

izenburu.

6.

PAMPLONESA

Pamplonesa Iruñeko udal musi-

ka-banda garai berezi batean bi-

lakatu da Vianako Printzea saria

jasotzeko hautagai: mendeurrena

ospatzen duen urtean, alegia.

Iruñeko Udalak, Pamplonesaren

Lagunen Elkarteak eta Iruñeko

Olentzeroren Lagunen Elkarteak

proposatu dute.

1919. urteko urriaren 11n jo

zuen lehendabiziko aldiz Pam-

plonesak, eta, geroztik, hiriko

ikur bilakatzea lortu du. Sanfer-

minetan karrikak girotzen ditue-

lako ezagutzen dute anitzek, bai-

na besten esparrutik kanpo ere

lortu du publiko fidela. Urtean 50

kontzertu baino gehiago ematen

ditu. Hezkuntzaren arloan ere

egiten du lan, eta, azken urteotan,

haurrak musikara hurbiltzeko

programa bat garatu du herrial-

deko ikastetxeetan. Vicente Ege-

ak zuzentzen du Pamplonesa,

1996. urtetik. Nabarmendu du

bandak tradizioa eta bide berriak

uztartu dituela.

Apirilaren 5ean ezagutaraziko dute norentzat den Vianako Printzea saria: Pamplonesa, Atena, Tomas Yerro,Fernando Hualde, Sagrario Aleman, eta Amaia Remirez eta Raul de la Fuente dira aurtengo sei hautagaiak.

Sari bat, sei hautagai eta hamaika bide

1 2 34

5 6

Edurne Elizondo Iruñea

Urduri eta kontent.Halaxe da Joxe La-calle, egunotan.Memorias de La-

calle (Txalaparta,2017) argazki liburua argitaratuzuenean bezain urduri eta kon-tent. Lan horretan, prentsa argaz-kilari gisa lan egindako urteetanbildutako irudiak jaso zituenEgunkaria eta Eginhedabideeta-ko langile ohiak. Azken hamar-kadetan Nafarroan gertatutakoenkronika egin zuen Lacallek libu-ruan, bere argazkien bidez, etakronika horren barruan dago ka-mera hartu aurretik Lacallek be-rak sufritutako erasoa: bonba batjarri zioten Lacalle izeneko beretabernan. Duela berrogei urtegertatu zen eraso hori, eta, ordu-koak gogoratzeko, ekitaldia egi-nen dute bihar, 19:00etan, Iruñe-ko Alde Zaharreko Pellejerias zo-koan.Lacallek urtero oroitu du

1979ko martxoaren 27koa, taber-

na zegoen tokian bertan. «Urterojoan naiz egun horrekin Jarautakarrikaren 22ra. Aurten, berrogeiurte betetzen direnez, zerbait be-rezia egin nahi nuen. Gazteek ja-kin dezatela hemen zer gertatuzen».

Ez zen lehena izan

Orain Aitzina taberna dena izanzen Lacalle ostatua. Argazkilaria-ren gurasoek zabaldu zuten, etaJoxe Lacalle ezkondu zenean,1974. urtean, negozioaren ardurabere gain hartu zuen. Han egin-dako lagunak nabarmendu ditu;tabernan bizi izandako momentuonak. «Gure taberna izan zen le-geztatu zutenean ikurrina jartzenlehena», gogoratu du, harro.Taberna zegoen eraikin berean

zuen Lacallek etxebizitza, 1979an.Emaztearekin eta lau seme-ala-bekin bizi zen Jarauta kalean.«Zaharrenak bost urte zituen, etatxikienak, berriz, hilabete gutxi».Duela berrogei urtekoa jaso bainolehen, izan ziren bertzelako era-soak Lacalle tabernaren aurka.

«Telefonoz deitzen zuten, meha-txu egiteko, adibidez». 1978an,berriz, Kristo Erregeren Gerrilla-riak joan ziren tabernara.«Emaztea haurdun zegoen. Ateahautsi, eta tabernan sartu ziren,borrekin eta pistolekin».Egoerak okerrera egin zuen,

handik urtebetera. 1979ko mar-txoaren 27an. Goizez, jende gutxiibiltzen ohi zen tabernan; denakezagunak, halere. Horregatik, bibaso ardo edan eta gero komune-ra sartu zen gizonak atentzioaeman zion Lacalleri. «Kobratu,eta sei pezeta itzuli nizkion; bainabarra gainean utzi, eta alde eginzuen, komunetik atera zenean»,gogoratu du.Bonba uztera sartu zen komu-

nera. Lacallek aurkitu zuen, pol-tsa batean sartuta. «Ireki, eta ka-bleak ikusi nituen». Tabernahustu, eta Poliziari eman zion abi-sua. «Bost hilabeteko semea se-haskatik atera behar izan nuenkorrika». Artezilari batek poltsahartu zuen, eta lehertu egin zi-tzaion, ateratzen ari zenean. La-callek fresko ditu orduko beldu-rra eta kezka. Accion Nacional Es-pañola taldeak aldarrikatu zuenerasoa. Batallon Vasco Españoltaldeko adar bat zen.Lacallek, halere, gogoan du,

batez ere, auzokideengandik ja-sotako elkartasuna. Auzolaneankonpondu zuten taberna. «Gaz-teak, gainera, erasoa gertatu etagero, itxi arte gelditzen ziren nire-kin. Gero jakin nuen txandakaaritzen zirela, bakarrik ez uzte-ko», erran du, hunkituta. Laca-llek 1987an utzi zuen taberna,drogak auzoan zuen presentzia-rekin arduratuta. «Ez nuen horinahi seme-alabentzat». Kamerahartu zuen, orduan.

1979an bonba jarri baino lehen ere eraso egin zioten Lacalle tabernari; irudian, 1978koa. JOXE LACALLEJoxe Lacalle, taberna zegoen tokian, Jarauta karrikan. IDOIA ZABALETA / FOKU

5Gaiak

Gurasoen eskutik hartu zuen JoxeLacallek izen bereko tabernaren ardura,Iruñeko Jarauta karrikan. 1979an, bonbabat jarri zioten. Bihar, 19:00etan, duelaberrogei urte gertatutakoa oroituko dute.

Lacallerenmemoria

NAFARROAKO HITZA

Ostirala, 2019ko martxoaren 29a

RHURBILDU ETA LAULur Albizu Etxetxipia

Klika

Beti jartzen naiz urduri.Hitzordua goizekobostetan, arratsaldekozazpietan, gaueko be-

deratzietan edo eguerdiko ordubatean dela ere, urduri jartzennaiz. Euria egin, eguzkia egin,bero, hotz. Karkarren, Isun, SanAdrianen, Irunberrin, Iruñeanedo Garesen (Artazutik ez baitaduela hamar bat urte pasatzen). Ekitaldi, egun edo ekimen ba-

tzuetarako nahiko ohitura-zaleanaiz (tradizioak traizionatzea pla-zera ere bada, baina batzuetan...).Txupinazoaren aurretik zurizjanztea bezalakoa izaten da Ko-rrikaren kilometroa zein izanenden aurretik begiratzea, zain egotea; eta ez da preseski korrikaegitea bereziki maite dudalako.

Eta aurtengoa bereziagoa iza-nen da, bereziena, beharbada.Denok ez dugu hori bizitzekoplazera eta zortea, herritik ape-nas lau kilometrora Korrika has-tea, alegia. Tontakeria bat irudi-tuko zaio norbaiti agian, baina ezda gutxi eremu diskriminatuarenmugan (nahiz eta muga horiekpixka bat urrunago dauden duela bi urte baino, eta nahiz etamuga horiek pixka bat lausotudiren) Korrika hastea eta horigertu(ago)tik bizitzea. Zein gutxi aldatu diren gauza

batzuk, beste batzuk aldatu badi-ra ere. Eta ez dakit duela lau urteorain non egonen ginen pentsa-tzen genuen, zer imajinatzen genuen 2019az, urrun edo gertuikusten genuen. Segur aski, beste

Korrika bada ofizialtasunarenaldeko lasterketa. Lehenengo etabigarren mailako herritarrak de-sagertzeko apustua egiten duenfurgoneta. Lagunak urtean behinbatzen dituena. Korrika badaahobizien oihua, belarriprestengarrasia. Korrika bada instituzio-ei duten ardura behingoz har de-zaten exijitzea. Eta bada txinaurri lan oso han-

dia eta urte luzeetan egin dutenhorientzako omenaldi txiki batere; hori baino askoz gehiago me-rezi dute herria euskalduntzen,beren burua euskalduntzen, D eredua bultzatzen, euskara(z)irakasten, ahalegin guztiak egi-ten ibili diren horiek. Isilik, bainagelditu gabe. Isilik, baina esfortzuhandiz, apustu handiak eginez,bai pertsonal eta bai kolektiboak.Haiei esker gaude gu hemen, etaez dakit konturatzen ote garenzein balio handia daukan horrekguztiak denontzat. Lekukorik garrantzitsuena zarete zuek. Ezdadila haria eten!

gauza asko esperoko genituen;batez ere, eremu diskriminatutikatera ahal izatea. Baina eremudiskriminatuarekin amaitu nahigenuelako eta amaitu nahi dugu-lako. Korrika ez delako bakarrik

korrika. Korrika egitea, lekukoahartzea. Korrika aurrera egitekokonpromiso bat, euskara ez gal-tzeko konpromiso bat. Baina ezbakarrik ez galtzekoa: saltoakematekoa, eremuak birkonkista-tzekoa, berreskuratzekoa. #Klikaegitekoa. Mundua eraldatzekoa,baita kulturalki eta musikalkiere. Bardeako ziertzoa gureganarnasteko tartea ere bada Korri-ka, eta «korrikarako balio» ezomen duten abestiak hizketagaibihurtzekoa (ez da gutxi hori lor-tu izana; «korrikarako balio»omen duten abestiak gutxiagogustatzen zaizkigu beste batzuei).Korrikak, hamarkada batzuenondoren, apurtzailea izaten ja-rraitzea lortzen du; horregatikbakarrik, merezi du.

Irudiab Altsasu

Elkartasunak gainezka egin duMilaka eta milaka pertsonak egin zuten bat igandean, Altsasun, Espainiako Auzitegi Nazionalak zigortutako

zortzi gazteentzat justizia eske. Herria txiki gelditu zen. Altsasuko Gurasoen arabera, 60.000 herritar baino

gehiago elkartu ziren. Ilara luzeak sortu ziren herriko sarreretan, eta dozena bat auto eta autobus harrapatuta

gelditu ziren. Elkartasuna «hunkituta» eskertu zuten Altsasuko gazteen senideek. Javier Ollo alkateak erran

zuen igandeko manifestazioak islatzen duela «Altsasuko irudi erreala». JON URBE / FOKU

Julio Sotok jantzi du Nafarroako txapela,bosgarrenez, Anaitasunako finalean

IRUÑEA bJulio Sotok irabazi du Nafarroako Bertsolari Txapelketa, bosgarrenez, Iruñeko Anaitasuna kiroldegian asteburuan jokatutakofinalean. Eneko Lazkoz sailkatu zen bigarren. Sotok saio biribila eginzuen, eta bakarkako lanean bete-betean jo zuen. Joxema Leitzaren eskutik jaso zuen txapela Sotok. Leitzari, hain zuzen, txalo zaparradabatekin egin zioten harrera oholtzara igo zenean; bertsozaleek eskertuegin nahi izan zuten Leitzak egindako lana.

83.348NEKAZARITZA EKOLOGIKOKO HEKTAREAK HERRIALDEANNekazaritza ekologikoak gora egin du Nafarroan, gobernuak ezagutara-

zi dituen datuek agerian utzi dutenez: 1996. urtean, 700 hektarea hartzen

zituen; 2018an, berriz, nekazaritza ekologikoko 83.348 hektarea zeuden.

Nekazaritza lur guztien %7,2 dira ekologikoak.

AHTaren aurkako eta tren sozialarenaldeko manifestaziora deitu du Sustraik

ALTSASU bSustrai Erakuntza fundazioak abiadura handiko trenarenkontrako manifestazioa eginen du, bihar, 18:00etan, Altsasun. Trensozialaren aldeko aldarri bilakatu nahi dute protesta deitzaileek. Trensoziala bai, AHT gelditu. Herriaren borondatea errespetatu lelopeanantolatu dute. Sustrai Erakuntzak nabarmendu du proiektuak ez diolainolako mesederik egiten eskualdeari, eta ez duela bultzatzen herrienarteko mugikortasuna. Erantsi du ingurumenari kalte egiten diola.

«Hurrengo hauteskundeetanez naiz berriz zinegotzi izanen,Iruñeko Udalean hamabi urteegon eta gero; seme-alabak dirapolitika uzteko arrazoia»

Aritz RomeoIruñeko Udaleko EH Bilduko zinegotzia

6 NAFARROAKO HITZAOstirala, 2019ko martxoaren 29aIritzia

Korrika badaahobizien oihua,belarripresten

garrasia

MUSIKA

ALTSASUBurundar Txistulariak.bBihar, 19:30ean, Iortia kultur etxean.

ALTSASUErnia, Uther, Disasko eta Gormut.

b Igandean, 16:30ean, Etzegaraten,

Etxegarito aretoan.

ATARRABIAGatibu eta

Oques Grasses.

bGaur, 21:30ean, Totem aretoan.

ATARRABIAEvergrey, Bloodred

Hourglass eta Genus Ordinis Dei.

bBihar, 19:00etan, Totem aretoan.

AZAGRADemode Quartet.

b Igandean, 19:30ean, Francisco

Arbeloa ikastetxean.

BAZTANTumatxak eta DJ Tape.

bBihar, 23:00etan, Elizondon.

ETXALARBuhamiak, Jon Itzainaeta Karmen Etxalarkoa pastoralekoabeslariak.

bBihar, 20:00etan, elizan.

IRUÑEASoge Culebra.

bGaur, 20:30ean, Zentral aretoan.

IRUÑEARosana.

bGaur, 20:30ean, Gaiarren.

IRUÑEABelcos.

bGaur, 22:00etan, Indara aretoan.

IRUÑEABandada.

bBihar, 20:00etan, Iturramako

Civivox aretoan.

IRUÑEAEl Consorcio.

bBihar, 20:30ean, Baluarten.

IRUÑEALos Zigarros

eta Blues Coffe.

bBihar, 20:30ean, Zentral aretoan.

IRUÑEAPamplonesa musika banda.b Igandean, 12:00etan, Gaiarren.

TAFALLAEne Kantak: Satorjator.bBihar, 18:00etan, kulturgunean.

TAFALLANever Surrender,

The Guilty Brigade eta The Potes.

bBihar, 22:30ean, Kube aretoan.

BERTSO SAIOAK

BADOSTAINBertso afaria:

Xabat eta Joanes Illarregi.

bGaur, 21:30ean, Illarregorrin.

BAZTANBertso poteoa: Ander

Lizarralde Jimeno eta Julio Soto.

bBihar, 18:00etan, Elizondon.

BURLATA Jon Maia, Alaia Martin,

Maialen Lujanbio eta Aimar Karrika.

bBihar, 21:20ean, kultur etxean.

LEITZAAne Labaka eta Beatriz

Egizabal:Erradikalak gara.b Igandean, 19:00etan, Atekabeltz

gaztetxean.

LESAKAAlazne Untxalo, Jon

Martin, Beñat Romera: Oholtza.b Igandean, 18:00etan, kultur etxean.

TUTERAAndoni Egaña eta Xabier

Zabala: Enkarguzemanaldia.bBihar, 17:00etan, Lourdes aretoan.

ZIZUR NAGUSIABertso afaria:

Nerea Ibarzabal eta Aimar Karrika.

bGaur, 21:00etan, gaztetxean.

ANTZERKIA

ALTSASU Izaskun Mujika ipuinkontalaria.

bGaur, 19:00etan, Iortia kultur etxean.

ATARRABIA Inextremis: La prueba.b Igandean, 19:30ean, kultur etxean.

BARAÑAINAtx Teatroa: 7ak bat.bBihar, 20:30ean, auditoriumean.

FALTZESLa Trocola Circ:Emportats.bBihar, 19:00etan, Pedro Iturralde

aretoan.

IRUÑEAPedro Paiva: Quitapenas.bGaur, 20:00etan, Nafarroako

Antzerki Eskolan.

IRUÑEA 7 años.bBihar, 20:00etan, Gaiarren.

IRUÑEAMicomicon: Una humildepropuesta.bBihar eta igandean, 20:00etan,

Nafarroako Antzerki Eskolan.

IRUÑEAEl Aedo Teatro:

Antígona.bOstegunean, 12:00etan, Gaiarre

antzokian.

IRUÑEAEl Aedo Teatro:

Pseudolus.bOstegunean, 17:00etan, Gaiarre

antzokian.

LIZARRATarima Beltza:

Madres y pasotas.b Igandean, 18:30ean, Los Llanos

zinema aretoan.

TAFALLAProducciones Maestras:

Loco desatino.bGaur, 20:30ean, kulturgunean.

TAFALLA Yarleku: Pintaketan.bAsteazkenean, 20:30ean,

kulturgunean.

DANTZA

IRUÑEA Gaskoiniako dantzak:Joan Frances Tisner, Domenja

Lekuona eta Jerome Etxemaite.bBihar, 18:00etan, Erraldoien

Txokoan.

VALTIERRAFueradeleje: ¿Quiénteme al lobo feroz? Haurrentzat.b Igandean, 16:30ean, kultur etxean.

ZINEMA

BAZTANDantza.b Igandean, 19:00etan, Iruritako

Damaso Zabalza aretoan.

IRUÑEACuentos de Tokio.bBihar, 19:30ean, Kondestablearen

jauregian.

IRUÑEALa batalla de los sexos.bAstelehenean, 18:00etan,

Iturramako Civivox aretoan.

IRUÑEAZinegoak jaialdia: Rafiki.bAstelehenean, 20:00etan,

Golem Baiona aretoan.

IRUÑEAZinegoak jaialdia: Ni d’Éveni d’Adam. Une histoire intersexe.bAsteartean, 20:00etan,

Golem Baiona aretoan.

IRUÑEAZinegoak jaialdia: Anders,Vidi ja ti nea etaDevi film laburrak.bAsteazkenean, 20:00etan,

Golem Baiona aretoan.

BERTZELAKOAK

ATARRABIAHodei magoa:Ezinezkoaren logika.bBihar, 18:00etan, kultur etxean.

IRUÑEATxan Magoa: Inpernutiknatorren artista bat naiz ni.bBihar, 12:00etan eta 18:00etan,

Sanduzelaiko Civivoxen.

IRUÑEALiburu aurkezpena: Maria

Orcasitas-Vicandin, Angela Garcia

eta Andrea Peralesek idatzitako

Errebelde 50 bider.bAstelehean, 19:00etan, Katakraken.

7NAFARROAKO HITZAOstirala, 2019ko martxoaren 29a Agenda

Gure proposamena b Iruñea

Oteizaren poesiaz ariko da UrtasunJorge Oteiza Fundazio Museoko Hezkuntza Estetiko saileko arduradun Aitziber Urtasunek hitzaldia eskainiko

du gaur, 19:30ean, Kondestablearen jauregian. Urtasunek Orioko artistak jorratutako arlo zehatz bat aztertuko

du gaurko solasaldian: poesia, alegia. Zehazki, Jorge Oteizaren poesia hizkuntza plastikoarekin lotuko du

Urtasunek. Altzuzan da Jorge Oteiza Fundazio Museoa, eta han egiten du lan Hezkuntza Estetiko saileko

arduradunak. 2003. urtean ireki zuten museoa, Oteiza hil eta gutxira. OSKAR ALEGRIA

Ane Eslava Iruñea

Andorrako leku izenen ingurukoikerketa bat egin du Juan Luis Lo-pez-Mugartza filologo eta ikerla-riak (Zaragoza, 1961), Mikel Belas-korekin batera. Erromatarren au-rreko jatorria duten leku izenakaztertu dituzte, ezohiko metodobatekin: geografia fisikotik begi-ratuta. Antzeko izenak dituztentokien ezaugarri fisikoak alderatudituzte, toponimoen esanahiakproposatzeko. Euskaratik inter-pretatu dituzte izen gutxi batzuk.Erromatarren aurreko erroa du-

ten Andorrako toponimoei bu-

ruzko azterketa fisiografikoa.

Lurraldearen ikuspegi hurbil eta

teknikoa leku-izenen bitartez li-buruan bildu dituzte ateratakoondorioak.Zergatik erabaki zenuten Ando-

rrako toponimoak aztertzea?

Ez zen gure erabakia izan; Ando-rrako Gobernutik etorri zitzaizki-gun, laguntza eske. Izan ere, hango ingeniari batek, natur fe-nomenoei lotutako arriskuez ar-duratzen denak, toponimiareki-ko zaletasuna du, eta konturatuzen antzeko izena duten tokietanantzeko gauzak gertatzen zirela.Adibidez, amildegiak dauden tokibatzuek antzeko izenak dituzte.Eta konturatu zen leku batzuetanizenarengatik asma daitekeela ealeku arriskutsua den edo ez. Erro-matar jatorria duten izen batzue-kin oso argi ikusten zuten hori,baina beste batzuk ez zituztenongi ulertzen hizkuntza erroma-nikoen bitartez, eta horregatik jozuten Mikel Belasko eta niregana,guk azter genezan ea zein izan zi-tekeen izen horien jatorria.Nola egin duzue azterketa?

Andorrako izendegiko toponi-moak aztertu genituen, 4.000 in-guru. Ikusi genuen zenbat izan zi-tezkeen erromatarren aurrekoak,eta ez ziren %10era iristen. Horie-kin lanean hasi ginen, eta ikusigenuen batzuk jatorri zeltikoko-ak izan zitezkeela, beste batzukindoeuroparrak... Baina beste ba-tzuk gelditzen ziren ulertu gabe,eta ikusi genuen horietako ba-tzuk euskal itxura zutela. Ez ge-nuen etimologiarik egin, horre-tan ez ginen sartu nahi izan, arris-kutsua baita, baina tipologiareneta morfologiaren aldetik aztertugenituen.Ezohiko metodo batekin aztertu

dituzue leku izen horiek.

Bai, toponimia aztertu dugu ikus-pegi geografiko batetik. Bitxia da,normalean ez delako horrela egi-ten. Han, gure liburua kudeatudutenak ingeniariak izan dira,Andorrako gobernuan arriskunaturalez arduratzen direnak.

%10 horietatik, zenbat uste du-

zue datozela euskaratik?

Oso gutxi. Hemen, Euskal He-rrian, bi ikuspegi izan ditugu Piri-nioetako toponimiaren ingu-ruan: bat izan da erromantikoa,eta horrek zioen garai bateandena izan zela euskalduna, Piri-nio osoa. Gaur egun, berriz, bestejoera bat dago, zientifikoagoa etagauzak zalantzan jartzekoa; le-hengo erromantizismo horri mu-gak jartzen dizkiona. Bada, gu erezuhurtasunez eta kontu handizibili gara honekin. Horregatik, ezdugu esango Andorran euskarazegin denik; ez dakigu zer hizkun-tzatan hitz egiten zen erromata-rrak iritsi aurretik. Baina argidago garai haietan euskara existi-tzen zela, eta guri galdetu digute-nez ea hitz horiek euskaratik etordaitezkeen, gu ausartak izan gara,eta erantzun dugu toponimo ba-

tzuk lotuta egon daitezkeela eus-kararekin.Zeintzuk?

Adibidez, badago bat dena l'Hor-tó. Hizkuntza erromanikoen bi-tartez interpretatuz, hitz horrenesanahia da baratzea, argi eta gar-bi. Baina Andorrako toki horimendian dago, eta, berez, baratzebat ezin da egon mendian. Or-duan, guk galdetu genien ea tokihorretan egoten ahal ziren men-dian egon ohi diren mairu-bara-tzeak edo jentilen baratzeak.Ezetz erantzun ziguten, toki horiamildegia delako eta elur askomugitzen delako. Orduan, kontu-ratu ginen Erronkarin bertandaudela lurte eta lurta hitzak.Euskal hitzak dira, baina soilikmendebaldeko herri batzuetanzabalduta daude, eta amildegiaesan nahi dute. Bada, guk lurtahi-tza proposatu genien l'Hortó-re-

kin lotuta, eta esan ziguten tokia-ren fisiografiarengatik oso egokiikusten zutela. Edo badago tokibat Rat deitzen dena, mendi lepobat dena, eta guk hori lotu genuenharrate hitzarekin. Eta beste hitzbat da Anyos; guk ez dugu uler-tzen hitz hori euskararen bitartez,baina gure aldean Anie mendiadugu, Auñamendi... Orduan, ba-dirudi jarraipen bat egon daiteke-ela, baina ezin dugu ziur jakin.Andorra izena bera ere aztertu

duzue.

Bai, haiek galdetu ziguten ea hitzhorrek lotura izan dezakeen ura-rekin, Andorrako geografia fisi-koa nolakoa den kontuan hartu-ta, eta Andorrahitza aipatzen denlekuetan hidronimoak agertzendirela jakinda. Eta gure erantzunaizan zen, hain zuzen ere, gure al-dean ditugunAndurguztiak lotu-ta daudela urarekin, baina gehie-

netan toki idorrekin, urik gabe-koekin. Hala ere, uraren arlo se-mantikoan mugitzen gara; beraz,gure erantzuna izan zen ezin du-gula esan Andorraeuskara denik,baina lotura izan dezakeela ura-rekin.Nafarroako Andurra herriak ere

lotura du urarekin?

Andurra esaten dugunean, gureikuspegitik leku urri bat da, urgutxikoa. Orduan, gure kasuanAndorra-ren kontrakoa da, bainainportanteena da izen horien ba-rruan hidronimiari lotutako oi-narriak daudela. Zenbait lekutan,garatu da leku oparo gisa, eta bes-te batzuetan, kontrakoa, urriaden lekua bezala.Zuk antzeko beste ikerketa bat

egin zenuen Erronkari eta Anso

[Aragoi, Espainia] bailaretan.

Zer ondorioztatu zenuen?

Ansoko kasuan helburua izan zenikustea zer-nolako euskal aztarnatoponimikoak geratzen ziren Na-farroa ondoko lehen herrian. Jasonituen toponimoekin eta hangobiztanleen abizenekin, ondorioz-tatu nuen leku horretan ere era-bili zela euskara. Nire hipotesiaizan zen XVI. mendera arte segu-ruenik Anson bazirela gune elebi-dunak, eta azken euskaldunakZuriza aldean gelditu zirela. Ere-mu horretan oso argi ikusten zen,Andorran baino gehiago. Orain,beste jende batek ikertu beharkodu ea gero eta mendebalderagoere hitz egiten ote zen, erakustekopausoz pauso non erabiltzen zeneta non ez. Toponimiari lotutako gai baten

inguruko eztabaida dago Nafa-

rroan: ea Iruña ala Iruñea den

egokiena. Zer deritzozu horri?

Gai konplexua da, bi izenek berenbidea egin dutelako. Koldo Mitxe-lenak ikerketa bat egin zuen gaihonen inguruan, eta ondoriozta-tu zuen erroa Iruñe zela. BainaIruñea idatzi arren, zaila da ahoz-ko hizkeran hala esatea. Erdarazere Iruña erabili da gehien, etadokumentazio klasikoan ager-tzen zaigu bi moduetan. Biak no-minatiboan erabiltzen dira, etaEuskaltzaindiak Iruñeaonartzendu, eta Nafarroako Gobernuaketa Iruñeko Udalak, berriz, Iruña.Baina auzi honetan nik ez nituzkegauzak gehiegi mugituko. Niri ezzait gaizki iruditzen nominatibo-an biak erabiltzea, biak onartukonituzke, baina beste gauza bat dadeklinabidea. Adituek esan be-harko dute zer-nolako deklinabi-de taula osatu behar den, ea Iruñaedo Iruñehitzaren gainean egin-go den. Hala ere, ez dakit zergatikatera den berriro gai hau,egiaesan; uste nuen jada ahaztua ze-goela.

«Andorrako toponimobatzuk euskararekinlotuta egon daitezke»

Juan Karlos Lopez-Mugartza b Filologoa

Erromatarren aurreko jatorria duten Andorrako leku izenak aztertu dituJuan Karlos Lopez-Mugartzak, liburu batean. Ondorioztatu duenez, %10 baino gutxiago dira, eta horietako batzuk euskaratik etor daitezke.

IDOIA ZABALETA / FOKU

NAFARROAKO HITZAOSTIRALA, 2019ko martxoaren 29a

Zuzendaria: Edurne Elizondo. Argitaratzailea: Nafarroako Berriak elkartea.

Mundiñu 9, Arbizu 31839 Nafarroa. Lege gordailua: SS-1517-2010

www.nafarroa.hitza.eus bnafarroa@hitza.eus