1. Zenbat denbora pasa da proiektua sortu zenetik? Zer funtzio zituen hasieran?

Zer aldaketa eman dira bide horretan? Añorgako Gazte Asanblada (A.G.A.) 1990. urtean sortu zen. Ia 30 urteko ibilbide

luze honetan, funtzio eta forma anitzak hartu ditu asanbladak, baina bere

oinarriak zutik dirau: Añorgatarrok saretu eta gure artean proiektu nahiz tresna

ezberdinak garatzea. Herritik eta herriarentzat lan egiten dugu.

Gaztetxeari dagokionez, urte batzuk lehenago sortu zen asanbladaren behar

izanetik jaio zen. AGAren jardunak, eta oro har auzoko gazteriak, bere jarduna

aurrera eramateko espazio baten beharra zuen. Behar honi erantzuteko AGA eta

Añorga Kultur Kirol Elkartearen (AKKE) arteko harremana erabakiorra izan

zen. Harreman honen ondorioz 1994. urtean AKKEk “gimnasio” modura

erabiltzen zuen lokala asanbladari utzi zion, 25 urtez AGAk kudeatu duelarik.

AKKEek kudeatzen dituen eraikin askoren modura, haien jabetza “Cementos

Rezola” enpresarena da. Zementeraren sorrerak, XIX. Mendearen bigarren

erdialdean, auzoa goitik-behera eraldatu zuen, auzoko azpiegituraren zati handi

bat enpresaren bitartez hornitu zelarik. Honen eraginez, gaztetxearen egoera

juridikoa nahiko berezia da.

Gaur egun, AKKE eta AGAren arteko harremana ona da, eraikinak eta elkarteak

hasieran zuten harreman zuzena “ahaztua” dagoen punturaino. Gaztetxeak

etorkizunean izan litzakeen arriskuak Rezolaren itxiera edo eraldaketa sakon

baten ondorio izango lirateke. Hau honela, epe ertain batean inongo arrisku

legalik ez dugula esan genezake eta epe luzean ere seguru gaudela egoera asko

korapilatzen ez den bitartean.

2- Espazioaren funtzionamendua, nola erabiltzen dezue, zertarako eta antolaketa

era.

Azken 30 urtetako ibilbideari jarraiki, añorgatarren eskuetara dagoen tresna izan

nahi du Añorgako gaztetxeak. Egun, herriko gazteria saretu eta lanerako nahiz

aisirako espazioak sortzean datza gure jardunak. Helburu hauei erantzutera

begira egun martxan ditugun tresnei erreferentzia egin ezkero; kontzertu

“mutturrak”, gazte afariak, gitarra ikastaroak edota asanbladak azpimarratuko

nituzke.

A.G.A. hamabost pertsona inguruk osatzen dugu, baina asteroko asanbladetako

asistentzia zertxobait baxuagoa izaten da, hamar bat pertsona biltzen gara. Gazte

Asanblada osatzen dugun kideon perfila nahiko anitza da: urte luzez lanean

dabiltzanak, unibertsitateko ikasketak amaitu eta gehiago gerturatzen ari

direnak, gaztetxoenak…

Jarraikortasunari dagokionez, ostiral arratsaldeko “zitak” kostantzia duela esan

daiteke, nahiz eta gora-beherak ere ematen diren. Taldearen baitan, kostantzia

eta inplikazio maila ezberdinak daude, baian egun nahiko ondo kudeatzen dugun

errealitate bat da.

Gazte Asanbladako kideon lan-banaketari erreferentzia egin ezkero,

proposamenak egitean, ardurak hartzean edota lan-ildoak norabidetzerako

orduan nahiko modu autonomoan jarduten dugu. Gaztetxea bizitzeko modu

ezberdin hauek, gazte asanbladaren bidez koordinatu eta gain-begiratzen dira.

Azken aldian geroz eta hobeto funtzionatzen gabiltzala esango genuke.

3. Zertarako uste duzue beharko zela gaztetxe bat? Gure ustetan autogestioa eta herri izaera izan behar dira gaztetxearen oinarriak.

Gazte komunitate konprometitu bat sortzeko tresna izan behar da, herritik eta

herriarentzat pentsatuko duena, eta bere ateak irekita izango dituena.

4- Donostiako egoera nola ikusten dezue, gaztetxeen aldetik (adib harremama

guneen artean). Azken aldian autogestioaren eta gaztetxeen oihartzuna aspaldian baina ozenagoa

da, Iruñea dugu honen adibide garbia. Donostiaren kasuan ere olatu hau bere

bidea egiten ari da, Alde Zaharreko Kijera gaztetxea delarik kasu

esanguratsuena.

Harremana beharko lukeena baina mugatuagoa dela uste dugu. Gure arteko

harreman informal eta kausalak dira elkarren artean lotzen gaituztenak.

Gainera, errealitate honi Añorgaren izaera propioa gehitu beharko genioke gure

kasuan. Hau honela, orain arte gaztetxeak saretzeko asmoz egin diren

proposamen ezberdinek arrakasta handirik eduki ez dutela uste dugu. Gure esku-

hartzea oso mugatua izan bada ere, norabide horretan sakontzeko beharra

ikusten dugu.

1. Zenbat denbora pasa da proiektua sortu zenetik? Zer funtzio zituen hasieran?

Zer aldaketa eman dira bide horretan? Irailaren 2an okupatu genuen Kaialdeko eraikina urte mugitu baten ostean. Parte

Zaharreko gazte asanblada azken bi urtetan gaztetxe bat eskuratzearen

helburuarekin indartsu zegoela, eta abuztuaren 31ko okupazio sinbolikoaren eta

Auzo Lokalaren astebeteko esperientziaren ostean, Donosti mailako eta

ingurutako beste zenbait asanbladen laguntzaz azkenik lortu genuen okupazioa

bitarteko hautaturik gaztetxea lortzea.

Egun, 5 hilabete egin berri ditugu Kijera Gaztetxean, eta gorabehera asko izan

ditugun harren, denbora honetan proiektuari forma ematen jardun dugu. Orain,

2019ko otsailean desalojo arriskuan jarraitzen dugu. Hilabete daramagu

erresistentzia fasean, 24 orduz beti dago norbait gaztetxean, Udalak gu botatzeko

asmoa argi utzi baitzuen gure aurkako espedientea irekiz. Erresistentzia eguneko

lau txandatan antolatzen dugu, eta denbora honetan zehar, asanbladako kideez

gain, auzotar ezberdinen (haurguneko gurasoak, esaterako) eta beste leku

askotako kideen laguntza jaso dugu.

Egoera juridikoari dagokionez, esan bezala, desalojo arriskuan gaude,

aurkeztutako alegazioen erantzunaren zain eta ebazpenaren esperoan. Ez dakigu

zenbat iraun dezakeen honek, ez dakigu zein den Udalaren asmoa, baina guk argi

dugu ez garela Kijeratik joango, auzoarentzako ireki genuen proiektua

defendatzen jarraituko dugu.

2- Espazioaren funtzionamendua, nola erabiltzen dezue, zertarako eta antolaketa

era.

Gaztetxeko jardun nagusia asanbladak kudeatzen du, baina auzo zein hiri mailako

eragile ezberdinek ere erabiltzen dute espazioa haien beharrak asetzeko.

Gaztetxeko asanblada ostiralero biltzen da eta 15-20 gaztez dago osatuta.

Eraikina lau pisutan banatzen da, eta espazio bakoitza funtzio bati dago

atxikituta. Espazio ezberdinak aipatzearren, areto nagusia, sukaldea, liburutegia,

bilera-gela, tailerra, frontoia eta aisialdi gela ditugu besteak beste.

Ezin dezakegu aipatu gabe utzi Haurgunea, hasieratik gazte asanbladak argi izan

zuen eraikineko espazio bat auzoko gaztetxoenentzako izan behar zuela, eguraldi

txarraren eta kalearen erabilera pribatiboaren biktima zuzenak baitira.

Auzotarroi kalea erabiltzeko eskubidea kentzen diguten honetan, auzoko gazteok

gaztetxoenei haien aisialdirako gela bat eskaini genien. Gurasoek aukera hau

gogotsu eta esker onez hartu eta Haurgunea autogestioz antolatzeari ekin zioten

azaroan. Hala ere udalak gogor zapaldu du Haurgunearen proiektua guztiz

debekatuz haurrak eraikinaren erabiltzaile izatea, oraintxe bertan, tamalez,

bertan behera dago proiektu hau.

Espazio erabilienak bilera gela, areto nagusia eta liburutegia direla esan genezake,

bertan egiten baitira bilera, tailer, formakuntza eta proiekzioak. Hala ere, aisialdi

gela beti egon ohi da beteta jende ezberdinagatik, negu gorrian auzoko gazteek

duten espazio estali goxo bakarra baita (tabernez gain). Tailerra eraikineko

edozein konponketa egiteko erabiltzen da, bai eta gauzak sortzeko ere. Frontoian

astero egiten dituzte zirko entrenamenduak, bai eta lagunarteko pilota partiduak

ere. Sukaldea otorduak egiteko eta gure artean goxo eta lasai hitz egiten egoteko

espazio bilakatu da. Horrez gain terraza bat ere badugu eguraldi ona egiten

duenetan edota haizea hartu nahi dugunetarako primerakoa dena.

3. Zertarako uste dezue beharrezkoa dela gaztetxe bat.

Gaztetxe bat guztiz beharrezkotzat jotzen dugu auzo bakoitzak antolatzeko eta

komunitate bat sortzeko lekua izan dezan. Generazio ezberdinak elkarlanean

arituz, haien proiektuak gauzatzeko espazio fisiko bat izatea guztiz ezinbestekoa

dela deritzogu. Horrez gain, talde zein eragile desberdinek haien beharrak

asetzeko lekua da gaztetxea, bai eta harreman mota ezberdinak sortzekoa ere.

Egunerokoan aurki ditzakegun oztopoei autogestioz eta elkartasunez erantzuteko

edota alternatibak eraikitzeko guneak dira. Auzoa eta auzotarron beharrak

erdigunean jarriz, hauei erantzutea eta beharretara egokitzea duena xede.

4- Donostiako egoera nola ikusten dezue, gaztetxeen aldetik (adib harremama

guneen artean).

Orokorrean, Donostia egoera on batean dagoela uste dugu, izan ere, gune

autogestionatu ezberdin ugari ari dira lanean problematika ezberdinen bueltan.

Txantxarreka esaterako, etorkinekin izugarrizko lana ari da egiten; Belartzan egin

nahi duten poligono industrialaren aurkako borrokan BelartZAD.

Hala ere, Donosti mailako sare baten falta somatzen dugu. Kijera Gaztetxera gune

ezberdinetako kideak hurbildu dira, eta ekarpen ugari egin dituzte, baina

harremana ez da modu formal batean ematen, antolaketa eta saretze baten

beharra ikusten dugu. Proiektu bakoitzak izan ditzakeen behar eta gabeziak denon

artean asetzeko aukera ematen baitu, eta hiria bera jasaten ari den turistifikazio

bortitzaren aurrean modu kolektiboan erantzuteko baliabideak eskaintzen ditu.

1. Zenbat denbora pasa da proiektua sortu zenetik? Zer funtzio zituen hasieran?

Zer aldaketa eman dira bide horretan? 1996etik Intxaurrondoko gazte asanblada Letamaneko fabrika eta Intxaurrondoko

Ikastola izan zena erabiltzen hasten da. Denboran irautea lortu duen espazio

honek, jarduera asko aurrera eramatea ahalbidetu du, Euskal Herriko askapen

borrokaren ispilu bat izan da gure ustez.

Euskara sustatzeko AEK, desmilitarizazioren aurkako Intxaurka mugimendua,

intsumisoen mugimendua (1994etik), auzoko jaiak, sozializatzeko taberna

proiektua, Intxaurrondoko etxebizitza gazte frontea (1998tik) eta horrekin lotuta

gaztetxea eta etxebizitza proiektu berean uztartzeko arazoak, drogekiko

eztabaidak eta dinamikak, auzora bideratutako Intxaurkari aldizkaria,

entseiatzeko musika gelak eta talde ugariren kontzertuak, AHTaren aurkako

mugimendua, pirata gauak,... Era pixka bat nahasian aurkezten ditugu,

informazio gutxi dugulako gaur gaurkoz borroka guzti horien eduki eta ibilbideaz.

Ez dira ahaztu behar ere herri mugimenduaren loraldiaz aparte, alde txarrak:

espazioaren eta bertako kideen kriminalizazioa, 2007an fabrikaren desalojoa eta

eraisketa,... epealdi guzti hau ulertzeko ezaugarri garrantzitsua dugu.

Gaur egungo egoerarekin aldeak badaude, egun aisiaren lanketak bere garaian

komunitate handi bat sortzeko tresna zena, gutxinaka pisua galtzen joan dela uste

dugu. Zentzu berean egun zaila da intsumisoak edo AHTak zuten indarra egungo

gure jardueretan aurkitzea, egun borroka espazio asko eta anitzagoak ditugu,

aberastasun gehiago dago zentzu batean eta batasunak lortzea erronka handiagoa

dela uste dugu. Errealiatea aldatu bada ere, erronka edo korapilo antzekoak

ditugu; drogen inguruan, botere harremanen inguruan, erabileraren inguruan,

antolakuntza formen inguruan,...

2- Espazioaren funtzionamendua, nola erabiltzen duzue, zertarako eta antolaketa

era.

Ba azken urtean eztabaidatzen egon ondoren hainbat proiektu martxan jartzea

erabaki dugu: Garbigailu eta lehorgailu kolektiboak asteartero, zaintza lantaldea,

hausnarketa taldea, baratza eta etxebizitza lantaldea. Kolektibo ezberdinak

biltzeko espazioa ere bada: Jai batzordea, traganarruak, talde feminista,…

Guzti hau aurrera eramateko asanblada orokorrak astean behin edo bi astean

behin deitzen ditugu eta ildo konkretu bakoitzak bere asanblada propioak ditu ere.

Interesgarria da aipatzea klase partikularren proposamena, aisi taldearen ideia

eta Garberaren aurkako plataforma, gaur gaurkoz geldirik dauden proiektuak

dira, baina potentzialitate asko izan ditzazketen proiektuak dira.

3- Zertarako uste duzue beharrezkoa dela gaztetxe bat.

Lehenik eta behin sortu dugun gizarte honetan, kolektibo ezberdinek espazioen

beharra dutelako beren proiektuak aurrera eramateko. Bigarrenik Askapen

borrokan gure ekarpena egiteko modu on bat delako (horregatik urbildu ginen

gehienak). Behin espazio hauetan lanean ikusten duzu, espazioak dituen

potentzialitateak: kontra kultura bat sortzeko, identitate kolektibo bat garatzen

hasteko, egunerokoan auzoari bizitza emateko,... finean gauzak beste era batera

egiteko.

Askotan gaztetxe bat zer den eta zer ez den eztabaidatzen amaitzen dugu eta

gehienetan mesede baino edukiz husten dugu hitza. Forma politikoaz edo

antolakuntza formaz hitz egiten dugu proiektu konkretuetaz hitz egin beharrean.

Autogestioa ulertzeko era ezberdin asko daude, espazioak edo izenak ezin du

bertan egingo dena mugatu.

4- Donostiako egoera nola ikusten duzue, gaztetxeen aldetik (adib harremana

guneen artean). Espazio asko daude, baina ez gara behar adina kide: askotan espazioak azpi-

erabiliak ditugu eta ez gara gure artean elkar laguntzera iristen.

Egungo gune autogestionatuen antolakuntza formak zerikusi asko du egoerarekin;

antolakuntza asanblearioek sortzen dituzten erritmo propio ezberdinak eta

autonomiazko funtzionamenduen ondorioak dira. Horrek adostasunak aurkitzea

eta estrategia orokor bat eraikitzea asko zailtzen du.

Bada oreka bat bilatu behar dugu auzoko beharren eta zapaldu bezela ditugun

behar amankomunen artean. Guk nahi hala ez, espazio bakoitzaren ekintzek

besteetan eragiten du, hortaz eztabaidak emateko eta minimo batzuk lantzeko

markoen beharra dugu.

1. Zenbat denbora pasa da proiektua sortu zenetik? Zer funtzio zituen hasieran?

Zer aldaketa eman dira bide horretan?

Txantxarreka gaztetxea 2013an sortzen da, garai hartan EH Bilduko

udaletxearekin hitzarmen bat sinatu ondoren. Lau urteko lagapen publikoa izan

zen, bertan Villa Alegria eraikina Txantxarreka gaztetxea sortzeko uzten zuen

Donostiako Udaletxeak. 2017ko Urrian amaitu zen lagapena, eta geroztik egon

gara udaletxearekin kontaktuan kontratua berritzeko. Udaletxearen eskutik ez da

inongo interesik izan kontatua berritzeko, eta 2018ko udaratik aurrera argi eta

garbi utzi du udaletxeak bere posizioa, gaztetxean ezin direla egon migranteak

lotan, baina migranteak joan bezain pronto kaleratu nahi gaituztela.

2- Espazioaren funtzionamendua, nola erabiltzen duzue, zertarako eta antolaketa

era.

Gaur egun gaztetxeak ildo nagusiena Txantxafrika da, gaztetxean udaratik

migranteak bizi direlako eta hauen bizitza eta beraien egoera hobetzen saiatzen

den proiektua da. Bestetik, gaztetxeak jarraitzen du ekimen kulturalak

bertaratzen, kontzertuak gehien bat. Nahiz eta ez den ildo aktibo bat

Txantxaeskola edota Martxoaren 8ren inguruan gaztetxean egin ziren ekimen

ezberdinak garrantzi handia dute gaztetxearen baitan. Horrez gain, Txantxarla

proiektua dago, aktualitate eta formakuntza politikoa lantzen saiatzen den

poriektua da.

3- Zertarako uste duzue beharrezkoa dela gaztetxe bat.

Txantxarreka gaztetxean gaztetxeak ulertzeko ikuspegi ezberdinak daude, baina

gaztetxea bere baitan ez dauka posizio orokor edo akordatu bat gaztetxeak berak

zer izan behar duen edo zer nahi dugun. Gaztetxe guztiek beraien arazoak dituzte

eta gurean arazo pertsonal eta politikoez gain asko kostatzen ari zaigu lanketa

politikoak aurrera ateratzea, izan ditzakegun arazo juridikoengatik eta gaztetxeaz

gain etxe bat dalako, bertan bizi diren migranteentzat.

4- Donostiako egoera nola ikusten duzue, gaztetxeen aldetik (adib harremana

guneen artean). Gaztetxeen koordinadora edo koordinazioa bultzatzea oso interesgarria izan

daiteke gure gaztetxeek bizi duten blokeo pasatzeko. Baina jakin nahiko genuke

koordinazioa hori zertan islatuko den, material prestaketa edo kaleraketa bat

ekiditeko, edota gaztetxeen potentzialitate politikoa areagotzeko, proiektu

kolektiboak eraikiz. Orokorrean gaztetxeak eta beraien izaera politikoa indartu

ditzaketen proposamenak interesgarria iruditzen zaizkigu.

Badira ia lau urte, 2015eko maiatzaren 1ean, Añorgako Firestone lantegi

berreskuratu zenetik. Eraldia abiapuntu izan zuen proiektuak, Donostian

kapitalismoaren logikatik kanpo aritzen ziren proiektu ezberdinen topaleku izan

nahi zuen. “Ekintza zuzena gure bizitzen gain” hartu eta autogestioan,

elkarlanean eta egunerokotasunaren eraldaketan gabiltzanon elkargune izan zen

eraldia. Asteburu batez luzatu zen dinamikak Donostiako herri mugimendua

saretzeaz haratago, eztabaida gune eta proiektu berriek abiapuntu izan nahi

zuen. Testuinguru honetan sortu zen Firestone Lantegi Berreskuratua, egun

Fires modura ezagutzen duguna.

Lau urteko ibilbide honetan, proiektua definitzen eta eraldatzen joan da.

Okupaturiko eraikin zaharrari bizitza eman zaio, bizitzen gaineko kontrola

berreskuratu eta komunitatearekin harremantzen buru-belarri lan egin delarik.

Norabide honetan ulertu behar ditugu burutu diren dinamika eta jarduera

ezberdinak: kapitalismoaren hondakinen biziberritzea, serigrafia, tailer

mekanikoa, hacker laborategia, doako denda, etxebizitza proiektua eta

okupazioen sostengurako baliabideak, espetxeen aurkako jardunaldiak, jostun

tailerra edota azoka herrikoiak. Era berean, elikadura burujabetza landu dute,

kolektiboki ogia, kontserbak, garagardoa, txanpaina eta bertako produktuen

erosketa kolektiboak. Azken boladan ordea espekulazioaren eta eraiste makinen

hotsak gogor jo du Fires aldean.

2018ko udazken aldera, Gailur Alde S.L. enpresaren ohar bat jaso zuten. Bertan,

azaroaren 5ean lantegia ustera deitu zituzten, berau zigilatzeko agindua emango

zutela adieraziz. Desalojo arriskuaren aurrean proiektuko kideek Fires babestera

deitu zuten Donostialdeko herri mugimendua. Testuinguru honetan ulertu behar

ditugu Azaroak 4an gaua pasatzera joateko egindako deia edota Azaroak 5eko

prentsaurrekoa.

Erresistentzia eta proiektuarekiko babesa adierazi nahi zituen Azaroaren 5eko

prentsaurrekoak. Proiektua defendatzeko bi arrazoi nagusi mahaigaineratu

zituzten, firestone lantegiak proiektu autogestionatuak ahalbidetzen dituela eta

Donostialdeko hiri eredua kuestionatzen duela. Kapitalaren eta turisten interes

eta neurrira eraikitzen ari diren Donostian, hiriaren periferian kokatzen diren

auzo eta herriak, langileria donostiarraren lo leku bilakatzen ari dira. Auzoetako

komunitate eta bere izaera zalantzan jartzen ari dira, zentru komertzial eta

etxebizitza bloke handiek hauen konposizioa errotik eraldatzen dutelarik.

Donostia bizitzen ari den gentrifikazioak gogor jo du Añorga aldean, Belartza 2

proiektua, Atotxarrekan “poltsikoak beteta” dituztenentzat egindako etxeak

edota Añorga-txikiko eta infernuko etxebizitza proiektuak honen adibide

direlarik. Añorga bizitzen ari den eraldaketa honen baitan ulertu behar dugu

Firesen egoera, Añorgatarren hitza zapaldu eta kapitalaren interesei men egiten

dien prozesu honen baitan.

Firestone Lantegi Berreskuratuaren eta bertako proiektuaren gainetik, 250

etxebizitza eraiki nahi dituzte eraikina kokatzen den eremuan. Gailur Alde S.L.

enpresak burutzen duen etxebizitza proiektuaren eskumenak Eusko

Jaurlaritzarenak dira, eskumen hauek hilabete batzuez “Lakuako” bulegoetan

mantenduko direlarik. Hala ere, egoera juridiko hau hilabete batzuen buruan

aldatu daitekeela adierazi digute, Donostiako udalak proiektua bere egiteak

Fires arriskuan jarri dezakeelarik. Udalaren eta eraikuntza enpresaren

interesen aurka, proiektuaren bideragarritasun ekonomikoa kokatuko genuke.

Firestone enpresak urte luzez izandako jardunak, eraikina eta bere inguruko

lurrak kaltetu ditu, eraikuntza lanetan hasteko baldintzak eskuratzea oso

garesti aterako delarik.

Ondorioz, udalak proiektua garatu ahal izateko eskumen judizial eta

ekonomikoak lortu arte Firesen egoera behin-behinean “lasai” egongo dela dirudi.

Hala ere, interes ekonomikoez haratago, autogestioan oinarrituriko proiektuaren

aurkako estrategia judiziala martxan dela salatu dute proiektuko kideek,

erresistentzia eta konpromisoaren garrantzia azpimarratu dutelarik.

Erresistentziarik onena, proiektuari bizia ematen jarraitzea dela azpimarratu

zuten Azaroak 5eko prentsaurrek

Langile boterea dominazio burgesari oposizioan sortzen den boterea dugu.

Dominazio burgesaren edo gauza bera den kapitalismoaren azterketa eta

kritika du oinarri, bere indarra lan horren zehaztasunaren araberakoa

duelarik. Langile boterea langileen berehalako beharrei erantzuteko eta aldi

berean tokian tokiko zapalkuntzak gainditzekoa gaitasuna da (izan auzo bat,

enpresa bat edo estatua bera). Finean helburu taktikoak eta estrategikoak

uztartzen dituen indar alternatibo eta antagonista da.

Kapitalismoak langileria produkzioaren gaineko baliabideen kontroletik

kanporatzen duen momentutik ematen da. Langile boterearen eraikuntza hori

ordea burgesiaren indarra medio, sistematikoki zapaldua izan da, oposizio

posizioetatik forma propioen garapenera iritsi ezinik askotan. Honela gaur

gaurkoz langile boterearen historia, epealdi motzeko fenomeno gutxi batzuen

bilduma da, fenomeno konplexuak eta emaniko zonaldeetan gainera garapen

ezberdinarekin gertatua.

Pariseko Komuna izango genuke lehenetariko adibide historikoa. Marxek

bertan kapitalismoaren suntsiketaren beharraz aparte langileriaren

antolakuntza forma propioaren beharra azpimarratu zuen. Botere burgesari

aurre egiteko ezin ditugulako bere tresnak erabili, bestelako antolakuntza eta

esperientziak garatu behar ditugulako. Hala ere, Komunaren porrotak langile

mugimenduan zalantzak sortzen ditu eta beste bide batzuk hartzen dute

garrantzia; estatuaren aparatuen hartzearen beharraz eta hona iristeko

aliantza eta taktika berrien inguruan eztabaidatzen da gehien bat. XX. mende

hasierako Italian, Alemanian eta Errusian adibidez.

Behin Sobietar iraultza emanda boterea nola eskuratu eztabaidatzetik boterea

nola gestionatu eztabaidara pasatzen gara (hasierako puntura bueltatuz).

Estatua hartu duten iraultzaile Boltxebikeen eta langile batzordeen (Soviet)

bideak, hasiera batean uztargarriak ziruditenak, gero eta antagonikoagoak

bihurtzen dira. Langile batzordeen indarra gutxinaka hazten ari den garaia

dugu (langileak burgesiaren sabotajeei gero eta indar gehiagoz erantzuteko

neurriak hartzen hasten direlako). Gobernuak lantegietan produkzioaren

zaintzara eta distribuzioaren kontrolera mugatzea erabakitzen ditu Sovietak,

produkzioarekin loturiko erabaki lokalak alboratuz. Gerra zibilak eta kanpoko

estatu inperialisten mehatxuek Sobietar Batasuna estatu aparatuen aldeko

posizioetara mugitzen dute, Sobieten potentzialidadea garatzeke geratuz. (D.

Mandel, Los comités de fábrica en la Revolución Rusa).

Epealdi honetatik ezin dugu trantsizio fase baten beharra ondorioztatu,

langileen ofentsibak eskatzen duen erradikaltasun politikoa mugatzen dituzten

irakurketak direlako horiek. Bada instituzio burgesek langileen mesedetan lan

egin dezakeenaren ideia, baina behin prozesu iraultzailea hasita irakurketa

hauek zentzua galtzen dute, oztopo bilakatuz. Espainiar guda zibila horren

adibide historikoa da ere.

1960ko hamarkadan ikuskera hori berrartzen da eta langile klasearen

politikaren autonomia aldarrikatzen da; Frantzia eta Italian adibidez. Klase

interesak lehenetsiz langile mugimendua hauspotzen da eta fabrika lantegiak

soilik protagonistak izatetik sektore produktibo guztietako langileak bilakatzen

dira sujetu.

Garai interesgarria da langileen antolakuntzen forma hegemoniakoak eta

aurreiritziak kolokan jartzen dituelako. Soldatapeko lanaren ukazioa

erdigunean jartzen da unibertsitate eta lantegiak okupatuz eta langileen

beharrentzako herramintak garatzen dira: “zentro sozialle” eta base gorrien

sorrera garaia da. Europan langile aristokraziak burgesiarekin duen aliantza

eztabaidagai jartzen du eta kapitalismoaren interesak erasotzeko baldintzak

ezartzeko gai da, ondoren guztiz asimilatuak diren harren. (Asimilazio hori

ulertzeko antolaketa forma propioaren azterketa eta eskala garrantzizko

elementuak dira).

Garai berean kapitalismoaren garapenak zentru-periferia desorekak konpondu

beharrean areagotzen ditu. Periferietan kapitalismoari oposizio zabaltzen

delarik, irakurketa anti-inperialistak garatuz. Hala ere aliantza interklasistak

ukatu gabe ematen dira prozesu gehienak (abertzaletasun iraultzailearen

teoriari jarraiki). Labur esanda blokeo politikoa eta ondoren asimilazio

politikoa izango dira herrialde hauen ibilbidea, beste batzuetan ere, burgesiak

estatu kolpe bidez erantzungo duelarik.

Kokapen honekin amaitzeko, aipatuko dugun azken elementua errebisionismoa

dugu. Egun esan bezela desadostasunak daude instituzio burgesetan langile

klaseak egin beharreko lanaren inguruan, nolabaiteko potentzialitatea

onartzen zaielako. Ulergarria da oso izan dugun ibilbide historikoagatik eta

noski epe motzean bide sinple eta egingarriena dirudielako. Sektore batzuek

ordea haratago doaz eta iraultzaren ezinezkotasuna argudiatzen dute eta honen

ordez erreforma politikoa proposatzen dute bide erreal bakar bezala.

Erreformak ordea langile botereak sortzen ditu (ibilbide politikoak erakusten

digun moduan). Horrek ez du esan nahi erreformak langile boterearen

erabakiak direnik, lehenago esan bezela muga politiko berriak dira, hainbat

helburu izan ditzakenak: Klase elkartasuna oztopatu, langileria desmobilizatu,

negoziazioa bidez barne kontraesanak sortzea, bestelako estrategia dutenekin

elkarlana bideratzea,...

Errebisionismoak haustura politikoaren beharra ukatzen du, beraz gure

eguneroko borrokak uztargarri egiten dituen forma politiko bakarra etengabe

oztopatzen lan egiten du. Kapitalaren balorizazioa eta langile antolatuen

beharrak erabat kontrajarriak direla onartzen ez duen mugimendu politikoa

dugu. Borrokatzen jarraitu behar dugun ideologia beraz.

Langile mugimenduak esperientzia historikoen lanketa eta azterketan bide

luzea du egiteko; Borrokak bateratzeko eta beharrak amankomunean jartzeko

antolakuntzak pentsatu behar ditu, sindikatuen eta alderdien lana zein diren

zehaztu behar ditu, langile boterean espresioak defendatzeko erabaki

konkretuak hartu behar ditu, egungo dominazio burgesa aztertu behar du,...

Guzti honetaz hausnartzeko hainbat adibide historiko uzten ditugu:

Pariseko Komuna (1871), Langile batzordeak (Alemania 1914-1918), Turineko langileak (Italia

1919-1920), Asturiaseko komuna (1934), Espainiar guda zibila (1936-1939), Sobietak (Sobietar

Batasuna 1905), Hungaria (1956), Iraultzaren defentsarako batzordeak CDR (CUBA 1960),

Frantzia (1968), Italia (1970ko hamarkada), Bolibia (1970), Lantegien koordinadorak (Argentina

1975), lantegi batzordeak (Txile 1970-1973), Lurrik gabeko mugimendua (Brasil 1970), Iran (1978-

1979), Zapatistak (Mexico 1990), Warisatak (Bolibia 2003), Oaxacako Komuna (Mexiko 2006),

Venezuelako komunak (2007),...

1890 ematen da Bizkaiako lehen greba orokorra. Bizkaia eta konkretuki

meatzaldeak dira kapitalismoaren garapenaren ondorioak gehin pairatzen

dituzten Euskal lurraldeak eta bertan ematen dira ere langile borrokaren

gatazka gordinenak. 12 orduko lan orduen kontestuan aurkitzen gara, non

gainera, langileek maizterren barrakoi eta dendetan bizi eta kontsumitu behar

zuten. Langileen lehen mobilizazioak lan ordu horien murrizketarekin lotuak

zeuden, 1890ko maiatzak 1eko grebatik hasita.

1888an PSOE sortzen da eta honek bultzatzen ditu lehen mobilizazio horiek.

Garaiko alderdi horrek bat egiten zuen lehen internazionalaren bideorri

taktikoarekin (hau ilegala bazen ere), baina aldi berean ez zuen langile

antolakuntzarik bide hori gauzatzeko. Langile klasearen interesak lehenestea

eta alderdi burges guztiak borrokatzea, alderdiaren hazkunde azkarra ekarriko

die. Alderdiaren eragina mugatua da, meatze gune horretatik kanpo motelago

doa prozesua, Donostiko talde sozialista 1897an sortzen da.

1907an langile borrokak barrakoiak eta maizterrek langileei inposaturiko

dendak debekatzea lortzen da. Garai zailak dira langileentzat, soldataren %75

elikaduran gastatzen baidute eta esplotazioaz gain; analfabetismoa,

alkoholismoa, tuberkulosia eta tifusa ohiko arazoak direlako.

PSOE alderdiak eta ondorioz langile mugimenduak lehen kapituluan

aipaturiko iraultza vs erribisionismoa gatazka erreproduzitzen du, gutxinaka

bigarren aukerara lerratuz. Espainia mailako PSOE alderdiak eta UGT

sindikatuak erreformen aldeko ideologian kokatu behar ditugu 1914

hasierarako. Egoera honek azaltzen du Lehen Mundu Gerran zehar izan zuten

jarrera, Espainiar beste indar politikoekin batera neutraltasunaren eta

garapen ekonomikoaren alde kokatuz, Lehen Mundu Gerraren aurka kokatu

beharrean. Garai horretan ere hasten da alderdi errepublikarrarekin aliantza

interklasista.

1919an 8 orduko lan ordua lortzen da. 1921ean krisi ekonomikoa dator eta

PSOE barruko komunistek bide propio bat hastea erabakitzen dute. Urte bat

beranduago 1922an UGT-k sindikatu barnean zituen komunistak kanporatzen

ditu. Garai historiko garrantzitsuak dira Euskal Herriko langile

mugimenduarentzat: Batetik UGT barneko komunistak CNT (1910ean sortua)

alderdirekin elkarlanean hasten direlako. Eta bestetik autodeterminazioaren

aldeko Komunisten posturak, sektore abertzaleak erakarriko ditelako (1921ean

ere ANV sortzen da).

Komunistek sorreratik sindikatuen batasuna babestuko dute, UGTk ordea

mugimenduaren zatitzearen jarrera izango du. Garai historiko interesgarriak

dira, komunista, anarkista eta abertzaleen elkarlanak jarrera erreformistaren

mugak agerian utziko dituelako. Hau Espainia mailan ere gertatzen da (langile

elkartasuna gauzatzen hasten baida) eta sektore atzerakoienak demokrazia

burgesa onartu ordez, diktadura faxista prestatzen hasten dira.

Donostian 1917ko Aste Nagusiko lehen egunean emango da lehen greba

orokorra, abuztuaren 13tik 16ra irauten duena. Garai horretararte komertzio

eta turismo gune garrantzitsu bat da, botere ekonomikoa eta militarra

erakartzen duena, “Belle Époque” fenomenoaren azken urteak dira. Grebari

erantzuteko, salbuespen egoera ezartzen da eta “centro obrero”-a ixten dute eta

arduradun sindikalak atxilotzen dituzte (eskema hau askotan errepikatuko da).

1923 Bitarte krisi ekonomikoa medio langileen egoera okertzen joango da.

Gatazka gehienak Pasaiako badian hasiko dira ondoren eskualdean zabalduz.

1920ko maiatzean Oreretako langileak greban hasten dira eta pixkat

beranduago Donostia batzen da. Alkatea gobernu zibilarekin negoziaketetan

zegoen bitartean, guardia zibilak kanpoan itxaroten zeuden langileak

disolbatzen ditu, bi langile hiltzen dituelarik. Gipuzkoako langile antolakuntza

ahula da oraindik, eta uda hasieran planteatzen zen greba orokorra antolatzeko

ezintasunak daude.

1923-1930 bitarte Primo de Riveraren diktadura ezartzen da. Krisi garaian

aurkitzen geranez burgesen aberastasuna babesteko neurri protekzionistak

hartzen dira, baita ere langile borroka blokeatzeko neurriak, batez ere CNTren

arma bidezko oposizioa zapaltzeko. Erlijioa, familia eta Espainiar batasuna

babesteko neurriak ere hartzen dira.

1931ko maiatzean Donostian, Ategorrieta inguruan, Espainiar errepublikaren

garaian, guardia zibilak zazpi langile pasaitar tiroka hiltzen ditu. Langile

hauek beren lan baldintzengatik greban ari ziren, Kantauriko hainbat portutan

bezela. Bi mila langiletik gora Pasaiatik Donostiara abiatu ziren “Ogia gure

seme-alabentzat” eta “Askatasuna gure kideentzat” aldarrikatuz. Urrian ere

beste gertakari garrantzitsu bat ematen da; emakumezkoen bozka eskubidea

legeztatzen da.

Kontestu historikoak oso mugimendu erradikalizatuak aurkezten dizkigu

(mundu mailako komunismoa vs faxismoa lehiaren ispilu). Langile borrokaren

aurrera pausuek oposizio handi bat dute aurrean (grebek erantzun militarra

jasotzen dute) eta gero eta ageriagoa da Espainian estatu kolpe baten

prestakuntzan ari direla. 1934 Asturiaseko Komuna dugu horri oposizioan

herriak antolatzen duen autodefentsa.

Donostian beste leku askotan bezela aste bateko greba orokorra aurrera

eramaten da, greba iraultzailea ere deitua (Bizkaia eta Gipuzkoan 42 hildako

eta 1500 atxilotu utziko dituena). Argi geratzen da badagoela faxismoari aurre

egiteko indar bat (talde armatu eta guzti, MAOC), baina nabaria da ere

iraultzarako estrategia argi baten falta.

1936ko estatu kolpean legalitate burgesaren kolapsoak, langileen

autoantolakuntza sortzen du, bere behar inmediatoetarako antolatuz,

soldatapeko lanaren ukazioa eta jabetza kolektiboa ezartzen hasten dira.

Tamalez esperientzia hauen aurrekari eta garapen faltak gerra irabaztea

lehenestera eramaten ditu alderdi iraultzaileak. Atzerriko demokrazien babesa

lortuko zutela ere pentsatzen zuten gobernu errepublikarra babestean.

Donostian CNTek adibidez gobernu egituretan parte hartzen du hasieratik eta

horrek hainbat kontraesan sortzen dizkio. Elizarekin zein jarrera izan, langile

justizia edo demokrazia burgesa gauzatu, armen inguruko kontrola,... Hala ere

aldaketa iraultzaile batzuk ematen dira; lokalak berreskuratzen dira, jantoki

sozialak sortzen dira, armen produkzioa kontrolatzen da,... esperientzia motxa

da ordea hiria ebakuatzea erabakitzen delako.

Beste leku batzuetan neurriak sakonagoak eta erradikalagoak dira (Katalunian

adibidez), orokorrean espontaneoki sortzen diren antolakuntza forma berrien

konposizioek ez dute errepublikaren indar korrelazioa errespetatzen. Botere

burgesak erabaki asko errebisatu eta atzera botatzen ditu guda galdu baino

lehen (enpresen eta lurren jabetzarekin lotuak gehienak).

Guda zibila amaituta, erbesteko iraultzaileek gerrila formatua diseinatzen

hasten dira. Saiakera garrantzitsuena Aran bailarako inkursioa dugularik.

Hainbat porroten ostean (horrek ez duelarik justifikatzen jarrera aldaketa)

1948an, PCEak gerrila taktikak alboratzen ditu, anarkistak bakarrik geratuko

direlarik; kopuru txikian eta baliabide militar eskasekin. Aipatzekoa da egoera

horretan ere herritarren babesa, 20.000 pertsona gerrila laguntzegatik

atxilotuak izan ziren diktaduran zehar.

Ondarretako kartzela eta Donostiako zezen plaza presoz beterik aurkituko dira

guda amaitzean. Martuteneko kartzela 1948an eraikitzen da. Errepresioa,

militante iraultzaileen hilketa eta historiaren manipulazioa izango dira epealdi

honen ezaugarriak, baita ere noski Euskal Herriaren identitate nazionalaren

ukazioa.

1959ean E.T.A. sortzen da eta gerrilaren ideiari buelta bat ematen dio. 1965

urterarte beren ideologia eta antolakuntza hausnartzen doaz mundu mailako

esperientziak ahalik eta hobekien egokitzeko. Euskal Herri langilea subjektu

iraultzaile bezela izendatzen dute eta boterea arma bidez lortzeko fronte

herrikoi baten alde lanean hasten dira.

1967 urtean atxiloketak, tiroteoak, eztandak, banku lapurretak, torturak,...

gatazka sozial handiko urteak izango da. Ekintza-errepresioa-ekintza bidez,

errepresio egoera bakoitzetik indar gehiagorekin ateratzea zen taktika,

intentsitatea igoz botere politikoa eskuratzeko gaitasuna izan arte. Taktika

horren ezintasunak mili eta polimilien banaketa dakar. Jarraian dagoen testu

honek nahiko argi uzten ditu bi posturak.

“En realidad toda nuestra estrategia política está en función directa con

nuestra capacidad militar. Si esto adquiere un nivel muy elevado

mediante la extensión de la lucha armada a amplios sectores de nuestro

pueblo y un aumento en la complejidad de nuestro dispositivo militar, la

perspectiva de una victoria total sobre el aparato de ocupación y

explotación implantado por la oligarquía española sobre Euskadi debe

pasar a un primer plano. Si en cambio, nuestro dispositivo armado queda

a un nivel semejante al de nuestra actual potencia de fuego, las

perspectivas políticas deben cambiar. Entonces cobra mayor importancia

la idea de lograr arrancar ciertas concesiones a la oligarquía, imponiendo

condiciones que, si bien no suponen su derrota total, sí desbordan los

límites previstos por ella.”

Comunicado de la segunda parte de la VI Asamblea (ETA pm).

1967 -1971 bitarte Bizkaia eta Gipuzkoan bost salbuespen egoera izendatzen

dira, horrek suposatzen duen errepresio guztiarekin. Seigarren salbuespen

egoerak: zazpi hildako eta 4000 atxilotu uzten ditu (gehienak torturatuak).

Zezen plaza bat erabili beharra dago kartzela moduan.

Borroka militarraz gain langileen auto antolakuntzak gero eta esparru gehiago

hartzen ditu. 1959 -1960 tartean adibidez Gipuzkoako lehen ikastolak,

bestelako herri mugimenduen antzera era klandestinoan antolaturik sortzen

dira. 1970erako 11.000 bat haur daude antolaturik Gipuzkoan. 1972tik aurrera

Euskal Herri osoan funtzionatzen daude.

70ko hamarkada langile borrokaren eta euskal kulturaren berpizkunde garaia

dugu (soilik horrela ulertu dezakegu 80ko hamarkadan sei talde armatu

iraultzaile egotea).

Behin Franco hil eta hilabete batzuetara, 1976ko martxoaren 3an Gasteizko

gertakariak ematen dira. Gasteizko langileek garaiko antolakuntza sindikala

errefusatu eta auto antolakuntza bidez hainbat lan baldintza hobetzeko

borrokan ari zirenean.

Urte berean amnistia partziala onartzen da (langile borroka desmobilizatzeko

estrategian). Honen gabeziei erantzuteko Euskal Herriko langileriak amnistia

osoaren aldeko mobilizazioak antolatzen ditu eta amnistiaren aldeko martxa

bat antolatzen da, 5 hildako eragiten dituena. Azkenean 1977an amnistia

onartzen da, baina ez soilik diktaduraren aurka borrokatu duten langileentzat,

baita ere frankismoaren alde lan egin duten funtzionarioentzat. Honela sartzen

gara demokrazia burgesean.

Frankismoaren amaierak hainbat lokal hutsik uzten ditu, hauek gazte

kuadrilek okupatuko dituztelarik. Bi posizio politiko egongo dira: bata behar

sozialei lotua, administrazioari zerbitzu gehiago eskatuz (taldeko konkretuek

jarduera konkretuak gauzatzeko espazioak, aisiarekin lotuak) eta bestea kezka

politikoei lotua, espazio propioen beharra azpimarratzen dituztenak

momentuko bizi eredua borrokatzeko.

Posizio hauek oposizioan baino bata bestearen garapen bezela ulertu behar

ditugu, aisien eskaeratik alternatiba politikoak bilatzera mugitzen da

orokorrean gazteria, seguraski bizi zen kontestu historikoagatik eta inguruko

herritako esperientzia arrakastatsuengatik (adb. Katakrak 1984). Sortzen

diren gaztetxeetan ikuspegi integral bat emaneko ikuskera nagusitzen da

beraz. Gazte problematika bere osotasunean landu nahi duten espazioak dira,

kapitalismoa era erradikalenean borrokatzeko tresnak sortuz.

Kontra botere bat sortu nahi da arazo inmediatoak erantzuteko gaitasuna

izateko, ikuspegi autonomo argi batetik: fanzine eta irrati libreak sortzen dira

hiri eredua salatzeko, plataforma ekologistak, drogen inguruko irakurketak,

autodefentsa taldea feministak, soldaduskaren aurkako taldeak, langabetuen

asanbladak, etxebizitza lantaldeak,...

Donostian lehen okupazioa 1977ko abenduan hasten da. Prim kaleko lokal bat

okupatzen da (OJE-ren lokal bat). Okupazioak sei hilabete irauten ditu.

Hurrengo okupazioa 1983an ematen da San Martzial kalean (la Voz de España

aldizkari ohiaren eraikinean). Saiakera hauetan udala eta diputazioaren zesioa

bilatu nahi da, baina edukiak, gazteria politikoki antolatzea du helburu.

1980ko hamarkadan sortzen diren 90 gune okupatuetatik soilik zazpik lortuko

dute zesioa, beraz kaleratze eta berrokupazio asko gertatuko dira epe honetan.

Zesioak ere ez dute bermerik emango Bidebietako guneak (1986etik 1988ra) eta

Egiakoak (1987-1991) naiz eta lagapenak izan, desalojatuak dira adibidez.

80ko hamarkada erdialdetik autonomoen eta ezker abertzaleko militanteen

proposamenen arteko talka ematen da. Hauen posizio politikoa hurbiltzen doa

denborarekin, esan daiteke ezker abertzaleak bere posizioak eraldatzen dituela

autonomoen proposamen asko bere eginez eta hemendik aurrera espazio

hauetako hegemonia ezker abertzalearen gain erortzen hasiko da. Eztabaida

elementu nagusiak: antolakuntza forma, etxebizitza eta gaztetxeen arteko

erlazioa, gazte edo heldu sujetu arteko definizioa, borroka taktiko ezberdinak,...

Ez da kasualitatea ere epe honetan okupazioaren eztabaida soziala haztea.

Oreretan adibidez 1987an gaztetxe baten desalojoaren ondoren istilu larriak

ematen dira. Urte berean Bidebietako eta Egiako desalojoekin (munizipalen eta

polizia nazionalaren eskuz) istiluak sortzen dira ere. Udalak ondoren espazio

horiek egokitzeko gazte langabetuak hautatzen ditu giroa baretu asmoz.

Donostian era publikoan okupatzen den lehen etxebizitza 1984ean gertatzen

da. Segituan desalojatzen da, aipatzekoa da okupazio horrek zuen babesa:

zaintza turnoak egiteko,... 1986ean Donostiako etxebizitzak estatuko

garestienak dira, eta aldi berean 11.000 etxebizitza hutsik daude. 1987an

Ategorrietan zegoen etxebizitza okupatu bat (okupa zaharrena, baina publiko

egin gabekoa) desalojatzen da, lehen aldiz ertzainen bidez.

Gaztetxeen artean eta gaztetxe eta etxe okupatuen arteko elkartasun epealdi

emankor bat dugu Donostian. Garai honetan okupazioa eta etxebizitzaren

aldeko kanpainak eta desalojoak era amankomunean lantzeko eztabaidak

emango dira hirian. Donostiko gaztetxeen koordinadora eratzen da ere urte

hauetan.

1992an kaleratzeak nola erantzuteko jardunaldiak egiten dira Gasteizen eta

bertan ere ez dira etxe eta gaztetxeak bereizten, borroka berean daude. Etxe

okupazioa ez da gainera gazteen kontu bat, aipatzekoa da 1992an Otxarkoagan

120 familia okupa zeudela, urte horretan kaleratuak izango zirenak.

1994ean Euskal Jairen erresistentzia ematen da, honekin beste okupazio

epealdi bolada bat irekitzen delarik. Oraingo honetan burgesiak beste era

batera erantzungo du, neurri sakonagoen bidez: ETTak sortzen dira eta gazte

asko lan prekarioetan sartzen dira. 1996an lege aldaketak ematen dira eta

okupazioa gehiago jazartzen hasten dira. Gainera baimendu gabeko

mobilizazioei lupa jartzen hasten zaie, fenomeno hau desagerrarazi nahian.

1996an ere soldaduskaren amaieraren notiziak ere desmobilizazioa handitzen

dute.

2000 urtean ideia bat egiteko 500 bat lagun daude okupa bezela bizitzen

Donostialde osoan eta nolabaiteko sarea dute sortu berri dute, okupen

asanblada bidez. 2004ean Euskal Jai botatzen dute, fenomeno nahiko

garrantzitsua da baita Espainia mailan ere. Beste okupazio fase bat hasiko da,

baina orain nagusiki gaztetxeena (etxe eta gaztetxeen orain arteko harremana

ahultzen doa).

2005ean Egian eta Loiolan bi gaztetxe okupatzen dira. Garai hortarako

Letaman, Urgull, Infernu eta Añorgako guneak ditugu, azpimarratzekoa

delarik sortzen duten musika eskaintza. Euskal Herri mailan ere loraldi bat

ematen da. Segiren partetik ere bada apustu bat, nazional mailan botere

konkretuak garatzen hasteko. 2005ean Gazte Mugi topaketak egiten dira eta

Gaztetxeen Koordinadorak lehen okupazio kongresua ospatuzen du,

MusikHerria herri diskoetxea sortzen da 40 musika talderen artean. 2006ean

gazte proiektu komunikatiboen topaketak ospatuko dira eta urte berean ere

Gaztetxe Martxa ospatuko da, gaztetxe guztietatik pasatuz.

Apustu hauek ordea zailtasunak dituzte: errepresioak gaztetxeetan ibiltzen den

jendea jo puntuan jarriko duelako. Gaztetxeak krisian sartzen dira dinamika

propioak eten eta errepresioa salatzeko gaitasuna baino ez dagoelarik.

Donostian 2006-2008 tartean Egia eta Letaman gaztetxeak desalojatzen dira

adibidez. Egoera zail honi krisiari ekonomikoa gehitzen zaio.

Ikusi dugun bezela langile boterea botere propioen antolakuntzatik eratortzen

da prozesu iraultzaileak sortuz; jabetza pribatuari oposizioan ematen diren

okupazioak guzti honen abiapuntua dira beraz. Langileek bertatik alternatiba

edo antagonismoa eraiki nahi badute (benetan gauzak aldatu nahi badituzte)

langile estrategiara batu beharko dira, hau da, botere ekonomiko, politiko eta

soziala antagonisten eraikuntzari ekarpena egin hasi beharko diote. Estrategia

horren lehen emaitzak dira gaztetxeak, baina baita ere: ikasle gelak, etxebizitza

okupatuak, lantegi berreskuratuak,...

Puntu honetan ados egonik hainbat eztabaida eta hainbat lan konkretu

proposatzen hasi gaitezke:

-Lehenik eta behin Donostiako analisi amankomun baten beharra dugu;

sistema produktiboa asko aldatu baida; kapitalek mugikortasun handia dute

egun, gero eta urrunago gaude produkzio esparruetatik, gero eta bananduagoak

lan esparruan eta bizitzan,... Finean hiri ereduaren interes kapitalistak eta

hauengatik langileriak jasan ditzakeen ondorioak landu behar ditugu: apustu

etxeak, espekulazioa, prostituzioa,... Bi ideia hauek batuz militantzia eredu

konkretu baten proposamena pentsatzen hasi behar gara.

-Amankomunean emango dugun eztabaida hortarako, garrantzitsua da gure

egungo egoeran dauden mundu mailako borrokak aztertzea eta baita gure

borroka tradizioaren azterketa egitea.

-Dominazioa burgesa gure borrokekin talkan aurkitzen den momentu guztietan

ere aztertu behar dugu: zapalkuntza asko geratzen dira landu gabe?

Zergatik?... . Legalitate burgesak espazio okupatuei egiten dizkion eskaera

administratiboak adibidez hartzen baditugu: Kasu konkretu honetan hauek

gure boterea zertan eta nola mugatzen duten landu beharko genuke, beraien

eskaerak onartzearen ondorioak, inposatzen duten erritmo politikoen

ondorioak,... Beste modura esateko ez da nahikoa kapitalismoaren zapalkuntza

konkretuak identifikatzearekin, hauek gure espazioetan erreproduzitzen

ditugun hala ez ere landu behar dugu.

-Legalitateaz hitz egin, hau ulertu eta ondoren legitimitateaz hitz egiten hasi,

proiektu konkretuen edukiaz eta langileen babes mailak honekiko bilatuz.

Eduki horrek langileriaren antolakuntza forma propioak lehenetsi beharko

ditu, hots klase interesak (lehen parrafoan esan bezela). Horrek ez du esan nahi

guztiz koherenteak izan behar dugunik edo instituzio burgesekin negoziaziorik

ukatzen dugunik.

-Azterketa eta eztabaida hauei indar errealen diagnosi bat gehitu beharko

litzaioke. Tokian tokikoak eta orokorrak, blokeo konkretuak identifikatuz.

Honen ondoren batasun politikoa hainbat borroken inguruan lantzen hasteko,

hori baida gure elkartasun forma. Batasun politikoa bi zentzutan ulertzen

dugu: territorialean eta sektore ezberdinen artean. 1. Maila territorialean

borroka konkretuak eskala nazionalean koordinatuz (gutxienez). 2. Sektore

ezberdinen artean (Donostiako historia laburrean ikusi izan ahal den bezela)

gaztetxe eta etxebizitzen artean elkarlanak bultzatuz, okupazioa bulegoak

elkarlanean eraikiz, formakuntza tailerrak espazio ezberdinen artean

partekatuz, topaketak bultzatuz, barnera zein kanpora begirako komunikazio

forma propioen garapena eginez,...

-Botere konkretuen eraikuntzaz eta hauen koordinazioaz ari gara, baina hau ez

da leku guztietan aldi berean emango. Eztabaidak adibidez amankomunak eta

orokorrak izatea nahi badugu ere hasiera batean ildo konkretu baten inguruan

hasiko dira eta seguraski ez espazio guztien artean.

-Azken batean komunitate baten eraikuntzaz ari gara, momentu honetan

postura politiko ezberdinak eta ia kontrajarriak dauden honetan, guk

batasunerako deia egiten dugu ez era abstraktuan eta ez noski eztabaidarik

gabe. Langile klasearen aukera bakarra hor soilik aurkitzen dugulako eta gure

oraingo proiektuen indarra ere hor aurkitzen delako diogu komunitate bezela

lan egin behar dugula. Komunitatearen eraikuntza ez da isolaturik bizitzea edo

ahalik eta koherenteena izatea, ez dijoa ere zuzenki produkzio forma propioen

garatzea lehentasun bezela azpimarratzearekin. Fase politiko honetan

antolakuntza eraginkor bat hausnartzea litzake gehiago, okupazioak babestu

eta lagunduko dituena, informazioa eta eztabaidak ahalbidetuko dituena,

proiektu antzekoak batuko dituena, komunitatea handitzeko ekintzak

antolatzen dituena,... laburbilduz egunerokoan kapitalismotik defendatzeko

tresnak izango dituena. Burgesiaren erasoek erakusten digute batasuna

posiblea eta beharrezkoa dela, Kijeran ikusi izan ahal dugun moduan.

Okupazioen autodefentsatik, autodefentsa era orokor batean ulertzera eta

antolatzera pasa behar gara, ulertuta ildo bakoitzak bere erritmo propio eta

beraz epe motzeko helburu propioak izango dituela.

-Subjektuaren eraikuntza horrek baditu erronka garrantzitsu batzuk:

Gaztetxeen historiaren inguruan irakurtzen; hasieratik mutilen presentzia

baino txikiago izan bada ere, beste herri mugimenduekin konparatuz portzentai

altuagoan ageri dira emakumeak. Honek espazio hauen potentzialitateaz hitz

egin ahal digu. Hala ere presentzia horrek ez du lortzen guneak

maskulinizatuak izateari uztea eta rolen banaketak iraultzea. Autokritika bat

egin behar dugu proposatzen ditugun erritmoetan, orain arteko lan

banaketaren eta antolatzen ditugun ekintzen inguruan.

-Adinarekin ere autokritika egin behar dugu. Gazteak lan mundura sartzen

diren einean beste batzuk sartzen dira errelebo jenerazionalak emanez, hau

interesgarria da espezializazio eta botere harremanekin apurtzen duelako,

baita ere identidade kolektibo bat garatzeko, baina muga asko ere baditu.

Donostian Auzoetxea eta Firestone bezelako esperientziek logika horrekin

apurtzen dute. Errefuxiatuek ere eztabaida hori sortu dute, gaztetxeak

etxebizitza izan ahal dira? Gure ustez, tokian toki langile botereak eraiki behar

duen forma politikoa indarren arabera eta beharren arabera baloratu behar da.

Nolabait esatearren, kontraesnak borrokatzeko forma politiko egokienak

ezaugarrituko du espazioa.

Bukatzeko, militante komunistaren beharra azpimarratzen dugu fase politiko

honetan, interklasismoa ordez langile elkartasuna gauzatzen lan egingo duena.

Botere konkretuen beharra eskala naziolalean egituratzen hasteko koordinazio

baten alde lan egingo duena. Bide horretan langile boterearen eraikuntzan

historikoki eginiko akatsak gure egitenez.

Testuak eta liburuak: -Gasteizko gaztetxea 30 urte. 2018. Autoekoiztua.

-El movimiento de okupación como proceso emancipador. 2017. El

Caso de Donostialdea. Sheila Gil Gadrones. -Pasaia 1931-1939 la memoria de los vencidos. Xavier Portugal

Arteaga. -Los orígenes del Movimiento Obrero Vasco. Años 20. Jon Kerejeta -La gestión obrera, 1967. Paul Mattick. -Autogestión de la miseria o miseria de la autogestión. Terra

cremada.

Pelikulak: -Londres no es Sevilla. 2007. Casas Viejas CSOA-aren desalojoa.

-Jimmy's Hall (Jimmyren Aretoa) Zuzendaria Ken Loach, 2014.

James Graltonen bizitzan oinarritutako pelikula, James Gralton

Irlandako alderdi komunistaren sorreran parte hartu zuen.

-Martxoak 3, izana presente, garena borrokatu. -Martxoaren 8, greba feminista. Batu grebara! Batu

iraultzara! -Martxoak 22, 23, 24 Gipuzkoako gaztetxe eta gazte

asanbladen topaketak, Hernaniko Kontrakantxa

gaztetxean.