Musika LH 1 Gidaliburua

Marta Agirre

Alaitz Amezua

Lehen hezkuntza Lehen zikloa1Mus i k aIIrraakkaasslleeaarreenn ggiiddaall iibbuurruuaa

erein

MartaAgirre

AlaitzAmezua

Lehen hezkuntza Lehen zikloa1MusikaIIrraakkaasslleeaarreenn ggiiddaalliibbuurruuaa

Aurkibidea

KKAANNTTUU--KKOONNTTAARRII MMUUSSIIKKAA--HHEEZZKKUUNNTTZZAAKKOO PPRROOIIEEKKTTUUAAKantu-kontari proiektua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Proiektuaren ikasmaterialak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

LLEEHHEENN HHEEZZKKUUNNTTZZAAOinarrizko gaitasunak eta musika-hezkuntza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Lehen hezkuntzako helburu orokorrak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Metodologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

LLEEHHEENN HHEEZZKKUUNNTTZZAAKKOO LLEEHHEENN ZZIIKKLLOOAALehen ziklorako helburu orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Lehen ziklorako edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Lehen ziklorako ebaluazio-irizpideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

LLEEHHEENN MMAAIILLAA� Lehen mailarako helburu didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

� Lehen mailarako edukien taula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

� Unitateetako atalen azalpen orokorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

� Lehen maila unitatez unitate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

1. Unitatea: Kantu-kontari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

2. Unitatea: Atera hotsa gorputzari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47


Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

3. Unitatea: Zorionak, Kliku! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67


Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

4. Unitatea: Apalago, mesedez. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Gaitasunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

5. Unitatea: Sokekin jolasean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106


Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

6. Unitatea: Zaldiko-maldikoan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125


Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

� Lehen mailarako ebaluazio-irizpideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

KKAANNTTUU--KKOONNTTAARRIIMMUUSSIIKKAA--HHEEZZKKUUNNTTZZAAKKOO

PPRROOIIEEKKTTUUAA

6

Kantu-kontari proiektua

KANTU-KONTARI musika-hezkuntza proiektua Lehen Hezkuntzara zuzendua dagoen mu-sika-hezkuntzako egitasmoa da. Proiektu hau bat dator Euskal Autonomia Erkidegoan inda-rrean den Oinarrizko Hezkuntzaren Curriculumarekin, eta han proposatzen diren gaitasunenikuspegitik abiatzen da.

KANTU-KONTARI proiektuaren xedea musika irakasteko eta ikasteko prozesuaren barruaneginiko irakurketa berezian oinarritzen da:

• Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilikmugatu behar.

• Musika arte-adierazpentzat hartzen da, eta beste arte-adierazpenekin harremanetan jarrikoda.

• Musika ez da irakasgai arin eta osagarritzat hartuko; aitzitik, hainbat ezagutza eta gaitasunlantzeko aukera ematen duen ikasgaitzat baizik.

• Metodologiak, ikasketa esanahidunaren mesedetan eta haurraren garapen orokorra bilatuz,arreta handiz hautatu eta landuko ditu bitartekoak.

• Musika-ikasketaren abiapuntua ikaslearen hurbileko errealitatean sustraituko da.

• Euskal ondarea ez da ikuspuntu folkloristatik landuko, maila pedagogikoa emango zaio etahorretan oinarrituko da.

• Euskaraz sorturiko materiala da.

• Musika historikoak leku nabarmena izango du, haurrek duten musika-estiloen balantza ore-katzeko asmoz.

• Egungo beharrei erantzungo die, bizi ditugun errealitateak eta horien eraginak kontuan iza-nik.

• Informazioa eta teknologia digitalaren erabilera bultzatuko da.

Era horretara, KANTU-KONTARI proiektuak, Oinarrizko Hezkuntzan proposatzen diren hel-buruak betetzeko asmoz eta landu behar diren gaitasunak bultzatzeko xedez, musikaren alorre-rako material argia eta zehatza sortu du.

Ziklorako eta maila bakoitzerako helburuak zehatz-mehatz azaldu dira, antolaketa eraginko-rragoa izan dadin.

Edukien aukeraketa zaindua, indarrean den Curriculumean oinarritua da, eta, haurraren intere-sen eremutik abiatuta, interes esparrua zabaltzea izan du helburua. Bestalde, eduki horiek uni-tatez unitate aurkezten dira, lantzen diren gaitasun eta proposatzen diren iradokizundidaktikoekin batera.

“Dinamiko” hitzak laburbiltzen du metodologia. Jardueren eta iradokizun didaktikoen eskain-tza zabalak KANTU-KONTARI proiektuko ikasmaterialak taldearen dinamikara egokitzeko

7

aukera ematen du, gaitasunak argi azalduta eta ebaluazio prozedurak ardatz hartuta betiere.Horri guztiari esker, irakaslearen partaidetza eta aukeraketa pertsonalizatua da, eta aldi berean,irakasle bakoitzaren ekarpenetara irekia aurkezten da. Horrenbestez, KANTU-KONTARIproiektuaren ametsa egi bihurtzea, hein batean, irakasle eta ikasketa-taldearen balio eta gogoa-ren esku gelditzen da.

Ebaluazioari dagokionez, ebaluazio-prozesu etengabearen ideia, ikasleen ikaskuntzari eta ira-kasleen esku-hartzeari lotua, unitate bakoitzeko fitxetan jasota dago. Ebaluazio fitxa horiek eba-luazio argi eta zehatza egiteko diseinatuta daude, eta ikasturte amaierako ebaluazio-irizpideekinosatzen da.

Proiektuaren ikasmaterialak

KANTU-KONTARI lehen ziklorako proiektua ikasmaterial hauek osatzen dute:

– Paperezko euskarrian:

Ikaslearen liburua, ikasturte bakoitzeko bat. Ikasleek ardatz izango dute liburu hori ikasturteosoan zehar. Sei unitatek osatzen dute, eta unitate bakoitza sei ataletan banatuta dago: aur-kezpen-orria eta aurkezpen-kanta; ingurune hurbileko soinu, isiltasun, musika eta zaratak; en-tzun, identifikatu eta interpretatu ariketak, musika-hizkuntza atala, jolasen tartea etamusika-adierazpenaren atala.

Ikaslearen lan-koadernoa, ikasturte bakoitzerako bat. Ikasleek jasotako ezagutzetan treba-tzeko eta horiek finkatzeko izango du lan-koadernoa. Ikaslearen liburuko eskemari jarrai-tuz, bakarka egiteko ariketa osagarriak eskaintzen dira.

Irakaslearen gidaliburua, ikasturte bakoitzeko bat.

Ikaslearen liburuko eta lan-koadernoko ariketen azalpenak modu sekuentzialean eskaintzeazgain, hainbat iradokizun didaktiko eransten dira. Bestalde, edukiek, horien sekuentzializa-zioak, lantzen diren gaitasunek eta ebaluazio fitxek osatzen dute gidaliburua.

– Euskarri digitalean:

Irakaslearen gidaliburua, ikasturte bakoitzeko bat. Gidaliburu hori sarean zintzilikatutaegongo da, pdf formatuan.

Audio diskoa, ikasturte bakoitzerako bat. Ikaslearen liburuko eta lan-koadernoko ariketenpistek osatzen dute.

LLEEHHEENN HHEEZZKKUUNNTTZZAA

10

Oinarrizko gaitasunak eta musika-hezkuntza

Eskakizun konplexuei erantzuteko eta askotariko lanak behar bezala egiteko ahalmenean oina-rritzen da oinarrizko gaitasuna. Horrenbestez, gaitasunek trebetasun praktikoak, ezagutzak, mo-tibazioa, balio etikoak, jarrerak, emozioak eta gizarte-arloko nahiz portaeraren alorreko osagaiakhartzen dituzte, eta gizakiek batera erabiltzen dituzte horiek guztiak lanak modu eraginkorreanegiteko. Eskolako eguneroko dinamikan zaila da gaitasun bat besteetatik bereiztea, denak lan-tzen baitira, neurri batean.

Hona hemen zortzi gaitasun, horietako bakoitza musika-ezagutzaren jabetze-prozesuan duteneraginak zehaztuz eta argituz.

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna

Arte-hezkuntzaren bidez haurrak hobeto ezagutzen du bere ingurua; gizakiak, musika-baliabi-deen edo baliabide plastikoen bitartez, mundua islatzeko sortu dituen arte-adierazpenen hain-bat arlo landuko dira musikako gelan.

Bestalde, teknologia artearen ikaskuntzaren ekintza-esparrua zabaltzen duen tresnatzat hartubehar da, informazio- eta adierazpen-eremuak hobeto ezagutzeko eta horiekin lan egiteko au-kera ematen digun tresnatzat.

Osasun-kulturarako gaitasuna honako jardueren bidez lantzen da musikako gelan: kantua, psi-komotrizitatea eta instrumentuen bidez egiten den soinua. Jarduera horietarako behaketa, espe-rimentazioa, gogoeta eta gorputzaren kontrol handia behar da. Gelan egiten diren ekintzenbitartez, soinua, isiltasuna eta musikaren erabilerak osasunean, ingurugiroan eta gizakien bizi-kalitatean duen eraginari buruz gogoeta egin eta ondorioak ateratzen dira.

Ikasten ikasteko gaitasuna

Musika-hizkuntzak hamaika aukera eskaintzen dizkigu gaitasun hau lantzeko: dantza-interpre-tazioan, musika-tresnen bidez edo ahozko interpretazioetan, ikasleek memoria-estrategiak landubehar dituzte, beren ahalmen intelektualei etekina atera, egin beharreko lana aurreikusi eta an-tolatu, eta muga emozionalak gainditu. Bizitza osoan zehar musika ikasten jarraitzeko motiba-zioa eduki beharko dute, eta musikari dagozkion erabakiak hartzeko behar adina entrenamendueta ezagutza nahikoak izan behar dituzte oinarrizko eskolaldia amaitzean.

Matematikarako gaitasuna

Arte-proiektu askotan problema teknikoak konpondu behar izaten dira, eta horretarako, mate-matikaren pentsamendu-tresnak eta -baliabideak erabili behar izaten dira. Bestalde, musikareneta matematikaren arloen arteko loturak nabarmentzen diren gaiak lantzean ere garatuko da gai-tasun hau musika-gelan. Adibidez: musikaren metrika, proportzionaltasuna, eskalak eta bitar-teak, serie harmonikoak, matematiken erabilera konposizio musikalen hainbat arlo kalkulatueta eratzeko, eta akustikari dagozkion matematikako eta fisikako hainbat kontzeptu ulertzeko.

11

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna

Musikak komunikaziorako gaitasuna lantzen lagunduko du, gaiari lotutako testu eta dokumentubereziak irakurri eta ulertuz, hainbat kultura-testuingurutan diskurtso mota jakin batzuk erabi-liz (azalpenak eta arrazoitzeak gehienbat) eta musika-hiztegi berezia barneratuz eta erabiliz.

Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna

Eskolaldi osoan zehar modu arautuan txertatu behar dira baliabide teknologikoak, behar be-zalako eragina izan dezaten bai musikaren arloan bai beste arloetan ere. Adin honetako ikas-leak oso ohituta daude irudi eta soinuak baliabide teknologikoen bitartez manipulatzen. Gelansortutako soinuak eta irudiak grabatu egingo dira, ondoren aztertzeko edo beste ekoizpen han-diagoetan erabiltzeko. Informazio-iturri digitalen erabilera ere landuko da hainbat musika-jar-dueretan.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna

Taldeko kide guztien lankidetasuna eta koordinazioa behar da musika-gelan egiten diren jardueraguztietan (taldean abestu, dantza edo musika-tresnekin musika egin). Beraz, derrigorrez norbe-raren ideiak adierazi eta gainerako pertsonenak entzun beharko dituzte ikasleek, besteen lekuanjartzeko gai izan beharko dute, eta solaskidearen ikuspuntua ulertzen saiatuko dira. Era horre-tako trebetasun asko eta asko landuko dira musika egitean.

Musika-gelan egiten diren jarduerek gaitasun honetan sakontzeko aukera emango dute, norbe-raren eta gainerakoen ahalmenak errespetuz onartuz eta beste kultura eta errealitate soziokul-turaletako musika eta adierazpen kulturalak ezagutuz eta horiez gozatuz.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna

Musikako ikasgaian, inguruko musikarekiko interesa sentitzeko, musika entzuteaz gozatzeko etamusika modu aktiboan egiteko beharrezkoak diren ezagutzak eta trebetasunak menderatzen di-renez, laguntza handikoa da kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna barneratzeko.

Inguru soziokulturalekiko harremanetarako beharrezkoa den jakinduria eskuratzen du ikasleakmusikako ikasgaiaren bidez, eta bere errealitate kulturalean parte hartzen laguntzen dio ikas-gaiak, artearen aurrean kritiko izateko jarrera indartuz.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna

Honako hauek dira gaitasun honek eskatzen dituen trebetasun eta jarrerak: irmotasunez, eran-tzukizunez, akatsetatik ikasteko eta arriskuak hartzeko prest egonez, norberaren irizpideei ja-rraituz, erabakiak hartuz eta ebaluatuz, banakako edo taldeko proiektuak prestatzeko eta aurreraateratzeko autonomia eta ekimena izatea.

Egoera horiek musika-gelako dinamikan sortzen dira, betiere ikasleari erabakiak hartzeko au-kera ematen zaionean, arriskuak hartzera bultzatzen denean, akatsak egitearen beldurra uxatzendenean, eta bere aukera eta ahalmenak nabarmendu eta baloratzeko espazioak sortzen direnean.

12

Lehen hezkuntzarako helburu orokorrak

175/2007 Dekretutik hartuta:

1. Oro har, ikusizko kulturako eta musika-kulturako arteek eta produktuek ideiak, sentimen-duak eta bizipenak jakinarazteko eta adierazteko eskaintzen dituzten aukerak ulertzea. Arteeta produktu horiek Euskal Herriko eta oro har herri guztietako ondarea eratzen duten ele-mentutzat hartzea, eta, horrela, artea eta kultura ezagutzen eta gozatzen laguntzea.

2. Arte-hizkuntzen tekniken, baliabideen eta arauen oinarrizko ezagutza eta jakintza izatea.Teknologiek eskaintzen dituzten aukerak irakastea, sorkuntza-lanetan erabiltzeko; era ho-rretara, autonomia lortu arte-hizkuntzaren bidezko komunikazioan.

3. Arte-adierazpenen teknikak, baliabideak eta arauak ikertzea eta aztertzea, ikusizko kulturakoeta musika-kulturako lanetan, lan horiek hobeto ulertzeko eta lan horiez gehiago gozatzeko,eta erreferente estetiko berriak garatzeko aukera izateko. Horrez gainera, arte-hizkuntzareneremua zabaltzea.

4. Pentsaera dibergentearen eta konbergentearen trebetasunak eta norberaren eta besteen ideiaketa sentimenduak berregiteko ekimena, irudimena eta sormena erabiltzea, beharrezko pro-zesuak antolatuz, arte-ekoizpeneko lanetan erabili ahal izateko.

5. Gai izatea sorkuntza-proiektuak eta -lanak osatzean emaitza jakin batzuk lortzeko jarraitu be-harreko prozesuen plangintza egiteko, ebaluatzeko eta doitzeko, eta horrek guztiak eska-tzen dituen erronkak ezagutzea. Horrez gainera, arazoak sortuz gero, jarrera eraikitzaileezkonpontzea.

6. Arteen eta ikusizko kulturako eta musika-kulturako produktuen funtzio sozialak eta erabi-lerak ezagutzea, eta norberaren eta besteen esperimentuetan ezagutzea, produktu horiekhainbat garai eta kulturatan izan dezaketen eta izan duten zeregina ulertzeko eta norberarenkultura-ondarea eta inguruko beste kulturen ondarea ezagutzeko.

7. Ikusizko arte-ekoizpenak eta musika-ekoizpenak eta ekoizpen horiek sortu diren garaiareneta tokiaren ezaugarriak lotzea, ekoizpenen arte-balioa ulertzeko, bai eta garai edo gizarte-talde baten adierazpen gisa ekoizpenek izandako balioa ere. Horrela, arte-ekoizpenaren etaekoizpenak ingurune fisikoan eta gizarte-ingurunean duen oihartzunaren eta esanahiaren ba-lioa ezagutzeko eta kritika-prozesuak hartzeko bideak irekiko dira.

8. Taldeko arte-jardueretan parte hartzea, besteren ekimenei eta ekarpenei laguntzea eta ekimeneta ekarpen horiek aintzat hartzea, errespetatzea eta elkartasunez jokatzea, arte-emaitza onalortzen lagunduko duten lankidetzako eta talde-laneko trebetasunak garatzeko eta, gizarte-aren alderditik begiratuta, garapen pertsonala izateko.

9. Norberaren artelanetan konfiantza izatea, lanak egiten gozatzea eta norberaren eta taldearenhazkunderako egiten duen ekarpen aintzat hartzea, autoestimua sendotzeko eta ideiak etasentimenduak adierazteko gaitasuna hobetzeko.

10. Euskal kultura-ondarea eta beste herri batzuetako ondarearen arte-adierazpenak ezagutzeaeta balioestea eta adierazpen-moduak gordetzeko eta berritzeko egindako lana aintzat har-tzea. Kontuan hartzea zer-nolako aberastasuna ematen duten hainbat kulturatako pertsone-kin trukea izateak.

13

Metodologia

Asko eta asko dira irakasleak aukeratu ditzakeen hezibide edo metodoak. KANTU-KONTARIproiektuaren kasuan hauek dira erreferente bezala hartu diren hezibide nagusiak: musika ira-kaskuntzan hainbeste erabiltzen diren metodo aktibo-historikoak, hezibide aktiboa eta gidatu-tako ikasketa-prozesuaren hezibidea.

Musika-irakaskuntzarako metodo aktibo-historikoen artean hauexek erabiliko dira gehien: Orf-fen heziketa-eredua (musika-tresnen bidezko adierazpenean oinarrituta), Wuytacken eredua(irudien bidez sormena eta irakurketa bultzatzen ditu, landu beharreko arlo musikalak ikusi etaulertzeko), Willemsen heziketa-eredua (kantu laburren irakurketa eta erabilera, eskalako bitar-teak lantzeko), Dalcroze eredua (mugimenduan oinarritutako ariketak) eta Kodalyren heziketa-eredua (folklorearen erabileran oinarritua).

Adierazpen-hezibide aktiboek adierazpenen bidez azaltzen diren edukiak eskuratzeko aukeraematen dute, eta ikasketa emankorra eta esanguratsua izan dadin baldintzak betetzen direneankalitatezko ikasketa-prozesu bat bermatzen dute. Hauexek dira aipatutako baldintzak: esanahilogikoa, psikologikoa eta ikasketarako gogoa izatea.

Gidatutako ikasketa-prozesuaren hezibideak irakatsi eta deskubritzeko ekintzak batu egiten ditu,laguntza pedagogikoen bidez ikaslea bera izan dadin ikasketen edukiei forma ematen diena.

Hezibide horien bat-egiteak oso irakaskuntza aktiboa bultzatzen du, sormen handikoa eta per-tsona bakoitzaren beharrei egokitua, diziplinartekotasuna bideratzen duena eta globalizatzaileadena.

Hezibide horiek honako jardueretan gauzatzen dira: ahozko interpretazioa, tresnen bidezko in-terpretazioa, gorputz-adierazpena, dantza, entzunaldiak, partitura edota idazkera konbentzio-nala zein ez-konbentzionala abiapuntutzat hartutako interpretazioak, adierazpen grafikoak,hautemateko jolas musikalak, soinuak bereiztea, imitatzea, sormen musikalerako pentsatutakojarduerak eta abar; unitate didaktiko bakoitzean zehaztuta egongo dira horiek guztiak.

Banakotasuna da hezkuntza-ekimenen oinarrizko printzipio bat. Taldearen aniztasunaren arra-zoiak berriz asko izan daitezke: ezagutzak, trebetasunak, gaitasunak, arrazoi soziokulturalak, etaabar. Musikako edukiak ikasle bakoitzaren ezagupen mailatik abiatuta antolatuko dira, eta ikas-leen beharretara egokituko dira beharrezkoak diren ekintza metodologikoen bidez, ikasleriareninteres eta gaitasunen arabera, betiere, eta taldeak duen elkarkidetzarako joera indartuz.

KANTU-KONTARI proiektuak eskolako hainbat dinamikatara egokitu ahal izateko hainbat au-kera eskaintzen ditu beraz.

LLEEHHEENN HHEEZZKKUUNNTTZZAAKKOOLLEEHHEENN ZZIIKKLLOOAA

16

Lehen ziklorako helburu orokorrak

1. Musika-kulturako arteak eta produktuek ideiak, sentimenduak eta bizipenak jakinaraztekoeta adierazteko eskaintzen dituzten aukerak ulertzea. Arte eta produktu horiek gertuko tes-tuinguruko eta hainbat kulturatako pertsona eta artisten esperientziekin lotzea, arteaz etakulturaz gozatzen ikasiz.

2. Arte-hizkuntzen oinarrizko tekniken, baliabideen eta arauen ezagutza eta jakintza izatea.Teknologiek eskaintzen dituzten aukerak erabili, arte-ekoizpenetan norbere ideiak, beha-ketak, bizipenak, musika-esperientziak, etab. erakutsiz.

3. Musika-ekoizpenen teknika errazak, baliabideak eta arauak ikertzea eta aztertzea, eta ekoiz-pen horietako hizkuntzen oinarrizko elementuak ezagutzea, arte-hizkuntzaren eremuak za-balduz.

4. Musika-adierazpenetarako materialak, naturako elementuak, tresnak, euskarriak, ahotsa,gorputza… probatzea eta erabiltzea.

5. Gai izatea sorkuntza-proiektuak eta lanak garatzean emaitza jakin batzuk lortzeko egin be-harreko prozesuen plangintza egiteko, eta horrek guztiak eskatzen dituen erronken jakina-ren gainean egotea. Horrez gainera, arazoak sortuz gero, jarrera eraikitzaileen bitartezkonpontzea.

6. Musika-kulturako produktuen funtzio sozialak eta erabilerak ezagutzea, produktu horiekhainbat garai eta kulturatan izan dezaketen eta izan duten zeregina ulertzeko eta norbera-ren kultura-ondarea eta inguruko beste kulturen ondarea ezagutzeko.

7. Musika-ekoizpenak eta ekoizpen horiek sortu diren garaiaren eta tokiaren ezaugarriak lo-tzea, ekoizpenen balio artistikoa ulertzeko, bai eta garai edo gizarte-talde baten adierazpengisa ekoizpenek izandako balioa ulertzeko ere.

8. Taldeko arte-jarduera errazetan parte hartzea, besteren ekimenei eta ekarpenei laguntzeaeta ekimen eta ekarpen horiek aintzat hartzea, errespetatzea eta elkartasunez jokatzea, arte-emaitza ona lortzen lagunduko duten lankidetzako eta talde-laneko trebetasunak garatzeko.

9. Norberaren artelanetan konfiantza izatea, lanak egiten gozatzea eta norberari eta taldeariegiten dioten ekarpena aintzat hartzea, autoestimua sendotzeko eta ideiak eta sentimenduakadierazteko gaitasuna hobetzeko.

10. Euskal kultura-ondarea eta beste herri batzuetako ondarearen musika-adierazpenak ezagu-tzea eta balioestea. Kontuan hartzea zer-nolako aberastasuna ematen duten hainbat kultu-ratako pertsonekin trukea izateak.

17

Lehen ziklorako edukiak

175/2007 Dekretutik hartuta:

1. Eduki multzoa. Musika entzumenaren bidez hautematea eta ulertzea.

• Soinu-iturriak ikertzea, eta naturako eta gizarte-inguruneko soinuen ezaugarriak bereiztea.

• Soinuaren eta soinua sortzen duten soinu-iturrien aukerak aztertzea, eta haien ezaugarriakidentifikatzea.

• Eskolako musika-tresnak eta musika tradizionaleko, popeko, rockeko eta orkestrako tresnaohikoenak ikusiz eta entzunez ezagutzea, bai eta hainbat motatako ahotsak ere.

• Hainbat estilo eta kulturatako musika-konposizio laburrak modu aktiboan entzutea.

• Abestietan eta musika-lanetan errepikapena eta kontrastea abiapuntu hartuta egindako mu-sika-forma errazak ezagutzea.

• Soinuaren altuera eta iraupena bereiztea, eta grafia konbentzionalen eta ez-konbentziona-len bidez irudikatzea.

• Inguruneko soinuak aurkitzeko jakin-mina, eta hainbat estilo eta kulturatako musika-lanakentzuten gozatzea.

• Zarata-egoerako eta kutsadura akustikoko egoerak identifikatzea.

• Isiltasunak musikan eta elkarbizitzan duen garrantzia balioestea.

• Entzunketetan eta beste hainbat musika-emanalditan izan beharreko jokabideak ezagutzeaeta errespetatzea.

• Inguruneko musikak eta musika-emanaldiak deskribatzea.

2. Eduki multzoa. Musika-adierazpena, -interpretazioa eta -sorkuntza.

• Ahotsaren, gorputzaren eta objektuen soinu-aukerak eta naturako soinuak aztertzea.

• Abesti errazak aho batez interpretatzea eta buruz ikastea.

• Euskal kultura-ondarearen eta beste kultura batzuen abestien eta dantzen bilduma.

• Ahotsa, gorputz-perkusioa eta musika-tresnak erabiltzea, testu errezitatuei, abestiei eta dan-tzei laguntzeko.

• Ahotsa zaintzearen garrantziaz ohartzea, tresna naturala eta gainerakoekin komunikatzekobitartekoa baita.

• Perkusio txikiarekin interpretatzeko oinarrizko trebetasunak eskuratzea.

• Instrumentazio errazen interpretazioa, Instrumentarium Orff-erako.

• Mugimenduen, segida soinudunak dituzten joko motorren eta dantza errazen oinarrizkoteknikak praktikatzea.

• Grafia konbentzionalak eta ez-konbentzionalak dituzten partitura errazen idazketa eta ira-kurketa.

• Ahozko adierazpenarekin, musika-tresnen adierazpenarekin eta gorputz-adierazpenarekingozatzea.

• Eskema erritmikoekin eta melodikoekin inprobisatzea.

18

Lehen ziklorako ebaluazioa175/2007 Dekretutik hartuta:

1. Kantatzeko, marrazteko… premia sentitzea, eta gertuko testuinguruko eta hainbat kulturatakopertsonen eta artisten esperientziekin harremanetan jartzea.

1.1. Musika edota arte bisualak jardueretan erabiltzen dituen.

1.2. Artearen eta kultura-produktuen komunikazio-alderdia ulertzen duen.

1.3. Musika-jarduerak edo jarduera bisualak atsegin dituela adierazten duen.

1.4. Artelanak ematen duen informazioa interesatzen zaion.

2. Arte-ekoizpenetan ideiak, behaketak, bizipenak, musika-esperientziak… agertzea, oinarrizkoteknikak eta baliabideak erabiliz.

2.1. Musika-hizkuntzaren edo hizkuntza bisualaren kodeak oinarrizko mailan erabiltzen dituen.

2.2. Arte-hizkuntzen oinarrizko elementuak ondoren erabiltzeko gogoratzen dituen.

2.3. Musika-hizkuntzaren eta hizkuntza bisualaren parametroak aztertzen dituen.

2.4. Musika-hizkuntza eta ikusizko hizkuntza behar bezala deszifratzen dituen.

3. Ekoizpen bisualak eta musika-ekoizpenak aztertzea, eta teknika errazak, materialak eta ekoiz-pen horietako hizkuntzen oinarrizko elementuak ezagutzea.

3.1. Lan baten barruan kontrastean diren arloak bereizten dituen.

3.2. Entzundako edo ikusitako lana estimatzen duela erakusten duen.

3.3. Aurretik aurkeztutako musika-lan edo lan bisual bat entzun edo ikusi ondoren haren al-derdi garrantzitsuenak hautematen dituen.

3.4. Teknika edo estiloei erreparatzen dien.

4. Materialak, naturako elementuak, tresnak, euskarriak, ahotsa, gorputza… probatzea, eta gau-zak adierazteko eta komunikatzeko erabiltzea.

4.1. Musika-produktu bat egiteko ahotsarekin probak egin eta hainbat material erabiltzen di-tuen.

4.2. Lan bat interpretatzeko edo berregiteko aukera bat baino gehiago probatzen duen.

4.3. Arte-ekoizpenerako interesik eta ekimenik baduen.

4.4. Musika-lana edo lan bisuala hobetzeko ideiarik ematen duen.

5. Lanaren plangintza egiten du, proposamen jakin baten arabera finkatuko faseak arrazoituz.

5.1. Lanean hasi aurretik apur bat itxaroten duen.

5.2. Artelanean egin beharreko esku-hartzeak ordenatzen dituen.

5.3. Arazoak igarri eta konponbideak bilatzen dituen.

5.4. Ikaskuntza-prozesuan jarrera kritiko eta eraikitzailea duen.

19

6. Hainbat garai historikotako eta hainbat kulturatako kultura bisualeko eta musika-kulturakoarteen eta produktuen zenbait funtzio eta erabilera ezagutzea, gertuko esperientziatik abia-tuta.

6.1. Artearen gizarte-funtzioak ezagutzen dituen.

6.2. Musika-mezuen eta mezu bisualen zentzua bereizten duen.

6.3. Musika-materialak eta material bisualak erabileraren arabera bilatzen dituen.

6.4. Bere kultura-ondarea eta beste kulturen ondarea ezagutzea ardura zaion.

7. Irudiak eta musika egiteko hainbat moduren arteko aldeak ezagutzea, irudi eta musika horieksortzen diren testuinguru historikoak eta kultura-testuinguruak kontuan hartuta.

7.1. Artelanaren alderdi garrantzitsuak, testuinguru barruan aurkeztuta, bereizten dituen.

7.2. Musika-objektuari edo objektu bisualari buruz galderarik egiten duen.

7.3. Lanak zer testuingurutan egiten diren ezagutzeko jakin-minik baduen.

7.4. Landutako musika-lanari edo lan bisualari buruzko iritzirik ematen duen.

8. Arte-ekoizpen errazak taldean egitea.

8.1. Lan-erritmo egokia izaten eta erritmoari eusten saiatzen den.

8.2. Laneko materialak arretaz erabiltzen eta jasotzen dituen.

8.3. Aldaketarik sortuz gero moldatzeko gaitasunik baduen.

8.4. Ikaskideei ahal duen neurrian laguntzen dien.

9. Arte-jardueretan, ideiak, gertaerak, esperientziak eta bizipenak inhibiziorik gabe agertzea,sormenez eta modu pertsonalean.

9.1. Artea adierazpide gisa erabiltzea atsegin duen.

9.2. Soinu-elementuak eta elementu bisualak sentimenduak adierazteko askatasunez erabil-tzen dituen.

9.3. Lanak azken ukituak eginda aurkezten dituen.

10. Adierazpen bisual estetikoen eta musika-adierazpenen arteko aldeak eta alderdi komunakikustea eta hautematea, eta kultura-aniztasun eta -aberastasuntzat hartzea.

10.1. Inguruko arte-adierazpenei buruzko galderarik egiten duen.

10.2. Kultura-ereduen arteko aldeak hautematen dituen.

10.3. Kultura-jardueretan parte hartzeko interesik baduen.

10.4. Arte-adierazpenek lilura sortzen dioten.

LLEEHHEENN MMAAIILLAA

22

HELBURU DIDAKTIKOAK

� Euskal kultura-ondarearen musika-adierazpenak eta beste arte-ondare batzuk ezagutzea, ba-

loratzea eta horiez gozatzea.

� Kantatuz, dantzatuz, musika eginez, musika entzunez, gertuko testuinguruko eta beste kul-

tura batzuetako arte-adierazpenak ezagutzea.

� Arte-ekoizpenen bidez norberaren deskribapena egitea eta ideia eta bizipenak konfiantzaz

agertzea.

� Musika-hizkuntzaren oinarrizko kode eta parametroak ezagutzea. Jolasen bidez hizkuntzan

eta musikan trebatzea.

� Dantza, entzumen aktibo eta interpretazio jardueren bitartez, musika-ekoizpenen egitura eta

ezaugarriak ulertzea.

� Teknika errazak eta oinarrizko elementuak erabiliz musika eta dantza ekoizpenak sortzea.

� Haurraren gertuko testuinguruan dauden soinuak eta isiltasun-egoerak bereiztea, eta soinu-

iturriak ezagutzea eta identifikatzea.

� Musika-adierazpenerako tresnak ezagutzea, bereiztea eta erabiltzea: eguneroko tresnak, aho-

tsa, musika-tresnaak, norbere gorputza… Baliabide horiek erabiliz arte-ekoizpenetan parte

hartzea, banaka edo taldean.

� Arte-adierazpenetarako behar ditugun baliabideak zuzenean erabiltzea.

� Musika- edo dantza-ekoizpen bat burutzeko behar den lana egitea, bai taldean bai banaka.

Prozesuaren fase guztietan parte hartzea, ideiak sortzen, hobetzeko proposamenak egiten eta

trebatze ariketak egiten, publikoaren aurrean lana aurkeztu ahal izateko.

� Lan egiteko erritmo egokiari eustea eta besteei laguntzea.

� Musika-ekoizpenen garaiaren eta tokiaren ezaugarriak ezagutzeko interesa edukitzea.

23

ED

UK

IEN

TA

UL

A

ABES

TIA

INGU

RUHU

RBIL

A

SOIN

UBA

LIAB

IDEA

K ET

APA

RAM

ETRO

AKJA

RRER

AM

USIK

A-HI

ZKUN

TZA

JOLA

SAK

KONP

OSAG

ILEA

MUS

IKA-

TRES

NAK

1. K

ANTU

KONT

ARI

“Kantu-kontari”.

(�1)

Etxea.

Soinua eta isilunea.

Ahots-tinbrea

Ahotsa zaindu

Zazpi notak.

Pentagrama.

Sol klabea.

“Sol klabea”. (�7)

“Baga, biga, higa”.

(�8)

Pasa mezua!

Mozart, W. A.:

Txiru

la m

agik

oa.

“Txori saltzailea

naiz”. (�

9)

Ahotsa.

Gitarra: klasikoa,

akustikoa eta

elektrikoa.

2. A

TERA

HOT

SAGO

RPUT

ZARI

“Rau, rau, rau”.

(�10)

Ikastetxea.

Soinua eta isilunea.

Gorputz-perkusioa

Gorputza ezagutu

Beltza nota-irudia.

Sol nota.

“Hainbat aukera”.

(�10)

“Tirauki”. (�

18)

Jolastu

mikrofonoarekin.

J. S. Bach:

2. S

uite

a.“Badinerie”. (�

19)

Perkusio txikia.

Zeharkako flauta.

3. Z

ORIO

NAK,

KLIK

U!

“Tan, tan, tan”.

(�20)

Urtebetetze-eguna.

Soinua, isilunea

eta musika.

Perkusio txikia

Musika-tresnak

zaindu

Beltz-isilunea.

Mi nota.

“Perkusio

txikiarekin”(�

25)

Haiz

eare

n or

razi

a.Marraztu argazki

bat.

Ravel, M.:

Bole

roa.(�

28)

Danborra

4. A

PALA

GO,

MES

EDEZ

.

“Urlia dago

negarrez”. (�

29)

Hiria/Herria.

Soinua, isilunea

eta zarata.

Intentsitatea:

Forte eta piano.

Jarrera egokia:

soinuaren erabilera

Forte eta piano.

Do nota.

“Piano eta forte”.

(�36)

Oroi

men

aren

iraup

ena.

Erloju eroa.

Vivaldi, A.:

Lau

urta

roak

.“Udaberria”. (�

39)

Gitarra.

Biolina.

5. S

OKEK

INJO

LASE

AN.

“Atxia motxia”.

(�40)

Natura. Izadiko

soinuak eta

gizakiek sorturiko

soinuak.

Iraupena:

Luzea eta motza.

Pultsua.

Kutsadura

akustikoa

Kortxea-bikotea.

Re eta fa notak.

“Hau bai, hau

marka”. (�

47)

Euskal mitologia:

“Martin txiki eta

jentilak”. (�

49)

Haydn, F. J.:

Sinf

onia

.“Sorpresa”. (�50)

Biolina.

Biola.

Biolontxeloa.

Kontrabaxua.

5. Z

ALDI

KO-

MAL

DIKO

AN.

“Lari, lari, lari”.

(�51)

Herriko jaiak.

Eguneroko soinuak

eta festatako

soinuak.

Altuera: Soinu-

mugimendua.

Soinu zorrotzak eta

grabeak.

“Behetik gorantz”.

(�58)

Jarrera egokia:

zinean

Orig

amia

.Hegazkina.

Haendel, G. F.:

Erre

ge-s

uar

tifiz

iale

tara

kom

usik

a.“Minuetoa”. (�60)

Txalaparta.

Danbolina eta

txistua.

Trikitixa eta

panderoa.

Tronpeta.

24

UUNNIITTAATTEEEETTAAKKOO AATTAALLEENN AAZZAALLPPEENN OORROOKKOORRRRAA

1.1. Atala

Gure arte-ondarearen aberastasuna ikasgelara eraman nahi izan da euskal herri-kantu eta doi-nuak ezagutu eta ikasteko jarduera honekin. Abestia nola ikasi erakutsiko du irakasleak. Abes-tia ikasteaz gainera, dantza, antzerkia, gorputz-perkusioa, instrumentuen erabilera, gorputzarenbidezko adierazpena eta ahotsaren erabilera bultzatzen du jarduera honek. Jolasaren bitartezhaurraren autonomia eta ekimena indartu nahi da.

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

1.2. Atala

Hainbat egoeratan ikusiko ditugu gure protagonistak; Iaio eta Kliku: gorputzarekin soinuak egi-ten, perkusio txikiko instrumentuak jotzen, musika egiten, jolasten, zaldiko-maldikoetan, mu-sikaz gozatzen…

Ahozko adierazpena bultzatu nahi du jarduera honek. Musikarekin lotuta dauden hainbat gaieiburuzko kontzeptuak eta terminologia ezagutu eta erabiltzeaz gainera, haurraren ahozko adie-razpena ohiko jarduera bat bihurtzea da atal honen helburua.

Aldi berean, haurraren arlo artistikoa bultzatu nahi da jarduera plastikoen bitartez (margoketa).

Atal honetako jolasen helburua haurraren irudimena bultzatzea eta konfiantzan oinarritutakobanakako partaidetza eta talde-dinamika indartzea da.

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

2. Atala

Hona hemen atal honen helburu nagusia: soinu-iturriak, zaratak, musikak eta isiltasunak hau-rraren gertuko testuinguruetan duten presentziaz jabetzea. Soinuak entzun, ezagutu, bereizi,deskribatu eta sailkatu egingo dira jardueretan, gogoetaren eta partaidetzaren bidez.

Ikasleak, bere iritziak denen aurrean azaltzeaz gainera, besteen iritziak eta gogoetak entzun etakontuan hartuko ditu; era horretara, haurraren autonomia eta autoestimua indartuko dira.

Jolasen bidez landutako kontzeptuak haurraren eguneroko dinamikaren parte bilakatuko dira.

25

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

3. Atala

Ahots-tinbrea eta soinuaren ezaugarriak entzun, esperimentatu, bereizi eta identifikatu. Sormenabultzatzea eta bere ekarpenak konfiantzaz ezagutaraztea da atal honetako jardueren egitekoa.

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.� Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

4. Atala

Haurraren eguneroko errealitatean oinarrituta dauden soinu-serieak irakurri, identifikatu, bar-neratu eta sortuko dira, eta, era horretara, haurra musikaren grafia konbentzionalean murgiltzenjoango da. Atal honek modu berezian lantzen du memoria, eta baita emandako erritmo bateraegokitzeko gaitasuna ere.

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Matematikarako gaitasuna.� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

5. Atala

Soinuak, musikak eta zaratak gure bizitzan duen lekuaz eta garrantziaz jabetzeko atala da hau:ahotsa zaintzearen garrantzia ezagutu, gorputzaren soinu-aukerak aztertu, instrumentuak zain-tzearen garrantziaz gogoeta egin, soinuak eta zaratak guregan duen eragina baloratu eta soi-nuarekin zerikusia duten jarrerei buruz gogoeta egin.

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

26

6. Atala

Musika-hizkuntza islatzen duten elementu abstraktuak, matematikaren pentsamendu-tresnaketa baliabideak erabiltzea oinarrizkoak dira musika-irakaskuntzan: besteak beste soinuaren irau-pena eta irudikapena, soinuaren altuera eta irudikapena, hainbat kontzepturen arteko propor-tzionaltasuna, forma geometrikoen trazatuak, gauzen diseinuak, neurri eta kokapenen erabilera,tarteen eta distantziaren erabilera. Atal honetan modu isolatuan lantzen dira kontzeptu horiekguztiak.

Musika-elementuen irakaskuntzak eragin handia du haurraren ikasteko eta lan egiteko ohiture-tan, eta atal honetako jardueren bitartez, arteak eta bereziki musikak gure bizitzan duen eragi-naz jabetzeko aukera izango du.

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Matematikarako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

7.1. Atala

Haurraren jakin-mina eta interesen esparrua indartu eta zabaltzeko beharra ikusten dugu, etahau da beste eratako arte-adierazpenak aurkezteko nahiari emandako erantzuna. Beren erreali-tatetik gertu egon litezkeen informazio-atal txikiekin motibatu eta ikasteko modu berriak in-dartu nahi dira jarduera honen bitartez.

GAITASUNAK

� Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

7.2. Atala

Atal honetako jardueren bitartez (jolasa, dantza, antzerkia, kontakizunaren grabazioa), haurra ja-betuko da eguneroko gauzak arte-adierazpen askotan agertzen direla eta, hainbat kasutan, arte-adierazpenak gauzatzeko erabiltzen direla. Aurkezten diren elementuak haurraren gertukoerrealitatetik hartu (bere gorputza, etxean erabiltzen dituen aurrerapen teknologikoak…) eta gi-zakiaren bilakaeraz gogoeta egiteko eta norberaren iritziak indartzeko eta besteen aurrean adie-razteko gonbita egingo zaie.

27

LANTZEN DIREN GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

8.1. Atala

Europako musika historikoaren ondarean murgiltzea da atal honen helburua. Musika historiko-aren protagonista nagusien bizitza ezagutu, garai artistiko nagusiak ezagutu, eta, aldi berean,haurraren autonomia bultzatu, teknologia digitala erabiltzeko eskaera eginez.

GAITASUNAK

� Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

8.2. Atala

Atal honetan aurkeztutako egileen obra nagusiak lantzen dira modu ludikoan, jolas, irudi, dan-tza, antzerki eta abarren bitartez. Dantza eta gorputz-adierazpena erabiltzen dira nagusiki mu-sika-ezagutza barneratzeko; haurrak doinuen altuerak, erritmoak, musika-formak, tinbreak…bereganatuko ditu, gorputz-mugimenduaren eta gorputz-adierazpenaren bitartez.

GAITASUNAK

� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

9. Atala

Aurreko atalean agertu diren musika-tresnei eskaintzen zaio tarte hau, musika klasikoan, herri-musikan edota pop/rockean erabiltzen diren musika-tresna erabilienak ezagutzeko. Haurrak mu-sika-tresnak ezagutzeaz gain, aztertu, alderatu eta horiei buruz dakitena gelakideen aurreanazalduko du.

GAITASUNAK

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

LLEEHHEENN MMAAIILLAA UUNNIITTAATTEEZZ UUNNIITTAATTEE

11.. UUNNIITTAATTEEAA

Kantu-kontari

29

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna: 1.2, 2, 3, 5 eta 7.2 ataletan.

� Ikasten ikasteko gaitasuna: 1.1, 4 eta 6 ataletan.

� Matematikarako gaitasuna: 4 eta 6 ataletan.

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna: 1.2, 2, 5, 7.2 eta 9 ataletan.

� Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna: 3, 7.1 eta 8.1

ataletan.

� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna: 5, 7.2 eta 8.2 ataletan.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna: 1.1, 6, 7.1, 8.1, 8.2 eta 9 ataletan.

� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna: 1.1, 3, 4, 7.1 eta 8.1 ataletan.

EDUKIAK

1. Eduki multzoa: Musika entzumen bidez hautematea eta ulertzea.

� Etxean ematen diren soinuak eta isiltasun egoerak ikertzea eta ezaugarriak bereiztea.

� Etxeko soinuak eta soinu-iturrien aukerak aztertzea, eta haien ezaugarriak identifikatzea.

� Ahots tinbrea entzun, bereizi eta identifikatzea: Emakumezkoa, gizonezkoa, haur ahotsa.

� Musika-tresnak ikusiz eta entzunez ezagutzea: gitarra.

� Hainbat estilo eta kulturatako musika-konposizio laburren entzumen aktiboa: Mozart, W.

A.: Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”, Mikel Laboa: “Baga, biga, higa”.

� Inguruko soinuak aurkitzeko jakin-mina bultzatzea, eta hainbat estilo eta kulturatako mu-

sika-lanak entzuteaz gozatzea.

� Isiltasunak musikan eta elkarbizitzan duen garrantzia balioestea.

� Komunikaziorako behar diren elementuak ezagutzea.

� Ahotsa zaintzearen garrantzia, tresna naturala eta gainerakoekin komunikatzeko bitarte-

koa.

� Musika-lanetan errepikapena eta kontrastea abiapuntu hartuta egindako musika-sekuentzia

errazak ezagutzea: soinu serieak entzun eta identifikatu.

� Inguruneko musikak eta musika-emanaldiak deskribatzea eta azaltzea.

� Jakin-mina bultzatzetuz haurraren interes esparrua zabaltzea: asmakizunak/aurrerapenak:

teknologia berriak, telefonoa.

2. Eduki multzoa: Musika-adierazpena, -interpretazioa eta -sorkuntza.

� Ahotsaren soinu-aukerak aztertzea.

� Abesti errazak aho batez interpretatzea eta buruz ikastea: “Kantu kontari”, “Sol klabea”.

� Euskal kultura-ondarearen eta beste kultura batzuen abestien eta dantzen bilduma: “Kantu-

kontari”, Mozart, W. A. Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”, Mikel Laboa “Baga,

biga, higa”.

� Ahotsa erabiltzea, abestiei eta dantzei laguntzeko: “Kantu-kontari”, soinu serieen inter-

pretazio eta sormena.

� Grafia konbentzionalak eta ez-konbentzionalak dituzten partitura errazen idazketa eta ira-

kurketa.

� Eskema erritmikoen inprobisazioa.

� Musika-hizkuntza: Noten izenak, pentagrama, sol ikurra.

� Mugimenduen, segida soinudunak dituzten joko motorren eta dantza errazen oinarrizko

teknikak erabiltzea: Mozart, W. A. Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”

� Mugimenduen inprobisazioa, hainbat soinu-estimuluri erantzuteko.

� Irudiak eta musika lotzen dituzten interpretazio-jarduerak: Mozart. W.A.: Txirula magi-

koa, “Txori saltzailea naiz”.

� Ahozko adierazpenarekin, musika-tresnen adierazpenarekin eta gorputz-adierazpenarekin

gozatzea.

� Jolasen bidez musika eta soinuak ekoizteko norberaren aukeretan konfiantza izatea (Nor

da?, Entzun eta asmatu, Nork hitz egin du?, Nor entzun duzu?, Sol klabea naiz, Telefo-

noarekin).

30

31

1.1. “Kantu-kontari” abestia. (�1)

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Entzun eta ikasi “Kantu-kontari” abestia.Irakasleak “Kantu-kontari” abestia abestuko die ikasleei. Ondoren, berarekin batera abesteko eskatuko die. Irakasleak lau konpas abestu ondoren, ikasleei oihartzuna egiteko eskatuko die. Eta horrela,abestia ikasi arte. Abestia menderatu ahala, irakasleak esaldi bakoitzeko lehen bi konpasak abestu ditzake etaikasleek gainerako konpasekin erantzun.

1.2. Iaio eta Kliku ezagutu.

32

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.


� Deskribatu Iaioren eta Klikuren irudiak, irakasleak egiten dituen galderei erantzunez: Nor da Iaio? Nor da Kliku? Zer dira? Zer gorputz atal dituzte?…

� Proposatu gogoeta: Etxean ba al dugu ordenagailurik? Eta ikastolan? Non gehiago ikus ditzakegu? Zertarakoerabiltzen dira? Noiz asmatu ziren?… Aipatu ordenagailuarekin egin daitezkeen bost gauza.

� Ikasle bakoitzak nork bere burua gelakideei aurkeztu: – Banaka: itsatsi norberaren argazkia edota marraztu irudia. Idatzi, argazkiaren/irudiaren az-pian, izena eta gustuko duen zerbait edo jarduera bat. Amaitzean, irakurri gelakide guztieiidatzitakoa. (1)

– Binaka: irakasleak bikote bat izendatuko du, eta ikasleen aurrean jarriko da bikotea. Bi-kotekide bakoitzak bestearen deskribapena egingo du: altuera, azalaren kolorea, ahotsa,izaera, gustuak…

– Taldean: Nor da? Jolasa.Haurrak lurrean eseriko dira, biribilean. Irakasleak haur baten deskribapena egingo du, eta gelakideek nor deskribatu duen asmatubeharko dute. Asmatu duenak hurrengo kidearen deskribapena egingo du.

� Jolasa: Nor entzun duzu?Hiru ikasle aurrera irtengo dira, eta elkarren ondoan jarri ondoren, ikusleei bizkarra emangodiete.Hiru ikasle horietako bat “Kantu-kontari” abesten hasiko da. Beste ikasleek nork abestu duen asmatu beharko dute, ahots-tinbreari erreparatuz.

1 Ikasleen liburua, 6. or.: Eta zu, nor zara?

2. Bereizi etxeko soinuak eta isiltasun-egoerak.

33

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturako gaitasuna.



� Aztertu etxeko giroa islatzen duen irudia, eta itsatsi zehazten den irudi bakoitzari dagokiongrafia ez-konbentzionaleko zeinua. (�2) (2)

– Soinua: musika, telefonoa eta mailua.– Isilunea: alfonbra, koadroa eta liburua.

� Idatzi zehazten den irudi bakoitzari dagokion grafia ez-konbentzionaleko zeinua. (�3) (3)

– Soinua: dutxa, patatak frijitzea eta hortzak garbitzea.– Isilunea: mahaia, aulkia eta Picassoren “Gitarra” koadroa.

� Deskribatu etxeko soinuak eta isiltasun-egoerak, aurkitu adibide gehiago, eta alderatu libu-rukoekin. Bereizi gela bakoitzeko soinuak: bainugelakoak, sukaldekoak, egongelakoak eta logeleta-koak.

� Jolasa: Entzun eta asmatu.Asmakizunak egin, etxeko soinuak imitatuz.Haur bat ikasleen aurrera irtengo da, eta “zer gelan nago?” galdera egingo die. Ondoren, gelahorretan ohikoa den soinu bat/batzuk imitatuko d(it)u. Esaterako: hortzak garbitu, dutxa bathartu, zurrungak egin… Beste ikasleek zer gelan dagoen asmatu beharko dute, imitatutako soinuari erreparatuz.

� Proposatu gogoeta:Nolako soinuak entzuten ditugu etxean? Zer gelatan entzuten dira soinu gehien? Eta soinugutxien? Zein da zure etxeko gelarik zaratatsuena?…

2 Ikasleen liburua, 7. or.: Itsatsi dagokion zeinua. (�2)3 Lan-koadernoa, 4. or.: 1-Idatzi irudi bakoitzari dagokion zeinua. (�3)

GAITASUNAK


� Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.



Esperimentatu ahots-tinbrearekin:

� Ikasle bakoitzak soinu bat egingo du, ahotsa erabiliz.

Txandaka, jarraian eta elkarren artean errepikatu gabe, ahal bada.

Soinu horiek grabatu egin daitezke, eta baliabide gisa erabili ariketa edota jolas berriak egi-teko. Irakasleak, pultsua mantentzen lagundu dezake. (4)

� Ahotsa erabiliz, esperimentatu soinuaren ezaugarriekin.

Bakoitzak bere intuizioari jarraituz, baina irakaslearen gidaritzapean:

– Soinuaren intentsitatea:

Nola abestu behar da soinu ozena entzun nahi badugu? Eta soinu suabea?

– Soinuaren iraupena:

Soinu luzeak egin al daitezke ahotsarekin? Eta motzak?

– Soinuaren altuera:

Zer alde dago gizonezkoaren eta emakumezkoaren ahotsen artean?

34

3. Ahots-tinbrea: esperimentatu, entzun, bereizi eta identifikatu.

4 Ikasleen liburua, 8. or.: Asmatu soinuak!

Entzun eta bereizi ahots-tinbrea:

� Bereizi gizonaren eta emakumearen ahots-tinbreak. (�4) (5)

Eman kode bat entzunaldi bakoitzari, eta, bata edo bestea entzutean, erabili adostutako kodea.

Esaterako: gizonezko ahots-tinbrea entzutean, eraman eskuin eskuko hatz erakuslea sudu-rrera; emakume ahots-tinbrea entzutean, jarri tente.

� Ezagutu komunikazio-prozesuan funtsezkoak diren elementuak. Zer behar da mezu batigortzeko? (6)

Entzun eta identifikatu ahots-tinbrea:

� Jolasa: Nork hitz egin du?

Haurrak lurrean biribilean eserita eta eskuez begiak itxita.

Irakaslea biribilaren inguruan ibiliko da eta ikasle bati burua ukituko dio.

Ikasle horrek zerbait esan beharko du (aurretik adostu hitza). Irakasleak biribilaren inguruanjarraituko du eta beste ikasle bat sorbaldan ukituko du: ikasle horrek, noren ahotsa entzunduen asmatu beharko du.

� Entzun ahots-tinbrea, eta identifikatu soinu-seriea. (�5) (7)

� Entzun ahots-tinbrea, eta osatu soinu-seriea. (�6) (8)

35

5 Ikasleen liburua, 8. or.: Zenbatu entzundako ordenean. (�4)6 Lan-koadernoa, 5. or.: 2-Nori hots egin dio Mikelek jolastera joateko? Markatu “X” batez.7 Ikasleen liburua, 8. or.: Zein entzun duzu? (�5)8 Lan-koadernoa, 5. or.: 3-Entzun eta osatu falta dena. (�6)

GAITASUNAK


� Matematikarako gaitasuna.



� Interpretatu grafia ez-konbentzionaleko soinu-serieak, ahotsa baliabide gisa erabiliz, taldeanedota banaka. (9)

� Sustatu sormena, soinu-serie berriak proposatuz, inprobisatuz edota arbelean idatziz.

Serie berriak adostu ondoren, ikasleek gelakideen aurrean egingo dituzte, banaka edota tal-dean.Irakasleak pultsua mantentzen lagundu beharko du.

36

4. Interpretatu soinu-serieak eta sortu berriak.

9 Ikasleen liburua, 9. or.: Ipini soinua irudi hauei.

GAITASUNAK



� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.


� Identifikatu ahotsaren erabilera egokiak eta desegokiak eta arrazoitu. (10)

� Proposatu gogoeta:

Zergatik zaindu behar da ahotsa?

Aurkitu ahotsa gaizki erabiltzen den egoera gehiago, eta pentsatu nola zuzendu daitezkeen.

Hitz egin oinarrizkoak diren aholku hauetaz:

Ez egin garrasi eta ez hitz egin denbora luzez zarata handia dagoen tokietan.

Ez hitz egin korrika edo saltoka zabiltzan bitartean.

Zaindu zure gorputzak behar duen elikadura eta atsedena.

37

5. Ahotsa zaindu.

10 Lan-koadernoa, 3. or.: 6-Nori urratuko zaio eztarria?

GAITASUNAK


�Matematikarako gaitasuna.



� Azalpen teorikoa: (11)

Musika idazteko notak erabiltzen dira.

Notak 7 dira: do, re, mi, fa, sol, la eta si.

Notak pentagraman idazten dira.

Pentagramak 5 lerro eta 4 tarte ditu.

Sol klabeak notei izena ematen die.

Notak lerroetan eta tarteetan zehaztuz idazten dira.

38

6. Musika-hizkuntzaren elementuak.

11 Ikasleen liburua, 5. eta 6. orrialdeak.

� Notekin jolasean. (12)

Ikasi noten izenak eta zenbatu.

� Entzun eta ikasi “Sol klabea” abestia. (�7) (13)

39

� Jolasa: Sol klabea naiz.

Lurrean pentagrama handi bat egin (sokak, zinta isolatzailea, klera… erabiliz).

Ikasle bat sol klabea izango da. Gainontzeko ikasleak notak izango dira.

“Sol klabeak” “nota” bakoitzari pentagraman zer leku izango duen adieraziko dio, penta-gramako lerroen eta tarteen zenbakiak egoki erabiliz.

� Landu musika-hizkuntza atalean ikasitako oinarrizko elementuak lan-koadernoan: notenizenak, lerroko eta tarteko notak eta sol klabea. (14)

5- Osatu falta diren noten izenak.

6- Marraztu gainetik nota hauek.

7- Trebatu sol klabeak egiten.

8- Margotu kolore gorriz pentagramako lerroetan dauden notak eta kolore urdinez lerroarte-etan dauden notak.

12 Ikasleen liburua, 10. or.: Zenbat nota dira?13 Ikasleen liburua, 11. or.: Abestu “Sol klabea” kanta.(�7)14 Lan-koadernoa, 7. eta 8. orrialdeak.

GAITASUNAK





� Mikel Laboa euskal kantaria eta musikagilea izan zen. Euskal abeslari esperimentatzaile,ezagun eta eraginkorrenetarikoa izan da. Ez Dok Hamairu taldearen sortzaileetarikoa etaeuskal kantagintzaren berritzaile nagusietarikoa izan da.

Ikasleei Laboari buruz informazioa lortzeko eskatuko zaie, etxean galdetu dezaketela edotasarean begiratu dezaketela esango zaie.

Irakasleak, bere aldetik, informazio osagarria eskaini diezaieke, faltan sumatutako datuakerantsi edota Laboaren pertsona haurren interesera hurbildu honako galderak eta hautema-teak eginez:

Ba al dakizue zer ikasketa burutu zituen Mikel Laboak?

Laboaren disko guztiak zenbakituta daude, batetik hamazazpiraino, baina hamairurik gabe,Ez Dok Hamairu taldearen omenez.

Bere kanta esperimentatzaileek Bizkaiko herri baten izena dute, zein herri da?

Ezagutzen al duzue Mikel Laboaren beste kantarik?

40

7.1. Mikel Laboa, (“Baga, biga, higa”).

� Entzun eta ikasi “Baga, biga, higa” abestia. (�8) (15)

41

GAITASUNAK





� Jolasa: Pasa mezua! (16)

Ikasle guztiak ilaran.

Mutur batean dagoen ikasleak beste muturrean dagoen ikasleari mezua pasa behar dio tarteandauden ikasleen bitartez. Hau da, ikasle bakoitzak ondokoari belarrira emango dio mezua, etahorrela beste muturrean dagoenari iritsi behar zaio.

Mezua “Baga, biga, higa” abestiko hitz bat izango da.

Mezua beste muturrera iristean, bidali duenak ondo iritsi den edo ez argitu beharko du.

� Proposatu gogoeta:

Zenbat telefono dago zure etxean? Nork asmatu zuen telefonoa? Nola biziko ginateke tele-fonorik gabe?

7.2. Telefonoa.

15 Ikasleen liburua, 12. or.: Abestu “Baga, biga, higa”. (�8)16 Ikasleen liburua, 12. or.: Pasa mezua!

GAITASUNAK





� Hurrengo saiorako, ikasleei Mozarti buruzko daturen bat lortzea eskatuko zaie, eta etxean gal-detu dezaketela esango zaie. Hurrengo saioan, ikasle bakoitzak lortu duen informazioarenberri emango du gelan. Aldi berean, informazioa nondik eta nola lortu duen azalduko du.Amaitzean, Mozarten eranskailua dagokion markoan itsastea izango da saria. (17)

� Sakontzeko jarduera:

Irakasleak, bere aldetik, informazio osagarria eskaini diezaieke edota faltan sumatutako da-tuak erantsi.

42

8.1. Wolfgang Amadeus Mozart.

8.2. Txirula magikoa: “Txori saltzailea naiz”. (�9)

GAITASUNAK




17 Ikasleen liburua, 13. or.


� Sarrera gisa:

Txirula magikoaMozartek idatzitako opera bat da. Opera kontakizun baten abesti bidezko antzezpena da. Papageno Txirula magikoko protagonistetako bat da, txori-saltzailea. Gaueko Erreginaren-tzako txoriak harrapatzen dituen erdi-txori eta erdi-gizon den izaki bat.

� Antzeztu Papagenoren ibilera musika jarraituz. (�9) (18)

Ikasleak biribilean, bata bestearen atzean.

Papagenok honela egiten ditu urratsak:

– : urrats luzea.

– : urrats motza hanka-puntetan.

– : geldi.

– Txirula entzutean, txirularen doinua jarraituz eskuak (zabalik) gora jaso eta goian astindu;bukatzean, orkestraren doinuarekin jaitsi.

– Mozart, W. A.: Txirula magikoa , “Txori saltzailea naiz”.

Koreografia:

43

18 Ikasleen liburua, 13. or.: A zer ibilera xelebra! (�9)

GAITASUNAK




� Gitarra: harizko musika-tresna da eta igurtziz jotzen da. Zenbat hari ditu?

Gitarra, “Baga, biga, higa” abestian entzun dugu. Margotu Mikel Laboak irudian duen gita-rra. (19)

� Alderatu irudiko hiru gitarrak; forma, tamaina eta erabilera aldetik.

Bereizi gitarra klasikoa, akustikoa eta elektrikoa. (20)

44

9. Gitarra.

19 Lan-koadernoa, 9. or.: 9-Margotu Mikel Laboa jotzen ari den gitarra.20 Lan-koadernoa, 9. or.: 10-Nolakoa da Mikel Laboak esku artean duen gitarra? Sartu biribill batean.

1.1. “Kantu-kontari” abestia.

a) Afinatzeko gaitasuna erakusten du. ��b) Erritmoa mantentzen du. ��d) Hitzak erraz gogoratzen ditu. ��e) Buruz ikasten ditu abestiak/zatiak. ��

4. Interpretatu soinu-serieak eta sortu berriak.

a) Ahotsarekin probak egiten ditu eta erabiltzen du musika ekoizpenetarako. ��b) Grafia ez-konbentzionaleko elementuak ulertzen ditu. ��d) Soinu-iturriak ezagutu eta barneratzen ditu. ��e) Sormena erakusten du bere ekarpenetan. ��

6. Musika-hizkuntzaren elementuak.

a) Sol klabea, pentagrama eta noten izenak ikasi ditu. ��b) Pultsua barneratu du. ��d) Ikasitako musika-hizkuntzaren elementuak gogoratzen ditu, gero erabiltzeko. ��e) Ahal duen neurrian gainerakoei laguntzen die. ��

8.2. Wolfgang Amadeus Mozart: Txirula magikoa, “Txori saltzailea naiz”.

a) Trebetasuna agertzen du dantza egiteko/mugitzeko. ��b) Musika eta dantza/mugimenduaren arteko lotura barneratzen du. ��d) Ekarpenak egiten ditu musika/dantza lana hobetzeko. ��e) Ikusmina agertzen du lanak sortzen diren testuingurua ezagutzeko. ��

Orokorrean

1. Ahotsaren erabilera zuzenaz jabetzen da. ��2. Soinuak eta isiltasunak eguneroko bizitzan duen garrantziaz jabetzen da. ��3. Gustuko du abesti eta dantza jardueretan parte hartzea. ��4. Lan-prozeduran arazoak sortuz gero konponbideak bilatzen ditu. ��

45

11.. UUNNIITTAATTEEAAEEBBAALLUUAAZZIIOO FFIITTXXAA

Bai

Batzuetan

Ez

Musika LH 1 Gidaliburua

Documents

Transcript of Musika LH 1 Gidaliburua