MUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA · PDF fileirakasleentzako gida mugimenduan dauden pertsonen...

MUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA ESKUBIDEEIBURUZKO UNITATEDIDAKTIKOAGerizpea, inmigrazioa eta arrazakeria

GIZA ESKUBIDEETANHEZITZEKO MATERIALAK

GAI AURKIBIDEAI. Irakasleen tzako gidaAmnesty Internationalek material didaktiko hau eskein tzen du ikaslegoa mugimenduan dauden per tsonen errealitatera hurbil tzeko. Unitate honek hezkun tza-erkidegoari hezkun tza-baliabide berriak eskeini nahi dizkio ikaslegoan giza eskubideen inguruko elkartasun kon tzien tzia bat pizteko eta eurak gizabanako guztien eskubideen babesean eta defen tsan barnera tzeko.

II. JarduerakUnitate didaktiko honekin, irakasleak gerizpeari, inmigrazioari eta arrazakeriari buruz behar adina informazio izango du gai hauek gela barruan lan tzeko. Era berean, gai hauen tamainari buruzko gogoeta, eztabaida eta jabe tzea bul tza tzeko jarduera didaktikoak ere aurkituko ditu. Jarduera guztietan helburuak, beharrezko materialak eta garapenerako argibideak daude zehaztuta.

http://www.es.amnesty.org/redescuelas/presentacion/

IRAKASLEEN-TZAKO GIDA

2

GIZA ESKUBIDEETAN HEZITZEKO MATERIALAK

AURKEZPENAGeroz eta gehiago dira bere jatorrizko herrialdean eta

zeharka tzen dituztenetan edota helburu dituztenetan legearen babesik gabe aurki tzen diren mugimenduan dauden per tsonak: migra tzaileak (bereziki irregularrak), asilo-eska tzaileak, errefuxiatuak, salerosketen biktimak edota herrialde barruan lekualdatutakoak. Gatazkek, pobreziak, segurtasun ezak eta ingurugiroaren ustelke-tak mugimenduan jar tzen dituzten per tsonen kopurua handi tzen doan heinean, estatuek geroz eta neurri zorro tzagoak har tzen dituzte, haien artean migrazioen kontrolerako lege-aldaketa geroz eta murriztaileagoak. Honela, herrialde askotan babesgabetasunak per tsona hauek errukirik gabeko ugazabek esplotatuak izatea, botere publikoek eurak kriminal tzat jo tzea eta, askotan, euren giza eskubideen aurkako abusu larriak jasateko arriskuan egongo diren euren jatorrizko herrialdeetara igorriak izatea ekar dezake, justiziarik jaso tzeko edo ho-rregatik babesik izateko aukerarik gabe.

Munduan ematen diren mugimendu migra tzaile asko modu her tsian daude generoarekin erlazionatuta, ema-kume eta gizonek, arrazoi ezberdinengatik, bide ezber-dinak erabili eta esperien tzia desberdinak bizi dituzte-lako, nola euren migrazio-bidean hala helburu dituzten herrialdeetan. Migra tzearen erabakia bera familian eta gizartean ematen diren genero-erlazioek baldin tzatuta egoten da, eragin ezberdina, eta normalean okerragoa, izaten baitute emakumeengan, euren jatorrizko lurral-deetatik at egoterakoan abusuak jasateko arrisku handi-agoan daudelako. Haietako askok genero-indarkeriaren forma ezberdinak paira tzen dituzte eta bai lanean zein sexualki esplotatu nahi izaten dituzten sareen biktima bihur tzen dira askotan.

GERIZPEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3Osasun zentru batean bor txatutako adingabea . . . . . . . . . .3ASILOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4INMIGRAZIOA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4Ibilbidean emandako abusuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5Mugetako kontrolak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5EMAKUME MIGRATZAILEAK . . . . . . . . . . . . . . .6Genero-indarkeriaren biktima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6Migra tzaileak mugimenduan Mexikon . . . . . . . . . . . . . . .7Migra tzaileen bahiketak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7PERTSONEN SALEROSKETA . . . . . . . . . . . . . . . .8Salerosketaren biktima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9LAGUNDU GABEKO ATZERRITAR ADINGABEAK . . . . . . . . . . . . . . . .9HERRIALDE BARRUAN LEKUALDATUTAKO PERTSONAK . . . . . . . . . . . .10Gatazka armatua Kolonbian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10ARRAZAKERIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11“Sudaka nazkagarriak” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

IRAKASLEENTZAKO GIDAMUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA ESKUBIDEEI BURUZKO UNITATE DIDAKTIKOA

AMNESTY INTERNATIONAL

GERIZPEAErrefuxiatutako per tsonak euren

arrazan, erlijioan, herritartasunean, berezko gizarte-taldean edota iri tzi politikoetan oinarritutako arrazoi-engatik jazarriak izan daitezkeen beldur izateko tajuzko arrazoiak dituztenak dira. Euren jatorrizko he-rrialdetik at daude eta, beldur hori dela-eta, ezin dute bere herrialdeak eskein liezaiekeen babesa jaso (edo, eraginkorra izango ez delakoan, ez dute halakorik nahi).

1951an sinatutako Errefuxiatuen Estatutuari buruzko Hi tzarmenak eta beste zenbait giza eskubideei buruzko nazioarteko tresnek harre-razko estatuak per tsona errefuxiatu-ak indarrez torturatuak, gaizki trata-tuak edota desagertaraziak izateko arriskuan dauden inongo herrialdera i tzuliko ez dituela berma tzen dute. Gainera, errefuxiatu egoerak harre-razko lurraldean euren bizi tzak be-rregiteko epe luzerako konponbide bat eskein tzen die errefuxiatuei, euren aldegitea eragin zuten arra-zoiek irauten duten artean i tzul tzeko

beharrik ez izaterakoan. ACNUR, Nazio Batuen Errefuxiatuen tzako Komisionatu Gorenak munduan 16 milioi errefuxiatu daudela kalkula -tzen du. Erdia emakumeak eta neskatilak dira. Gu txi gora behera %80 gune gatazka tsuekin muga egiten duten herrialdeek jaso tzen

dituzte, eta %20a bakarrik iristen da herrialde industrializatuetara. 2008an errefuxiatu gehien jaso zituzten herrialdeak Pakistan, Siria eta Saudi Arabia izan ziren. Erre-fuxiatu gehienak Afganistandik eta Irandik zetozen hiritarrak ziren, hango gatazketatik ihesi.

Osasun-zentro batean bor txatutako adingabea

Chaden, Frachanako errefuxia-tuen kanpamenduan, hango osa-sun zerbi tzuak kudea tzen dituen erakunde batetako erizain batek 13 urteko neskatila errefuxiatu bat bor txatu zuen. Bor txaketaren ondo-rioz neska haurdun geratu zen eta 2009an haurra izan zuen. Gizonak bere eran tzunkizuna onartu zuen eta neskarekin ezkon zedin eta familiari kalteordain bat ordain ziezaion ne-goziatu zen. Hala egin zuen, baina ondoren inguru hartatik ihes egin zuen. Nahiz eta auzia Chadeko fun -

tzionarioen aurrean salatu zen, ez zen inongo bilaketa-saiakerarik egin

eta ez zen bere aurkako prozedura judizialik hasi.

No place for us here: Violence against refugee women in eastern Chad (Testua soilik ingelesez eskuragarria).AFR 20/008/2009

Amnesty Internationalen txostena deskargatu:

© UNHCR/ H-Caux

ACNUR, Nazio Batuen Errefuxiatuen tzako Komisionatu Gorenak munduan 16 milioi errefuxiatu daudela kalkula tzen du.

© A

I

3

https://doc.es.amnesty.org/cgi-bin/ai/BRSCGI/NO%20PLACE%20FOR%20US%20HERE%20VIOLENCE%20AGAINST%20REFUGEE%20WOMEN%20IN%20EASTERN%20CHAD?CMD=VEROBJ&MLKOB=27856981616



4

ASILOAGiza eskubideen urraketetatik ihes

egiten duten per tsonek beste esta-tuen babesa eskura dezakete asilo-eskaeraren bidez. Asilo-eska tzaile bat bere herria u tzi duena baina errefuxiatu bezala babesik eman ez zaiona da. Formalki euren egoera aitortu ez izanak ez du esan nahi asilo-eska tzaileek ez dutenik nazio-arteko eskubideak errefuxiatuen tzat aurreikusten duen babesa jaso tzeko eskubidea.

Azken hamarkadetan, migrazio-kontroletako neurriak igo tzearekin batera, Europako asilo-politikak gogortu egin dira. Errefuxiatuek eta asilo-eska tzaileek oztopo berriak aurki tzen dituzte mugetan ezarrita-ko i tzulketarako prozedura bizkorrak eta asilo-eska tzaileen a txiloketak direla-eta. Horregatik, geroz eta maiztasun handiagoz ematen dira euren osotasun fisikoa eta morala

arriskuan egongo den hirugarren herrialdetara igor tzeak.

Amnesty International ez dago estatuek euren lurraldean kanpo-tarren sarrera arau tzeko duten es-kubidearen aurka. Baina inmigrazio-aren kontrolak gizabanakoek asiloa eska tzea oztopatu ahal izateak eta giza eskubideen urraketez ihesi da-tozenak ez behar bezala identifikatu ahal izateak arduratu egiten du elkartea.

Espainian, Asilo eta Gerizpe Bulegoak dioenez, 2008an soilik 151 laguni eman zi tzaion asiloa, eska tzaileak 4.500 izan zirelarik. 2009an, CEAR Errefuxiatuari lagun -tzeko Espainiar Ba tzordeak dioenez, asilo eskaerak 2.999ra jei tsi ziren eta 171 laguni aitortu zi tzaien erre-fuxiatu egoera. Datu positibo bezala aipa daiteke 2009ko Asilo Legearen aldaketak genero-indarkeria bildu duela asiloa eska tzeko irizpideen artean.

INMIGRAZIOAGizadiaren historian, migrazioak

elementu ukaezin bat izan dira. Gaur egun, dena den, garran tzia paregabe bat har tzen dute komu-nikazioen eta garraioaren azkarta-sunaren ondorioz. Askotan, indarke-ria edota baliabide-gabezia per-tsonak mugak guru tza tzera behar -tzen dituzten arrazoiak dira.

Jatorrizko lurraldeak uztea sekula baino errazagoa egin den aldi be-rean, per tsonen higidurari jarri-tako mugak eta helburu diren he-rrialdeetan migrazioaren arauketa zorro tza areagotu egin dira. Honek migra tzaile asko zeharka tzen ari diren herrialdeetan blokeatuta gera -tzea edota helburu dituzten he-rrialdeetan bertan gera tzeko edo lan egiteko baimenik ez lor tzea eragin du. Saiakeran, ordea, kostu per tsonal eta ekonomiko handiak ematen dira, eta honegatik, e tsi baino lehen per tsona hauek oso or-dain gu txigatik ezkutuko ekonomian lan egiten buka tzen dute, bere giza eta lan eskubideak ia babesten ez direlarik.

Emakume eta neskatilen kasuan, gizonek jasaten dituztenez gain, beste giza eskubideen urraketa ba tzuk azpimarratu behar dira: mi-grazio ezkutuaren bideetan ematen diren botere erlazioek eta eskubi-deen pribatizazioak eragindakoak. Behin helburu duten herrialdera iri-tsita, beraien generoak edota etor-kin izateak eragindako bereizkeriak, askotan irregulartasun administrati-boa batuta, babesik gabeko egoera larrian uzten ditu. Nazio Batuek dio-tenez, gaur egun gu txi gora behera 214 milioi lagun bizi dira jaio diren herrialdetik kanpo. 20 eta 30 milioi artean harrerazko herrialdeetan ego-era administratibo irregularrean bizi dira.

Nazio Batuek diotenez, gaur egun gu txi gora behera 24 milioi lagun bizi dira jaio diren herrialdetik kanpo.

© Charlote Bohl/ Romawood 2010



Ibilbidean emandako abusuak

Nuadibuko a txiloketa zentruan (Mauritanian) Amnesty Inter-nationalekin elkarrizketatutako 24 urteko ghanatar batek honela zioen:

2004. urtean iri tsi nin tzen Maurita-niara (...). 2007an, goizeko seiak al-dera, zenbait lagun Espainiara zioan txalupa batera igo tzen ikusi nituen. Haien a tzetik joan eta gora igo nin -tzen. Kapitainak i tsasora botako ninduela esan zidan han txe bertan ordain tzen ez banion (...), eta 1000 [euro] eman nizkion. Ibilbidea oso luzea izan zen: 9 egun eman zituen. Nik alkondara bat eta gal tza pare bat besterik ez neuzkan, eta gauean ho tz handia egiten zuen. Uretara eror -tzeko beldur handia nuen ere, ese-rita egon behar genuelako buruaz belaunak ia ukituz. Norbaitek pixa egin nahi bazuen, botila bat erabil -tzen zuen (...).

Gurekin bidaia tzen ari ziren 10 emakumeen tzat ere zaila zen ego-era, uhoi tz bat erabili behar zute-lako. Bidaian zehar negar handiak egin genituen. Olatuak 4 metrotik gorakoak ziren eta ikaratuta geun-den. Etengabe otoi tzean ari ginen. Laugarren egunaren amaierarako ez geneukan jada zer jan. Elikagai guztiak agortuak genituen eta ba -tzuk i tsasoko ura ere edan zuten. Zenbai tzu gaixotu egin ziren, baita emakumeak ere.

9 egun i tsasoan eman ondoren, Tenerifera iri tsi ginen. Bertan, Es-painiako polizia gu a txilo tzeko zain zegoen.

Inmigrazio eta Emigraziorako Es-tatu Idazkari tzak dioenez, 2009.urtearen bukaeran Espainian bizi zen a tzerritar populazioa 4,9 milioi lagunetik gorakoa zen. Espainiako estatuan migrazio arauen gogor -tzeak (besteak beste, 2009ko abenduan A tzerritartasun Legean eragindako aldaketak) sarrera edota egote irregularrengatiko zigorrak areagotu egin ditueta a tzerritarren-

tzako barnera tze zentruetan ematen duten epea 40 egunetik 60 egune-ra igo da.

1990ean, Nazio Batuen Ba tzarrak langile migra tzaile guztien eta horien familien eskubideen babeserako na-zioarteko hi tzarmena onartu zuen. Hi tzarmen horrek per tsona migra -tzaileen giza eskubideak eta beha-rrezko babesa berma tzen ditu, euren egoera administratiboa edozein izanik

ere. Adibidez, bizi tza-, askatasun-, segurtasun per tsonal-, lege eta tratu berdinerako eta sindikatuetan eta estatuko bizi tza politikoan parte har -tzeko eskubideak berma tzen ditu, eta torturaren, esklabu tzaren eta tal-deen kanporaketen aurkako preben -tzioa egiten du.

Espainiak ez du oraindik hi tzarmen hori sinatu, ez eta Europar Batasune-ko beste inongo herrialdek ere.

Mugetako kontrola

J.P., 20 eta 30 urte arteko gizona, Kamerungo muturreko pobreziaz ihesi (...), Marokoraino iri tsi zen Ni-geria, Niger eta Algeria guru tzatuta, eta handik Melillara igaro zen.

Espainiar enklabean sartu zen le-hen aldian, migra tzaileak erregistra daitezkeen eta lege-aholkulari tza lor dezaketen komisaldegira zuzendu zen. Baina berehala Marokora igorria

izan zen. Melillan sar tzea lortu zuen bigarren aldian, Espainiako poliziak astindu egin zuen eta pare bat metrotara gomazko pilotak jaurtiki zizkion berriz kanpora igorri baino lehen. Hirugarrenez, beste migra -tzaile ba tzuekin batera hiria ingura -tzen duen hesiaren gainetik jauziaz Melillan sartu zen, baina berriro ere

Marokora bidali zuten, eta hango agintariek Maroko eta Algeriaren arteko mugako eremu batetara igorri zuten, Oujdako herritik gertu.

Desertu-eremu hartan egon ziren artean, migra tzaileek Marokoko in-dar lagun tzaileek eragindako lapurre-tak eta kolpeak jasan zituzten.

Mauritania: Nadie quiere tener nada que ver con nosotros AFR 38/005/2008


Espainia/Maroko: Agintariek migra tzaileen eskubideen urraketagatik kontu eman behar dute

Amnesty Internationalen pren tsa-oharra deskargatu:

© ©

UNH

CR/A

. Di L

oret

o

5

https://doc.es.amnesty.org/cgi-bin/ai/BRSCGI/MAURITANIA%20NADIE%20QUIERE%20TENER%20NADA%20QUE%20VER%20CON%20NOSOTROS%20ARRESTOS%20Y%20EXPULSIONES%20COLECTIVAS%20DE%20MIGRANTES%20A%20QUIENES%20SE%20HA%20NEGADO%20LA%20ENTRADA%20EN%20EUROPA?CMD=VEROBJ&MLKOB=26620011111

http://www.es.amnesty.org/noticias/noticias/articulo/las-autoridades-deben-rendir-cuentas-por-la-violacion-de-los-derechos-de-las-personas-migrantes/



6

EMAKUME MIGRATZAILEAK

Genero-indarkeriaren biktima

Laura 21 urteko emakume bo-liviar bat da. Bere jazarlearen aurka salaketa bat jar tzeak ematen dion beldurra dela-eta, ezin izan du genero-indarkeriaren biktima diren emakumeen tzako dauden inongo berariazko baliabide erabil tzerik izan. Bere bikote espainiarra ezagutu eta berehala hasi zen genero-indarkeria paira tzen. Haseratik jasandako tratu txar fisiko eta psikologiko horiek gora egin zuten haurdun geratu zenean. Askotan ospitaleratu behar izan zuten jasandako astinduak zirela-eta, eta medikuek gertatutakoa sala zezan aholkatu zioten, baina beldu-rrak, mesfidantzak eta dokumen-taziorik ez izateagatiko larritasunak jota, ez zuen pausu hori eman.

Erasoetako baten ondorioz, alaba jaioa zela, ihes egitea erabaki zuen eta Madrilgo erkidegoko herri ba-tetara iri tsi zen. Bertako genero-

indarkeriaren biktimen tzako arreta-zerbi tzuan salaketarik jarri izan gabe erabil zezakeen baliabide bakarra CASI Etorkinen tzako gizarte-arreta zentroa zela esan zioten. Bertan ez dago genero-indarkeria gaietan berariazko trataerarik.

Paira tzen zuen egoera ekonomiko txiroak eta alabaren zain tza eta lana bila tzea uztar tzeko zailtasunak bere 10 hilabeteko alaba familia-harreran ematera eraman zuten. CASIko profesionalek alor psikologikoak eta juridikoak lan tzeko bertan luzeago gera tzea eskeini zioten arren, barne-langile bezala ari tzeko lanpostu bat onartu zuen Madrildik kanpo.

Aste ba tzuren buruan Laurak lana u tzi zuen alabarengandik banatuta egoteak eta bera ezin bisita tzeak eragin zion ezinegonagatik.


Más riesgos y menos protección. Mujeres inmigrantes en España frente a la violencia de género

Emakume migra tzaileak bereizkeria, esplotazioa eta giza eskubideen urraketak jasateko berariazko arriskuan daude.

© Marc Silver

© A

I/ Gr

ace

Gonz

ález

.

https://doc.es.amnesty.org/cgi-bin/ai/BRSCGI/M%C3%81S%20RIESGOS%20Y%20MENOS%20PROTECCI%C3%93N%20MUJERES%20INMIGRANTES%20EN%20ESPA%C3%91A%20FRENTE%20A%20LA%20VIOLENCIA%20DE%20G%C3%89NERO?CMD=VEROBJ&MLKOB=27230880101



Migra tzaileen bahiketak

Giza Eskubideen Ba tzorde Na-zionalak (CNDH) 2008ko iraila eta 2009ko o tsaila artean eman ziren migra tzaileen bahiketen 238 bikti-ma eta 198 lekuko elkarrizketatu zi-tuen. Garai hartan 9.758 migra tzaile bahitu zirela kalkulatu zuten. Elka-rrizketatutako migra tzaileen artean, haietako laurogeita hamaikak euren bahiketa fun tzionario publiko baten eran tzunkizun zuzena izan zela esan zuten, eta beste laurogeita hemere -tzik polizia bahi tzaileekin elkarla-nean aritu zela esan zuten. Haien bahiketa baieztatu zen 157 ema-kumeen artean, gu txienez bi erailak

izan ziren. Beste asko bor txatu egin zituzten.

CNDHren kalkuluen arabera “hamar biktima bakoi tzeko bedera tzik herio tzameha txuak jasan zituzten, haien edo euren familiakoen (ala horien denen) aurka, eta bahisaririk ez ordain tzekotan suarmaz edo arma zuriz hil egingo zituzten imin tzioak egin zizkieten. Bestetik, ikerketak argitara eman zuen gutxienez 1.456 migra tzaile eskumuturrez, oinez, makilez, astamakilez eta beste zenbait tresnez astinduak izan zirela”.

Espainian, emakumeen zaurgarri-tasuna oso modu esangura tsuan isla tzen da haien bikoteen edo bikote-ohien eskura hilak izateko duten arriskuan. Botere Judiziala-ren Kon tseilu Orokorraren datuen arabera, 2009an hildako ema-kume a tzerritarren ratioa berta-koenaren boskoi tza izan zen. Zifra hauek bere giza eskubideak babes daitezen aurki tzen dituzten zailtasunen islada dira.

Besteak beste, ondorengoak dira emakume hauek abusuak paira -tzeko arrisku berezian egotearen arrazoiak: lagun tza eskein lieza-ieketen familia- eta gizarte-sarerik ez izatea, hizkun tza oztopoak, eraso tzaileekiko menpekotasun ekonomikoa, erakunde publikoak lagun tza tzat baino gehiago meha-txu tzat jo tzea, sine tsiko ez dituzten beldurra edota salaketa jar tzeak haien erregularizazio prozesuan izan lezakeen eragin ezkorrari beldurra.

Migra tzaileak mugimenduan Mexikon

“Norberak ez du uste ame ts osoa bi-dean une batean deusez daitekeenik. […] [Militarrak] mendian zehar eskutik ninderaman. Trenbidetik urruti eraman ninduen, bakarrik geunden. Droga ote neraman jakiteko arropa ken tzeko esan zidan. Berak esandakoa egiten banuen joaten u tziko zidala esan zidan”.

Margarita 27 urteko salvadortar migra tzaileak soldadu batek 2009an Mexikon sexuabusuak eragin zizkiola deskriba tzen du.


Víctimas invisibles. Migrantes en movimiento en MéxicoAMR 41/014/2010

Emakume migra tzaileek bereizke-ria, esplotazioa eta abusuak jasateko arrisku berezian daude. Pobreziaren feminizazioak emakume asko bere familiak uztera eta proiektu migra -tzaile bat bakarka hastera bul tzatu ditu. Araututako migrazio programa ba tzuetako bereizkeriak haietako asko helburu-herrialdeetan trafiko sareetara eta klandestinitatera bul -tzatu ditu. Honela, askotan giza salerosketaren biktima bihur tzen dira edota ezkutuko ekonomian lan egitera behartuak izaten dira.

© A

I/ Ri

card

o Ra

míre

z Arr

ubla

© A

I

7

https://doc.es.amnesty.org/cgi-bin/ai/BRSCGI/V%C3%8DCTIMAS%20INVISIBLES%20MIGRANTES%20EN%20MOVIMIENTO%20EN%20M%C3%89XICO?CMD=VEROBJ&MLKOB=28736690539



8

PERTSONEN SALEROSKETAPer tsonen salerosketa giza esku-

bideen urraketa larria da. Lanaren Nazioarteko Erakundearen (OIT) arabera, urtero, 2,5 milioi per tsonei eragiten die mundu osoan. Iruzurra, meha txuak, indarra, zaurgarritasun egoerak eta beste zenbait jazarpen neurri erabil tzen dira per tsona hauek behartutako lanetan, sexu-esplotazioan, esklabu tzan edo men-pekotasunean ari tzeko, edota euren organuak ken tzeko. Bere zaur-garritasun egoera berezia dela-eta, emakumeak eta neskatilak sexu-esplotazio sareetara bideratuak iza-ten dira edota berariazko arrisku eta

abusu egoerak pairatu behar izaten dituzte.

Per tsonen salerosketaren aurkako borroka zenbait giza eskubide tres-netan bilduta dago, haien artean Giza, eta bereziki emakume eta neskatilen, salerosketaren preben -tzio eta zigorrerako Nazio Batuen Protokoloan eta Giza salerosketaren aurkako europar hi tzarmenean (be-rau 2005ean onartu zen). Espai-nian, 2008an Sexu-esplotazioaren helburua duen giza salerosketaren aurkako plan integral bat onartu zen. 2009ko A tzerritartasun Legearen aldaketak per tsonen salerosketari buruzko artikulu bat barnehartu zuen eta, besteak beste, biktimen -tzako hausnarketa-epe bat aurreiku-si zuen.

Dena den, Espainian oraindik ez da trataren biktimen babeserako aurrerapen nabaririk lortu. Arazo la-rrienak ondorengoak dira: biktimek bere eskubideei buruz jaso tzen duten informazio urria, biktimak identifika tzeko mekanismorik ez egotea, eta beraien tzako hausnar-keta-epe baten bermea berehala salaketa bat jarri behar izan edo justiziarekin elkalanean aritu be-har izan gabe lagun tza jaso tzeko aurreko baldin tza gisa. Agintariek esfor tzu berezi bat egin behar dute trataren biktima den per tsona bat bere irregulartasun egoera dela-eta barnera tze-zentru batean sartu ahal izateko. Azkenik, salaketarik jartzen ez duten ala justiziarekin elkarla-nean ari tzen ez diren biktimen tzako berme guztiak jaso behar dira.

Per tsonen salerosketak 2,5 milioi per tsonei eragiten die mundu osoan urtero. Emakumeak eta neskatilak abusu egoerak jasateko zaurgarrienak dira.

© A

I/ Gr

ace

Gonz

ález

.



LAGUNDU GABEKO ATZERRITAR ADINGABEAK Herrialdeen arteko mugak zaindu-

ko dituen heldu baten zain tzapean egon gabe guru tza tzen dituzten haurrak dira. Pobrezia, familien de-segituraketa, bere jatorrizko herrial-dean bizi duten erakundeen babes gabezia edota etorkizunerako ikus-pegi urriak dira haur hauek egoera hauetara bul tza tzen dituzen arra-zoiak. Beldurra ere maiz da zioa: jazarpenari, gatazka armatuei, sexu ala lan esplotazioari beldurra, inda-rrezko errekruta tzea... Haur ba tzuk ikusezinak bihur tzen dira haur -tzaroaren babeserako sistemaren -tzat eta izaki zaurgarrienak bihur -tzen dira migrazio fenomenoaren barruan, bere adina, heldutasunik eza edota ikasketa urriak direla-eta. Arrazoi guzti hauek bereziki bihur di tzakete iruzurraren eta esplotazio-aren biktima.

Espainian, agintariek aurki tzen dituzten haurren zain tza erkidego autonomoen esku gera tzen da. Es-

painia Haurren eskubideei buruzko Hi tzarmenaren berresle da, eta ho-rregatik, babes sistemetan bertako haurrek jaso tzen duten tratu bera jaso tzen dutela bermatu behar die. Gainera, ondorengo baldintzak ber-matu behar dizkie: iristerakoan asi-loaren berri izatea, en tzunak izatea, bere familiekin i tzuli ezin badute be-harrezko dokumentuak jaso tzea edo

bestela bere jatorrizko herrialdeko gizarte zerbi tzuei i tzuliak izatea, bere araudiak ezar tzen duen mo-duan. Gainera, Espainiar estatuak kasu bakoi tza banan-banan aztertu behar du bakarkeria ekiditeko eta lege-aholkulari tza berma tzeko, be-tiere adingabearen interes gorena gailen dadin bere herrira i tzul tzeko edozein prozesuan.

M, 25 urteko nigeriarra, enpresa-ku-deaketa ikasten ari zen bere herrial-dean. […]. Ezezagun ba tzuek Espai-niara etorri eta bere familia lagundu ahal izateko lan on bat lor tzeko auke-ra eskeini zioten. Sei hilabetez kamioi artean eta oinez bidaiatu ondoren, 48 laguneko talde batean Espainiara iri tsi zen. Txalupa batean i tsasartea guru -tzatu zuen sekula ahaztuko ez duen

bidaian. Madrilera iristean per tsona berak zituen zai. Bere lana prostituzi-oan ari tzea zela esan zioten bidaiaga-tik hartua zuen 50.000 euroko zorra ordain tzeko. Ordaindu arte, ez zen askea izango. M.k beste edozertan lanean zorra ordain tzeko baimena es-katu zien, baina uko egin zioten eta hiru hilabetez gil tzapetuta izan zuten onartu zuen arte.


España: Frontera Sur. El Estado da la espalda a los derechos humanos de los refugiados e inmigrantesEUR/41/008/2005

Lagundu gabeko a tzerritar adingabeak herrialdeen arteko mugak heldu batek lagundu gabe guru tza tzen dituzten haurrak dira.

© P

aul S

teph

ens/

IRIN

Salerosketaren biktima

9

https://doc.es.amnesty.org/cgi-bin/ai/BRSCGI/Texto%20completo%20del%20Informe?CMD=VEROBJ&MLKOB=24832475151



10

HERRIALDE BARRUAN LEKUALDATUTAKO PERTSONAKGatazka armatuengandik eta giza

eskubideen urraketa larriengandik ihesi, bere estatuaren mugen ba-rruan mugi tzen diren per tsonak dira. ACNURen kalkuluen baitan, 26 mi-lioi per tsona bizi ziren 2008an ego-era honetan 52 herrialdetan.

Lekualdatutako populazioa bereiz-keria, muturreko pobrezia, sexu-indarkeria eta gaizkileek eta talde armatuek eragindako esplotazioa jasateko arriskuan egon ohi da. Baliteke, gainera, gerizpea bila tzen duten tokietan ihes zetozen tokian baino jazarpen gehiago paira tzea, eta ondorioz, berriz alde egin be-

har izatea. Beste kasu ba tzuetan, lekualda tzen direnen beharrei estatuak ematen dion eran tzun es-kasak zenbai tzuk ihes egin zuten guneetara i tzul tzea ekar tzen du,

baina estatuak bermatu beharko lukeen babesa izan gabe. Emai -tza euren bizi tzan marka erraldoia uzten duen lekualda tze eta i tzul tze ziklo bat da.

Gatazka armatua Kolonbian

Deskargatu Amnesty Internationalen txostena:

La lucha por la supervivencia y la dignidad: abusos contra los derechos humanos de los pueblos indígenas en ColombiaAMR 23/001/2010

Herrialde barruan lekualdatutako per tsonak herrialde barruko zonalde batetik bestera ihes egin behar izan dutenak dira, gerra, garbiketa etnikoa, erlijio-jazarpena edota gosetea bezalako arrazoiengatik.

© U

NHCR

/ S. S

chul

man

Kolonbiako barne-gatazka arma-tuak 40 urte darama tza segurtasun indarrak eta paramilitarrak batetik, eta gerrilla-taldeak, bestetik, aurre aurre ipin tzen. Gatazka honen ezau-garri bat izan da giza eskubideak eta gizateria babesteko nazioarteko zuzenbidea urra tzeko gaitasun zen-baezina. Hamarnaka mila zibil hil dira, eta milaka segurtasun indarrek edo paramilitarrek desagertaraziak edo gerrilla-taldeek bahituak izan dira.

Bahituak har tzea, tortura, haur sol-daduak erabil tzea eta emakume eta neskatilen aurkako sexu-indarkeria orokortua gatazkan beldurra sor -

tzeko erabilitako tresnatako ba tzuk dira. Ondorioz, hiru eta lau milioi per tsona artean herrialde barnuan lekualdatuak izan dira.

“Señores organisaciones [sic] de la junta directiva, les damos 5 día [sic] avile [sic] para que retire toda la junta porque son corruto [sic] o sino lo matamos la familia. Atm Bloque Sur”.

2009ko urriak 5ean, Martín Siagama, Leonardo Fabio Siagama

eta Ancisar Hiupa, Risaraldako de-partamentuko Embera Chamí bu-ruek, bere buruari Bloque Sur izena ematen dion talde paramilitar batek bidalitako mezu hau jaso zuten. Mezuak Risaraldako eskualde kon-tseiluan erkidego indigenek paira tzen zituzten giza eskubideen aurkako abusuak adierazten ziren txosten bat aurkeztu eta egun gu txitara iri-tsi ziren. Meha txuak jasan ondoren, buruzagi indigenek euren segurtasu-nagatik beraien erkidegoak u tzi behar zituztela erabaki zuten.

https://doc.es.amnesty.org/cgi-bin/ai/BRSCGI?CMD=VERLST&BASE=SIAI&DOCS=1-10&separador=&INAI=AMR2300110



ARRAZAKERIAArrazakeria giza eskubideen uni-

bertaltasuna beraren aurkako eraso bat da, sistematikoki zenbait laguni euren giza eskubideak goza tzeko aukera uka tzen diolako soilik bere arraza, kolorea, etnia edo nazio-jatorria dela-eta. Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala oinarri -tzen den fun tsezko prin tzipioa bete-betean uka tzen du: ho ts, giza esku-bideak gizakiari berezkoak zaizkiola eta denek izan behar dutela, bereiz-keriarik gabe, haiek goza tzeko esku-bidea. Izakiaren edozein eskubide ahul tzen eta zula tzen du, bai zibila, politikoa, ekonomikoa, soziala edota kulturala izan. Arrazakeriak, maila eta modu ezberdinetan, mundu herrialde guztiei eragiten die.

Arraza-bereizkeriaren debekua na-zioarteko zuzenbidearen prin tzipio orokor bat da, giza eskubideen tresna nagusienetan bil tzen dena. Arraza-bereizkeria mota guztiak ken tzeko nazioarteko hi tzarmenak (1966an

onartua eta 173 estatuk berre tsia) eskubideak eta arraza-bereizkeria ken tzeko neurriak adierazten ditu. Bereizkeriarik ez egiteko prin tzipioa giza eskubideen zeharkako arda tz bat da. Arraza, nazio-jatorria edo etnia dela-eta bereizkeria edo justi-fikaziorik gabeko tratu bereizia giza eskubideen urraketa bat da, eta, horrez gain, Espainiako legedia eta Espainiak berre tsitako hi tzarmenak urra tzen ditu.

Zeharka tzen diren edo helburu diren herrialdeetan, migra tzaileek eraso arrazistak jasan di tzakete edo bertako langileekiko bereizkeria ja-san lan edo gizarte arloan, edo bizi -tzaren beste zenbait alorretan.

Espainian, tradizionalki bereizi den ijitoen erkidegoari, azken urteotan jatorri desberdineko talde garran tzi-tsuak batu zaizkio. Amnesty Interna-tionalek urteak darama tza hiritar a -tzerritarren edota etnia-gu txiengoen aurkako bereizkeria, xenofobia eta arrazakeria gora egiten ari direla dioten informazioak direla-eta bere kezka azal tzen. Besteak beste, lan alorreko bereizkeria, e txebizi tzak, hezkun tza, aisiguneetara sarrera edo bortizkeria arrazista errealitate honen adierazle garbi dira. Hala dira ere partikularrek eragindako gertakari arrazistak eta abusuak eta estatuaren segurtasun indarrek era-gindako arrazakeria azternak zituz-ten tratu txar eta torturak.

“Sudaka nazkagarriak”

Juan Daniel Pintos Garrido, Álex Cisterna Amestica eta Rodrigo Lanza Huidobro 2006ko o tsailan a txilotuak izan ziren festa bat ospa tzen ari zen Bar tzelonako eraikun tza baten kan-pokaldean egoera eztabaidagarrian hiriko poliziako kide bat larri zauritua izan eta gero. Hiruek ukatu zuten ger-takariarekin inongo zerikusirik izatea eta era berean, beraiek a txiloketaren unean eta komisaldegian a txiloturik egon ziren artean tratu txarrak jasan

zituztela esan zuten. Álex Cisternak esan zuen bi poliziek ondorengoa esan ziotela: “Hil tzen bazaituztegu inori ez dio axola izango sudaka naz-kagarri ba tzuk zaretelako”. Mossos d’Esquadra indarrek duten barne-gatazka unitateko ordezkariek Am-nesty Internationalen delegazio bati esan zioten ez zela gai horren ingu-ruan inongo barne-ikerketarik ireki. Instrukzio-epaileak hiru tratu txarren salaketak ar txiba tzea agindu zuen

2007ko uztailan. Sala tzaileek helegi-tea jarri zioten erabakiari. Komunika-bideetan azaldutako informazioaren baitan, Bar tzelonako Audien tziak 2008ko o tsailan polizia bati lau urte t’erdiko kar tzela-zigorra ezarri zion, eta beste bati, hiru urte eta hiru hila-betekoa. Hirurak askatasun egoeran daude zigorren zati bat bete izan ondoren. Dirudienez, alde guztiek dute epaile gorenagoengana jo tzeko asmoa.


España, entre la desgana y la invisibilidad AMR 41/014/2010

© U

NHCR

/ L. B

oldr

ini

11

https://doc.es.amnesty.org/cgi-bin/ai/BRSCGI/ENTRE%20LA%20DESGANA%20Y%20LA%20INVISIBILIDAD?CMD=VEROBJ&MLKOB=26618063105

JARDUERAK

MUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA ESKUBIDEEI BURUZKO UNITATE DIDAKTIKOA

12


LEHEN HEZKUNTZAGelan lan egiteko fi txakProposamen didaktikoak eta Lehen Hezkun tzarako jarduerak

BIGARREN HEZKUNTZAGelan lan egiteko fi txakProposamen didaktikoak eta Bigarren Hezkun tzarako jarduerak

BATXILERGOA ETA HELDUEN HEZKUNTZAGelan lan egiteko fi txakProposamen didaktikoak eta Ba txilergorako eta Helduen Hezkun tzarako jarduerak

LEHENHEZKUNTZARAKO JARDUERAK


1. JARDUERA: TENERIFERA BIDAIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

2. JARDUERA: MUNDUKO JOKOAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

3. JARDUERA: NON DAGO PERTSONA ERREFUXIATUA? . . . . . .17

13

LEHEN HEZKUNTZARAKO JARDUERAKMUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA ESKUBIDEEI BURUZKO UNITATE DIDAKTIKOA


14

1. JARDUERA:

TENERIFERA BIDAIAHelburuak: Zure e txetik bizi tza hobeago bat lor tzeko atera tzeak dakar tzan zailtasunaz ohartarazi. Gizaki orok Giza Eskubideen Aldarrikapen Uniber tsalean jasota dauden eskubideak ditugula ikasi, eta ba tzuetan ez direla errespeta -tzen jakin.

Alorra: Hizkun tza eta Literatura arloko irakaslegoari zuzendua bereziki.

Materialak: “Ibilbidean abusuak” idazkia (Ikus: 1. baliabidea).

Prozedura: “Ibilbidean abusuak” irakurri eta ondoren ondoko galderak egin:

Protagonistak norekin bidaia tzen du uron tzian?

Narra tzaileak zer senti tzen duela uste duzu i tsasoan eman zituen egunetan?

Zein arazo izan zituen? Zergatik uste duzu dagoela bere burua arriskuan jar tzen duen jendea Espainiara era horretan emi-gratuz?

Zer gertatu zen Tenerifera iri tsi zirenean?

Bere eskubide guziak errespetatu al zi tzaizkien? Zein tzuk ez?

Per tsonek, duintasunez bizi tzeko leku bat bila tzeko eskubidea du-tela uste al duzu? Narra tzailea zarela eman ezazu, nola sentitu-ko zinateke Espainiara iristean?

Nola tratatuko zintuen jendeak?

Zure herrialdeko zeren falta sen-tituko zenuke?

Patera eta an tzeko txalupetan iristen diren etorkinei eran tzuteko zer egingo zenuke?

Ikaslegoaren eran tzunak jaso on-doren, Giza Eskubideen Aldarrika-pen Uniber tsalak gizaki orok ditu-gun eskubideak jaso tzen dituela azaldu, gogoan izan gabe zein den gure herritartasuna, sexua, erlijioa… Azaldu ere badirela bere eskubideak urratuak izan direlako beren herri-aldeetatik ihes egin behar izaten duten per tsonak, horretan bizi tza ere arriskuan jarriz . Artikulu hauen aipamena egin daiteke:

3. artikulua: Norbanako guztiek dute bizi -tzeko, aske izateko eta segur-tasunerako eskubidea.

13. artikulua: Per tsona orok du edozein herri-aldetik, bai beretik ere, irteteko eta bere herrialdera i tzul tzeko eskubidea.

25. artikulua: Per tsona orok du osasunerako, ongizaterako, elikadurarako, e txebizi tza izateko eta mediku sorospenerako eskubidea.

1. BALIABIDEA

Ibilbidean emandako abusuakNuadibuko atxiloketa zentruan (Mau-ritanian) Amnesty Internationalekin elkarrizketatutako 24 urteko ghana-tar batek honela zioen:

2004. urtean iritsi nintzen Mauritaniara (...). 2007an, goizeko seiak aldera, zenbait lagun Espainiara

zioan txalupa batera igotzen ikusi nituen.

Haien atzetik joan eta gora igo nintzen. Kapitainak itsasora botako ninduela esan zidan hantxe bertan ordaintzen ez banion (...), eta 1000 [euro] eman nizkion. Ibilbidea oso luzea isan zen: 9 egun eman zituen. Nik alkondara bat eta galtza pare bat besterik ez neuzkan, eta gauean hotz handia egiten zuen. Uretara erortzeko beldur handia nuen ere, eserita egon behar genuelako buruaz belaunak

ia ukituz. Norbaitek pixa egin nahi bazuen, botila bat erabiltzen zuen (...) Gurekin bidaiatzen ari ziren 10 emakumeentzat ere zaila zen egoera, uhoitz bat erabili behar zutelako. Bidaian zehar negar handiak egin genituen. Olatuak 4 metrotik gorakoak ziren eta ikaratuta geunden. Etengabe otoitzean ari ginen. Laugarren egunaren amaierarako ez geneukan jada zer jan. Elikagai guztiak agortuak genituen eta batzuk itsasoko ura ere edan zuten. Zenbaitzu gaixotu egin ziren, baita emakumeak ere.

© A

llan

Gich

igi/I

RIN



MUNDUKO JOKOAK Helburuak: Herrialde desberdine-tako jokuen arteko an tzekotasun eta desberdintasunak identifikatu. Egindako jokuen alderdi kultural ba tzuk ezagutu, ulertu eta balioz-tatu. Giza Eskubideen Aldarrikapen Uniber tsalak per tsonak bere identi-tate kulturala gorde tzeko eskubidea duela aldarrika tzen duela ikasi.

Alorra: Gorpu tz Hezkun tzako irakaslegoari bereziki zuzendutako jarduera.

Materialak: Musuzapia, harria, egurrezko mokorrak, baloia.

Prozedura: Irakurri eta laburbilduz Giza Eskubideen Aldarrikapen Uniber tsalaren 22. Artikulua azaldu ikasleei (Ikus: 1. baliabidea).

Ondoren, munduko leku desber-dinetako joku labur ba tzuk jostatu. Joku bakoi tza hasi aurretik azaldu behar da jokua nolakoa den eta zein herrialde eta kontinentetatik dato-rren (Ikus: 2. baliabidea).

Ikasleei bere herrialdeko jokuren bat ote dakarkien gogora edo antze-korik ezagutzen ote duten galdetu-ko zaie.

Hala bada, azal dezatela zein eta nola jolasten den.

2. JARDUERA:

1. BALIABIDEA

Giza Eskubideen Aldarrikapen Uniber tsalaren 22. Artikulua:“Per tsona orok du, gizarteko kide denez gero, gizarteseguran tza izateko eskubidea eta, herrialdearen ahaleginaz eta nazioarteko lagun

tzaz, Estatu bakoi tzaren antolaketa eta baliabideak kontuan izanik, norbanakoaren duintasunerako eta nortasuna gara tzeko ezinbeste

koak diren ekonomia, gizarte eta kultura mailako eskubideak ase tzeko”.

© Je

rry R

iley/

IRIN

© M

aram

Maz

en/ I

RIN

15



16

2. BALIABIDEA

Munduko JokoakZapiaren jokoa (Boli Kosta):

Zazpi edo zor tzi laguneko taldeak egiten dira, borobilak osatuz. Zapia jokalari batek dauka lepotik behera jarria. Musika jar tzen da eta musikak jo tzen duen bitartean denok mugi -tzen dira aurreran tza, besoak al txata dituztela. Zapia duenaren a tzean dagoen jokalariak kendu egingo dio, bere lepoan jarri eta besoak jasoko ditu. Bere a tzekoak gauza bera egingo du eta haren a tzekoak berdin, musika isil tzen den arte. Une horretan zapia eskuetan duen jokalaria borobilaren erdian geratuko da; baina zapia lepo-tik zin tzilik badu eta eskuekin iku tzen ari ez bada, erdira doana bere a tzekoa izango da. Nork erdiratu behar duen garbi ez balego, artean erdian egon-dakoak erabakiko du.

Tri (Albania):

Talde handian joka tzen da. Lurrean eremu bat marka tzen da, “kar tzela” izango dena. Hiru jokalari daude, beste guztiak harrapatu behar dituz-tenak. Uki tzea nahikoa da jokalariak kar tzelaratuak izateko. Libre gera tzen den azken jokalariak beste guztiak libra di tzake kar tzelan daudenetako bat uki tzea lor tzen badu. Lortu ezean, harrapatuak izan diren lehendabiziko hiru jokalariak izango dira harrapa -tzaileak hurrengo jokoan.

Harrapa ezak harria (Grezia):

Zazpi edo zor tzi laguneko taldeak osatu. Talde bakoi tzeko jokalariak, bat ezik, marra baten a tzean koka tzen dira, bi eskuak elkarturik, ha tz han-diak gorun tza jarriak, zerbait har tzeko moduan dituztela. Libre dagoen joka-lariak, harri txiki bat hartu eta jokalari guztien aurretik pasako da harri txoa bakoi tzaren eskuetan jar tzen duela i txurak eginez, edo benetan harri txoa u tziz. Harri txoa jaso tzen duen joka-lariak inguruan dagoen zuhai tz ba-teraino joan behar du, besteek harra-patu baino lehen. Lortuz gero, bera izango da hurrengo txandan harri txoa jarriko duena; norbaitek harrapa tzen badu, harraparia izango da hurrengo txandan harria jar tzen duena.

Sebahá Layur (Maroko):

Hamar- hamabi lagun bi taldetan ba-natuak. Talde bat eraso tzailea, bestea iheslaria. Lurrean egindako marra ba-tetik zazpi pausora pilo bat egiten da egur mokorrekin. Talde eraso tzaileko lagunek, banan banan, pilota bat jau-

rtiko diote piloari, egur puskaren bat bota tzeko. Talde eraso tzaileko lagun guztiak saiatu ondoren lortu ez badu-te, beste taldea pasako da eraso tzaile izatera. Jokalari batek pilako puskaren bat bota tzea lor tzen badu, iheslariak korrika egingo dute ihes eta eraso -tzaileak pilotaren bila joango dira eta pilota eskura tzen duenak: “Geldi!” esan eta iheslariak gelditu egin behar dute. Iheslariak geldirik daudela, pilo-ta eskuratu duenak haietako bati jau-rtiko dio. Jo tzen badu, taldeak eraso -tzaile izaten jarraituko du, kale egiten badu, iheslari izatera pasako dira.

Gul Tara (Bangladesh):

Zazpi edo zor tzi laguneko taldetan joka tzen da. Jokalari batek pilota bat jaurtiko du gorun tza eta besteek lurrera erori baino lehen harrapa tzen saiatuko dira. Inork lor tzen badu, bera izango da jaurti tzaile berria; inork lor-tuko ez balu, jaurti tzaileak berak har-tuko du pilota botea eman ondoren eta beste jokalarien a tzetik joango da norbaiti pilota bota eta jo arte. Joa izan den jokalaria izango da jaurti -tzaile berria.

© M

anoo

cher

Deg

hati/

IRIN

© M

anoo

cher

Deg

hati/

IRIN

© M

onic

a Ar

ach/

IRIN



3. JARDUERA :

NON DAGO ERREFUXIATUA?Helburuak: Besteenganako errespetua sustatu eta besteei lagundu behar zaiela barneratu. Gazteenek errefuxiatuen egoeraz jabetu daitezen saiatu. Beren arazoen arrazoiak uler tzen eta konponbideak bila tzen parte har -tzera eta hi tz egitera bul tzatu.

Alorra: Ezagu tza esparru guztietarako gomendagarria.

Materialak: Jarduera burutu aurreko egunenan haurrei, e txetik panpin txikiak ekar di tzaten eskatu.

Prozedura:

1º) Zer da errefuxiatu bat?

Material hauetan emandako in-formazioarekin azaldu. Azalpenak oinarrizko arloak errepika tzen ditu eta ezaugarri berriak eransten doa, haurrek definizioa ondo ulertu de-zaten:

Errefuxiatuak, ezer txarrik egin gabeak izanik, beren e txea u tzi eta beste herrialde batera joan behar izan duten per tsonak dira.

Errefuxiatuak beren e txea u tzi eta beste herrialde batera joan behar izan duten per tsonak dira mina eman edo zigortuko dituz-ten beldur direlako.

Errefuxiatuek beren e txetik oso urrutira, beste herrialde batera joan behar izan dute ezer era-man ezin gabe, mina eman edo zigortuko dituzten beldur dire-lako.

Errefuxiatuak, beren e txetik oso urrutira, beste herrialde batera joan eta i tzuli ezinda daude, ezer ez dutelako eta mina eman edo zigortuko dituzten beldur dire-lako.

Errefuxiatuak ezer gabe gelditu diren per tsonak dira: dagoeneko ez dute e txerik, ez non lo egiterik ere.

Errefuxiatuak mina emango dieten edo zigortuko dituzten beldur dira; ez ezer okerrik egin dutelako, diren bezelakoak dire-lako baizik: beren larruaren kolo-rearengatik, beren ohiturengatik edo beren pen tsaeragatik.

Errefuxiatuak beren e txetik oso urrutira, beste herrialde batera joan behar izan dute ezer era-

man ezinda, diren bezelakoak direlako: beren larruaren kolo-rearengatik, beren ohiturengatik, beren pen tsaeragatik. Dagoene-ko ezin dute e txera i tzuli, dena galdu dutelako eta, ezer txarrik egin ez badute ere, mina emango dieten edo zigortuko dituzten bel-dur direlako.

© M

anoo

cher

Deg

hati/

IRIN

© S

iegf

ried

Mod

ola/

IRIN

©IR

IN

17



18

Errefuxiatu bat bere e txetik oso urruti, beste herrialde batera, ezer eraman ezinda, den bezelakoa izaten uzten ez diotelako, joan behar izan duen norbait da eta dagoeneko ezin duena bere e txera i tzuli dena galdu duelako eta ezer txarrik egin ez badu ere, zigortuko duten beldur delako.

Iturria: Lehen Hezkun tzako ikasleen -tzako Gida Didaktikoa “Giza eskubideak, eskubideak eta ACNUR”.

Elkarrizketa txo bat egin inor errefu-xiatua izatera behartu duten zerga-tiak argi tzeko: gerra, jazarpenak… Beren iri tziak ematera bul tzatu eta beren eskuhar tzea txalotu, kaxkarra bada ere. Beren esanak aprobe-txatu duda mudazko kon tzeptuak argi tzeko.

2º) Non dago errefuxiatua?

Haurrei ekarri dituzten panpin guztiak ondo ikusten diren leku batean jar tzeko eskatu. Ondoren, panpin guztien artean errefuxiatu bat dagoela imajina dezaten esan eta identifika dezatela zein panpin den bere e txetik oso urrutira, ezer eraman ezinda, den bezelakoa iza-ten uzten ez diotelako, joan dena. Bila dezatela zein den bere e txera i tzuli ezin den panpina, dena galdu duelako eta zigortuko duten beldur delako, nahiz eta ezer txarrik egin ez duen.

Haurretako ba tzuk panpina identi-fikatu dutenean, zergatia eskatuko zaie.

Azkenik, haurrak zoriondu bere parte-har tzeagatik. Denek ulertu behar izan dute panpinetan edozein

izan daitekeela errefuxiatua, edo-nori gerta dakioke eta. Esplikatu beharko zaie ez dagoela per tsonak egoera horretan jar tzea justifika tzen duen desberdintasunik, ez eta arra-zoirik ere.

3º) Finka tzea

Jarduera buka tzeko, arduradunak errefuxiatuaren definizioa errepika-tuko du. Beharrezkoa irudituz gero, material didaktikoko eduki oroko-rretako definizio konplexuarekin osa daiteke.

© A

llan

Gich

igi/I

RIN

© M

anoo

cher

Deg

hati/

IRIN

© A

I

BIGARRENHEZKUNTZARAKO JARDUERAK

1. JARDUERA: ETORKIN BATEN HISTORIA . . . . . . . . . . . . . . .20

2. JARDUERA: PERTSONA OROK DITU ESKUBIDEAK . . . . . . . .21

3. JARDUERA:BESTE MUNDUKO LOREAK . . . . . . . . . . . . . . . .23

4. JARDUERA: BIKTIMA IKUSEZINAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

5. JARDUERA:PINTADAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26


19

BIGARREN HEZKUNTZARAKO JARDUERAKMUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA ESKUBIDEEI BURUZKO UNITATE DIDAKTIKOA


20

1. JARDUERA:

ETORKIN BATEN HISTORIAHelburuak: Inork emigra tzeko izan di tzakeen zergatiak eta jasan behar ohi dituzten giza eskubideen urraketak arakatu. Etorkinekiko hurbil tzea erraztuko duen enpatiazko sentimendua garatu.

Alorra: Gizarte Zien tzietako irakasleen tzat bereziki aholka tzen den jarduera.

Materialak: Boligrafoa eta papera.

Prozedura: Jarduera hauek informazioaren bilaketan eta idazlanetan jar tzen dute ahalegina. Ikasleek bere gurasoen, beste

senideen edo bizilagunen bitartez benetako emigrazio historia bat bilatu behar dute. Era honetako galderaz baliatu daitezke:

Zergatik emigratu zuen?

Zein giza eskubide ari zi tzaizkion urra tzen?

Zergatik aukeratu zuen herrialde jakin bat? Zergatik Espainia?

Zer sentitu zuen bere kultura, bere herria, bere familia u tzi eta alde egiterakoan?

Zein garraiobide erabili zuen?

Bere herria eta familia u tzi zitu-enetik, zein izan zen bere histo-ria?

Nola hartu zuten harrerako herri-aldean?

Nolakoa zen inmigrazio legedia?

Urteen joanean, berriro i tzuli al zen bere herrialdera?

Zergatik izan zuen i tzul tzerik?

Haren esperien tziak lagun zai -tzake inmigrazioa hobeto uler -tzen eta eragile diren kausak konpon tzen?

Ondoren, bildutako historiak amankomunean jar tzea iradokiko dugu. Historiak azal tzen doazen hei-nean, irakasleak esplikatuko du zein migrazio motaz ari garen: protago-nistak errefuxiatuak izan baziren, asilo eskean aritu baziren, etb… Iradokiko zaie ere aldaki ba tzuk egin daitezkeela, norbere herrialdetik atera tzeko arrazoiak alda tzen ba-ditugu (Bere borondatezko emigra -tzailea, errefuxiatua, desplazatua, emakumeen salerosketa …) Era horretan emigra tzearen arrazoien araberako eran tzun desberdinak al-deratu ahal izango dira.

© T

im M

cKul

ka/U

NMIS



2. JARDUERA:

PERTSONA OROK DITU ESKUBIDEAK

Helburuak: Giza Eskubideen arteko elkarren menpekotasunaz, uniber-tsaltasunaz eta berdintasunaz jabetu. Ikasleek bere inguru hurbilean egoera administratibo irregularrean dauden etorkinek jasaten dituzten Giza Eskubideen urraketez ohartarazi. Etorkinengan eta beren familiengan urraketa horiek dituzten ondorioak ikustea eta enpatia gaitasuna susta tzea ere lortu nahi da.


Materialak: Irakaslearen gidan dagoen etorkinei buruzko testoa (Ikus: 1. baliabidea). “Paperik gabekoen seme-alabak” bideoa (Ikus: 2. baliabidea), Giza Eskubideen Aldarrikapen Uniber-tsala, Haurren Eskubideei buruzko Hi tzarmena.

Prozedura: Ikasleekin gaiari hel -tzeko Irakaslearen Gidan dagoen etorkinei buruzko pasartea erabili. Ondoren “Paperik gabekoen seme-alabak” (Mugarik gabeko Hezkun tza: Fran tzia – educationsansfrontières.org) bideoa ikusi.

Bideoa ikusi ondoren eta Giza Es-kubideen Aldarrikapen Uniber tsala eta Haurren Eskubideei buruzko Hi -tzarmena erabiliz, gelan eztabaida piztu egoera administratibo irregu-larrean dauden etorkinek jasaten dituzten eskubideen urraketaz eta beren familiengan (aita, ama, se-me-alabengan) dituzten ondorioez. Ikaslegoaren ezaugarrien arabera, bideoan ikusitako egoeren an tzeko egoerak ezagu tzen badituzte, adi -tzera eman di tzaten giroa sor daiteke.©

Cha

rles

Aken

a/IR

IN

© A

kmal

Daw

i/IRI

N

21



22

2. BALIABIDEA

Paperik gabekoen seme-alabak

Laburpena: Bideo hau fran tziar zi-negile talde batek egina da Mugarik Gabeko Hezkun tzarekin (h ttp://www.educationsansfrontieres.org/), elkar-lanean; bertan, eta hiru minutuz, egoera administratibo irregularrean dauden migra tzaileek jasaten dituz-ten etengabeko giza eskubideen urraketak ikus daitezke beraien se-meen aho tsen eta begien barrena.

Bideoa You Tuben ikusi

1. BALIABIDEA

MigrazioakGizadiaren historian, migrazioak ele-mentu ukaezin bat izan dira. Gaur egun, dena den, garrantzia paregabe bat hartzen dute komunikazioen eta garraioaren azkartasunaren ondorioz. Askotan, indarkeria edota baliabide-gabezia pertsonak mugak gurutzatze-ra behartzen dituzten arrazoiak dira.

Jatorrizko lurraldeak uztea sekula baino errazagoa egin den aldi berean, pertsonen higidurari jarritako mugak eta helburu diren herrialdeetan mi-grazioaren arauketa zorrotza areagotu egin dira. Honek migratzaile asko zeharkatzen ari diren herrialdeetan blokeatuta geratzea edota helburu dituzten herrialdeetan bertan gera-tzeko edo lan egiteko baimenik ez lortzea eragin du. Saiakeran, ordea, kostu pertsonal eta ekonomiko han-diak ematen dira, eta honegatik, etsi baino lehen pertsona hauek oso or-dain gutxigatik ezkutuko ekonomian

lan egiten bukatzen dute, bere giza eta lan eskubideak ia babesten ez direlarik.

Emakume eta neskatilen kasuan, mi-grazio ezkutuaren bideetan ematen diren botere erlazioek eta eskubideen pribatizazioak giza eskubideen urra-keta berriak jasaten dituzten testu-ingurua dira. Behin helburu duten herrialdera iritsita, beraien generoak edota etorkin izateak eragindako be-reizkeriak, askotan irregulartasun ad-ministratiboa batuta, babesik gabeko egoera larrian uzten ditu.

Nazio Batuek diotenez, gaur egun gutxi gora behera 214 milioi lagun bizi dira jaio diren herrialdetik kanpo. 20 eta 30 milioi artean harrerazko herrialdeetan egoera administratibo irregularrean bizi dira.

Inmigrazio eta Emigraziorako Estatu Idazkaritzak dioenez, 2009.urtearen bukaeran Espainian bizi zen atzerritar populazioa 4,9 milioi lagunetik gorakoa zen. Espainiako

estatuan migrazio arauen gogortzeak (besteak beste, 2009ko abenduan Atzerritartasun Legean eragindako aldaketak) sarrera edota egote irregu-larrengatiko zigorrak areagotu egin ditueta atzerritarrent-zako barneratze zentruetan ematen duten epea 40 egunetik 60 egunera igo da.

1990ean, Nazio Batuen Batzarrak langile migratzaile guztien eta horien familien eskubideen babeserako na-zioarteko hitzarmena onartu zuen. Hitzarmen horrek pertsona migra-tzaileen giza eskubideak eta beha-rrezko babesa bermatzen ditu, euren egoera administratiboa edozein izanik ere. Adibidez, bizitza-, askatasun-, segurtasun pertsonal-, lege eta tratu berdinerako eta sindikatuetan eta es-tatuko bizitza politikoan parte hartze-ko eskubideak bermatzen ditu, eta torturaren, esklabutzaren eta taldeen kanporaketen aurkako prebentzioa egiten du. Espainiak ez du oraindik hitzarmen hori sinatu, ez eta Europar Batasuneko beste inongo herrialdek ere.

http://esa.un.org/migration/index.asp?panel=1



http://extranjeros.mtin.es/es/InformacionEstadistica/

http://extranjeros.mtin.es/es/InformacionEstadistica/

http://www.acnur.org/biblioteca/pdf/0034.pdf

http://www.acnur.org/biblioteca/pdf/0034.pdf

http://www.youtube.com/watch?v=9LlR6nCHths



3. JARDUERA

BESTE MUNDUKO LOREAKHelburuak: Gizarte desberdintasunek per tsonen arteko harremanak nola baldin tza tzen dituzten ulertu. Herrialdearen egoera migratorio berria definitu eta bere arrazoi eta ondorioak finkatu. Emakume etorkinen egoera, gizon etorkinen eta bertako gizonen egoerarekin alderatu eta desberdintasunak finkatu. Filma koka tzen den egoeran ikusi zein diren gizon eta emakumeen artean ematen diren botere harremanak.

Alorra: Ezagu tza esparru guzietarako gomendagarria.

Materialak: I tziar Bollainen “Beste munduko loreak” DVD-a (Ikus: 1. baliabidea), eta berau ikusteko behar den tresneria.

Prozedura:

1º) Ikasleei emakume etorkinek jasan behar izaten dituzten giza eskubideen urraketaz hausnartu dezatela proposatu. Arbelan koadro bat egingo dugu ikasleen ekarpenak jasoaz (Ikus: 1. baliabidea).

Hasera honetan ideiak ikasleek proposatuak izan daitezen u tziko dugu.

2º) Filma ikusi.

3º) Filma ikusi ondoren, arbelean aurrez ida tzitakoa aldatu beharra dagoen edo zerbait kendu edo eran-tsi behar zaion ikusi. Taldeari la-nean lagun tzeko irakasleak galdera hauek egingo dizkie, beraien artean eztabaida di tzaten eta koadroa osa -tzeko erabili di tzaten:

Filmak erakusten dituen hiru bikoteen arteko harremanetan, zein berdintasun eta desberdin-tasun daude?

Carmelo bakarrik gera tzen da. Zein izan da bere per tsonaia bazter tzeko arrazoia?

Indarkeriak harreman era guziak eragozten al ditu?

Emakume bakoi tzak zein arazori egin behar dio aurre? Zerk elkar -tzen ditu? Nola egiten diete aurre beren arazoei?

Filmean, giza eskubideren bat urra tzen al da? Zein? Emakume protagonistek, zergatik paira tzen dute bizilagun ba tzuen bereizke-ria?

4º) Buka tzeko, filmean ikusitako gertaerak estrapolatuko ditugu eta galdera hauek eran tzun:

Zein abusu paira tzen dituzte emakume etorkinek?

Zergatik dira abusu horiez eraso -tzen errazak?

Norengandik datozkie eraso ho-riek?

23

http://www.youtube.com/watch?v=qT_mvpt4ar8

http://www.youtube.com/watch?v=qT_mvpt4ar8



24

1. BALIABIDEA

Beste munduko loreak(Filmaren aurrerakina)

“BESTE MUNDUKO LOREAK” FILMAREN AURRERAKINAUrtea: 1999Generoa: DramaIraupena: 105 minutosZuzendaria: I tziar BollaínI tziar : Espainia

Aktoreak: José Sancho (Carmelo), Lissete Mejía (Patricia), Luis Tosar (Damián), Marilín Torres (Milady), Chete Lera (Alfonso), Elena Irureta (Marirrosi), Amparo Valle (ama), Rubén Ochandiano (Öscar)

Laburpena: Patrizia emakume dominikar bat da, Madrildik alde egiten duena bere haur txikien -tzat segurtasun ekonomikoa eta berariazko gune bat aurkitu nahiean. Marirrosi Bilbotik dator,

bizi tza autonomo eta erosoa du baina bakarrik dago. Milady kubatarrak hogei urte bete berri ditu eta La Habana u tzi du beste mundu baten bila. Hirurak Santa Eulaliako gizonen batekin zoriontasuna aurki tzea espero dute. Santa Eulalia andre gazterik gabeko Gaztelako herri bat da. Patrizia eta Marirrosi elkarrekin iri tsi dira herriko gizonek antolatutako karabana batean. Milady, Kubara joan ohi den Carmelo abera tsak ekarri du herrira.

2. BALIABIDEA

Arazoen koadroa

“Arazoen koadroa” PDF-a deskargatu, Din A4 tamainan.

ARAZOAKEmakume izateagatik Etorkin izateagatik

Emakume etorkin izateagatik


http://www.es.amnesty.org/unidades-didacticas/derechos-humanos-personas-en-movimiento/descargas/actividades/secundaria/cuadro-problemas-mujer-inmigrante.pdf

http://www.youtube.com/watch?v=gl96HnpI1I4&feature=player_embedded



4. JARDUERA

BIKTIMA IKUSEZINAKHelburuak: Per tsona migra tzaileen giza eskubideen urraketak begi-bistan jarri. Estatuek eskubide horiek babesteko betebeharraz eta errespeta tze ezean duten eran tzunkizunaz jabetu. Migrazio prozesuetan gerta tzen diren abusu eta erasoen biktimak identifikatu.

Alorra: Ezagu tza esparru guzietako gomendagarria.

Materialak: Biktima ikusezinak, migra tzaileak mugimenduan Mexikon txostena, bideoa, erakusketa birtuala, “Ikusezinak” film laburrak, Gael Garcia Bernalek aurkeztu eta zuzenduak.

Erakusketa birtuala zabaldu

Txosten osoa deskargatu

Ikus –en tzunezkoa ireki

“Ikusezinak” – Lehenengo atala

“Ikusezinak” – Bigarren atala

“Ikusezinak” – Hirugarren atala

“Ikusezinak” – Laugarren atala

Prozedura:

Material didaktikoan Margaritaren kasua konta tzen da. Margarita 27 urteko migra tzaile salvadorta-rrak abusu sexualak pairatu zituen Mexikon 2009. urtean, EEBBetara iri tsi nahian zegoenean.

“Norberak ez du uste amets osoa

bidean une batean deusez daite

keenik. […] [Militarrak] mendian

zehar eskutik ninderaman. Tren

bidetik urruti eraman ninduen,

bakarrik geunden. Droga ote nera

man jakiteko arropa kentzeko esan

zidan. Berak esandakoa egiten

banuen joaten utziko zidala esan

zidan”.

Bideoko testigan tzaz eta Biktima ikusezinak, migra tzaileak mugimenduan Mexikon erakusketa birtu-alaren lagun tzaz txostenaren 2. eta 3. kapituluan azal tzen diren gaiei buruz informazioa bil tze eta banaka-ko azterketa ariketa bat proposatuko dugu, ondorengo galderei eran tzun ahal izateko:

Zein dira bidaiaren arriskurik handienak?

Zein modutan gauza tzen dira eta nor da eragilea?

Zein da mexikar estatuak joka -tzen duen papera, eta eran -tzunkizuna?

Migrazio kontroletan zein abusu gerta tzen dira?

Zer bor txakeria paira tzen dituzte emakume migratzaileek, nork era-ginda?

Mexikon, zein giza eskubide ez zaizkie errespeta tzen migra tzai-leei?

Zure herrialdean, Mexikon gerta -tzen diren moduko giza eskubide urradurak gerta tzen direla uste al duzu?

Ondoren, talde lanaren azalpe-na eta eztabaida saioa antolatu, egindako galderei eran tzunez.

© A

I/Ric

ardo

Ram

írez A

rrio

la

25

http://www.youtube.com/watch?v=CQE4F6jo7c0

http://www.youtube.com/watch?v=p8Oo3p-UFl4

http://www.youtube.com/watch?v=XMrU0jelMoY

http://www.youtube.com/watch?v=WDcDOk1cnlA

http://www.youtube.com/watch?v=o4f8PGBwi_I

https://doc.es.amnesty.org/cgi-bin/ai/BRSCGI/V%C3%8DCTIMAS%20INVISIBLES%20MIGRANTES%20EN%20MOVIMIENTO%20EN%20M%C3%89XICO?CMD=VEROBJ&MLKOB=28736690539

http://www.es.amnesty.org/exposiciones-virtuales/victimas-invisibles-migrantes-en-movimiento-a-traves-de-mexico/



26

1. BALIABIDEA

1 Argazkia

5. JARDUERA

PINTADAKHelburuak: Etorkinen aurkako jarrera arrazistak aztertu eta hauek suposa tzen duten giza eskubideen urraketa ere. Leku eta une desberdinetan emandako jarrera arrazistak alderatu. Bereizkeria eta eta arrazakeriaren oinarrian leudeken aurreiri tzi eta estigmari buruz hausnartu.

Alorra: Ezagu tza alor guzietarako gomendagarria.

Materialak: 1 eta 2 argazkiak (Ikus: 1. eta 2. baliabideak).

Prozedura: Urte ba tzuen aldearekin egindako bi argazkiak arretaz ikusi ondoren, talde txikitan, dauden desberdintasunez eta iradoki -tzen dutenaz, gogoeta egin. Arrazakeria giza eskubideen uniber tsaltasun beraren aurkako eraso bat direla azaldu; zenbait

per tsonari, eta sistematikoki, beren jatorri, etnia, arraza edo kolorearengatik giza eskubideen onurak uka tzen dizkiolako.

Eztabaidarako galdera hauek pro-posatu:

An tzeko kartelik ikusi al duzu?

Non?

Etorkinekin zer eratako bereiz-keria ematen da zu bizi zaren lekuan?

Zein taldeekin?

Zergatik uste duzu gerta tzen dela halakorik?

Per tsona horien zein eskubide urra tzen dira?

2. BALIABIDEA

2 Argazkia

Luis González Yustek eginiko argazkia. (datarik gabea).

Espainiar uniber tsitate bateko nesken komunetako ate bateko pintada. 2006ko urrian egindako argazkia.

Lur Arro tzean. Kultura ani tzeko gizarte baterako Hezkun tza Antiarrazista. Aula Abierta, Revista de Educación Crítica, 1. alean.

Iturria: Arrazakeriaren aurkak gida. “Zer da arrazakeria eta nola egin aurre?”. Lan eta Kanpo Harremanetarako mi-nisterioa, FETE eta UGT.

1 Argazkia deskargatu

2 Argazkia deskargatu

© D

elar

i Dar

abi

http://www.es.amnesty.org/unidades-didacticas/derechos-humanos-personas-en-movimiento/images/espanoles-de-mierda.jpg

http://www.es.amnesty.org/unidades-didacticas/derechos-humanos-personas-en-movimiento/images/fuera-de-la-patria-argentina.jpg

PERTSONA HELDUENTZAT ETA

BATXILERGORAKO JARDUERAK

1. JARDUERA:UR GATZATUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

2. JARDUERA :LEKUALDATUTAKOEN INGURUKO IKERKETA . . .29

3. JARDUERA:WELCOME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31


27

PERTSONA HELDUENTZAT ETA BATXILERGORAKO JARDUERAKMUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA ESKUBIDEEI BURUZKO UNITATE DIDAKTIKOA


28

1. JARDUERA

UR GATZATUAHelburuak: Migrazioen zergatiak identifikatu. Jakin zein diren per-tsona bat egoera administratibo irregularrean egotera daramaten arrazoiak. Etorkinek, emakumeek bereziki, bizi duten esplotazio eta bereizkeria egoeraz jabetu. Emakumeak, etorkin izan edo ez, lanean abusuak zergatik jasaten dituzten aztertu.


Materialak: Pedro Perez-Rosadoren (“Ur ga tzatua” ), filmaren DVD-a (Ikus: 1. baliabidea), eta bera ikusteko tresneria.

Prozedura:

Filma ikusi aurretik honako galde-rak mahaigaineratu:

Zein da “etorkin” hi tzaren esana-hia?

Asko al dira filmean erakusten den egoeran dauden per-tsonak?

Nondik datoz?

Zein arrazoik eramaten dituzte per tsonak herrialdez alda tzera?

Zein arazo topa tzen dituzte Es-painiara iristean?

Filma ikusi ondoren, 5 edo 6 la-guneko taldetan, honako galderei eran tzun:

Non gerta tzen da ekin tza?

Zer gai trata tzen ditu filmak?

Nola iristen da Olga Espainiara?

Zein dira Kuba u tzi eta Espai-nian halako bizimodu gogorra paira tzera daramaten arra-zoiak?

Aztertu ezazu filmean azal tzen di-ren emakumeen egoera: Olga, Mari Jo, lantegiko kideak, a tsoa zain tzen duen andrea, lantegiko jabea, Mari

Joren arreba… zein alde eta an -tzekotasun aurki tzen dituzu bere artean? Nola egiten diete aurre ego-era desberdinei?

Protagonistak, zein egoeratan izan dira bereiziak?

Zein da bereizkeriaren zioa: ema-kume ala etorkin izatea?

Gizonezko etorkinak ere laidoak jasan behar izaten dituztela ikus dezakegu. Zein da lantegiko ar-duradunaren jarrera?

Zergatik uste duzu jasaten ditu-ela lantegiko ugazabaren tratu txarrak?

Nondik dator filmaren izenbu-rua?

Une batean Olgak Mari Jori esa-ten dio, gehiago jasan ezin due-nean, nahiago lukeela gizona izan. Zergatik sor tzen zaio nahi hori?

Taldeen eran tzunak amankomu-nean jarri.

1. BALIABIDEA

Ur ga tzatua(Filmaren aurrerakina)

Urtea: 2005

Generoa: Drama

Iraupena: 99 minutu

Zuzendari tza: Pedro Pérez-Rosado

Herrialdea: Espainia eta Puerto Rico

Aktoreak: Juan Carlos Morales, Leire Berrocal, Yoima Valdés, Ofelia Medina, Candela Fernández, Dolores Moltó, Joan Crosas, Elia Enid Cadilla, Bebe Pérez, Empar Ferrer, Albert Forner, Diego Braguinski.

Laburpena: Olga Kubatik Espainiara beka batekin datorren neska bat da, bizi tza berri hobe baten hastapenean dagoelakoan. Baimendutako epea aki tzen zaionean Espainian gera tzen da etorkin ilegal gisa. Bazterkeriaren gorabeherak jasan eta e txera i tzuli ezinean gera tzen da, bizimoduari

nola edo hala aurre egin beharrean.Mari Jo Valen tziako neska bat da; bere familia arazoz josia egon da eta patuak markatu du bere bizi tza. Biak al tzari lantegi batean dihardute, orduko bi euro kobra tzen dituztela. Aukeraz gain dagoen herri garatu batean bere lekua bila tzen bizirauten duten bi kide dira.


http://www.youtube.com/watch?v=ZzhMDAnfle4



2. JARDUERA LEKUALDATUTA-KOEN INGURUKO IKERKETAHelburuak: Estatu baten baitan per tsonek lekualdaketak egitearen zergatiak ezagutu (gatazka armatuei ihes egiteagatik, giza eskubideen urraketarengatik). Jendea lekuz alda tzera behartuta izan den herrialde ba tzuetako berariazko problematika ezagutu.

Alorra: Matematikako irakaslegoari bereziki proposatutako jarduera.

Materialak: Internetera konexioa duten ordenagailuak. “ACNUR-ek lagundutako lekualdatutakoen populazioa” (Ikus: 1. baliabidea) eta “Barne lekualdatutakoak” ACNUR-en artikulua (Ikus: 2. baliabidea).

Datu bilketarako web orri ba tzuk:

ACNUR

Guru tze Gorriaren Nazioarteko Komitea/

Kolonbiaz Amnesty Internationalek eginiko “¡Déjennos en paz!” txostena

Prozedura:

Bi edo hiru laguneko taldetan iker-keta lan bat egin dezaten proposatu ikasleei.

1º) “Barne lekualdatutakoak” ACNUR-en artikuluaren irakurketa-rekin hasi. Irakasleak lekualdatutako per tsona bat zer den eta etorkin eta errefuxiatuekin zein alde duten azal-duko die.

Barra diagrama bat egin herri-alde bakoi tzeko lekualdatuen kopuruak eraku tsiz eta beste bat ehunekoak eraku tsiz.

Herrialde horietan urra tzen diren giza eskubideen barra diagrama egin.

Koadroko herrialdeen lekualdatu-en batazbestekoa eta desbidazio tipikoa aurkitu.

Lekualda tzearen zioak erakusten dituen sektore diagrama bat eta maiztasun taula bat egin.

4º) Egindako lanaren ondorioak at-era eta amankomunean jarri.

2º) A txikita dagoen datu taularen fotokopia bat eman talde bakoi tzari; estatu baten baitan jendea lekualda -tzera behartua zergatik izaten den ikusi eta ikasitakoarekin taula osatu. Irakasleak barne lekualdaketen ar-razoi ohikoenak azalduko ditu (haur-soldaduen errekruta tzea, gehiegike-riak kanpamenduetan) eta ondoko galderari eran tzunez, giza eskubi-deen urraketaz eztabaida sortu.

Zergatik da populazio hau eraso -tzen errazagoa?

3º) Jasotako datuekin ariketak pro-posatu (matematikako ikasleen tzat soilik):

© M

anoo

cher

Deg

hati/

IRIN

29



30

1. BALIABIDEA

Lekualdatutakoen inguruko ikerketa

2. BALIABIDEA

Barne lekualdatutakoak

(*) Populazioa bere estatu barruan lekuz alda tzearen arrazoi ohikoenak. ACNUR-en web orritik lortutako datuak.

Barne lekualdatutakoak (IDP ingele-sezko siglak), errefuxiatuak bezela, bor txakeriazko amaigabeko zurrunbilo batean murgilduak dauden per tsonak dira, meha txuen aurrean instintiboki gatazka inguruetatik edo jazarpen in-guruetatik ihes egiten dutenak.

Asko dira, mundu osoan 26 bat milioi. Errefuxiatuekin duten aldea zera da: errefuxiatu batek bere herrialdetik alde egiterakoan nazioarteko muga guru -tza tzen duenean, errefuxiatu estatusa duela, eta horrenbestez nazioarteko lagun tza eta babesa jaso tzen dituela, baina muga guru tza tzen ez duena, barne lekualdatutako bat da, soilik.

Barne lekualdatutakoei eman nahi zaien lagun tzak hamaika oztopo aurki -

tzen ditu. Hala era gaur egun ACNUR-ek 22 herrialde desberdinetan 14,4 milioi per tsonei ematen die lagun tza. Egun, eztabaidagai dugu jende guzti horri modu eraginkorrean nola lagun-du.

2005. urtean “talde ikuspegi” dei-tutako (ingelesez, cluster approach) lotura handiagoko ikuspegi koordinatu baten bidez heldu zi tzaion arazoari. Gaur egun, gehienetan Nazio Batuen Larrialdietako Lagun tzarako Koor-dinazio Bulegoaren ikuskapenean, ACNUR-en ardurapean dago barne desplazatuen babes eta koka tze be-harren ikuskapen lanik gehiena eta dagoeneko sortuak diren kanpamendu ba tzuen koordinazio eta kudeaketa. Nazio Batuen beste bulego ba tzuk

an tzeko lanak egiten dituzte alor des-berdinetan: ura, elikaduran, osasuna, logistika, telekomunikazioak…

2007. urtean jarri da abian Kongoko Errepublika Demokratikoan, Ugandan, Liberian, Somalian, Txaden, Ertafrikar Errepublikan, Boli Kostan (babes lu-rraldean, solik) Etiopian eta Kolonbian ikuspegi hau.

ACNUR-ek duen kezkarik nagusiene-tako bat da bai lekualdatutakoen tzat bai errefuxiatuen tzat behar adinako baliabide badituela berma tzea da, ikuspegi berriaren ondorioz lagun tzen dituen per tsonen kopuruak egin duen gorakada i tzela dela-eta: 2006. urte-an 20,8 milioit izatetik 2007.urtean 32,9 milioi izatera.

ACNUR-en web orrian artikulu osoa ikusi

Herrialdea Populazioa (biztanleak)

Lekualdatutako populazioa (kopurua)

Lekualdatutako populazioa (ehunekoak)

Arrazoi ohikoenak (*)

Urra tzen diren giza eskubideak

Kolonbia 3.000.000

Irak 2.647.300

Kongoko Errepublika Demokratikoa 1.460.100

Somalia 1.277.200

Sudan 1.201.000

Uganda 853.000

Boli Kosta 684.000

Azerbaijan 230.700

Sri Lanka 504.800

Kenia 404.000

http://www.acnur.org/t3/a-quien-ayuda/desplazados-internos/



3. JARDUERA WELCOMEHelburuak: Inmigrazioaren arrazoiak ezagutu. Per tsonak herrialde jakin batera iristeko beren bizi tza arriskuan jar tzeraino ahalegina egiteko zein arrazoik bul tza tzen dituzten ezagutu. Per-tsona hauek egoera irregularretan daudenean paira tzen dituzten beldur eta errepresioaz jabetu. Helmuga diren herrialdeetan derrigorrezko lagun tza ez ematean lagundu gabeko

adingabeeekin egiten diren irregulartasunak ezagutu. Egoera administratibo irregularrean daudenei lagundu nahi dieten per tsona zein erakundeen problematika aztertu.


Materialak: Philipe Lioret-en filmaren DVD-a eta ikusteko behar den tresneria.

Prozedura:

Filma ikusi ondoren 5 edo 6 la-guneko taldetan banatu ondorengo gaiak azter tzeko:

1. BALIABIDEA

Welcome(Filmaren aurrerakina)


Historia gara tzen den lekua.

Protagonistak Londonera joatea erabaki tzeko dituen arrazoiak.

Bilalek ba al du beste edonork bezalako eskubidea lanbide bat eta e txe duin bat izateko?

Zein etniatakoa da Bilal?

Zer irudi tzen zaizu paperik gabe-koei lagun tzen dietenek sufri tzen duten jazarpena? Nolako giza eskubideen urraketak jasaten dituzte Bilal bezalako per tsonek?

Lagundu gabeko adingabeei er-agiten dieten an tzeko egoerarik ezagu tzen al duzu gure herrial-dean?

Urtea: 2009Generoa: DramaIraupena: 110 minutuZuzendari tza: Philippe LioretHerrialdea: Fran tzia

Aktoreak: Vivent Lindon, Firat Ayverdi, Audrei Dana, Derya Ayverdi, Thierry Godard, Selim Akgul, Firat Celik, Murat Subasi, Olivier Rabourdin, Yannick Renier

Laburpena: Bilal, Irango Kurdistango 17 urteko gazte bat da. Ingalaterrara migratu berria den bere andregaiarekin elkar tzeko Ekialde Hurbila eta Europa zeharkatu du. Baina bere bidaia bat batean geldituko da Man txako kanala guru tza tzea eragozten diotenean. Kanala igeri zeharka tzea erabaki tzen du, eta horretarako udal igerileku batean presta tzen hasten da. Han Simon, bere igeriketa irakaslea, bere emazteaz banan tzen ari dena, ezagu tzen du. Emaztea berreskura -tzeko Bilali babesa eskainiko dio.

31

http://www.youtube.com/watch?v=_WTUPMRo2s0 = welcome

© Amnistía Internacional Publicaciones, 2010C/ Fernando VI, nº 8 – 1º izda.28004 Madridwww.es.amnesty.org

ARGAZKILARITZA KREDITUAK:Argitalpen honetan erabilitako argazkiek es-kubideak ondorengo gorde tzaileek gordeta dituzte:© AI: 3. (goian), 7. (behean), 9. (goian), 18.

(erdian) eta 22. orrialdeak.© AI/Grace González: 6 (behean) eta 8.

orrialdeak.© AI/ Ricardo Ramírez Arriola: 7. (goian) eta

25. orrialdeak.© Akmal Dawi/IRIN: 2. orrialdea.© Allan Gichigi/IRIN: 14. eta 18. (goian)

orrialdeak.© Charles Akena/IRIN: 21. (behean)

orrialdea.© Charlo tte Bohl/Romawood 2010: 4.

orrialdea.© Delari Darabi: 26. orrialdea.© IRIN: 17. (erdian) orrialdea.© Manoocher Deghati/IRIN: 16. (erdian eta

ezkerretan), 17. (goian), 18. (behean), 30 eta 32. orrialdeak.

© Maram Mazen/IRIN: 15. (behean) orrialdea.

© Marc Silver: 6. orrialdea.© Monica Arach/IRIN: 16. (ezkerretan)

orrialdea.© Paul Stephens/IRIN: 9. orrialdea.© Siegfried Modola/IRIN: 17. (behean)

orrialdea.© Tim McKulka/UNMIS: 20. orrialdea.© UNHCR/L. Boldrini: 11. orrialdea.© UNHCR/H. Caux: 3. orrialdea.© UNHCR/A. Di Loreto: 5. orrialdea.© UNHCR/S. Schulman: 10. orrialdea.

Diseinu grafikoa: Yamil Cure.

Amnesty International ikerketa eta aktibismoaren bidez giza eskubideen alde lanean diharduen mugimendu global bat da. Bere ikuspegia Giza Eskubideen Aldarrikapen Uniber-tsalean eta beste zenbait nazioarteko arautan babestuta dauden eskubideak per tsona guztiek goza di tzaketen mundu batena da.

Amnesty International 150 herrialde baino gehiagotan dago kokatuta eta ez du inongo gobernurekin, ideologia politikorekin, interes ekonomikorekin edota erlijio sinesmenekin loturarik. Ez du inongo gobernurik babesten edo eraso tzen, eta era berean, ez ditu ere babestu nahi dituen per tsonen iri tziak babesten ez eraso tzen. Bere interes bakarra giza eskubideen babes inpar -tziala da.

AMNISTÍA INTERNACIONALSECCIÓN ESPAÑOLASecretariado EstatalC/ Fernando VI, 8 - 1º izda.28004 MadridTeléfono: 902 119 [email protected]

Eskubide guztiak gordeak.

Argitalpen honek egile-eskubideak ditu. Edozein moduz kopiatua izan daiteke, taasrik ordaindu gabe, hezkun tza edota giza eskubideen babesa eta susta tzea helburu dituzten ekimenetan, baina ez salmentarako. Eskubideen jabeek era-bilera hauek jakinaraziak izan dakizkien eska tzen dute, hauen eragina ebaluatu ahal izateko. Beste edonola testu hau erabil tzeko, beste argitalpenen batean txerta tzeko edo i tzuli edota molda tzeko, argitale txearen ida tzizko baimena be-harko da.

© Manoocher Deghati/IRIN

http://www.es.amnesty.org

http://www.es.amnesty.org/redescuelas/presentacion/

MUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA · PDF fileirakasleentzako gida mugimenduan dauden pertsonen...

Documents

Transcript of MUGIMENDUAN DAUDEN PERTSONEN GIZA · PDF fileirakasleentzako gida mugimenduan dauden pertsonen...