O libro de MÚSICA Tiroliro para 5.º de Primaria é unha obra colectiva concibida, deseñada e creada no Departamento de Edicións Educativas de Santillana Educación, S. L. / Edicións Obradoiro S. L. dirixido por Teresa Grence Ruiz e Ana M. Guerra Cañizo. Na súa realización participou o seguinte equipo: TEXTOSÁnxela Carril CaldelasMaría Larumbe MartínMiguel Ángel de la Ossa Rebollo ILUSTRACIÓNMercè Canals

EDICIÓNÁnxela Carril Caldelas Juan José Castro DíazInés Reyes FerreroSabina Sánchez de Enciso Defarge EDICIÓN EXECUTIVAEva Herrero González DIRECCIÓN DO PROXECTOMercedes Rubio Cordovés

DIRECCIÓN E COORDINACIÓN EDITORIAL DE PRIMARIAMaite López-Sáez Rodríguez-Piñero

As actividades deste libro non se deben realizar en ningún caso no propio libro. As táboas, os esquemase outros recursos que se inclúen son modelos para que o alumnado os traslade ao seu caderno.

M é t o d o d e f r a u t a

Índice

TRIMESTRETRIMESTRE

1 2

Sesión Páx. Contidos

9 A voz ou o oído? 24O aparello fonador. Narración A voz ou o oído?, M. Larumbe.

Foliada mariñeira, popular.

10 Mídese en tons 26Tons e semitóns. A díese e o becuadro. A nota fa díese no pentagrama.

Mídese en tons, M. Á. de la Ossa.

11 Batucada! 28Os matices de intensidade.

Batucada!, M. Á. de la Ossa.

12 O órgano de Bach 30

Instrumentos de vento con teclado: o acordeón e o órgano.

Wachet auf! Ruft uns die Stimme, J. S. Bach.

13 Vou de roda en roda 32

Danzas tradicionais.

Vou de roda en roda, popular.

14 Smoke on the water 34

O rock and roll. A batería.

Smoke on the water, Deep Purple.

15 Orquestras e coros 36

Coro de cámara e sinfónico. Orquestra de cámara e sinfónica.

Grande é a orquestra, M. Á. de la Ossa.

16 Sonorizando 38A banda sonora no cine. O leitmotiv.

Popurrí de leitmotivs de películas.

Lembramos 40 Repaso dos contidos do trimestre.

Xa sabemos 42 Autoavaliación do segundo trimestre.

Sesión Páx. Contidos

1 Un mundo, moitos instrumentos 4

Música, instrumentos e danzas do mundo. Narración Un mundo, moitos instrumentos,

M. Larumbe. Huahuanacá, popular de Bolivia.

2 Move a batuta 6Denominador numérico de compás.

Prosodias rítmicas, M. Larumbe.

3 Karanga 8Indicación metronómica do tempo nas partituras. O metrónomo.

Karanga, M. Á. de la Ossa.

4 Os fósiles 10

A estrutura dunha peza musical: binaria, ternaria e rondó.

Os fósiles de O carnaval dos animais, C. Saint-Saëns.

5 O aprendiz de bruxo 12

A música descritiva.

O aprendiz de bruxo, P. Dukas.

6 Regueifa 14A anacruse.

Regueifa, popular.

7 Repetimos 16

Casas de repetición de 1.ª e de 2.ª vez. Minueto en sol maior, L. van Beethoven.

Himno da alegría da Sinfonía n.º 9, L. van Beethoven.

8 Rondó do Nadal 18As agrupacións musicais.

Rondó do Nadal, M. Á. de la Ossa.

Lembramos 20 Repaso dos contidos do trimestre.

Xa sabemos 22 Autoavaliación do primeiro trimestre.

TRIMESTRE

3

Sesión Páx. Contidos

17 Así nace unha canción! 44

Profesionais que interveñen na creación e na gravación dunha canción. Narración Así nace unha canción!, M. Larumbe.

Just give me a reason, P!nk.

18 Moito ruído na cidade 46

O aparello auditivo.

Moito ruído na cidade, M. Á. de la Ossa.

19 Autumn leaves 48As alteracións na armadura. O jazz. O saxofón.

Autumn leaves, J. Kosma.

20 O caldeirón 50O caldeirón.

O caldeirón, M. Á. de la Ossa.

21 América 52O teatro musical.

América de West Side story, L. Bernstein.

22 De profesión, luthier! 54

A fabricación de instrumentos musicais.

O luthier, M. Á. de la Ossa.

23 Canon ruidoso 56Niveis de ruído e de benestar. O sonómetro.

Canon ruidoso, M. Á. de la Ossa.

24 Música que comunica 58

A música nos medios de comunicación. A sintonía e o jingle.

Mochilmachín, M. Larumbe.

Lembramos 60 Repaso dos contidos do trimestre.

Xa sabemos 62 Autoavaliación do terceiro trimestre.

Pista de audio. Fragmento audiovisual.

As audicións do alumnado están dispoñibles en www.santillana.es na sección de Música de Primaria.As indicacións numéricas refírense ao material do profesorado: o primeiro número corresponde co trimestre, e o segundo, coa pista.

Un mundo, moitos instrumentosTRIMESTRE

1

1 Coñece instrumentos doutras partes do mundo. Despois, investiga sobre o didjeridú.

1-2

didjeridú

sitar

sanza

djembéfrauta de Pan

banxo

España

Bolivia

India

Australia

Mozambique

Malí

Estados Unidos de América

< 4 >

Sesión 12 Interpreta esta canción popular boliviana e acompaña

a parte A co ostinato. Despois, contesta.

1-3 e 1-4 Aprendemos

A música, os instrumentos e as danzas tradicionais dunha cultura acompañan os traballos, os xogos e os acontecementos importantes das persoas que forman parte desa comunidade.

Gran parte da música tradicional transmitiuse de pais a fillos de forma oral e desde tempos inmemoriais; por iso, contén a sabedoría e a historia dos diferentes pobos do mundo.

- - - pu ri- ni- ni,- u- n- c- si- si- -

™™

ni.- C its c- - tú- t n- m- py.- Be e- n- ru- s - - ni.-

2&

&

Œœ œ œ œ ™œ œ œ œ œ œ œ œ ™œ œ œ

œ œ œ œ œ œ ™œ œ œ œ œœœ œ ™œ œ œ ˙

œ

Hua na cá huahua ah

h ha ka kanja njaa a al a sa

a á ku

Andante

mf

™™

Dum du,- dum. Dum du,- dum.

2& œ ™ œ œ

J‰ œ ™ œ œ

J‰œ

Repetir A.

•  Cantas semicorcheas hai na melodía da parte A?

•  Hai algún signo de prolongación do son na canción?

•  Cantas notas se empregan na melodía? Que tipo de escala forman?

3 Busca un exemplo musical do país que queiras e completa unha ficha coma esta.

1-5

País: Bolivia.

Bandeira:

Localización: América do Sur. Limita ao norte e ao leste con Brasil; ao sur, con Paraguai e Arxentina; e ao oeste, con Chile e Perú.

Instrumento tradicional: frauta de Pan.

Exemplo musical: Ollantay.

A

™™ ™™

&

&

œœœœœ œ œ œ Œ œœœœœ œ œ œ Œ

œœœœœ œ œ œŒ œœœœœ œ œ œ Œ

mp

2œ

B

< 5 >

A voz ou o oído?TRIMESTRE

2

1 Escoita e investiga o significado das palabras que non coñeces.

2-1

< 24 >

Sesión 9

Eu son mariñeiro da beira do mar. Teño unha lanchiña para navegar;para navegar, para navegar.Eu son mariñeiro da beira do mar.

Arrimadiño a unha pena, arrimadiño a unha pena, púxenme a considerar os traballiños que pasan os mariñeiros no mar; os mariñeiros no mar. Ai, lalelo! Ai, lalalalo!

2 Escoita a canción. Que parte se interpreta ao unísono e cal a dúas voces?

2-2 e 2-3 Aprendemos

A voz humana prodúcese do seguinte xeito: ao expirar, o aire que sae dos pulmóns 1 pasa pola larinxe 2 . Alí fai vibrar as cordas vocais 3 , producindo son.

O son da voz amplifícase na boca 4 , nas fosas nasais 5 , na cabeza 6 e na cavidade torácica 7 , que fan unha función similar á da caixa de resonancia dos instrumentos musicais.

65

1

3

2

7

4

4 Identifica cada tipo de voz e indica en que orde soa.

soprano contralto tenor baixo2-4

Para ser bo mariñeiro, para ser bo mariñeiro,tres condicións hai que ter: coñecer o mar e os barcose non ter medo a morrer; e non ter medo a morrer. Ai, lalelo! Ai, lalalalo!

3 Xuntádevos dous, tres ou catro compañeiros da clase para cantar a Foliada mariñeira ao unísono e sen acompañamento musical; gravade un audio da vosa interpretación e valorade a experiencia.

•  Custouche controlar a respiración ao tempo que cantabas?

•  Vocalizastes ben a letra da canción? Enténdese na gravación o que cantades?

•  Pareceuche doado cantar ao unísono? Por que? •  Cantas voces ten a agrupación vocal que formastes? Como se denomina

ese tipo de agrupación?

< 25 >

Así nace unha canción!TRIMESTRE

3

gravación de instrumentos gravación de voces mestura e masterización

composición elaboración de arranxosDETRÁS DAS CANCIÓNS QUE ESCOITAS, ESTÁN A CREATIVIDADE

E O TRABALLO DE MOITOS PROFESIONAIS. COÑECE AS ETAPAS DO SEU PROCESO

DE CREACIÓN!

1 Sigue a narración.

3-1

< 44 >

Sesión 172 Interpreta o retrouso de Just give me a reason. Despois, contesta.

3-2 e 3-3

•  Cal é o tempo da peza?

•  En que tipo de compás está escrita?

•  Hai algunha alteración na partitura? Cantas veces aparece e que notas afecta?

•  Cantos signos de prolongación do son hai?

Just me rea son,- - bit’s e nough.- sec ond,- -we’re not

Andante

we can learn to in.- It’s in the stars. It’s writ ten- in thbeen e scars on our hearts.

We’re not we ca learn loveand a gain to n.-

44&

&

&

œ œ œ œœ œœ œ œ œ œ# œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ# œ œ

œ œ œ œœ ™ œ œ œ œ ‰

‰

œJ

J

œ œ œœ œ œ œ œ# œ œ œ œ œ

œ œ œ œ# œ œ œ œ œ œœ ™ œ œ œ œ œ Ó™

ive a

a galoveand

a jg aust itl tle Just bro ken, just bent,

-bro ken, just bent,

™™

Œ

Œ

Aprendemos

A persoa que se encarga de realizar o arranxo musical a partir da peza orixinal chámase arranxador ou arranxadora. Para iso, elixe os instrumentos que soarán na versión definitiva e prepara as partituras que interpretará cadaquén.

Pola súa parte, o técnico ou técnica de son é quen se encarga das gravacións no estudio de gravación. Despois, cun equipo especializado, edita o material gravado e axusta os distintos elementos ata conseguir unha mestura final equilibrada.

3 Investiga e completa no teu caderno.

Título: Just give me a reason.

Intérpretes:

Compositores:

Álbum ao que pertence:

< 45 >

Toca con Quico 2 Suxeición da frauta de pico. Os dedos na frauta, M. Larumbe. dó-re-mi-fa-sol-la-si

A tempo 3 A articulación. Tartarugas de O carnaval dos animais, C. Saint-Saëns. Cancán de Orfeo nos infernos, J. Offenbach. dó-re-mi-fa-sol-la-si-dó’

Outra vez! Outro re! 4 Como tocar a nota re agudo. Ratpenat, popular de Alemaña. sol-la-si-dó’-re’

Scarborough fair 5 Interpretación a varias voces. Scarborough fair, popular de Inglaterra. dó-re-mi-fa-sol-la-si-dó’-re’

O reno Rodolfo 6 Repaso do aprendido. Rudolph the red-nosed reindeer, J. Marks. re-mi-fa-sol-la-si-dó’-re’

All my loving 7 Repaso do aprendido. All my loving, J. Lennon e P. McCartney. dó-re-mi-fa-sol-la-si-dó’

Rondó en re 8 Repaso do aprendido. Rondó en re, M. Larumbe. re-mi-fa-sol-la-si-dó’-re’

What makes you beautiful 9 Repaso do aprendido. What makes you beautiful, C. Falk, R. Yacoub e S. Kotecha. dó-fa-sol-la-dó’-re’

Ese fa díese! 10 Como tocar a nota fa díese. Pintxo, pintxo, popular do País Vasco. re-mi-fa -sol-la-si-dó’-re’

I like the flowers 11 Repaso do aprendido. I like the flowers, popular de Inglaterra. Nkosi Sikelel' iAfrica, E. Sontonga.

re-mi-fa -sol-la-si-dó’-re’

Tant m’abelis 12 Repaso do aprendido. Tant m’abelis, B. de Palau. dó-re-mi-fa -sol-la-si-dó’-re’

Over the rainbow 13 Repaso do aprendido. Over the rainbow, H. Arlen. dó-re-mi-fa-fa -sol-la-si-dó’-re’

A saia da Carolina 14 Repaso do aprendido. A saia da Carolina, popular. Jingle Vacaciones Santillana, M. P. González

dó-re-mi-fa-sol-la

Mamma mia! 15 Repaso do aprendido. Mamma mia!, ABBA. re-mi-fa -sol-la-si-dó'-re’

ÍndiceTítulo Páx. Contidos Práctica musical Notas na frauta

•

•

•

•

•

< 2>< 2>

2 Canta e toca cos dedos ben colocados.

4-1 e 4-2

1 Lembra como é a túa frauta de pico.

Toca con Quico

Faise así!

Para tocar correctamente:•  Coloca a man esquerda

e tapa o portavoz co polgar. O dedo maimiño, que non se usa, debe estar relaxado.

•  Coloca a man dereita debaixo e tapa o último burato co maimiño.

•  Usa a xema dos dedos para cubrir ben os buratos, pero sen apertar.

corpo

cabeza

56

7

12

34

portavoz

embocadura

bisel

OLA! SON QUICO. ACÓRDASTE DE MIN?

ESTA É A MIÑA FRAUTA DE PICO. É UN INSTRUMENTO DE VENTO

MADEIRA. O SEU SON PRODÚCESE CANDO O AIRE QUE SOPRAS

CHOCA CONTRA O BISEL.

U no_es- el si, dos es el la la, tres es el sol, sol, la, si, , sol.

Moderato

Cua tro_es- el fa, cin co_es- el mi, seis es el re y_el me ñi- que_el- do.

44&

&

œ œ œ ˙ œ œ œ ˙ œ œ œ ˙ œ œ œ œ ˙

œ œ œ ˙ œ œ œ ˙ œ œ œ ˙ œ œ œ œ ˙™™

5

6

7

1

2

3

4

Un é o si, dous é o la, tres é o sol, sol, la, si, la, sol.

Ca - tro_é o fa, cin-co_é o mi, seis é o re e_o mai-mi-ño_o dó.