T.C. BA~BAKANLIK VAKIFLAR GENEL M0D0RL0G0

(li'l'; ~ ' -

T.C. BA§BAKANLIK YURTDISI TE.IRKLER VEAJ<RA!IA TOPI.UllllO..AR ~KANUCI

~rt~ BALKANLARDA OSMANLI VAKIFLARI VE ESERLERI

.:.JJ ULUSLARARASI SEMPOZYUMU

~~m~~~L 0~~~~~~ ~l~l~ ~ www.balkansempozyumu.gov.tr

ANKARA - 2012

Do~. Dr. Orlin SABEV (Orhan SALiH)* !

!8~lGA~~SltM~ 9 [D)A (Q)§MA~l~ ~A~~F ~UlllUI?~AN!ERJE!Ri~NlOlE~ B~~Ri tOlRi~lE~: 5@1fy<ffi MH.nmtu.H~u.D Ebn.nbJ(e~dw 1Ef~ u1J{d]o

Kui«.ll[O)~alml®S~ (~ 7/7/7/)

Bulgaristanl1n 1878 y1l1nda baglmslzllga kavu~tugunda yeni kurulan devletin s1n1rlannda Osman II miras1 olarak buyuk Qapta el. yazmalan ve matbu kitaplar hazinesi kal m1~t1r. Bugun Sofya Ulusal KUtuphanesi $arkiyat Bolumulnde saklanan bu hazineye ait 3800 civannda eser mevcuttur.

Bulgaristan'm 1878 y1lmda bag1ms1zllga kavu~tugunda yeni kurulan devletin s1mrlannda Os­manll miras1 olarak bOyOk 9apta el yazmalan ve matbu kitaplar hazinesi kalm1~t1r. BugOn Sofya Ulusal KOtophanesi $arkiyat BoiOmO'nde saklanan bu hazineye ait 3800 civannda eser mev­

cuttur. Kitaplann 90gu Samakov, Vidin, Kostendil, $umnu, Lof9a, Sofya gibi Osmanll donemi Bulgaristan topraklamida onemli MOsiOman merkezlerinde kurulan vak1f kOtophanelerinin ko-

leksiyonlan olu~turuyordu. Baz1 koleksiyonlar ise Sofya d1~mdaki Zi~tova, Rus9uk, Razgrat, Filibe vs gibi merkezlerde bulunan yerel ar§Jiv dairelerinde veya kamu kOtOphanelerinde sak­lanmaktadlrlar.

Bu olaganOstO zengin kitap hazinesi hakkmdaki ilk ara§Jtlrmalar Osman Nuri Peremecj1 ve Cevdet t;ulpan'a2 aittir. ilk detayll ara§ltlrma ise Mihaila Stajnova'nm 1982 y1lmda bas1lan 9a-

Bulgaristan Bilimler Akademisi, Balkan Ara~!Irmalan EnstitOsO. Osman Nuri Peremeci, Tuna Boyu Tarihi, Istanbul, 1942.

2 Cevdet <;ulpan, "Balkanlar'da Osmanh Devri TOrk KO!Ophaneleri," Turk KOitorO, IV/37 -48, 1965-1966, s. 418-425.

.,,

Balkanlarda Osmanh v~an ve Eserten Ulus!ararasJ Sempozyumu I 297

1 ..

\ : ..

h§masJdlr.3 Bu ara9t1rmada Vidin'deki Sofu Hasan Aga (1728) ve Pasbanzade Osman Pa§a

(1217/1802-1803), Samakov'taki Mehmet HOsrev Pa§a (1256/1840-1841), Kostendil'deki Mol­

lazade Mehmet Aga (1271/1854-1855), Sofya'daki Sofu Mehmet Pa§a (954/1548) ve Kad1

Seyfullah Efendi (1566), T1rnova'daki Arpa Emini Hac1 Ali Aga (1176/1762), Eski Zagra'daki

Hamza Bey (15 yy.), Plevne'deki Gazi Mihaloglu Ali Bey (19 yy.), Filibe'deki Sultan II. Murat

(1421-1451), ~ehabeddin Pa§a (1445) ve isfendiyaroglu Ismail Bey, Zi§tova'daki DarOssaade

Agas1 Hac1 Be§ir Aga (1154/1741), Varna'da ve Pirevadi'deki vak1f kotOphaneleri hakkmda bilgi

verilmi§tir. Ismail ErOnsal'm 1 988'de bas1lan TOrk KOtophaneleri Tarihi ba§hkh ara§tlrmasm­

da ise4 Sofya'daki Sofu Mehmet Pa§a (954/1548)5, Zi§tova'daki Hac1 Be§ir Aga, T1rnova'daki

Hac1 Ali Aga (1176/1762), Filibe'deki Filibeli Osman Aga (1164/1750-51) ve Es-Seyyid Orner

Aga (1193/1779), Silistre'deki Abdullahagazade Halil Aga (1239/1823-24) vak1f kOtOphaneleri

hakkmda yeni k1ymetli bilgiler verilmi§tir. Stoyanka Kend~rova'nm Samakov Mehmet HOsrev

Pa§a (1256/1840-1841) KOtophanesi hakkmda ki kitab1 da onemli katk1lar saglamaktad1r.6 Yine

Stoyanka Kenderova'nm·bazJ Osmanh vak1f kOtophaneleri ile ilgili 9ah§malannm dJ§Jnda, Zorka

lvanova ile Anka Stoilova'nm baz1 ara§tlrmalan da kayda degerdir?

Aynca Vidin'deki Sultan II. Ahmet (1691-1695), T1rnova'daki Hac1 Ali Aga (1176/1762), Sof­

ya'daki MOftOier Mustafa ve Mehmet Efendiler (18. yy.), Rus9uk'taki Mirza Mehmet Sait Pa§a

(1254/1839), Razgrat'taki Maktullbrahim Pa9a (19. yy.) ve $umnu'daki $erif Halil Pa§a (1744)

vak1f kOtophaneleri hakkmda 9all§malanm da baz1 bilinmeyen ar§iv kaynaklann1 gOn l§Jgma

kavu§tu rmu9tu r. 8

Bu bildiride ise 1777 y1hnda MOftO Ebubekir Efendi'nin 1777 y1hnda Sofya'da kurdugu kOtopha­

nesi hakkmda daha etrafh bilgi verilecektir.

Ebubekir Efendi'nin 2 Zilhicce 1190/12 Ocak 1777 tarihli vakfiyesi 1190/1776-1777 y11ina ait

alan Sofya kad1 sicilline kaydedilmi§tir.9 Vakfiyede 174 cilt vakfedilen kitabm listesi de mevcut-

3 Mihaila Stajnova, Osmanskite biblioteki v ba/garskite zemi XV-XIX vek, Sofia, 1982; Mihaila Stajnova, .,Ottoman Libraries in Vidin," Etudes ba/kaniques, 2, 1979, s. 54-69; Mihaila Stainova, .Quelques notes sur Ia bibliotheque ottomane de Mehmed Husrev Pa§a a Samokov." Rocznlk Orientalistyczny, XLIV/1, 1985, s. 59-63; Mihaila Stajnova, .,Niakoi svedenia i predania za biblioteki v Tarnovo po vreme na osmanskoto vladichestvo," lzsledvania v chest na profesor doctor Hristo Gandev, Sofia·, 1983, s. 173-178.

4 ·.l 5 6

7

8

Ismail E. Eronsal, Turk KOtophaneleri Tarihi. II. Kurulu§tan Tanzimata kadar Osman/1 Vaklf KOtophaneleri (ikinci bask1), Ankara, 1991.

Bk. Ismail Eren, "~imar Sinan'm Sofya'da Bilinmiyen Eseri," Beige/erie TOrk Tarihi Dergisi, 8, 1968, s. 66-70. Stoyanka Kenderova, Knigi, biblioteki i chitatelski interesi sred samokovskite miusiulmani (XVIII-XIX vek), Sofia, 2002; [Stoyanka Kenderova], Bibliotheques et livres musulmans dans /es territoires balkaniques de /'Empire ottomane. Le cas de Samakov (XVII/e -premiere moitie du X/Xe siecle). These preparee en vue de doctoral en "Histoire et civilisations de I'Europea presentee par Stoyanka Kenderova, dirigee par Paul Dumont, Strasbourg: Universite Marc Bloch, 2000 (2002).

Bu konuda daha etrafh bilgi i9in bk. Orlin Sabev, "Bulgaristan'daki Osmanh Yaz1h KOitOrOnO lnceleyen Bulgar Tarihyaz1m1," TOrl<iye Ara§tmnalan Literator Dergisi (TAL/D), 15, 2010, 263-280. Orlin Sabev, "Stari balgarski rakopisi i osmanski biblioteki v Tamovo," Traditsii i priemstvenost v Ba/garia i na Balkanite prez srednite vekove. lzsledvania i materiali ot mejdunarodnata nauchna konferentsia v chest na 60-godishninata na prof. din Jordan Andreev, 14-15 mai 1999 g. V. Tamovo, Veliko Tamovo, 2003, s."' 622-639; Orlin Sabev, . Novi arhivni danni za osmanski biblioteki v balgarskite zemi," Proceedings of the International Symposium on Islamic Civilisation in the Balkans, Sofia, April 21-23, 2000, Rama M. Z. Keilani, S. Todorova (haz.), Istanbul, 2002, s. 223-239; Orlin Sabev, "Osmanki obshtestveni biblioteki v Sofia (Novi arhivni svedenia ot XVIII-XIX vek)," lstorichesko badeshte, 1-2, 2002, s. 191-207; Orlin Sabev, "Bir Hayrat ve Nostalji Eseri: :;>umnu'daki Tombul Cami KOIIiyesi ve Banisi $erif Halil Pa§a'nm Vakfettigi Kitap Katalogu," Enjeux_politiques, economiques et militaires en mer Noire (X/Ve-XX/e siecles), etudes a Ia memoire de Mihail Guboglu, Faruk Bilici, lonel Candea, and Anca Popescu (haz.), Bra"ila, 2007, s. 557-583; Orlin Sabev, "Miusiulmanskoto bogoslovsko uchilishte (medrese) I bibliotekata pri Tombul Djamia v Shumen: uchebna programa i literatura (1744 g.)," lstoriata i knigite kato priatesltvo. Sbornik v pamet·na Mitko Lachev, Nadia Danova, Svetlana lvanova, Hristo Temelski (haz.), Sofia, 2007, s. 249-272.

9 Sofya Ulusal KOtOphanesi $arkiyat Bi:iiOmO, S 25, v. 39a.

298 I Ball<anlarda Osman!' Val<!ilan ve Es911eri U:Us'araras1 Sempozytmu

tur. Ba$ka bir Sofya kadr sicilline kaydedilen Ebubekir Efendi'nifl 9 Zilkade 1192/29 Kasrm 1778

tarihli tereke detterinde10 ise hic;bir kitap bulunmadrgrna gore, bu zatrn oiGmOnden yakla~rk iki yrl

ewel tom kitaplannr vakfetmi~ oldugu tahll}in edilebilir. Aslrnda terekesinde kaydedilen mirasrn

2 713 360 akc;elik toplam degerPI, gOnGmOze ula~an Sofya tereke detterlerinin arasrnda en kry­

metli miraslardan biridir. MOttO, iki ev, 22 dOkkan, Gc; kahvehane, iki su degirmeni, bir degirmen

ve bir bostana sahipti. Bunun dr~rnda neredeyse bu mallann degerine yakrn miktarda degi~ik

~ahrslara odOnc; para da vermi~tir. MGttGnGn zengin oldugunu gosteren diger bir kanrt ise Mils­

lime ve Mahbube adrnda olan iki kansrnrn varoldugudur.12

Ebubekir Efendi motto dr~rnda mGderristi. Sofya sicilline kaydedilen 16 Cemazeyilewel1164/12

Nisan 1751 tarihli bir davanrn 13 ve 1179/1765-66 yrhf'!a a it Sofya sicilline kaydedilen birkac; dava­

lann ~ahitlerinin arasrnda mGderris Seyyit EI-Hac Ebubekir Efendi adh ~ahrs da yer almaktadrr.14

Yine Ebubekir'in ismi gec;tigi diger bazr sicil kayrtlanndan hareketle15 mGttOnOn Mart 1751- Mart

1757 tarihleri arasmda hacca gittigi ve dolayrsryla el-hac unvanrnr aldrgr anla~rlmaktadrr.

Ebubekir Efendi'nin zenginligi herhalde babasr Seyyit Mehmet Aga'dan kaynaklanryordu. As­

linda motto vefat ettiginde fazla ya~h olmamr~ olmahdrr c;OnkO varislerin arasrnda iki kansr ile

yeti~kin olan oglu SeyyitAbdurrahman' rn dr~rnda babas~oSeyyit MehmetAga da vard1.

Ebubekir Efendi'nin mOderris ve mOttO olmasr vakfettigi kitaplarmrn konusuna da mantrkh olarak

yansrmaktadrr. Kitaplann c;ogu f1k1h {25 cilt), f1k1h usuiO (5 cilt), fetva mecmualan (18 cilt), hadis

(15 cilt), nahiv {10 cilt), akait (7 cilt), mantrk (7 cilt), tefsir {6 cilt), adab (6 cilt), kelam (5 cilt), be­

lagat (3 cilt) gibi esas islami bilim alanlanndand1. Bunlann dr~rnda Ebubekir ~fendi'nin vakfettigi

kitaplannm arasrnda oc;:er cilt tarih, felsefe, astronomi ve matematik eserleri ve bir cilt cografya

kitabr bulunmakta idi. Aynr zamanda 5 nOsha biyografik (tezkere) ve en azmdan iki nOsha ansik­

lopedik eserler de mevcuttu. Kitaplann arasmda bulunan Ibrahim es-Saktzi'nin Ali ei-Kari'ye (o.

1605)ait ve akait konulan Ozerinde olan HizbtJ'I-A'zam adh esere 1134/1772'de kal.eme aldrgr

FeyztJ'I-Erham adlt ~erhinin16 iki nOshasr (Bk. Ek, no: 80 t.1 85) MOttO Ebubekir Efendi'nin yeni

yazrlan eserlerden haberdar oldugunu gostermektedir. Aynr zamanda rilOftO, ya~adrgt bolgeye

ait Ke~fi Efendi es-Samakovi (o. 1747) ve Bali Efendi es-Sofyavi (16. yy.) gibi bazr yerli mOellif­

lerin kitaplarrndan nOshalanna da sahipti (Bk. Ek, no: 85, 120).

Aynt zamanda Ebubekir Efendi'nin vakfettigi kitaplannrn arasmda 1726 yrhnda istanbul'da ku­

rulan MOtefferika Matbaasr'nda17 basrlan Takvim Tarihi, Vanku/u Wgat1 ve Ferheng-i $uuri gibi

bazr kitaplardan nOshalar da bulunmakta idi (Bk. Ek, no: 102, 118, 119).

Ebubekir Efendi'nin vakfjyesinde koyulan ~artlara gore yeni kurulan vakfrn mOtevellisi ve kOtop- .,

hanecisi kendisi olacaktr. Bunun dr~rnda Sofya ulemasr bu kOtOphaneden Ebubekir Efendi'nin

sadece kendisi sonuna kadar okumu~ oldugu kitaplan talep edebileceklerdi. Aynca vefatrndan

sonra oglu Seyyit Abdurrahman ve onun ogullan vakfrn mOtevellisi ve kiltOphanecisi olacaklar-

10 Sofya Ulusal KiitOphanesi ~arkiyat BOIOmO, S 173, v. 10a.

11 Asll deger 2 543 340 akc;edir. Bk. Sofya Ulusal KotOphanesi ~arkiyat BoiOmO, S 173, v. 10b. 12 Sofya Ulusal KOtOphanesi ~arkiyat BoiOmO, S 173, v. 10a.

13 Sofya Ulusal KOtOphanesi ~arkiyat BoiOmO, S 17, s. 38-39.

14 Sofya Ulusal KOtophanesi ~arkiyat BoiOmO, S 22, s. 65, 75-76. 15 Sofya Ulusal KotOphanesi ~arkiyat BoiOmO, S 21 , s. 88, beige I (1175/1761); s. 138 (1176/1762); s. 139

(1176/1762 r.); s. 140 (1176/ 1762); S 16, s. 86.

16 Bk. Topkap1 Saray1 MOzesi KOtOphanesi Arapc;a Yazmalar Katalogu, F. E. Karatay (haz.), ciit 3, Istanbul, 1966,s. 294,no:5590.

17 Matbaa hakkmda bk. Orlin Sabev, Ibrahim MOteferrika ya da Ilk Osmanll Matbaa SerOveni (1726-1746). Yeniden Degerlendirme, Istanbul, 2006.

~ ~

d1.18 Bu ~artlara gore mi.iftuni.in kendi kitaplanm topluma yarar saglamak i<;in vakfettigi halde

kurdugu vak1f ki.iti.iphanesinin mi.itevellisi ve ki.itGphanecisi olunca, i.istelik heni.iz sonuna kadar

okumad!QI kitaplan ba~kas1 tarafmdan talep edilemeyince boyle ~artlarla kurulan vak1f kuti.ipha­

nesi yan ozel yan toplumsal bir statu kazanm1~ olmu~ gibi gori.inmektedir.

s·u durum vak,lf mi.iessesinde ozel ile toplumsal 91karlann arasmda uyum sagtand1gma dair

ilgin<; bir orne!< te~kil etmektedir.

EK: Sofya MUftilsU Es-5eyyit EI-Hac Ebubekir Efendi'nin 1777 tarihinde vakfettigi kitap­larm listesi (Sofya Ulusal KUtUphanesi §arkiyat BolumU, Siciller Koleksiyonu: S 25, v. 39a-b)

No Kitabm Ba§hg• Cilt Konu

1 Mushaf-1 :;>erif 1 Ku'ran

2 Tefsir-i EbOssu'Od 1 Tefsir

3 Tefsir-i lbn-i Hazin 3 Tefsir

4 Tefsir-i Celaleyn 1 Tefsir

5 Tefsir-i COzO'n-Nisa-yt lsamOddin ma' Risale-i lsti'are li's-Semerkandi 1 Tefsir

6 Ha~iye-i Tefsir-i cozo'n-Nisaii-Beyzavi li'I-MOfti ei-Hadimi ma'

2 Tefsir ve Ftkth Ha~iyetO'd-DOrer minO'I-Gurer li'l-mOfti el-merkum

7 MetnO'I-Buhari 3 Hadis

8 $erh0'1-Buhari li'I-Kastalani 6 Hadis

9 Metn-i Ibn Mace fi'l-kOtObO's-site 1 Had is

10 Ha~iye-i evaiiQ'I-Beyzavi li-Davud Efendi 1 Tefsir

11 :;>erhO'~-:?emailli-Molla 'Ali ei-Kari 1 Hadis

12 Mirkat :?erhO'I-Mi~kelat li-Molla 'Ali ei-Kari 3 Had is

13 Ha~iye-i NuhbetO'I-fiker li-Molla 'Ali ei-KarT 1 Hadis UsuiO

14 $erhO'I-Mesabihi'I-Bagavi li-lbnO'I-Melik 1 Hadis

15 :;>erhO'I-Cami'O's-sagir li'I-Manavi (?) 1 . Hadls

16 $erhO'I-Ehadisi'l-erba'inO'n-neveviye li'l-(?) 1 Hadis

~7 Metno·~-$ifai'I-Kadt el-'lyaz 1 Hadis

1? MevahibO'I-LedOnniyye 1 $iir I Tasawuf

19 $erhO'~-!?ifa-yJ $ehabeddin 2 Had is

20 $erh0'~-:;>ita li-Molla 'Ali ei-Kari 1 Hadls

18 Sofya Ulusal KO!Ophanesi $arkiyat BoiOmO, v. 39a: "Hafen medine-i Sofya'da me'zun bi.'l-ifta-yt ftkhi Es­Seyyid el-Mc Ebubekir Efendi ibni Es-Seyyid Mehmed Aga edamellahu te'a/a fedai/ehu ... vakf-1 sahih-i mil'ebbed ve habs-1 sarlh-1 muhal/ed ile vakf ve habs idilb §Oyle §art ve ta'yin ey/edim ki: Madam ki kendilm labis-i 1/bas-1 hayat ofam kendim miltevel/i ve haftz-t kiltob ofub hukuk-t vakfa milra'at idilb kiltob-i mevkufeyi ··· kendilm motal'a ve tetebbu' eyfedigimden sonra medine-i mezburede mevcud 'ufema efendifer dahi motal'a ve tedrls ve t'a/im ve istiktab a istinsah ve mukabele ir;un taleb ider olduklarmda yedlerlnden li'ecW'f-istisak tezkere a/ub matlublart olan kitablart verem hususuyla kOWb-i mevkufe-i fennden kOtab-i ftkhiyye ve TOrki ve 'Arabi fetvalar medine-i mezburede fevtimden sonra me'zun bi'l-ifta olan efendilere /i-ecta'J-isti'mal verite ve dahl ecl-i milsemma hulul idOb kendim dar-t fenadan dar-t bekaya intikal itdigimde ogfum Seyyid 'Abdurrahman Efendi ve evlad-t uta ve en silf/ yerime mutevelli ve haftz-t kOtab olalar ve be/de-i mezbure 'u/emasma /i-ec/0'1-mutal'a ve't-t'a/im kOtab-i mevkufeyi virOb vakfa milra'at /defer ve belde-i mezburede me'zun bi'l-ifta olan efendi ve mahkeme-i §erlfede ba§katib olan efendiler hisbetullahi'l-milta'al nflZirO'f-vakf ofafar el-iyaz-t bi'llahu te'afa neslim milnkartz ofdukda hakim-i §er'-i enver hazretferl tarafmdan esfaftmdan merhum $8§1 (?) Mustafa Efendi'nin kitablarma her kim miltevel/i ve haftz-t kiltilb ofur ise of kimesrre benim dahl kOtob-1 mevkufeme miltevelli ve haftz-t kOtab ofa ... "

300 /Balkanlarda Osmanl1 VaXiflan ve Ese~eri Uuslararas1 Sempozyumu

21 ~erhO'I-Ehadisi'l-erba'in li'I-Birgivi ve'I-'Akkermani rn.a· Fetava-yt Ibn

1 Hadis,

Nuceyrn ve MecrnO'atO'I-Hafid (?) Ftkth (Fetva) ~ ?

22 $erh0'1-'Akaid 1 Aka it

23 $erh0'1-'Adudiyye rna' Ha~Jye li'I-Halhali li'I-Celaleddin ed-Dai 1 Akalt

24 Hii~iye-i $erhO'I-'Akaid 11'1-Hayall 1 Aka it

25 Ha~iye-i $erhO'I-'Akaid 11-Mehrned bin Ebu $erif (?) 1 Aka it

26 $erhO'I-(?) li'I-Hayali rna' $erh0'1-Bed-i Ernali li Molla 'Ali ei-Kiiri 1 Aka it

27 $erhO'I-Mevaktf li-Seyyid e~-$erif 1 Kelarn

28 $erh0'(?) bi-ha li-TOrki li'l-rnerhOrn Haci Davud Efendi 1 ?

29 Tavzih $erhO't-Tenkih li-Sadru'~-$eri'a 1 Ftkth UsuiO

30 TefsirO't-Tenkih li-Kerniilpa~azade 1 Ftkth

31 Mi'rat $erh0'1-Mirkat li-Molla HOsrev 1 Ftkth

32 Telvih Ha~iyetil't-Tavzih li-S'adeddin 1 Ftkth UsuiO

33 Hidaye rninO'I-ftkh 1 Ftkth

34 'lnayet $erh0'1-Hidiiye 1 Ftkth

35 DOrer-i Gurer li-Molla HOsrev 1 Ftkth

36 Ha~iyetO'l-DOrer li-(?) . 1 Ftkth

37 DOrrO'I-Hazar 1 Ftkth

38 DOrrO'I-MOnteka $erhO'I-MOiteka 1 Ftkth

39 $erhO'I-MOiteka li-$eyhizade li'l-rne~.hOr be-Darnad 1 Ftkth

40 MetnU'I-E~bah 1 Ftkth

41 Ha~iyetU'I-E~bah li'I-Harnavi (?) 1 Ftkth

42 El-fetav~i'I-Hayriye li'l- (?) 1 Ftkth (Fetva)

43 El-fetavai'I-Ankaravi 1 Ftkth (Fetva)

44 Fetava li-Kadri Efendi 1 Ftkth (Fetva)

45 MecrnO'atu'I-Resail 1 Mecrnua

46 Fetava Minyeto'I-MOfti 1 Ftkth (Fetva)

47 Kuhistani 1 Ftkth

48 Fetava-yt MOeyyedzade 1 Ftkth (Fetva)

49 Fetava-yt Siraciyye rna' Fetava-yt Sarfiyye 1 Ftkth (Fetva)

50 MuinU'I-HOkkam 1 Ftkth

51 !TashihatU'I-feraiz 1 Ftkth

52 $erhO'I-ManzOme li-lbno·~-$ihne 1 Ftkth

53 Feraid $erhU'I-Kenz ila'n-ntsf 1 Ftkth

54 ROhO'I-$urOh 'aJe's-Siraciyye 1 Ftkth

55 $erhU's-Seyyid 'ale's-Siraciyye 1 Ftkth

56 Fetava-yt 'Ali Efendi rna' Fetava-yt Seyyid Rtza 1 Ftkth (Fetva)

57 (?)'Ali Efendi 1 Ftkth (Fetva)

58 Fetava-yt 'Abdurrahirn Efendi 1 Ftkth (Fetva)

59 Fetava-yt EbOssu'Od 1 Ftkth (Fetva)

60 Fetava-yt Yahya Efendi 1 Ftkth (Fetva)

61 Fetava-yt 'Attaullah Efendi 1 Ftkth (Fetva)

62 BehyetO'I-fetava 1 Ftkth (Fetva)

63 Fetava-yt $ehid Feyzullah Efendi rna' Fetava-yt Niyazi Efendi rna'

1 Ftkth (Fetva) Seyyid Rtza Efendi

64 MizanO'I-rnOr'abin li-Seyyldizade (?) 1 ?

65 Metn-i lsbato'l-vacib li-Celal ed-Divani rna' $erh-i Hanefi 1 Aka it

Balkan'aroa Osma.-i Val¢.!811 va Eserteri lJust.araraSI Sempozyt:rrlJ I 301

66 Ha!iiyetO'I-Mir 'ale't-Tehzib 1 Adab 67 Ha!iiyetO'I-Mir 'ale'I-Mab 1 Adab

68 MetnO'I-Velediyye 1 Mant1k

69 Metn-i HOseyin Efendi rna' §erh ve Ha!iiye li'I-Ferdi 1 Adab 70 ~erhO'I-Kutb 'ale'!i-$emsiyye 1 Manhk

71 HikmetO'I-'ayn 1 Felsefe

72 ~erhO'I-Hid~ye minO'I-hikmet li'l-(?) .. 1 Felsefe 73 Metn-i Mutitasar-1 MOnteha 1 F1k1h UsuiO

74 §erh-i Muhtasar-1 MOnteha rna' §erh li-s-Seyyid 1 F1k1h UsuiO

75 §erhO'I-<;agmini minO'I-Hey'etO'I-Kadl zade er-ROmi 1 Astronomi 76 $erh-i E§kal-i Te'sis minO'I-hendese 1 Geometri

77 Hey' el-i lslamiye rna' ResaiiO'r-rub' ve'l-usturliib 1 Astronomi

78 Bahaiyye minO'I-hisab 1 Hesap

79 (?) minO'I-hisab ' 1 Hesap

80 FeyzO'I-ErMm §erh-i HarbO'I-a'zim li-Molla 'Ali ei-Kari rna' en-noksan 1 limO hal

81 KOI Ahmed min'OI-mant1k 1 Manhk

82 MecmO'atO'I-Resail 1 Mecmua

83 Hatayi 'ale'I-MuhtasarO'I-Me'ani ' 1 Be lag at

84 'lsam li'I-Vazi'yye rna' (?) 1 Vazve?

85 FeyzO'I-Erhiim rna' er-Resail li'I-Ke!ifi el-merhOm es-Samakovi 1 llmOhal ve Risale

86 Risale-i Adabiyye li'I-HOseyin Efendi 1 A dab

87 §erh-i Risale-i Ecza-y1 v'aziyye (?) ve'l-makOiati'l-

a!iire li'l-merhOm Davud Efendi 1 Vaz

88 KOI Ahmed 'ale'I-Hayali 1 Kelam

89 K1t'a min KM1hiin 1 F1k1h

90 MetnO'I-Mirkiit 1 Had is

91 Motevassit 'ale'I-Katiye 1 Nahiv

92 EnisO'I-Fukaha 1 Tasawuf(?)

93 Dede mecmO'as1 1 Mecmua

94 Kafiye §erh-i SOdi 1 Nahiv

95 Mugni'I-Lebib 1 Nahiv

96 (?) §erh-i Mugni'I-Lebib 1 Nahiv

97 Miz.anO'I-'ulom 1 Ansiklopedi

98 Fetava-y1 TOrkiyye 1 F1k1h (Fetva)

99 Mir EbO'I-Feth minO'I-adab rna' metn-i TOrki 1 Adab ve TOrk9e metin

,100 Mirkat Risalesi 1 Had is

101 §em'i 'ale'I-BOstan 1 $iir

102 Takvim Tarihi li-Katib <;elebi 1 Tarih

103 MecmO'atO'r-Resailli-Ta!ik6prizade 1 Mecmua .:

104 §ekaik-i N'umaniyye 1 Tezkere

105 lzeyl-i §ekaik 1 Tezkere

106 lfarih-i Karamani 1 Tarih

107 NetaicO'I-fOnOn 1 Ansiklopedi

108 HadikatO'l-vOzera 1 Tezkere

109 Tarih-i Giril 1 Tarih

110 Risale fi Beyan-i Nil 1 Cografya

111 Metn-i MOiahhasO'I-Hey'et rna' §erh 1 Astronomi

112 lmtihanO'I-Ezkiya - 1 Nahiv

113 Ha§iyetO'I-Imtihiin li'I-Atavi 1 Nahiv

114 §erhO'I-Kafiye li'I-Molla Cami 1 ' Nahiv

115 §erhO'I-Izhiir li'I-Atavi 1 Nahiv

302 1 Ba'l<artarda OsiTI3J'lil Va.!qf!an vs Essr'.;ri U.us!arar8SI Ssrr.p:)Z)\Jin.l

116 Kafiye ma' Misbah ma' 'Avamil-i Curcani 1 Nahiv

117 Mecmu'atO'I-Kavanini'I-Muta'allikat bi'l-araziO'I-

1 Mecmua ve ln§a ~miriye ma' MOn§e'at-1 Bali <;:elebi el-merhum

118 Vankulu 1 LOg at

119 LOgat-1 LisanO'I-'acem el-me§hur be-Ferheng-i $u'Ori 2 LOg at

120 ~erhO'I-'AdOd li-$eyh Bali Efendi es-Sofyavi 1 Aka it

121 ~ekmilet (?) Davud Efendi el-merhOm ma' MevzO'atO'I-Kebiri li-Molla 'Ali

1 Hadis (?) ei-Kari ve ma' (?) li-merhOm ei-Hadimi

SahifetO'I-Ahmediyye ti Be§met(?)O'I-Muhammediyye ma' es-SiracO'I-F1k1h

122 ~ahhac fi HakaiktO'I-harac ve ma' KenzO'I-esrar ve lamihO'I-efkar ve ma' 1 Tezkere

'Tabakat0'1-$emsiyye ei-Hanefiyye

123 Kavanin-i mut'alla, fetava 1 F1k1h (Fetva)

124 Mir EbO'I-feth ma' Ha§iyetO'I-'Isam 1 Nahiv

125 FasT (?) $erh-i DelaiiO'I-Hayrat 1 llmOhal

126 Ha§iyetO'I-'Imad li-Kutbuddin 1 Belagat (?)

127 Harac-1 EbO YusOf 1 F1k1h

128 $erh-l F1khO'I-ekber li-Molla 'Ali ei-Kari . 1 Kelam

129 K1t'a min UigatO'I-Fars 1 LOg at 130 K1t'a minO'l-FOrs - 1 Farsc;:a grameri 131 LOgat-1 <;:elebi 1 LOgat 132 El-lhyat (?) $erh-i Mekas1d 1 Kelam 133 Hayali, $erh-i Nevebiyye (?) 1 Kelam 134 Metn-i Tel his minO'I-me'anT 1 Belagat 135 KanOnname 1 Kanun 136 Halebi-i sagir 1 F1k1h 137 EcvibetO'l-fOnOn 1 Ansiklopedi 138 Hayriyye li-Bali (?) <;:elebi 1 Ahlak 139 Risale minO't-tasawuf 1 Tasawuf 140 Metn-i Muhtasar-1 MOnteha 1 F1k1h UsuiO 141 Celal'ale't-Tehzib 1 Mant1k

142 Ha§iye 'ale'I-Kutb, Siyer-i $erif 1 Belagat, Peygamber

Biyografisi 143 Kitab-1 CevahirO'd-dOrer li-$eyh 'Adurrahman Safrani 1 ?

144 $ems-i M'arif-i Sugra 1 Dua veTIIs1m

145 $erh0'§-$emsiyye minO'I-mantlk li-S'adeddin 1 Mantlk

146 ~acO't-Teracim fi TabakatO'I-Hanefiyye li'l-'alamet-i Kas1m bin (?) 1 Tezkere

147 ~asvirat minO'I-mantJk 1 Mantlk

148 $erh-l Tehzib li-Mir EbO'I-Feth minO'I-manbk 1 Mant1k

149 ~asvirat ma' metnO'I-Isagoci 1 Mantlk

150 K1sasO'I-Enbiya 1 Peygamberler

Biyografisi 151 $erh-i HikmetO'I-'ayn li-MObarek§ah 1 Felsefe 152 $erh-i $ahidi 1 LOg at 153 $erhO'I-Keydani li'I-Kuhistani 1 F1k1h 154 Ha§iyetO'I-Mirzacan 1 Kelam

155 ~·arifat li-Seyyid $erif 1 LOg at

156 Fetava-y1 'Adliyye 1 F1k1h (Fetva)

157 ~ak'atO'I-mOfteyn e§·§ehir be-Kadri Efendi 1 F1k1h

158 ~dab mecmO'as1 1 Adab

159 BedrO'I-va'azin-i mev'iza 1 Vaz

~oplam cilt 174

Balkanlarda Osmanl1 Va~an ve Eserlerl Ulus!araras1 Sempozyumu 1 303