MINERALAK

Kontzeptua: ELEMENTU KIMIKOEN KONBINAZIO KIMIKOEZ; HAU DA, MOLEKULEZ EGINDAKO SOLIDOAK DIRA. HARRIAK OSATZEN DUTE.

EZAUGARRIAK:

1. SUBSTANTZIA NATURALAK DIRA.

2. JATORRI EZ-ORGANIKOA DUTE

3. KONPOSIZIO KIMIKO HOMOGENEOA DUTE (MINERALEN ZATI GUZTIAK SUBSTANTZIA BERBERAZ OSATUAK DAUDE)

KONPOSIZIOA:

1. OSAGAIAK: SUBSTANTZIA PURUAK DIRA MOLEKULA MOTA BAKAR BAT DUTE.

EZPURUTASUNA (BATZUETAN BESTE SUBSTANTZIA BAT AGERTZEN DA ETA KASU HORRETAN BARIETATEA DEITZEN ZAIO MINERALARI)

2. ANTOLAMENDUA: OSAGAIAK; HAU DA MOLEKULAK, ANTOLATUAK EGOTEN DIRA

- ORDENATU GABE BADAUDE (MINERAL AMORFOA DA)

- ORDENEAN BADAUDE, MATERIA KRISTALINOAK OSATZEN DUTE (MINERAL KRISTALDUAK). AURPEGIAK, ERPINAK ETA ERTZAK BADITUZTE KRISTALAK DERITZE

MINERALEN JATORRIA:

1. BALDINTZAK: Osagaiak kantitate nahikoan egotea Osagaiak temperatura egokian egotea Denbora igarotzea (milaka urte)

a) Lurraren gainazalean: Uretan disolbatuta dauden zenbait substantziaren kristaltzea. Igeltsua eta kaltzia

b) Lurrazalaren barnealdean: Harri urtuen masen barruan edo presio eta temperatura altuen eraginpean sortzen dira mineralak.

MINERALEN PROPIETATEAK:

KOLOREA: ARGI ZURIZ ARGITUTA ISLATZEN DUEN ARGI MOTA

DISTIRA: ARGIA ISLATZEKO MODUA (METALIKOA, BEIRAKADA, KOIPETSUA MATEA)

GOGORTASUNA: BESTE MINERALAK MARRA EZ DEZATEN EGITEN DUEN ERRESISTENTZIA (MOHS-ESKALA)

MARRAREN KOLOREA: MARRA EGITEAN SORTZEN DEN HAUTSAREN KOLOREA.

ESFOLIAZIOA: APURTZEAN SORTZEN DUTEN ZATIAREN FORMA

MOHS- ESKALA:

MINERAL GOGORTASUNA ADIERAZTEKO 1ETIK 10RA BITARTEKO ZENBAKIAK OSOAK ETA HAMARTARRAK ERABILTZEN DIRA.

Harriak

Kontzeptua:

Elkarri lotutako mineral zatiz osatutako solidoak dira.

Mineral berdinez osatuta badaude, mineralbakarrak esango diegu.

Hiru harri mota daude: sedimentarioak, magmatikoak eta metamorfikoak.

Harrien erabilerak

• Eraikuntzarako material gisa : Harri asko euren gogortasuna, isolatzaileak izatea edota beste ezaugarriengatik oso aproposak dira eraikuntzarako (arbela, granitoa..), edo zenbait material lortzeko à zementua (kareharritik), eskiola (igeltsu harritik), material zeramikoak (buztinetik..)

• Apaingarriak egiteko: marmola etab. eskulturak egiteko (lantzeko erraza da eta disdira ederra du).

• Ontziak egiteko: zeramikagintzan buztin harriak erabiltzen dira (modelatu eta gero egosten dira gogortasuna emateko)

• Erregai gisa : Ikatza, petrolioa eta honen deribatuak erregai gisa erabiltzen dira (ibilgailuetan,.)

• Industria kimikoan ; petrolioaren deribatuak plastikoak, pinturak, etab. egiteko erabiltzen dira.