Metodo Metodo ZientifikoaZientifikoaMetodo Metodo ZientifikoaZientifikoa

ZIENTZIA, egunean ezagutzen dugun moduan, aurrez planifikatutako lanari esker garatu da.

Lan horrek bilaketa-lan bat izanik prozedura

gero eta konplexuagoak izaten ditu, eta beraz, gizakiaren adimena eskatzen du.

Lan zientifikoak zientzialariari: arazoei aurre egiteko fenomenoak azaltzeko aurkikuntzak egiteko ondorio orokorrak ateratzeko

aukera ematen dio.

ZIENTZIA, egunean ezagutzen dugun moduan, aurrez planifikatutako lanari esker garatu da.

Lan horrek bilaketa-lan bat izanik prozedura

gero eta konplexuagoak izaten ditu, eta beraz, gizakiaren adimena eskatzen du.

Lan zientifikoak zientzialariari: arazoei aurre egiteko fenomenoak azaltzeko aurkikuntzak egiteko ondorio orokorrak ateratzeko

aukera ematen dio.

Metodo zientifikoaren Metodo zientifikoaren urratsakurratsak

BehatzeaBehatzea, fenomenoak era kritikoan eta , fenomenoak era kritikoan eta zehaztasunez, agertzen diren moduan aztertzea zehaztasunez, agertzen diren moduan aztertzea da. da.

Zer fenomeno al dira behatu?.... Zer fenomeno al dira behatu?....

Infinitoak!!. Infinitoak!!. Baliteke iturri batetik tantaka ateratzen den urak zure Baliteke iturri batetik tantaka ateratzen den urak zure arreta erakartzea eta zuk jakin nahi izatea zenbat ur arreta erakartzea eta zuk jakin nahi izatea zenbat ur galtzen den ordu batean, edo egun batean, edo galtzen den ordu batean, edo egun batean, edo hilabete batean…hilabete batean…

Hau da, behaketa daukagun irrikaren arabera Hau da, behaketa daukagun irrikaren arabera egongo da.egongo da.

BehatzeaBehatzea, fenomenoak era kritikoan eta , fenomenoak era kritikoan eta zehaztasunez, agertzen diren moduan aztertzea zehaztasunez, agertzen diren moduan aztertzea da. da.

Zer fenomeno al dira behatu?.... Zer fenomeno al dira behatu?....

Infinitoak!!. Infinitoak!!. Baliteke iturri batetik tantaka ateratzen den urak zure Baliteke iturri batetik tantaka ateratzen den urak zure arreta erakartzea eta zuk jakin nahi izatea zenbat ur arreta erakartzea eta zuk jakin nahi izatea zenbat ur galtzen den ordu batean, edo egun batean, edo galtzen den ordu batean, edo egun batean, edo hilabete batean…hilabete batean…

Hau da, behaketa daukagun irrikaren arabera Hau da, behaketa daukagun irrikaren arabera egongo da.egongo da.

1. urratsa: BEHAKETA1. urratsa: BEHAKETA

Behatzeaz hitz egiten denean, Behatzeaz hitz egiten denean, besteak beste, “begiratu” behar besteak beste, “begiratu” behar dela esan nahi da: itxura, dela esan nahi da: itxura, tamaina, kolorea,…tamaina, kolorea,…

Askotan, Askotan, lupalupa eta eta mikroskopioamikroskopioa bezalako instrumentuak erabili bezalako instrumentuak erabili behar dira. Horiek behar dira. Horiek behatutakoaren tamaina behatutakoaren tamaina handitzen dute, eta horrela bere handitzen dute, eta horrela bere ezaugarriak xeheago ikus ezaugarriak xeheago ikus daitezke. daitezke.

Besate kasu batzuetan Besate kasu batzuetan neurgailuneurgailu batzuen batzuen laguntza behar dugu. laguntza behar dugu.

Adibidez, Adibidez, objektu baten tamainaren objektu baten tamainaren aldaketaaldaketa, behatu nahi bada., behatu nahi bada.

BEHATZEAK, ZIENTZIA ARLOAN, ZENTZUMEN

GUZTIAK GEHI TREBETASUNA

ERABILTZEA ESAN NAHI DU,

GERTAKARIEN, OBJEKTUEN,

FENOMENOEN ETA IZAKI BIZIDUNEN EZAGUTZA LORTU

AHAL IZATEKO.

Gertakari edo fenomeno bat Gertakari edo fenomeno bat behatzerakoan, behatzerakoan, zalantzakzalantzak sortzen sortzen badizkigu, arazo baten aurrean gaude:badizkigu, arazo baten aurrean gaude:

- Zergatik gertatzen da…? - Zergatik gertatzen da…?

- Nola gertatzen da…? - Nola gertatzen da…?

- Zer eragileren menpe dago gertatze - Zer eragileren menpe dago gertatze hori…?hori…?

2. urratsa: GALDERAK 2. urratsa: GALDERAK FORMULATZEAFORMULATZEA

¿Nola formulatu arazo bat?¿Nola formulatu arazo bat?

Arazo bat ezezagun bat balitz Arazo bat ezezagun bat balitz bezala planteatu behar da: bezala planteatu behar da: Nola…?, zer eratan…?, Nola…?, zer eratan…?, zeintzuk…? zeintzuk…?

Arazo batek, suposizioen Arazo batek, suposizioen bidez, erantzun posible bat bidez, erantzun posible bat (edo batzuk) ematera eraman (edo batzuk) ematera eraman behar gaitu, behar gaitu,

Arazo batek ekintza praktikoen Arazo batek ekintza praktikoen bidezko erantzunak lortzeko bidezko erantzunak lortzeko aukera eman behar du; bai aukera eman behar du; bai liburutegianliburutegian zein zein laboratorioanlaboratorioan edo edo landa-lanarenlanda-lanaren bitartezbitartez. .

Gertaera bat azaltzeko Gertaera bat azaltzeko ideia bat daideia bat da. . Egiaztatu beharko den baieztapen Egiaztatu beharko den baieztapen bat izango da.bat izango da.

Egiaztatze horren emaitzek Egiaztatze horren emaitzek erabakiko dute ea onartu, eraldatu erabakiko dute ea onartu, eraldatu edo baztertu beharko den. edo baztertu beharko den.

Hipotesia horrela formulatzen da:Hipotesia horrela formulatzen da:

3. urratsa: HIPOTESIA3. urratsa: HIPOTESIA

Baldin eta (“zerbait” horrela bada)…………,Baldin eta (“zerbait” horrela bada)…………, orduan orduan (horrek esan nahi du)………………(horrek esan nahi du)………………

Hipotesian, planteatzen dugunean Hipotesian, planteatzen dugunean “baldin eta”“baldin eta” (zerbait horrela (zerbait horrela bada)bada), horrek esan nahi du , horrek esan nahi du jarraian jarraian suposiziosuposizio bat datorrela. bat datorrela.

Suposizio bat, zientzian, beti egia Suposizio bat, zientzian, beti egia den baieztapen bat kontsideratzen den baieztapen bat kontsideratzen da.da.

Suposizioak eguneroko bizitzan ere egiten Suposizioak eguneroko bizitzan ere egiten ditugu:ditugu:

•ikasten dugu nota onak aterako ditugula ikasten dugu nota onak aterako ditugula suposatzen dugulako. suposatzen dugulako.

•kaleak, zebra-bideetatik zeharkatzen kaleak, zebra-bideetatik zeharkatzen ditugu, gurutzatzeko lekurik seguruenak ditugu, gurutzatzeko lekurik seguruenak direla suposatzen dugulako.direla suposatzen dugulako.

Hipotesiak, Hipotesiak, “orduan”“orduan” hitzaren ondoren, hitzaren ondoren, iragarpeniragarpen batekin jarraitu behar du; hau da, batekin jarraitu behar du; hau da, aurreko suposizioa zuzena izanez gero, aurreko suposizioa zuzena izanez gero, gerta zitekeen guztia izango litzateke gerta zitekeen guztia izango litzateke iragarpen hori.iragarpen hori.

Adibideak:Adibideak:- - SUPOSIZIOASUPOSIZIOA: : Baldin etaBaldin eta ikasteak eragina badu ikasteak eragina badu eskolako noteetan…eskolako noteetan… - - IRAGARPENAIRAGARPENA: : orduanorduan, egunero denbora gehiago , egunero denbora gehiago ikasiz gero emaitza hobeagoak aterako ditugu. ikasiz gero emaitza hobeagoak aterako ditugu.

- - SUPOSIZIOASUPOSIZIOA:: Baldin etaBaldin eta haziak haziak eguratseko baldintza egoki batzuen menpe eguratseko baldintza egoki batzuen menpe hozitu egiten badira,…hozitu egiten badira,…- - IRAGARPENAIRAGARPENA:: orduanorduan, eguratseko , eguratseko baldintza horien pean jarriz gero errezago baldintza horien pean jarriz gero errezago hozitu egingo dira.hozitu egingo dira.

Etapa honetan esperimentu bat sortu Etapa honetan esperimentu bat sortu behar da. Zertarako? Hasierako arazoaren behar da. Zertarako? Hasierako arazoaren aurrean egindako hipotesia egiaztatzeko. aurrean egindako hipotesia egiaztatzeko.

Esperiementuaren diseinu horrek eduki Esperiementuaren diseinu horrek eduki behar du:behar du:

Erabili beharreko Erabili beharreko materialakmaterialak eta eta tresnaktresnak. .

Esperimentua garatu ahal izateko Esperimentua garatu ahal izateko prozeduraprozedura..

4. urratsa: DISEINU 4. urratsa: DISEINU ESPERIMENTALAESPERIMENTALA

Diseinu esperimentalak Diseinu esperimentalak argiaargia izan behar izan behar du: edozein pertsona errepikatzeko gai du: edozein pertsona errepikatzeko gai izateko, beraz, ahal bada, marrazkiren edo izateko, beraz, ahal bada, marrazkiren edo eskemaren batek lagunduta joan behar du.eskemaren batek lagunduta joan behar du.

Honetan, zientzialariak jasotzen ditu Honetan, zientzialariak jasotzen ditu esperimentuan lortutakoa. esperimentuan lortutakoa.

Emaitzak Emaitzak behaketakbehaketak izan daitezke izan daitezke (adibidez, (adibidez, haziak jasotako itxura aldaketakhaziak jasotako itxura aldaketak). ). Edo Edo izan daitezke izan daitezke datuakdatuak ((landare berrietako landare berrietako sustraien edo zurtoinen hazkundea, sustraien edo zurtoinen hazkundea, zentimetrotanzentimetrotan,…),…)..

5. urratsa: EMAITZAK 5. urratsa: EMAITZAK

Datuak tauletan adierazi Datuak tauletan adierazi behar dira, gero behar dira, gero grafikoak eraikitzeko. grafikoak eraikitzeko.

Adibidea:Adibidea:

““Baba landarearen Baba landarearen hazkuntza “hazkuntza “

EgunaEguna SustraiaSustraialuzera (cm)luzera (cm)

ZurtoinaZurtoinaluzeraluzera (cm)(cm)

11 00 00

33 11 00

55 1,51,5 0,50,5

77 2,52,5 1,51,5

99 33 22

1111 4,54,5 2,52,5

1313 55 3,53,5

1515 55 4,54,5

1717 5,55,5 66

GrafikoaGrafikoa“altuera vs. adina”“altuera vs. adina”

• Lan esperimentala bukatu ondoren, Lan esperimentala bukatu ondoren, lortutako emaitzak eta behaketak lortutako emaitzak eta behaketak analizatuanalizatu eta eta eztabaidatueztabaidatu behar dira, gure hipotesiari behar dira, gure hipotesiari eusteko edo baztertzeko. eusteko edo baztertzeko.

• Aldi beran ere, ahal da joan Aldi beran ere, ahal da joan txostenatxostena eraikitzen. eraikitzen.

Txosten zientifikoaTxosten zientifikoa

Txosten batek eduki behar ditu:Txosten batek eduki behar ditu:- Azala- Azala- Sarrera- Sarrera- Hipotesiaren azalpena - Hipotesiaren azalpena - Ekintzeen diseinua - Ekintzeen diseinua - Emaitzak- Emaitzak- Emaitzen interpretazioa- Emaitzen interpretazioa- Ondorioak- Ondorioak- Bibliografia- Bibliografia

a)a) AzalaAzala (Lehen orrialdean): lanaren (Lehen orrialdean): lanaren identifikatzea.identifikatzea.

b)b) SarreraSarrera: : azalpen txikia non bertan esan azalpen txikia non bertan esan behar den zein den aztertu den arazoa, behar den zein den aztertu den arazoa, lan horrekin lortu nahi diren helburuak lan horrekin lortu nahi diren helburuak eta gauzatutako ekintzak. eta gauzatutako ekintzak.

c)c) Hipotesiaren azalpena.Hipotesiaren azalpena.

d)d) EkintzeenEkintzeen diseinuadiseinua: bertan azaldu behar da : bertan azaldu behar da garbi:garbi:

a)a) Erabilitako Erabilitako materialen zerrendamaterialen zerrendab)b) Landutako Landutako prozedurakprozedurak

e)e) EmaitzakEmaitzak: : bertan, ekintza desberdinak bertan, ekintza desberdinak garatutakoan lortutako behaketak, emaitzak, garatutakoan lortutako behaketak, emaitzak, neurketak,… deskribatzen dira. neurketak,… deskribatzen dira. Neurketak datu-tauletan (bakoitza bere zenbakiaz Neurketak datu-tauletan (bakoitza bere zenbakiaz eta izenburuaz) antolatu behar dira. Grafikoak ere eta izenburuaz) antolatu behar dira. Grafikoak ere berdin antolatu behar dira.berdin antolatu behar dira.

f)f) Emaitzen interpretazioaEmaitzen interpretazioa:: atal hau atal hau garrantzitsuenetariko bat da, izan ere, bertan garrantzitsuenetariko bat da, izan ere, bertan datuen arteko erlazioa azaldu behar da:datuen arteko erlazioa azaldu behar da:

Lortutako emaitzen eta behaketen Lortutako emaitzen eta behaketen interpretazioa. interpretazioa.

Interpretazioa sakona bada eta emaitzen arteko Interpretazioa sakona bada eta emaitzen arteko erlazio sendokoa, ikertzaileei oinarrizko erlazio sendokoa, ikertzaileei oinarrizko informazioa utziko die planteatutako hipotesia informazioa utziko die planteatutako hipotesia baieztatzeko edo errefusatzeko. baieztatzeko edo errefusatzeko.

g)g) OndorioakOndorioak: : “f” puntuan eginiko analisi “f” puntuan eginiko analisi guztiekin ahalko da ondorioztatu ea hipotesia guztiekin ahalko da ondorioztatu ea hipotesia egia ala gezurra ote zen. Bi kasuetan egia ala gezurra ote zen. Bi kasuetan argudiatu beharko da zergatik bata ala argudiatu beharko da zergatik bata ala bestea.bestea.

h)h) BibliografiaBibliografia: : erabilitako informazio iturri erabilitako informazio iturri desberdinak adierazi beharko dira.desberdinak adierazi beharko dira.

Beraz, Beraz, METODO ZIENTIFIKOAMETODO ZIENTIFIKOA::

1- Behaketak

2- Galderak formulatzea (zalantzak,...)

3- Hipotesia : suposizioa eta iragarpena)

4- Diseinu esperimentala

5- Emaitzak

6- Txosten zientifikoa lanaren izenburua sarrera (aztertu beharreko arazoa) hipotesiaren azalpena ekintzeen diseunua emaitzak emaitzen interpretazioa ondorioak bibliografia

Gertakariak, Gertakariak, objektuak, objektuak, fenomenoak,…fenomenoak,…

BEHATUBEHATU

Sortutako Sortutako zalantzak zure zalantzak zure

buruari buruari

GALDETUGALDETU HipotesiakHipotesiak

FORMULATUFORMULATU

Ikerketa Ikerketa esperimentalaesperimentala

DISEINATUDISEINATU

Ikerketari laguntzeko Ikerketari laguntzeko

INFORMAZIO-ITURRI INFORMAZIO-ITURRI FIDAGARRIAK FIDAGARRIAK erabilierabili

Lortutako emaitzak Lortutako emaitzak besteekinbesteekin

KOMENTATUKOMENTATU

Informazioa era Informazioa era egokianegokian

ANTOLATUANTOLATUEsperimentuakEsperimentuak

ERREPIKATUERREPIKATU

PENTSATU PENTSATU ea zure ea zure esperimentuak beste zenbait esperimentuak beste zenbait galderari erantzuteko balio ote galderari erantzuteko balio ote duenduen

Egin txostena eta Egin txostena eta emaneman

ZENTZUZKO ZENTZUZKO AZALPENAKAZALPENAK