1

2013urtea 3. ALEA

Martxoak 19

18. KORRIKA “Euskara elkarri emateko” asmoarekin sartu zen

Mendillorri auzoan, martxoaren 15ean, arratsaldeko 3ak aldera.

menditxiki

18.korrika,ostiral arratsaldean, hilak 15, sartu

zen Mendillorri auzoan eta Mendigoiti ikas-

tetxearen parean jende mordoa izan zen eus-

kararen alde bildu zena.

ARANTXA - IRATXE

Ostiral arratsaldean, 3ak aldera Mendigoitiko guraso, ikasle eta irakasle asko bildu ziren Ko-rrikari ongi etorria emateko. Gorraizko Kontzejuan, lekukoa hartzeko prest zeuden 6. mailako Asier, Goizane eta Oihane. Atzerapen pixka batekin iritsi zen korrika gure ikastetxearen parera eta urduritasuna kentze-ko euskararen aldeko lelo asko entzun ziren. “Ttipi-ttapa, ttipi-ttapa...kORRIKA! Hemen gaude, euskararen alde! eta antzekoak. Azkenean, helduek Asierri lekukoa pasa eta 6.mailako guraso, ikasle eta irakasleek korrikan parte hartu zuten. Oso gustura ibili ginen denak baina ibilbide motza gelditu zitzaigun... ikasleei, batez ere.

DORDOKA ERRALDOI BAT LAGUN BERRIA DUTE HAUR HEZKUNTZAKO IKASLEEK SAIOA- IRATI

Mendigoiti ikastetxean dordoka handi bat ekarri dute haur hezkuntzara eta guztientza-ko lagun berria bihurtu da. Mendigoitiko ikastetxean Mireia izeneko bost urteko neska batek, dordoka erraldoi bat ikastetxera eraman du.

Mireiak eta bere gelakoek dordokari janaria ematen diote eta oso ongi zaintzen dute. Dor-dokak Tina du izena eta lau urte ditu.Tina oso handia da eta kaxa batean sartzen dute,bertan gustora egoteko.

Tina oso pozik omen dago Mendigoitiko ikaslee-kin. Asko zaintzen omen dute eta. Nahi duenak bisitatzeko aukera du!

2

O R R I A L D E A 2 M E N D I T X I K I

XABIER LAREQUI

Iñaki perurena Leitzan(Nafarroa)1.956-ko irailaren 23anjaio zen.Iñaki Perurena historiako harri-jasotzaile handienetariko bat da,oso famatua munduan.Harri-jasotzailef amatua izateaz gain,aktore,olerkari,bertsolari,eskultore eta histo-riazalea da. Haurtzarotik harri-jasotzeko zaletasuna zuen arren,bere familiak ez zuen nahi,eta hasieran ez-kutuka ibiltzen zen.Aizkoran ere hasi zen,eta 16 urtekin gazte mailako txapelketa irabazi zuen.20 urtekin erabaki zuen kirolaria izatea.harriak-jasotzen bere markarik onenak hauek dira: -Bi eskuekin kilo gehien jaso dituen bigarren harri-jasotzailea da,marka hori 1.994-ko otsailaren 5ean lortu zuen. -Esku batekin berea da markarik one-na,267kilorekin. Munduko harri-jasotzaile markarik onena lortu zuen. Aktore lanbideari dagokionez Goenkale euskal telebibistako tele saioan parte hartu du urte asko-tan. Iñaki Perurena munduan zehar erakustal diak egin ditu eta herri-kirolak eta euskal kultura

zabaldu du.(Japonian eta Estatu Batuetan esate baterako). Gaur egun,bere jarduerarik nagusiena Peru Harrin dago.Peru Harri mendian dagoen Iñaki Pe-rurenaren harri-museoa da.Peru Harrin bere bizit-zan zehar egindako harrizko eskultura erraldoiz beteta dago.Eskulturak egoteaz gain Euskal Herri-ko kulturak eta aintzinako bizimoduen tresnak, jantziak...daude.Iñaki Perurena bere familiarekin bizi da Peru Harrin. Iñaki Perurenak harriak historiaren lekukoak direla eta zehaski Euskal Herriko pasarte asko kontatu ahal dutela esaten du.Bere hitzetan:”harriak mint-zatzen dira ixiltasunean”.

ASIER ARME�DARIZ

Edurne Pasaban Lizarribar Tolo-

san,(Gipuzkoan)jaio zen 1973ko Abuztuaren

1ean.Alpinista gipuzkoarra,munduko hamalau zort-

zimilakoak igo dituen lehen emakumea da.Hego

Koreako federazioak Edurne Pasaban izendatu zu-

ten 14 zortzimilakoak igotzen lehenengo emaku-

mea.2001eko maiatzaren 23an lortu zuen munduko

gailurrik altuena igotzea,Everest

(8.848metro);oxigeno artifizialaren laguntzaz balia-

tuta.

2005eko urriaren 5ean,Manaslu igo zuen,bere

hamaikagarren zortzimilakoa eta Gerlinde Kalten-

brunner austriarra eta Nives Meroi italiarra berdin-

du zituen.

2009ko maiatzaren 18an Kangchenjungara igo zen,

Juanito Oiarzabal eta Kinga Baranowska poloniarra

ere berarekin zirelarik.12 zortzimilako egin dituen

lehen emakumea izan zen une hartan.Oh Eun-

Sunek 3 egun lehenago egin zuen mendi hura,baina

bere 10.zortzimilakoa zuen.Gerlinde Kaltenbrunne-

rrek, berriz,2egun barru berdindu zuen Pasa-

ban,Lhotse igo zuenean.Badirudi italiarrak igoere-

kin,jarraitzeko asmoak dituela.

Edurneren babesle ofiziala TVE da eta “Al filo de

lo imposible”programak igoeratan lagundu dio.Iaz

Euskal Herritar Unibertsal Saria irabazi zuen.Gaur

egun Bartzelonan bizi da.

Hauek dira 14 zortzimilako mendien izenak:

Everest • Makalu

• Cho Oyu

• Lhotse

• GasherbrumII

• GasherbrumI

• K2

• Nanga Parbat

• Broad Peak

• Dhaula giri

• Manaslu

• Kangchenjunga

• Annapurna

• Shisha Pag-

ma

3 O R R I A L D E A 3

2 0 1 3 U R T E A 3 . A L E A

ELKARRIZKETA

Ana Unanue kazetaria izan zen baina gaur egun Mendigoiti eskolako ingelesako irakaslea da.Oso jatorra eta alaia da eta umore ona du.

Nongoa zara? Zestoan jaio nintzen, Gipuzkoan. Non bizi zara? Orain Navarrerian (Iruñean) bizi naiz, duela 19 urte. Zenbat urte dituzu? 44 urte ditut baino, laister 45 beteko ditut. Txikitan zer izan nahi zenuen ? Gerra korresponsala edo artista izan nahi nuen. Non egin zenituen kazetariaren ikaske-tak? Kazetaritza ikasi nuen hemen, Nafarroko unibertsitatean. Zenbat urtekin hasi zinen kazetariaren lanarekin? Nahiko gazte... 21 urte izango nituen. Zergaitik aukeratu zenuen kazetariaren lana? Txikitan pentsatu nuen kazetariaren lana bidaiatzeko balioko zitzaidala, asko gustat-zen zait. Zergaitik utzi zenuen kazetariaren la-na? Pixka bat aspertu nintzen, politika egiten nuen eta kokoteraino bukatu nuen. Beste lanaren bat egin duzu kazetariaz gain ? Ingelesako irakaslea.

Zer nahiago duzu kazetaritza edo inge-lesako irakaslea?

-Momentu honetan nahiago dut irakasle izan baino

pozten naiz kazetaritza egin izanaz. Pozik joaten al zara lanera? Bai, irteeretan ez baina etorri beti pozik etortzen naiz. Asko gustatzen al zaizu zure lana? (Asperen) Bai orokorrean gustatzen zait. Erronka handia da

irakastea, batzuetan nekagarria da, ener-gia askorekin etorri behar zara baina tru-kean asko jasotzen duzu. Noiz etorri zinen Mendigoitira lan egite-ra? Irailako ikasturtean, hasieran etorri nint-zen. Zer pentsatu zenuen Mendigoitin lan egin zenuen lehenengo aldiz? Oso eskola goxoa izango zela txikia dela-ko eta bitxia. Mendigoiti ez beste eskoletan egin du-zu lana? Bai. Egon nintzen Jaso ikastolan eta Ber-nat Etxepare eskolan. Zer gustatzen zaizu egitea zure aisial-dian? Irakurtzea, txirrindulaz ibiltzea, zinemara joatea eta lagunekin egotea.

Ane,Olaia,Beñat,Xabier eta Iker.U

Ana Unanue:

“Momentu honetan nahiago dut

irakaslea izan baino pozten naiz

kazetaritza egin izanaz.”

4

Lisboa Iberiar Penintsulan dago. Portugalen

hiriburua eta hiri haun-

diena da. Iruñetik 917km-tara dago. Tajoren

bokalean kokatuta dago.

Bertara iristeko, modu asko daude: trenez,

hegazkinez, itsasontziz eta autoz. Gazteiztik,

Burgostik, Valladolidtik, Salamancatik eta

gero muga pasatu ondoren Castelo Branco-

tik eta Sintratik, Lisboara heldu arte.

Lisboa 2.600.000 biztanle ditu. Lisboa Iruña

baino haundiagoa da, baina Madril baino

txikiagoa. Lisboa hiri zaharra, polita eta tu-

ristikoa da. Jendea munduko leku guztietatik

etortzen da eta atsegina eta jatorra da.

Lisboa goitik behera ezagutzeko modurik

onena tranbia hartzea da. Lisboa, monumen-

tu garrantzitsuak ditu: Hasteko, alde zaha-

rrean, mendixka gainean Sao Jorge gaztelua

ikusi ahal da. Gaztelu horietatik ia hiri osoa

ikus dateke. Hurbil, Lisboako katedrala,

Sea, bizitatzea gomendatzen dizuegu.

Honez gain,

Lisboa, plaza politak ditu: Praca do Comér-

cio, Praca do Rossio... Oso inguru polita da,

mugimendu asko dagoelako: jatetxeak, mar-

golariak, musika... Gero, Tajo erriberrara

joan ahal gara. Portugal XVI. mendean

munduko potentzia haundiena izan zuen.

Horregatik, hemen ikus daiteke Belengo

Dorrea eta Prado dos descubrimentos.

Baina, dudarik gabe Belemdik joan aurretik,

Pasteis de Belem gozotegira sartzea gomen-

datzen dizuegu, bertan Lisboako gozorik go-

zoena aurkituko duzue “pastel de nata” dela-

ko.

Leku hau ezagutzea merezi du.

Iker Urdaniz

Ciutadella Menorkako hiriburua

da.Menorkako udalerri bat da eta uharte ba-

learretan kokatuta dago.Uhartearen mende-

baldeko mutur batean dago.

Iruñatik Ciutadellara 556,6 km daude eta

Bartzelonatik Ciutadellara 208,9 km daude.

Ciutadellara heltzeko,Iruñatik Maonera

hegazkinez joan ahal da eta gero Maonetik

autobusez Ciutadellara arte.Maon Menorka-

ko hiri handi bat da.Bartzelonara joan ahal

da eta han itsasontzi bat hartu Ciutadellara

arte.

Ciutadella nahiko txikia da baina oso atsegi-

na eta alaia da.Gauean,giro ona asko egoten

da eta jendea oso ategina da.Ciutadella Iruña

baino txikiagoa da.Hango kli-

ma,mediterraneoa da,udak beroak izaten di-

ra eta urtearen gainontzekoa epela izaten da.

Ciutadellan zona zaharreko kaleak ikusi al

dira,Ses Valtes paseoan paseatu,Santa Maria

katedraleko plaza ikusi,gazteluak bisitatu,Es

Born plaza ikusi, udaletxea ikusi...

Baina ikusgarriena,dudarik gabe Ciudadella-

ren portu

maritimoa

da. IMANOL

IRIARTE

5

MIKEL RUIZ

Bi eta hiru metro artean neurtu dezake eta 70 kg

pisatu. Hala ere zoologikoetan 3,13 metro eta

166 kg (jandako janaria barne). Buztan indartsua

eta gihartsua du, bere gorputza bezelakoa. Zerra

formako 60 agin ditu. Aginak sarritan aldatzen

ditu eta agin bakoitzak 2,5 zentimetro neur deza-

ke. Bere mingaina luzea, horia eta bi zatitan ba-

natuta du.

Orokorrean entzumena eta ikusmena aldetik ez

dira oso zoliak. Gauaz ere ez du ongi ikusten.

Egunez koloreak ikusteko gai bada ere, geldirik

dauden objetuak ikusteko zaletasuna antzematen

zaio. Bere mingaina usaitzeko, zaporeak detek-

tatzeko eta estimuluak jasotzeko erabiltzen du.

Hasiera batean, Komodoko dragoia gorra zela

uste zen, baina Londreseko zoologikoko zaintzari

batek

ohiukatuz espezimen bat bere izkutalekutik ate-

ratzen irakatsi ziola demostratu zuen.

Komodoko dragoiak zikoinak,untsiak....jaten du,

Bere buztanarekin txerri handiak eta oreinak ero-

razazten ditu.Bere ehizako arrakasta %70ekoa

da, eta salbu ihes egitea lortzen duten animaliak

laster ala be-

randu eraginda-

ko zauriengatik

azkenean beste

dragoeien jana-

ri bihurtzen di-

ra.

Mikel Ruiz

ANIMALIEN MUNDU MIRESGARRIA

KAIET ROJO

Marrazo zuria beste marrazo guztiak bezala ar-

rrain bat da eta harrapari odolzalea

da.Carcharinidos izeneko familiakoa da. Marra-

zoak kartilagoz osatutako eskeletoa du arrainek

bezala eta isatsean dituen obuloak ia berdin ber-

dinak dira. Gorputza urdin beltzarana dauka, mu-

tur konikoa du, hau da, kono itxurako muturra du

eta begi beltzak ditu.

Marrazo zuria gaueko animalia da eta bakartia.

Honez gain animali hauek orojaleak dira. Zientzi-

lariek gehien miresten duten marrazoa hau da

bere igeri egiteko moduarengatik.

Animali honek murtxikatu gabe jaten du. Marrazo

zuriak bere tamainaren erdia baino hanidiagoak

diren animaliak jaten ditu, gehienak fokak, izur-

deak, dordokak, beste marrazo batzuk.

Marrazo zuria ez da ehiztari bakartia, animali so-

ziala baizik. Taldeka ehizatzen dute batzuetan.

Bere espeziearekin harreman konplexuak ditu eta

beste arrainekin ere. Ma-

rrazo zuriek ez dute bizit-

zeko toki finkorik, hau da,

nomadak dira baina ur

epeletan egotea nahiago

dute. Marrazo zuriek egindako eraso gehienak

1916 eta 1969 artean gertatu ziren, 32 eraso ger-

tatu ziren eta 13 hildako izan ziren.

Krokodiloa espezie narrastiak Urtar handiak di-

ra.Tropikoetan bizi dira:

Afrikan,Asian,Ameriketan eta Australian dau-

de.Batez ere, ur gezako inguruetan bizi di-

ra,adibidez ibai,aintzira eta hezegunee-

tan.Batzuetan ur gaziko inguruetan.Oro har orno-

dunez elikatzen dira,hala nola arrainez,narrastiz

eta ugaztunez.

Espeziaren arabera batzuetan ornogabeez elikat-

zen dira. Esate baterako, moluskoz eta oskoldu-

nez.Krokodiloen tamaina txikitan 1,5 metro luze

da eta handiek 7,5 metro luze izan al du-

te.Krokodiloek ugalketa sexuala dute.Ugaldu bai-

no lehenago,hostoekin eta lurrarekin habia egiten

dute uretatik hurbil eta arrautzak jartzen dituzte

bertan.

Jon Ander -Iker U.

6

Amaren titi-xorroak

NAGORE

Izenburua: Amaren titi-

xorroak

Idazlea: Joxantonio Orma-

zabal

Marrazkilaria: Jesus Lu-

cas

Argitaletxea: Elkar

Argitalpen data: 2006.urtea

Bilduma: Xaguxar

Generoa: Abentura

Orrialde kopurua: 124 orrialde

Prezioa: 11,35 €

Aste Santuko oporretan,Iratxe,bere aitak eta amak

egun batzuk pasatzera joan ziren.Itzuli zire-

nean,lehen egunean,Irratxe ohera sartu zenean

hots arraro batzuk entzun zituen,hots ohiek armairu-

tik etortzen ziren.Korrikan linterna bat hartu zuen,eta

armairura hurbildu zen.Soinurik egin gabe armairu-

ko laugarren atea ireki eta bere amaren bularrekoen

gainean,amarik gabeko sagukumeak zeuden.Iratxek

eser esan gabe ohera sartu zen,eta sagukumeekin zer

egitea pentsatzen hasi zen...........

Oso erakarga-

rria,gustagarria eta

atsegina da.

Batzuetan aspergarria

edo astun xamarra

da.

Nik liburu hau go-

mendatzen dut elka-

rrizketak biziak dire-

lako,ondo eginak

daudelako,esaldiak

sinpleak eta ulerga-

LIBURUEN TXOKOA

LIBURUEN TXOKOA IRUZKINA

JARA: BIKIAK ETA BI-

KOTEAK

OLAIA

IZE�BURUA:Jara bikiak

eta bikoteak

IDAZLEA:Jasone Osoro

Igartua

MARRAZKILARIA:Luis

Astrain Anso

ARGITALETXEA:Alfagura Zubia

ARGITALPE� DATA:1/5/2005

BILDUMA:Gazte literatura

GE�EROA:Abentura

ORRIALDE KOPURUA:135

PREZIOA:8€

ISB�:9788481471410

Jara hamabost urteko neska bat da,bere lagunik one-

na Ihintza da.Jara Urkorekin maiteminduta dago.

Baina ez dago oso zihur bere lehen musua eta gero

Urkotaz maiteminduta dagoen.Herrira bi lagun berri

iritsi dira,Nora eta Xabat.Ihintza Xabat ikusi bezain

laster maitemindu da.Eskolan mozorro festa bat an-

tolatu dute,eta hiru neskek elkarrekin mozorratzea

erabaki dute,baina,Ihintza Jararekin haserretu da eta

ez da beraiekin mozorratuko.Bestaldetik Nora Aus-

trolopitekus musika taldean sartu da eta ez da Jarare-

kin mozorratuko.Orduan,Jara albiste txarrak jasotzen

ditu gurazoen partez eta Bartzelonara joan behar di-

rela esan diote,baina Jara ez du joan nahi.

Ihintza eta Jara beraien artekoa konpondu du-

te,eta...Jara Bartzelonara bizitzera joango da?Liburu

hau irakurtzean jakindo duzue.

Abenturazale den oroentzat liburu hau erakargarria

eta interesgarria da.

Liburu onetatik ez zait asko gustatu marrazki gutzi

izatea.

Liburu hau gomendatzen dut elkarrizketa asko dau-

delako eta irakurtzeko errez delako.

7

BARRE BATZUK ETA GEHIAGO...!!!!

Egileak: ZURIÑE –IRANZU

ARIES: Etxean baldin bazaude eta kanpoan eguzkia dagoela ikusten baduzu, atera, baina lehenengo eguzkitarako krema jarri.

TAURUS: Aste honetan etxerako lanak egin beharko dituzu, andereñoak eskatuko Baitizkizu.

GEMI�IS: Soinu lasaigarriak entzuten badituzu, txoriak izango dira! Pozik egongo za-ra, nahi duzuna egiteko aukera izango duzu eta.

CA�CER: Izozki bat erosten baduzu, azkar jan. Eguzkitan urtu egingo zaizu bestela..

LEO: Begiko duzun futbol taldeak galtzen badu, lasai egon. Jarraitu animatzen, hurrengoan irabaziko du eta.

VIRGO: Eskolan zaudela bero handia egiten badu, eta irakasleak ez badu leihoa ireki nahi, eman krema hidratantea aurpegian.

LIBRA: Hobeto irakurri nahi baduzu, utzi telebista ikustearii, eta hartu liburu on bat.

SCORPIUS: Kontuz hondartzan! Gerta liteke karramarro bat agertu eta behatz batean kosk egitea.

SAGITARIUS: Zirkura joaten bazara, ondo portatu. Bestela, barre egingo dizute bertako hie-nek.

CAPRICOR�IUS: Hondartzan bazaude eta itsasbehera badago, ez geratu lo. Bestela, itsasgora etortzean, busti egingo zara eta zure gauzak olatuak eramango ditu.

AQUARIUS: Hondartzara joan behar baduzu, ez gehiegi jan. Bestela, ezin izango zara lurretik altxatu. Ez ahaztu toalla eramatea.

PISCIS: Egunen batean Aquariumera joaten bazara, ez sartu eskua pirañen ontzian, gose daudenean kosk egiten omen dute eta.

OLAIA-ASIER

Etzanik lokartzen da

Hantxe zeuden gogor eta txiakiak

etzanik esnatzen; Soineko gorriz jantziak;

pixka batean zutik egon berotu nizkien ipurdiak

eta berriro hasten da etzaten. eta haiek, haiek jauziak!

Egunaren erdia egoten da lo Lehertu zitzaizkien soineko gorriaketa egunaren

erdia esna. eta erakutsi zizkidaten gorputz bigun zuriak.

Zer da? Zer dira?

8

KOMIKIA: Imanol, Amaia, Iñaki eta Beñat