Memoria prácticas Máster Servizos Culturais

Memoria: Prácticas na Rede Museística Provincial de Lugo

Ruth Nuñez Ares

1

Introdución As prácticas do Máster en Servizos Culturais foron realizadas na

Rede Museística Provincial de Lugo e en concreto no Museo Provincial do Mar,

o Pazo de Tor e o Museo Etnográfico San Paio de Narla.

As prácticas foron coordinadas pola xerente da Rede Museística Dona Encarna

Lago, responsable das tutorías previas de carácter teórico, a presentación dos

tres museos e a supervisión do programa de actividades proposto á entidade.

As prácticas ofertadas polo Museo baseáronse no funcionamento da xestión

cultural, neste caso, na coordinación dunha Rede de pequenos Museos.

O programa de prácticas comezou cunhas sesións teóricas nas que a

coordinadora expúxonos os dous pilares básicos sobre os que se sustenta o bo

funcionamento dun museo: unha boa xestión cultural e a importante


Ruth Nuñez Ares

2

accesibilidade para todo tipo de públicos. Neste caso trátase dunha Rede que

coordina a tres museos de pequeno tamaño e poucos recursos que superan

calquera tipo de limitación para abrirse á sociedade achegando un amplo

abanico de actividades culturais tanto para os habitantes da localidade na que

se atopan como para persoas de calquera outro lugar.

Por iso as prácticas realizadas foron moi interesantes xa que no seu percorrido

aprendemos de forma teórica como é a xestión cultural, comprobámolo cos

nosos propios ollos ao asistir a unha actividade en cada Museo e vivímolo na

nosa propia pel ao deseñar un programa de actividades que finalmente

puxemos en práctica.


Ruth Nuñez Ares

3

MUSEO PROVINCIAL DE LUGO

O Museo Provincial de Lugo constituíuse oficialmente como unha Rede no ano

2006. Agrupa aos catro museos que nese momento dependían da Deputación

Provincial de Lugo: Museo Provincial de Lugo, Museo Fortaleza San Paio de

Narla, Museo do Mar, Museo Pazo de Tor.

Todos estes Museos xa eran xestionados dende o Museo Provincial dende a súa

creación ou dende a súa incorporación ao ente provincial. A creación deste tipo

de Rede responde á necesidade de mellorar a coordinación dos catro museos e

potenciar o aproveitamento dos recursos técnicos e humanos do Museo

Provincial que conta cunha longa e rica traxectoria. A actual dotación de persoal

e a estrutura en departamentos deste museo cada día é máis ampla e dinámica,

permite xestionar unitariamente o conxunto da rede para que cada un dos

museos integrados cumpra adecuadamente as súas funcións e poida presentar

de cara ás respectivas comarcas e conxunto da provincia, unha completa e

variada oferta cultural. A concepción dunha rede afecta a todas as funcións do

museo: investigación, financiación, restauración, organización de exposicións,

documentación, conservación, oferta educativa e presenza en medios.

Todo isto ten importantes vantaxes e aquí non existe o inconveniente de ter que

disputarse un mesmo público xa que se atopan xeograficamente separados,

aínda que todos estean na provincia de Lugo, todos contan con coleccións

diferentes.


Ruth Nuñez Ares

4

CALENDARIO DE PRÁCTICAS

28

XANEIRO

5

FEBREIRO

19

FEBREIRO

10 e 11

AGOSTO

19 e 20

AGOSTO

24

AGOSTO

1ª Reunión

con

Encarna

Lago

Visita

Museo do

Mar

Visita

Pazo de

Tor

Obradorio

no Museo

do Mar de

San

Ciprián

Obradoiro

Pazo de

Tor

Obradoiro

Museo-

Fortaleza

San Paio

de Narla


Ruth Nuñez Ares

5

BLOQUE TEÓRICO

As prácticas comezaron cunhas sesións teóricas propostas pola coordinadora

Encarna Lago que coa súa longa traxectoria de experiencias traballando na Rede

expuxo como é o seu traballo nun Museo deste tipo. As sesións teóricas

centráronse en dous bloques: A xestión cultural e a accesibilidade, segundo a

xestora os dous ingredientes fundamentais para o traballo na Rede.

1. A xestión cultural na Rede Museística Provincial de

Lugo

O primeiro paso para a nova xestión do Museo Provincial foi a necesidade de

cambiar a imaxe negativa que moitos sectores socias teñen dos museos como

depósitos de obxectos antigos. O novo concepto de museoloxía entende os

museos como centros de actividade vivificadora da cultura, asentados na

sociedade. Había que darlle “vida” ó Museo de Lugo e para iso foi necesaria

unha programación que abrise novas portas e achegara a todo tipo de público.

Pode haber coleccións, poden estar perfectamente conservadas, estudadas e

custodiadas; pero se non hai unha función social, se a sociedade non traspasa a

fachada do edificio, o Museo falla no esencial.


Ruth Nuñez Ares

6

Segundo a xerente “para programar era preciso escoitar as demandas sociais,

non só os ditames dos especialistas nin as esixencias das elites culturais.

Escoitamos a asociacións, a colectivos de artistas, a centros escolares... e

puxemos en marcha unha programación co lema: Un Museo para todos, entre

todos.

Un esforzo que se traduciu en centos de actividades e convocatorias e na

presenza dun público cada vez máis numeroso, plural e motivado pola

diversidade da oferta.”

Algunhas das liñas de acción nas que traballaron para a boa xestión no Museo

foron: unha programación anual de actividades didácticas e obradoiros,

colaboración con outras institucións culturais en proxectos común, exposicións

temporais de produción propia cunha oferta temática variada e atractiva,

organización de coloquios, congresos, xornadas e ciclos de conferencias,

presentación de libros, ciclos de cinema, concertos, revista oral, colaboración

cos artistas lucenses, exposicións en concellos e centros culturais de toda a

provincia, ampla difusión da programación de actividades e das nosas

publicacións, creación dunha Rede Museística, entre outras.

“Esa liña de traballo,só trazada parcialmente, permitiu programar en sete anos

máis de 2.000 actividades. Non pretendemos presentarnos como modelo de

xestión a imitar; cada institución ten un camiño propio e debe atopalo; pero

insistimos na importancia de xestionar racionalmente os recursos, e de definir


Ruth Nuñez Ares

7

obxectivos que permitan formular programacións e obter resultados positivos.

É necesario crear novas infraestruturas culturais, pero tamén fortalecer as que

temos e dotalas de contidos reais. Non serven de nada os grandes contedores

culturais se non dispoñen de recursos e equipos con ideas e, sobre todo, se non

hai unha programación constante e atractiva que responda ás expectativas da

sociedade que é, en definitiva, quen a vai avalar coa súa presenza.” Comenta

Encarna Lago.


Ruth Nuñez Ares

8

2. Accesibilidade

Dentro das tarefas que o persoal e os distintos departamentos do Museo

Provincial de Lugo se propuxeron abordar nos últimos anos ocupaba un lugar

prioritario o facer deste centro un museo para todos. O obxectivo máis

importante dun museo do século XXI é ser accesible.

Non se trataba tanto de acuñar un slogan como de dar pasos concretos para

converter pouco a pouco ese obxectivo nunha realidade. “Sabiamos que eran

moitas as barreiras e que tiñamos por diante. Era necesario e urxente, daquela,

mellorar a accesibilidade global do museo porque eramos conscientes de que

moitas persoas (e non me estou a referir só ós colectivos de discapacitados)

atopaban distintos tipos de barreiras e dificultades á hora de achegarse ó Museo

como visitantes ou usuarios dos seus diferentes servizos.” Expón a xerente.

Tratouse de buscar solucións técnicas para facer un museo accesible e sobre

todo entender o lado humano, os problemas reais e mesmo persoais da

accesibilidade.

Formuláronse estratexias a curto, medio e longo prazo: A curto prazo xurdiu

unha autoguía para lograr que as persoas con discapacidade puideran percorrer


Ruth Nuñez Ares

9

o Museo autonomamente, sen depender de ninguén. A medio prazo fixeron

nunha primeira fase as rectificacións pertinentes e posibles, tendo en conta os

condicionamentos propios dun edificio histórico: incorporación e rectificación

de ramplas , adaptación e mellora dunha das portas de acceso, colocación dun

timbre na entrada principal, redacción dun proxecto arquitectónico de

eliminación de barreiras a realizar nun futuro inmediato e que inclúe: acceso

axeitado pola porta principal, adaptación dos servizos hixiénicos, corrección da

iluminación de determinadas salas e pezas, supresión de barreiras

programáticas.

O ano 2003, o Ano Europeo da Discapacidade, foi decisivo

para sensibilizar ás distintas administracións, incluída a Deputación da que

depende o Museo. Elaborouse un programa de actividades no que colaboraron

coa rede de Museos numerosas asociación de Lugo e que deu lugar a un intenso

ano de actividades que tiveron lugar no Museo baixo o lema “Museos e

accesibilidade”. Estas xornadas, nas que se tocaron en profundidade moitos

temas, contribuíron a xuízo dos participantes, a crear un marco de reflexión e

crítica sobre os problemas que ten cada tipo de discapacidade para a súa

integración. Cada mes estivo dedicado a un lema, unha discapacidade e unha

asociación. Houbo unha actividade constante de exposicións, conferencias,

cursos e mesas redondas.


Ruth Nuñez Ares

10

Segundo comenta a xerente “O 15 de febreiro, cando remataban as xornadas o

Museo xa tiña un timbre adaptado para uso dos discapacitados, en marzo xa

tiñamos unha guía en braille e no mes de xuño xa dispoñiamos de guías -

intérpretes da linguaxe de signos en colaboración coas asociacións

lucenses.Cando rematou o amplo programa de actividades tomamos unha

decisión: no noso Museo non íamos programar máis actividades para... todas as

actividades do Museo serían accesibles por principio e por sistema, poñendo ao

dispor das persoas que o precisasen as axudas técnicas e humanas que lles

permitisen realizalas. Estamos a traballar niso, tamén na renovación da nosa

páxina web para que sexa accesible a todos os colectivos. Avanzamos, paso a

paso, porque somos conscientes de que temos obxectivos a longo prazo polos

que non imos deixar de loitar, porque queremos conseguir que a integración

sexa unha realidade e unha esixencia social. Reivindicamos que non só as

administracións senón a sociedade en xeral, se preocupe, coñeza e reflexione

para deseñar un mundo máis doado e agradable para todos. A nivel persoal,

coñecín de preto ao colectivo, impúxenme unha reflexión profunda e teño, ao

día de hoxe, unha implicación que vai moito máis aló do estritamente

profesional.” No ano 2007 o día da discapacidade, o Museo provincial convocou

outra xornada de traballo “Capacidades diferentes. Museos sen límites”

xornada na que foi anunciada a intención de crear un novo departamento no

organigrama do museo: O Departamento de Accesibilidade e Capacidades


Ruth Nuñez Ares

11

diferentes. A creación do novo Departamento xa foi aprobada polo pleno da

Deputación de Lugo no ano 2008. O Museo de Lugo é o primeiro Museo galego

e dos primeiros de todo Estado que conta cun Departamento deste tipo, un

Departamento que ten como obxectivo preferente prestar unha maior atención á

diversidade xa que unha institución museística debe funcionar como un

mecanismo propiciador de xustiza e cohesión social.


Ruth Nuñez Ares

12

3. Visita aos tres Museos da Rede

A sesión teórica sobre a xestión na Rede Museística Provincial foi completada

cunha visita a cada un dos museos que compoñen a rede. A xerente Encarna

Lago invitounos con motivo dalgunha actividade que se ía levar a cabo en cada

un deles.

A primeira visita ao Museo do Mar coincidiu cunha xornada de apoio á

curtametraxe “O Labirinto Ario” nominada aos premios Mestre Mateo e que foi

rodada nas estancias do Pazo de Tor. Ese día os nenos do Museo gravaban o

seu programa de radio e nos fixeron unha entrevista como alumnas en prácticas

do Máster. Tamén entrevistaron ao director da curtametraxe Alfredo Pardo e ao

Delegado de Cultura Antonio Veiga. Ese día asistimos á proxección da

curtametraxe producida por Chantada Films acompañada dun pequeno

concerto.

A visita ao Pazo de Tor concidiu coa Viaxe ao Parnaso de Tor que fixemos en

compañía de amigos, familias e nenos asiduos no Museo. Tratouse dunha

xornada moi completa na que paseamos na procura das musas, merendamos un

delicioso chocolate con biscoitos e asistimos á proxección dun video homenaxe

a Uxío Novoneira “Un berro pola lingua”. A xornada rematou cun programa de


Ruth Nuñez Ares

13

radio da man dos mais pequenos no que entrevistaron a veciños do Pazo e á

xerente do Museo Encarna Lago.

Nestas visitas aprendimos que a pesares dos escasos recursos financieiros estes

Museos están cheos de posibilidades e sobre todo sobreviven grazas ás ilusións

da xente que acude a eles habitualmente non só coma un Museo senon

superando os seus límites e convertendo a este nun punto de encontro social.


Ruth Nuñez Ares

14

BLOQUE PRÁCTICO

A miña achega á Rede Museistica Provincial tivo lugar no bloque práctico.

Nesta parte e co aprendido acerca da xestión cultural o obxectivo foi ser capaz

de elaborar a miña propia programación de actividades para os museos da rede

que finalmente ía levar a cabo na realidade.

1. Elaboración dun programa didáctico

A continuación adxunto o programa deseñado titulado:

“Tratando e Retratando: Taller de AvóRetratos”


Ruth Nuñez Ares

15


Ruth Nuñez Ares

16


Ruth Nuñez Ares

17

1. Presentación

O proxecto concíbese como unha experiencia que utiliza a

arte nun espazo concreto, a Rede de museos de Lugo, e foi deseñado coa

finalidade de facilitar e promover a comunicación, as relacións, a aprendizaxe, o

movemento, a expresión, a organización e para satisfacer as necesidades físicas,

emocionais, mentais, sociais e cognitivas dos participantes, neste caso nenos e

avós.

Con esta experiencia dedicada a nenos e avós preténdese establecer un nexo de

unión entre eles a través do museo e ao mesmo tempo promover o coñecemento

e acceso dun público moi diverso ás artes nas súas diversas manifestacións.

A actividade plantexa unha aproximación ao retrato ao alcance do neno e o avó.

Ao longo da actividade abordarase a natureza do retrato, a súa capacidade


Ruth Nuñez Ares

18

expresiva,e o seu contido figurativo e abstracto. Tamén analizaremos o papel do

retrato na historia así como a súa presenza na nosa vida cotiá, os seus posibles

significados e o seu carácter simbólico.

Mediante unha experiencia levada a cabo en común polos nenos e os seus avós

preténdese reflexionar sobre as raíces que lles unen e os puntos que manteñen

en común a pesar da diferenza de idade. É fundamental comprender ao outro,

sempre dende o respecto, aínda que en ocasións resulte difícil polas diferentes

circunstancias nas que creceron os avós e nas que crecen os nenos na

actualidade.

A elección deste grupo de destinatarios non é aleatoria xa que responde á

necesidade de que todos os nenos deberían poder gozar dos seus avós e todos

os avós deberían ter netos, porque nestas dúas épocas da vida a seguridade e o

afecto que nenos e avós danse son imprescindibles: os nenos revitalizan e

rexuvenecen aos seus avós facéndoos máis activos e felices porque volven a

sentirse necesarios, cando non imprescindibles e os nenos aprenden o respecto

aos máis maiores. Os avós son para os nenos os xigantes pacientes,

comprensibles, tolerantes e protectores que lles colman de tempo e tenrura. Con

frecuencia, os avós compensan a falta de tempo, as esixencias e a disciplina dos

pais, que moitas veces son incapaces de dispor de tempo, tranquilidade ou

coñecementos para estar, compartir, falar ou xogar cos seus fillos. A relación

netos-avós é sempre frutífera para ambos, porque se basea nun potente lazo


Ruth Nuñez Ares

19

afectivo que aumenta conforme o fai o tempo de convivencia. De modo que é

interesante dedicar actividades no museo a este colectivo de idades tan

diferentes. Os nenos conviven cos seus avós dunha nova forma e ao mesmo

tempo danos a coñecer entre os seus compañeiros. A actividade que pretende

ser un medio de unión, ao mesmo tempo considera a importancia de coñecer ao

outro, indagar ata o fondo na súa historia, aprender cales son as raíces dos seus

avós, os seus gustos, as súas historias, as súas teimas…aprender a

RETRATÁLOS.


Ruth Nuñez Ares

20

BLOQUE 1: OS NENOS NO MUSEO

2. Recorrido a través do retrato

A primeira parte do programa consiste nunha pequena introdución

ao tema do RETRATO: qué é?, de qué se compón?, como foi a súa evolución no

mundo da arte?...e tódalas conversas e dúbidas que o retrato poida espertar nos

nenos.

Obxetivos:

- Entender o concepto de retrato.

- Comprender a evolución do concepto na historia da arte.

- Aprender a describir as características dun retrato.

- Debatir sobre os posibles puntos de vista dos participantes.

- Defender as propias ideas.

- Reflexionar sobre o retrato no noso entorno.


Ruth Nuñez Ares

21


Ruth Nuñez Ares

22

Un retrato é unha pintura, fotografía, escultura ou representación artística

dunha persoa. Utilízase para describir tanto as calidades físicas coma da forma

de ser e actuar das persoas.

Nos retratos predomina a cara e a súa expresión para mostrar a semellanza, a

personalidade ou o estado de ánimo da persoa. …

O retrato non é unha mera reprodución mecánica dos trazos físicos dunha

persoa senón que entran en xogo a sensibilidade do artista, que interpreta os

trazos segundo o seu gusto e as características da arte do seu tempo.

Normalmente, cando describimos a unha persoa, non só nos referimos ao seu

físico, senón que intentamos reflectir a súa forma de ser e de actuar, e tamén o

que nós pensamos desa persoa. Describir a unha persoa reflectindo os seus

sentimentos, os seus costumes e todo o que forma a súa personalidade é un

retrato.

Para facer un bo retrato e que este sexa completo hai que ter en conta:

- Observar e seleccionar os trazos máis destacados da persoa,

tanto físicos coma do carácter.

- Non acumular demasiados trazos, só os máis característicos.

- Presentar ao personaxe nun ambiente, para que cobre vida e sexa máis crible.

- Elixir ben como debuxalo e utilizar recursos expresivos para dar viveza e forza

á pintura.


Ruth Nuñez Ares

23


Ruth Nuñez Ares

24

Senecio, Paul Klee

Os cadros de Paul Klee destacan pola súa imaxinación que recorda á infancia

elaborando dentro dos seus cadros os seus propios mundos e paisaxes.

Pinta mundos que conteñen a personaxes cheos de maxia como Senecio, o

protagonista deste cadro. Trátase dunha personaxe misteriosa na que as formas

e as cores, a luz e a harmonía xeran na nosa mirada unha idea sobre a

personaxe retratada. Cada un pode verse reflectido no retrato.

O cadro pintado coa técnica do óleo mostra unha especie de máscara. A cabeza

redonda do suxeito é unha circunferencia dividida no seu interior. Trátase dun

xogo composto de liñas e figuras xeométricas. Podemos ver por exemplo as

cellas: unha en forma de triángulo e a outra un arco de círculo perfecto.

A metade de camiño entre humano adulto e neno, ten un título, Senecio, que

alude ao nome dunha flor velenosa e ao soado filósofo Séneca. O conxunto

transfórmase nunha máscara ambigua e dramática, similar á do Arlequín. Pode

recordar á temática do teatro, a representación artística do ser humano e as súas

ilusións.


Ruth Nuñez Ares

25


Ruth Nuñez Ares

26

A habitación de Van Gogh en Arles

Esta obra pictórica pertence a Vincent Van Gogh.

Trátase dunha das moitas versións que fixo deste cadro, que representa a súa

habitación na Casa Amarela en Arles.

Ao longo da súa carreira Van Gogh realizou moitos autorretratos pero este

introdúcenos na súa dimensión máis íntima e privada.

Caracterízase polo uso das cores que para él tiñan significados e das formas

simplificadas.

Os tons claros e tenues teñen un efecto de tranquilidade no observador.

O espazo da habitación ábrese ante nós, parece acollernos.

Todos os obxectos, as cadeiras, a mesa, os cadros das paredes diríxense cara ao

interior. Vincent representou un ambiente feliz, onde poder sentirse agusto:

ordeado e armonioso.

Os obxectos persoais como os cadros, o pano, a manta vermella, o xerro, dan á

habitación o aspecto dun lugar que representa o carácter de alguén que vive aí.


Ruth Nuñez Ares

27


Ruth Nuñez Ares

28

Retrato de Dora Maar, Pablo Picasso

Picasso realizou numerosos retratos de familiares e amigos, entre eles atópase o

da imaxe que representa a Dora Maar, unha fotógrafa que foi a moza do artista.

O retrato reflexa unha figura feminina de mans afiadas, morena, elegante e

sofisticada. Trátase dunha obra chea de cor, liñas e formas moi sinxelas. Como é

característico de Picasso e o movemento que máis lle caracterizou, o cubismo,

usa o dobre perfil do rostro representando unha visión simultánea do perfil e a

fronte da figura. A tensión da obra maniféstase no diferente uso da cor e as

formas do ollo esquerdo e o dereito. Esta obra pictórica reflexa a visión que

Picasso nese momento tiña da súa compañeira Doura Maar.


Ruth Nuñez Ares

29


Ruth Nuñez Ares

30

Retrato de Dora Maar, Pablo Picasso

A obra pictórica de Joan Miró recolle motivos extraídos do reino da memoria e

o subconsciente con gran fantasía e imaxinación, e que se achan entre as máis

orixinais do século XX. Mostra unha ampla gama de cores, liñas e formas

fragmentadas.

A miúdo contén imaxes distorsionadas de persoas, como a da imaxe, con

formas orgánicas retortas ou estrañas construcións xeométricas que conforman

os seus rostros. As composicións destas obras organízanse sobre neutros fondos

planos e están pintadas cunha gama de cores brillantes, especialmente azul,

vermello, amarelo, verde e negro. Nelas disponse sobre o lenzo, como de modo

arbitrario, siluetas de amebas amorfas alternando con liñas bastante acentuadas,

puntos, rizos ou plumas. Posteriormente, Miro produciu obras máis etéreas nas

que as formas e figuras orgánicas redúcense a puntos, liñas e explosións de

colorido abstractos.


Ruth Nuñez Ares

31


Ruth Nuñez Ares

32

La criada sentada, Modigliani

As pinturas de Modigliani son suaves e delicadas, caracterízanse pola súa

simplificación, as súas liñas sinuosas, as formas planas e as proporcións

alargadas. A maior parte da súa obra intégrana retratos e estudos da figura

humana, sendo característicos destes os rostros ovalados que tan popular lle

fixeron.

Neste cadro retrata á figura de forma frontal cun fondo escuro e frío, dun gris

violáceo que resalta a importancia das liñas da figura. As cores escuras e a

actitude do rostro cobren o ambiente dunha sensación de nostalxia. A síntese

dos volumes non diminúe o impacto emotivo causado pola expresión da

muller, cuxos ollos, aínda estando enteiramente recubertos cunha cor escura

que fai indefinible a dirección da súa mirada, parecen perdidos na

profundidade do infinito.


Ruth Nuñez Ares

33


Ruth Nuñez Ares

34

Retrato de Paul Éluard, Dalí

Dalí é o maior representante dun movemento artístico denominado surrealismo

que podemos definir como deixarse levar polos sentimentos e pintar deixando

ao carón o pensamento racional. Os surrealistas intentan plasmar por medio de

formas abstractas o mundo interior do ser humano e o mundo dos soños.

Neste retrato aparece Paul Éluard, un poeta amigo de Dalí que pintou nunha

das súas visitas en Cadaqués, o pobo onde residía o pintor. Esta pintado coma

se fose un busto escultórico e suspendido no aire sobre unha paisaxe baleira,

triste e abatida. Nese espazo aparecen personaxes diminutos que realizan

diferentes movementos na distancia.

Ao redor de Paul Élouard ,que parece mirar fixamente cos seus grandes ollos

azuis, apíñanse unha serie de cousas que se converterán nas chamadas

pantasmas dalinianas: mans, insectos, fauces de león, monstros que representan

os pesadelos do escritor.

Trátase dun retrato psicolóxico no que Dalí conta a súa propia historia sobre a

personaxe desa forma complexa que caracteriza a súa obra.


Ruth Nuñez Ares

35

3. Os retratos no museo

Despois de recibir unhas nocións básicas sobre o retrato comeza a caza de

retratos no museo. Recorreremos cada sala na busca de obxectos, esculturas,

pinturas…ou calquera cousa ca que identifiquemos trazos físicos ou

psicolóxicos dalgunha persoa.

- San Paio de Narla

- Museo do Mar

- Pazo de Tor

Obxectivos:

- Pasear na procura de retratos.

- Poñer en práctica o aprendido na introdución teórica.

- Aprender a comunicarnos cos demais.

- Diferenciar qué obras son retratos.

- Explicar o por qué das nosas ideas.

- Descubrir os segredos que esconden os obxectos e as obras de arte do

museo.


Ruth Nuñez Ares

36

Complemento para a primeira parte:

- Taller de autoretratos: Despois do aprendido cada participante fará o seu

propio autorretrato de forma completamente libre.

Obxetivos:

- Imaxinar unha imaxe de sí mesmos.

- Exteriorizar trazos da súa personalidade.

- Compartir cousas íntimas cos seus compañeiros.

- Aprender a indagar nos seus gustos, aficións, estados de ánimo,

carácter, formas de actuar, recordos…

- Practicar diferentes técnicas artísticas: debuxo, collage, fotografía,

escultura...

- Aprender a aproveitar os recursos do medio no que nos

atopamos.


Ruth Nuñez Ares

37

BLOQUE 2: OS NENOS E OS AVÓS

4. Presentación da actividade

práctica: TRATANDO E RETRATANDO

Este bloque comeza ca presentación da actividade práctica que os nenos deben

continuar na súa casa. Partindo do aprendido na presentación sobre o retrato e

en compañía dos seus avós deberán recopilar información para rematala

actividade ao día seguinte no taller do museo.

Cada neno deberá converterse en detective por un día e interesarse polo

pasado, os gustos, aficcións e forma de ser dos seus avós e recoller toda a

información necesaria para poder facer un bo retrato deles. Os nenos poden

fotografiar obxetos, anotar historias, facer debuxos, e traer ao museo todo o que


Ruth Nuñez Ares

38

consideren necesario para levar a cabo a actividade no taller no que

confeccionarán unha caixa-álbum que represente o seu avó.

Trátase da parte máis importante do programa e o nexo de unión entre o neno e

o avó a través do museo. Como obxectivo imprescindible o neno aprenderá a

comunicarse tanto cos seus avós coma cos seus compañeiros no museo ao

presentar aos seus seres queridos e representalos como parte moi importante

deles, da súa vida e da súa educación.

Obxetivos:

- Comunicar a idea do seu proxecto.

- Tratar con respeto os seus avós.

- Escoitar as cousas interesantes que non sabemos deles.

- Compartir os nosos desexos, pensamentos e sensacións.

- Aprender a tratar, coñecer, retratar e dar a coñecer aos avós.

- Buscar información, fotografías, debuxos e obxetos

representativos..

- Idagar nos recordos e no carácter dos avós para saber máis cousas

sobre eles.


Ruth Nuñez Ares

39

BLOQUE 3: OS NENOS NO TALLER

TALLER DE AVÓRETRATOS

Unha vez recollida a información cada neno será capaz de compoñer un retrato

que represente o seu avó.


Ruth Nuñez Ares

40


Ruth Nuñez Ares

41

2. Posta en práctica do programa educativo: “Tratando e

Retratando” nos Campamentos de Verán da Rede

Museística Provincial de Lugo.

As actividades deseñadas no programa didáctico “Tratando e Retratando”

foron incluídas nos campamentos de verán da Rede Museística que se levaron a

cabo no Museo do Mar, O Pazo de Tor e San Paio de Narla ao longo do mes de

agosto.

Intentei axustarme o máximo posible á programación deseñada pero na xestión

cultural ademais de ter un programa ben definido é necesario contar co factor

sorpresa e saber amoldar o programa a calquera situación que poida xurdir de

imprevisto. Neste caso contaba cun problema fundamental que me obrigou a

cambiar o sentido do programa: ao tratarse de campamentos de verán o

número de participantes era elevado e moitos procedentes de fóra de Galicia

por motivo das vacacións de verán, polo que reunir a avós e netos no Museo

era un pouco complicado. Finalmente levei a cabo a actividade só cos nenos e o

traballo de explorar as vivencias dos seus avós fixérono nas súas casas.


Ruth Nuñez Ares

42

1. OBRADOIRO “TRATANDO E RETRATANDO” NO

MUSEO DO MAR DE SAN CIBRAO

O MUSEO DO MAR

O Museo do Mar de San Cibrao Este debe o seu nacemento no ano 1969 a D. Francisco

M. Rivera Casás, gran coleccionista de obxectos mariños, que exerceu a súa profesión de

mestre desde 1934 ata 1982 en San Cibrao combinándoa con ensinanzas marítimo-

pesqueiras. Dende 1994 a Asociación de Veciños “Cruz da Venta” de San Cibrao

ocupouse da xestión do Museo ata que, no ano 2004, a Deputación Provincial de Lugo

se fixo cargo da súa dirección a través do Museo Provincial de Lugo. O Museo conta

con catro salas.


Ruth Nuñez Ares

43

1- Achegamento ao RETRATO na Historia da Arte

A primeira parte do programa, a presentación teórica, foi realizada nunha das

salas do Museo en concreto na que acolle a exposición de maquetas de barcos.

Os nenos comprenderon á perfección o tema do retrato na historia da arte e

foron moi participativos o expresar as súas sensacións acerca das obras de arte

presentadas.

2- Autorretrato na praia

Como complemento á presentación teórica cada participante realizou un

autorretrato sobre un pequeno lenzo. Como facía moi bo día decidimos levar a

cabo o obradoiro na Praia de San Cibrao polo que foi todo un éxito.


Ruth Nuñez Ares

44

3- Albumretrato – álbum dos seus avós

Na seguinte sesión dos obradoiros “Tratando e Retratando” cada participante

achegou ao museo un montón de recordos e historietas dos seus avós que

comentamos entre todos. A continuación cada un fixo un álbum retrato do seu

avó no xardín do Museo.


Ruth Nuñez Ares

45

2. OBRADOIRO “TRATANDO E RETRATANDO” NO

PAZO DE TOR

O PAZO DE TOR

O Pazo de Tor esta situado nunha elevación que lle serve de miradoiro sobre o val de

Lemos na parroquia de San Xoán de Tor, pertencente ó concello de Monforte de Lemos.

As orixes do pazo están ligadas á liñaxe dos Garza no século XIV e a súa posesión

mantívose en mans dos seus descendentes directos ata a súa derradeira propietaria Dona

María de la Paz Taboada de Andrés y Zúñiga que fixo doazón da propiedade á

Excelentísima Deputación Provincial de Lugo.

Cando a Deputación Provincial de Lugo recibe a doazón do pazo acomete unha serie de

obras de acondicionamento e mellora do edificio, respectando escrupulosamente a súa

estrutura e distribución. A un tempo desde o Museo Provincial procédese a

musealización do pazo que se abre ós visitantes o día 13 de xullo do ano 2006.

A visita ó Pazo de Tor non só permite coñecer de primeira man unha das máis

importantes mostras da arquitectura pacega galega, permite tamén coñecer

integramente todas as salas e dependencias do mesmo, co seu mobiliario orixinal e coas

coleccións artísticas que a familia foi atesourando ó longo dos séculos, un testemuño

privilexiado do modo de vida da nobreza na Galicia da Idade Moderna.


Ruth Nuñez Ares

46

1- Achegamento ao retrato na historia da arte

Seguindo a mesma dinámica que no Museo do Mar, os obradoiros no Pazo de

Tor comezaron cunha sesión teórica sobre o retrato dentro dunha das estancias

do Museo. Os participantes responderon dun xeito moi activo ás explicacións e

aportaron a súa propia visión acerca da arte do retrato.

2- Pintando aos seus avós

A continuación e como complemento ás explicacións teóricas os nenos fixeron

un retrato, neste caso dos seus propios avós. Foi unha actividade moi

reconfortante e divertida que fixemos no propio xardín do Pazo.


Ruth Nuñez Ares

47

3- Albumretrato dos seus avós

Na seguinte sesión os nenos chegaron ao Pazo cargados de historietas e

recordos que contar aos seus compañeiros e todo foi representado no seu

propio álbum-retrato.


Ruth Nuñez Ares

48

3. OBRADOIRO “TRATANDO E RETRATANDO” EN

SAN PAIO DE NARLA

MUSEO- FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA

Os primeiros documentos que fan referencia á primitiva Torre de Xiá son do século XIV,

aínda que con motivo das Revoltas Irmandiñas a Fortaleza vese moi afectada e no XVI

ten que ser reconstruída. O actual edificio está composto por elementos que abarcan do

século XVI ó XIX, aínda que reaproveitando materiais medievais.

A Fortaleza foi adquirida pola Deputación Provincial no ano 1939 e no 1983 abre as

súas portas coma Museo Etnográfico e da Historia, sendo obxecto dunha última reforma

no ano 2003.

O Museo está composto por tres corpos (Torre da Homenaxe, corpo central e torreón) e

unha capela exterior.


Ruth Nuñez Ares

49

1- Achegamento ao retrato na historia da arte

No último dos Museos sucedeu o mesmo que nos anteriores comezando os

obradoiros cunha presentación teórica sobre o retrato nunha das salas de

exposición do Museo.

2- Pintando aos avós

Debido á falta de tempo neste Museo reducín a programación a unha sesión

polo que os participantes fixeron o retrato dos seus avós sobre un lenzo. Grazas

ao bo tempo tamén fixemos a actividade nos xardíns do exterior do Museo.


Ruth Nuñez Ares

50

Conclusión

A miña experiencia durante as prácticas na Rede

Museística Provincial de Lugo foi moi interesante e reconfortante. A dinámica

seguida pola coordinadora pareceume moi acertada xa que aínda que as sesión

foron moi curtas, foron moi intensas e abarcaron os distintos ámbitos da

maneira de xestionar un Museo que coma este constitúe unha Rede. Aprendín

que é fundamental ter unha planificación das actividades moi precisa, aínda

que o máis imprescindible é saber moldearse a tódalas circunstancias que

poden xurdir a medida que se vai levando o programa á práctica.

O que máis chamou a miña atención nesta experiencia foi o sentimento que

existe por cada un dos museos da Rede no lugar no que se sitúan. Creo que

estes pequenos museos sobreviven grazas ao cariño que lles ten a xente.

Acuden ao museo como punto de encontro, apúntanse a todo tipo de


Ruth Nuñez Ares

51

actividades e non existe ese certo rechazo que hai moitas veces por este tipo de

institucións sobre todo nas cidades. Senten o Museo como algo que lles

pertence, como algo de seu, co que teñen a obriga de participar e conservar. E o

máis importante é que os máis pequenos tamén o senten así e calquera visita ao

Museo é o máis grande. Por iso encantáronme as actividades cos nenos.

Participaban pequenos de tódalas idades, dende os tres anos ata os dezaseis e o

que me resultou estraño foi que a pesares das diferenzas todos facían piña e se

axudaban uns aos outros. Aprendín moito dos nenos e creo que disfrutaron

moito coa actividade. Conseguín que fixeran unha reflexión sobre os recordos

dos nosos maiores que serán o que os manteña vivos por moito tempo.

Aprenderon a importancia de escoitar aos avós, de tratalos e de saber retratalos.

Eu aprendín a importancia que teñen estes museos e a necesidade de mantelos

abertos e de facer moitas actividades neles xa que contan cun público particular.

Foi moi reconfortante descubrir que aínda existen nenos que se conforman coas

pequenas cousas, que disfrutan da pintura e que son capaces de compartir un

lapis entre dez se é necesario.

En realidade as prácticas no Museo non foron tal e como eu imaxinara. Non

seguiron a típica dinámica de traballar nunha entidade por un pequeno período

de tempo, xa que máis que aprender sobre o traballo aprendín sobre as persoas

e sobre as miñas propias capacidades. Ademais de aprender sobre a teoría

aprendín sobre sentimentos que intúo era o obxectivo da coordinadora. Por iso


Ruth Nuñez Ares

52

resulta moi difícil recoller todo o aprendido nunha memoria de prácticas que

máis ben considero como un diario de acontecementos, dos que podo dicir que

quedei moi satisfeita.


Ruth Nuñez Ares

53

BIBLIOGRAFÍA

http://www.museolugo.org/

http://encarnalagogonzalez.blogspot.com/

http://museodomar.blogspot.com/

http://pazodetor.blogspot.com/

http://museosanpaio.blogspot.com/

http://es.wikipedia.org/wiki/Retrato

http://www.retratosalapiz.galeon.com/productos1417726.html

http://www.omni-bus.com/n1/sara.html

http://www.museolugo.org/

http://encarnalagogonzalez.blogspot.com/

http://museodomar.blogspot.com/

http://pazodetor.blogspot.com/

http://museosanpaio.blogspot.com/

http://es.wikipedia.org/wiki/Retrato

http://www.retratosalapiz.galeon.com/productos1417726.html

http://www.omni-bus.com/n1/sara.html

Memoria prácticas Máster Servizos Culturais

Education

Transcript of Memoria prácticas Máster Servizos Culturais