Memoria 2011 tor

MEMORIA 2011 MUSEO PAZO DE TOR Rede Museística Provincial Area de Cultura Excma. Deputación Provincincial de Lugo

REDE MUSEÍSTICA GAÑADORA DOS V PREMIOS

SOLIDARIOS ONCE-GALICIA NA CATERGORÍA

“ACCESIBILIDADE UNIVERSAL”

INDICE

1. LIMIAR ................................

2. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES

3. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO

4. PROGRAMA DIDÁCTICO

4.1. ACTIVIDADES ESCOLARES

4.5. OBRADOIROS DE VERÁN

4.6. OBRADOIROS DE NADAL

5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL

5.1. PREMIOS E DISTINCIÓNS 2011

5.2. PROGRAMA INTERXERACIONAL

5.3. SEMANA DOS MUSEOS

5.4. PROGRAMA MUSEOLOXÍA

5.5. PROGRAMA DE

5.6. TEATRO ................................

5.7. CONCERTOS ................................

5.8. CINE ................................

5.9. POLAFÍA NO PAZO DE TOR

5.10. REUNIÓN COAS ASOCIACIÓNS CULTURAIS DEPORTIVAS DA COMARCA DA ZONA SUR

5.11. PROGRAMA DE RECURSOS DIDÁCTICOS

5.12. PROGRAMA DE CULTURAIS ................................

5.14. PROGRAMA DE CONFERENCIAS

6. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN

................................................................................................

2. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES ...........................................................

PROGRAMA ARQUITECTÓNICO ................................................................

DIDÁCTICO ................................................................

4.1. ACTIVIDADES ESCOLARES ...............................................................

4.5. OBRADOIROS DE VERÁN ................................................................

4.6. OBRADOIROS DE NADAL ................................................................

5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL ............................................................

5.1. PREMIOS E DISTINCIÓNS 2011 ..........................................................

PROGRAMA INTERXERACIONAL ................................

. SEMANA DOS MUSEOS ................................................................

MUSEOLOXÍA SOCIAL ................................

PROGRAMA DE EXPOSICIÓNS ..........................................................

................................................................................................

........................................................................................

................................................................................................

5.9. POLAFÍA NO PAZO DE TOR ...............................................................

5.10. REUNIÓN COAS ASOCIACIÓNS CULTURAIS DEPORTIVAS DA COMARCA DA ZONA SUR ................................................................

5.11. PROGRAMA DE RECURSOS DIDÁCTICOS ................................

5.12. PROGRAMA DE PRÁCTICAS DO MÁSTER DE SERVIZOS ................................................................................................

5.14. PROGRAMA DE CONFERENCIAS ................................

6. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN ...............................................................

Museo Pazo de Tor

1

................................................ 3

........................... 4

................................... 10

................................................ 11

............................... 11

................................... 13

................................... 19

............................ 25

.......................... 25

...................................................... 26

...................................... 27

.................................................. 30

.......................... 49

................................ 62

........................ 63

...................................... 64

............................... 66

5.10. REUNIÓN COAS ASOCIACIÓNS CULTURAIS DEPORTIVAS DA ......................................... 69

..................................... 69

PRÁCTICAS DO MÁSTER DE SERVIZOS ................................. 70

.................................................. 183

............................... 184

7. PROGRAMA DE COLECCIÓNS

8. PROGRAMA DE PERSOAL

9. PROGRAMA ECONÓMICO

10. PUBLICACIÓNS ................................

7. PROGRAMA DE COLECCIÓNS ................................................................

8. PROGRAMA DE PERSOAL ................................................................

9. PROGRAMA ECONÓMICO ................................................................

...........................................................................................

Museo Pazo de Tor

2

.................................... 184

........................................... 184

............................................ 184

........................... 184

1. LIMIAR

Convén lembrar que o Pazo

unha zona especialmente carismática no pasado que garda testemuña do seu

esplendor en magníficas construcións civís e relixiosas, entre as que o Pazo de

Tor é un magnífico exemplo e digno merecedor de eloxios. Non

de Tor non está na capitalidade de Monforte de Lemos, senón na parroquia de

Tor.

O museo Pazo de Tor é un edificio no que a historia se parou e que te

agarda tras a súas portas para sorprenderte co legado da súa propietaria, todo elo

disposto sobre unha escenografía que retrata a vida cotiá, pero sen

luxo e a opulencia dunha familia de

gusto para exquisiteces artísticas e os luxos máis refinados.

A historia deste pazo arrinca coa

posesión mantívose en mans dos seus descendentes directos ata a súa

derradeira propietaria dona María de la Paz

propiedade a Excelentísima D

O museo Pazo de T

almacén de obxectos, porque sabe que ten que camiñar acorde aos tempos e

afrontar una museoloxía atractiva e que enganche e cautive a todos o

De tal xeito que oferta un amplo

lúdicas, didácticas, pedagóxicas para inculcar aos nenos o respecto polos museos

e polo noso patrimonio histórico

continente que acolle o contido de iniciativas culturais como Polafía, sen

a puxanza das novas tecnoloxías na nosa sociedade, e abríndose a organizar

xornadas de difusión e coñecemento das novas redes sociais: Facebook, Twitter,

Flickr, Linkedin, etc.

Convén lembrar que o Pazo de Tor está na zona de Monforte de Lemos,



Tor é un magnífico exemplo e digno merecedor de eloxios. Non




osto sobre unha escenografía que retrata a vida cotiá, pero sen

luxo e a opulencia dunha familia de avoengo, amiga do valioso e con especial

es artísticas e os luxos máis refinados.

A historia deste pazo arrinca coa liñaxe dos Garza no século XIV e a súa

vose en mans dos seus descendentes directos ata a súa

derradeira propietaria dona María de la Paz Taboada y Zuñiga que fixo doaz

dade a Excelentísima Deputación Provincial de Lugo.

useo Pazo de Tor fuxe do concepto de museo decimonónico e


afrontar una museoloxía atractiva e que enganche e cautive a todos o

que oferta un amplo abano de actividades, dend


e polo noso patrimonio histórico-artístico, tamén actividades culturais sendo o

continente que acolle o contido de iniciativas culturais como Polafía, sen



Museo Pazo de Tor

3

de Tor está na zona de Monforte de Lemos,



Tor é un magnífico exemplo e digno merecedor de eloxios. Non obstante, o Pazo




osto sobre unha escenografía que retrata a vida cotiá, pero sen esquecer o

oso e con especial

éculo XIV e a súa

vose en mans dos seus descendentes directos ata a súa

Taboada y Zuñiga que fixo doazón da

or fuxe do concepto de museo decimonónico e


afrontar una museoloxía atractiva e que enganche e cautive a todos os públicos.

de actividades, dende as meramente


, tamén actividades culturais sendo o

continente que acolle o contido de iniciativas culturais como Polafía, sen esquecer



2. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES.

Xaneiro Nº total de visitantes

1 grupo adultos

Visitas individuais

Febreiro Nº total de visitantes

Visitas individuais

Marzo Nº total de visitantes

1 grupo adultos

Visitas individuais

Abril Nº total de visitantes

Visitas individuais

Maio Nº total de visitantes

4 grupos escolares

4 grupo adultos

Visitas individuais

Xuño Nº total de visitantes

5 grupos adultos

Visitas individuais

Xullo Nº total de visitantes

2 grupos adultos

Visitas individuais

Agosto Nº total de visitantes

1 grupo adultos

2. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES.

Nº total de visitantes 195

1 grupo adultos 60

Visitas individuais 135




adultos 20





grupos escolares 190

grupo adultos 146



grupos adultos 258



grupos adultos 81

individuais 383


1 grupo adultos 25

Museo Pazo de Tor

4

Visitas individuais

Setembro Nº total de visitantes

4 grupos adultos

Visitas individuais

Outubro Nº total de visitantes

1 grupos adultos

Visitas individuais

Novembro Nº total de visitantes

2 grupos adultos

Visitas individuais

Decembro Nº total de visitantes

Visitas individuais

Total visitantes anuais



grupos adultos 169



grupos adultos 37

individuais 544


grupos adultos 148




4938

Museo Pazo de Tor

5

Gráfica comparativa dos anos 2010

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

Gráfica comparativa dos anos 2010 -2011

PAZO DE TOR

Museo Pazo de Tor

6

Ano 2010

Ano 2011

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

195

112

218

Por número de visitantes

46%

19%

218

304

580

481 464

879

577 581

Por número de visitantes

7%2%

1%

4%

21%

46%

19%

Por idades

Museo Pazo de Tor

7

581

351

196

0-10

11-14

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

325

1659

1516

LUGO CIDADEANDALUCIABALEARESCATALUÑAEUSKADIMURCIAVALENCIA

0

0 200 400

1659

1516

13729

158

4 1134

278

147386529

282

37 9 207387

Por Procedencias

LUGO PROVINCIA GALICIAARAGON ASTURIASCANARIAS CANTABRIACASTILLA-LEON CASTILLA-LA MANCHAEXTREMADURA MADRIDNAVARRA LA RIOJAESTRANXEIROS

572

560

632

613

1438

1123

600 800 1000 1200 1400 1600

Por días da semana

Museo Pazo de Tor

8

CANTABRIALA MANCHA

1600

DOMINGO

SABADO

VENRES

XOVES

MERCORES

MARTES

LUNS

Museo Pazo de Tor

9

3. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO

Pintura de fiestras, cornixas

Obras de acondicionamento da nova biblioteca (carpintería, chan cristaleiras)

Instalación eléctrica de alpendres, cocheira e biblioteca.

Iluminación exterior da parte traseira do pazo.

Arranxo de paredes dos aseos públicos e pintura das mesmas.

Servizo Wifi gratuíto ao visitante.

Nova conexión a internet(banda ancha).

Instalación de cámaras de vídeo

Arranxo ascensor.

Adecuación rampla de acceso as persoas con minusvalía ós aseos públicos.

PROGRAMA ARQUITECTÓNICO

cornixas, galería e ferros dos balcóns.


Instalación eléctrica de alpendres, cocheira e biblioteca.

Iluminación exterior da parte traseira do pazo.

Arranxo de paredes dos aseos públicos e pintura das mesmas.

Servizo Wifi gratuíto ao visitante.

Nova conexión a internet(banda ancha).

Instalación de cámaras de vídeo-vixilancia e sistemas de alarma.


Museo Pazo de Tor

10


vixilancia e sistemas de alarma.


4. PROGRAMA DIDÁCTICO

4.1. Actividades escolares

Ao longo do curso ofrécese a posibilidade de solicitar dous tipos de visitas:

guiada e con actividade. Para

previa das mesmas, concertando con departamento de didáctica.

• Toribia cóntache (Infantil e Primaria)

• Aprendemos a coñecer

• Xogando a ser Paleógrafo: Xogo do rapto en Tor

• Twister da división histórica no Pazo de Tor

• Visita de iniciación e

• Aprendemos a ser: xogo de perso

DIDÁCTICO

4.1. Actividades escolares


guiada e con actividade. Para realizar estas visitas é necesario a concertación


(Infantil e Primaria)

Aprendemos a coñecer (Todos os niveis)

Xogando a ser Paleógrafo: Xogo do rapto en Tor. (Todos os niveis)

Twister da división histórica no Pazo de Tor (Todos os Niveis)

ión e descubrimento (Todos os Niveis)

Aprendemos a ser: xogo de personaxes (Todos os Niveis)

Museo Pazo de Tor

11


realizar estas visitas é necesario a concertación


. (Todos os niveis)

(Todos os Niveis)

(Todos os Niveis)

• Aprendemos a vivir xuntos

• Aprendemos a facer: Redes de historias

• Aprendemos a facer: Obradoiros de transmisión de saberes.

Niveis)

Aprendemos a vivir xuntos (ESO)

Aprendemos a facer: Redes de historias (Secundaria e BAC)

Aprendemos a facer: Obradoiros de transmisión de saberes.

Museo Pazo de Tor

12

(Secundaria e BAC)

Aprendemos a facer: Obradoiros de transmisión de saberes. (Todos os

4.2 Obradoiros de verán4.2 Obradoiros de verán

Museo Pazo de Tor

13

“Enrédate con nós” é o lema desta proposta deste programa de actividades

que pretende enredar, enlear, envolver, engaiolar, enganchar, comprometer…,

pór en rede a todos e todas os que amades os museos e a cultura en xeral.

Propoñemos obradoiros, concertos

conversas, debates, tertulias, xornadas e mesas redondas, iniciativas para todos

os públicos, desde mozos ata maiores que queiran, que se deixen enredar polos

museos da Rede Museística da Deputación de Lugo. Prop

agardamos propostas de todos e todas, suxestións, ideas ou maneiras de

entender o patrimonio como ben de todos, como herdanza común a coñecer e

conservar. Un patrimonio común, unha causa común.

Se nos visita tamén agardamos contribuír a

cada vez que se achegue a este ou aos outros museos da Rede poida percibir

esa sensación de satisfacción que sentimos cando sentimos o de todos como

noso.

OBRADOIROS PARA RAPACES E RAPAZAS: O son de Tor

19 de xullo de 2011

Concerto-obradoiro

Mestre: Andrés Díaz

Obxectivos: Dar a coñecer o mundo da música antiga e dos seus instrumentos a

través dos exemplares de instrumentos antigos de tegra que forman parta da Sala

de Música do Pazo de Tor.




Propoñemos obradoiros, concertos, visitas guiadas, viaxes, representacións,



museos da Rede Museística da Deputación de Lugo. Propoñemos pero tamén



conservar. Un patrimonio común, unha causa común.

Se nos visita tamén agardamos contribuír ao seu lecer, e de paso, a que



OBRADOIROS PARA RAPACES E RAPAZAS: O son de Tor



de Música do Pazo de Tor.

Museo Pazo de Tor

14




, visitas guiadas, viaxes, representacións,



oñemos pero tamén



o seu lecer, e de paso, a que





20 de xullo de 2011

Obradoiro de pequenos instrumentos da nosa música t radicional

Mestre: Xavier Blanco.

Obxectivos: Faremos unha montaxe de instrumentos despezados

(semiconstrución), aprendendo a tocalos.



(semiconstrución), aprendendo a tocalos.

Museo Pazo de Tor

15



24 e 25 de agosto de 2011

Actividades con códigos QR,

alternativa

Obxectivos: Nesta segunda parte de “O son de Tor” abarcaremos os ocos dos

sons actuais e todo o relacionado con eles. Falaremos da cultura hip hop, tocando

varios aspectos desta. Como remate, os rap

alternativa no que terán que desvelar un misterio coa axuda das novas

tecnoloxías e do seu enxeño.

24 e 25 de agosto de 2011

Actividades con códigos QR, graffitis e música hip hop. Xogo de realidade



varios aspectos desta. Como remate, os rapaces participan nun xogo de realidade


tecnoloxías e do seu enxeño.

Museo Pazo de Tor

16

graffitis e música hip hop. Xogo de realidade



aces participan nun xogo de realidade


ROTEIRO IRMANDIÑO

Reunión cos viaxeiros procedentes do Museo Provincial do Mar de San

Cibrao e cos que iniciaron a viaxe no Museo Pazo de Tor. Poñeremos en práctica

as nosas capacidades e habilidades para recrear as guerras irmandiñas.

A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS E OS

SEUS ALIADOS DE SAN CIPRIÁN E

MONFORTE DE LEMOS


iniciaron a viaxe no Museo Pazo de Tor. Poñeremos en práctica


A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS E OS

SEUS ALIADOS DE SAN CIPRIÁN E

MONFORTE DE LEMOS

Museo Pazo de Tor

17


iniciaron a viaxe no Museo Pazo de Tor. Poñeremos en práctica


I XORNADAS: Museos, as Redes Sociais como xenerador as de cambios.


Museo Pazo de Tor

18


4.3 Obradoiros de Nadal4.3 Obradoiros de Nadal

Museo Pazo de Tor

19

Museo Pazo de Tor

20

Museo Pazo de Tor

21

b

Museo Pazo de Tor

22

Museo Pazo de Tor

23

Museo Pazo de Tor

24


5.1. Premios e distincións 2011

A Rede Museística gañadora dos V Premios Solidarios ONCE

categoría “Accesibilidade Universal”.

Os presidentes da Xunta

xaneiro.

Padre Rubinos, Manuel Aguilar

de Museos Provincial de Lugo

A Institución benéfica

Novacaixagalicia, Manuel Aguilar

Accesible da Mancomunidade de Municipios de

Igualdade de la Radio Galega

Premios Solidarios ONCE-Galicia. A unha reportaxe publicad

do Diario de Pontevedra foille outorgada unha mención especial do Xurado.

O Xurado dos V Premios Solidarios ONCE

festividade de Santa Lucía

as iniciativas e as accións de persoas, institucións e entidades que máis se distinguiron

polos seus esforzos a favor da igualdade, a integración social e a accesibilidade

universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorec

Na categoría de Accesibilidade universal o Xurado concedeu senllos galardóns á

Rede Museística Provincial de

Mancomunidade de Arousa Norte

inclusivo Pelexamos polo posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a

Rede Museística Provincial de

(San Cibrao), de Tor (Monforte

A xuízo do Xurado, o labor desenvolvido pola Rede de Museos Provinciais de

Lugo denota unha importante sensibilización e esforzo ao desenvolver un paquete

integral de actuacións de accesibilidade universal en lugares emblemáticos, como son

os edificios que albergan os museos, ao tempo que normalizou eficazmente a

participación do colectivo de persoas con minusvalidez en todas as actividades

programadas.

O Xurado estivo formado por Dores

de ONCE-Galicia; Coro Piñe


5.1. Premios e distincións 2011

useística gañadora dos V Premios Solidarios ONCE

categoría “Accesibilidade Universal”.

Xunta e da ONCE entregarán os galardóns o próximo mes de

Manuel Aguilar, Convivir en Igualdade, de Radio Galega

Lugo e Turismo Accesible de Arousa Norte son os galardoados

A Institución benéfica Padre Rubinos da Coruña, o director da Obra Social de

Manuel Aguilar; a Rede Provincial de Museos de

Accesible da Mancomunidade de Municipios de Arousa Norte e o programa

Igualdade de la Radio Galega, recibirán os galardóns correspondentes á V edición dos

Galicia. A unha reportaxe publicada no Suplemento dominical

foille outorgada unha mención especial do Xurado.

O Xurado dos V Premios Solidarios ONCE-Galicia fallou estes galardóns onte,

Lucía, no Hotel NH Atlántico da Coruña, recoñecendo así o l



universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorec


Rede Museística Provincial de Lugo e á iniciativa de Turismo Accesible da

Arousa Norte. O Xurado destacou o programa institucional

o posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a

Rede Museística Provincial de Lugo, que engloba os Museos Provincial (

Monforte) e Fortaleza San Paio de Narla (Friol).


denota unha importante sensibilización e esforzo ao desenvolver un paquete


albergan os museos, ao tempo que normalizou eficazmente a


O Xurado estivo formado por Dores Venancio, presidenta do Consello Territorial

Piñeiro, Secretario Xeral de Política Social de la Xunta

Museo Pazo de Tor

25

useística gañadora dos V Premios Solidarios ONCE- GALICIA na

e da ONCE entregarán os galardóns o próximo mes de

Radio Galega, a Rede

son os galardoados

, o director da Obra Social de

ial de Museos de Lugo; Turismo

e o programa Convivir en

, recibirán os galardóns correspondentes á V edición dos

a no Suplemento dominical

foille outorgada unha mención especial do Xurado.

Galicia fallou estes galardóns onte,

, recoñecendo así o labor,



universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorecidos.


e á iniciativa de Turismo Accesible da

. O Xurado destacou o programa institucional

o posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a

, que engloba os Museos Provincial (Lugo), do Mar

).


denota unha importante sensibilización e esforzo ao desenvolver un paquete


albergan os museos, ao tempo que normalizou eficazmente a


, presidenta do Consello Territorial

Xeral de Política Social de la Xunta de

Galicia; Manuel Martínez Pan

Presidente do Cermi-Galicia

Santiago, Pablo Portabales

Os galardóns entregaranse a finais do próximo mes de xaneiro na

presidida polos presidentes da

5.2. Programa interxe ner

A través deste programa o que pretendemos é o coñecemento

medios artesáns que forman parte da nosa cultura e que tende a desaparecer

ante os novos procesos industrial e tecnolóxicos.

Manuel Martínez Pan, Delegado Territorial de ONCE-Galicia;

Galicia; o presentador de TV Paco Lodeiro e os xornalistas Tino

Pablo Portabales, Antón Luaces e Ernesto Sánchez Pombo.

Os galardóns entregaranse a finais do próximo mes de xaneiro na Coruña

presidida polos presidentes da Xunta e da ONCE

neracional

A través deste programa o que pretendemos é o coñecemento


ante os novos procesos industrial e tecnolóxicos.

Museo Pazo de Tor

26

Galicia; Anxo Queiruga,

e os xornalistas Tino

.

Coruña, nunha Gala

A través deste programa o que pretendemos é o coñecemento duns


5.3 Semana dos museos

ç

Semana dos museos

Museo Pazo de Tor

27

O sábado, 14 de maio, celebramos a

maio, o Días das Letras Galegas

conmemoramos, coma se vén facendo desde 1977, o

Museos en todos os museos xestionados pola Rede

Área de Cultura da Deputación de Lugo.

O Comité Consultivo do ICOM, Consello Internacional de Museos,

asociado á UNESCO, propón cada ano un tema que os museos poden utilizar

para valorizar a súa posición no seo da sociedade, e

lema Museo e Memoria.

Cos obxectos que conservan, os museos recadan historias e transmiten a

memoria das comunidades nas cales vivimos. Estes obxectos son expresións do

noso patrimonio natural e cultural. Moitos deles son fráxiles ou, ás veces,

atópanse en situación de perigo,

O Día Internacional dos Museos

descubrir e redescubrir a súa memoria individual e colectiva.

Baixo o mesmo lema do

europeos teñen na noite do día 14 de maio a Noite dos Museos, unha celebración

que este ano patrocina por primeira vez o ICOM, e que propón prestar atención a

temas como o coidado e acceso ás coleccións e documentos, a historia dos

museo, a memoria esquecida e a rela

identidade, incluíndo a identidade familiar. A actividade central deste celebración

é o programa multimedia “A Piece of the Story” (Un pedazo de historia) para

compartir unha historia fascinante ou extraordinaria sobr

calquera museo.

En cada un dos museos da Rede Museística pretend

que lle fixemos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao

máis próximo, ao que sinta como seu, que tire proveito das actividades e,

tempo, que percibe que a súa memoria, a persoal e a colectiva, a cultural, a

artística e a histórica, non d

O sábado, 14 de maio, celebramos a Noite dos Museos

Días das Letras Galegas, e o mércores, 18 de maio de 2011

conmemoramos, coma se vén facendo desde 1977, o Día Internacional dos

en todos os museos xestionados pola Rede Museística que depende da

Área de Cultura da Deputación de Lugo.



para valorizar a súa posición no seo da sociedade, escollendo para este 2011 o

.




atópanse en situación de perigo, e necesitan ser conservados con moito coidado.

Día Internacional dos Museos dará a oportunidade aos seus visitantes de

descubrir e redescubrir a súa memoria individual e colectiva.

Baixo o mesmo lema do Día Internacional dos Museos

ñen na noite do día 14 de maio a Noite dos Museos, unha celebración


oidado e acceso ás coleccións e documentos, a historia dos

museo, a memoria esquecida e a relación entre a memoria, a comunidade e a



compartir unha historia fascinante ou extraordinaria sobre unha obra concreta de

En cada un dos museos da Rede Museística pretendimos, coas propostas

mos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao

máis próximo, ao que sinta como seu, que tire proveito das actividades e,


artística e a histórica, non deixarían pegada se non existísemos os museos.

Museo Pazo de Tor

28

, o martes, 17 de

, e o mércores, 18 de maio de 2011

Día Internacional dos

Museística que depende da



scollendo para este 2011 o




e necesitan ser conservados con moito coidado.

dará a oportunidade aos seus visitantes de

Día Internacional dos Museos os museos

ñen na noite do día 14 de maio a Noite dos Museos, unha celebración


oidado e acceso ás coleccións e documentos, a historia dos

ción entre a memoria, a comunidade e a



e unha obra concreta de

mos, coas propostas

mos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao

máis próximo, ao que sinta como seu, que tire proveito das actividades e, ao


os museos.

VISITA ILUMINADA . Convidámo

seguindo unha inciativa

obxectos exposto e a memoria, e sobre a experimentación de diferentes

sensacións á hora de achegarse a un museo

Os obxectos da memoria / A memoria dos obxectos

Todos os días, desde o 14 ao 21 de maio (ambo

Os museos conservan obxectos que foron usados na vida cotiá doutras

épocas e que nos permiten saber cómo se vivía no pasado.

Propuxemos aos visitantes que escoll

normal e regular na súa vida, que teña algun

Museo Pazo de Tor para buscar entre os obxectos expostos aqueles doutras

épocas que cumpriron a mesma función para os nosos devanceiros. Cos

obxectos que apareceron

ollos o museo.

Obradoiro Atlas da memoria dos museos

Rodríguez

Atesouramos memoria a través das diferentes percepcións que nos

achegan os sentidos: a vista, o tacto, o olfacto e o oído. Propoñemos unha

actividade, un xogo, no que

museo, e a través das percepcións, dos estímulos e interrogantes que nos

provoquen, elaborar un atlas do museo que, ao tempo, mapa a mapa, palmo a

palmo, reconstrúa tamén a memoria de todos nosoutros.

Obradoiro Tendal das letras

Durante toda a xornada realizarase unha exposición que remora a historia

do Día das Letras Galegas

deste 2011 para honrar a Lois Pereiro. O

pendurar a memoria, onde enxugar os perigos que ameazan a nosa lingua.

. Convidámos a participar nesta visita guiada nocturna,

seguindo unha inciativa dos museos europeos que chama a atención sobre os


sensacións á hora de achegarse a un museo.

Os obxectos da memoria / A memoria dos obxectos

Todos os días, desde o 14 ao 21 de maio (ambos incluídos)


épocas e que nos permiten saber cómo se vivía no pasado.

mos aos visitantes que escolleran algún obxecto actual, de uso

normal e regular na súa vida, que teña algunha relación coas coleccións do

para buscar entre os obxectos expostos aqueles doutras


ceron tivemos unha magnífica desculpa para ver con outros

Atlas da memoria dos museos por Adriana López e Mara



actividade, un xogo, no que valéndonos de diferentes pezas representativas do



palmo, reconstrúa tamén a memoria de todos nosoutros.

Tendal das letras a cargo de Silvia Aldariz Quintela


Día das Letras Galegas desde o dedicado a Rosalía de Castro en 1963 ata o

deste 2011 para honrar a Lois Pereiro. O Tendal das letras é un arame físico onde


Museo Pazo de Tor

29

s a participar nesta visita guiada nocturna,

dos museos europeos que chama a atención sobre os



an algún obxecto actual, de uso

a relación coas coleccións do

para buscar entre os obxectos expostos aqueles doutras


para ver con outros

por Adriana López e Mara



valéndonos de diferentes pezas representativas do



a cargo de Silvia Aldariz Quintela


desde o dedicado a Rosalía de Castro en 1963 ata o

é un arame físico onde


Percor rido polas nosas letras e homenaxe a Lois Pereiro, c

con proxección arredor da historia e dos

letras galegas desde 1963 ata 2011

Memorias de mulleres de aquí e de acolá

Vídeo-proxección e mesa de debate con Joselyn Ruíz

5.4 Museoloxía social

Día Mudial do Alzheimer

A Vicepresidencia primeira da Deputación de Lugo, Áreas de Cultura e

Turismo e Benestar Social, a través das museos integrados na Rede

Museística e en colaboración con AFALU (Centro de Día de Alzheimer e

outras Demencias Neurodexenerativas), súmanse aos actos conmemorativos

do Día Internacional do Alzheimer 2011 cunha programación e

que se pretende a sensibilización social arredor desta doenza que ten na

memoria, no deterioro da memoria e das función cognitiva, condutora e

motora as principais consecuencias. Os museos son, precisamente, espazos

de acordanza, lugares onde

institucións onde se pode estimular, e de feito así é, a recuperación dunha

facultade tan fundamental para a nosa vida como é traer ao presente os

obxectos dun tempo xa vivido.

Proxección a cargo de AFALU (Centro de D

Demencias Neurodexenerativas), da película: Bicicleta, Cuchara, Manzana,

guión e dirección de Carles Bosch.

Sinopse.-No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle

Alzheimer. Superado o golpe inicial, el e a súa familia inician unha cruzada

contra a enfermidade e, desde o primeiro paso, esta película convértese en

testemuño de excepción. Con intelixencia,

rido polas nosas letras e homenaxe a Lois Pereiro, c

con proxección arredor da historia e dos persoeiros homenaxeados no Día das

letras galegas desde 1963 ata 2011

Memorias de mulleres de aquí e de acolá

proxección e mesa de debate con Joselyn Ruíz

Día Mudial do Alzheimer


Benestar Social, a través das museos integrados na Rede



do Día Internacional do Alzheimer 2011 cunha programación e




de acordanza, lugares onde se custodia a memoria do noso pasado,



obxectos dun tempo xa vivido.

Proxección a cargo de AFALU (Centro de Día de Alzheimer e outras


guión e dirección de Carles Bosch.

No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle



testemuño de excepción. Con intelixencia, sinceridade e bo humor, Maragall

Museo Pazo de Tor

30

rido polas nosas letras e homenaxe a Lois Pereiro, conferencia

homenaxeados no Día das


Benestar Social, a través das museos integrados na Rede



do Día Internacional do Alzheimer 2011 cunha programación específica coa




se custodia a memoria do noso pasado,



ía de Alzheimer e outras


No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle



sinceridade e bo humor, Maragall

déixase retratar xunto á súa familia e os médicos para deixar constancia do

día a día da súa loita persoal. Dous anos de seguimento a un paciente

excepcional disposto a que os científicos atopen curación antes de que a

cifra de 26 millóns de enfermos no mundo se multiplique por dez. Unha

película dura pero optimista a pesar de todo.




ra de 26 millóns de enfermos no mundo se multiplique por dez. Unha

película dura pero optimista a pesar de todo.

Museo Pazo de Tor

31




ra de 26 millóns de enfermos no mundo se multiplique por dez. Unha

Museo Pazo de Tor

32

Museo Pazo de Tor

33

Día Internacional da Loita contra a violencia de xé nero

O 25 de novembro f

muller no 1º Encontro Feminista de Latinoamérica e do Caribe celebrado en

Bogotá en xullo de 1981.

Neste encontro as mulleres denunciaron a violencia de xénero a nivel

doméstico e a violación e o acoso

os abusos sufridos por prisioneiras políticas.

Elixiuse o 25 de novembro para conmemorar o violento asasinato das

irmás Mirabal (Patria, Minerva e Maria Teresa), tres activistas políticas asasinadas

o 25 de novembro de 1960 pola policía secreta do ditador Rafael Trujillo na

República Dominicana.

Os seus cadáveres esnaquizados apareceron no fondo dun precipio. Para

o movemento popular e feminista de República Dominicana historicamente estas

mulleres simbolizaron a loita e a resistencia.

ACTIVIDADES

Visita guiada: Itinerario en feminino

en horario de apertura.

Entrega aso visitantes da Unidade Didáctica:

museo da Rede Museística. Dura

horario de apertura. Actividade ba

tradición oral onde aparece explícita a violencia física e moral nun tempo afastado

que en moitos aspectos, coma este da violencia de x

Día Internacional da Loita contra a violencia de xé nero

O 25 de novembro foi declarado día Internacional contra a Violencia cara á


Bogotá en xullo de 1981.


doméstico e a violación e o acoso sexual a nivel de estados incluíndo a tortura e

os abusos sufridos por prisioneiras políticas.



novembro de 1960 pola policía secreta do ditador Rafael Trujillo na



ron a loita e a resistencia.

Visita guiada: Itinerario en feminino. Durante toda a xornada do 25 de novembro,

Entrega aso visitantes da Unidade Didáctica: Contra a violencia de xénero nos

museo da Rede Museística. Durante toda a xornada do 25 de novembro, en

horario de apertura. Actividade baseada na Lenda da dona da Torre


que en moitos aspectos, coma este da violencia de xénero) semella ser actual.

Museo Pazo de Tor

34

declarado día Internacional contra a Violencia cara á



sexual a nivel de estados incluíndo a tortura e



novembro de 1960 pola policía secreta do ditador Rafael Trujillo na



. Durante toda a xornada do 25 de novembro,

Contra a violencia de xénero nos

nte toda a xornada do 25 de novembro, en

Lenda da dona da Torre, un relato da


énero) semella ser actual.

VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx

ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt

áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö

ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx

twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt

Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ?

àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá

wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx

àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t

átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá

àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx

wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt

wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx

atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá

ÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄA

T WÉÇt wt T WÉÇt wt T WÉÇt wt T WÉÇt wt

gÉÜÜxgÉÜÜxgÉÜÜxgÉÜÜx

VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx

ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt

áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö áØt xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö

ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx ÖâxÇ ÄÄx wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx

twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b tÄx|äÉátÅxÇàxA b tÄx|äÉátÅxÇàxA b tÄx|äÉátÅxÇàxA b

Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? Ñt| wt wÉÇt? É táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ?

àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá

wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx

àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t

átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ wtá fx|åtá

àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xàtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx àÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ WâÖâx

wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt

wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx

atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá atÜÄt? Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá

ÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÅÉ|àtá ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄA

Museo Pazo de Tor

35

T WÉÇt wt T WÉÇt wt T WÉÇt wt T WÉÇt wt

Día da muller traballadora

O oito de marzo serviu para visibilizar as loitas

significaron avances na vida de millóns de mulleres creando novas formas de

pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a

Museística, decidimos organizar unha programación con distintas experiencias,

compartindo sempre un obxectivo en común: o desexo de superar a violencia e a

pobreza e construír o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,

igualdade e solidariedade.

Por segundo ano consecutivo tres dos Museos da Rede Museística (Museo

San Paio de Narla, Museo Pazo de Tor , Museo Provincial do Mar) seguindo a

programación estratéxica presentada pola Xerencia en xullo do 2007 na

Deputación Provincial de L

3/2007, que establece no seu artigo 26.2 que os distintos organismos , entes e

demais estruturas das administracións públicas que, de modo directo ou indirecto,

configuran o sistema de xestión cultural desen

1.- Adoptar iniciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres

na cultura e combater

2.- Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intele

autoría feminina.

Para levar a cabo os seguintes obxectivos, preparamos un amplo programa

para o mes de marzo, que xirará en torno as perspectivas de xénero sobre

patrimonio cultural e museos.

ITINERARIO FEMININO POLA REDE: PEZAS E LENDAS DE

Visitas guiadas nun percorrido en feminino polas coleccións do museo.

Día da muller traballadora

O oito de marzo serviu para visibilizar as loitas e demandas que


pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a



o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,

solidariedade.




Deputación Provincial de Lugo. E tendo en conta o sinalado na Lei Orgánica



configuran o sistema de xestión cultural desenvolverán as seguintes actuacións:

Adoptar iniciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres

combater a súa discriminación estrutural

Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intele



patrimonio cultural e museos.

ITINERARIO FEMININO POLA REDE: PEZAS E LENDAS DE MULLERES


Museo Pazo de Tor

36

e demandas que


pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a través da Rede



o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,




ugo. E tendo en conta o sinalado na Lei Orgánica



volverán as seguintes actuacións:

Adoptar iniciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres

estrutural e/ou difusa.

Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intelectual de



MULLERES


Museo Pazo de Tor

37

EXPOSICIÓN CARLOS VALCÁRCEL

II XORNADAS MULLER E IGUALDADE: PERSPECTIVAS DE XÉNERO SOBRE

PATRIMONIO CULTURAL E MUSEO: MULLER E DEREITOS

MULLER NA HISTORIA,

Conferencia e obradoiro sobre creatividade feminina en Tor.

• Inauguración da mostra: "Os meus ollos, as túas mans" en Tor:

EXPOSICIÓN CARLOS VALCÁRCEL


PATRIMONIO CULTURAL E MUSEO: MULLER E DEREITOS

MULLER NA HISTORIA, HISTORIA DE MULLERES: VS. AUSENCIA

Conferencia e obradoiro sobre creatividade feminina en Tor.

• Inauguración da mostra: "Os meus ollos, as túas mans" en Tor:

Museo Pazo de Tor

38


: VS. AUSENCIA

Conformada por un conxunto de ilustracións coa temática do xénero e a

pobreza. Plasma a visi

IMPLICADAS, plasmada polas mans de varias ilustradoras.


pobreza. Plasma a visión (ollos) sobre a cooperación das voluntarias de

IMPLICADAS, plasmada polas mans de varias ilustradoras.

Museo Pazo de Tor

39


ón (ollos) sobre a cooperación das voluntarias de

Día internacional das persoas co discapacidade

Día internacional das persoas co discapacidade

Museo Pazo de Tor

40

Museo Pazo de Tor

41

Museo Pazo de Tor

42

Obradoiros Arte e parte:

Obradoiro de sensibilización para todo tipo de públicos.

Imparten a psicóloga e especialista en Arte

directora de Aulaideas, e

Concepto:

Se algo caracteriza á arte é a súa capacidade de anular barreiras e fronteiras do

tipo que sexan. A creatividade e a sensibilidade teñen carácter universal e

converten á arte en vía de comunicación e socialización máis aló de calquera

diferenza.

Con este obradoiro pretendemos crear un espazo no que se contemple a

posibilidade de integrar plenamente a diversidade en todos os seus ámbitos.

Porque a creatividade é unha capacidade inherente a todo individuo.

Estas xornadas tamén teñen un carácter reivindicati

sobre as capacidades e posibilidades creativas das persoas con diversidade

funcional.

“Dáseme ben contar o que vexo e escoito. Pinto moi mal cos pinceis, pero pintar

con palabras dáseme mellor”

Saltamontes”. Residente no Centro de Atención a Persoas Discapacitadas

(CAMF) de Leganés.

Todos expresámonos a diario sen pensar se somos ou non capaces de facelo,

pois faremos desta capacidade universa

experimentación propondo diferentes desafíos onde cada individuo poderá

achegar a súa propia capacidade creativa nun obradoiro para ver, sentir, escoitar,

expresar e compartir.

Metodoloxía:

O obradoiro concíbese de forma multivectorial, xerando diferentes estímulos de

participación.

Arte e parte: O desafío de voar coas propias ás :

Obradoiro de sensibilización para todo tipo de públicos.

Imparten a psicóloga e especialista en Arte-Terapia, Adriana Pazos Ottón

, e Encarna Lago, xerente da Rede Museística




obradoiro pretendemos crear un espazo no que se contemple a



Estas xornadas tamén teñen un carácter reivindicativo. Preténdese concienciar



con palabras dáseme mellor” Carmen Soria: escritora, autora do libro “Manifiesto



capacidade universal un momento para a distensión e a




Museo Pazo de Tor

43

Adriana Pazos Ottón,

, xerente da Rede Museística




obradoiro pretendemos crear un espazo no que se contemple a



vo. Preténdese concienciar



Carmen Soria: escritora, autora do libro “Manifiesto



l un momento para a distensión e a




1. Presentación : Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se

incide e invita a descubrir de qué forma cada un dos seres humanos son creativos

nalgún modo. Na actualidade recoñécese que a creatividade non está restrinxida

unicamente a seres excepcionais, e atópase como un potencial en cada persoa

sen excepción.

2. Nunha segunda instancia exponse dúas dinámicas paralelas:

• Monotipia: Unha experiencia pl

variedade de impresión única; só sae unha boa reprodución de cada

lámina. O artista debuxa sobre calquera superficie lisa, utilizando óleo,

acuarela, ou tinta. Créase a imaxe pintándoa sinxelamente sobre a

superficie da lámina. A continuación aplícase o papel sobre a lámina e a

imaxe quedará transferida, fregando o dorso do papel. A técnica dános un

resultado de “mancha libre” susceptible de ser interpretada. Cada un dos

participantes creará unha impresión plástica.

• Imaxes, palabra e emoción

multimedia en relación co tema da diversidade funcional e a capacidade

artística. Os vídeos presentados servirán de mov

vehículo dunha dinámica na que pretendemos x

verbalizadas e escritas, en relación ás impresións que nos causan as

imaxes e o traballo dos compañeiros artistas que realizan a parte plástica.

3. Conclusión: A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de voo,

a expresión do noso voo individual, un transcurso de tempo vivenciado na arte,

que quedará plasmado na suma cualitativa de cada unha das obras plásticas e

emocións, escritas, impresas e ganduxadas nunha única traxectoria de voo:

creatividade compartida dunha arte sen b

: Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se


modo. Na actualidade recoñécese que a creatividade non está restrinxida


2. Nunha segunda instancia exponse dúas dinámicas paralelas:

Unha experiencia plástica utilizando a técnica da Monotipia:




ie da lámina. A continuación aplícase o papel sobre a lámina e a



participantes creará unha impresión plástica.

Imaxes, palabra e emoción : Visionado dunha presentación de contidos


deos presentados servirán de movilizador de emocións e

vehículo dunha dinámica na que pretendemos xérense palabras,



A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de voo,

noso voo individual, un transcurso de tempo vivenciado na arte,


emocións, escritas, impresas e ganduxadas nunha única traxectoria de voo:

creatividade compartida dunha arte sen b arreiras.

Museo Pazo de Tor

44

: Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se


modo. Na actualidade recoñécese que a creatividade non está restrinxida


ástica utilizando a técnica da Monotipia:




ie da lámina. A continuación aplícase o papel sobre a lámina e a



: Visionado dunha presentación de contidos


ilizador de emocións e

érense palabras,



A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de voo,

noso voo individual, un transcurso de tempo vivenciado na arte,


emocións, escritas, impresas e ganduxadas nunha única traxectoria de voo: A

.

Museo Pazo de Tor

45

Convivencia co colectivo social “Raiolas”

Presentación das memorias e novas iniciativas do Departamento de

Capacidades Diferentes e Accesibilidade, neste programa que se desenvolve

dentro do proxecto “Museos sen límites, atópaste no teu museo”, deseñado

exclusivamente para o colectivo de autistas, levan participado ata o de agora 40

afectados de toda Galicia, que realizaron as visitas sempre en grupos reducidos.

Tratase de promover as condició

individuo, eliminando os atrancos que impiden o acceso á cultura en calquera dos

foros nos que esta se des

Convivencia co colectivo social “Raiolas”



proxecto “Museos sen límites, atópaste no teu museo”, deseñado

lusivamente para o colectivo de autistas, levan participado ata o de agora 40


Tratase de promover as condicións para a liberdade e igualdade do


foros nos que esta se desenvolve.

Museo Pazo de Tor

46



proxecto “Museos sen límites, atópaste no teu museo”, deseñado

lusivamente para o colectivo de autistas, levan participado ata o de agora 40


para a liberdade e igualdade do


Albúm da memoria compartida

Traballamos coa memoria e as reminiscencias: a primavera, o

outono e o inverno da vida. Rematamos a actividade facendo unha fornada de

pan.

Albúm da memoria compartida

Traballamos coa memoria e as reminiscencias: a primavera, o


Museo Pazo de Tor

47

Traballamos coa memoria e as reminiscencias: a primavera, o verán, o


Reunión cos colectivos afectados e presentación das memorias e novas

iniciativas do Departamento de Capacidades Diferent es e Accesibilidade


iniciativas do Departamento de Capacidades Diferent es e Accesibilidade

Museo Pazo de Tor

48


iniciativas do Departamento de Capacidades Diferent es e Accesibilidade .

5.5 Exposicións

“A ARTE DE SER MULLER NUN MUNDO POR COMPARTIR”

“A ARTE DE SER MULLER NUN MUNDO POR COMPARTIR”

Museo Pazo de Tor

49

Este proxecto nace

críticas da arte e responsables de varios museos de toda Galicia e decidiron crear

algunhas iniciativas destinadas a saltar as barreiras da desigualdade de xénero e

loitar por facer máis visibles ás mul

A exposición levouse a cabo nos tres museo da Rede, expoñendo cada

semana duas artistas, así dende o mes de agosto ata o mes de novembro. As

artista participantes foron:

1 ao 9 de agosto

9 ao 18 de agosto

19 ao 27 de agosto

28 de agosto ao 5 de setembro

6 ao 14 de setembro

14 ao 22 de setembro

23 de setembro ao 1 de outubro

2 ao 10 de

Este proxecto nace no Museo Pazo de Tor, onde se reuniron unha serie de



loitar por facer máis visibles ás mullerers en todos os ámbitos.



artista participantes foron:

ARTISTAS SALA DE COLOCACIÓN

Tor San Paio

Sabela Arias U

Montse Rego I

9 ao 18 de agosto Julia Ares U

Yolanda Dorda I

Mª José Santiso U

Ana Costas I

28 de agosto ao 5 Cristina Fernández U

Dolores Guerrero I

Paula Cabaleiro I

Renata Otero U

Carmen Llonín I

Rebeca López U

Estefanía Novo U

Ruth Núñez I

Xedes Peón U

Museo Pazo de Tor

50

no Museo Pazo de Tor, onde se reuniron unha serie de





SALA DE COLOCACIÓN

San Paio Mar

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

outubro

11 ao 19 de outubro

20 ao 28 de outubro

29 de outubro ao 6 de novembro

7 ao 15 de novembro

16 ao 24 de novembro

Inaguración do proxecto

No noso museo, levamos a cabo a

Yolanda Dorda e Julia Ares

Elena Pendás I

Marta Prieto U

Magdalena Seijas I

Paula Salinas I

Noa Persán U

29 de outubro ao

Mª Jesús P. Carballo I

Blanca Besteiro U

María José Vila U

Laura Pernas

Mercedes Cabada U

Silvia Rodriguez I

Inaguración do proxecto “A arte de ser muller, nun mundo por compartir”

No noso museo, levamos a cabo a inauguración das seguintes artistas:

Yolanda Dorda e Julia Ares

Museo Pazo de Tor

51

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

H S E

“A arte de ser muller, nun mundo por compartir”

inauguración das seguintes artistas:

Rebeca López

Noa Persan- Paula Salinas

Paula Salinas

Museo Pazo de Tor

52

Algunhas das obras das artistas participantes no proxecto:


Museo Pazo de Tor

53


Museo Pazo de Tor

54

Museo Pazo de Tor

55

Documentos con memoria

Mostra bibliográfica, fotográfica e documental producida polo Museo

Provincial de Lugo sobre o

aniversario da súa declaración como BIC.

A exposición, coordinada pola responsable da biblioteca, Mercedes

Salvador, forma parte da programación conmemorativa do 80º aniversario da

Declaración como B.I.C.

Durán-Loriga, Manuel Gómez Román e Araceli Novo Celeiro, debuxos,

documentos, fotos e un vídeo

grande interese.

Esta mostra é un acto máis entre os progr

para conmemorar o 80 aniversario deste nomeamento coa que pretendemos,

dunha, dar unha visión da evolución das dependencias do convento dende que

fora Casa de Beneficencia ata a actualidade a través dos planos que arquitectos

tan relevantes como Miguel Durán

para transformalo no actual museo. E doutra, e a través dunha pequena selección

bibliográfica, amosar a repercusión que tivo o convento dende comezos do século

pasado ata hoxe non só no

de publicacións.

UN POUCO DE HISTORIA

O 3 de xuño de 1931 o convento de San Francisco de Lugo foi declarado

Tesouro Artístico Nacional, segundo a denominación da época que na actualidade

recibe o nome de Ben de Interese Cultural (BIC).

O convento de San Francisco, nos seus cinco séculos de historia, pasou

por moitos cambios de utilidade que fixeron variar considerablemente as súas

dependencias: foi convento, aloxamento de tropas, establecemento de

beneficencia e na actualidade museo. Incluso, en 1638, sufriu un incendio que o

devastou case por completo, quedando en pé soamente a igrexa do século XIV e

o claustro rematado no século XV, por ser estes elementos as obras máis sólidas.

Documentos con memoria


Provincial de Lugo sobre o convento de San Francisco de Lugo con motivo do 80º

aniversario da súa declaración como BIC.



Declaración como B.I.C. deste edificio. Amosa planos dos arquitectos Miguel

Loriga, Manuel Gómez Román e Araceli Novo Celeiro, debuxos,

documentos, fotos e un vídeo-montaxe cunha selección bibliográfica e imaxes de

Esta mostra é un acto máis entre os programados polo Museo Provincial




an relevantes como Miguel Durán-Loriga e Manuel Gómez Román realizaron



pasado ata hoxe non só nos libros de historia e de arte, senón tamén noutro tipo

UN POUCO DE HISTORIA



de Ben de Interese Cultural (BIC).




ficencia e na actualidade museo. Incluso, en 1638, sufriu un incendio que o



Museo Pazo de Tor

56


convento de San Francisco de Lugo con motivo do 80º



deste edificio. Amosa planos dos arquitectos Miguel

Loriga, Manuel Gómez Román e Araceli Novo Celeiro, debuxos,

montaxe cunha selección bibliográfica e imaxes de

amados polo Museo Provincial




Loriga e Manuel Gómez Román realizaron



s libros de historia e de arte, senón tamén noutro tipo






ficencia e na actualidade museo. Incluso, en 1638, sufriu un incendio que o



No século XVIII reconstruirase de novo quedando como testemuño desta época o

refectorio e a cociña.

Coa desamortización de Mendizábal os frades foron expulsados do seu

interior e de acordo coa Real Orde de Facenda de 1842 foi entregado en usufruto

ao concello de Lugo. Utilizous

de Beneficencia e, en 1895, por unha Lei de Presidencia do Consello de

Ministros, concédese ao concello de Lugo o pleno dominio do convento. Continúa

nel a Beneficencia ata que o 11 de xullo de 1949 o concel

un concerto para a transmisión por 99 anos do edificio que logo se destinaría a

museo.

A EXPOSICIÓN: PLANOS E OUTROS DOCUMENTOS

En xaneiro de 1950 Miguel Durán Loriga, levanta un plano da planta baixa

no que reflicte o aspecto que

Tanto no plano como nas fotografías, obsérvase un segundo claustro ou

patio cuberto, hoxe desaparecido, que estaría situado na zona na que está

exposto o mosaico de Armañá. Segundo podemos observar nas fotografías,

estaba cuberto por arcadas de medio punto feitas de cachotería que segundo a

arquitecta Araceli Novo Celeiro, poderían ser de finais do século XVII ou de

principios do XVIII.

O 16 de setembro de 1949 o Boletín Oficial da Provincia de Lugo publica:

«Bases para un concurso público, entre arquitectos, para formalización del

proyecto de reforma de la llamada Casa municipal de Beneficencia o antiguo

Convento de San Francisco, para adaptarlo a su nuevo destino de Museo

provincial de Bellas Artes».

Nos días posteriores á súa

dito boletín e unha carta na que invita a participar no concurso, aos colexios de

profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán

Loriga, Manuel Gómez Román e Francisco Pons Soroll

Tempo máis tarde, a Deputación deixa sen efecto dito concurso quedando en

liberdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán

25 de maio de 1950, a Corporación Provincial na sesión ordinaria do 17 de xullo

truirase de novo quedando como testemuño desta época o



ao concello de Lugo. Utilizouse como acuartelamento de tropas e logo como Casa



nel a Beneficencia ata que o 11 de xullo de 1949 o concello e a deputación asinan


A EXPOSICIÓN: PLANOS E OUTROS DOCUMENTOS


no que reflicte o aspecto que tiña o cenobio antes da obra.




rto por arcadas de medio punto feitas de cachotería que segundo a



urso público, entre arquitectos, para formalización del



provincial de Bellas Artes».

Nos días posteriores á súa publicación, D. Manuel Vázquez Seijas remite


profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán

Loriga, Manuel Gómez Román e Francisco Pons Sorolla, entre outros.


liberdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán


Museo Pazo de Tor

57

truirase de novo quedando como testemuño desta época o



e como acuartelamento de tropas e logo como Casa



lo e a deputación asinan






rto por arcadas de medio punto feitas de cachotería que segundo a



urso público, entre arquitectos, para formalización del



publicación, D. Manuel Vázquez Seijas remite


profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán-

a, entre outros.


liberdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán-Loriga, o


de 1950 acorda aprobar o proxecto que presentara este arquitecto, declarar de

urxencia as obras e facultar ó Sr. Presidente para a execución das mesmas por

administración directa. Con posterioridade encargarán a Manuel Gómez Román

ultimar o proxecto redactado p

O 18 de xaneiro de 1951 sae publicada no BOP a aprobación do proxecto

rectificado e orzamento das obras de construción do Museo Provincial presentado

por Manuel Gómez Román, que fora asinado na Deputación Provincial o día 15

de xaneiro polo seu presidente, Antonio Rosón Pérez e polo secretario, Enrique

Costas Sánchez.

Gómez Román respectou o traballo de seu colega modificando

minimamente o proxecto interno, sen embargo cambiou radicalmente a

concepción das dúas fachadas.

O MÁIS RECENTE

Recreación hipotética realizada pola arquitecta Araceli Novo Celeiro na

que, nun extraordinario traballo de investigación en Arquitectura Histórica,

podemos observar como sería a evolución dos planos do convento e do claustro

de San Francisco, dende a Idade Me

50 acorda aprobar o proxecto que presentara este arquitecto, declarar de



ultimar o proxecto redactado por Durán-Loriga.




o seu presidente, Antonio Rosón Pérez e polo secretario, Enrique



concepción das dúas fachadas.

O MÁIS RECENTE

eación hipotética realizada pola arquitecta Araceli Novo Celeiro na



de San Francisco, dende a Idade Media ao século XVIII.

Museo Pazo de Tor

58

50 acorda aprobar o proxecto que presentara este arquitecto, declarar de






o seu presidente, Antonio Rosón Pérez e polo secretario, Enrique



eación hipotética realizada pola arquitecta Araceli Novo Celeiro na



ESPAZO PÚBLICO DE VISIBILIDADE: Lois Pereiro no Paz o de Tor, por

Alberto Granada

Espazo público de visibilidade é un proxecto da Rede de Museos da

Deputación de Lugo que nace co obxectivo de dar voz a todos e todas os/ as que

teñan unha inquietude ou unha idea artística (en todas as súas disciplinas) sen un

espazo onde desenvolvela. Os museos da Deputación de Lugo, como servizo

público que son, abren as súas portas para favorecer a súa visibilidade.

O primeiro proxecto que se v

Enfermidade”, instalación da autoría de Alberto Granados.

O pintor aragonés Alberto Granada inaugura o 1 de setembro unha

exposición no Museo Pazo de Tor dedicada ao poeta monfortino Lois Pereiro, ao

que se recoñeceu este ano 2011 coa celebración do Día das Letras Galegas.

Trátase dunha instalación que ocupará a sala Sala do Bispo. A

intervención, que se prolongará ata decembro de 2011, consiste, entre outras

cousas, nunha proxección de imaxes da serie de “Pinturas de

Enfermidade” (feitas por Alberto Granada nos anos 2010 e 2011) acompañada

pola lectura dos poemas de Lois Pereiro que inspiraron estas obras.

Na lectura dos poemas participaron destacadas persoas da cultura galego

como a cantante Uxía, as actrices

Castro, a gaiteira Cristina Pato, a locutora da Onda Cero Raquel Sánchez e

Josete Díaz, músico do grupo vigués Martynez.

Alberto Granada (Zaragoza 1970) vive en Galicia desde 2007, residindo

anteriormente en Alcalá de Henares e París. Dedícase profesionalmente ao

mundo do marketing e á publicidade. Comezou con ilustracións, debuxos e

cómics, publicando en todo tipo de fanzines, panfletos, xornais e revistas, e nos

últimos tres anos formouse en serigrafía art

EMAO.

Durante o ano 2011 presentou as súas “Pinturas de Amor e Enfermidade”

en exposicións individuais e de grupo en Vigo e Zaragoza (onde Lois Pereiro foi







O primeiro proxecto que se visualiza denomínase “Pinturas de Amor e

Enfermidade”, instalación da autoría de Alberto Granados.



este ano 2011 coa celebración do Día das Letras Galegas.



cousas, nunha proxección de imaxes da serie de “Pinturas de




como a cantante Uxía, as actrices Iria Pinheiro e Uxía Blanco, o escritor Francisco


Josete Díaz, músico do grupo vigués Martynez.


n Alcalá de Henares e París. Dedícase profesionalmente ao



últimos tres anos formouse en serigrafía artística na Escola de Artes de Vigo



Museo Pazo de Tor

59







isualiza denomínase “Pinturas de Amor e



este ano 2011 coa celebración do Día das Letras Galegas.



cousas, nunha proxección de imaxes da serie de “Pinturas de Amor e




Iria Pinheiro e Uxía Blanco, o escritor Francisco



n Alcalá de Henares e París. Dedícase profesionalmente ao



ística na Escola de Artes de Vigo –



recitado en galego), tendo programada a súa presentación en A Co

febreiro de 2012.

ESPAZO PÚBLICO DE VISIBILIDADE: Roberto González Fe rnández no Pazo

de Tor.

Dentro do proxecto

desenvolvendo nos museos da Rede Museística o próximo 28 de outubro

inaugurouse no Museo Pazo de Tor, en Monforte, a exposicón

Descuidadas do artista monfortino Roberto González Fernández.

Temática da exposición:

A violencia doméstica, violencia familiar ou violencia

todos aqueles actos violentos, dende

acoso ou a intimidación, que se produce no seo dun fogar e que perpetra, polo

menos, un membro da familia, contra algún outro familiar.

recitado en galego), tendo programada a súa presentación en A Co


Dentro do proxecto Espazo público de visibilidade


Museo Pazo de Tor, en Monforte, a exposicón

do artista monfortino Roberto González Fernández.

Temática da exposición:

A violencia doméstica, violencia familiar ou violencia intrafamiliarcomprende

todos aqueles actos violentos, dende o emprego da forza física, ata o


menos, un membro da familia, contra algún outro familiar.

Museo Pazo de Tor

60

recitado en galego), tendo programada a súa presentación en A Coruña para


Espazo público de visibilidade que se vén


Museo Pazo de Tor, en Monforte, a exposicón Vírgenes

do artista monfortino Roberto González Fernández.

intrafamiliarcomprende

o emprego da forza física, ata o matonaje,


O termo «violencia de xénero», é un remato moi frecuentemente utilizado.

É unha expresión menos concreta e que en certo modo, suaviza a verdadeira

natureza da violencia contra a muller.


nha expresión menos concreta e que en certo modo, suaviza a verdadeira

natureza da violencia contra a muller.

Museo Pazo de Tor

61


nha expresión menos concreta e que en certo modo, suaviza a verdadeira

5.6. Teatro

Teatro de marionetas sobre accesibilidade de museos.

Paco e Pepa van ao Museo

Teatro de marionetas sobre accesibilidade de museos.

Museo Pazo de Tor

62

5.7. Concertos

Concerto- presentación

Valladares

Espazos sonoros: O artilleiro da batalla de Elviña, por Canto Románt ico

O programa en tres parte inspirase libremente no libro da escritora Beatriz

Martínez Millarengo, O de Millarengo: historia dun artilleiro de Napoleón perdido

presentación “Ayes de mi País”, o cancioneiro de Marcial

O artilleiro da batalla de Elviña, por Canto Románt ico


O de Millarengo: historia dun artilleiro de Napoleón perdido

Museo Pazo de Tor

63

o cancioneiro de Marcial

O artilleiro da batalla de Elviña, por Canto Románt ico


O de Millarengo: historia dun artilleiro de Napoleón perdido

nos montes galegos, relato do que lle aconteceu a un artilleiro de Napoleón que

resultou ferido nunha emboscada tendida ao exército francés por guerrilleiros

galegos preto de Pontedeume, durante a Guerra da Independencia. Para iso,

Canto Romántico xunta obras musicais, instrumentais e vocais, interpretadas con

instrumentos de época, con poemas heroico

debeu rodear as guerras contra Napoleón. Desde xeito recrea a historia de amor

entre o artilleiro francés e unha moza galega, que lle fará percorrer o camiño

inverso ao de tantos afrancesados españois que se exiliaban en Fran

ficar, definitivamente, en Galicia.

5.8. Cine

Rodaxe da curtametraxe “Un cobarde”, unha curta de época dirixida por

David Rodríguez Muñiz e producida por AmanitaFilms.

Sipnose da película:

En plena guerra franco

Signoles Hermoso reta un descoñecido, de nome

O conflito orixínase nunha taberna do lugar chamado

, relato do que lle aconteceu a un artilleiro de Napoleón que

unha emboscada tendida ao exército francés por guerrilleiros



instrumentos de época, con poemas heroicos que describen o ambiente que



inverso ao de tantos afrancesados españois que se exiliaban en Fran

ficar, definitivamente, en Galicia.


David Rodríguez Muñiz e producida por AmanitaFilms.

Sipnose da película:

En plena guerra franco-prusiana, nun pequeno pobo normando, o vizconde

reta un descoñecido, de nome Lamil, a un duelo a pistola.

O conflito orixínase nunha taberna do lugar chamado Tortoni por unha suposta mirada

Museo Pazo de Tor

64

, relato do que lle aconteceu a un artilleiro de Napoleón que

unha emboscada tendida ao exército francés por guerrilleiros



s que describen o ambiente que



inverso ao de tantos afrancesados españois que se exiliaban en Francia, para


prusiana, nun pequeno pobo normando, o vizconde

, a un duelo a pistola.

por unha suposta mirada

lasciva de Lamil a Madame

De La Tour. Signoles, disposto a demostrar a súa gallardía, aproveita a situación para

protagonizar o seu primeiro duelo, cousa que pode reforzar a súa posición nunha

época na que os homes demostraba

Tras intercambiar as tarxetas (protocolo de cabaleiro),

súa casa á espera do duelo, que se celebrará á mañá seguinte. A partir dese momento

comezan a desfilar por casa de

vizconde a cumprir a súa palabra. O propio marqués

coronel Bourdín, ofreceranse como padriños e organizadores do evento, animando a

Signoles a ser consecuente coa súa decisión.

Así, o vizconde, a pesar de ter serias dúbidas acerca das súas posibilidades na

contenda e de descoñecer as habilidades do seu contrincante (do que ninguén oíu

falar), segue nos seus trece de baterse a pistola. Maillot, o mordomo de

home sensible e bondadoso, intenta en varias ocasións buscar un plan alternativo para

que o seu señor non se presente á cita; sen nomear directamente o duelo, posto que

ninguén, se supón, comunicoulle oficialmente o acontecido no

Signoles fai caso omiso d

fuxir e absterse de presentarse no duelo.

Pouco a pouco as dúbidas convértense en ansiedade e

soportar a angustia de asistir indefenso ao desenvolvemento dos preparativos.

Encerrado en si mesmo e purgando o seu ánimo a base de coñac e viño,

deixará que pasen as horas, cada vez máis lentas, sumido nunha incipiente depresión.

Cando cae a noite,

aproveitando que o seu marido dorme, acode á casa de

disuadilo de que non acuda ao que ela chama un "suicidio absurdo" e aproveita para

declarar os seus sentimentos, ata agora ocultos, por

paixón vai ser satisfeita, son interrompidos polo coronel

Signoles para comunicarlle as últimas noticias acerca do duelo. Todo está decidido.

Antes de irse Bourdín aconsella a

Signoles queda só cos seus pensamentos e a noite preséntase longa.

Atormentado por terribles pesadelos

decide pasar a noite en vela enfrontándose cos seus propios medos. O feito de

descoñecer as raíces de Lamil

status, crean nel un estado de ansiedade que roza o insoportable, ata o límite de

intentar escribir un testamento.

Madame Lily, amiga do vizconde e muller do seu colega o marqués

, disposto a demostrar a súa gallardía, aproveita a situación para


época na que os homes demostraban a súa virilidade por medio das armas.

Tras intercambiar as tarxetas (protocolo de cabaleiro), Signoles


comezan a desfilar por casa de Signoles unha serie de personaxes que incitarán o

vizconde a cumprir a súa palabra. O propio marqués De La Tour

, ofreceranse como padriños e organizadores do evento, animando a

a ser consecuente coa súa decisión.

onde, a pesar de ter serias dúbidas acerca das súas posibilidades na


falar), segue nos seus trece de baterse a pistola. Maillot, o mordomo de

doso, intenta en varias ocasións buscar un plan alternativo para


ninguén, se supón, comunicoulle oficialmente o acontecido no Tortoni

fai caso omiso destas mostras de solidariedade por considerar deshonroso

fuxir e absterse de presentarse no duelo.

Pouco a pouco as dúbidas convértense en ansiedade e Signoles


en si mesmo e purgando o seu ánimo a base de coñac e viño,


Cando cae a noite, Madame Lily, a esposa do marqués

aproveitando que o seu marido dorme, acode á casa de Signoles


declarar os seus sentimentos, ata agora ocultos, por Signoles. Cando parece que a súa

i ser satisfeita, son interrompidos polo coronel Bourdín que acode á casa de

para comunicarlle as últimas noticias acerca do duelo. Todo está decidido.

aconsella a Signoles que deixe de beber e que descanse.

cos seus pensamentos e a noite preséntase longa.

Atormentado por terribles pesadelos Signoles non consegue durmir. Entón


Lamil, unido ao medo de perder a súa honra e por


intentar escribir un testamento. Signoles perdeu a fe en si mesmo e o que empezou

Museo Pazo de Tor

65

, amiga do vizconde e muller do seu colega o marqués

, disposto a demostrar a súa gallardía, aproveita a situación para


n a súa virilidade por medio das armas.

Signoles encérrase na


unha serie de personaxes que incitarán o

De La Tour, acompañado do

, ofreceranse como padriños e organizadores do evento, animando a

onde, a pesar de ter serias dúbidas acerca das súas posibilidades na


falar), segue nos seus trece de baterse a pistola. Maillot, o mordomo de Signoles, un

doso, intenta en varias ocasións buscar un plan alternativo para


Tortoni. Non obstante

estas mostras de solidariedade por considerar deshonroso

Signoles terá que


en si mesmo e purgando o seu ánimo a base de coñac e viño, Signoles


, a esposa do marqués De La Tour,

Signoles para intentar


. Cando parece que a súa

que acode á casa de

para comunicarlle as últimas noticias acerca do duelo. Todo está decidido.

que deixe de beber e que descanse.

cos seus pensamentos e a noite preséntase longa.

non consegue durmir. Entón


súa honra e por ende o seu


perdeu a fe en si mesmo e o que empezou

como un impulso de arrogancia se está a converter nun pesadelo h

ten visos de rematar en traxedia. Segundo pasan as horas, o vizconde parece ter

perdido de vista a idea do duelo detrás da idea do suicidio.

Cando chega o amañecer

acicálase e vístese para a oc

5.9. Polafía no Pazo de Tor

A Sección de Literatura Oral da As. de Escritoras e Escritores en Lingua

Galega (AELG), en colaboración coa Rede Museístcia e a As. Cultural

do Vento(Sober), co patrocinio da Área de Cultura e Turismo da

Lugo, convocaron a todos e a todas os que desexaron asistir a unha

Museo Pazo de Tor. Interviron

Campos , Ángeles Rivada González

veciñas e veciños da contorna co seu saber contar e cantar. Música, contos,

cantos e memoria das tradicións do propio pazo e dos arredores.

Que son as polafías? Unha aposta da AELG a prol da literatura galega de

tradición oral.

como un impulso de arrogancia se está a converter nun pesadelo h


perdido de vista a idea do duelo detrás da idea do suicidio.

Cando chega o amañecer Signoles, abatido por unha noite de insomnio,

acicálase e vístese para a ocasión...

Polafía no Pazo de Tor


Galega (AELG), en colaboración coa Rede Museístcia e a As. Cultural

(Sober), co patrocinio da Área de Cultura e Turismo da

Lugo, convocaron a todos e a todas os que desexaron asistir a unha

Museo Pazo de Tor. Interviron Mini e Mero , O Trícole , Isidro Novo

Ángeles Rivada González , Antonio Eirexe , Marisa Álvarez

veciños da contorna co seu saber contar e cantar. Música, contos,



Museo Pazo de Tor

66

como un impulso de arrogancia se está a converter nun pesadelo hipocondríaco que


, abatido por unha noite de insomnio,


Galega (AELG), en colaboración coa Rede Museístcia e a As. Cultural O Colado

(Sober), co patrocinio da Área de Cultura e Turismo da Deputación de

Lugo, convocaron a todos e a todas os que desexaron asistir a unha POLAFÍA no

Isidro Novo , Alfonso

Marisa Álvarez e moitas

veciños da contorna co seu saber contar e cantar. Música, contos,



As polafías son un proxecto da Asociac

(AELG), coordinado polo vogal de Literatura de Tradición Oral, Antonio Reigosa, e

que conta coa colaboración de diversas asociacións e co patrocinio de institucións

públicas.

A palabra polafía é un neoloxismo referido ás

carácter festivo con contidos literarios e musicais, e ten como obxectivo primordial

o de poñer en valor e rescatar do esquecemento o valioso patrimonio oral, literario

e musical, galego. O termo polafía quere reunir no seu significa

diferentes matices e acepcións de vellas palabras (polavilas, fías, fiadas, fiandóns,

seráns,...) con semellantes contidos. A principal diferenza, en canto ao

desenvolvemento, daquelas xuntanzas de antigo co desta nova proposta é que

agora podemos, e debemos, axudarnos das novas tecnoloxías, desde os

aparellos de gravación, que favorecen o arquivo e estudo do recompilado, ata o

uso de novas tecnoloxías, caso de internet, que poden contribuír a unha ampla

difusión deste patrimonio.

O formato das polafías require a presenza dun mantedor, divulgador ou

especialista que introducirá e comentará as principais características das pezas e

xéneros literarios amosados, dun recitador de poesía anónima ou de autor de

feitío popular; dun músico, que inter

raiceiras tradicionais. Sen embargo, o elemento humano transcendental e

imprescindible no desenvolvemento de cada polafía constituírano os homes e

mulleres, narradores, cantadores, romanceadores...etc, veciñas e veci

cada lugar onde se desenvolva a polafía, pois eles son os auténticos

protagonistas, os que xenerosamente transmiten o seu saber.

O que suceda nas polafías será gravado e logo difundido a través da web

da AELG. As polafías teñen unha duración aproxim

As polafías son un proxecto da Asociación de Escritores en Lingua Galega



A palabra polafía é un neoloxismo referido ás reunións ou veladas de



e musical, galego. O termo polafía quere reunir no seu significa




podemos, e debemos, axudarnos das novas tecnoloxías, desde os



difusión deste patrimonio.

das polafías require a presenza dun mantedor, divulgador ou



feitío popular; dun músico, que interpretará romances, coplas ou cantares de



mulleres, narradores, cantadores, romanceadores...etc, veciñas e veci


protagonistas, os que xenerosamente transmiten o seu saber.


da AELG. As polafías teñen unha duración aproximada de 90 minutos.

Museo Pazo de Tor

67

ión de Escritores en Lingua Galega



reunións ou veladas de



e musical, galego. O termo polafía quere reunir no seu significado o mellor dos




podemos, e debemos, axudarnos das novas tecnoloxías, desde os



das polafías require a presenza dun mantedor, divulgador ou



pretará romances, coplas ou cantares de



mulleres, narradores, cantadores, romanceadores...etc, veciñas e veciños de



ada de 90 minutos.

Museo Pazo de Tor

68

5.10. Reunión coas asociacións culturais deportivas da co marca da zona sur.

5.11. Programa de recursos didácticos

Día de Rosalía nos Museos da Rede Museística

Con motivo do aniversario de Rosalía de

Rosalía de Castro e a Rede Museística de Lugo, presentaron unha proxección

sobre a experiencia pedagóxica “Follas Novas, Novas Follas” gañadora do último

certame da Fundación Rosalía de Castro e repartiron material didáctic

proposta aos grupos escolares que durante o día se acheguegaron aos Museos

da Rede (San Paio, Museo do Mar e Pazo de Tor) e ao Museo da Fundación

Rosalía de Castro en Padrón.

Reunión coas asociacións culturais deportivas da co marca da zona

5.11. Programa de recursos didácticos

Día de Rosalía nos Museos da Rede Museística

Con motivo do aniversario de Rosalía de Castro, o 24 de Febreiro,o Museo



certame da Fundación Rosalía de Castro e repartiron material didáctic



Rosalía de Castro en Padrón.

Museo Pazo de Tor

69

Reunión coas asociacións culturais deportivas da co marca da zona

Castro, o 24 de Febreiro,o Museo



certame da Fundación Rosalía de Castro e repartiron material didáctico da



5.12. Programa de prácticas do Master de Sevizos cultur ais

MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE

PRÁPRÁPRÁPRÁCTICAS NA REDE CTICAS NA REDE CTICAS NA REDE CTICAS NA REDE

MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA

PROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGO

. Programa de prácticas do Master de Sevizos cultur ais


CTICAS NA REDE CTICAS NA REDE CTICAS NA REDE CTICAS NA REDE



Máter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos Culturais

Silvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz Quintela

Museo Pazo de Tor

70


CTICAS NA REDE CTICAS NA REDE CTICAS NA REDE CTICAS NA REDE



Máter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos Culturais

Silvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz Quintela

1. Introdución:…………………………………………………………………Páx.3

2. Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4

3. Calendario de prácticas:…………………………………………………..…Páx.6

4. Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7

5. Visita ao Museo Provincial do Mar:………………………………………...Páx.8

6. Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9

7. Visita ao Pazo de Tor:……………………………………………………..Páx.10

8. Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11

9. Posta en práctica do proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de

Narla:………………………………………………………………………Páx.12

10. Posta en práctica do proxecto no Pazo de Tor:……………

11. Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14

12. Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15

13. Bibliografía:……………………………………………………………….Páx. 81

ÍNDICE

Introdución:…………………………………………………………………Páx.3

Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4

prácticas:…………………………………………………..…Páx.6

Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7

Visita ao Museo Provincial do Mar:………………………………………...Páx.8

Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9

…………………………………………………..Páx.10

Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11

Posta en práctica do proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de

Narla:………………………………………………………………………Páx.12

Posta en práctica do proxecto no Pazo de Tor:…………………………….Páx.13

Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14

Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15

Bibliografía:……………………………………………………………….Páx. 81

Museo Pazo de Tor

71

Introdución:…………………………………………………………………Páx.3

Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4

prácticas:…………………………………………………..…Páx.6

Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7

Visita ao Museo Provincial do Mar:………………………………………...Páx.8

Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9

…………………………………………………..Páx.10

Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11

Posta en práctica do proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de

Narla:………………………………………………………………………Páx.12

……………….Páx.13

Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14

Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15

Bibliografía:……………………………………………………………….Páx. 81

1. INTRODUCIÓN

As prácticas do Máster en Servizos Culturais foron realizadas na Rede Museística

Provincial de Lugo, concretamente no Museo Provincial do Mar, o Pazo de Tor e o Museo

Etnográfico de San Paio de Narla e coordinadas pola Xerente da Rede Museística Dona

Encarna Lago.

Ditas prácticas baseáronse na xestión cultural dos tres pequenos museos

pertencentes á Rede Museística Provincial de Lugo, unha labor nada doada xa que se trata

dun conxunto de museos que dispón de poucos recursos pero que se embargo realiza unha

importante labor social, achegando un amplo abanico de actividades culturais á poboación

local.

Neste sentido, a coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo propúxonos

coñecer o funcionamento e labor social de cada museo para posteriormente elaborar un

proxecto individual e levalo a cabo. Deste modo, enfrontámonos dunha forma totalmente

realista e única á xestión cultural.

2. REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE LUGO

A Rede Museística Provincial de Lugo constitúese no ano 2006, agrupando aos

catro museos que nese momento dependían da Deputación Provincial de Lugo: Museo

Provincial de Lugo, Museo

do Mar.


Lugo, concretamente no Museo Provincial do Mar, o Pazo de Tor e o Museo



á Rede Museística Provincial de Lugo, unha labor nada doada xa que se trata






ista e única á xestión cultural.

REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE LUGO



Provincial de Lugo, Museo Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor e Museo Provincial

Museo Pazo de Tor

72


Lugo, concretamente no Museo Provincial do Mar, o Pazo de Tor e o Museo



á Rede Museística Provincial de Lugo, unha labor nada doada xa que se trata








Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor e Museo Provincial

O Museo Provincial de Lugo foi creado no ano 1932 pola Deputación de Lugo co

motivo de reunir e protexer o patrimonio cultural lucense. Pero será no ano 1957 cando se

traslade ao antigo convento de San Francisco, situado na praza da Soidade da cidade

amurallada. Na actualidade este museo conta con un total de dúas plantas que albergan

diferentes salas dedicadas a arqueoloxía, arte sacro, etnografía, cerámica e vidro, pintura e

escultura, abanicos e reloxos, numismática, etc.; así como unha ampla sección de Arte

Galego que inclúe mostras de pintura, escultura e cerámica de Sargadelos, entre outros.

A Fortaleza de San Paio de Narla, situada no concello de Friol, pasou a mans da

Deputación de Lugo no ano 1939 pero non será ata 1983 cando se constitúa como museo.

O Museo Etnográfico de San Paio de Narla acolle na planta baixa diferentes coleccións de

aparellos relacionados ca agricultura e cos oficios tradicionais ademais das cortes dos

cabalos. Na primeira planta sitúase a cociña, o salón, a sala do tear, o escritorio e un

dormitorio; mentres que na Torre da Homenaxe sitúanse as coleccións de armas.

O Museo Provincial do Mar, situado na localidade de San Cibrao, nace no ano 1969

grazas a Don Francisco Rivera Casás, mestre da zona que mostraba un gran interese cara

os obxectos mariños. Posteriormente, no ano 1994 será a

Venta a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación

Provincial de Lugo. Este museo consta de catro salas nas que se mostra unha importante

instrumentación de navegación, documentación gráfica, fotografía das diferentes tipoloxías

de barcos e de naufraxios da zona e unha ampla colección malacolóxica.

O Pazo de Tor atópase no concello de Monforte de Lemos, na parroquia de San

Xoán de Tor. Este pazo, construído no século XVIII, tivo como derradeira propietaria a

Dona María de la Paz Taboada de Andrés y Zúñiga, quen, tras a súa morte, o doou á

Deputación Provincial de Lugo. Pero non será ata o ano 2006, dez anos despois da doazón,



onvento de San Francisco, situado na praza da Soidade da cidade



banicos e reloxos, numismática, etc.; así como unha ampla sección de Arte



Lugo no ano 1939 pero non será ata 1983 cando se constitúa como museo.



. Na primeira planta sitúase a cociña, o salón, a sala do tear, o escritorio e un



rancisco Rivera Casás, mestre da zona que mostraba un gran interese cara

os obxectos mariños. Posteriormente, no ano 1994 será a Asociación de Veciños Cruz da

a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación

al de Lugo. Este museo consta de catro salas nas que se mostra unha importante



r atópase no concello de Monforte de Lemos, na parroquia de San



e Lugo. Pero non será ata o ano 2006, dez anos despois da doazón,

Museo Pazo de Tor

73



onvento de San Francisco, situado na praza da Soidade da cidade



banicos e reloxos, numismática, etc.; así como unha ampla sección de Arte



Lugo no ano 1939 pero non será ata 1983 cando se constitúa como museo.



. Na primeira planta sitúase a cociña, o salón, a sala do tear, o escritorio e un



rancisco Rivera Casás, mestre da zona que mostraba un gran interese cara

Asociación de Veciños Cruz da

a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación

al de Lugo. Este museo consta de catro salas nas que se mostra unha importante



r atópase no concello de Monforte de Lemos, na parroquia de San



e Lugo. Pero non será ata o ano 2006, dez anos despois da doazón,

cando a Deputación de Lugo realice a musealización do pazo e abra as súas portas para os

visitantes.

Unha vez conformada a Rede Museística Provincial de Lugo a súa xerente, Dona

Encarna Lago, comprendeu a necesidade de acercar a cultura dos museos á xente e levar a

cabo unha importante labor social dende a súa xestión. Por esta razón, a programación

anual da Rede Museística Provincial de Lugo inclúe unha gran cantidade de actividades

didácticas, obradoiros, talleres, coloquios, congresos, exposicións, conferencias, ciclos de

cinema e concertos que se converten non só nunha importante chamada para a sociedade

senón tamén nunha oportunidade para achegar a cultura ao pobo.

Por outro lado, cabe

Museística Provincial de Lugo se realizou para acadar unha rede de museos accesibles que

non presentaran ningún tipo de barreiras que limitaran o acceso aos discapacitados de

calquera índole. Deste modo, no ano 2008 creouse o Departamento de Accesibilidade e

Capacidades Diferentes, ademais de levarse a cabo importantes reformas nos edificios que

facilitaran o acceso.

3. CALENDARIO DE PRÁCTICAS

REUNIÓNS CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA E VISIT A



o, comprendeu a necesidade de acercar a cultura dos museos á xente e levar a



cas, obradoiros, talleres, coloquios, congresos, exposicións, conferencias, ciclos de


senón tamén nunha oportunidade para achegar a cultura ao pobo.

Por outro lado, cabe destacar tamén a importante labor que dende a xestión da Rede



ste modo, no ano 2008 creouse o Departamento de Accesibilidade e


CALENDARIO DE PRÁCTICAS


AOS MUSEOS

Museo Pazo de Tor

74



o, comprendeu a necesidade de acercar a cultura dos museos á xente e levar a



cas, obradoiros, talleres, coloquios, congresos, exposicións, conferencias, ciclos de


destacar tamén a importante labor que dende a xestión da Rede



ste modo, no ano 2008 creouse o Departamento de Accesibilidade e



12/ 01/ 2011

1ª Reunión ca

Coordinadora

da Rede

Museística

Provincial de

Lugo

POSTA EN PRACTICA DO PROXECTO

17/ 05/ 2011

Museo Provincial do Mar

4. 1ª REUNIÓN CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVI NCIAL DE

A primeira reunión ca coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo

lugar no despacho da mesma, situado no Museo Provincial de Lugo, onde se presentou

tamén a coordinadora do Máster en Servizos Culturais Dona Jodee Anderson. Nesta

reunión, ademais das presentacións correspondentes, dona Encarna Lago explicounos o

procedemento a seguir no período de prácticas e a forma de funcionar e traballar dende a

xestión da Rede Museística Provincial de Lugo. Deste xeito, e xa dende o primeiro minuto,

a coordinadora intentou transmitir no só os puntos clave dunha boa xestión cultu

tamén o puntos máis importantes que se deben de ter en conta para traballar en equipo e

lograr os obxectivos fixados.

5. VISITA AO MUSEO PROVINCIAL DO MAR

22/ 01/ 2011 10/ 02/ 2011 19/ 03/ 2011

Visita Museo

Provincial do

Mar

Visita Museo

Etnográfico

San Paio de

Narla

Visita Pazo de

Tor


18/ 05/ 2011 21/ 05/ 2011

Museo Provincial do Mar Museo Etnográfico de San Paio de Narla

Pazo de Tor

1ª REUNIÓN CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVI NCIAL DE

LUGO

A primeira reunión ca coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo




cedemento a seguir no período de prácticas e a forma de funcionar e traballar dende a


a coordinadora intentou transmitir no só os puntos clave dunha boa xestión cultu


lograr os obxectivos fixados.

VISITA AO MUSEO PROVINCIAL DO MAR

Museo Pazo de Tor

75

19/ 03/ 2011

Visita Pazo de

Tor


21/ 05/ 2011

Pazo de Tor

1ª REUNIÓN CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVI NCIAL DE

A primeira reunión ca coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo tivo




cedemento a seguir no período de prácticas e a forma de funcionar e traballar dende a


a coordinadora intentou transmitir no só os puntos clave dunha boa xestión cultural senón


O día que realizamos a visita ao Museo Provincial do Mar tivemos a sorte non só

de facer unha visita guiada polo museo e de compartir anécdotas con rapaces próximos ás

actividades do museo, senón que tamén asistimos á representación teatral da obra

Residencial Paradiso, obra cómico

por un pequeno número de mulleres afincadas en San Cibrao.

6. VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA




, obra cómico-filosófica, a cargo do grupo de teatro Ardora composto

por un pequeno número de mulleres afincadas en San Cibrao.

VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA

Museo Pazo de Tor

76




filosófica, a cargo do grupo de teatro Ardora composto

VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA

A visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla foi

febreiro de 2011 e dirixida pola guía Dona Francisca Abuín. Aínda que nesta ocasión non

había ningunha actividade programada, esta visita resultou moi interesante e especialmente

emotiva xa que a nosa guía era neta dos antigos guardes

todo detalle non só a presenza e utilidade de todos os obxectos e as actividades realizadas

cos nenos da zona, senón tamén todos aqueles recordos de cando ela era unha nena que

deambulaba e xogaba pola fortaleza.

7. VISITA AO PAZO DE TOR

A visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla foi realizada o día 10 de



emotiva xa que a nosa guía era neta dos antigos guardeses da fortaleza e explicaba con



deambulaba e xogaba pola fortaleza.

VISITA AO PAZO DE TOR

Museo Pazo de Tor

77

realizada o día 10 de



es da fortaleza e explicaba con



A nosa visita ao Pazo de Tor coincidiu co inicio dun novo proxecto da Rede

Museística Provincial de Lugo,

poñer en contacto a diferentes mulleres artistas para destacar a súa presenza dentro do

mundo da arte. Este día tivo lugar un apaixonante diálogo entre diferentes artistas, xestoras

e comisarias de diferentes nacionalidades que analizaron o papel da muller na arte.

8. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR


Museística Provincial de Lugo, Presenza versus ausencia da muller na arte,

a diferentes mulleres artistas para destacar a súa presenza dentro do



PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR

Museo Pazo de Tor

78


Presenza versus ausencia da muller na arte, que pretende

a diferentes mulleres artistas para destacar a súa presenza dentro do



PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR

Para levar a cabo a presentación do meu proxecto no Museo Provincial do Mar

achegámonos a San Cibrao a primeira hora da mañá para colocar o

Anexos). Posteriormente, preto das doc

Historia da Lingua Galega e sobre Lois Periro. A maior parte do público resultaron ser

rapaces adolescentes, de xeito que me vin na necesidade de improvisar e modificar o meu

discurso de xeito que resultara

Ambas actividades desenvolvéronse sen incidentes e tal como estaban previstas,

aínda que a ameaza de chuvia e forte vento limitou a presenza de visitantes e non foi

posible repetir a conferencia pola tarde.


achegámonos a San Cibrao a primeira hora da mañá para colocar o Tendal das letras

Anexos). Posteriormente, preto das doce do mediodía comezou a miña exposición sobre a



discurso de xeito que resultara máis entretido para nenos desas idades.



posible repetir a conferencia pola tarde.

Museo Pazo de Tor

79


Tendal das letras (Vid.

e do mediodía comezou a miña exposición sobre a





9. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO

DE NARLA

A posta en marcha do meu proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de Narla

coincidiu ca representación dunha obra teatral escolar e a maior parte do público foron, de

novo, rapaces con idades comprendidas entre os 12 e 14 anos, ademais de algúns pais,

familiares e profesores.

Neste caso, a conferencia desenvolveuse segundo estaba prevista sen

acontecementos relevantes, ademais moitos dos rapaces mostráronse interesados xa que na

escola estaban a ver temas relacionados cos tratados no proxecto.

PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO



dades comprendidas entre os 12 e 14 anos, ademais de algúns pais,



taban a ver temas relacionados cos tratados no proxecto.

Museo Pazo de Tor

80

PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO



dades comprendidas entre os 12 e 14 anos, ademais de algúns pais,



10. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO PAZO DE TOR

A presentación do proxecto no Pazo de Tor conincidiu ca xornada de convivencia

no pazo ca Asociación Raiola, integrada por pais e nais de

trastornos xeneralizados do desenvolvemento. A presenza da Asociación Raiola, e

especialmente a presenza de rapaces con trastornos xeneralizados do desenvolvemento,

requeriu facer un forte xiro no meu proxecto e centrarme especialmen

Tendal das Letras.

Posteriormente realizáronse diferentes xogos e unha viaxe ao Parnaso do Pazo de

Tor, onde non só disfrutaron os rapaces senón tamén todos os adultos que tivemos a sorte

de compartir todo un día con eles.

PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO PAZO DE TOR


no pazo ca Asociación Raiola, integrada por pais e nais de persoas con autismos e



requeriu facer un forte xiro no meu proxecto e centrarme especialmen



de compartir todo un día con eles.

Museo Pazo de Tor

81


persoas con autismos e



requeriu facer un forte xiro no meu proxecto e centrarme especialmente na actividade



11. CONCLUSIÓNS

A miña experiencia durante o período de prácticas na Rede Museística Provincial

de Lugo foi realmente gratificante e reconfortante, no só polo que aprendín en relación á

xestión cultural senón por todos os valores que a coordinadora das práctic

inculcar. Neste sentido, aprendín a valorar a importante labor social que realizan estes

museos que contan con un presuposto moi reducido, tamén o importante papel que o

esforzo e o empeño xogan na xestión cultural e a gran necesidade de el

que impiden aos discapacitados o acceso á cultura.

Por esta razón quero agradecer dende aquí a, Paquita, Amelia, Mercedes e Ángeles,

entre moitos outros traballadores, o apoio, cariño e interese que mostraron con nós durante

todo o período de prácticas, conseguindo que nos sentíramos como un máis. Finalmente

quero agradecer especialmente a Encarna Lago a gran confianza que depositou en min, xa

que en todo momento tiven a total liberdade para decidir sobre todas as cuestións

relacionadas co proxecto e a súa posta en práctica, de xeito que me permitiu coñecer e

comprobar as miñas capacidades, ideas e oportunidades no ámbito da xestión cultural.



xestión cultural senón por todos os valores que a coordinadora das práctic



esforzo e o empeño xogan na xestión cultural e a gran necesidade de el

que impiden aos discapacitados o acceso á cultura.



odo de prácticas, conseguindo que nos sentíramos como un máis. Finalmente



co proxecto e a súa posta en práctica, de xeito que me permitiu coñecer e


Museo Pazo de Tor

82



xestión cultural senón por todos os valores que a coordinadora das prácticas nos intentou



esforzo e o empeño xogan na xestión cultural e a gran necesidade de eliminar as barreiras



odo de prácticas, conseguindo que nos sentíramos como un máis. Finalmente



co proxecto e a súa posta en práctica, de xeito que me permitiu coñecer e


12. PROXECTO

PERCORRIDO POLAS

NOSAS LETRAS E

HOMENAXE A LOIS

PERCORRIDO POLAS

NOSAS LETRAS E

HOMENAXE A LOIS

PEREIRO

SILVIA ALDARIZ QUINTELA

Museo Pazo de Tor

83

PERCORRIDO POLAS

NOSAS LETRAS E

HOMENAXE A LOIS

SILVIA ALDARIZ QUINTELA

1. Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17

2. Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17

3. Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18

3.1. Historia da lingua galega:……………………………………………Páx. 18

3.1.1. Orixe da lingua galega:…………………………………………Páx. 18

3.1.2. A época de esplendor do galego:…………………………...…..Páx. 19

3.1.3. Os séculos escuros:……………………………………………..Páx. 19

3.1.4. Dos Precursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20

3.1.5. O galego na época franquista:…………………………………Páx. 22

3.1.6. O galego na actualidade:………………………………………Páx. 23

3.2. Historia do Día das Letras Galegas:………………….

3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24

4. Instrumentación necesaria:…………………………………. ……..……….Páx. 26

5. Temporalización:………………….…………………………………...…...Páx. 27

6. O Tendal das Letras………………………………………………………...Páx. 28

ÍNDICE

Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17

Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17

Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18





cursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20



3.2. Historia do Día das Letras Galegas:…………………...…………..…Páx. 23

3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24




Museo Pazo de Tor

84

Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17

Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17

Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18





cursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20



..…………..…Páx. 23

3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24




1. INTRODUCIÓN

O presente proxecto pretende ser un percorrido pola historia da lingua galega, así

como unha conmemoración especial ao Día das Letras Galegas, facendo un percorrido por

todos os escritores aos que lles foi dedicado este día e, en especial, ao

2011: Lois Pereiro.

2. OBXECTIVOS:

• Dar a coñecer de forma resumida a historia da lingua galega.

• Dar a coñecer a historia da conmemoración do Día das Letras Galegas.

• Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no D

Galegas dende o ano 1963.

• Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.

• Coñecer a traxectoria e importancia literaria de Lois Pereiro.

• Recitar pequenos fragmentos da poesía de Lois Pereiro.

3. EXPOSICIÓN

3.1. HISTORIA DA LINGUA GALEGA



todos os escritores aos que lles foi dedicado este día e, en especial, ao homenaxeado no ano

Dar a coñecer de forma resumida a historia da lingua galega.

Dar a coñecer a historia da conmemoración do Día das Letras Galegas.

Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no D

Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.

Coñecer a traxectoria e importancia literaria de Lois Pereiro.

Recitar pequenos fragmentos da poesía de Lois Pereiro.

3.1. HISTORIA DA LINGUA GALEGA

Museo Pazo de Tor

85



homenaxeado no ano

Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no Día das Letras

Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.

3.1.1. Orixe da lingua galega

A lingua galega é unha lingua romance, produto da evolución do latín implantado

polos romanos no noroeste da Península Ibérica, pero por este territorio pasan tamén outros

pobos que farán tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou

os árabes.

O documento literario máis antigo en lingua galega, dos coñecidos na actualidade, é

a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita

o ano 1200.

pois en Proenç’est’elnon lh’an medo de pico nen de marrra

mais, se Deus traj’o senhor de ben mi cuid’eu que a cunca lhis varra.

Quand’el

guardaque o non filhe a luz en terra

3.1.1. Orixe da lingua galega



n tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou


a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita

Ora faz ost’o senhor de Navarra, pois en Proenç’est’el-Rei d’Aragon;

non lh’an medo de pico nen de marrra Tarraçona, pero vezinhos son; nen an medo de lhis poer boçon

e riir-s’an muit’Endurra e Darra; mais, se Deus traj’o senhor de Monçon ben mi cuid’eu que a cunca lhis varra.

Se lh’o bon Rei varrê-la escudela que de Pamplona oístes nomear, mal ficará aquest’outr’en Todela, que al non á a que olhos alçar: ca verrá i o bon Rei sejornar e destruir atá burgo d’Estela: e veredes Navarros lazerar

e o senhor que os todos caudela.

Quand’el-Rei sal de Todela, estrëa ele sa ost’e todo seu poder;

ben sofren i de trabalh’e de pëa, ca van a furt’e tornan-s’en correr;

guarda-s’el-Rei, comde de bon saber, que o non filhe a luz en terra alhëa,

Museo Pazo de Tor

86



n tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou


a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita contra

Mesmo desta época, comezos de século XIII, atópanse outros documentos non

literarios como a Noticia de Torto(1211) e o Testamento de Alfonso II de Portugal (1214).

3.1.2. A época de esplendor do galego.

Ata este momento, a lingua galega quedaba relegada ao uso oral, mentres que o

latín era a lingua de prestixio utilizada na escrita. Sen embargo, o amplo uso do galego no

ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega c

lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego

século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego

as cantigas de amigo, as cantigas de amor e as cantigas de e

de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego

portuguesa esténdese ata o fin da Idade Media.

3.1.3. Os Séculos Escuros

Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua ga

alonga ata o século XVIII, coñecida como Séculos Escuros. Esta época ven marcada pola

presenza dunha nobreza estranxeira que utiliza o castelán, pola ausencia dunha burguesía

galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa g

concepto de Estado Nacional que reivindica a necesidade de normalización lingüística

como un factor de cohesión da nova estrutura política.

Durante este período, que abrangue tres séculos, a lingua galega mantense

totalmente allea á produción escrita e as súas letras non coñecen movementos tan

importantes como o Renacemento ou o Barroco. De tal forma que esta época escura na

e onde sal, i s’ar torn’a jazer ao jantar ou se on aa cëa.



or do galego.



ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega c

lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego

século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego

as cantigas de amigo, as cantigas de amor e as cantigas de escarnio e maldicir e as cantigas

de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego

portuguesa esténdese ata o fin da Idade Media.

Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua ga



galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa g


como un factor de cohesión da nova estrutura política.




Museo Pazo de Tor

87





ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega convértese así na

lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego- portugués no

século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego-portugués:

scarnio e maldicir e as cantigas

de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego-

Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua galega que se



galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa galega e polo novo





literatura galega contrasta cos famosos

ao longo deste Séculos Escuros sobrevive a lírica popular (cantigas de berce, adiviñanzas,

lendas, contos, etc.) que se transmitía oralmente e que chegou ata os nosos días.

3.1.4. Dos Precursores ao Rexurdimento

No século XVIII destacan as figuras do Padre Frei Martín Sarmiento, que defende

o uso do galego no Ensino, na Igrexa e na Administración, o Padre Feijoo que comeza

unha labor lexicográfica en lingua galega e o Padre Sobreira que m

Feijoo.

Estes son os inicios do chamado Rexurdimento que ten lugar no século XIX e que

fai referencia a un movemento que impulsou o renacemento da nosa cultura e da nosa

lingua.

Na primeira metade do século aparecen xa os primeiros

que serán escritos propagandísticos pero o punto de inflexión será o ano 1846, no que se

produce unha revolta contra o poder central, coñecido como o levantamento de Solís, que

tivo como consecuencias o fusilamento de un grupo de

Os Mártires de Carral e a partir deste intre esperta xa unha conciencia lingüística.

Posteriormente no ano 1853 publícase

constitúe o primeiro libro da literatura galega contempo

primeiros Xogos Frorais de Galicia onde só unha das composición premiadas estaba en

galego A Galicia de Francisco Añón.

No ano 1863 publícase

integramente en galego por Rosalía de Castro e con ela inaugúrase o Rexurdimento pleno e

contrasta cos famosos Siglos de Oro da literatura española. Sen embargo,



cursores ao Rexurdimento



unha labor lexicográfica en lingua galega e o Padre Sobreira que manterá a labor do Padre



Na primeira metade do século aparecen xa os primeiros escritos en lingua galega



tivo como consecuencias o fusilamento de un grupo de rebeldes que serán coñecidos como


Posteriormente no ano 1853 publícase A gaita gallega de Xoán Manuel Pintos que

constitúe o primeiro libro da literatura galega contemporánea. En 1861 celébranse os


de Francisco Añón.

No ano 1863 publícase Cantares Gallegos que é a primeira obra escrita


Museo Pazo de Tor

88

da literatura española. Sen embargo,





anterá a labor do Padre



escritos en lingua galega



rebeldes que serán coñecidos como


de Xoán Manuel Pintos que

ránea. En 1861 celébranse os


que é a primeira obra escrita


a partir deste momento publícanse moitas obras en lingua galega e aparecen xornais tamén

en galego e xa deica finais do século comezan a

galega e en 1905 fúndase a Real Academia Galega.

Xa na segunda década do século XX, aparecen as Irmandades da Fala, creadas para

a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron a elaboración d

dicionarios, gramáticas e outros estudos, ademais de reivindicar a presenza do galego na

Administración e no Ensino.

Neste momento aparece a revista Nós, da man de Vicente Risco, Otero Pedrayo e

Florentino Cuevillas, que conforman o coñecido "Grupo Nós".

cunha ampla formación intelectual, pretenden eliminar o lastre folclorista da cultura galega

mediante a súa actualización, normalización e universalización, poñéndose en contacto e

colaborando con autores estranxeiros. Deste xeito, a

correntes europeas e ten lugar unha importante produción artística en tódolos xéneros, con

figuras como Manuel Antonio, Amado Carballo e o sempre recordado Castelao.

En 1931 créase o Partido Galeguista, que consegu

Autonomía de Galicia, no que a lingua galega adquire por vez primeira o recoñecemento

de "idioma oficial de Galicia". Sen embargo este logro non chegou a ter aplicación na

práctica por mor do estoupido da Guerra Civil, que sup

para as linguas minoritarias do Estado español.

3.1.5. O galego na época franquista

O franquismo provocou a desaparición do galego da escena pública, do ensino e de

todas as actividades socioeconómicas. Moitos escritores galegos


en galego e xa deica finais do século comezan a aparecer as primeiras gramáticas de lingua

galega e en 1905 fúndase a Real Academia Galega.


a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron a elaboración d


Administración e no Ensino.


Florentino Cuevillas, que conforman o coñecido "Grupo Nós". Os membros de "Nós",



colaborando con autores estranxeiros. Deste xeito, a literatura galega entra en contacto cas



En 1931 créase o Partido Galeguista, que consegue a aprobación do Estatuto de



práctica por mor do estoupido da Guerra Civil, que supuxo o principio da máis crúa etapa

para as linguas minoritarias do Estado español.

O galego na época franquista


todas as actividades socioeconómicas. Moitos escritores galegos, que ata aquel momento

Museo Pazo de Tor

89


aparecer as primeiras gramáticas de lingua


a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron a elaboración de



Os membros de "Nós",



literatura galega entra en contacto cas



e a aprobación do Estatuto de



uxo o principio da máis crúa etapa


, que ata aquel momento

foran os encargados de manter viva a lingua e a cultura galegas, víronse obrigados ao

exilio e a produción galega emigrou con eles.

Pouco a pouco, no ámbito cultural o galego comezou a manifestarse de novo e a

creación da editorial Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,

entre outros, será clave na recuperación do uso escrito da nosa lingua; xa que esta editorial

publicará diferentes revistas como a de Economía de Galicia, Atlántida ou Grial.

A partir dos anos 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura

modérase, de forma que xa se permiten certas publicacións, amplíase o mundo editorial,

conmemórase o Días das Letras Galegas, a Universidade crea a Cátedra de Lingua e

Literatura Galegas e incluso se

O Gaio, a Asociación Cultural de Vigo…

Nesta época destacan autores como Carballo Calero, Álvaro Cunqueiro, Anxel

Fole, Blanco Amor, Méndez Ferrín ou Carlos Casares.

3.1.7. O galego na actualidade

Ca instauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,

tendo como linguas oficiais o galego e o castelán. De xeito paralelo instáurase tamén unha

lexislación reguladora dos usos do idioma. O Instituto da Lingua Galega e a Real

Academia Galega propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma

galego, que acadan así o carácter de oficiais coa promulgación da Lei de Normalización

Lingüística no ano 1983.


exilio e a produción galega emigrou con eles.


Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,



os 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura



Literatura Galegas e incluso se crean asociacións culturais en defensa do galego: O Facho,

O Gaio, a Asociación Cultural de Vigo…


Fole, Blanco Amor, Méndez Ferrín ou Carlos Casares.

stauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,



propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma


Museo Pazo de Tor

90



Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,



os 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura



crean asociacións culturais en defensa do galego: O Facho,


stauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,



propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma


A literatura galega contemporánea volve a brillar, tras anos de represión e a

de moitos autores galegos son traducidas a varios idiomas, como é o caso de Manuel Rivas

ou Suso de Toro.

3.2. HISTORIA DO DÍA DAS LETRAS GALEGAS

Cada 17 de maio, dende 1963, celébrase o Día das Letras Galegas, día no que

Galicia honra á súa lingua, ao

conmemoración do Día das Letras Galegas nace de tres académicos: Manuel Gómez

Román, Xesús Ferro Couselo e Francisco Fernández del Hierro, que o día 20 de marzo de

1963 propuxeron na Real Academia Galega

Letras Galegas para “recolle

de se celebrar o centenario da publicación dos Cantares Gallegos de Rosalía de Castro xa

que estimaban que o libro de R

literatura galega contemporánea e un fito decisivo na historia da renacencia cultural de

Galicia”. Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da

publicación da obra de Rosalía, es

Caballero.

3.3. LOIS PEREIRO

Lois Pereiro, homenaxeado deste ano, nace en Monforte de Lemos en 1958, aínda

que con tan só 17 anos marcha a Madrid para cursar estudos de Ciencias Políticas e

Socioloxía, aínda que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para

traballar na empresa familiar, regresa a Madrid para centrase no aprendizaxe de idiomas.

A literatura galega contemporánea volve a brillar, tras anos de represión e a


HISTORIA DO DÍA DAS LETRAS GALEGAS


Galicia honra á súa lingua, aos seus escritores e ás súas letras. A iniciativa da



1963 propuxeron na Real Academia Galega declarar o 17 de maio de cada ano o Día das

“recolle-lo latexo material da actividade intelectual galega co motivo


que estimaban que o libro de Rosalía foi a primeira obra maestra coa que contou a


Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da

publicación da obra de Rosalía, escolleron a data na que a autora llo dedicou a Fernán



que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para


Museo Pazo de Tor

91

A literatura galega contemporánea volve a brillar, tras anos de represión e as obras



s seus escritores e ás súas letras. A iniciativa da



declarar o 17 de maio de cada ano o Día das

lo latexo material da actividade intelectual galega co motivo


osalía foi a primeira obra maestra coa que contou a


Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da

colleron a data na que a autora llo dedicou a Fernán



que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para


Será precisamente na capital de España onde comece a súa traxectoria literaria, na

revista experimental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como

Antón Patiño, Manuel Rivas e seu propio irmán Xosé Manuel Pereiro.

De regreso a Galicia, arredor dos anos 80, instálase na Coruña e comeza a colaborar

na revista La Naval, Trilateral

forma parte do Grupo de Amor e Desamor, con outros escritores como Pilar Pallarés,

Manuel Rivas, Francisco Salinas, Fermín Bouza, etc.; que publicaron dúas antoloxías

colectivas co mesmo nome:

Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía

modernidad, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.

Finalmente, tras colaborar en diferentes

1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida:

1981/1991. Tres anos máis tarde publica

Xa no ano 1996, o día 24 de maio, Lois

a causa dunha insuficiencia hepática por un envelenamento de aceite de colza

desnaturalizado. Sen embargo, a súa poesía seguirá dando de que falar e en 1997 publícase

a obra póstuma Poemas para unha Loia

monfortino, moitos deles publicados na revista Loia, e o ensaio “Modesta proposición para

renunciar a facer xirar a rida hidráulica dunha cíclica historia universal da infamia”, dado a

coñecer na revista Luzes de Galicia,

inconclusa Náufragos do Paradiso

Durante moitos anos, reivindicouse a dedicación do Día das Letras Galegas a este

poeta monfortino e foi finalmente o 26 de xuño de 2010 cando a Real Academia Galega


imental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como

Antón Patiño, Manuel Rivas e seu propio irmán Xosé Manuel Pereiro.


Trilateral e Luzes de Galicia con outros contemporáneos e tamén



colectivas co mesmo nome: De amor e desamor I (1984) e De amor e desamor II

Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía

, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.

Finalmente, tras colaborar en diferentes revistas e en antoloxías colectivas, será en

1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida:

. Tres anos máis tarde publica Poesía última de amor e enfermidade

Xa no ano 1996, o día 24 de maio, Lois Pereiro, enfermo de sida, falece na Coruña



Poemas para unha Loia que recolle os primeiros poemas do escritor



coñecer na revista Luzes de Galicia, onde tamén se publicaron oito capítulos da súa novela

Náufragos do Paradiso.



Museo Pazo de Tor

92


imental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como


con outros contemporáneos e tamén



De amor e desamor II (1985).

Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía Después de la

, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.

revistas e en antoloxías colectivas, será en

1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida: Poemas

Poesía última de amor e enfermidade (1995).

Pereiro, enfermo de sida, falece na Coruña



le os primeiros poemas do escritor



onde tamén se publicaron oito capítulos da súa novela



publicou a súa decisión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de

Lois Pereiro: “evidentes pegadas expresionistas, referencias á literatura xermánica e certas

influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un au

culto. Cartografiou como ninguén o labirinto do mundo contemporáneo conciliando para

tal fin o individualismo escéptico ca tradición demoledora do expresionismo europeo.”

O seu amigo, Manuel Rivas, e membro da Real Academia Galega recoñeceu que:

“dedicarlle a Lois Pereiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da

Academia, porque é un autor de culto, pero en canto se difunda a súa obra será un autor

moi popular” “é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén

dramática, pero con moito alento. Lois Pereiro invoca aos bos espíritos, as marabillas, a

rebeldía e a xenerosidade”.

Finalmente, como exemplo da súa crúa poesía, mostrase un parágrafo dun dos seus

poemas que se atopa como epitafio gravado en pedra na súa

Viso: “Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome

unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”

INSTRUMENTACIÓN NECESARIA

ublicou a súa decisión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de


influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un au




edicarlle a Lois Pereiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da


“é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén



poemas que se atopa como epitafio gravado en pedra na súa tumba de Santa Cristina do

“Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome

unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”

INSTRUMENTACIÓN NECESARIA

Museo Pazo de Tor

93

ublicou a súa decisión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de


influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un autor de




edicarlle a Lois Pereiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da


“é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén



tumba de Santa Cristina do

“Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome

Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental

describe a continuación:

• Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao

público.

• 20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.

• Ordenador con proxector e pantalla para

4. TEMPORALIZACIÓN

O presente proxecto levarase a cabo na Rede Museística Provincial de Lugo nas

seguintes datas:

• Día 15 de maio de 2011 no Museo Provincial do Mar (San Cibrao).

• Día 17 de maio de 2011 no Muse

• Día 21 de maio de 2011 no Pazo de Tor (Monforte de Lemos).

A duración aproximada para a exposición oral do proxecto, acompañada da

proxección do documento en Power Point, será de 30 minutos. Sen embargo contémplase

propoñer outros 30 minutos para a lectura de poemas de Lois Pereiro e para a quenda de

preguntas e debate sobre o tema. Finalmente tamén se propón a contemplación das fichas

de cada un dos escritores que foron homenaxeados no Día das Letras Galegas.

Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental

Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao

20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.

Ordenador con proxector e pantalla para reproducir o Power Point que se atopa nos anexos.


Día 15 de maio de 2011 no Museo Provincial do Mar (San Cibrao).

Día 17 de maio de 2011 no Museo Etnográfico San Paio de Narla (Friol).

Día 21 de maio de 2011 no Pazo de Tor (Monforte de Lemos).






Museo Pazo de Tor

94

Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental mínimo que se

Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao

20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.

reproducir o Power Point que se atopa nos anexos.


o Etnográfico San Paio de Narla (Friol).






O TENDAL

LETRAS

TENDAL

DAS

LETRAS

Museo Pazo de Tor

95

TENDAL

LETRAS

Lois Pereiro Homenaxeado Ano 2011

(Monforte de Lemos, 1958


(Monforte de Lemos, 1958 -A Coruña, 1996)

Acróstico

Somentes

Intentaba conseguir

Deixar na terra

Algo de min que me sobrevivise

Sabendo que debería ter sabido

Impedirme a min mesmo

Descubrir que só fun un interludio

Atroz entre dous muros de silencio

Só puiden evitar vivindo á sombra

Inocularlle para sempre a quen amaba

Doses letais do amor que envelenaba

A súa alma cunha dor eterna

Sustituíndo o desexo polo exilio

Iniciei a viaxe sen retorno

Deixándome levar sen resistencia

ó fondo dunha interna

Aniquilación chea de nostalxia.

Museo Pazo de Tor

96


Uxío Novoneyra Homenaxeado Ano 2010

(Parada do Courel, 1930

Penas de Marco de Meio Mundo en ringuileira do

Alto da Lucenza Formigueiros Montouto Pía

Ardidos de tristura mouros de queimados!

fragas agros soutos e devesas! Labregos e pastoras

Medindo o tempo quedo que se para na cor e

Contra un ven cravarse no sitio onde máis se sinte!


(Parada do Courel, 1930 – Santiago de Compostela, 1999)

Terras outas e soias!

Serras longas mouras!

Eu son esta coor de soedá

Ancares soñados co lonxe!

Penas de Marco de Meio Mundo en ringuileira do

Candedo ás Moás!

Alto da Lucenza Formigueiros Montouto Pía-Páxaro

Tesos cumes do Courel! Pobos probes

Ardidos de tristura mouros de queimados!

Lor ruxindo polo val pecho!

Ucedo e ucedo!

Fontiñas outas

penedos

carrozos escuros

fragas agros soutos e devesas! Labregos e pastoras

que soio vistes

istes tesos e máis estes vales!

Aturula a curuxa e canta o cuco

Medindo o tempo quedo que se para na cor e tornándose

Contra un ven cravarse no sitio onde máis se sinte!

Serra aberta (Os eidos 2)

Museo Pazo de Tor

97


Santiago de Compostela, 1999)

tornándose

Ramón Piñeiro López Homenaxeado Ano 2009

Meu querido amigo:

Xa te podes imaxinar canta ledicia me produxo o fal lo do “concurso de novela gallega”. Foi

unha doble ledicia: polo trunfo persoal do amigo e po

podemos chamar- das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter

trunfo literario veu a ser como un podente aturuxo que pregoa o rexurdir das letras

galegas. E así foi como o entenden as xentes, pois moitos que non te conocen

persoalmente mostrábanse moi satisfeitos do resulta do do concurso “por ser a única das

presentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,

mesmamente como se foras d


(Armeá - Láncara (Lugo), 1915-1990)


lo trunfo persoal do amigo e po -lo trunfo comun

das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter




resentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,

mesmamente como se foras d -eiquí e viviras eiquí decote.

Cartas de Ramón Piñeiro a Ricardo Carballo Calero

Museo Pazo de Tor

98


Lugo, 24-4-1950


lo trunfo comun - que así lle

das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter o teu




resentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,

Cartas de Ramón Piñeiro a Ricardo Carballo Calero

Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano

-¡Non, home, non¡

Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano 2008

(Tui, 1915- Vigo,1985)

Ise neno da rúa

Non é certo que os nenos teñan fame

Non pode ser.

Ben o sabedes todo

os que andades no mundo atafegados

á percura do pan dos vosos fillos

Ises outros que vedes pola rúa

pedindo esmola,

non teñen fame, non, porque daquela

vos teríades morto de vergonza.

E ben vos vexo andar nos vosos coches

ou nos tranvías, a berrar de cousas

estranas, -¡viva, beba, baba, buba¡-

sen reparar naquil esfarrapado

que coa moura mauciña está petando

na porta de ferro.

Por iso penso que non é verdade

o que algún caviloso di dos nenos

que andan así petando pola vida

¡Non, home, non¡- lle dixen a un de aqueles-

A xente pasa leda......¡Fora boa

que andivesen a rirse dos seus crimes¡

Museo Pazo de Tor

99

Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano

María Mariño Homenaxeada Ano 2007María Mariño Homenaxeada Ano 2007

(Noia, 1918 – Courel, 1967)

María Mariño

De forte ollar, amiga,

de frío que non se quenta,

Amiga, que eres de todos

e por ninguén esquencida.

Soia co teu silencio

na forza do teu poder,

un por un de cada ser

levas do fin ó comenzo,

descansar a túa fonte.

................................................

E logo d'alí cansiños,

amigo, dinos pra onde?

Deixa, amiga, ós nosos pes,

fríos polo teu ver,

algo do noso sentir,

do són que tí fas fuxir

amiga, por aquil nacer...

Museo Pazo de Tor

100

María Mariño Homenaxeada Ano 2007

Manuel Lugrís Homenaxeado Ano 2006

Era Rosiña a rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este

verbe non esprica dabondo a bonitura de tal meniña. Bástevos con que diga que era roxiña como

o ouro, de dente brancos cal xogas dun regato, ollos azús e cheos da melanconía máis

arroubadora, e labres tan coorados cama a grana do seu refaixo. O seu peito era resio e

levantado, e si ben se incrinaba un pouquiño ó andar, dáballe máis gracia que outra cousa. Era, en

fin, unha desas rapazas que basta velas unha soa vez pra que inspire

leven tras si tódolos sentimentos dun corazón namorado. Preto do seu rueiro vivía Manuel, o

afillado de Xuana, rapaz que ó rivés de Rosiña, era trigueño, de ollos mouros e gachos.


(Sada,1863 – 1940)

rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este





fin, unha desas rapazas que basta velas unha soa vez pra que inspiren un amor tenro, pra que



O Penedo do Crime

Museo Pazo de Tor

101


rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este





n un amor tenro, pra que



O Penedo do Crime (frag.)

Xesús Lorenzo Varel

(Fillo de emigrantes, nace en 1916 a bordo do barco “La Navarre” á entrada do porto da

Habana (Cuba). Morre en Madrid en 1978)

Xesús Lorenzo Varela Vázquez Homenaxeado Ano 2005


Habana (Cuba). Morre en Madrid en 1978)

LUGO

Na fonte de ferro,

no coiro dos bois

no espello do vento,

da navalla e da frol.

No recén da herba,

no lobo e no can,

nos ollos da meiga,

na pedra do lar.

No refaixo dela,

na ponte do alén

no andar das ovellas.

no ar do mencer.

No cabalo quente,

no viño millor

no que non se perde

no meu corazón.

Na noite senlleira,

no liño tecido,

na madeira tenra

dos vellos castiros.

Na vida, na morte, no amor e no ren,

loubareite, Lugo de aceiro e de mel.

Museo Pazo de Tor

102

a Vázquez Homenaxeado Ano


Xaquín Lorenzo Fernández "Xocas" Homenaxeado

A malla

«(…) Hoxe desapareceu completamente por estas terras o antigo sistema

centeo por medio dos mallos, que foron substituídos por trilladoras mecánicas, o que fixo trocar o

procedemento de aproveitamento do gran, suprimindo algunhas angueiras agora innecesarias;

unha de elas, precisamente a derradeira, é a que dá m

Polo mes de Santiago está xa a més en sazón e entón procédese á seitura. Unha vez

segado o centeo é atado en feixes e tense amoreado a carón da eira até o intre da malla.

É este un dos traballos de tipo comunitario que aínda se conserv

sgue na súa forma tradicional, pese á mecanización desta tarefa”.

En “No esprito da més en Lobeira (Ourense)”. Cuadernos de Estudios Gallegos. 1973


Ano 2004

(Ourense, 1907 – 1989)

«(…) Hoxe desapareceu completamente por estas terras o antigo sistema



unha de elas, precisamente a derradeira, é a que dá motivo a estas notas.



É este un dos traballos de tipo comunitario que aínda se conservan no noso campo, pois

sgue na súa forma tradicional, pese á mecanización desta tarefa”.


Museo Pazo de Tor

103


«(…) Hoxe desapareceu completamente por estas terras o antigo sistema de degrañar o





an no noso campo, pois


Antón Avilés de Taramancos Homenaxeado Ano 2003

(Taramancos (Noia),


(Taramancos (Noia), 1935 -A Coruña, 1992)

OBRA

VIII

Aquela chambra fina con bordados

de delicada man! ¡Que ar tan xoven

cinguía no teu peito! ¡Que nobreza

campesiña e galana oferecía!

Camiñabas na tarde paseniño,

eras columna ergueita e soleada

e o meu amor un cabirtiño novo

que brincaba e que ria tolamente.

Miña noiva de abril, rapaza nova

recendo de fiuncho e ruda fresca

decátaste da dor que me asolaga?

Tiña o tou corazón como unha sella

preferida, como un vello xardín

onde deixaba a mais pequena risa

a mais fonda Saudade e a mais alta

grandeza do querer.

E dime agora:

¿qué ramo de loureiro nesta fronte

para cantar a tua chambra clara?

Museo Pazo de Tor

104


Frei Martín Sarmiento Homenaxeado Ano 2002

Eladio Rodríguez González Homenaxeado Ano 2001


(Vilafranca do Bierzo, 1695 – 1772)

Coloquio de 24 Gallegos Rústicos

No chan que en Morrazo

chaman os galegos

tamen San Cybran

que chega hasta o ceo,

que está no camiño

que vay ao Ribeyro

dendes Pontevedra

a vila do reyno,

a hum-ha legoiña,

camiño dereyto,

fay conta que sigues

o rumbo surlesto

se sube en relanzo

por todo o vieyro

sen muita fadiga

nem muito tormento,


Museo Pazo de Tor

105



(San Clodio (Leiro), 1864

máis grandes e máis donos de nós mesmos,

(San Clodio (Leiro), 1864 – A Coruña, 1949)

ORACIÓS CAMPESIÑAS

Quixera que os meus versos

cheirasen á terra húmida,

………………………………………….

sonasen sempre a cántigas barudas;

………………………………………

tivesen oraciós de atardeceres

………………………………………

chegasen as concencias máis escuras

e despertasen n’elas

as voluntades murchas,

e prendesen nas almas

as arelas patrióticas máis xurdias,

e rezasen á eito

a pregaria eucarística e litúrxica

do santo amor á todo canto é noso

i-á todo canto en nós vive e perdura,

pra que así nos sentísemos

nas xornadas futuras

máis grandes e máis donos de nós mesmos,

..............................................

Museo Pazo de Tor

106

Manuel Murguía Homenaxeado Ano 2000

(Frexel

DISCURSO NOS XOGOS FRORAIS DE TUI

¡O noso idioma! O que falaron nosos pais e vamos esquecendo, o que falan os aldeáns e

nos achamos a ponto de n’entendelo; aquel en que cantaron reis e trovadores; o que, fillo maor da

pátrea gallega, nola conservóu e conserva coma un don da providencia; o

nosos labres as dozuras eternas e acentos que van ó corazón; o que agora oídes coma si fose un

himno relixioso; o hermoso, o nobre idioma que do outro lado dese río é léngoa oficial que serve a

máis de vinte millóns de homes e ten unha li

Camoens e Vieira, de Garret e de Herculano; o gallego, en fin, que é o que nos dá dereito á

enteira posesión da terra en que fomos nados, que nos de que, pois somos un pobo distinto,

debemos selo; que nos porm

fecundo en bens para nós todos. Nel, coma en vaso sagrado en que se axuntan todos os

prefumes, achanse os principaes elementos da nosa nacionalidade, de novo negada, e, aínda

máis, escarnecida. Doulle o celta a súa dozura e a maor parte do seu vocabulario; o romano

afirmóuno; ten do suevo as inflesións; do noso corazón, o acento afalagador; e os brandos sonos,

e os sentimentos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran

heroico dos seus fillos. Léngoa distinta

Digámolo nós tamén, se nos compre, con maor firmeza aínda, e poñamos de nós o que faga falla,

para que sea para sempre esta léngoa en consonancia co n


(Frexel (Arteixo), 1833 – A Coruña, 1923)

DISCURSO NOS XOGOS FRORAIS DE TUI



pátrea gallega, nola conservóu e conserva coma un don da providencia; o



máis de vinte millóns de homes e ten unha literatura representada polos nomes gloriosos de



debemos selo; que nos pormete o porvir que procuramos, e nos dá a certeza de que ha de ser



a. Doulle o celta a súa dozura e a maor parte do seu vocabulario; o romano


e os sentimentos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran

heroico dos seus fillos. Léngoa distinta –di o aforismo político- acusa distinta nacionalidade.


para que sea para sempre esta léngoa en consonancia co noso esprito, e feita coma ningunha

Museo Pazo de Tor

107




pátrea gallega, nola conservóu e conserva coma un don da providencia; o que aínda ten nos



teratura representada polos nomes gloriosos de



ete o porvir que procuramos, e nos dá a certeza de que ha de ser



a. Doulle o celta a súa dozura e a maor parte do seu vocabulario; o romano


e os sentimentos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran no valor

acusa distinta nacionalidade.


oso esprito, e feita coma ningunha

outra para a espresión dunha literatura tan oposta ó xenio da de Castilla como é esta que nós

temos.

Roberto Blanco Torres Homenaxeado Ano 1999

(Santa María dos Baños, 1891

DIANTE DA NATUREZA Pra Bernardino Varel Pra Manoel Cabanillas O monte está sereo, os penedos vixían; a gándara está virxe

d’a profanazón ainda Soilo as cibdás imbéciles

Iñoran a cousina. Na rasa Natureza

todo rechouta e brilla: de cote ten o encanto d’a meiga poesía. Soilo os salóns imbéciles fan normas da mentira. Xunt’ô paisaxe ledo,



(Santa María dos Baños, 1891 – Madrid, 1936)

Soilo os viles imbéciles

Pra Manoel Cabanillas as mágoas d’a fatiga

N-as leiras que dan froito,

sóbor chan que xermina,

o traballo fecundo

d’a profanazón ainda impón a lei da vida.

Soilo as cibdás imbéciles

Iñoran a cousina. co pitismo dan grima.

O agro, o agro, é a musa

todo rechouta e brilla: d’ardente melonía

de cote ten o encanto en onde a frol

d’a meiga poesía. chea d’arume e limpa,

Soilo os salóns imbéciles ergue seus cores roxos

a mentira. ô cume que aloumiña,

Xunt’ô paisaxe ledo, falando ôs peitos nobres

Museo Pazo de Tor

108



Soilo os viles imbéciles

as mágoas d’a fatiga

as leiras que dan froito,

sóbor chan que xermina,

o traballo fecundo

impón a lei da vida.

Soilo as cibdás imbéciles

co pitismo dan grima.

O agro, o agro, é a musa

d’ardente melonía

en onde a frol d’a loita

chea d’arume e limpa,

ergue seus cores roxos

ô cume que aloumiña,

falando ôs peitos nobres

a fonte deita a linia na qu’o sedento afoga n-alcohol vil s’esnaquizan.

Meendinho, Homenaxeado Ano 1998

e cercaronmi as

E cercaronmi as ondas, que grandes son;

d’a redentora obriga.

Soilo as cibdás imbéciles traicionan a consina…


MEENDINHO

Seiam’ eu na ermida de San Simón,

e cercaronmi as ondas que grandes son.

Eu atendendo meu amig’! E ver[r]a?

Estando na ermida ant’ o altar

cercaronmi as ondas grandes do mar.

Eu atendendo o meu amig’! E ver[r]a?

E cercaronmi as ondas, que grandes son;

nen ei [i]barqueiro nen remador.


E cercaronmi [as]ondas do alto mar;

non ei [i]barqueiro nen sei remar.


Non ei i barqueiro nen remador:

morrerei [eu]fremosa no mar maior.


Nen ei [i]barqueiro nen sei remar,

Morrerei eu fremosa no alto mar.

Museo Pazo de Tor

109

d’a redentora obriga.

Soilo as cibdás imbéciles traicionan a consina…


Martín Codax, Homenaxeado Ano 1998



Ondas do mar de Vigo,

se vistes meu amigo,

e, ai Deus, se verra cedo!

Ondas do mar levado,

se vistes meu amado,


Se vistes meu amigo,

o por que eu sospiro,


Se vistes meu amado,

o por que ei gran coidado,


Museo Pazo de Tor

110


Johan de Cangas, Homenaxeado Ano 1998Johan de Cangas, Homenaxeado Ano 1998

En San Momed’, u sabedes

que viste-lo meu amigo,

oj’ ouver’ a seer migo;

mia madre, fe que devedes,

leixedesmio ir veer.

O que vistes esse día

andar por mi mui coitado

chegoum’ ora seu mandado;

madre, por Santa Maria,


Pois el foi d’ atal ventura

que sofreu tan muito mal

por mi, e ren non lhi val;

mia madre, e por mesura,


Eu serei por el coitada

pois el é por mi coitado

se de Deus ajades grado,

madre ben aventurada,


Museo Pazo de Tor

111

Johan de Cangas, Homenaxeado Ano 1998

Ánxel Fole Homenaxeado Ano 1997

Sempre soñaba isto o recaudador de contribución de alá de Pastoriza. Pastoriza ten sona

de ter moi bo gando. Sempre o decía o don Casto Méndez, cando iba botar un vaso á tasca do

Benedicto, que era tamén un bon zapateiro. Unha vez

sempre soñaba que un ladrón entraba na súa casa cunha ganzúa.

Máis ise ladrón soñado era tamén un asesino. Xa se sabe que os ladrós que andan de noite son

moitas veces asesinos tamén. Van dispostos a matar a quen s

roubo.

Don Casto era un home pequenote il, dus cincoenta anos e moi rebusto. Máis tiña unha

voz de neno que facía rir a moitos mal insinados.

- Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me ache

leito. E sempre me bota as maos á gorxa para me afogar. Eu berro i a miña muller esperta.

Esto me contóu unha vez en Vián, ceando na casa do cura don Cándido. Era po

despóis de San Froilán, e ceáramos perdices que o mesmo cura don Cándido c

escopeta do dazaseis.

Era noite de lúa chea i eu collín o camiño de volta para Pacios. E fun pensando que a voz

de neno de don Casto facía tempo que era un pouco rouca, coma si tivera un catarro á gorxa.

Pasaron algúns anos i eu atopéime de c

non vira en vinte anos. Andabamos de vagar po

do xantar.


UN LADRÓN ANDABA POLA CASA

Historia de Misterio



Benedicto, que era tamén un bon zapateiro. Unha vez contóunos a don Cándido e máis a min que

sempre soñaba que un ladrón entraba na súa casa cunha ganzúa.


moitas veces asesinos tamén. Van dispostos a matar a quen sea, porque non se lles descubra o


voz de neno que facía rir a moitos mal insinados.

Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me ache


Esto me contóu unha vez en Vián, ceando na casa do cura don Cándido. Era po

despóis de San Froilán, e ceáramos perdices que o mesmo cura don Cándido c



Pasaron algúns anos i eu atopéime de casual en Santiago, cuns vellos amigos a quenes

non vira en vinte anos. Andabamos de vagar po-la rúa da Calderería. Sería coma unha hora antes

Museo Pazo de Tor

112




contóunos a don Cándido e máis a min que


ea, porque non se lles descubra o


Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me achega ó


Esto me contóu unha vez en Vián, ceando na casa do cura don Cándido. Era po-lo outono,

despóis de San Froilán, e ceáramos perdices que o mesmo cura don Cándido cazara coa súa



asual en Santiago, cuns vellos amigos a quenes

la rúa da Calderería. Sería coma unha hora antes

O Venancio, que sabía moitas historias disas que chaman do outro mundo, falaba das

premonicións.

-Hai moitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.

-Ista conversa era millor prá noite, coma cando paseabamos po

contabamos disas historias de medo, ás que era tan afeizoado o gran clínico don Roberto Nóvoa

Santos.

- Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando

sentían a morte dunha persoa, poucas horas antes de morrer.

Pasamos por diante dunha casa estreitiña. No portal había unha mesa mortuoria. Non sei

cómo, acheguéime a vé-la es

de Pastoriza.

-Non sei o que daría –

Naquil intre saía un cabaleiro do portal, cunha carteira debaixo do brazo.

- Si tanto che interesa…

O Venancio estivo inda un bon ratiño falando co cabaleiro da carteira. Despedíronse con

moita cerimonia

- Ise don Casto morréu dun cáncer na gorxa. Mesmamente se valeiróu dunha hemorraxia.

Fai tres días, aínda andaba de pé. Apenas se lle entendía

A frase de obriga é eiquí que “me quedei dunha peza”.

(Ánxel Fole, Contos Da Neboa, Edicións Castrelos, 1 973)

Xesús Ferro Couselo Homenaxeado Ano 1996


oitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.

Ista conversa era millor prá noite, coma cando paseabamos po


Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando

sentían a morte dunha persoa, poucas horas antes de morrer.


la esquela. “Don Casto Méndez, ex recaudador de contribuciones...” Era o

–dixen- por saber de que morréu ise don Casto, que eu coñecía.

Naquil intre saía un cabaleiro do portal, cunha carteira debaixo do brazo.

interesa…


Ise don Casto morréu dun cáncer na gorxa. Mesmamente se valeiróu dunha hemorraxia.

Fai tres días, aínda andaba de pé. Apenas se lle entendía xa o que falaba dende algún tempo.

A frase de obriga é eiquí que “me quedei dunha peza”.



Museo Pazo de Tor

113


oitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.

Ista conversa era millor prá noite, coma cando paseabamos po-la Ferradura e


Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando


quela. “Don Casto Méndez, ex recaudador de contribuciones...” Era o

por saber de que morréu ise don Casto, que eu coñecía.


Ise don Casto morréu dun cáncer na gorxa. Mesmamente se valeiróu dunha hemorraxia.

xa o que falaba dende algún tempo.



COMO E POR QUÉ OS

O galego entón é a fala dos vasalos e dos señores, dos cregos e dos labregos, e óucese o mesmo

nos concellos que nas eirexas, misturado co latín nas prédicas e cerimonias. “E esto así dito e

outorgado ergueuse o dito chantre e tomou por las maos aos ditos Afonso Ougea e Tereixa

Alvares e en suas maos feceron logo palavras de casamento ambos e dous, segundo que manda

a nosa Santa Madre Iglesia, dizendo o dito Afoso Ougea que recebía a dita Tereixa Alvares por

sua muller boaa e leal e a dita Tereixa Alvares dizendo que reçebía ao dito Afonso Ougea por seu

marido boo e leal…” Ansí se fixo un casamento, nos comenzos do catrocentos, según as Notas de

Estebo Pérez, chanceller do Cabidoo da Catedral de Ourense.

Inda que o rei de Castela non se alcuña xa Emperador, como noutrora o imperante en León, ténse

por tal de feito e de dereito e leva a honra mandar en reinos de costumes e falares diversos. No

seu famoso discurso pola primacía de asento no Concilio de Basileia o daián d

Alonso de Cartagena, conselleiro do rei don Xohán II e logo bispo de Buros, antre as probas da

preeminencia do Rei de Castela sobor do da Ingalaterra, apón a de que aquil era rei de reinos con

diversas língoas. Vemos por iso como endexamais

fala.

Namentras gobernan os endiantados, a conciencia de Reino de seu mantense viva. Pro a

anarquía feudal –que en Galicia houbo feudalismo como en ningures

vellas institucións xurídicas.

De contado, cos Trastámaras, de fora veñen arreo bispos, alcaldes maores, correxidores, daiáns

de Caidoos e hastra cregos, coengos e abades…

(Do libro Homenaxe a Otero Pedrayo. VV.AA. Ed. Gala xia. Vigo, 1958 )

Rafael Dieste Homenaxeado Ano 1995

(Rianxo, 1899

(Louro (Valga), 1906- Ourense, 1975)

COMO E POR QUÉ OS ESCRIBANOS DEIXARON DE EMPREGAR O GALEGO



o chantre e tomou por las maos aos ditos Afonso Ougea e Tereixa



er boaa e leal e a dita Tereixa Alvares dizendo que reçebía ao dito Afonso Ougea por seu


Estebo Pérez, chanceller do Cabidoo da Catedral de Ourense.

i de Castela non se alcuña xa Emperador, como noutrora o imperante en León, ténse


seu famoso discurso pola primacía de asento no Concilio de Basileia o daián d



diversas língoas. Vemos por iso como endexamais recusa que lle falen os vasalos cada un na sua


que en Galicia houbo feudalismo como en ningures- trouxo o debilitamento das


de Caidoos e hastra cregos, coengos e abades…



(Rianxo, 1899 - Santiago de Compostela, 1981)

Museo Pazo de Tor

114

ESCRIBANOS DEIXARON DE EMPREGAR O GALEGO



o chantre e tomou por las maos aos ditos Afonso Ougea e Tereixa



er boaa e leal e a dita Tereixa Alvares dizendo que reçebía ao dito Afonso Ougea por seu


i de Castela non se alcuña xa Emperador, como noutrora o imperante en León, ténse


seu famoso discurso pola primacía de asento no Concilio de Basileia o daián de Santiago don



recusa que lle falen os vasalos cada un na sua


trouxo o debilitamento das




Tanto ouvira falar de Bôs

andadas, da prata relocinte e xenerosa con que alá premian o traballo, dos boletíns de moitas

llanas e da xente sabida que os lé, dos longos trens que bruan pol

cousas ledas, lanzales e rumosas, tanto ouvira falar, antrementres co

levián da vila- percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e ta

escarabellou o falado, que un día topouse de súpito co

alá, e voltaría rico de pecunia e lembranzas.

Unha mañanciña saeu da vila cun baul pequerrecho.

Cando chegou ao porto

n’aquel reducio de escintilos e romores novos, e a rentes andivo de voltar. E hai quen di que dixo

moi ademirado, moi anguriado e moi pol

Dez anos alá e voltou rico de pecunia e lembranza

Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol

desacougados, e as galiñas fan ringolas na sombra do alpendre, e as badaladas que chaman â

novena fan o serán esguío, espiritado.

E cando estivo na casa e pasou o ledo barull

escomenzou en tango e rematou en vella cantiga, mentras os vidros da fiestra choromicaban

diante dos seus ollos, estragoando a rua homilde.

Algo moi vello e moi novo foi sortindo solermiñamente de non sabía que e

do seu intro. E sinteuse asolagado ate a gorxa de dôce e rara anguria de morto reviviscido. E

cando pasaron uns picariños correndo e salmodiando aquelo, (“Chove

- na miña non chove”) marmulou co

- ¡Qué grande é o mundo!.

(A Fiestra Valdeira, Rafael Dieste, IGAEM, 1994)

Luis Seoane Homenaxeado Ano 1994

O GRANDOR DO MUNDO

Tanto ouvira falar de Bôs-Aires, das ruas longas e direitas que non se dan ademiradas nin


e da xente sabida que os lé, dos longos trens que bruan pol-a pampa infinda e de mil

cousas ledas, lanzales e rumosas, tanto ouvira falar, antrementres co-a navalla barbeira

percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e ta

escarabellou o falado, que un día topouse de súpito co-a circia vôntá d’ir a Bôs

alá, e voltaría rico de pecunia e lembranzas.

Unha mañanciña saeu da vila cun baul pequerrecho.

Cando chegou ao porto –endexamais vira unha cidade- sinteuse atordoado e pequecho


moi ademirado, moi anguriado e moi pol-o baixo: -¡Qué grande é o mundo!

Dez anos alá e voltou rico de pecunia e lembranzas.

Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol


novena fan o serán esguío, espiritado.

E cando estivo na casa e pasou o ledo barullo do recibimento, púxose a asubiar algo que


diante dos seus ollos, estragoando a rua homilde.

Algo moi vello e moi novo foi sortindo solermiñamente de non sabía que e


cando pasaron uns picariños correndo e salmodiando aquelo, (“Chove – chove

na miña non chove”) marmulou co-a voce esnaquizada:

(A Fiestra Valdeira, Rafael Dieste, IGAEM, 1994)


(Buenos Aires , 1910- a Coruña, 1979)

Museo Pazo de Tor

115

Aires, das ruas longas e direitas que non se dan ademiradas nin


a pampa infinda e de mil

a navalla barbeira –a mais

percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e tanto no seu maxín

a circia vôntá d’ir a Bôs-Aires. Dez anos

sinteuse atordoado e pequecho


Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol-a casa moi


o do recibimento, púxose a asubiar algo que


Algo moi vello e moi novo foi sortindo solermiñamente de non sabía que esquencidas veas


chove - na casa do probe,


aquel vello que semellaba un vagamundo.

Eduardo Blanco

A FONTE (frag.)

Semellaba o vello un vagamundo,

unha braga ao meio da coxa

máis curta a outra e de difrente coor,

desguedellado e arrodeado de moscas,

ollando cara a fonte.

Un burato cun picho no muro,

A fonte da rúa do Franco,

con unha auga mellor que outras,

que roidosa enchía as sellas

cantando a auga e brincando.

Ao agochárese as mozas

amostraban as pernas, as coxas

frescas como a auga da fonte.

Eso é todo o que agardaba,

encostado, desdenoso, no muro,

aquel vello que semellaba un vagamundo.

Eduardo Blanco-Amor Homenaxeado Ano 1993

(Ourense, 1897- Vigo, 1979)

A PESCA (frag.)

Agarimantes cóxegas, moxenas

Museo Pazo de Tor

116

Amor Homenaxeado Ano 1993

dempois, nota e puñal, fendeu as augas,

Fermín Bouza

(Ponteareas, 1901

no teimoso cristal bulinte espello

dos vimios confidentes pola beira.

Sobro de nós, dondo silenzo, o ceio.

O peixe foi, seu pulo e bris de prata,

un istante no tempo de ar e rede;

dempois, nota e puñal, fendeu as augas,

arrepío de luz na linfa verde.

Como ispido na forza do seu arco,

lanzal teu corpo, sen ferir a area,

sortíuse con lediza de venablo

para o cachón das augos balbordeiras.

Eu témero de ti, cos teus alentos

na aperta da fondura entebrecidos,

funte buscar nos arcos medoñentos

onde amolece o sol en mornos limos.

Tremantes de tolicie, prata e riso

o peixe e ti, nos verdes solagados,

xa as guirlandas da morte en rodopío,

foron a dar nas redes dos meus brazos.

Fermín Bouza-Brey Homenaxeado Ano 1992

(Ponteareas, 1901- Santiago de Compostela, 1973)

RETORNO (frag.)

Museo Pazo de Tor

117

Brey Homenaxeado Ano 1992

Santiago de Compostela, 1973)

Álvaro Cunqueiro Mora Homenaxeado Ano 1991

SOEDADES DA MIÑA BRANCA SEÑOR (frag.)

Escóitasme tí, miña señor amada, cando do peito

Ouh doce o peso do teu corpo no meu maxín deitado

"Mol rabanda do Mundo, sabrosa terra nai,

que ventura manxarte como un lírico pan

e chantarche a dentamia dos ollos na códea vidal,

madura, recendente, vizosa, a latexar!…

Somentes ti me sacias a fame perennal

Regusto de alonxarme para logo voltar,

e adormir no teu colo abranguendo o teu van, como un Miño quencido

polo peito dos vals, coas augas quedas, quedas,

sen presa polo mar. Salcóchate de estrelas, que é o teu doado sal,

ollece de liñares a máis non verdexar. Afúmate de brétemas no caínzo do serán,

que os sentidos precisan de ti, fogaza albar; de ti, suprema bica

e propia caroal; de ti, en sazón e chea,

ouh Galiza maná!


(Mondoñedo, 1911- Vigo, 1981)

SOEDADES DA MIÑA BRANCA SEÑOR (frag.)

Escóitasme tí, miña señor amada, cando do peito

meu o trobo arde

ou atrás de ti a sombra do meu soño

loucamente a túa apreixa e bica ?

Ouh doce o peso do teu corpo no meu maxín deitado

Neste río do meu vagar sin fin

Museo Pazo de Tor

118


qué incendiado navío non navegas na noite?

por qué inda son eu de tanta verba a boca?

este bosque é do tempo da máis recente lúa,

Amante, no meu vaso aínda canta a sede.

medra coa noite sober das cumes dos meus ollos.

Deixa que rose, ao arrimo das cerdeiras,

nas illas dos teus ollos a i

Adormece ao meu caró

baixo un teito de aluadas, tímidas cantadoras.

e pouco a pouco amósase ao meu rostro !

ou unha aza mortal e fría para brincar fora desta

Luis Pim

qué incendiado navío non navegas na noite?

-Por qué este corazón tanta frol murcha,

por qué inda son eu de tanta verba a boca?

Miña branca señor, corpo delgado:

este bosque é do tempo da máis recente lúa,

i ese malvís que tanto áer enfrauta

cada día que amence renasce e asubía.

Amante, no meu vaso aínda canta a sede.

Esa lúa nevada, amor, que do teu corpo

medra coa noite sober das cumes dos meus ollos.

Deixa que rose, ao arrimo das cerdeiras,

nas illas dos teus ollos a i-alba rumorosa

Adormece ao meu carón, namentras quebra o día

baixo un teito de aluadas, tímidas cantadoras.

-Ese sono que por dentro escorre

e pouco a pouco amósase ao meu rostro !

fai falla, quezáis, un cabalo roxo

ou unha aza mortal e fría para brincar fora desta

língua de lume?

Luis Pimentel Homenaxeado Ano 1990

(Lugo, 1895-1958)

SOLPORES DA MIÑA VILA

Solpores da miña vila,

longos, case eternos.

(Os anos pasan rápidos;

os días, lentos).

a luz esbara polo meu piano lustroso

¿Qué música lle poñeremos?

Museo Pazo de Tor

119

entel Homenaxeado Ano 1990

Celso Emilio Ferreiro Homenaxeado Ano 1989

(Celanova

As maos, soñan.

Solpor de prata

sobor do ébano.

Penso nos poetas mortos.

Calma, calma...

Tarde inmóvil, eterna.

Quédase dulcemente

¿en que soedade, lonxe?

Ceo, ceo, máis ben luz.

Equilibrio diste gris

tan tenro.

No, non hai paisaxe

nin carne nin sangue.

Solpores da miña vila,

longos, lentos, música.

As maos, soñan.

SOMBRA DO AIRE NA TERRA


(Celanova -Ourense, 1912- Vigo,1979)

LONGA NOITE DE PEDRA (frag.)

O teito é de pedra.

De pedra son os muros

i as tebras.

De pedra o chan

i as reixas.

Museo Pazo de Tor

120


Ramón Otero Pedrayo Homenaxeado Ano 1988

As portas,

as cadeas,

o aire,

as fenestras,

as olladas,

son de pedra.

Os corazóns dos homes

que ao lonxe espreitan,

feitos están

tamén

de pedra.

I eu, morrendo

nesta longa noite

de pedra.


(Ourense, 1888 – 1976)

A CASA SOIA Nas queixumosas táboas

Brosladas finalmente polo verme analista de insomnios e fantasmas repousou o mou pai no cadoleito,

e inda a piedade de unha bágoa de ólio garda a lembranza gosalleira e triste

pra o fillo sempre na querida coimbra, neno xiado de augural pavura

pola friaxe glacial de aquela man quentor de Deus, forteza e recompensa.

Sofren meus probes libres proba de soedade, noite e poeira, apreixan requintados pensadores

Museo Pazo de Tor

121


Francisca Herrero Garrido Homenaxeado An

"Querendo un gran poema cantar, dúbidas teño; que se falo galego non me entenden; e a cantar

castillán nan me comprendo. Así mesmo pregúntome, se en prosa hei de escribir ou ben en verso;

e ríome soíña deste meu dubidar; que é un aletexo igual ó dun poliño

atrapado no poleiro por un espanta

de le-lo meu escrito nin naide ha de folla

abasta con cumpri-lo meu desexo. ¡Lec

os seus cristalográficos esquemas en procura da chama dos poetas aínda nos ermos bailadora lapa.

E encentándome o peito os dentes do remorso, non sosteñen

os ollos o reproche amargurado das páxinas sin ordre folleadas, onde se sinte o delorido pranto das escumas e torres das ideas

batendo en xordas praias e roquedos de indiferente tempo acugulado.

… Arestora un irónico paxaro

peteira na gaiola do meu peito, non quero pescudar o cemiterio

dos quebrados ensaios dos meus egos, os imprefeitos testos de cerámica

deste meu barro, ás veces Kaolín puro dina lampada do locir eterno,

outras trollo calcado polos casos dos armentíos mouros do pecado,

ou tristeiros refrexos de outros ceus apreixados na lama. De este barro,

feito e desfeito deica a man da Morte, a suprema escultura das facianas.

Francisca Herrero Garrido Homenaxeado An

(A Coruña, 1869-1950)

NÉVEDA (Introducción).



e ríome soíña deste meu dubidar; que é un aletexo igual ó dun poliño que se debote, coidándose

atrapado no poleiro por un espanta-paxaros de trapo movido polos ímpetus do vento. Ninguén ha

lo meu escrito nin naide ha de folla-lo meu pensamento... abonda con deixar corre

lo meu desexo. ¡Lectores... quen os vira, mulpocado! couberan nun puñiño ben

Museo Pazo de Tor

122

Francisca Herrero Garrido Homenaxeado Ano 1987



que se debote, coidándose

paxaros de trapo movido polos ímpetus do vento. Ninguén ha

lo meu pensamento... abonda con deixar corre-la pruma;

tores... quen os vira, mulpocado! couberan nun puñiño ben

pequecho!... Deixade, pois, que escriba como canto: deixádeme que fale cos galegos, que son

irmáns da alma os que me escoitan, e non ha de asolagar nos meus defectos. E aqueles que non

entenden os meus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron en Galicia;

que eiquí atallecerán fillos e netos; que dormen nesta terra, aloumiñadas, as cinzas brancuxadas

dos seus deudos”

Aquilino Iglesia Alvariño Homenaxeado Ano 1986

(Aba

HOMENAXE A RAMÓN CABANILLAS (frag.)

Viñeran anos de carnada e alas de corvo,sombras desabogosas, chegaran as rulas,o vento cantaba nas lanzas e nas almeas,

cansos de andar arrastro polas viñas e pumaregas,viran chegar os señores da terra sobre os seus cabalos,

cos seus corazóns máis tristes que a noite

E soñaron entón en terras onde pousar o mel do seu corazón sin medida,

e botaron negras naus á mar dos deuses,



eus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron en Galicia;



(Abadín, 1909- Santiago de Compostela, 1961)

HOMENAXE A RAMÓN CABANILLAS (frag.)

Viñeran anos de carnada e alas de corvo, sombras desabogosas, chegaran as rulas, o vento cantaba nas lanzas e nas almeas,

esa canción de ferro tan sabida. Os que irían ás rilleiras do olvido,

cansos de andar arrastro polas viñas e pumaregas, viran chegar os señores da terra sobre os seus cabalos,

e fixeron homenaxe ós poderosos cos seus corazóns máis tristes que a noite

á sombra das súas fillas. E soñaron entón en terras anchas coma mares onde pousar o mel do seu corazón sin medida,

e botaron negras naus á mar dos deuses,

Museo Pazo de Tor

123



eus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron en Galicia;



e sobre mares ledas de ribeiras sin conto,puxéronse de xonllos cos ollos entrabertos ós lonxes.E nunha doce fu

unha polvareda de terra morta íbaas pouquiño a pouco soterrandoSoñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo

esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerroe o de copas de aramio e lámparas de corno,

e o que trae un corvo que fala e herbas de amor,e o que libra do medo o corazón servo e cativo.

Doce deserto de sonos de area, que o vento leva e trae,Ciudades de ouro rebrilando no aire morno do serán.

Doces ciudades asolagadas en sons que despertan ó mencer

Corazóns desfeitos como mares sin sosegonavegan tristes cara ás terras de xentes de outra fala

e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.Pero aquí está o poeta das

Na ribeira onde se fon os barcos ledos dos sonos que non morreno seu canto arbora claras bandeiras no mencer.

Antón Losada Diéguez Homenaxeado Ano 1985

(Boborás

e sobre mares de cinza de orxos tristes, e sobre mares ledas de ribeiras sin conto,

puxéronse de xonllos cos ollos entrabertos ós lonxes. E nunha doce fumareda viran esborrallarse as torres;

unha polvareda de terra morta íbaas pouquiño a pouco soterrandoSoñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo

e abrir os camiños ás canciós, esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerro

o de copas de aramio e lámparas de corno, e o que trae un corvo que fala e herbas de amor, e o que libra do medo o corazón servo e cativo.

Doce deserto de sonos de area, que o vento leva e trae, Ciudades de ouro rebrilando no aire morno do serán.

udades asolagadas en sons que despertan ó menceros labancos pelengrinos.

Corazóns desfeitos como mares sin sosego navegan tristes cara ás terras de xentes de outra fala

e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.Pero aquí está o poeta das aradas leves do sono,

noso irmán o poeta das boas novas. Na ribeira onde se fon os barcos ledos dos sonos que non morren

o seu canto arbora claras bandeiras no mencer.


(Boborás -Ourense, 1884 – Pontevedra, 1929)

Nós, Nº 71 (frag.)

Probos rosas, saundosas

esperando amañecer;

loumiñadas, degaradas

por medrar i arrencender.

Tristes rosas amorosas,

todo chega, i o fin chega

cando a póla se dobrega

e nan vos pode soster.

Museo Pazo de Tor

124

unha polvareda de terra morta íbaas pouquiño a pouco soterrando Soñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo

esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerro

udades asolagadas en sons que despertan ó mencer

e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.

Na ribeira onde se fon os barcos ledos dos sonos que non morren


Armando Cotarelo Valledor Homenaxeado Ano 1984

“¿Relembras?... Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a serán

deitaba tranquil coma un misteiro frolido. Despeado e polvorente cheguei ó teu sarego. Proscritos

da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela

porta de túa nai, a úneca para nós aberta, foi para min a porta dos ceos. No atrio estabas ti, abeiro

da “triquilla” arrodeada de pombas como Vénus, belida como Flora, graciosa como Aglae, como

Hera sorrinte... ¡Ai! terrible como o amor. Teur oll

pelerino de quen todos fuxían... ¡Gracias, ouh Prócula, aínda gracias, sempre gracias!

Craros soños, frolecidos

cobizando un ideal;

aniñados, enchoiados

nunha roseira lanzal.

Tristes soños noitecidos,

todo chega i o fin chega

se dos soños soilo queda

o imposibre no rosal.


(Veiga, 1879 – Madrid, 1956)

HOSTIA (frag.)

Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a serán


da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela



Hera sorrinte... ¡Ai! terrible como o amor. Teur ollos feiticeiros miraron garimosos o estrano


Museo Pazo de Tor

125


Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a serán


da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela porta, a



os feiticeiros miraron garimosos o estrano


Manuel Leiras Pulpeiro Homenaxeado Ano 1983

OBRAS COMPLETAS. POESÍAS (frag.)

¿Por qué a iauga, hastra no ollo da fonte,


(Mondoñedo, 1854 – 1912)

OBRAS COMPLETAS. POESÍAS (frag.)

¿Por qué o ceo máis limpo ao galego

lle párce afumado?

¿Por qué a terra frolida que manda

lle cheira a escamallo?

¿Por qué a iauga, hastra no ollo da fonte,

pra el ten sempre tasto?

¿Por qué sinte que a sangue sorenta

figura aburalo?

¿Por qué trema, dormente, e dacondo

somella ter rautos?

Porque está cos comenzos da febre

que aos probos deixados

fai perder a cabeza, i erguila,

dar fungueirazos,

cando pintan que poden gandilos

os corvos que, a bandos,

nunca faltan onde eles, famentos

seu coiro buscando…

¡Ogallá que nin un se lles lisque,

nin gordo, nin fraco!...

Museo Pazo de Tor

126


Luis Amado Carballo Homenaxeado Ano 1982


(Pontevedra, 1901 – 1927)

PROEL (frag.)

O xesto monacal da pedra

benzoa o acougo da aldea…

Axiónllanse os camiños

abrazados ao cruceiro,

nunha azul eternidade

de pedra e ceo.

A agonía do solpor

conmove o planto da terra,

e a paisaxe presígnase

con santas cruces de pedra.

A campaíña de prata

do día,

latexa un ángelus

de epifanía.

E o sol agoniante

ven a encravarse na cruz,

abrindo os marelos brazos

como o salvador Xesús.

Museo Pazo de Tor

127


Vicente Martínez Risco Homenaxeado Ano 1981

“Nas camiñatas longas polas vereas enlamadas do val, antre as muradellas dos eidos e á sombra

dos carballos, polos vieiros abertos da serra, batidas do

polas estradas poeirentas baixo un sol de xusticia; nas pousas na porta de chouza e na portalada

do pazo, ao pé do cruceiro ou debaixo dun cabaceiro, ao acollido da chuvia, xantando nos mesós,

sentados nos longos bancos onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousadas

da aldea, baixo o faiado de rexas trabes de castiñeiro; falando cos rapaces, cos vellos, coas

mulleriñas, cos homes que andan no traballo; ollando os longos horizontes cinguidos de serras

azúes, sorbendo o ár fresco da mañá e o luar da noite, vai ún comungando coa terra, deixándoa

entrar máis adentro na ialma, sintinto a suprema mística identidade coa gran Nai silenzosa, ao

tempo que a súa vida imensa nos inunda e adonámonos dun pouco da fo

todas as cousas. A forza inmorredoira que ha dar forma fatura á ialma segreda e diviña de

Galicia."


(Ourense, 1884 – 1963)

LERIA (frag.)


dos carballos, polos vieiros abertos da serra, batidas do vento, antre as uces e as carqueixas,



s onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousadas





tempo que a súa vida imensa nos inunda e adonámonos dun pouco da forza plástica criadora de


Museo Pazo de Tor

128



vento, antre as uces e as carqueixas,



s onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousadas





rza plástica criadora de


Alfonso X "O Sabio" Homenaxeado Ano 1980

ena ssa eigreja'n Lugo, grand'e piadoso.

Que ámbalas súas mâos assí s'encolleran

que ben por cabo dos ombros todas se meteran.


Rei de Castela

(Toledo, 1221 – Sevilla, 1284)

CANTIGAS DE SANTA MARÍA (frag.)

Da que Deus mamou leite do seu peito

non é maravilla de sâar contreito.

Desto fez Santa María miragre fremoso

ena ssa eigreja'n Lugo, grand'e piadoso.

por hûa moller que avía tolleito

o máis do seu corp'e de mal encolleito:


non é maravilla de sâar contreito.

Que ámbalas súas mâos assí s'encolleran

que ben por cabo dos ombros todas se meteran.

e os calcannares ben en seu dereito

se meteron todos no corpo maltreito.


nan é maravilla de sâar contreito.

Museo Pazo de Tor

129


Manuel Antonio Pérez Homenaxeado Ano 1979


(Rianxo, 1900 – 1930)

DE CATRO A CATRO (frag.)

Fomos ficando sós o Mar o barco e máis nos.

Roubáronnos o Sol.

O paquebote esmultado que cosía con liñas de fume

áxiles cadros sin marco.

Ronbáronnos o vento. Aquel veleiro que se evadéu pola corda floxa do horizonte.

Este océano desatracóu das costas

e os ventos da Roseta ourentáronse ao esquenzo.

As nosas soedades veñen de tan lonxe .

como as horas do reloxe. Pero tamén sabemos a maniobra

dos novíos que fondean a sotavento dunha singladura.

No cuadrante estantío das estrelas

ficóu parada esta hora: O cadavre do Mar

fixo do barco un cadaleito.

Fume da pipa Saudade Noite Silenzo Frío. E ficamos nós sós

sin o Mar e sin o barco nós.

Museo Pazo de Tor

130


Antonio López Ferreiro Homenaxeado Ano 1978

(Santiago de Compostela, 1837

"A Sobrado algo xa o conocemos; agora paréceme posto en razón que tamén

enxerguemos algunhas palabras acerca do Vilar de Mella. Xa dixe

Vasco Fernández estaba situada onde se xuntan dous rigueiros que van ao Iso, antre as

parroquias de Mella e Sendelle. Compúñase dunha torre cadrada de tres pisos cas súas

correspondentes almeas e con dous corpos de casa a ela pega

polo do Solano.

Este estaba en tres grandes salóns a continuación un do outro e o último entestaba ca

torre. O outro corpo de casa soilo tiña un salón, que tamén comunicaba como os outros co

segundo piso da torre. Todo ao

estaban as caballerizas, o graneiro, a leñeira, a palleira e outras dependencias da casa. Dous

cubos redondos defendían a porta da muralla que estaba encontra a torre, e ademáis axudaban a

ter man do aparello e arteficio da ponte levadiza. Os dous regos, de que falamos, pasaban ao pe

da muralla e ao mesmo tempo que servían de foso, facían máis vistoso e animado o paisaxe.

O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa

lan, esparcidos por tódolas habitacións; en huchas non pequenas entalladas por tres dos

costados; en tal cal almario, en mesas de pes moi repinicados cos seus correspondentes bancos e

taboletes, e en caixóns, baules, canapés e outras cousas


(Santiago de Compostela, 1837 – Vedra, 1910)

O CASTELO DE PAMBRE (frag.)


enxerguemos algunhas palabras acerca do Vilar de Mella. Xa dixemos que esta fortaleza de



correspondentes almeas e con dous corpos de casa a ela pegados, un polo lado do Norte e outro



segundo piso da torre. Todo ao redor había unha forte muralla tamén almeada, e arrimadas a ela



r man do aparello e arteficio da ponte levadiza. Os dous regos, de que falamos, pasaban ao pe


O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa



taboletes, e en caixóns, baules, canapés e outras cousas polo estilo”

Museo Pazo de Tor

131



mos que esta fortaleza de



dos, un polo lado do Norte e outro



redor había unha forte muralla tamén almeada, e arrimadas a ela



r man do aparello e arteficio da ponte levadiza. Os dous regos, de que falamos, pasaban ao pe


O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa de seda, xa de



Antón Vilar Ponte Homenaxeado Ano 1977

PENSAMENTO E SEMENTEIRA (frag.)

"Eu xa fai tempo que ando a dicir que axiña non haberá na Galiza máis que unha só

aristocracia - aristocracia de pensamento, non de

parece millor, a do galeguismo; a que leva por bandeira e por escudo o "orgullo orixinal"

simbolizado no emprego da lingua materna, que é o supremo froito de diferenciación da lingua

materna, que é o supremo fr

que hoxe se esprese en galego, por ese só feito demostra levar na ialma un nidio sentimento de

libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co

de lles dar o tempero perciso para que poidan fecundar mortas terras, cheias de lixos de

escravitude, trocándoas en viveiros de vizosa democracia.

A medida que o galeguismo vai encentando concencias novas e póndoas a xeito coas

relidades da terra, é doado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grandes cousas

camiñan cara ó deserto por ocas i estériles, inda que fagan tanto ruído coma o tambor valeiro da

parábola de Tolstoi.

Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o bran

aquelas que se lanzan valéndose do arco da nosa lingua, xa ,que só entón mostrámonos

orixinaes".


(Viveiro, 1881- A Coruña 1936)

PENSAMENTO E SEMENTEIRA (frag.)


aristocracia de pensamento, non de sangue -, aristocracia ou aristarquía, si vos



materna, que é o supremo froito de diferenciación da raza á que perteñecemos. O galego culto


libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co


escravitude, trocándoas en viveiros de vizosa democracia.


doado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grandes cousas


Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o bran


Museo Pazo de Tor

132



, aristocracia ou aristarquía, si vos



oito de diferenciación da raza á que perteñecemos. O galego culto


libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co fin



doado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grandes cousas


Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o branco do futuro son


Ramón Cabanillas Enríquez Homenaxeado Ano 1976

e ondas galgantes, en cramor, chegadas


(Fefiñáns-Cambados, 1876 – 1959)

NA MORTE DE CASTELAO

¡Irmán Daniel! Na praia de Rianxo

caían como bágoas as estrelas, espallaban teus aies derradeiros

bruantes ventos das andinas serras, e ondas galgantes, en cramor, chegadas

da pratense ribeira, contaban no areeiro que te foras da sereidade pola plan vereda... o camiño que nunca se desanda,

o vieiro sin fin... Na noite pecha

entréi pinal adiante, medoñento, a ialma dun feitizo prisioneira.

Fungaban os ramallos un responso, brilaba a frouma verdecente acesa, en velorio de honra ó teu relembro. Ergueitas cara ó ceo as ponlas, era

cada pino un cruceiro, labra xenial da túa man maiestra,

e aquel forte e lanzal, que tempos idos escoitou a túa prácida conversa

co sabidor e xurdio Profundador de voces milagreiras, inquiréu delorido, en desespero:

¿De qué morte morréu a nosa prenda? Atravesóume o peito

un dór punxente e esguío de saieta e díxenlle a verdade crú, tinguindo

cunha pinga de sangue cada verba: ¡ Morreu do mul dos bós

e xenerosos ! ¡Morréu de amor á Terra!

Museo Pazo de Tor

133


Xoan Manuel Pintos Villar

Homenaxeado Ano 1975

A GAITA GALEGA TOCADA POLO GAITEIRO (frag.)

Xoan Manuel Pintos Villar

Homenaxeado Ano 1975

(Pontevedra, 1811- Vigo, 1876)

GAITA GALEGA TOCADA POLO GAITEIRO (frag.)

Ou Galicia, Galicia boi de palla

canta lástima ten de tí o Gaiteiro!

O aguillón que che meten é de aceiro

e con él muita forza te asoballa.

No lombo teu zorrega, bate e malla

fasta o máis nomicreque ferrancheiro

e calesquer podenco forasteiro

te vafa de vergonza sin migalla!

Agarima alleeira eses ingratos

ou víboras que postas ao teu peito

co ferrete che rompen mil buratos!

Si o sangre teu refugas do teu leito

malas novas madrasta de insensatos

dos fillos teus ao amor nan tés direito.

Museo Pazo de Tor

134

Xoan Vicente Viqueira Cortón Homenaxeado Ano

(Madrid, 1886

Xoan Vicente Viqueira Cortón Homenaxeado Ano 1974

(Madrid, 1886 - Bergondo (A Coruña), 1924)

DA GÁNDARA ERMA E TRISTE

¿Da gándara erma e triste,

piñeiro bravo,

non ouces do mar o mar molto

tan solitario?

¿Non sintes te chamar á vida

pra un vivir sempre máis alto?

Piñeiro antigo,

vello e engruñado,

ergue as sempre verdecentes ponlas

que ao vento traman cal tramaron

as daqués que, rexos e amorosos,

aquí cantaron.

Eu son como un carballo solitario,

rexo e podente,

que ten reminiscencias milenarias,

alta a cabeleira verdecente.

E cando cheguen os ventos da invernía

ou as brisas do vran,

as cordas da miña arpa cal as ponlas,

á vida cantarán.

ENSAYOS Y POESÍAS

Museo Pazo de Tor

135

Xoan Vicente Viqueira Cortón Homenaxeado Ano

Manuel Lago González Homenaxeado Ano 1973

(Tui, 1865, Santiago

HOMAXE O ARCEBISPO MANOEL LAGO GONZÁLEZ (frag.)


Tui, 1865, Santiago de Compostela, 1925)


Aquí dentro da cárcere vives

sereno e tranquilo

como viven os páxaros ceibos

nas prumas do niño.

Polas reixas de ferro contempras

o ceo infinito

onde brilan as luces do día

tecendo sorrisos.

Ves os montes cubertos de nubes

y-os campos froridos,

y-o pasar arredor da cadea

parentes y-amigos.

E non sintes o peito magoado

y-o rostro alcendido;

que te miras no fondo da y-alma

y-atópaste limpo.

Anque teñas o corpo aquí preso

non tés meu amigo

con cadeas atada esa y-alma

que é filla de Cristo.

Libertade do corpo non vale

que o corpo é cativo.

Cántos hay que son libres do corpo

e presos do esprito!

Museo Pazo de Tor

136



Valentín Lamas Carvajal Homenaxeado Ano 1972

No medio

coas chouzas de seixos telladas de colmo,

Alí como os corpos, o espritu esmorece,

os mortos as bruxas, os trasnoseus dioses penates, seus númenes son.

que están nas aldeas rabeando de bós...


(Ourense, 1849 – 1906)

A ALDEA (frag.)

No medio dun souto, ao pé dunha serra, na cume dun monte, no fondo dun val,

coas chouzas de seixos telladas de colmo, están as aldeas, o mundo rural.

. . . Alí como os corpos, o espritu esmorece,

sin outros alentos que a superstición; os mortos as bruxas, os trasnos, as meigas,

seus dioses penates, seus númenes son. Fanáticos, chámanlle á cencia herexía ao xenio loucura, grandeza ao poder,

valor á osadía, ao medo pacencia, á usura comercio, vergonza ao non ter.

. . . Alí, os caciques engordan e chegan a ricos sin teren nin rentas nin bés,

namentras o triste maestro de escola, un ánema en pena de fraco parés.

. . . Alí non pensedes hachar agarimo si apóstoles sodes de algún ideal,

a inmovre rutina secóu os celebros, i a cega iñorancia xunguíunos ao mal.

. . . ¡Ai míseros, probes, coitados labregos

que están nas aldeas rabeando de bós... escravos que levan o nome de libres,

que viven no inferno rezándolle a Dios!

Museo Pazo de Tor

137


Gonzalo López Abente Homenaxeado Ano 1971

Anceios meus de lles ronbare aos mares

Nas mouras furnas nos rochedos bravos.


(Muxía, 1878 – 1963)

CENTILEOS NAS ONDAS (frag.)

Lostregueante choviscar de estrelas

No escuro seo dunha noite en calma;

Labarada de auceiros e de arelas

A arder na seca gándara da ialma.

Anceios meus de lles ronbare aos mares

Rondas de escuma, pérolas nacradas,

Rebrilos de ronseles estelares

Nos albos colos das mariñas fadas.

Ladrón, a vixiar nas penedías,

Nas pardas lombas dos adustos cabos,

No fervente balbor das ardentías,

Nas mouras furnas nos rochedos bravos.

No brancore dos seixos dos coídos,

No morno abrigo das arnelas fondas...

Só puiden apañar estes louridos

Centileos nas ondas.

Museo Pazo de Tor

138


Marcial Valladares Núñez Homenaxeado Ano 1970

(Vilancosta

MAXINA OU A FILLA ESPÚREA (frag.)

"Corría o ano mil oitocentos sesenta e seis: era unha mañán de maio; empezaba a

esclarecer, e ladrando os cans nas eiras, daban a xente que pasaba polas congostras; cantaban

xa o millangarrido, a bubela e o cuco nas carballeiras, o merlo e o reiseñor nos salgueirales, o

paspallás entre os centeos, e os xílgaros e carrinciños, os chinc

eidos mirando cada un pra o seu amor, que alí os oviños no níxaro empolaba, e adozando todos

en concerto vario, traballos preludio de maternidá. Era o día vintesete, día da romería no Pico

Sagro, e subindo a aquela altura de

onde, según lendas e tradicións do País, habitaron antigos mouros, e dis que algún habita aínda;

onde en novecentos catorce fundóu o bispo don Sisnando menesterio de Benitos;onde en mil

oitocentos trinta e un o arzobispo compostelano Frei Rafa el Veles mandóu poñer, e en primeiro

de novembre daquel ano púxose no curuto mismo unha gran crus de pau pra que os pasaxeiros a

adoraran, feita astelas por un raio o sábado de Ramos de mil oitocentos tri

aquel monte de carronchiñas frolidas, queiroas e recentes tomelos, acudían de moitos lados, por

diferentes carreiros, devotos que iban a visitar o Santo San Sebastián, algúns asta con ofrendas;

todos a rezarlle, a oirlle misas na sú

unha pombiña blanca ó pé da cresta".


(Vilancosta -Berres (A Estrada), 1821 - 1903)

MAXINA OU A FILLA ESPÚREA (frag.)




paspallás entre os centeos, e os xílgaros e carrinciños, os chincheiros e siríns desfacíanse nos



Sagro, e subindo a aquela altura de dous mil cento trinta e oi-to pes sobre o nivel do mar, altura



ntos trinta e un o arzobispo compostelano Frei Rafa el Veles mandóu poñer, e en primeiro


adoraran, feita astelas por un raio o sábado de Ramos de mil oitocentos trinta e seis; rubindo por



todos a rezarlle, a oirlle misas na súa solitaria ermita, único que hoxe se ve alí, pausado como

unha pombiña blanca ó pé da cresta".

Museo Pazo de Tor

139





heiros e siríns desfacíanse nos



to pes sobre o nivel do mar, altura



ntos trinta e un o arzobispo compostelano Frei Rafa el Veles mandóu poñer, e en primeiro


nta e seis; rubindo por



a solitaria ermita, único que hoxe se ve alí, pausado como

Antonio Noriega Varela Homenaxeado Ano 1969

(Mondoñedo, 1869

d'os bravos toxales, ¡d'as devocións miñas!...


(Mondoñedo, 1869 - Chavín de Viveiro, 1947)

D´O ERMO (frag.)

iNin rosiñas brancas, nin claveles roxos!

Eu venero as froliñas d'os toxos.

D'os toxales as ténues froliñas,

que sorríen, a medo, entr'espiñas.

Entr'espiñas que o Ceyo agasalla

con diamante-las noites qu'orballa.

¡Oh d'o yerm'o preciado tesouro!

as froliñas d'os toxos son d'ouro.

D'ouro vello son, mai, as froliñas

d'os bravos toxales, ¡d'as devocións miñas!...

Museo Pazo de Tor

140


Florentino López Cuevillas Homenaxeado Ano 1968

"¡Probiños os ríos! Os máis pequenos morreron xa. As fervenzas dos outros calaron ca

súa leda cantiga, e os muiñeiros esqueceron as noites afrodíticas dos muíños. De vagar, de vagar,

soio escoan por entre as pedras das presas fíos de auga, tan miudos, tan febles, que semellan as

bagoas dun neno. ¿Onde foi, ouh ríos, a vosa forza de viaxeiros arrisc

vosa iauga encora nas chás e fede por que, falla de azos pra camiñar, morreu ca soedade do alén.

E aínda os grandes ríos da nosa terra: O Miño, O Sil, o Ulla, qué debecidos, qué probes!

De cada día, o voso leito afúndese máis, co

E tí, gabacha fonte do lugar, amiga das mozas e dos parrafeos, e tí, fontiña homildosa da

gándara, consolo de pogoreiros, casa frorida da moura encantada, ¿ Qué sentides ao ollar

estiñadas as vosas augas? ¿Qué vai ser da moura encantada, cando a fontiña da gándara sexa

soio unha cotra regañada?"


(Ourense, 1886 – 1958)

PROSAS GALEGAS (frag.)


cantiga, e os muiñeiros esqueceron as noites afrodíticas dos muíños. De vagar, de vagar,


bagoas dun neno. ¿Onde foi, ouh ríos, a vosa forza de viaxeiros arriscados? Tristeiros, mudos, a



De cada día, o voso leito afúndese máis, como si andivérades a abrir a vosa propia sepultura.



¿Qué vai ser da moura encantada, cando a fontiña da gándara sexa

Museo Pazo de Tor

141



cantiga, e os muiñeiros esqueceron as noites afrodíticas dos muíños. De vagar, de vagar,


ados? Tristeiros, mudos, a



mo si andivérades a abrir a vosa propia sepultura.



¿Qué vai ser da moura encantada, cando a fontiña da gándara sexa

Manuel Curros Enríquez Homenaxeado Ano 1967

(Celanova (Ourense), 1851


(Celanova (Ourense), 1851 - La Habana, 1908)

AIRES DA MIÑA TERRA (frag.)

Como a miniña tola que sai por ves primeira con dengue e muradana

prá festa do lugar; así, xentil i aposta,

vai vindo a Primaveira, grinaldas de craveles vertendo ó seu pasar.

Os álbores espidos De fruto e de ramaxe, cubertos xa de folla comenzan a dar fror;

i á sombra agachapado do prácido follaxe,

mentras que o gando garda, fai chifros o pastor.

Xa de amarelo e branco se pintan os outeiros, xa nacen nas silveiras as froles de San Xoan; xa crecen nos valados

as hedras i os loureiros; xa ten carroucho o millo, xa as vides gromos dan.

Ai, estación florida, gallarda primaveira,

quén pra botarche copras tivera o que non ten!…

Co corazón ferido, sin lira garruleira,

¿Quén te cantóu, hermosa? ¿ Quén te cantóu ?... ¡Ninguén!.

Museo Pazo de Tor

142


Francisco Añón Paz Homenaxeado Ano 1966


(Boel (Outes), 1812 – Madrid, 1878)

¡Ai!, esperta, adorada Galicia dese sono en que estás debruzada;

do teu rico porvir a alborada polo ceo enxergándose vai.

Xa cantando os teus fillos te chaman, e cos brazos en cruz se espreguizan…

¡Malpocados! o que eles cobizan é un bico dos labios da nai.

Dese chan venturoso arrincado pola man do meu negro destino, astra mesmo soñando maxino eses campos risoños cruzar.

E correr polas hortas e prados onde leda pasou miña infancia, respirando a suave fragancia de xazmín, caravel, azahar. Coido ver esa rías serenas,

escumando, con barcos veleiros, e cantares oir feiticeiros,

que en ningures tan dóces oín. Inda creo senti-las lavercas,

que peneiran nos aires cantando, cando o sol vai as nubes pintando

de amarelo, de lume e carmín. . . .

Eu soñei ver no cume do Pindo, adornados de mirto e loureiros, escritores, poetas, guerreiros, que sorrindo se daban a man. Eran eses os fillos mais caros

que da pátria aumentaron a gloria; os seus nomes nos fastos da historia

con diamantes grabados serán.

Museo Pazo de Tor

143


Eduardo Pondal Homenaxeado Ano 1965

¿Qué din os rumorosos

na costa verdecente,

ó raio transparente

do plácido luar?

¿Qué din as altas copas

de escuro arume arpado

co seu ben compasado

monótono fungar?

-"Do teu verdor cinguido

e de benignos astros

confín dos verdes castros

e valeroso chan

non des a esquecemento

da inxuria o rudo encono;

esperta do teu sono,

Fogar de Breogán.

Os bos e xenerosos


(Ponteceso, 1835 – A Coruña, 1917)

HIMNO GALEGO

¿Qué din os rumorosos

na costa verdecente,

ó raio transparente

do plácido luar?

¿Qué din as altas copas

de escuro arume arpado

co seu ben compasado

monótono fungar?

"Do teu verdor cinguido

e de benignos astros

confín dos verdes castros

e valeroso chan

non des a esquecemento

da inxuria o rudo encono;

esperta do teu sono,

Fogar de Breogán.

Os bos e xenerosos

a nosa voz entenden,

e con arroubo atenden

O noso rouco son,

mais só os ignorantes,

e féridos e duros,

imbéciles e escuros

non nos entenden, non.

Os tempos son chegados

dos bardos das idades,

que as vosas vaguedades

cumprido fin terán;

pois onde quer xigante

a nosa voz pregoa

a redención da boa

nación de Breogán.

QUEIXUMES DOS PINOS

Museo Pazo de Tor

144


a nosa voz entenden,

e con arroubo atenden

O noso rouco son,

mais só os ignorantes,

e féridos e duros,

imbéciles e escuros

non nos entenden, non.

Os tempos son chegados

dos bardos das idades,

que as vosas vaguedades

cumprido fin terán;

pois onde quer xigante

a nosa voz pregoa

a redención da boa

nación de Breogán.

UEIXUMES DOS PINOS

Castelao Homenaxeado Ano 1964

"Galicia é a mellor esquina do solar hispánico, cabo do mundo antigo e avanzada de

Europa nomar inmenso da libertade. A arquitectura

granítica, está sempre coberta por un manto de zugoso verdor. Os montes son redondos como

peitos de muller e as serras son como lombos de boi cebado. Os vales son ledos e farturentos. O

mar tolea de carraxe cando nono

no leito das rías. Galiza é unha unidade territorial armónica, de formas e coor, perfeitamente

diferenciada do resto da Hespaña. A patria é a Terra. A Terra que nos dou o ser e que nos

recollerá na morte como semente de novas criaturas. A Terra que cria frores nos campos onde

atopamos sombra fresca no vran e quentura garimosa no inverno; onde sofremos as inquedanzas

das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas pon

e funga nas cordas dos barcos; onde esboufan as ondas do mar nos cons da ribeira e ruxen nos

areaes; onde por primeira vez ollamos a choiva, a brétema, o sol, o luar, o "arco da vella" e a noite

estrelecida.

¡Como lle queremos á Terra! Eu

voarmáis ala das estrelas visibles, para ir a un ceo tan lonxano da Terra, que nunca máis podera

vela,de boa gana renunciaría á inmortalidade para rematar a miña vida debaixo dunha laxe e

convertirme en herbas ventureiras.

Certo que a Terra que amomos tanto aínda é un "val de bágoas"; pero nós, os galegos,

superaremos a predicción relixiosa e trocarémola en paradiso ".

Castelao Homenaxeado Ano 1964

(Rianxo, 1886 - Buenos Aires, 1950)

SEMPRE EN GALIZA (frag.)


Europa nomar inmenso da libertade. A arquitectura barroca do noso chan, labrada en pedra



mar tolea de carraxe cando nono deixan penetrar na terra; pero cando entra, quédase adormecido



rá na morte como semente de novas criaturas. A Terra que cria frores nos campos onde


das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas pon



¡Como lle queremos á Terra! Eu de min sei decirvos que si dispóis de morto tivese que



en herbas ventureiras.


superaremos a predicción relixiosa e trocarémola en paradiso ".

Museo Pazo de Tor

145


barroca do noso chan, labrada en pedra



deixan penetrar na terra; pero cando entra, quédase adormecido



rá na morte como semente de novas criaturas. A Terra que cria frores nos campos onde


das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas ponlas dos carballos



de min sei decirvos que si dispóis de morto tivese que




Rosalía de Castro Homenaxeado Ano 1963

(Santiago de Compostela, 1837

i eu non me acordo xa si era aquel cravo

Este barro mortal que envolve o esprito,


(Santiago de Compostela, 1837 - Padrón, 1885)

UNHA VEZ TIVEN UN CRAVO

Unha vez tiven un cravo

cravado no corazón

i eu non me acordo xa si era aquel cravo

de ouro, de ferro ou de amor.

Sóio sei que me fixo un mul tan fondo,

que tanto me atormentou,

que eu día e noite sin cesar choraba

cal choróu Madalena na Pasión.

Señor, que todo o podedes

-pedinlle unha vez a Dios-,

daime valor para arrincar dun golpe

cravo de tal condición.

E deumo Dios, e arrinqueimo,

Mais…¿Quen pensara?… Despóis

xa non sentín máis tormentos

nin soupen qué era delor;

soupen só que non sei qué me faltaba

en donde o cravo faltóu

e seica…seica tiven soidades

de aquela pena…¡Bon Dios!

Este barro mortal que envolve o esprito,

¡quén o entendera, Señor…!

Museo Pazo de Tor

146


13. BIBLIOGRAFÍA

• Calveiro, Marcos; (2011):

Xerais; Vigo.

• Domínguez Cuña, Abraham; (2011):

• Sánchez Puga, Xosé; (2005):

Galegas, 1963-2005.

WEBGRAFÍA

• http://www.museolugo.org/

• http://encarnalagogonzalez.blogspot.com/

• http://www.diadasletrasgalegas.com/

• http://loispereiro.blogaliza.org/

FOLLAS NOVAS

Calveiro, Marcos; (2011): Lois Pereiro, náufrago do paraíso: biografía e antoloxía

Domínguez Cuña, Abraham; (2011): Lois Pereiro: Letras galegas 2011.

Sánchez Puga, Xosé; (2005): De Rosalía a Lorenzo Varela: escolma do Día das Letras

http://www.museolugo.org/

http://encarnalagogonzalez.blogspot.com/

http://www.diadasletrasgalegas.com/

http://loispereiro.blogaliza.org/

Museo Pazo de Tor

147

paraíso: biografía e antoloxía; Ed.

Lois Pereiro: Letras galegas 2011.

De Rosalía a Lorenzo Varela: escolma do Día das Letras

Museo Pazo de Tor

148

ÍNDICE -INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3 -O ATLAS DA MEMORIA DOS -VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15 -ANEXO FOTOGRÁFICO........................................................ -BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22

INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3

O ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS.............................................................. 5

VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15

ANEXO FOTOGRÁFICO....................................................................................... 16

BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22

Museo Pazo de Tor

149

INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3

MUSEOS.............................................................. 5

VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15

............................... 16

BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22

1. INTRODUCCIÓN A Rede Museística Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de práprimeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo deprácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con unha parte dasinstitucións públicas que por norma xeral en moitas dunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol daaccesibilidade e inclusión das persoas. A través das diferentes visitas que realizamos os tres museospertencentes a Rede, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e porúltimo poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miñacompañeira Adriana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experienciagratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosasprácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede MuseísticaProvincial por medio de visitas os diferentes museos que aonde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que serealizase nos tres museos da rede, e que en outro apartado das memorias expoño máis detalladamente. A continuación con maior claridade cada un dos museos que tiven a oportunidade de visitar,A rede Museística Provincial, foi constituída oficialmente no mes de xuño do ano 2006, e aglutinaos catro Museos actualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo Provincialde Lugo, o Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o MuseoA Rede Museística Provincial pretende unificar criterios e obxectivos, incentivar a colaboraoptimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (ComitéInternacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación destetipo de Rede responde á necesidade de mellorar a coordinación aproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto daRede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas funcións e poidapresentar de cara ás respectivas comarcascultural. A nosa experiencia centrouse no MuseoMuseo do Mar. A primeira visita que realizamos foi a do Museo do Mar o 29 de Xaneiro, o primeiro contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que aXerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave do funcionamento do museo. Asistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nospode ser máis. O nosa experiencia continuaría no Museode Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asi como as actividades que realizan, por último o 19 de MaTor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deucomezo a unha serie de reunións que a partir de ese día se iniciou, participamos nese foro escoitando a cada unha das protagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención destareunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabrassenón tamén con actividades plantexalas por elas, neste día asistimos a intención de conveinstitución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas, evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazocada unhas das súas dependencias e pezas. A partir de aquídiseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana Prieto Fernández e que leva por nome “O Atlas da Memoria dos Museos”, para máis tarde levala a cabo, en cada un destes lugares, no se

A Rede Museística Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de práprimeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo deprácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con unha parte dasinstitucións públicas que por norma xeral en moitas ocasións non tes a posibilidade de coñecerdunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol daaccesibilidade e inclusión das persoas. A través das diferentes visitas que realizamos os tres museos

de, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e porúltimo poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miñacompañeira Adriana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experienciagratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosasprácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede MuseísticaProvincial por medio de visitas os diferentes museos que a forman, e un segundo bloque prácticoonde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que serealizase nos tres museos da rede, e que en outro apartado das memorias expoño máis detalladamente. A continuación gustaríame falar da Rede Museística Provincial, para que constecon maior claridade cada un dos museos que tiven a oportunidade de visitar, A rede Museística Provincial, foi constituída oficialmente no mes de xuño do ano 2006, e aglutina

actualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo ProvincialFortaleza de San Paio de Narla, o Museo-Pazo de Tor e o Museo do Mar.

A Rede Museística Provincial pretende unificar criterios e obxectivos, incentivar a colaboraoptimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (ComitéInternacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación destetipo de Rede responde á necesidade de mellorar a coordinación dos catro museos e potenciar oaproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto daRede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas funcións e poidapresentar de cara ás respectivas comarcas e conxunto da provincia, unha completa e variada oferta

A nosa experiencia centrouse no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o MuseoMuseo do Mar. A primeira visita que realizamos foi a do Museo do Mar o 29 de Xaneiro, o

o contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que aXerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave do funcionamento do museo. Asistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nospode ser máis. O nosa experiencia continuaría no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o día 11de Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asi como as actividades que realizan, por último o 19 de Marzo a parte teórica remataba no MuseoTor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deucomezo a unha serie de reunións que a partir de ese día se iniciou, participamos nese foro

protagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención destareunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabrassenón tamén con actividades plantexalas por elas, neste día asistimos a intención de conveinstitución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas, evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazocada unhas das súas dependencias e pezas. A partir de aquí deu comezo a parte práctica, pensar, diseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana Prieto Fernández e que leva por nome “O Atlas da Memoria dos Museos”, para máis tarde levala a cabo, en cada un destes lugares, no seguinte apartado expoño en que consistiu.

Museo Pazo de Tor

150

A Rede Museística Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de prácticas, o primeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo de prácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con unha parte das

ocasións non tes a posibilidade de coñecer dunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol da accesibilidade e inclusión das persoas. A través das diferentes visitas que realizamos os tres museos

de, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e por último poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miña compañeira Adriana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experiencias máis gratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosas prácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede Museística

forman, e un segundo bloque práctico onde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que se realizase nos tres museos da rede, e que en outro apartado das memorias expoño máis

gustaríame falar da Rede Museística Provincial, para que conste

A rede Museística Provincial, foi constituída oficialmente no mes de xuño do ano 2006, e aglutina actualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo Provincial

Pazo de Tor e o Museo do Mar. A Rede Museística Provincial pretende unificar criterios e obxectivos, incentivar a colaboración, optimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (Comité Internacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación deste

dos catro museos e potenciar o aproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto da Rede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas funcións e poida

e conxunto da provincia, unha completa e variada oferta

Fortaleza de San Paio de Narla, o Museo-Pazo de Tor e o Museo do Mar. A primeira visita que realizamos foi a do Museo do Mar o 29 de Xaneiro, o

o contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que a Xerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave do funcionamento do museo. Asistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nos como menos

Fortaleza de San Paio de Narla, o día 11 de Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asi como

rzo a parte teórica remataba no Museo-Pazo de Tor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deu comezo a unha serie de reunións que a partir de ese día se iniciou, participamos nese foro

protagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención desta reunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabras senón tamén con actividades plantexalas por elas, neste día asistimos a intención de convertir unha institución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas, evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazo-Museo así como a

deu comezo a parte práctica, pensar, diseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana Prieto Fernández e que leva por nome “O Atlas da Memoria dos Museos”, para máis tarde levala a cabo,

2. ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS

2.1.INTRODUCIÓN O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva, comunica e, sobre todo expón, con fins de acrecentamento do saber, de patrimonio. Así o especifica o Consello Internacional de Museos (ICOM),un organismo profesional e independente, considerado como a tribuna máxima da profesión museística, que deu as pautas para definir e normativizar os mcelébrase en todo o mundo o Día Internacional do Museo. O evento confórmase como unha xornada de portas abertas, na que é habitual a organización de visitas guiadas, conferencias, concertos, talleres e outras actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa sociedade. Cada ano o ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de actualidade, que sirve de argumento motor da celebración en todo o mundo. No presente ano lema é “Museos e memoria”. 2.2 ¿QUE É A MEMORIA?

A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter e recordar, mediante procesos asociativos inconscientes, sensacións, impresións, ideas e conceptos previamente experimentados, así como toda a información que se aprendeu conscientemente. A memoria no seu sentido de facultade de reprodución dos xestos aprendidos é un dos pilares da existencia humana, remítenos paralela ou simultaneamente á capacidade de recordar, ao conxunto de recou os lugares onde estes quedan asentados.

A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosas investigación e proxectos. Un pobo sen memoria está condenado ao esquecemento, entendido como a falta de todo, xa que sen ela non sería factible a conservación de coñecementos para transmitir formas de cultura. Ao non poder facelo non teríamos identidade e non poderiamos recoñecernos como parte de un

2. ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS

O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva, comunica e, sobre todo expón, con fins de acrecentamento do saber, de salvagarda e de desenvolvemento do patrimonio. Así o especifica o Consello Internacional de Museos (ICOM),un organismo profesional e independente, considerado como a tribuna máxima da profesión museística, que deu as pautas para definir e normativizar os museos do mundo.Dende 1977, a proposta do ICOM, o 18 de maio celébrase en todo o mundo o Día Internacional do Museo. O evento confórmase como unha xornada de portas abertas, na que é habitual a organización de visitas guiadas, conferencias,

res e outras actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa sociedade. Cada ano o ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de actualidade, que sirve de argumento motor da celebración en todo o mundo. No presente ano

2.2 ¿QUE É A MEMORIA?

A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter e recordar, mediante procesos asociativos inconscientes, sensacións, impresións, ideas e conceptos previamente

sí como toda a información que se aprendeu conscientemente. A memoria no seu sentido de facultade de reprodución dos xestos aprendidos é un dos pilares da existencia humana, remítenos paralela ou simultaneamente á capacidade de recordar, ao conxunto de recou os lugares onde estes quedan asentados.

A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosas investigación e proxectos. Un pobo sen memoria está condenado ao esquecemento, entendido como a falta de todo,

e sen ela non sería factible a conservación de coñecementos para transmitir formas de cultura. Ao non poder facelo non teríamos identidade e non poderiamos recoñecernos como parte de un

Museo Pazo de Tor

151

O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva, comunica e, salvagarda e de desenvolvemento do

patrimonio. Así o especifica o Consello Internacional de Museos (ICOM),un organismo profesional e independente, considerado como a tribuna máxima da profesión museística, que deu as pautas

useos do mundo.Dende 1977, a proposta do ICOM, o 18 de maio celébrase en todo o mundo o Día Internacional do Museo. O evento confórmase como unha xornada de portas abertas, na que é habitual a organización de visitas guiadas, conferencias,

res e outras actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa sociedade. Cada ano o ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de actualidade, que sirve de argumento motor da celebración en todo o mundo. No presente ano o

A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter e recordar, mediante procesos asociativos inconscientes, sensacións, impresións, ideas e conceptos previamente

sí como toda a información que se aprendeu conscientemente. A memoria no seu sentido de facultade de reprodución dos xestos aprendidos é un dos pilares da existencia humana, remítenos paralela ou simultaneamente á capacidade de recordar, ao conxunto de recordos e ó lugar

A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosas investigación e proxectos. Un pobo sen memoria está condenado ao esquecemento, entendido como a falta de todo,

e sen ela non sería factible a conservación de coñecementos para transmitir formas de cultura. Ao non poder facelo non teríamos identidade e non poderiamos recoñecernos como parte de un

todo e, finalmente, non poderiamos relacionarnos co mundo que nos rodetan decisiva para a vida social como o é a memoria individual para cada un de nós. A memoria é fráxil, inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home epermite establecer pontes co pasado e segtodos exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimonio cultural permiten polo tanto coñecer o noso pasado, as nosas raíces e facernos partícipes de un desenvolvemento común. A conservación, recuperación, fortalecemento e difusión da memoria e do patrimonio cultural posibilitan estender e ampliar as nosas fronteiras ata beneficios comúns, manter aberto a canle de comunicación entre o noso pasado e o noso futuro.O patrimonio transmite sensacións teñamos ou non unha formación previa en relación ao mesmo, unhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elas recorremos cando se nos fala dun elemento concreto. Un modo moi eficaz de exercitar a memoria consiste traballar cos diferentes estímulos (visual, auditivo, olfativo...) para potenciala, o obxectivo é o de recordar, que consiste en traer á memoria algunha cousa; será a través de eses recordos polos cales crearase unha imaxe dos museos nova, a memoria quedeles e que deste xeito aflorará dun xeito menos habitual ó que estamos acostumados ó traballar individualmente cada sentido para o fin conformar o Atlas da memoria de cada museo. Os museos ofrecen posibilidades excepcionais dende o prisma da educación e da comunicación, e esta actividade permitirá que os participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo, é dicir, o de protagonistas e receptores da propia memoria do museo.É fácil imaxinar ós museos como unha gran piscina de información accesible a toda persoa interesada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atopar obxectos e información que nos aporten profundidade, significado e relevancia para a comprensión de unsociedade, pero un obxecto unicamente é significativo cando pertence a unha rede de significados más ampla que el mesmo. O museo concentra múltiples experiencias por descubrir, e, para percibilas só hai que estar alerta, ter o espírito sensible, o coraz

todo e, finalmente, non poderiamos relacionarnos co mundo que nos rodea. A memoria colectiva é tan decisiva para a vida social como o é a memoria individual para cada un de nós. A memoria é fráxil, inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home epermite establecer pontes co pasado e seguir nutrindo a nosa vida, estamos ante unha calidade que todos exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimonio cultural permiten polo tanto coñecer o noso pasado, as nosas raíces e facernos partícipes de un desenvolvemento

servación, recuperación, fortalecemento e difusión da memoria e do patrimonio cultural posibilitan estender e ampliar as nosas fronteiras ata beneficios comúns, manter aberto a canle de comunicación entre o noso pasado e o noso futuro.

te sensacións teñamos ou non unha formación previa en relación ao mesmo, unhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elas recorremos cando se nos fala dun elemento concreto. Un modo moi eficaz de exercitar a memoria consiste traballar cos diferentes estímulos (visual, auditivo, olfativo...) para potenciala, o obxectivo é o de recordar, que consiste en traer á memoria algunha cousa; será a través de eses recordos polos cales crearase unha imaxe dos museos nova, a memoria que cada un dos participantes das actividades ten deles e que deste xeito aflorará dun xeito menos habitual ó que estamos acostumados ó traballar individualmente cada sentido para o fin conformar o Atlas da memoria de cada museo. Os museos

es excepcionais dende o prisma da educación e da comunicación, e esta actividade permitirá que os participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo, é dicir, o de protagonistas e receptores da propia memoria do museo.

s museos como unha gran piscina de información accesible a toda persoa interesada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atopar obxectos e información que nos aporten profundidade, significado e relevancia para a comprensión de unsociedade, pero un obxecto unicamente é significativo cando pertence a unha rede de significados más ampla que el mesmo. O museo concentra múltiples experiencias por descubrir, e, para percibilas só hai que estar alerta, ter o espírito sensible, o corazón aberto e a mente clara

Museo Pazo de Tor

152

a. A memoria colectiva é tan decisiva para a vida social como o é a memoria individual para cada un de nós. A memoria é fráxil, inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home e

uir nutrindo a nosa vida, estamos ante unha calidade que todos exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimonio cultural permiten polo tanto coñecer o noso pasado, as nosas raíces e facernos partícipes de un desenvolvemento

servación, recuperación, fortalecemento e difusión da memoria e do patrimonio cultural posibilitan estender e ampliar as nosas fronteiras ata beneficios comúns, manter aberto a

te sensacións teñamos ou non unha formación previa en relación ao mesmo, unhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elas recorremos cando se nos fala dun elemento concreto. Un modo moi eficaz de exercitar a memoria consiste en traballar cos diferentes estímulos (visual, auditivo, olfativo...) para potenciala, o obxectivo é o de recordar, que consiste en traer á memoria algunha cousa; será a través de eses recordos polos cales

cada un dos participantes das actividades ten deles e que deste xeito aflorará dun xeito menos habitual ó que estamos acostumados ó traballar individualmente cada sentido para o fin conformar o Atlas da memoria de cada museo. Os museos

es excepcionais dende o prisma da educación e da comunicación, e esta actividade permitirá que os participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo,

s museos como unha gran piscina de información accesible a toda persoa interesada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atopar obxectos e información que nos aporten profundidade, significado e relevancia para a comprensión de unha sociedade, pero un obxecto unicamente é significativo cando pertence a unha rede de significados más ampla que el mesmo. O museo concentra múltiples experiencias por descubrir, e, para

ón aberto e a mente clara

Museo Pazo de Tor

153

2.3 O ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS Para conmemorar o ano de Museos y Memoria, pensamos nun total de cinco actividades que baixo o título de O Atlas da Memoria dos Museos, axudaran a crear unha atmosfera de achega rapaces ó mundo dos museos. As visitas aos museos dende o punto de vista educativo non deben enfocarse unicamente como reforzo dos coñecementos curriculares senón, tamén, coma un espazo onde disfrutar cunha práctica cultural colectiva, tratando de compmediante a potenciación dos seus sentidos, buscamos que entre todos os participantes poida levarse a cabo a recollida dunha serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo. 2.4. OBXECTIVOS XERAIS - Demostrar que os bens culturais de contido material, son á súa vez continentes de valores inmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outra categoría de bens. -Explicar que o ser humano é a suma de todos os seus momentexperiencias, polo que é necesario pararse a reflexionar sobre esta cuestión.-Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires do descubrimento persoal. -Difundir a visión humanista do museo a tr-Potenciar o poder evocador, xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivos dos participantes nos tres museos.-Promover a conservación do patrimonio cultural.-Axudar á interrelación persoal entre os partic-Proporcionar unha nova mirada en relación ao museo e responder á pregunta: ¿Qué nos di o museo? - Conseguir que os participantes disfruten coas actividades realizadas.

2.3 O ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS

Para conmemorar o ano de Museos y Memoria, pensamos nun total de cinco actividades que baixo o título de O Atlas da Memoria dos Museos, axudaran a crear unha atmosfera de achega rapaces ó mundo dos museos. As visitas aos museos dende o punto de vista educativo non deben enfocarse unicamente como reforzo dos coñecementos curriculares senón, tamén, coma un espazo onde disfrutar cunha práctica cultural colectiva, tratando de compartir impresións e reflexións; así, mediante a potenciación dos seus sentidos, buscamos que entre todos os participantes poida levarse a cabo a recollida dunha serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo.

2.4. OBXECTIVOS XERAIS

r que os bens culturais de contido material, son á súa vez continentes de valores inmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outra

Explicar que o ser humano é a suma de todos os seus momentos, o produto de todas as súas experiencias, polo que é necesario pararse a reflexionar sobre esta cuestión. Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires do descubrimento

Difundir a visión humanista do museo a través de actividades interactivas. Potenciar o poder evocador, xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivos dos

participantes nos tres museos. Promover a conservación do patrimonio cultural. Axudar á interrelación persoal entre os participantes das actividades. Proporcionar unha nova mirada en relación ao museo e responder á pregunta: ¿Qué nos di o

Conseguir que os participantes disfruten coas actividades realizadas.

Museo Pazo de Tor

154

Para conmemorar o ano de Museos y Memoria, pensamos nun total de cinco actividades que baixo o título de O Atlas da Memoria dos Museos, axudaran a crear unha atmosfera de achega dos rapaces ó mundo dos museos. As visitas aos museos dende o punto de vista educativo non deben enfocarse unicamente como reforzo dos coñecementos curriculares senón, tamén, coma un espazo

artir impresións e reflexións; así, mediante a potenciación dos seus sentidos, buscamos que entre todos os participantes poida levarse a cabo a recollida dunha serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo.

r que os bens culturais de contido material, son á súa vez continentes de valores inmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outra

os, o produto de todas as súas

Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires do descubrimento

Potenciar o poder evocador, xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivos dos

Proporcionar unha nova mirada en relación ao museo e responder á pregunta: ¿Qué nos di o

2.5. CRONOGRAMA

2.6. ACTIVIDADES

1. MEMORIA VISUAL

través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa imaxe que nós lles facilitamos mediante as sensacOBXECTIVO ESPECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do museo a partir das imaxes e da extracción dos seus significados

Nesta actividade traballaremos a partir de imaxes de obxectos representativos de cada un dos tres museos. A presenza de un obxecto cargado de valor simbólico (que representa recordos persoais ou colectivos para unha persoa ou unha determinada cultura) realza o coñecemento dende a memoria e a historia.Os participantes terán que reinterpretar unha parte da imaxe a

través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa imaxe que nós lles facilitamos mediante as sensacións que a propia imaxe e o contexto lles suxire.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do museo a partir das imaxes e da extracción dos seus significados

Museo Pazo de Tor

155

Nesta actividade traballaremos a partir de imaxes de obxectos representativos de cada un dos tres museos. A presenza de un obxecto cargado de valor simbólico (que representa recordos persoais ou colectivos para unha persoa ou unha determinada

za o coñecemento dende a memoria e a historia. Os participantes terán que reinterpretar unha parte da imaxe a

través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa ións que a propia imaxe e o contexto lles suxire.

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do

2. MEMORIA DO TACTO Nesta actividade empregaremosmuseo.Polo común, nos museos non podemos tocar as pezas en exhibición, e enocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca decerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou tanto desexamos constatar que certo obxecto existe, que é real porque o estamos a tocar .Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,

temperatura…todas a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta actividade non só pretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das mesmas. Os participantes terán que ter os ollos vendados, non saberán que pezprimeira parte da actividade, soamente deberán cunha soa palabra explicar o primeiro que lles transmite o obxecto a partires do tacto.Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvo un quitaranse as vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obxecto que o participante cos ollos vendados terá que adiviñar.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tacto como medio de aprendizaxe. 3. MEMORIA AUDITIVA

Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós participantes a configurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo.A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que nos levará a un contexto diferente, as dunha primeira frase que eles deberán continuar.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación, relatos de novas

elemento capaz de espertar a imaxinación dos rapaces/zas. 4. MEMORIA OLFATIVA

Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores epoder clasificalos como agradables ou evocadores ou indiferentes… xa que as mensaxes olfativas inflúen de forma importante no desenvolvemento de determinados sentimentos e reaccións físicas.

Nesta actividade empregaremos diversos obxectos representativos de cadamuseo. Polo común, nos museos non podemos tocar as pezas en exhibición, e enocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca decerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou tanto desexamos constatar que certo obxecto existe, que é real porque o estamos a tocar . Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,

a…todas a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta actividade non só pretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das

Os participantes terán que ter os ollos vendados, non saberán que pezas van a tocar. Nunha primeira parte da actividade, soamente deberán cunha soa palabra explicar o primeiro que lles transmite o obxecto a partires do tacto. Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvo un

nse as vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obxecto que o participante cos ollos vendados terá que adiviñar. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tacto como

Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós participantes a configurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo.A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que nos levará a un contexto diferente, as monitoras pautarán a historia a partiresdunha primeira frase que eles deberán continuar. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación, relatos de novas realidades dentro do propio museo situando a este como un

elemento capaz de espertar a imaxinación dos rapaces/zas.

Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores epoder clasificalos como agradables ou desagradables, familiares ou estraños, evocadores ou indiferentes… xa que as mensaxes olfativas inflúen de forma importante no desenvolvemento de determinados sentimentos e reaccións

Museo Pazo de Tor

156

diversos obxectos representativos de cada

Polo común, nos museos non podemos tocar as pezas en exhibición, e en ocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca de cerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou sabemos, e polo tanto desexamos constatar que certo obxecto existe, que é real porque o

Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,

a…todas a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta actividade non só pretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das

as van a tocar. Nunha primeira parte da actividade, soamente deberán cunha soa palabra explicar o primeiro que lles

Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvo un nse as vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obxecto que o

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tacto como

Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós participantes a configurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo. A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que

monitoras pautarán a historia a partires

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación,

realidades dentro do propio museo situando a este como un

Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores e desagradables, familiares ou estraños,

evocadores ou indiferentes… xa que as mensaxes olfativas inflúen de forma importante no desenvolvemento de determinados sentimentos e reaccións

No Museo do Mar, mediante a previa selección de elementos rel(area, auga, conchas…) estudaremos as diferentes reaccións dos rapaces ante os diferentes olores, análise que faremos tamén en San Paio de Narla e no Pazo de Tor modificando a metodoloxía dependendo da realidade do propio museo.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato. 5. O XOGO DA MEMORIA Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente en cada museo. Consistirá na elaboración dun taboleiro que recolla vintmuseo onde se vaian a realizar as actividades, deste xeito queremos a través do lecer estimular unha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e axudar ó seu “redescubrimento”, xa que os xogos supezas. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo de mesa que recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas. 2.7. SUXEITOS DESTINATARIOS Cando deseñamos a nosa proposta, nun primeiro momento dirixímola cara un público concreto, rapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuación detallaremos a idade do público que en cada un dos museos parMuseo do Mar: Contamos coa participación dun grupo de uns oito rapaces e rapazas cunha idadecomprendida entre os nove e dezaseis anos.Museo- Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun grupo de rapazas cunha idade comprendida entre os trece e quince anos.Museo- Pazo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e os quince anos, algúns deles procedían da de persoas con autismos e trastornos xeneralizados do desenvolvemento.

2.8. CONTEXTO DE ACTUACIÓN A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola Rede Museística Provincial de Lugo en relación ó Día Internacional dos Museos e o seu lema “ Museos e Memoria”. En relación a esta festividade cada un dos museos preparou unha serie días. O noso Atlas da Memoria realizouse os días 17os diferentes días e horarios en cada un dos museos: Museo do Mar: Realizamos a actividade o día 17 ás 17.00 h. Ese día conmemorábno Museo do Mar houbo unha exposición “O Tendal das Letras” que honraba a todos os escritores homenaxeados dende 1963 ata a actualidade. Ás 12:00 h. deu comezo unha conferencia e proxección en relación á figura do homenaxeado este ano, Lois Pereiro realizada por Silvia Aldariz, e ás 13:00 h. realizouse unha videogalega e venezolana, da man de Joxelyn Ruiz Museoa nosa actividade o día 18 (Día Internacional dos Museos), ás 11:00 h. Ese día tamén houbo durante todo o día a exposición “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois

No Museo do Mar, mediante a previa selección de elementos relacionados con mundo do mar (area, auga, conchas…) estudaremos as diferentes reaccións dos rapaces ante os diferentes olores, análise que faremos tamén en San Paio de Narla e no Pazo de Tor modificando a metodoloxía dependendo da realidade do propio museo. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato.

Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente en cada museo. Consistirá na elaboración dun taboleiro que recolla vinte pezas representativas da sala do museo onde se vaian a realizar as actividades, deste xeito queremos a través do lecer estimular unha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e axudar ó seu “redescubrimento”, xa que os xogos suxerirán unha serie de preguntas en relación a diferentes

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo de mesa que recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas.

ESTINATARIOS

Cando deseñamos a nosa proposta, nun primeiro momento dirixímola cara un público concreto, rapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuación detallaremos a idade do público que en cada un dos museos participou nas actividades:Museo do Mar: Contamos coa participación dun grupo de uns oito rapaces e rapazas cunha idadecomprendida entre os nove e dezaseis anos.

Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun grupo de rapazas cunha idade comprendida entre os trece e quince anos.

Pazo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e os quince anos, algúns deles procedían da Asociación Raiolas, asociación integrada por paisde persoas con autismos e trastornos xeneralizados do desenvolvemento.

2.8. CONTEXTO DE ACTUACIÓN

A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola Rede Museística Provincial de Lugo en relación ó Día Internacional dos Museos e o seu lema “ Museos e Memoria”. En relación a esta festividade cada un dos museos preparou unha serie de actividades en diferentes días. O noso Atlas da Memoria realizouse os días 17-18 e 21 de Maio, a continuación detallaremos os diferentes días e horarios en cada un dos museos: Museo do Mar: Realizamos a actividade o día 17 ás 17.00 h. Ese día conmemorábase o Día das Letras Galegas, polo que durante toda a xornada, no Museo do Mar houbo unha exposición “O Tendal das Letras” que honraba a todos os escritores homenaxeados dende 1963 ata a actualidade. Ás 12:00 h. deu comezo unha conferencia e

relación á figura do homenaxeado este ano, Lois Pereiro realizada por Silvia Aldariz, e ás 13:00 h. realizouse unha video-proxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración galega e venezolana, da man de Joxelyn Ruiz Museo- Fortaleza de San Paio de Narla: Realizamos a nosa actividade o día 18 (Día Internacional dos Museos), ás 11:00 h. Ese día tamén houbo durante todo o día a exposición “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois

Museo Pazo de Tor

157

acionados con mundo do mar (area, auga, conchas…) estudaremos as diferentes reaccións dos rapaces ante os diferentes olores, análise que faremos tamén en San Paio de Narla e no Pazo de Tor modificando a metodoloxía

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato.

Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente en cada e pezas representativas da sala do

museo onde se vaian a realizar as actividades, deste xeito queremos a través do lecer estimular unha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e axudar ó seu

xerirán unha serie de preguntas en relación a diferentes

OBXECTIVO ESPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo de mesa que recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas.

Cando deseñamos a nosa proposta, nun primeiro momento dirixímola cara un público concreto, rapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuación

ticipou nas actividades: Museo do Mar: Contamos coa participación dun grupo de uns oito rapaces e rapazas cunha idade

Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun

Pazo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e , asociación integrada por pais e nais

A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola Rede Museística Provincial de Lugo en relación ó Día Internacional dos Museos e o seu lema “ Museos e Memoria”.

de actividades en diferentes 18 e 21 de Maio, a continuación detallaremos

os diferentes días e horarios en cada un dos museos: Museo do Mar: Realizamos a actividade o día ase o Día das Letras Galegas, polo que durante toda a xornada,

no Museo do Mar houbo unha exposición “O Tendal das Letras” que honraba a todos os escritores homenaxeados dende 1963 ata a actualidade. Ás 12:00 h. deu comezo unha conferencia e

relación á figura do homenaxeado este ano, Lois Pereiro realizada por Silvia Aldariz, proxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración

de Narla: Realizamos a nosa actividade o día 18 (Día Internacional dos Museos), ás 11:00 h. Ese día tamén houbo durante todo o día a exposición “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois

Pereiro ás 13:00 h., do mesmo xeito, volveuse a rearelación ó tema da emigración galega e venezolana ás 17:00 h. Ese mesmo día, ás 20:00 h. tivo lugar unha Conferencia-exposición “Memoria da formación da estrutura militar, destrución, transformacións e rehabilitación do edificio do Museo de San Paio de Narla”, por José Ramón Soraluce Blond e José Ángel Santos Ferro.Museo-Pazo de Tor: A nosa actividade foi levada a cabo no Pazo ás 17:00 h; ademais, ese día, durante toda a xornada, tamén estivo exposto “O Tendal dade Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas queestiveron toda a tarde no museo, e ás 18:00 levouse a cabo a videorelación o tema: Memorias de mulleres de aquí e de acolá. 2.9. RECURSOS DISPOÑIBLES Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintes recursos:-MEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos imaxes de pezas representativas de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que o completaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores…-MEMORIA DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferentes obxectos en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unha ostra, un farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antiga, unha galiña de xoguete; e no Pazo de Tor, uns colares antigos, un abanico, un xoieiro…taménvendas para poder tapar os ollos dos participantes e poñelos en situación.-MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico un ordenadorque nos permitiu poñer de fondo os diferentes sons en formato mp3, que creaban a adecuada para poder crear as diferentes historias.-MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seu interior diversos elementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar, contiñan auga do mar, area, diversas conchas…en San Paio de Narla, millo, terra, herbas diferentes; e no Pazo de Tor, contiñan madeira, café, un pano con perfume de muller…-O XOGO DA MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, que se corresponden con cada un dospezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levalo acabo, precisamos de fichas de cores e un dado xigante. Para levar a cabo o conxunto das actividdiversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas, para que cada un deles escribise o seu nome e así puidésemos coñecer mellor ós participantes.Do mesmo xeito, tamén foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todoo proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cada museo: Odía 17, no Museo do Mar, dispuxemos da Sala de Carpintería de Ribeira para levar a cabo as actividades. O día 18, no MuseoO día 21, no Museo-Pazo de Tor, o emprazamento do Atlas da Memoria dos Museosfoi no Salón do Mediodía. 2.10. CUSTO ECONÓMICO DO PROGRAMANeste apartado temos que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xa

Pereiro ás 13:00 h., do mesmo xeito, volveuse a realizar a videoproxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración galega e venezolana ás 17:00 h. Ese mesmo día, ás 20:00 h. tivo

exposición “Memoria da formación da estrutura militar, destrución, ción do edificio do Museo de San Paio de Narla”, por José Ramón

Soraluce Blond e José Ángel Santos Ferro. Pazo de Tor: A nosa actividade foi levada a cabo no Pazo ás 17:00 h; ademais, ese día,

durante toda a xornada, tamén estivo exposto “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas queestiveron toda a tarde no museo, e ás 18:00 levouse a cabo a video-proxección e mesa de debate en

s de mulleres de aquí e de acolá.

2.9. RECURSOS DISPOÑIBLES

Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintes recursos:MEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos imaxes de pezas

de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que o completaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores…MEMORIA DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferentes obxectos en cada

emplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unha ostra, un farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antiga, unha galiña de xoguete; e no Pazo de Tor, uns colares antigos, un abanico, un xoieiro…taménvendas para poder tapar os ollos dos participantes e poñelos en situación. MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico un ordenador

que nos permitiu poñer de fondo os diferentes sons en formato mp3, que creaban a adecuada para poder crear as diferentes historias. MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seu interior

diversos elementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar, contiñan auga do iversas conchas…en San Paio de Narla, millo, terra, herbas diferentes; e no Pazo de

Tor, contiñan madeira, café, un pano con perfume de muller… O XOGO DA MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, que se

corresponden con cada un dos museos. Na súa elaboración foi necesario contar con imaxes depezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levalo acabo, precisamos de fichas de cores e un dado xigante.

Para levar a cabo o conxunto das actividades, previamente, colocamos en cada museo unha mesa e diversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas, para que cada un deles escribise o seu nome e así puidésemos coñecer mellor ós participantes.

én foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todoo proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cada museo: Odía 17, no Museo do Mar, dispuxemos da Sala de Carpintería de Ribeira para levar a cabo as actividades. O día 18, no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, fixemos as actividades na Cociña.

Pazo de Tor, o emprazamento do Atlas da Memoria dos Museos

2.10. CUSTO ECONÓMICO DO PROGRAMA os que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xa

Museo Pazo de Tor

158

lizar a videoproxección e mesa de debate en relación ó tema da emigración galega e venezolana ás 17:00 h. Ese mesmo día, ás 20:00 h. tivo

exposición “Memoria da formación da estrutura militar, destrución, ción do edificio do Museo de San Paio de Narla”, por José Ramón

Pazo de Tor: A nosa actividade foi levada a cabo no Pazo ás 17:00 h; ademais, ese día, s Letras” e a conferencia sobre a figura

de Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas que proxección e mesa de debate en

Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintes recursos: MEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos imaxes de pezas

de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que o completaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores… MEMORIA DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferentes obxectos en cada

emplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unha ostra, un farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antiga, unha galiña de xoguete; e no Pazo de Tor, uns colares antigos, un abanico, un xoieiro…tamén precisamos de

MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico un ordenador que nos permitiu poñer de fondo os diferentes sons en formato mp3, que creaban a atmosfera

MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seu interior diversos elementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar, contiñan auga do

iversas conchas…en San Paio de Narla, millo, terra, herbas diferentes; e no Pazo de

O XOGO DA MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, que se museos. Na súa elaboración foi necesario contar con imaxes de

pezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levalo a

ades, previamente, colocamos en cada museo unha mesa e diversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas, para que cada un deles escribise o seu nome e así puidésemos coñecer mellor ós participantes.

én foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todo o proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cada museo: O día 17, no Museo do Mar, dispuxemos da Sala de Carpintería de Ribeira para levar a cabo as

Fortaleza de San Paio de Narla, fixemos as actividades na Cociña. Pazo de Tor, o emprazamento do Atlas da Memoria dos Museos

os que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xa

contaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, detallamos a continuación cales foron os elementos cos que xa contaba o museo:-fotos representativas dos fondos dos tres museos-ceras, rotuladores e bolígrafos-vendas negras -ordenador -cámara de fotos -dado xigante e fichas de cores

-mesa e cadeiras -pegatinas O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos a cor nun formato din-A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95 precisamos a impresión das fichas destinadas á actividade da Mem4, 20 €. 2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIA DOS MUSEOS” A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos a posibilidade, unha vez rematada a actividade, de poder facuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temos que dicir, que tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se debe de ter acerca do lugar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tidoxa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental paracoñecer o público ó que nos iamos a enfrontar, xa que un dos labor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a RedeMuseística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos que dispoñía cada museo e a súa realidade específica para partir deles e comezar a configuración das actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación ás diferentes circunstancias, xa que o contexto é moi diferente comparado cunha institucnun ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende un primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo vivo e aberto, que dependería do público que se acercardesenvolvemento das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e de dezaseis, polo que o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables, versátiles…sen que por ese motivoÉ preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica detraballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de elaboración e posta en práctica da nosa actividtraballar senón que tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das institucións, e o mesmo tempo coñecer as nosas propias capacidades.Como conclusión resaltamos a boa acollida, así ce rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facerunha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos prestou para levar adiante e facer realidade esta actividade.

contaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, detallamos a continuación cales foron os elementos cos que xa contaba o museo:

os fondos dos tres museos ceras, rotuladores e bolígrafos

dado xigante e fichas de cores

O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95

precisamos a impresión das fichas destinadas á actividade da Memoria do Tacto, sendo o custo de

2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIA DOS

A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos a posibilidade, unha vez rematada a actividade, de poder facer balance dos acertos e dos erros. Unha das primeiras cuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temos que dicir, que tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se debe de ter acerca do

ar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tidoxa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental paracoñecer o público ó que nos iamos a enfrontar, xa que un dos primeiros datos que posuíamos era alabor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a RedeMuseística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos

a súa realidade específica para partir deles e comezar a configuración das actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación ás diferentes circunstancias, xa que o contexto é moi diferente comparado cunha institucnun ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende un primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo vivo e aberto, que dependería do público que se acercara, por poñer un exemplo, o caso do desenvolvemento das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e de dezaseis, polo que o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables, versátiles…sen que por ese motivo fosen menos atractivas. É preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica detraballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de elaboración e posta en práctica da nosa actividade didáctica non so aprendemos sobre como traballar senón que tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das institucións, e o mesmo tempo coñecer as nosas propias capacidades. Como conclusión resaltamos a boa acollida, así como a participación activa que tiveron os rapaces e rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facerunha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos

e facer realidade esta actividade.

Museo Pazo de Tor

159

contaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, detallamos a

O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95 €, tamén

oria do Tacto, sendo o custo de

2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIA DOS

A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos a posibilidade, cer balance dos acertos e dos erros. Unha das primeiras

cuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temos que dicir, que tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se debe de ter acerca do

ar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tido xa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental para

primeiros datos que posuíamos era a labor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a Rede Museística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos

a súa realidade específica para partir deles e comezar a configuración das actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación ás diferentes circunstancias, xa que o contexto é moi diferente comparado cunha institución situada nun ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende un primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo

a, por poñer un exemplo, o caso do desenvolvemento das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e de dezaseis, polo que o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables,

É preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica de traballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de

ade didáctica non so aprendemos sobre como traballar senón que tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das

omo a participación activa que tiveron os rapaces e rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facer unha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos

3. VALORACIÓN PERSOAL A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción de poder vivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensinou a importancia do factor humano como motor da cultura e da xestión de calqueira institución.Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural que abogue pola inclusión social e a accesibilidade é posible. Ademáis de todo isto, déronme a posibilidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade de levar a práctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nesta valoración non podo esquecerme da aprendizaxe adquerida onde conceptos como flexibiliindispensables, todo o aprendido o longo deste tempo lévame a conclusión do factor humano como peza indispensable a hora de plantexar calquer proxecto cultural, así como a importancia do traballo en equipo como outro dos aspectos máiO modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que eneles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir istoestoume referindo, a que durante os anos da facultapensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destas prácticas non soamente sei que podo, senón que ademais podo dicir que me gustou e que disfrutei. Ainda que nun primeiro momento me angustiara a idea de ter que pensar unha actividade, por medo a non ser capaz, por medo tamén a que non se me ocorrera nada, o resultado final non soamente mostroume que son capaz, senón que tamén mostroume un campo laboral no que xamáis había pensado.Como conclusión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foi unha experiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que tamén coñecín modelos novos de xestión, e unha xente maravillosa da que me levo moitas couaxudaran a hora de traballar nun futuro. Non podo terminar a miña valoración sen agradecer a Encarna Lago todo o aprendido, así como a todo o persoal de cada un dos tres museos que coñecín, e que me axudaron en todo o que precisaba en ca

3. VALORACIÓN PERSOAL

A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción de poder vivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensinou a importancia

ctor humano como motor da cultura e da xestión de calqueira institución. Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural que abogue pola inclusión social e a accesibilidade é posible. Ademáis de todo isto, déronme a

sibilidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade de levar a práctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nesta valoración non podo esquecerme da aprendizaxe adquerida onde conceptos como flexibilidade ou adaptación son indispensables, todo o aprendido o longo deste tempo lévame a conclusión do factor humano como peza indispensable a hora de plantexar calquer proxecto cultural, así como a importancia do traballo en equipo como outro dos aspectos máis importantes. O modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que eneles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir istoestoume referindo, a que durante os anos da facultade mentres estudiaba Historia do Arte, nunca pensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destas prácticas non soamente sei que podo, senón que ademais podo dicir que me gustou e que disfrutei. Ainda que nun

ustiara a idea de ter que pensar unha actividade, por medo a non ser capaz, por medo tamén a que non se me ocorrera nada, o resultado final non soamente mostroume que son capaz, senón que tamén mostroume un campo laboral no que xamáis había pensado.

conclusión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foi unha experiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que tamén coñecín modelos novos de xestión, e unha xente maravillosa da que me levo moitas couaxudaran a hora de traballar nun futuro. Non podo terminar a miña valoración sen agradecer a Encarna Lago todo o aprendido, así como a todo o persoal de cada un dos tres museos que coñecín, e que me axudaron en todo o que precisaba en cada momento.

Museo Pazo de Tor

160

A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción de poder vivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensinou a importancia

Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural que abogue pola inclusión social e a accesibilidade é posible. Ademáis de todo isto, déronme a

sibilidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade de levar a práctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nesta valoración non podo

dade ou adaptación son indispensables, todo o aprendido o longo deste tempo lévame a conclusión do factor humano como peza indispensable a hora de plantexar calquer proxecto cultural, así como a importancia do

O modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que en eles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir isto

de mentres estudiaba Historia do Arte, nunca pensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destas prácticas non soamente sei que podo, senón que ademais podo dicir que me gustou e que disfrutei. Ainda que nun

ustiara a idea de ter que pensar unha actividade, por medo a non ser capaz, por medo tamén a que non se me ocorrera nada, o resultado final non soamente mostroume que son capaz, senón que tamén mostroume un campo laboral no que xamáis había pensado.

conclusión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foi unha experiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que tamén coñecín modelos novos de xestión, e unha xente maravillosa da que me levo moitas cousas que sei que me axudaran a hora de traballar nun futuro. Non podo terminar a miña valoración sen agradecer a Encarna Lago todo o aprendido, así como a todo o persoal de cada un dos tres museos que coñecín,

Museo Pazo de Tor

161

Museo Pazo de Tor

162

Museo Pazo de Tor

163

Museo Pazo de Tor

164

Museo Pazo de Tor

165

Museo Pazo de Tor

166

BIBLIOGRAFÍA -Area, Manuel y Parcerisa, Arthur.

Comunitarios. Ed. Graó. Barcelona, 2010

-De los Reyes Leoz, José Luis.

Didácticas Específicas. Universidad Autónoma de Madrid (Revista Tarbiya)

-Montenegro Valenzuela, Jacinto.

en las visitas a museos. Facultad de Educación. Universidad de Zaragoza (Revista

-Moral Ledesma, Beatriz. Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los

Objetos. Farapi, S.L. , Consultora de Antropología Aplicada. San Sebastián

-Morgado Bernal, Ignacio. Psicobiología del aprendizaje y la memoria

Información y Comunicación) 2005, 10

www.encarnalagogonzalez.blogspot.com

www.histodidactica.es

www.museolugo.org

www.museodomar.blogspot.com

www.museosanpaio.blogspot.com

www.pazodetor.blogspot.com

Area, Manuel y Parcerisa, Arthur. Materiales y Recursos Didácticos en Contextos

. Ed. Graó. Barcelona, 2010

De los Reyes Leoz, José Luis. Del Patrimonio Cultural al Museo Infantil. Departamento de

Didácticas Específicas. Universidad Autónoma de Madrid (Revista Tarbiya)

Montenegro Valenzuela, Jacinto. Material Didáctico para un adecuado aprovechamiento

. Facultad de Educación. Universidad de Zaragoza (Revista

Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los

. Farapi, S.L. , Consultora de Antropología Aplicada. San Sebastián

Psicobiología del aprendizaje y la memoria. CIC (Cuadernos d

Información y Comunicación) 2005, 10

www.encarnalagogonzalez.blogspot.com

www.museodomar.blogspot.com

www.museosanpaio.blogspot.com

www.pazodetor.blogspot.com

Museo Pazo de Tor

167

Materiales y Recursos Didácticos en Contextos

Departamento de

Material Didáctico para un adecuado aprovechamiento

. Facultad de Educación. Universidad de Zaragoza (Revista Tarbiya)

Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los

. CIC (Cuadernos de

Museo Pazo de Tor

168

Museo Pazo de Tor

169

El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para

el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la oportunidad de realizar las prácticas en la Rede Museística de Lugo fuejercer los conocimientos previamente adquiridos en el Máster.

Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctica se designó la planificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya conocidos.

El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me dio la oportunidad de experimentar un trabajo realista y funcional, del mismo mpude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias


La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente en Junio del 2006, la cual de Lugo: Museo Provincial de Lugo, Museo Etnográficode Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica, por lo tanto gestiona y administra directamente los museos. La Rede Museística se coordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de Lugo.

Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la colaboración y participación, optimizar los recursos humanos y económicos, mejorar la comunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual pretende lograr la inclusión de colectivos con riesgo de exclusión social.

En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años trabajando para hacer accesible sus mude los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de Capacidades Diferentes y Discapse inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de accesibilidad.

INTRODUCCIÓN

El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la oportunidad de realizar las prácticas en la Rede Museística de Lugo fuejercer los conocimientos previamente adquiridos en el Máster.

Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico San Paio de

de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctica se designó la

ificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya

El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me dio la oportunidad de experimentar un trabajo realista y funcional, del mismo mpude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias


La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente en Junio del 2006, la cual interrelaciona los cuatro museos dependientes de la Diputación de Lugo: Museo Provincial de Lugo, Museo Etnográfico-Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica,

ona y administra directamente los museos. La Rede Museística se coordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de

Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la ipación, optimizar los recursos humanos y económicos, mejorar la

comunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual

usión de colectivos con riesgo de exclusión social.

En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años trabajando para hacer accesible sus museos a personas con capacidad limitada, que a pesar de los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de Capacidades Diferentes y Discapacidades, adscrito a la gerencia de la Red. Ese mismo año se inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de

Museo Pazo de Tor

170

El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la oportunidad de realizar las prácticas en la Rede Museística de Lugo fue la idónea para

Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico San Paio de

de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctica se designó la

ificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya

El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me dio la oportunidad de experimentar un trabajo realista y funcional, del mismo modo en que pude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias

La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente interrelaciona los cuatro museos dependientes de la Diputación

Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica,

ona y administra directamente los museos. La Rede Museística se coordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de

Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la ipación, optimizar los recursos humanos y económicos, mejorar la

comunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual

usión de colectivos con riesgo de exclusión social.

En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años

seos a personas con capacidad limitada, que a pesar de los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de

acidades, adscrito a la gerencia de la Red. Ese mismo año se inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de

En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957 el museo se traslada al antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que posee conservación, restauración y catalogación.

El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste

de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La Fortaleza fue adquirida por la Diputación en 1939, cuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la fortaleza un museo. En 1983 se trasladan Lugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismo año como Museo Etnográfico y de Historia.

El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan de Tor, que pertenece al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificio construido a finales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedar afectada por el incendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad su estilo neoclásico. Cuando la Diputación Provincial de Lugo recibe al Pazo como una donación, realiza una serie de mejoras para su posterior musealización en Julio del 2006.

El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era maestro de la Escuela NacioCiprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la colección marina del maestro. Es así como en el año 69 la Diputación Provincial de Lugo crea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público, contando con cuatro salas de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único museo gallego que nace por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres, jornadas temáticas y actividades lúdicocreatividad, la experimentación y el trabajo cooperativo en grupo.

Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, programa investiga, de conservación, dcine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales, entre otros.

En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957 da al antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero

conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que

ión, restauración y catalogación.

El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La Fortaleza fue adquirida por la Diputación en 1939, tras salvarla de su último propietario cuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la fortaleza un museo. En 1983 se trasladan materiales de etnografía del Museo Provincial de Lugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismo año como Museo

El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan de Tor, enece al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificio construido a

finales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedar afectada por el incendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad su estilo neoclásico. Cuando la Diputación Provincial de Lugo recibe al Pazo como una donación, realiza una serie de mejoras para su posterior musealización en Julio del 2006.

El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era maestro de la Escuela Nacional y de la Escuela de Orientación Marítima y Pesquera de San Ciprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la

maestro. Es así como en el año 69 la Diputación Provincial de Lugo crea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público,

salas de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único

nace por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres,

ticas y actividades lúdico-recreacionales con el fin de de incentivar la creatividad, la experimentación y el trabajo cooperativo en grupo.

Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, programa investiga, de conservación, de publicaciones, de creadores, de cooperación, de cine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales,

Museo Pazo de Tor

171

En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957 da al antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero

conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que

El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La

tras salvarla de su último propietario cuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la

materiales de etnografía del Museo Provincial de Lugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismo año como Museo

El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan de Tor, enece al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificio construido a

finales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedar afectada por el incendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad su estilo neoclásico. Cuando la Diputación Provincial de Lugo recibe al Pazo como una donación, realiza una

El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era nal y de la Escuela de Orientación Marítima y Pesquera de San

Ciprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la

maestro. Es así como en el año 69 la Diputación Provincial de Lugo crea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público,

salas de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único

nace por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres,

recreacionales con el fin de de incentivar la

Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, e publicaciones, de creadores, de cooperación, de

cine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales,

Museo Pazo de Tor

172

VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICAPROVINCIAL DE LUGO

Visita guiada al Museo

El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en la oficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó una inducción teórica y nos dio material de lectura para coy programas que se han llevado a cabo en la Rede, así como la nueva perspectiva del nuevo concepto de musealización.

Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nos recibió Doña Paquita, quien nos hizo de guía en esta fortaleza, y quien mejor que ella, que además de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con este museo, ya que desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre que ha cuidado por muchos años esta fortaleza. En cada espacio de la fortaleza se exponen diferentes objetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de los plebeyos como de los nobles.

Cada objeto, cada detalle tiene una historia que al conocerla queda grabada enmemoria para siempre. Aprendí que la piedra está allí, se puede ver y tocar, pero ésta sólo recobra valor cuando conocemos su pasado, sus relatos, cuando recreamos hace cientos de años atrás la grandiosa historia de la cual el único vestigio que tenemoesos elementos que podemos ver y tocar, y que esposible gracias a la sensibilidad de conservación.

Visita al Pazo de Tor: Encuentro de mujeres artistas gallegas:

El Pazo de Tor es un sitio hermoso, desde sus grandes jardines y la prodigpanorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de los propietarios del Pazo en su época.

En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus manos” a través de la ONG llamadagénero y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la artista alemana Petra Hofmann, quien quería demostrar ciertas teorías de aprendizaje en niños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se realizaría el encuentro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, debatieron

VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICAPROVINCIAL DE LUGO

Visita guiada al Museo Etnográfico-Fortaleza San Paio de Narla:

El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en la oficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó una inducción teórica y nos dio material de lectura para conocer con más detalles los proyectos y programas que se han llevado a cabo en la Rede, así como la nueva perspectiva del nuevo concepto de musealización.

Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nos en nos hizo de guía en esta fortaleza, y quien mejor que ella, que

además de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con este museo, ya que desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre que ha cuidado

s esta fortaleza. En cada espacio de la fortaleza se exponen diferentes objetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de los plebeyos como

Cada objeto, cada detalle tiene una historia que al conocerla queda grabada enmemoria para siempre. Aprendí que la piedra está allí, se puede ver y tocar, pero ésta sólo recobra valor cuando conocemos su pasado, sus relatos, cuando recreamos hace cientos de años atrás la grandiosa historia de la cual el único vestigio que tenemoesos elementos que podemos ver y tocar, y que esposible gracias a la sensibilidad de


El Pazo de Tor es un sitio hermoso, desde sus grandes jardines y la prodigpanorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de los propietarios del Pazo en su época.

En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus manos” a través de la ONG llamada Implicadas no desenvolvemento. Las temática era del género y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la

mann, quien quería demostrar ciertas teorías de aprendizaje en niños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se

uentro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, debatieron

Museo Pazo de Tor

173

VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICA

Fortaleza San Paio de Narla:

El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en la oficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó una

nocer con más detalles los proyectos y programas que se han llevado a cabo en la Rede, así como la nueva perspectiva del nuevo

Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nos en nos hizo de guía en esta fortaleza, y quien mejor que ella, que

además de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con este museo, ya que desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre que ha cuidado

s esta fortaleza. En cada espacio de la fortaleza se exponen diferentes objetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de los plebeyos como

Cada objeto, cada detalle tiene una historia que al conocerla queda grabada en la memoria para siempre. Aprendí que la piedra está allí, se puede ver y tocar, pero ésta sólo recobra valor cuando conocemos su pasado, sus relatos, cuando recreamos hace cientos de años atrás la grandiosa historia de la cual el único vestigio que tenemos es precisamente esos elementos que podemos ver y tocar, y que esposible gracias a la sensibilidad de


El Pazo de Tor es un sitio hermoso, desde sus grandes jardines y la prodigiosa vista panorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de

En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus Las temática era del

género y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la

mann, quien quería demostrar ciertas teorías de aprendizaje en niños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se

uentro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, debatieron

y opinaron acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los encuentros sociales de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad desde diferentes ámbitos.

Visita al Museo Provincial del Mar:

La visita al Museo mujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres de la tercera edad, quienes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar en mar adentro, trabajos que realizaban como mujeres, vida social, etc.

Posteriormente se llevó aedades: La revista oral A voz dos carraosperiodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con una historia llamada Nanas de la cebolla, de una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes, vestuarios, canciones e interactividad con los niños.

ron acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los encuentros

es de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad

Visita al Museo Provincial del Mar:

La visita al Museo Provincial del Mar se hizo con el motivo del enfoque de la mujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres

, quienes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar en mar adentro, trabajos que realizaban como mujeres, vida social, etc.

Posteriormente se llevó a cabo un evento para niños, pero disfrutable para todas las A voz dos carraos, editada por el Museo Provincial del Mar con

periodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con una Nanas de la cebolla, un poema de Miguel Hernández. El público disfrutó

de una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes, vestuarios, canciones e interactividad con los niños.

Museo Pazo de Tor

174

ron acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los encuentros

es de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad

Provincial del Mar se hizo con el motivo del enfoque de la mujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres

, quienes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar

cabo un evento para niños, pero disfrutable para todas las , editada por el Museo Provincial del Mar con

periodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con una un poema de Miguel Hernández. El público disfrutó

de una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes,

DESARROLLO DE LA PROPUESTA

PROGRAMA:

El programa consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y negro en formato digital, a través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.


rograma consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y negro en formato

ital, a través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.

Museo Pazo de Tor

175


rograma consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y negro en formato

ital, a través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.

Para llevar a cabo este trabajo realicé una previa investigación bibliográfica fundamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el de Emigración Gallega, perteneciente al Consello de la Cultura Gallega ubicado en la ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección fotográfica alusivas a la mujer. Así mismo tuve acceso a las fotografías digitalizadas de la mujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcioresguardado en el Archivo Histórico de Miraflores, en Caracas.

Destinatarios:

La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en los museos de la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a las abueabuelos, las nietas y nietos, hijas e hijos en conjunto, con la finalidad de revivir la historia a través de las imágenes expuestas. La integración de varias generaciones, como lo son abuelas, hijas y nietas harán una experiencia subjetiva y cercana mujer en la sociedad a través de las diferentes épocas, colocando las vivencias en modo yuxtapuesto, dentro del contexto histórico y cultural.

Difusión de la programación:

La invitación a esta muestra fotográfica se realizó a como el Blog de Encarna Lago, y la página web de la Red Museística. También se utilizó trípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se publicita como parte de las actividades programáticas de

Para llevar a cabo este trabajo realicé una previa investigación bibliográfica fundamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el

, perteneciente al Consello de la Cultura Gallega ubicado en la ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección fotográfica alusivas a la mujer. Así mismo tuve acceso a las fotografías digitalizadas de la mujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcioresguardado en el Archivo Histórico de Miraflores, en Caracas.

La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en los museos de la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a las abueabuelos, las nietas y nietos, hijas e hijos en conjunto, con la finalidad de revivir la historia a través de las imágenes expuestas. La integración de varias generaciones, como lo son abuelas, hijas y nietas harán una experiencia subjetiva y cercana de lo que ha sido y es la mujer en la sociedad a través de las diferentes épocas, colocando las vivencias en modo yuxtapuesto, dentro del contexto histórico y cultural.

Difusión de la programación:

La invitación a esta muestra fotográfica se realizó a través de las redes sociales, como el Blog de Encarna Lago, y la página web de la Red Museística. También se utilizó trípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se publicita como parte de las actividades programáticas de la Red Museística.

Museo Pazo de Tor

176

Para llevar a cabo este trabajo realicé una previa investigación bibliográfica fundamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el Archivo

, perteneciente al Consello de la Cultura Gallega ubicado en la ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección fotográfica alusivas a la mujer. Así mismo tuve acceso a las fotografías digitalizadas de la mujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcionado y

La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en los museos de la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a las abuelas y abuelos, las nietas y nietos, hijas e hijos en conjunto, con la finalidad de revivir la historia a través de las imágenes expuestas. La integración de varias generaciones, como lo son

de lo que ha sido y es la mujer en la sociedad a través de las diferentes épocas, colocando las vivencias en modo

través de las redes sociales, como el Blog de Encarna Lago, y la página web de la Red Museística. También se utilizó trípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se

la Red Museística.

Por el día internacional del museo 2011, según la resolución de la Asamblea

General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente surgió la motivación de realizar una exposición de directamente a la fotografía.

Los museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la

memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada en un papel, ese momento c

Tales objetos son a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la convierta en un material de valor fotografías puedes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.

El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir

la memoria individual y colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con una hermosa exposición fotográfica alusiva a la mujer en la historia.

OBJETIVO DEL PROGRAMA:

• Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.

OBJETIVOS ESPECÍFICOS:

• Reflexionar y debatir sobre el rol de la mujer dentro de la sociedad del siglo XXy la sociedad actual. • Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendonacionalidad y condición. • Reflexionar y debatir sobre las mujeres en través de la historia. • Plasmar los sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía. • Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía. • Descifrar una situación, conte

JUSTIFICACION

Por el día internacional del museo 2011, según la resolución de la Asamblea General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente surgió la motivación de realizar una exposición de memorias, en las que hago referencia directamente a la fotografía.

Los museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada en un papel, ese momento capturado en segundos que nos recrea toda una vivencia.

Tales objetos son a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la convierta en un material de valor especial, ya que, aunque gracias a la digitalización, las fotografías puedes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.

El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con una hermosa

exposición fotográfica alusiva a la mujer en la historia.

OBJETIVO DEL PROGRAMA:

Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.

OBJETIVOS ESPECÍFICOS:

Reflexionar y debatir sobre el rol de la mujer dentro de la sociedad del siglo XX

Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendo

Reflexionar y debatir sobre las mujeres en situación de inmigrante/emigrante a

Plasmar los sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía.

Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía.

Descifrar una situación, contexto, historia o suceso a través de una imagen.

Museo Pazo de Tor

177

Por el día internacional del museo 2011, según la resolución de la Asamblea General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente

memorias, en las que hago referencia

Los museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada

apturado en segundos que nos recrea toda una vivencia.

Tales objetos son a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la

especial, ya que, aunque gracias a la digitalización, las fotografías puedes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.

El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con una hermosa

Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.

Reflexionar y debatir sobre el rol de la mujer dentro de la sociedad del siglo XX

Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendo

situación de inmigrante/emigrante a

Plasmar los sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía.

Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía.

xto, historia o suceso a través de una imagen.

PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA: La mujer gallega en el siglo XX:

La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así como la gallega de los pueblos de la costa, trabajaba el pescado. Una vez en el exterior, no sólo asumía las tradicionales responsabilidades en cuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el siglo XX se esperaba que la mujer se quedara los hijos, que fueran decentes, que obedecieran al marido y al padre, que mantuvieran la tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la comunicación entre mujeres de

PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA:

La mujer gallega en el siglo XX:

La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así como la gallega de los pueblos de la costa, trabajaba el tejido de redes y la venta de pescado. Una vez en el exterior, no sólo asumía las tradicionales responsabilidades en cuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el siglo XX se esperaba que la mujer se quedara en casa trabajando en el hogar, cuidando de los hijos, que fueran decentes, que obedecieran al marido y al padre, que mantuvieran la tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la comunicación entre mujeres de su misma procedencia.

Museo Pazo de Tor

178

PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA:

La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así tejido de redes y la venta de

pescado. Una vez en el exterior, no sólo asumía las tradicionales responsabilidades en cuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el

en casa trabajando en el hogar, cuidando de los hijos, que fueran decentes, que obedecieran al marido y al padre, que mantuvieran la tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la

La mujer venezolana en el siglo XX:

La mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de independencia del país, dónde las mujeres luchaban entre ideales a la par de los hombres.

Durante todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron escuchar su voz en defensa de sus derechos y manifestó solidaridad hacia otras mujeres y hacia la humanidad en general.

La mujer venezolana en el siglo XX:

La mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de

ís, dónde las mujeres luchaban entre ideales a la par de los hombres.

Durante todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron

en defensa de sus derechos y manifestó solidaridad hacia otras mujeres y hacia la humanidad en general.

Museo Pazo de Tor

179

La mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de

ís, dónde las mujeres luchaban entre ideales a la par de los hombres.

Durante todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron

en defensa de sus derechos y manifestó solidaridad hacia otras mujeres y

ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DEAQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA

Actividad 1:

Esta actividad didáctica consiste en diferentes. Se pide que en el tarjetón de un color se describa con una o dos palabras a la mujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.

Finalmente se juntarán todos los tarotro color. De esta manera analizaremos percepciones, opiniones, sensaciones y sentimientos en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo que engloba la palabra “mujer”. Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué roles desempeñan la mujer en la actualidad?¿Cómo era la mujer emigrante en el siglo XX?¿Cómo es la mujer emigrante en la actualidad?¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer ¿Qué imagen tiene la mujer venezolana en la sociedad gallega?¿Qué diferencias vemos entre las mujeres del campo, del mar y de laciudad?¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer hoy día?

Con estas actividades será más visible la analogía entrnaciones, pretendiendo resaltar las similitudes como ser humano y como mujer.

Actividad 2:

Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las fotografías de la exposición, impresa, a cada persona y pedirles los sentimientos que se transmiten en la fotografía, así como en contexto, los personajes y las actividades que están realizando. Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué sentimientos te transmite la fotografía?¿Cómo se muestran las mujeres?¿Qué emociones expresan?¿Qué trabajos realizan? ¿Cómo eran las familias?

ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DEAQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA

Esta actividad didáctica consiste en repartir a los visitantes tarjetones de dos colores diferentes. Se pide que en el tarjetón de un color se describa con una o dos palabras a la mujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.

Finalmente se juntarán todos los tarjetones de un color, y aparte los tarjetones del otro color. De esta manera analizaremos percepciones, opiniones, sensaciones y sentimientos en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo que engloba la palabra “mujer”.

ra esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué roles desempeñan la mujer en la actualidad? ¿Cómo era la mujer emigrante en el siglo XX? ¿Cómo es la mujer emigrante en la actualidad? ¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer emigrante? ¿Qué imagen tiene la mujer venezolana en la sociedad gallega? ¿Qué diferencias vemos entre las mujeres del campo, del mar y de laciudad?¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer hoy día?

Con estas actividades será más visible la analogía entre mujeres de estas dosnaciones, pretendiendo resaltar las similitudes como ser humano y como mujer.

Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las fotografías de la exposición, impresa, a cada persona y pedirles que describan en un folio los sentimientos que se transmiten en la fotografía, así como en contexto, los personajes y las actividades que están realizando.

Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:transmite la fotografía?

¿Cómo se muestran las mujeres? ¿Qué emociones expresan?

Museo Pazo de Tor

180

ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DE AQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA

repartir a los visitantes tarjetones de dos colores diferentes. Se pide que en el tarjetón de un color se describa con una o dos palabras a la mujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.

jetones de un color, y aparte los tarjetones del otro color. De esta manera analizaremos percepciones, opiniones, sensaciones y sentimientos en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo

ra esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:

¿Qué diferencias vemos entre las mujeres del campo, del mar y de laciudad?

e mujeres de estas dos naciones, pretendiendo resaltar las similitudes como ser humano y como mujer.

Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las que describan en un folio

los sentimientos que se transmiten en la fotografía, así como en contexto, los personajes y

Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:

ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO PROVINCIAL DEL MAR

El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo

la publicidad suministrada por Doña Encarna. Aprovechando la visita de este agitado grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que se enfocaban más hacia el público infantil. Posteriormente, ya rdiferentes edades, se llevó a cabo la muestra fotográfica. Se expuso a través de un proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía expuesta. Al finalizar la exposición, se explicaron las ideas relafotografía para la comprensión de los objetivos de este trabajo. Luego fueron llevadas a cabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.

ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICOFORTALEZA SAN PAIO

El día 18 de Mayo en San Paio de Narla se hallaban los chicos de un instituto que visitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana. Así,


El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo la publicidad suministrada por Doña Encarna. Aprovechando la visita de este agitado grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que se enfocaban más hacia el público infantil. Posteriormente, ya reunido un publico de diferentes edades, se llevó a cabo la muestra fotográfica. Se expuso a través de un proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía expuesta. Al finalizar la exposición, se explicaron las ideas relacionadas a la memoria y la fotografía para la comprensión de los objetivos de este trabajo. Luego fueron llevadas a cabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.

ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICOFORTALEZA SAN PAIO DE NARLA

El día 18 de Mayo en San Paio de Narla se hallaban los chicos de un instituto que

visitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana. Así,

Museo Pazo de Tor

181


El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo del mar, gracias a la publicidad suministrada por Doña Encarna. Aprovechando la visita de este agitado grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que

eunido un publico de diferentes edades, se llevó a cabo la muestra fotográfica. Se expuso a través de un proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía

cionadas a la memoria y la fotografía para la comprensión de los objetivos de este trabajo. Luego fueron llevadas a cabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.

ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICO DE NARLA

El día 18 de Mayo en San Paio de Narla se hallaban los chicos de un instituto que

visitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana. Así,

aprovechamos su presencia para llevar a cabo las diferentes expuestas fueron del agrado de todos los presentes, pero cautivó más a los adultos.

Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la

número 2, la cual consiste en describir por escrito los senttransmite una foto. Los niños se animaron, aunque se les dio más orientación de cómo plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo hicieron esmeradamente. Todos los que realizaron la acinspirarse y pensar un rato. Finalmente, cada persona leyó lo que había escrito, con la finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva, donde se evidenciaron sentimientos y expresiones.

La exposición fotográfica en digital ha resultado práctica, y económica, en

comparación con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las fotografías sean impresas en un tamaño aproximado de 30 x 15 cm y expuestas en una sala, para que el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho alpúblico. Por lo tanto afirmo que esta exposición fotográfica ha llegado a cada espectador, y se han cumplido los objetivos.

A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como profesional del ámbito cultural, gracia de ser un humano versátil y fuerte ante los hechos de la vida.

Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se

convierte en memoria histórica, y que podemos recoexistió. La fotografía se convierte en esa evidencia real de un pasado. Las imágenes permanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos memorizar y recordar nuestro pasado.

Las prácticas de Máster fueron particulares e interesantes. Debido al poco tiempo

disponible para las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias actividades prácticas que se llevaron a cabo en los Museos. Esto nos permitió tener una idea de cómo realizar nuestra propia actividad.

Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y

profesoras, compañeros y compañeras, y demás pUniversidad también forman parte de esa experiencia de vida. Aún así creo firmemente de

aprovechamos su presencia para llevar a cabo las diferentes actividades. Las fotografías expuestas fueron del agrado de todos los presentes, pero cautivó más a los adultos.

Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la número 2, la cual consiste en describir por escrito los sentimientos y emociones que transmite una foto. Los niños se animaron, aunque se les dio más orientación de cómo plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo hicieron esmeradamente. Todos los que realizaron la actividad tomaron su tiempo para inspirarse y pensar un rato. Finalmente, cada persona leyó lo que había escrito, con la finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva, donde se evidenciaron sentimientos y expresiones.

La exposición fotográfica en digital ha resultado práctica, y económica, en comparación con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las

ías sean impresas en un tamaño aproximado de 30 x 15 cm y expuestas en una sala, para que el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho alpúblico. Por lo tanto afirmo que esta exposición fotográfica ha llegado a cada espectador, y se han cumplido los objetivos.

CONCLUSIONES

A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como profesional del ámbito cultural, así como a nivel personal y humano. Ser mujer nos da la gracia de ser un humano versátil y fuerte ante los hechos de la vida.

Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se convierte en memoria histórica, y que podemos recordar, evocar o recrear una historia que existió. La fotografía se convierte en esa evidencia real de un pasado. Las imágenes permanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos memorizar y recordar nuestro pasado.

ticas de Máster fueron particulares e interesantes. Debido al poco tiempo disponible para las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias

es prácticas que se llevaron a cabo en los Museos. Esto nos permitió tener una idea de cómo realizar nuestra propia actividad.

Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y profesoras, compañeros y compañeras, y demás personas que conocí a través de la Universidad también forman parte de esa experiencia de vida. Aún así creo firmemente de

Museo Pazo de Tor

182

actividades. Las fotografías expuestas fueron del agrado de todos los presentes, pero cautivó más a los adultos.

Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la imientos y emociones que

transmite una foto. Los niños se animaron, aunque se les dio más orientación de cómo plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo

tividad tomaron su tiempo para inspirarse y pensar un rato. Finalmente, cada persona leyó lo que había escrito, con la finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva,

La exposición fotográfica en digital ha resultado práctica, y económica, en comparación con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las

ías sean impresas en un tamaño aproximado de 30 x 15 cm y expuestas en una sala, para que el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho al público. Por lo tanto afirmo que esta exposición fotográfica ha llegado a cada espectador, y

A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como así como a nivel personal y humano. Ser mujer nos da la

Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se rdar, evocar o recrear una historia que

existió. La fotografía se convierte en esa evidencia real de un pasado. Las imágenes permanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos

ticas de Máster fueron particulares e interesantes. Debido al poco tiempo disponible para las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias

es prácticas que se llevaron a cabo en los Museos. Esto nos permitió tener una

Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y ersonas que conocí a través de la

Universidad también forman parte de esa experiencia de vida. Aún así creo firmemente de

que cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier circunstancia nuestra actitud ante los acontecimientos

MONTERO, Pilar. (2009): “Mulleres, fotografía e emigración” en Revista gallega de análisis de las migraciones, vol. 2, n.2.VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento feminismo emergente”. Ministerio del Poder Popular para la Mujer y la igualdad de Género, Caracas. RECURSOS ELECTRÓNICOShttp://www.museolugo.org/http://www.wix.com/redemuseistica/memoria2010http://esomi.es/ www.ugt.es/Revista_Union/numero210http://av.celarg.org.ve/LaMujer/PortalLaMujer.htmhttp://conhisremi.iuttol.edu.ve

5.14. Programa de conferencias

Conferencia

Xornadas de Reflexión Ante a Crisis: os museos teñen a palabra. 29 de novembro, 13 e 14 de decembro

“Museo na crisis unha visiónpor Encarna Lago

que cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier circunstancia nuestra actitud ante los acontecimientos será fundamental.

BIBLIOGRAFÍA

MONTERO, Pilar. (2009): “Mulleres, fotografía e emigración” en Estudios migratorios: Revista gallega de análisis de las migraciones, vol. 2, n.2. VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento feminismo emergente”. Ministerio del Poder Popular para la Mujer y la igualdad de

RECURSOS ELECTRÓNICOS http://www.museolugo.org/ http://www.wix.com/redemuseistica/memoria2010

www.ugt.es/Revista_Union/numero210. http://av.celarg.org.ve/LaMujer/PortalLaMujer.htm http://conhisremi.iuttol.edu.ve.

Programa de conferencias

Xornadas de Reflexión Ante a Crisis: os museos teñen a palabra. 29 de novembro, 13 e 14 de decembro

“Museo na crisis unha visión crítica dende a Rede Museística, museos sostibles”

Museo Pazo de Tor

183

que cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier será fundamental.

Estudios migratorios:

VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento social o feminismo emergente”. Ministerio del Poder Popular para la Mujer y la igualdad de

Xornadas de Reflexión Ante a Crisis: os museos teñen a palabra. 29 de

crítica dende a Rede Museística, museos sostibles”

6. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN

Restauración plano-informe cun debuxo da muralla e da Praza do Campo Castelo

de Lugo do S. XVIII

7. PROGRAMA DE COLECCIÓNS

Traballos de catalogación e

Traballos de inventario topográfico no Pazo.

8. PROGRAMA DE PERSOAL

Xerencia: Encarna Lago González

Comunicación e Xestión Cultural da Rede Museística

Carreiras

Encargada do Pazo: Angelita Rivada

Vixiancia: María González

Vixiancia: Manolo González

Limpeza: Noelia

Arquivo e biblioteca: Juan I. Márquez Barros

9. PROGRAMA ECÓNOMICO

10. PUBLICACIÓNS

• Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:

Museo de Lugo: Programa Institucional

Provincial, “Peleamos por lo posible, luchamos por lo invisible”

http://issuu.com/icom-

• Publicación nas Actas 16 J

intranet. Proyectos de redes sociales o artigo:

. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN

informe cun debuxo da muralla e da Praza do Campo Castelo

LECCIÓNS

Traballos de catalogación e inventario no Arquivo Biblioteca de Tor

Traballos de inventario topográfico no Pazo.

DE PERSOAL

Encarna Lago González

Comunicación e Xestión Cultural da Rede Museística :

Angelita Rivada

María González

Manolo González

Juan I. Márquez Barros

ECÓNOMICO

Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:

Museo de Lugo: Programa Institucional Inclusivo de la Red Museística


-ce_librovirtual/docs/icomcedigital02

Publicación nas Actas 16 Jornadas DEAC no apartado de Compartir en

intranet. Proyectos de redes sociales o artigo:

Museo Pazo de Tor

184

informe cun debuxo da muralla e da Praza do Campo Castelo

inventario no Arquivo Biblioteca de Tor

: Antonio Reigosa

Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:

Inclusivo de la Red Museística


ornadas DEAC no apartado de Compartir en

“FOLLAS NOVAS, NOVAS FOLLAS” Construyendo una Red Museística

inclusiva. Experiencia didáctica en redes

http://www.ivam.es/catalogopdf/0578/


inclusiva. Experiencia didáctica en redes.

http://www.ivam.es/catalogopdf/0578/

Museo Pazo de Tor

185


Memoria 2011 tor

Documents

Transcript of Memoria 2011 tor