68

Esta experiencia ten como escenario o Instituto de

Educacin Secundaria Mara Sarmiento de Viveiro. Entre

os cursos acadmicos 2000-2001 e 2003-2004 ponse

en marcha un plan de xestin por procesos tendente

mellora da calidade e da eficacia da organizacin. Con

este fin, tmase como referente a norma internacional

ISO 9001/2000 (International Standar Organitation), que

nos proporciona as claves do modelo utilizado e que nos

permite, unha vez interpretada, contextualizala no mbito

educativo. Tamn resulta relevante na experiencia, a

colaboracin con outros centros que desenvolven

proxectos semellantes a travs do traballo en rede.

Cando falamos de calidade educativa,acoden nosa mente cuestins ligadasa control, burocracia, informes, etc. certo que o Plan para a mellora dacalidade comporta que o noso centrosexa obxecto de avaliacins externas.Pero isto non o mis significativo. Orealmente importante o cambio queexperimentamos todos dende queiniciamos o Plan de mellora. Somosmis equipo, aprendemos a admitirmellor as suxestins e a ser miscrticos co noso traballo. Comprobamosque o grupo ten infinitas posibilidadescomparadas coas do profesorado candoacta de forma illada. E, como non,notamos tamn unha clara mellora nosresultados que nos leva a medrar cadada.

Os comezosNo momento de acometer este plandanse no centro unhas circunstanciasque contriben a iniciar o proceso deimplantacin do PMC (Plan de Mellora

Continua). Estas circunstanciaspoderan sintetizarse en dous feitos. Porun lado, a direccin pose unha amplaexperiencia e sntese apoiada poloclaustro, a ANPA (Asociacin de Nais ePais de Alumnos) e as autoridadeseducativas; e, por outro, existe un climafavorable, con escasa conflitividadeentre o alumnado e boas relacins entreos colectivos.

Anda as, hai que salientar tamnque unha parte importante doprofesorado traballa de forma illada,que existen dificultades para a toma dedecisins baseadas en termosobxectivos e que nalgunhas reas se dcerto incumprimento normativo. Aomesmo tempo, decatmonos de que acoordinacin mellorable e de que haiposibilidade de superar estes atrancos.Tamn somos conscientes de queexisten variables externas que incidennegativamente no noso traballo, e quedebemos asumilas e procurarminimizalas. Entre esas variables est o

Mel

lora

da

calid

ade,

desa

fos

com

part

idos

Nstor Timiraos LabaenIES Mara SarmientoViveiro

temor do profesorado a unha posiblereducin do cadro de persoal por causado descenso xeneralizado da matrcula,e a falla de valoracin social que sepercibe.

Con esta situacin de partida, noano 2000 ofrcesenos a oportunidadede participar na 1 rede de centros paraa mellora da calidade, creada dende aDireccin Xeral de FormacinProfesional e Ensinanzas Especiais daConsellera de Educacin e OrdenacinUniversitaria. A rede, denominada G1,estaba constituda por seis IES, coobxectivo claro de traballar como unequipo no deseo, documentacin eimplantacin do proceso de ensino-aprendizaxe coas pautas da norma ISO.Temos que confesar que o grupo foi unestmulo importante no camio quetivemos que percorrer ata alcanzar osobxectivos previstos.

Todos compartimos coecementos ecooperamos no desenvolvemento doproceso de mellora da calidade nos

centros. En principio, tratamos desensibilizar o profesorado para conseguira sa participacin en equipos demellora. Para iniciar o traballo dedesenvolvemento real do PMCestablcense grupos e accins concretas.Por un lado, o director e un profesor queacta como responsable de calidade, easume o compromiso de asistir sreunins mensuais da rede, de coordinaros grupos e de velar polo seguimento doPMC. Por outro, un grupo de traballoinicial, formado por profesores dediferentes reas e niveis, ao que se lleencarga a elaboracin dos traballos epropostas iniciais. Paralelamente, ogrupo participa nun seminario de tresdas sobre Iniciacin aos modelos demellora para membros da rede.

Ao tempo que se seguen os traballosda G1, vanse conformando as ideasiniciais e as primeiras versins dosprocesos. Abof que nese momento,todos estabamos expectantes a ver oque poda dar de si a iniciativa.

Coeciamos as normas ISO9000 scomo referente para o mundo laboral,pero descoeciamos, case na totalidade,que alcance poda ter a sa aplicacin econtextualizacin nun mbito tancomplexo coma o educativo.

Formulacin dun desexo e posta enmarcha do proxectoAo longo de todo o curso 2000-2001,fomos clarificando moitas dbidas atachegar ao pleno convencemento de queestabamos no bo camio. entn,cando formulamos un desexo:queremos organizar, dignificar e lograrque o noso traballo diario sexa, miseficiente e gratificante para todos.

En xuo de 2001 celebramos unacto conxunto no Pazo de Congresos deSantiago no que cada un dos seiscentros d a sa visin do proxecto.Entn manifestamos a intencin deconseguir a certificacin ISO9001/2000 para os nosos institutos e ade manter o ritmo de traballo que cadaun estime oportuno. Partindo do que xase faca no centro, tomamos comoreferente a ISO 9001/2000 eelaboramos os procesos agrupados enreas de traballo.

A verdadeira actividade desenvlvesenos tres cursos seguintes. A experienciaque se describe, remata no momento dacertificacin externa de calidade ISO9001/2000. Non obstante, a nivelprctico contina na actualidade coliderado doutro equipo. Isto as,porque estamos ante un procesodinmico, suxeito a continuos cambios:normativos, situacin do alumnado,profesorado, oferta, etc. Para ns fundamental ter moi presente o camioque debemos andar para conseguir quecada da o noso centro mellore a

69Experiencias

calidade do seu servizo. Neste percorridocentrmonos nos seguintes puntos: Enfoque cara ao cliente, concretado

nos alumnos, nas familias, nasempresas, etc. Tratamos decomprender as sas necesidades,actuais e futuras. Deste xeitoesforzmonos en satisfacer as sasexpectativas e, na medida do posible,en melloralas.

Liderado, asumido pola direccin docentro. necesario ter claro cal alia de traballo a seguir, e como sedeben orientar os esforzos a travs dosplans anuais e do Proxecto Educativodo Centro. evidente que o director a persoa idnea para coordinar todosestes esforzos organizativos conaccins concretas.

Xestin baseada en procesos, pola queestablecemos, utilizando un formatocomn, todas as actividades queconforman o noso traballo diario. Esta unha das esixencias e, vez, aferramenta bsica de mellora dendeun sistema de calidade baseado naISO 9001/2000.

Identificacin cara xestin, o que

leva de seu que da a da tentemos terunha visin global do sistema, coeceros diferentes procesos e o modo de serelacionar entre si.

Mellora continua, como referentepermanente para a organizacin e afilosofa do traballo diario de todo opersoal do centro. A lectura do crculode Deming achganos esa filosofa:actuamos sempre dun modoordenado: planificamos, facemos,avaliamos e estandarizamos o que vlido e til (ver grfico).

Decisins baseadas en datosobxectivos, de forma que o sistemaalimenta as nosas decisins conmultiplicidade de datos que sonanalizados obxectivamente para atoma de decisins.

Cmpre salientar que no segundo anode traballo modificronse alza osobxectivos iniciais, que ata entn sabranguan as actividades de aula. Apartir dese momento estendemos omodelo cara a outros mbitos daxestin: persoal, formacin, compras,mantemento, etc. Tamn iniciamos a

elaboracin do groso dos procesos;sern mis de corenta, agrupados enseis bloques con coherencia propia:planificacin, medios, ensinanza,persoal, mellora e cursos que pasaran ocontrol de anlise.

Cada un dos procesos comparteunha estrutura ou modelo comn coresto dos institutos da rede, que incle: Descricin literal, na que detallamos o

obxecto de cada proceso, osresponsables de levalo a cabo, as sascompetencias e a forma global daaccin.

Diagramas de fluxo, representamosdun xeito claro e breve os grandesbloques ou fases.

Folla de especificacins, verdadeiro eixede como se desenvolve o proceso. Neladefinimos cada unha das actividadesque hai que realizar, dotndoas deresponsables, prazos e recursos. Candoo estimamos necesario inclumosalgunhas actividades medibles. Nestecaso temos indicadores que nosachegan datos para a anlise e toma dedecisins, se son necesarias de cara aologro dos obxectivos marcados.

70

O traballo en equipo constite a pezaclave do proxecto.

71Experiencias

Plan de control, no que se establece aforma de cuantificar e tratar ascaractersticas de calidade.

Os procedementos que se seguenpdense enriquecer inclundo un plande accins inmediatas, unha rboredocumental e unha nota ou grfico domodo de se relacionar entre si.Podemos engadir, as mesmo, unhalistaxe de lexislacin de referencia. Paraa redaccin desa documentacinpartimos do traballo inicial, recollemospor escrito a maneira de facer que xahaba no centro, tentando introducirmelloras asumibles nesa primeiraversin.

Ao tempo que se levan cara aprocedementos escritos as reas misimportantes, segundo os requisitos daISO, sempre cun ndice claro e conciso,decatmonos da necesidade dun esforzode comunicacin, que debe serdeseado axeitadamente por un grupode traballo de Difusin e Comunicacin.

Con esta finalidade emprndense asseguintes accins: Realizacin dun claustro monogrfico

anual. Presentacin de cadernios cos

procesos elaborados aos xefes dedepartamento a travs da Comisin deCoordinacin Pedagxica.

Convocatoria de reunins peridicascoa Xunta de Delegados e a ANPA.

Publicacin de extractos dos procesosmis significativos a travs do xornalescolar.

Mantemento dun taboleiro de anunciosespecfico para o sistema de calidade.

A implantacin dos procesos e a saavaliacin debe ser o mis xil posible.A intencin evitar que se convertanun simple deseo,