MATSESËN...Familia Erythrinidae Familia Hemiodontidae bitsi tsatsicquid yulilla Orden Characiformes...
Transcript of MATSESËN...Familia Erythrinidae Familia Hemiodontidae bitsi tsatsicquid yulilla Orden Characiformes...
MATSESËN NIDAIDËN ICQUID NËISH TEDI ABI PADQUIDOBËTA TSADUMBANAID
CLASIFICACIÓN DE LOS ANIMALES DEL TERRITORIO MATSÉSElaboración: David W. FleckIlustracíon: Guillermo Nëcca Pëmen MënquëConsulta ecoloógica: Luis Dunu Jiménez DësiRevisión: Aleandro Jiménez Ëshco Dilver Oscar Reyna Rodríguez Financiado por:
VERTEBRADOS
CANITE CHOQUIDO
MAMÍFEROS
SHUMA CHOQUIDO
Orden Didelphimorphia
checa bëbëdi
checampi
yama
mapiocos
acte checa
Familia Didelphidae
pericote lentesapa
zorro
pericoteyacu pericote
pericote
abuc checapericote
Orden CingulataFamilia Chlamyphoridae
Familia Dasypodidae
tsauesamëyangunturo
tsauescarachupa negra
sedudicarachupa blanca
mencuduyangunturillo
Orden CingulataFamilia Bradypodidae
Familia Megalonychidae
mëincanchushyacu pelejo
shuintecoto pelejo
chompishcoto pelejo
Orden CingulataFamilia Myrmecophagidae
shaëoso hormiguero
bëuishiui
tsipudinti pelejo
Orden Chiroptera
cuesban intac chishquidvampiro
acte cuesbancuesbandapamurciélago murciélago
cuesban nuëcquid pequid
murciélago
Orden PrimatesFamilia Atelidae
poshtochoro
chëshëidmaquisapa
achucoto
poshton bacuëcría de choro
Orden PrimatesFamilia Cebidae
bëchun chëshëmachín negro
bëchun ushumachïn blanco
tsancafraile
sipi cabëdipichico
madun sipileoncito
sipi ëcsedpichico
Orden PrimatesFamilia Pitheciidae
didemusmuqui
bëshuidquidhuapo negro
uadëtocón
sentahuapo rojo
Familia Megalonychidae
Orden CarnivoraFamilia Canidae
nimëduc opasacha perro
achu camunsacha perrito
opaperro
Orden CarnivoraFamilia Felidae
bëdidapatigre
bëdi piupuma
bëdi chëshëañushi puma
bëdimpitigrillo
tëstuc mauequidhuamburusho
Orden CarnivoraFamilia Mustelidae
oninalobo de río
bosennutria
batachuedmanco
bosen ushusacha perro
Orden CarnivoraFamilia Procyonidae
tsiseachuni
tsisebiecquidmapache
cuichicquequidchosna
shëmëinchosna
Orden PerissodactylaFamilia Tapiridae
nëishamësachavaca
nëishamën bacuëcría de sachavaca
Orden ArtiodactylaFamilia Tayassuidae
shëctensajino
shëctenamëhuangana
Orden ArtiodactylaFamilia Cervidae
senad piuvenado colorado
senad tanunvenado cenizo
Orden ArtiodactylaFamilia Delphinidae
Familia Iniidae
chishcan piubufeo colorado
chishcan umubufeo cenizo
Orden SireniaFamilia Trichechidae
acte nëishamëvaca marina
Orden RodentiaFamilia Sciuridae
capa cuduardillita
capampiardilla
capa chëshëhuaihuasho
capa piuhuaihuasho
cacsiardillita
Orden RodentiaFamilia Cricetidae
maca tanunratón
yamaratón
shëaratón
shubu casësquidratón
tacbid umuratón
chotaquën tambisëmpirata
Orden RodentiaFamilia Erethizontidae
Familia Hydrochaeridae
memupaidronsoco
isaerizo
Orden RodentiaFamilia Dinomydae
Familia Cuniculidae
tambismajás
tambisbiecquidmajás con rabo
Orden RodentiaFamilia Dasyproctidae
Familia Echimyidae
tambisëmpisacha cuy
tsatsinpunchana
mëcuesteañuje
abuc maca capinchuc choquid
casha ucusha
abuc maca dëtanratón balconero
AVES
PODO CHOQUIDO
Orden TinamiformesFamilia Tinamidae
sënumpiperdiz
shonquidperdiz parda
sentedeyungururu
uampanshuapanguana
sencombodiperdiz
Orden PodicipediformesFamilia Podicipedidae
Orden PelicaniformesFamilia Phalacrocoracidae
acten nuadyacu pato
acten nuadcushuri
Familia Anhingidae
nuëcquid chequidsharara
Orden CiconiiformesFamilia Ardeidae
Familia Threskiornithidae
uashanpuma garza
acte anchequidtamanaco
aca ushugarza blanca
codo codocoro coro
aca sëdëcpuma garza
Orden AnseriformesFamilia Anhimidae
Familia Anatidae
patupato
camuncucamungo
Orden FalconiformesFamilia Cathartidae
Familia Pandionidae
tosh toshgallinazo
edeste machorinahui
edeste ushuidcóndor
chiqui nuëcquid pequidáguila pescadora
Orden FalconiformesFamilia Accipitridae
Familia Falconidae
chiqui chëshëdapagavilán
chiquidapagavilán chorero
inquidichuedtijera chupa
toc tocgavilán
ecquequidshiuango negro
tatautatatau
uancauahuancahuí
mauhacón
Orden GalliformesFamilia Cracidae
quiamontete
cuëbupucacunga
uesnidpaujil
cachinagallina
madocomanacaraco
cushupava
Orden GalliformesFamilia Odontophoridae
Familia OpisthocomidaeOrden Opisthocoformes
ocodoporotohuango
nushamboshansho
Orden GruiformesFamilia Psophiidae
Familia Rallidae
pocchëshunchala
mandotrompetero
Orden GruiformesFamilia Heliornithidae
Familia Eurypygidae
pon ponyacu patito
sededentanrrilla
Orden Charadriiformes
Familia ColumbidaeOrden Columbiformes
dëbin piupaloma
masënpaloma
acten tsiuictibe
oshpodcodapapaloma catillo
oshpodcotorcaza
oshëopaloma
chimu chequidpica playa
Familia Charadriidae
Orden PsittaciformesFamilia Psittacidae
cana ushuguacamayo azul
cana tanunloro hablador
cana piuguacamayo rojo
toeshloro
edeloro
tequedendarán darán
tuedoloro
cana piumpiguacamayo rojo
cuedespihuicho
cuedes mapiuchiriclés
Orden CuculiformesFamilia Cuculidae
coshquequidlocrero
sëmpin quequidpájaro tunshi
tsis tsischicua
matashuangana pishco
Orden StrigiformesFamilia Strigidae
maulechuza
inun pupulechuza
buslechuza pupu
lechuzaushlechuza
pupumpilechuza
tuc tuclechuza
Orden CaprimulgiformesFamilia Nyctibiidae
Familia Caprimulgidae
chocoyotuhuayo
checheayaymama
opaayaymama
mauayaymama
chocoyo masin icquidtuhuayo
Orden ApodiformesFamilia Apodidae
Familia Trochilidae
padichucuhalconcito
pinupicaflor
pinu umupicaflor
Orden TrogoniformesFamilia Trogonidae
boc boc shicpiuave pishco
canauaccanario
boc boc ushuave pishco
Orden CoraciformesFamilia Alcedinidae
Familia Momotidae
ponbutura
idibutura
chadaquëmpicatalán
ididapabutura
chadactapacatalán
Orden PiciformesFamilia Galbulidae
Familia Capitoniadea
idishodoncillo
uis uistapapiro picaflor
tudu tuduodoncillo
uis uis tëshquëdëpiro picaflor
Orden PiciformesFamilia Bucconidae
sucmonjita
uen bënën shuibuco
tiobidbuco azul
tedushcupihuacuro
masi uëdëshcaquidpajarito
Orden PiciformesFamilia Ramphastidae
pesa maisepinsha
auspinsha
chancuështucán
pesa mapinchucpinsha
chëdotucán
Orden PiciformesFamilia Picidae
odosco mapiucarpintero
odosco ushucarpintero
odoscompicarpintero
chënquëdëcarpintero
pouëcquecarpintero
Orden PasseriformesFamilia Furnariidae
Familia Dendrocolaptidae
todoncarpintero
chicashsharara carpintero
chididishtirahojas
checchunhornero
cobi chish chishcarpintero
Orden PaseriformesFamilia Thamnophilidae
ëshë cuitococitarraco mama
nëishamën uicchunsitaraco mama
chëquë chëquëflautero pishco
chëododoshsitaraco mama
uen sic sicpajarito
Familia Formicariidae
pucu shon shonbrincador
tud tudrasconzuelo
toshpi don donhuancayo
sededen quetsëcquidhuancayo
tëshodobrincador
Orden Passeriformes
Orden PasseriformesFamilia Conopophagidae
Familia Rhinocryptidae
uen siquin siquinjejenero
chon chontapaculo
Orden PaseriformesFamilia Cotingidae
Familia Pipridae
tëubucurevo frutero
cueshcueshohuishuincho
uistsac umudapasui sui azul
shuishtapasaltarín
podo caush-caushpava pishco
shuish shicbëdisaltarín
Orden PasseriformesFamilia Tyrannidae
Familia Hirundinidae
padichucu ushugolondrina
soyacóndor pishco
chompishtirano pigmeo
tebuedVíctor Díaz
ododpajarito
parichucu tësëdëcgolondrina
uëdëdëspajarito
Orden PaseriformesFamilia Troglodytidae
Familia Turdidae
cosh dëpiuzorzal
chodon chon choncucarachero
chiuëdëshzorzal
chëochochoshshea shea
Orden PasseriformesFamilia Polioptilidae
Familia Corvidae
uicchun ushumpicopayo
quiaspia pia
Orden PaseriformesFamilia Vireonidae
Familia Parulidae
pididisvireo
acte chon chonreinita
uicchun pis pisverdillo
Familia Coerebidae
uicchun madaunreinita melera
Orden PasseriformesFamilia Thraupidae
cuibi cuibisui sui
uicchun piuhanchaco
uistsac maumusui sui
ted tedsui sui
tududu quequidsui sui
Orden PaseriformesFamilia Emberizidae
Familia Cardinalidae
uicchun mapiusoldadito
uasin chequidhuanchaca
cuishquequidhuanchaca
uicchun dëpiuhuanchaca
Orden PasseriformesFamilia Icteridae
iscu chëshëbocholocho
chemachamita
iscu piudapapaucar
todisquichichirichi
iscu chëshëdapabocholocho
REPTILES
TACBIDËN SIUIDQUIDO
yamasalamanca
nuen dachianmësmadre del curuhuinse
Orden SquamataFamilia Amphisbaenia
Familia Gekkonidae
nuen dachianmës piumadre del curuhuinse
iuin tampassalamanca
Orden SquamataFamilia Phyllodactylidae
Familia Sphaerodactylidae
yamasalamanca
Orden SquamataFamilia Alopoglossidae
Familia Gymnophthalmidae
shëquëdbiecquidlagartija
chunilagartiga brillosa
shëquëd acte cuidin icquidlagartija
Orden SquamataFamilia Teiidae
shutuduncamaleón colorado
shëquëd umulagatija
shëquëdtapaiguano
shëquëdlagartija
acte shëquëdtapatahuampa lagartija
Orden SquamataFamilia Dactyloidae
iuin tampassalamanca
Familia Hoplocercidae
iuin tampastapasalamanca
iuin tampas caquëdë choquidcamaleón
Familia Iguanidae
iuin tampassalamanca
iuin tampas cute podobiecquidlagartija hoja
Orden SquamataFamilia Tropiduridae
Familia Scincidae
iuin tampassalamanca
chunilagartija brillosa
Orden SquamataFamilia Boidae
nacbidicanquidboa esmeralda
dayumënquidboa
abuc dayumënquidmantona arco iris
binsanmantona
Orden SquamataFamilia Colubridae
itia nisiaguaje machaco
isan taui umuafaninga
shaui annoshcatepelo víbora
pinchuc podquënquidpaucar machaco
mëscanafaninga
Orden SquamataFamilia Viperidae
cacmushshushupe
abuc nisiloro machaco
shanupajergón pudridora
acte nisijergón
Orden SquamataFamilia Elapidae
nicchëcnaca naca
nicchëc piunaca naca
nicchëc chëshënaca naca
Orden Crocodylia
cachita chëshëlagarto negro
cachita mapiudirín dirín
dampësdirín dirín
cachita ushun bacuëcría de lagarto blanco
Familia Alligatoridae
cachita ushulagarto blanco
Orden TestudinesFamilia Chelidae
cana tacaashna charapita
mata matamatamata
nësacharapita de aguajal
cana tacadapaashna charapa
Orden TestudinesFamilia Pelomedusidae
setataricaya
setadapacharapa
setampicupiso
Orden TestudinesFamilia Kinosternidae
Familia Testudinidae
piushmotelo
tëshquedguacamayo charapa
ANFIBIOS
PUDUN-PUDUNQUIDO
Orden AnuraFamilia Bufonidae
todoshoco piusapo
tududunsapo
todoshoco cadaunsapo
tududunën bacuërenacuajo
Familia Centrolenidae
bëcampuc umumpisapito
Familia Dendrobatidae
cueshpi cadaunsapitocueshpi cadaunëmpi
sapito listado
Orden AnuraFamilia Aromobatidae
cuashpisapito
Orden AnuraFamilia Craugastoridae
chobedasapito
Familia Hemiphractidae
bëcampuc dëuisacsapo
muasapo
cuadan cuadansapo
Orden AnuraFamilia Hylidae
acatesapo
todasapo
yensapo on
sapo
coquesh piu (bënë)sapo
coqueshsapo
coquesh chëshësapo
coquesh piu (chido)sapo
cucucunsapo
chen chensapo
mayumpisapo
bëcampuc cadaunsapo
bëcampuquëmpisapito
bëcampuc umusapo
bëcampuc umumpisapo
bëcampucsapo
Orden AnuraFamilia Hylidae
Orden AnuraFamilia Leptodactylidae
omonhualo
bunhualillo
boshhualillo
shon shon mapinchucsapo con cuernos
mapidequid icbosapo madre de curuhuinse
Orden AnuraFamilia Pipidae
Familia Ranidae
omon umurana
shon shon padasapo pipa
Orden Caudata
Orden Gymnophiona
iquenanmësanguilla machaco
nuen sëdëc-sëdëcquidculebrita anillada
iuin tampas isesalmandra
Familia Plethodontidae
Familia Caeciliidae
Familia Typhlonectidae
PECES
NUËCQUID
Orden Osteoglossiformes
Orden Clupeiformes
nuëcquid piuashnañahui
nuëcquidtapapaiche
shucquequidarahuana
Familia Arapaimidae
Familia Pristigasteridae
Familia Osteoglossidae
Orden CharaciformesFamilia Acestrorhynchidae
Familia Anostomidae
bëdichued sëdëclisa
piatsaspez zorro
bëdichued cuelisa
Orden CharaciformesFamilia Ctenoluciidae
Familia Curimatidae
dëuisaclapis challo
tsudyarahuaqui
quëucquequidyaraqui
Orden CharaciformesFamilia Cynodontidae
Familia Gasteropelecidae
uibën tinquidcallo callo
shictun choquidëmpipechito
shëccuehuapeta
tëpushshuyo
pandonchuedshuyo
mëcuehuasaco
Orden CharaciformesFamilia Erythrinidae
Familia Hemiodontidae
bitsi tsatsicquidyulilla
Orden CharaciformesFamilia Lesbiasinidae
Familia Prochilodontidae
chidoboquichico
chamilisita
Familia Parodontidae
pashtëdlisita
Orden CharaciformesFamilia Characidae
inchishchuedsábalo
caushchuedmojara
masedcanmësdentón
shictun choquidsardina
sepanmojara
impes piucquidSan Pedro
Orden CharaciformesFamilia Serrasalmidae
patsëc piupaña colorada
patsëcbiecquidpaco
chacupaña
patsëc ëshë piupaña
padumitapalometa
Orden SuliformesFamilia Pimelodidae
impanbagre
machodispeje torres
mësianquid bëdi-bëdidapatigre zúngaro
ëcuennanchiripira
mësianquid ushubagre
bauen bëdimota
Orden SuliformesFamilia Ageneisodae
Familia Auchenipteridae
shicshu ëshëbagrecito
mapadabocón
poccanmësnovia
Orden SuliformesFamilia Cetopsidae
Familia Trychomycteridae
nisibiecquidcanero
chishanquidcanero
tiquin tiquinnovia cunchi
Orden SuliformesFamilia Loricariidae
Familia Callichthyidae
dësbuanmësastatos
tsëscumpishirui
tsëscu pampiumana costilla
chushi ushucarachama playera
dësbuanmësastatos
chushi chëshëlagarto carachama
Orden SuliformesFamilia Aspredinidae
Familia Doradidae
tadarego rego
chushibiecquidturushuqui
tada sectebiecquidrego rego
tsëscudapacahuara
dëco pequidchurero
Orden Atheriniformes
Orden Gymnotiformes
iquenamësmacana
taneteanguilla
pintsaspez aguja
opamacana perro
Familia Gymnotidae
Familia Apteronotidae
Belonidae
Orden Cyprinodontiformes
Orden Lepidosireniformes
tsucupapaiche machaco
nëudunatinga
pashtëdlisita
Orden Synbranchiformes
pashtëdanmëslisita
Familia Synbnachidae
Familia Rivulidae
Familia Rivulidae
Orden PerciformesFamilia Chichlidae
cosua chëshëacarauazu
cosuatucunare
nuëcquid sëdëc nicchish chued
bujurqui loco
ëcshunañashua
nuëcquid sëdëcbujurqui
Orden PerciformesFamilia Sciaenidae
Familia Polycentridae
cosua ushucorvina
cute podo biecquidpez hoja
RAYASOrden Rajiformes
sectedaparaya
secte bëdiraya
SECTE
INVERTEBRADOS
CANITE NIBËDQUIDO
ARTRÓPODOS
BITSI TSASI ICQUIDËMPIBO
INSECTOS
CAPISHTOMPIBO
Orden Odonata
Orden Blattodea
padacquid nimëduc icquidcucaracha del monte
padacquidcucaracha
tsin tsinchinchilejo
padacquidtapacucaracha
Orden Mantodea
Orden Isoptera
dada chuiquidbalbina
cute icbocomején
Orden Orthoptera
tsec tsecsaltamontes
uenchoshgrillo topo
sedenquequidgrillo
capishto cute podobiecquidgrillo hoja
achugrillo hoja
tsec tsectapagrillo
tsec tsecsaltamontes
Orden Phasmida
Orden Anoplura
matishpiojo
mëscangrillo palito
acten tsin tsinaraña de agua
modachinche
Orden Hemiptera
moda mapinchucchinche
shioshchicharra
chipushchicharra algodón
achu incuente icbogrillo espina
shioshbiecquidchicharra machaco
codpishco ishma
Orden Homoptera
Orden Neuroptera
Orden Anoplura
opan matishpulga
piushëmpicarachupita
shëshpiqui
tapiluciérnaga
mani macugusado de plátano
chimu nën nënescarabajo bolero
ocontorneador
isan machequidperforador
machopapazo
seta cabëditorneador
tesquequidchasqueador
Orden Coleoptera
modaescarabajo
Orden Diptera
beden bedentábano
macu namin puduedquidtornillo
manuamosca
biushzancudo
itompimosquita
Orden Lepidoptera
oshpodcomariposa agre
muamariposa
shuinte bactsiudco bayuca chushante
bayuca
chiuish macuahuihua
macu nisicascabel gusano
podochuedmariposa
Orden HymenopteraFamilia Vespidae
shëtaincayana avispa
madin piupalelillo avispa
madin uisuavispa
madin chëshëdapaavispa
tsauesën madincarachupa avispa
Orden HymenopteraFamilia Formicidae
shëdëizula
mapidequidcuruhuinse
binsanhormiga
mauessitarraco
nuncuizulilla
anentangarana
Orden HymenopteraFamilia Apidae
manua bacun icbocallo callo
manua buid icbocallo callo
samunaronsapa
chishanquidpiojo de víbora
mësiuidtecienpiés
cashtaduncienpiés
MYRIÁPODOS
Orden Diplopoda
Orden Chilopoda
TAË DADPEN ICQUIDO
Orden Aranaea
tsipuispa mëpiuaraña tsipuispadapa
tarántula
Orden Scorpiones
chichunalacrán
ARÁCNIDOS
Orden Acarina
oposisango
chanëngarrapata
TSIPUISPA CHEDO
canchucangrejo
acten chichuncamarón
CRUSTÁCEOS
ACTEN ICQUID BITSI TSASIMBO ICQUIDO
Orden Decapoda
Orden Decapoda
BIVALVOS
nunticoncompe
dëcochuro
acte chiunconcha
MOLUSCOS
SHUBUCADIADQUIDO
GASTRÓPODOS
niudconcompe
LOMBRICES
SANGUIJUELAS
dambiadcallo callo
nuenlombriz
ANÉLIDOS
NUEN CHEDO
nuen chëshëdapasapana
Clase Nematoda
chichanbicho
NEMATODOS
CHICHAN CHEDO
poshton chichanbicho de choro
PLATELMINTOSClase Tubellaria
tacchuadanmësplanaria
Clase Cestoda
PADA-PADAMBO ICQUIDO
chichan pada-padambocquidtenia (parásito intestinal)