EUSKAL KULTURGINTZAREN TRANSMISIOA

2010-2011

Euskal herrigintza: Jarduera paradigmen oreka berriak.

Mario ZubiagaEHU

"2011ko une honetan kokatuta, EAEn azken bi urteotako jitea ikusita, ziklo politiko berri baten atarian gaudela dirudien honetan,

delako euskal kulturgintzak zein norabide hartu behar du, zure ustez, hurrengo hamarkadan?

Zer egin behar da? Nortzuen artean? Zein hurrenkeratan?...Julen Arexolabeitiaren puntua…

EUSKAL KULTURGINTZAREN TRANSMISIOAEUSKAL

(euskara, eta hizkuntzak ardazten duen kultura,edo euskal herrietan daudenena)

KULTURGINTZA (kultura edo kultur-eraikuntza,

kulturari buruzko ardura, kulturkampf..)

TRANS-MISIOA (misiolarien oinordekotza denboran,

lurraldean, gizartean zehar…zergatik? IABB)Zeitgeist Volksgeist

GLOBALAZBauman, likidotasun

erreflexiboa?eta Jon Sudupe:

-Tesia: aniztasun hazkorra-Antitesia: Multikulturalismo

(in)tolerantea-Sintesia: kosmopolitismo

kantiarra-Parentesia: aberastasunaren

banaketa

Nola kudeatu aniztasun hazkorra?Segregazio, akulturazio, aitortzaereduen krisian? (J.Amezaga)

Nola ziurtatu euskal kulturarentransmisioa mundu globalean?

Zeintzuk dira orain behar ditugun diskurtsoak, pentsamoldeak, tresnak?

TOKIKOAZ (“Euskal herria krisian”, 98ko porrota…) protesta ziklo baten amaiera, abertzaletasunaren

krisi politikoa, euskalduntzearen mugak,

tresna politikoen gabezia/hutsala, etorkin

berriak, erabileraren (lingua hila) eta

kalitatearen (lingua creole) erronka…

2009an egindakoa laburbilduz eta aurrera begira...LAU GALDERA

• Zer gertatu da? Hegemoniaren teoria

• Nola gertatu da? Hegemonia politiko abertzalea. Demokratizazio/naziogintzaren motorra martxan.

• Nola gaude orain? Hegemonia politikoa kolokan, demokratizazioaren motorra geldirik.

• Etorkizunean zer? Paradigmen tentsioa

Atzera begira…

-Nola izan da posible euskal hiztunen kopurua %20tik %40ra igarotzea azkenbi hamarkadetan? (Patxi Baztarrika)

-Nola da posible kultur gutxiengo batek, izaera galdu gabe, bere egoera hobetu izana?

Gutxiengo hori operazio hegemoniko batean kate begi izan delako…

HEGEMONIA POLITIKO ABERTZALEAK EUSKARAREN HEGEMONIZAZIO KULTURALA BULTZATU DU

Aurrera begira…

-Abertzaletasunaren hegemonia politikoa krisian al dago?

-Hala bada, nola izango da posible etorkizunean kultur gutxiengo horrek bere egoera hobetzea?

Azter dezagun operazio hegemonikoa…

BOTEREA

Lotesleak bilakatu daitezken erabaki, arau, antolakuntza eta ekintza kolektiboak honako botereen bitartez:

Adostasunean oinarritutako

erabakiak: Gizarte harreman borondatezkoak,

Elkarrizketaren, elkartasunaren, intimitatearen indarrean

oinarrituta

Botere kulturala

Nortasunaren

Interpretaziorako

bitartekoen kontrola: gizarte zibila eta familia

Botere ekonomikoa

Bitarteko materialen

Kontrola: merkatuak

eta enpresak.

Botere behartzailea

Biolentziaren

Bitartekoen kontrola:

Estatuko erakundeak.

GA

TA

ZK

A B

AI G

AT

AZ

KA

EZ

1.Ez-politikoa.

(adostasun falta, gatazkatik

Ihes egitea)

3. POLITIKAREN EREMUA

Botere harreman eztabaidatuak

Genero politika,

erlijio, IDENTITATE,

estatus politika

Lan politika,

Aberastasunaren

banaketaren politika

Estatu politika:

Lehia arautua

Erakundeen baitan

2. Ez-politikoa.

Adostasunak gidatutako

Ekintza kolektiboa

4. POLITIKA EZABATUAK.

(Ahulak, menderatuak eztabaidatzen ez dituen errutinak

eta botere harremanak)

POLITIKAREN EREMU PARADOGIKOA (Warrenetik, Zizekera, Laclauren eskutik)

METAPOLITIKA

ARCHIPOLITIKAtribua

HEGEMONIAULTRAPOLITIKA

gerra

PARAPOLITIKA

HEGEMONIAZ… Zizek eta Laclau.

“Gente brava la deRentería”“Vascos”

Gatazka belikoaren fetixetik honantzago, deliberazioaren ametsaz haratago, Hegemonia (Laclau): “Parteak osotasun unibertsalaren hutsunea betetzeko burutzen duen

ahalegina….”

Ahalegin hori borroka diskurtsibo/sinbolikora eramango du Laclauk.

Eduki partzialaren batek hegemonizatuko du beti ustez unibertsala den nozio ideologiko oro, bere unibertsaltasuna koloretuz, bere eraginkortasuna ahalbidetuz…partikular guztiek dute beraien baitan unibertsaltasuna betetzeko joera, ez dago unibertsal

neutralik…

Kontzeptu ideologikoaren eduki tipikoa zein izango den, horretan datza borroka ideologikoa.

Zizek… eta Guadalajarako artzaina…

Baina eduki tipikoa ez da inoiz bakarra, eta hortxe dago gakoa…

EDUKI TIPIKOEN EKIBALENTZIA (baliokidetza) KATEAK HEZURMAMITZEN DU HEGEMONIA...

Locus hegemonikoa

euskalduna

Langilea independentista

estatalista

fededunaEuskalzalea

enpresaria

erdalduna

langilea

KULTUR EREDUA

Ekologista…

EREDU SOZIO-EKONOMIKOA

EREDU POLITIKOA

autonomista

Polarizazioantagonikoa

Baskista?

1998soberanista

Euskal Herri/gizarte erakundetua

Populismo abertzalea:

PTV edo EH

HIRU KATEATZE/ARTIKULATZEHEGEMONIKO, baliokidetza logikapean

SukaldariaAthletikekoa…

BestePolarizazioardatzak

http://video.google.es/videoplay?docid=7802684310009760132&ei=vW8KSof6N5ry2wKPqYXyBQ&q=ernesto+laclau&hl=es

kanpo

barne

Komunitate linguistikoa datu objektibo/enpirikoa da, baina gizartearen parte gisaez du muga politiko propiorik sortu: “euskaldun-partea” “abertzale-partearekin” kateatutako eduki baliokide gisa azaldu da orain arte: onerako eta, batzuen ustez, txarrerako... (patrimonializatzea, etab)

Beste kateatze hegemonikoetan (artikulazio politikoetan) euskarak duen/ez duen presentziak ziurtatu al dezake etorkizunean bere zentralitate soziala eta iraupena? Azken bi urteotan argi ikusi da abertzaleak ez diren indarren artikulazioan euskara kate-begi ahula dela, lehentasunik gabekoa.

GALDERAK

1.Nolakoa da “Rajoy-ren euskal neskatila” tipikoa? Euskalduna al da? Arantza Quiroga: ez denagatik, dena. Denagatik, ez dena.

2.Neskatoa “euskara duena” izatea helburu izanik, PPk (edota PSEk) hezurmamitzen duten kateatze hegemonikoak ziurtatuko al du euskal kulturaren transmisioa?

3.Hortaz, neskatoa euskalduna izan dadin, gurasoak (familia-transmisio naturala) euskaldunak ez badira, abertzalea izan beharko al da derrigorrez hegemonia?

Orain arte, horrela izan da...

Euskalduna

“Euskal abertzale” unibertsalaren partikularra, euskalduna.Barneratze identitarioa

Barneratze politikoa“Euskaldun” unibertsalaren partikularra, abertzalea

-“Euskaldun unibertsal” horren partikular hegemonikoa, “abertzalea” ote da, jada? “Kalaka sindromea”-“Abertzale unibertsal” horren partikular hegemonikoa, “euskalduna” ote da, jada? “Gure hizkuntzak” leloa.-Hortaz, “euskal herritar unibertsal” horren partikular hegemonikoa, “abertzale euskalduna” ote da, jada?

Orain artekoARTIKULAZIO HEGEMONIKO ZIRKULARRA: hegemonia politiko abertzaleak euskal

kulturaren hegemonizazioa… (%20tik-%30era, transmisioa)

Euskalherritarra

Euskalabertzalea

Hegemonia

Euskal herritarunibertsalaren

partikularra:Abertzale

(euskalduna)

EKINTZAKOLEKTIBOA

LOGIKA ANTAGONIKOA

DEMOKRATIZAZIOA AUTONOMIA

BOTEREPOLITIKA

IDENTITATEPOLITIKA

ERAGINAREN POLITIKA

LOGIKA SISTEMIKOA

GIZARTE MUGIMENDUEN LOGIKAK

Nola lortu dahegemonia hori?

BOTERE-POLITIKA

(AITAREN ETXEA)

LELO DISKURTSIBOAK: “Gurea egin, haiek egin ez dezaten”, betoa/alternatiba, liskarra/protesta, gizarteak Estatua menpeko, gizarte zibilaren autonomiarik ez, erradikalismoa, botere-alternatiba. Protesta logika.

Kontra-boterea: (Alter)Politics community.

ERAGINAREN POLITIKA

(SEME-ALABEN LOBBYING-A)

LELO DISKURTSIBOAK: “Guk eragin haiek aldatu daitezen/dezaten”, gizarte zibilaren autonomia eta eragina gizarte politikoan. Liskar irekirik ez. Erakundetze logika.

Partehartzea: issue/policy network.

IDENTITATE-POLITIKA

(AMAREN SUA)

LELO DISKURTSIBOAK: “Guk geure izaerari eutsi, haiek egin dezatela nahi dutena”. Gizarte zibilaren autonomiara itzuli, identitateren aldarrika, liskar mugatua, gizarte zibilaren aldaketarako lekukotasun garbia. Komunitate logika.

Nortasun borobila: Policy community

ALTERNATIBAK ULERTZEKO… lehen aipatu dugun sailkapena garatuko dugu (Cohen & Arato):

PARADIGMA: BOTERE-POLITIKA

TRESNA:ARTIKULAZIO

HEGEMONIKO ALTERNATIBOA

LOGIKA:EKIBALENTZIA

MODUA:ANTAGONISMOAGONISTIKOA

DEMOKRATIZAZIOA

NAZIO/AGINTEERAIKUNTZA

ERAGIN-POLITIKA

ARTIKULAZIOHEGEMONIKO SISTEMIKOA

DESBERDINTZEA

ANTAGONISMODELIBERATZAILEA/ORDEZKATZAILEA

ARTEKARITZAPOLARIZAZIOABERRIKUNTZA

POLITIKAGINTZA SAREEN ZABALTZEA, TRINKOTZEA ETA BERDINTZEAProtesta/negoziazio/akordio zikloak

Demokratizazioaren ibilbidea Euskal Protesta zikloan

IDENTITATE-POLITIKA

Nola, etaNondik nora?

EKINTZA KOLEKTIBOA

(G)une demokratikoaMobilizazioa

Botere politikaEkibalentzia logika

Artikulazio hegemonikoa

(G)une liberalaErakundetzea

Eraginaren politikaDesberdintze logika

Eskaera isolatua

Eraginoldarkorra

Bloke Hegemonikoaren

berritzea

Eraginarautua

Bloke Hegemonikoaren

birsortzea

Ekintza kolektibo abertzalearen (g)uneak.

DEMOKRATIZAZIOA (Aginte/nazio eraikuntza)

Identitate politika:Kate begi sendoa

Ezkerabertzalea

Jeltzaleak

1. Eragile sozio-politikoen ugalketa: adibidez euskal gizarte zibilaren suspertzailea.

2. Eragileen arteko oreka eta berdintasunaren bultzada, koalizio osaketaren eta bitartekaritzaren bitartez:Adibidez, euskararen lekua irabazi eta orekatu.

3. Desberdintasunen kontrako hesiak eraikitzea, gaiak politizatuz: adibidez, euskara eremu publikora.

4. Konfiantza sareak barneratzea politika publikoan, guneen arteko loturak antolatuz: euskalgintzaren erakundetzea.

DEMOKRATIZAZIOA

GIZARTEMUGIMENDUAK

DEMOKRATIZAZIOAetaGIZARTE MUGIMENDUAK

Hegemonia euskaldunikez

Hegemonia politikoabertzalea

DESBERDINTZEAIdentitatea

BERDINTZEABoterea

DESBERDINTZEAEragina

Edo OPERAZIO HEGEMONIKO ZAHARRETIK, ziklo berrira (Laclau eta MTT)

Muga sortu, partea “identifikatu” eta

bereiztu Homogeneotik,

Politikaren sorrera

Herrigintza: Parteak unibertsalaren

aurpegi tipikoa izateko lehian.Logika populista:

“plebs (nazioa/euskara)/demos(herria)”:1. Ekibalentzia/artekaritza

2. Antagonismoa/polarizazioa3. Heldulekua/orubea: diskurtsoa,

hizpide eta praxi sozio-politiko gisa

Partea besteen artean kokatu,

interes orokorgisa ari denparte baten

Hegemoniapean

32

1

Lehentasun berriak ?Hiru paradigmetan jauzi kualitatiboa...

NATION BUILDING (Nazio eraikuntza) ETA STATE BUILDING (Estatu eraikuntza) PROZESUEN ARTEKO TENTSIOA

NA

TIO

N

BU

ILDIN

G

IDENTITATE PARADIGMA“Euskaldunak euskaraz”

STATE BUILDING

ERAGIN PARADIGMA

“Euskal Herrian baita euskaraz ere”

BOTERE PARADIGMA

“Euskal Herrian euskaraz”

HERRIGINTZA

Erakundetze prozesu autonomikoan eragin kanpotik/barnetik

Mobilizazio prozesu berriari ekin,Euskal Estaturantz

Erakundetzea Protesta

Komunitatea

Eragin paradigma berria: kriseilua/sua etxez-etxe. Eredu kulturaniztun liberala: Kulturen Herritartasun Kontratuaren filosofian jokatu, eremu instituzionala Irabaziz.

Oraingoari begira

Indarguneak/ahuleziak

xxx xxx

-Artekaritza/ekibalentzia unibertsala:“Euskal Herririk”ez euskal identitaterako.-Polarizazio eza. Mitxelena…-Diskurtso/praxi neo-instituzionalak: Lobbying eta Laguntza publikoak(Amaren sua, etxez-etxe, amaren sua elikatu/hauspotu erakundeetatik).

ETA ORAINGO EGOERA? Idatziak kokatu eta AMIA laburtua egin.

Erakundetzea da gakoa (State building/Euskal Estatu “gehiago”)

Giza baliabideak: sistematik kanpo (edo barne/kanpo) egon den gizarte esparrua, orain barneratuko dena,

euskaldunena, euskalzaleena, abertzaleena da.

Baliabide sinbolikoak: Eraginaren paradigman jokatuz (barne/kanpo), eredu kulturaniztunaren kudeaketa omen

neutrala euskaraz “margotzea” erraztuko da: erderak “toleratu”.

Baliabide materialak: erakundetzearekin batera, euskal kulturgintzak dituen gabeziak bideratzeko aukera

zabalduko da.

Dena den, eragin-paradigmak, erakunde eremutik kanpoko botere-paradigma beharko du..Epe laburrean birrosatuko ez den arren... Aurrera begira jarriko gara...

Botere paradigma zahar/berria: Aitaren etxea. Azken mobilizazio zikloaeta horren egokitzapena. Jauzi politikoa Estaturantz, euskara erdigunean (Izagirre/Txillardegi/Agirre)

Atzera begira

Indarguneak/ahuleziak

-Artekaritza mugatua eta barne “hegemonismoa”(aita/semea lehian)?-Polarizazio eremu antzuak?-Diskurtso eta praxi zaharkituak?-Zantzu berririk bai banatutako idatzietan?

xxx xxx

Botere-paradigma (populismo) berria (aitamaren etxe berria), politikoki nola? State building horren motorra berpiztea da gakoa.

Artikulazio/Artekaritza eredu berriak. Zein da

Nazio kulturala garatzeko ekibalentzia katerik

egokiena?A

Antagonismo/Polarizazio Egokia. Zein modutan

adierazi behar daantagonismo

sortzailea? (barne-kanpo)B

Diskurtso eta praxi Berritzaileak. Zein da

“lokarri/helduleku” egokia?

C

Diskurtsoa: erabakitzeko eskubidea eta EuskalEstatua

Praxia: erakundetze alternatiboa, Zuzeneko demokrazia eta ekintza kolektiboa

(Direct action)...

Euskal herritarra vs. espainiarra/frantziarra...

Euskara, artikulazio hegemoniko berriaren kate-begi partikular unibertsalizatua... Besteak:

Anti-liberalismoa-ongizate Estatua, sostengarritasuna edota

des-hazkundea, erlijioaren bizipen ebanjelikoa...

Identitate paradigma zahar-berria: Amaren sua. Hizkuntz Komunitatea ardatz.Jon Sarasua: gune hegemonikoak sendotu eta saretu

Indarguneak/ahuleziak

xxx xxx

-Itxitura, arkipolitikan. Tribalizazioa, eredu multikulturalaren osagarria-Erreferentzialtasun komunitarioa

Betikoari begiraEta, noski...

Identitate paradigma: desberdintzearen kudeaketaZer da euskaldun izatea? Nola garatu hizkuntz komunitatea?

Zer ez da? Beste identitateen ukapen gisa: ez da erderaz ARI dena.

Erabilerak egiten zaitu euskaldun... Baina, herritar eleanitzen

heterogeneitatehazkorrean. Geometria aldakorreko

hizkuntz komunitatea: lurralde eremua, erabilera eremua...

MUGA MALGUAK

Kanpora begira

Osotasuna lortu ez duelako da identitatea, barne diferentzia

duelako: elebidunok sortu dugu identitatea. Helburu fantasmatikoa:

denok soilik euskaraz aritzeak, identitatearen desagerpena

ekarriko luke: elebakartasun ideala eta ezinezkoa.

GARBIKERIA EKIDIN

Barnera begira

Gune hegemonikoak (euskara normala eta beharrezkoa) sortzeko: Autoeraketa eta guneen saretzea:Lantokiak, ikastegiak, eta aisialdi

guneak, auzoak, herriak, bailarak...BOTERE/ERAGIN LOGIKEKIN

BATERA EGIN BEHARRA

Hedapena

Konklusio eta abiapuntu gisa, zortzi puntu eztabaidarako

1. Euskal kulturgintzaren transmisioa azken 40 urteotan, abertzaletasunaren hegemonia politikoaren ondorio zuzena da. Hegemonia politiko, eta hegemonizazio prozesu kulturalen euskarri nagusia 60. Hamarkadan hasitako protesta zikloa izan da, “populismo abertzalea” ardatz. Bereiztezinak izan dira euskalgintza eta naziogintza politiko eredu hori.

2. Naziogintza ziklo horren amaieran, botere politikatik eragin politikara doan ibilbidean azken urratsa ematear gaude: azken arloa, biolentziaren monopolioaren ukapenaren ukapena. Jauzi horretan hegemonia politiko abertzalea kolokan dago.

3. Krisian dagoen naziogintza politikotik askatua, euskalgintza eragin politikara (lobbya) bideratu daiteke eta euskal hizkuntza-komunitatea identitate paradigmara (tribua): parte legitimoa bai, baina ez unibertsalaren lekua hartu duen partea. Eredu liberala: parapolitika.

4. Unibertsalaren lekua abertzalea ez den parteak hartuko balu, parte horren artikulazio hegemonikoan euskarak ez du lehentasunik. Kulturaren transmisiorako, alde batetik, balizko hegemonia politiko berri hori baliagarria izan daiteke, EAEn egungo locus hegemonikoaren kolorea ez delako neutrala, euskal identitatean barneratze minimoa eskatzen du. Dena den, oraindik orain euskalduntasuna ez denez kate-begi nagusi artikulazio hegemoniko alternatiboan, emaitza logikoena “euskal/erdal kultura pidgin” bat da. Euskara despolitizatzeko eredua: bakoitzak bere egitura, bestearen “koloreak” hartuta. (Donostiako euskara/Txomin del regato). Hauxe da azken bi urteotan nabarmentzen ari den egoera.

5. Hortaz, helburua ez bada soilik “kultura pidgin” bat, orain euskal/erdal munduan indartzen ari dena, hegemonia politiko abertzalea berrindartu beharko litzateke. Demokratizazio/barneratze ziklo berria abian jartzeko.

6. Hegemonia abertzale eraberritua behar da pidgin kulturatik, “kultura-lingua franca” izatera pasa nahi bada, euskararen lurraldeetan guztiok konpartituko dugun gertuko kultura, (ingelera, kultura franko globala den bezala) gazteleraz, eta frantsesez, edota beste hizkuntzetan ere arituko den euskal herrian. Partea (euskara) osotasunaren (euskal herria) adiera. (Behikularra)

7.Hegemonia abertzale eraberritu horrek, batez ere eraginaren paradigman jokatuko du hemendik aurrera. Baina bi lerro abertzale nagusiak sistemaren barnean arituko dira. Kulturaniztasunaren kudeaketa koloretuz, euskaratuz.

8. Beraz, lehen bezala, oraingoz, euskararen hegemonizazioak (transmisioak) hegemonia abertzalea behar du, eta honek eragin-politika sendoagoa ((kanpo lobbya/barne kudeaketa) eskatzen du. Ziurrenik, tokian tokiko egoerari kasu eginez, beste bi paradigmekin batera jokatuz: Boterea (mobilizazio eraberritua), eta identitatea (komunitatearen hedapena eta trinkotzea).

Bibliografia

• SOCIEDAD CIVIL Y TEORÍA POLÍTICA Jean L. Cohen, Andrew Arato. Fondo de Cultura Económica. México, 2001. 

• LA RAZÓN POPULISTA

Ernesto Laclau ISBN: 9789505576357

•