ML

AR

IAN

TE

LA

IT

D

ON

CS

RE

VS

A

O IE

SP

TE

EO

CURSO 2009-2010EDICIÓN ÚNICA

XanelaA simple vista, un oco nunha parede, pero unha xanela pódeche amosar moitas cousas: poida que boas ou malas, bonitas ou feas, pero notar o vento entrando pola xanela... faime sentir libre!

Imaxinación¡Cantas cousas podemos facer con esas palabra! A imaxinación de cada un é algo peculiar: uns teñen máis e outros menos, pero sempre está aí. Con isto podemos imaxinar calquera cousa que nos faga felices, aínda que sexa só por uns intres.

BicoUn bico pódese dar en moitos lugares, pode significar varias cousas, pode ser algo máis que sentir eses beizos, pode ser nunha mostra de algo; por iso me gusta, porque un bico pódeo dicir todo... ou nada!

Sorriso¿Hai algo máis bonito ca isto nunha persoa? Eu creo que un sorriso alegre é o mellor que lle pode saír a unha persoa. Claro que un sorriso pode esconder moitos sentimentos: tristeza, maldade, repugnancia, soidade...; pero, a fin e ó cabo, é un sorriso que superficialmente é sinónimo de alegría e benestar. E é como eu o interpreto nesta ocasión.

Colaboraron Andrea Martínez, Emilio Salgado, Salomé Varela, Miriam Dourado, Noelia Martinez, Alumnos de 1º de Bacharelato A e B, alumnos de 4º ESO, Susana Varela, Uxía Varela, Alfonso Blanco, Aimara Rellán, Paula Fernández, Samantha Figueiras, Diana Estramil, María Corbelle, Lucía Doldán, Guillermo Rabuñal, Jorge Pombo, Mireia Ventura, Ana Belén Iglesias, Carmen Mato, Belén Lamas, Tania Varela, Carlos Calvete, Andrea Recarey, Paula Ameijenda, Laura Castro, Mariña Abella, Miguel Estramil, Óscar Bouzas, Miriam Amado, Beatriz Sánchez, Tamara Cores Pena, Adela Moreira Nogueira, Samantha Varela Ordóñez, Natalia Río Janeiro, Alberto Recarey, Mirella Ventura, Noelia Blanco, Catarina Lores, Laura Arcay, Eva García, Manolo Varela, Isabel Segura, Carme Parada, Sergio Fondo, Verónica Rodríguez, Jéssica Suárez, Diego Collazo, Eva Parga, Tania Villar, Alba Santiago, Carmen Parga, Alberto Suárez, Lucía Blanco, Cristina Martínez, Yolanda Cotelo, Tania García, Carmen Martínez e Irina Petrusan.

2

Índice páxina

Eutanasia, morte digna ou asasinato …………................………… 4Ágora ………………………………………………………….................… 5Biblioteca viva …………………………………………........…………..... 5Unha visita con serias consecuencias ………………........….......... 6Entrevista a Ángel Carracedo ……………………….........……........ 6I Premio de divulgación científica Ángel Carracedo ................. 7Chacharachada, o grupo de teatro do IES ……………............... 9Visita a Land Rober …………………………………….........….......… 10Día da Paz ……………………………………….............................… 10Roteiros Pondalianos ……………………………….......…………...... 11¿Eu en cinco palabras, recoñécesme? ……………………….......… 12-13Londras e arroaces volve con forza ……………………….............. 14X Semana Cultural ………………………………………...................... 15O IES Ponteceso cumpre 25 anos. …………………………............. 16Entrevista a Carmen Caamaño ……………………………...........…. 16Visita a Lugo …………………………………………………..............… 171º Concurso internacional de esculturas en area na praia de Valarés………………………………………….....................................……… 17

III Certame de creación literaria do IES Ponteceso ……….....…… 18III Premio de poesía Eduardo Pondal 2010 ……………………….... 20Viaxe de estudos ……………………………………………................… 21Seis anos no instituto …………………………………………...........… 22Rapaces, ¡ata aquí chegamos! ……………………………………....... 23Correlingua, festa das letras ………………………………………….... 24Letras Galegas 2010. Uxío Novoneira …………………………......... 24Entrevista a Toñi Cañas ………………………………………............... 25¿Un mundo novo é posible? ……………………………..............….. 26Magosto 09 ……………………………………………………….............. 27Novo decreto do galego ……………………………………………….... 28Onde o mundo se chama Rumanía …………………………………... 28 8 de marzo. Día da Muller ……………………………………............. 29Xabier Docampo no festiletras 2010 ……………………................ 30Entrevista a Xabier Docampo …………………………...............… 30-33Arco 2010 …………………………………………………...................… 34En galego tamén se fai ciencia …………………....................…… 34Pasatempos ………………………............................……………….. 35

3

Eutanasia morte digna

ou asasinato?

A eutanasia é un termo que fai referencia ao acto de acabar coa vida dunha persoa por desexo seu ou dun terceiro próximo coa fin de rematar o seu sufrimento. A palabra eutanasia provén do grego eu bo máis thanatos morte , e o seu significado é “boa

morte”.

Nazis realizaron crueis experimentos coa vida humana Esta actividade ten dúas formas de aplicación: que causaron longas agonías, sen que estes produciran - A eutanasia pasiva, na que se leva a cabo a ningún descubrimento ou avance para a ciencia médica. suspensión do uso de instrumentos de apoio á vida e Ademais da exterminación dos xudeus, os nazis foron do subministro de medicamentos para que a morte causantes dunha multitude de mortos ata 1941. sexa natural.Aniquilaron ao redor de 100.000 homes, mulleres e nenos - A eutanasia activa, que fai referencia á morte que alemáns con problemas por se ocasiona de maneira directa para pór fin ao seu consideralos un lastre na súa sociedade. O sistema sufrimento do doente. utilizado nos dous casos foi o mesmo. Foron encerrados Existe outro termo vagamente relacionado coa nun cuarto de duchas que emitían un gas letal chamado eutanasia denominado “suicidio asistido”. Este ten Ciclón B.lugar cando alguén dá información e os medios

necesarios a un enfermo para que acabe facilmente coa Ademais dun problema médico, político ou súa vida.

social, a eutanasia é un problema moral. A Igrexa adopta posiblemente a posición máis negativa contra a Por outro lado, existen os coidados clínicos eutanasia. Os católicos cren que esta implica matar a un terminais que teñen como obxectivo erradicar a dor dos ser querido por Deus, que vela pola súa vida e a súa morte moribundos. Os defensores da eutanasia aseguran que e que constitúe por tanto un gran pecado contra a vida e o este tipo de clínicas pode axudar aos enfermos propio Deus. As igrexas católica romana, episcopal e terminais fisicamente pero non poden combater as luterana emitiron declaracións formais opostas á consecuencias psicolóxicas producidas por esas eutanasia e ao suicidio asistido. Polo contra, a maioría discapacidades físicas. En canto ao control da dor dos corpos relixiosos non se opoñen á eutanasia pasiva.nestas clínicas existe unha grande polémica sobre os Sabendo todo isto quizais deberiamos facernos certas efectos secundarios dos estupefacientes narcóticos preguntas que nos axuden a saber de que lado situarnos e como a morfina, a heroína e a cocaína.o xeito de argumentar as nosas ideas.

A primeira solicitude do dereito á morte foi Unha grande porcentaxe de terminais sofren realizado, no noso país, por Ramón Sampedro o 30 de

dor intratable ou non toleran a súa pobre calidade de abril de 1993. Parapléxico e tetrapléxico a raíz dun vida, o que os leva a desexar a morte como fin do seu accidente que lle provocou unha sección medular, sufrimento. ¿Debe dárselles asistencia? Se os dereitos pediu autorización para que o seu médico de cabeceira dun humano son iguais para todos ¿Debe dárselles a lle subministrara os medicamentos necesarios para mesma “opción” de suicidio que alguén fisicamente morrer sen dor. Ramón morreu envelenado por cianuro capacitado para levalo a cabo? ¿Temos medo de que tras axudado probablemente por unha amiga. Estes feitos unha legalización da eutanasia haxa xente que presione aparecen narrados no filme Mar adentro de Alejandro aos seus familiares e achegados para que lle axuden a Amenábar, na que o coñecido actor Javier Bardém daba morrer? ¿Preferimos que un ser querido morra porque vida a Ramón Sampedro.está sufrindo ou porque nós tamén sufrimos ao velo?

Aínda hoxe a eutanasia é unha pr ctica prohibida e, polo tanto, penada pola xustiza. Pero

Salomé Varela Gerpetodos somos coñecedores do que foi un dos maiores 1º Bach Ccrimes da historia: o Holocausto. O proxecto Albatros,

ou eutanasia nazi, tivo lugar en Alemaña. Os nazis exterminaron cruelmente entre 1935 e 1945 uns seis millóns de xudeus europeos. No nome da ciencia os

:

:“ ” : “ ”

físicos ou psíquicos

á

4

Ágora

mítica Biblioteca de Alexandría, o centro cultural máis prestixioso da época, onde se perderon miles de obras de relevancia. Represéntase claramente a influencia dominante do cristianismo conseguindo que todos se vaian convertindo a esta doutrina. Pero Hipatia, a protagonista,non renuncia s súas ideas e isto provocaralle a súa triste morte, a mans do seu escravo Davo que estaba namorado dela.

Hipatia, filósofa, matemática e astrónoma xa se decatou de que non era o Sol o que xiraba ao redor da

No primeiro trimestre deste curso estreouse a Terra, senón ao revés, como lle sucedera xa a outros película Ágora, de Alejandro Amenabar e, ao ter que non foron escoitados.relación cos ámbitos filosóficos e científicos, conseguimos que nos levaran a vela. A película, sobre todo ó final, causou moita

emoción e houbo opinións de todo tipo, e ademais Ágora representa o tránsito no pensamento serviunos para aprender moitísimo dunha maneira moi

astronómico do xeocentrismo ao heliocentrismo, entretida.presentándonos a cidade de Alexandría baixo o imperio romano no momento do declive da cultura REPITAMOS!grecorromana e o ascenso do cristianismo coa queima Andrea Martínez 2º Bach Bda

á

Como vén sendo habitual, moitas foron as actividade promovidas dende a nosa biblioteca.

Cumprimos tres anos do Club de lectura e cada vez somos máis. Para os que non tiveron a sorte de participar con nós nesta experiencia aquí van algúns dos títulos que nos engancharon este curso: Vaiche boa!, Mil soles espléndidos, O lapis do carpinteiro, O tradutor cleptómano, O señor das moscas, A elegancia do ourizo, Cazadores de papaventos,… Se tendes que facer un agasallo calquera destes títulos é unha gran elección.

Inauguramos os Xoves musicais, unha interesante forma de acercarnos á música.

A nosa feira do libro foi todo un éxito. Grazas ás numerosas e interesantes achegas fomos quen de

colaborar ao mesmo tempo cos nosos compañeiros, mellorando as súas bibliotecas, e coa ONG Norte-Sur. Pero os máis de 200 euros recadados non foron o único beneficio que obtivemos coa feira, os libros restantes van ser cedidos a dous proxectos: a mellora da biblioteca da cárcere de Teixeiro e a creación dunha biblioteca para indixentes en Santiago.

Incluso tivemos tempo para moito máis: concursos literarios,seguimos editando o noso boletín, lemos contra a violencia de xénero, lembramos a a u t o r e s f a l e c i d o s c o m a M i g u e l D e l i b e s , intercambiamos lecturas para o Nadal,..

E o ano que vén máis. Grazas a todos pola vosa colaboración.

A BIBLIOTECA

Biblioteca viva

5

Unha visita con serias

consecuencias

P:¿Como rematou traballando na xenética?R:

anc o

P:¿Gustoulle Ponteceso?

P:¿Por que quedou aquí a traballar?

P:¿Como se decidiu pola Medicina e de que maneira está evolucionando?

máis o laboratorio. Preguntarme o porqu das cousas fixo que levara a miña vida pola Xenética e cada vez gústame máis. Ao principio non se podía facer apenas nada, pero co paso do tempo a Xenética foi avanzando e agora pódense facer moitísimas cousas: a partir da pegada dun dedo pódense dicir miles de cousas. Pero trae moitos problemas éticos: a xente

É todo unha historia moi complicada. Nacín en Santa que inventou a enerxía nuclear non tiña pensado facer Comba, fixen medicina clínica pero non me gustaba bombas...moitas destas investigacións abren demasiado, dicirlle aos pais que un neno ten c r interrogantes éticos.pareceríame moi duro. Gustábame tan pouco que case chego a ser fareiro, pero ao final decidinme pola Xenética. Estudei en Suecia e dediqueille toda a miña Son medio bergantiñán, metade de Santa Comba vida. metade de Bergantiño Vivides no sitio máis bonito

do mundo! Hai unha vistas preciosas e a xente é unha marabilla! Tan boa como a de Santa Comba, aínda

Ao principio era máis difícil facer ciencia aquí que que Santa Comba non sexa tan bonita.fóra, ao longo da miña vida tiven moitas ofertas noutros países para ser xefe de institutos de investigación, pero preferín quedar aquí porque esta terra nosa é moi bonita e non podería vivir noutro lado.

Fixen edicina sen sabelo, para que meus pais estiveran contentos xa que tiven que escoller moi cedo, pero cando empecei a ver enfermos, sobre todo nenos con c . Aínda que tiña moi boas notas,

Ángel Carracedo cos autores da entrevistadecidín que iso non era o meu. Gustábame moito

M

ancro..

é

¡! ¡

¡

chícharos.

Na imaxe da dereita

p o d e d e s v e r o

Unha das conferencias da Semana Cultural resultado da receita

tivo como protagonista a un dos científicos máis en mans de Patricia.

importantes de Galicia que é, ademais, unha

eminencia internacional. Cando unha persoa con ese

nivel de recoñecemento acepta vir a dar unha Na segunda parte contounos o funcionamento

conferencia a un centro pequeno xa é unha alegría, da Unidade de Medicina Xenómica. Neste centro

pero se ademais ten a capacidade de comunicación e traballan xunto cos médicos analizando o ADN dos

os valores humanos de Ángel Carracedo convértese doentes para detectar enfermidades e axudar no seu

nun acontecemento. tratamento. Na terceira parte da súa exposición

falounos da xenética forense e as súas aplicacións.

Nada máis aterrar foi asaltado polos nosos Como axudar á policía a atrapar a un violador, a un

reporteiros con preguntas de gran transcendencia: terrorista,… Por último, rematou cunha quenda de

¿quen vai gañar o derbi Madrid ou Barça? A súa preguntas que seguiría hoxe se non fora pola

resposta, moi galega nun sentido nada pexorativo do intervención do noso director que se apiadou do

termo, achegounos unha valiosísima información: é relator.

do Depor.

Ademais do gran éxito de crítica e público

A continuación iniciou a súa charla. Comezou acadado pola conferencia, Ángel Carracedo foi tan

cunha amena introdución sobre a Xenética, o seu amable de aceptar ser o padriño do primeiro concurso

campo de traballo. Como se dun cociñeiro se tratara, de divulgación científica do IES.

tivo moito éxito unha receita para obter ADN dos

Entrevista a Ángel

Carracedo

6

I P R E M I O D E D I V U L G A C I Ó N CIENTÍFICA ÁNGEL CARRACEDO

protagonista.

Neste curso convocouse por primeira vez un novo premio literario, nesta ocasi n coa ciencia como

O 1º Premio de Divulgación Científica Ángel Carracedo nace coa intención de dar a coñecer os descubrimentos científicos así coma os autores destes avances, dunha forma amena e comprensible para o gran público. Ao mesmo tempo, preténdese pór en valor a lingua galega coma transmisora de coñecemento científico.

A continuación presentámosvos o texto gañador deste ano.

ó

considerado o fundador da Anatomía Comparada e da Georges Cuvier paleontoloxía ao establecer os principios básicos que

fixaran a dependencia dos distintos órganos e ósos dos diferentes animais.Cuvier viviu entre 1769 e 1832 en Francia. Viviu a segunda metade do século XVIII que destaca pola

Cuvier foi o primeiro naturalista en clasificar o revolución industrial o que fixo que Europa despegara reino animal dende o punto de vista estrutural ou economicamente e estenda e afiance a súa influeza morfolóxico que estaba subordinada á súa función. polo mundo. Neste século tamén destaca en 1789 a Tendo en conta os datos proporcionados da Anatomía revolución francesa que produciu un cambio total en Comparada (é a disciplina encargada do estudo das Francia.similitudes e diferenzas na anatomía dos organismos) os animais deberían de ser agrupados en catro plans No referente ás ciencias, a revolución industrial estruturais de organización: vertebrados, moluscos, experimentou un gran avance, nesta época Lavoisier articulados e radiais. Cada un destes definíase por unha funda a química moderna, xorden as primeiras teorías disposición particular dos sistemas esenciais, por científicas sobre o xurdimento de especies... É dicir, que exemplo a do cerebro e do aparato circulatorio.as ciencias avanzan moito en gran medida grazas ao

movemento intelectual (ilustración) que xurdiu nesta Este científico foi moi importante para o época.

desenvolvemento da Paleontoloxía, pois grazas ao seu principio de correlación foi capaz de reconstruír os No primeiro terzo do século XIX prodúcense esqueletos completos de animais fósiles.moitas revolucións burguesas, aparece o imperialismo

(no que os países europeos comezan o chamado P a r t i n d o d a s s ú a s o b s e r v a c i ó n s reparto de África). Cómpre sinalar que en Francia

paleontolóxicas elaborou unha historia da Terra estaba ao mando Napoleón que tentou conquistar o fundamentada no fixismo e no catastrofismo, así máximo posible de terras.concibía a historia xeolóxica como unha historia puntuada pola revolucións ou catástrofes. Nestes Na ciencia realízanse numerosos inventos (por períodos produciríase a extinción das especies ata exemplo a locomotora), moitas teorías e desenvolvese entón existentes e a súa substitución por outras. Estas moito á medicina. En resumo, unha boa etapa para a novas especies procederían doutras rexións do planeta ciencia.que se salvarían da catástrofe. Así Cuvier explicaba os baleiros estratigráficos do rexistro fósil.Cuvier, naturalista francés, naceu o 23 de

agosto de 1769. Tiña que chamarse Jean-Lapold-Desde a perspectiva do catastrofismo, a idade Nicholas-Frederic-Dagobert pero finalmente quedou

da Terra non necesitaba ser excesivamente en Georges porque o seu irmán chamábase así e prolongada. De aí que Cuvier apostara por só 6.000 morrera. Estudou en Alemaña ciencias administrativas, anos de idade, o que o enfrontou a outros científicos xurídicas e económicas. En 1795 traballou en París no que afirmaban que era de millóns de anos.Museo de Historia onde foi nomeado profesor de

Xeoloxía e Anatomía Animal. Chega a ser catedrático e Cuvier decatouse de que as rochas máis antigas responsable do departamento de interior do consello

xeralmente contiñas fósiles de formas de vida máis de estado. En 1817 Cuvier escribiu a obra “ El ramo simple, Cuvier interpretou estas probas no sentido de animal” que serviu para respaldar o sistema de que as formas máis complexas xurdiran das formas clasificación cuvierano do que falaremos máis tarde. máis simples por unha sorte de progresión. Napoleón nomeouno conselleiro de estado.Actualmente consideramos que a Paleontoloxía e a evolución están moi conectadas e sorpréndenos saber Morreu no 1832 vítima do cólera. El é

7

que Cuvier foi un influínte e firme adversario das teorías Bibliografíaevolutivas. A pesar dos seus profundos coñecementos - A l s i n a , J o s é . H i s t o r i a d e l a g e o l o g í a . dos seres vivos actuais e extintos, consideraba que as Montesino/Biblioteca de divulgación temáticaespecies foran creadas por un acto sobrenatural ou divino que unha vez creadas se mantiveron fixas e -Ellenberguer, Frencois. Historia de la geología volumen inmutables. Esta postura coñécese como fixismo e era I de la antigüedad del siglo XVII. M.E.C. LAVORpredominante no pensamento dos naturalistas da época. Lugares na redeCuvier, debido á súa idea do catastrofismo propuxo ao - w w w . g e o c i t i e s . c o m / diluvio universal como causante das extincións paleoweb_chile/biogradias/cuvier.htmperiódicas e que se formaran instantaneamente en todo o mundo. -Www.wikipedia.esEn resumo, Cuvier foi o fundador da Paleontoloxía dos vertebrados, o estudo científico do rexistro fósil dos -Www.biogradia_into/biografia_de_cuvier_george_baranimais con esqueleto interno, e da Anatomía on_de_644Comparada. Foi un experto en Anatomía e Zooloxía, aplicou o seu coñecemento de como os animais -Www.natureduca.com/pers_cuvier_phpestaban construídos ó estudo dos animais fósiles, e era capaz de facer grandes deducións acerca de un animal a -Www.historiasdelaciencia.com/?p=116partir duns poucos fragmentos óseos.

Lucía Blanco Tedín e Cristina Martínez Cotelo 1º Bach B

Segundo premio

Ejnar HertzsprungLugares na rede

Páxina de astronomía que contén artículos actualizados cada pouco tempo: http://www.astrofotos.com.es/http://www.caosyciencia.com/

Curiosidades sobre estrelas e planetas:Http://www.mundocuriososencillo.com/paginastxt/Estrellas%20misteriosas.htmlhttp://usuarios.lycos.es/astro114/CURIOSIDADES.HTM

Diagrama de Hertzsprung:http://www.astrocosmo.cl/b_p-tiempo/b_p-tiempo-02.08.02.htm

Unha canle de youtube con vídeos sobre astronomía:Http://www.youtube.com/user/Vulcano57#p/u/49/gcFfb-I-alY

Amado e César García, 1º de bach B

Segundo premio

Elie MetchnikoffBibliografía

De Kruif, Paul Cazadores de microbios.Salvat 1932

Http://www.historiadelamedicina.org/metchnikoff

.html

Www.wikipedia.org

Lugares na rede

Http://www.youtube.com/watch?v=R_Ur5aYz--4

Http://es.wikipedia.org/wiki/Fagocitosis

Http://www.slideshare.net/legorretar/fagocitos-y-

fagocitosis

Adrián Fraga e Isabel Lema, 1º de bach A

Mención especial do xurado

Antoine Lavoisier

Lugares na rede

Bertín Figueiras e Paula Cousillas, 1º de bach B

scal/1-CDQuimica-

TIC/HistoriaCiencia/lavoisiernacimientoqd.pdf

-www.anfrix.com/2009/07/el-ultimo-dia-de-lavoisier/

-Www.cervantesvirtual.com/servlet/SirveObras/57916

154769579163532279/205985_006.pdf

-www.gobiernodecanarias.org/educacion/3/Usrn/lenti

8

O grupo Chacharachada dirixido pola profesora Bea Fernández, leva tres anos sen representar unha obra. A súa última representación foi “Unha de romanos, me cago en Nápoles e no medallón que a fixo ” Nesta última representación tamén estaba mando a profesora Noemí. Esta obra obtivo unha gran acollida entre os alumnos do IES. Tivo que representarse dúas veces debido ao pouco espazo que hai no salón de actos.

O seguinte ano s quedamos no grupo teatral os mais novos e por máis ou por menos (aínda que ensaiamos durante un ano) non chegamos a representar.

Actualmente non existe grupo teatral a pesar das ganas que a maioría dos antigos compoñentes tiñamos de continuar co grupo.

N e s t e s e n s a i o s a p r e n d e m o s m á i s c a hora, a axudar ao resto dos compañeiros e por suposto simplemente memorizar e recitar os textos, aprendías a a rirte dun mesmo que fin e cabo o máis importante moverte alí enriba, a solucionar os problemas de última que un debe saber.

.ó

ó

á ó é

CHACHARACHADAGrupo teatral do I.E.S Ponteceso

-P: ¿Noelia, botas de menos aquelas tardes de xoves nas que ensaiabamos ao mesmo tempo que nos divertiamos?

P: ¿Como era a relación entre todo grupo?

-P: ¿Como recordas a obra “Unha de romanos”? Como foi aquel momento?

- Como era Bea a hora de dirixir a todos?

aqueles momentos.

· Si, a verdade é que é difícil esquecer os grandes momentos que vivimos naquel salón de actos. · ramos como una gran familia, todas as familias

teñen discusións pero á hora da verdade todos nos apoi bamos e nos axud bamos. E había unha gran confianza, notábase a hora de representar escenas difíciles ou de risa fácil. En definitiva moi boa relación.

· Uff… naquel “camerino” improvisado cunha gran tea s se respiraban nervios, a todo o mundo se lle

Entrevistada e esqueceran os textos, todos nos volviamos violentos e entrevistadora algo inmóbiles,(en especial ti señora M riam… ja ja)

posan para a pero final da obra o único que queriamos era repetir, nosa revistafoi xenial.

Miriam Dourado. 4º ESO B· Era coma unha máis de n s, moi boa profesora e xefa teatral, o mellor era cando non nos parabamos de rir e tiñamos que parar o ensaio, nunca esquecerei

R: R: E

a a

,

R: ó

i ,ó

P: ¿

R: ó

Entrevista a Noelia Martínez Suárez, unha das

nosas actrices

9

Visita a Land Rober

Os alumnos de 1º de Bacharelato fomos ver como se facía o programa da galega Land Rober que se emite na Televisión de Galicia o sábado pola noite e que se grava os xove . O d a 17 de marzo saímos s sete e media do I.E.S. Ponteceso para ir a Santiago, concretamente a Montouto, lugar no que queda o estudo onde se realiza.

Cando chegamos alí tardamos unha hora en todas as súas pertenzas pero o noso presentador entrar debido a problemas técnicos. Antes de entrar o insistíalle continuamente que fora mirar, pero a animador deunos unhas explicacións para cando secretaria aguantou o tirón sen perder os papeis e, ao estiveramos de público, fomos entrando e final, o noso presentador desistiu . colocándonos no noso sito. O escenario era moito máis grande do que aparenta na televisión. O programa consta de varias etapas, a principal é na que unha serie Logo das visitas continuaron cos sketchs, nun de actores fan diferentes sketchs. A continuación deles sacaron ao noso compañeiro Bertín para que veñen personaxes famosos, cando nos fomos estivo alí actuara como casa para un piollo. Como colofón final Camila Bosa actriz galega que actúa na serie viñeron dous mozos que practican loita libre e Matalobos coma narcotraficante colombiana. Tamén fixéronlle unhas cantas chaves a Roberto para estivo Ramón Calderón expresidente do Real Madrid. despedir o programa. Déronnos un bocadillo e Contou as súas experiencias (non moi boas) na voltamos para casa medio durmidos.directiva deste equipo internacional. Roberto, o presentador do programa, chamou s oficinas do Madrid en plan despistado preguntando se podía falar Esta crónica foi perpetrada por Alfonso co presidente Ramón Calderón. A secretaria díxolle que Blanco. 1º Bach CRamón Calderón xa non traballaba alí e que levara

s í á

,

á

Día da pazreferencia a cada unha das situacións representadas na exposición.

Cada 30 de Xaneiro depáranos a todos e cada un En resumo, neste instituto consideramos a paz d e n ó s u n h a n o v a : O d í a d a P a z . como un obxectivo e intentamos loitar para acadalo.O termo paz, do latín pax,-pacis”, enténdese pola ausencia de conflitos. Sen xustiza, non hai paz!

Isto é o que procuramos acadar todos, xa que un

mundo sen paz é un mundo sen ledicia, e un mundo sen Susana Varela e Uxía Varela Bermúdez. 1º Bach. Cledicia quédase en nada.

Este ano no IES Ponteceso, como cada ano, celébrase dun xeito peculiar este día, no que queda reflectido o interese por facer unha mestura de cousas boas e malas que nos leven a cambiar todo o negativo.

Comezamos por un proxecto "Un mundo en branco e negro", xa feito noutras ocasións, que consistía na representación de dúas situacións opostas referidas a c o n f l i t o s e p r o b l e m a s a c t u a i s .

Con motivo desta humilde celebración, fixemos unha pequena reunión na biblioteca do centro, na que, varios alumnos e profesores ofreceron o seu interese Aquí tendes algúns dos libros dos que eliximos textos pola actividade lendo pequenos relatos que facían para a nosa publicación Un mundo en branco e negro

“

10

onde se entregaron flores e se botaron ao aire dúas fermosas pombas para recordar o día do nacemento do noso escritor. Logo partimos cara a fundación. Alí, rapazas do centro ofrecéronse a tocar unhas pezas musicais para harmonizar o recitado de poemas que os

Neste curso 2009-2010, os alumnos de 1º de seus compañeiros levarían a cabo.Bacharelato realizaron varias actividades. Destas todas cabe destacar o “Roteiro Pondaliano”. O segundo día do Roteiro, fíxose unha dura

camiñada dende o alto do Monte Branco ata a pequena Nesta actividade, levada a cabo polo centro IES fundación do Couto. No alto do Monte Branco, onde as

de Ponteceso e grazas ao Departamento de vistas dos alumnos atoparon a completa fermosura da Normalización Lingüística, os alumnos puideron facer nosa terra, volveuse a recitar algún poema de Pondal. unha ruta na que se recitaron poemas do famoso Logo, percorremos un longo sendeiro polo monte que escritor galego nacido na vila de Ponteceso e xunto con nos levaría ata a fundación do Couto.iso, tamén, foron coñecendo algo máis do que foi a vida do poeta. Por último, hai que destacar a presenza do

escritor Séchu Sende neste derradeiro día da A actividade realizouse en dous días. O actividade, quen veu agarimosamente pórlle fin a este

primeiro día, en honra ao Bardo, interpretouse o himno Roteiro en honra ao famoso Bardo. galego fronte ao monolito de Pondal, que foi seguido dun entretido camiño no que cabe destacar a visita que Esta gran actividade foi guiada por Luís Giadás, se realizou á súa casa e o camiño que se seguiu ata profesor de Historia no IES, a quen debemos felicitar chegar á aldea do Couto onde se ergue unha fundación polas grandes explicacións que fixeron que en conmemoración do escritor. Antes de visitar a coñeceramos máis, non só sobre Pondal, senón tamén fundación fixemos unha breve parada na igrexa de sobre o que foi e é a nosa cultura.Santiso de Cospindo, onde o profesor de relixión e sacerdote da parroquia nos amosou o certificado de bautismo que confirmaba que o poeta foi bautizado Aimara Rellán. 1ºBach. Cnesta igrexa. Despois, ao saír da igrexa fíxose un acto

Roteiros Pondalianos

Presentaci n dos roteiros ante

profesores da comarca

ó

11

A palabra que máis me gusta é familia, xa que para min é o máis importante que teño. A continuación, escollo a palabra irmán, que xa sei que se inclúe na familia, pero meu irmán Adrián merece ser nomeado neste texto. Tamén me gusta a palabra amizade, posto que, para min, as amigas tamén forman parte da familia. Corme é outra das que non podían faltar aquí, porque é o lugar onde nacín e onde aprendín a andar, falar... Por último, quero nomear o que me gusta facer e que practico dende moi pequeniña: patinar, o que máis me divirte e co que máis disfruto.

As cinco palabras son: familia, galega, neve, Samantha e Iván. A primeira é familia porque para min é moi importante e, como a maior parte dela vive noutros países, bótoa de menos. A segunda é galega, xa que me identifico como tal. Aínda que nacín en Suíza, levo once anos vivindo en Galicia e son completamente galega. De terceira, escollín neve, simplemente porque a teño nalgúns dos leves recordos de onde nacín. E pasábao moi ben xogando con ela. Logo vén Samantha, que é a miña mellor amiga e considéroa unha irmá. E, por último, Iván, unha persoa moi importante para min e moi bo rapaz.

De cinco palabras, a primeira, como non, é Galiza. Non só por vivir nela senón pola admiración ás persoas que a habitan e están sometidas a unha continua loita por querer ser tratados iguais, algo que dito así parece tan común. Os miles de galegos e galegas teñen que estar sempre na defensa de algo que case sempre foi seu: o galego. Admiro os habitantes da Galiza por ser capaces de conserva-la súa lingua a pesar dos continuos ataques.Os galegos endexamais permitirán que lles quiten o dereito de expresarse na súa lingua. Endexamais, palabra que no dicionario tan só aparece co significado de xamais, en ningún tempo, en ningunha ocasión. Outra maneira que teñen de dicir que nunca lles quitarán o que é seu.Outros atrévense a dicir que quizais; expresan con esa dúbida inseguridade de que o galego non estea nos seus futuros. Din que quizais se crucen entre saloucos cos gañadores desta loita, dos que a queren facer desaparecer. Din que entre laios, choros e saloucos non se poderán expresar en galego. Pero galegos son eles e somos nós. Loitemos por non acabar sendo coma a letra hache, que aí está pero que non se adoita escoitar. Nós ímonos facer oír: non conseguirán facernos calar. Hoxe, mañá e sempre en galego.

Queremos facer historia, provocar emocións e falamos de que o tempo pasa moi rápido, de que vivimos no mundo por vivir; pois iso non é verdade, porque todos nós somos os protagonistas de que este mundo utilice o galego, de que o noso idioma non se extinga, e eu de que as miñas cinco palabras favoritas non desaparezan: facer, historia, vivir, tempo e nós. Estas cinco son algunhas das miles de palabras que existen no galego que nos fan estar aquí hoxe en día, na nosa terra, en Galicia.

EU EN CINCO PALABRAS. ¿RECOÑÉCESME?Intenta relacionar as descricións coas fotografías

12

Se tivera que escoller cinco palabras do dicionario, a primeira sería felicidade. É un substantivo que expresa un estado bo, un estado de ledicia. A segunda, amizade. É unha palabra que derruba barreiras. Xunto a estas, a terceira sería verdade. A verdade sempre por diante, pase o que pase. Ás veces, esa felicidade, por exemplo de estar cunha persoa á que queres, pode converterse en amor. Ese latexar do teu corazón cando tes esa persoa diante. ¿Que hai mellor que un beixo para demostrar o cariño que lle tes a esa persoa?

Quedo coa palabra cariño, porque non imaxino vivir sen o cariño de ninguén, sen un bico ou un abrazo. Logo, elixo esperanza porque é o que me axuda a non dar todo por perdido. Tamén recordos, porque segundo pasa a vida, o único que queda son os recordos, bos ou malos. Despois Lucía, porque é a miña mellor amiga dende sempre e, aínda que está moi lonxe, ségueo sendo. Amor escólloa porque é o que me fai feliz.

Se tivese que escoller as cinco palabras que describisen algo a miña vida sería, en primeiro lugar, familia, xa que a cousa máis valiosa que teño e son os que me dan alegría, xunto cos meus amigos. Outra sería Suíza, que foi onde nacín e vivín dez anos. Foi a que máis me marcou, xa que alá tiña todos os meus amigos, os costumes... De feito, paseino moi mal cando souben que ía vir aquí definitivamente. Xusto a seguir, claramente vén España, que é o despois da miña vida. Cambiando de terzo e referíndome á miña forma de ser, aparece a palabra gañar: a min nunca me gustou perder a nada, e cada vez que xogo a algo só teño esta palabra na cabeza. Por último, escollo a palabra recreo, pois, coma case todos os rapaces, durante as clases estou desexando que chegue.

Se me dixesen que das palabras dun dicionario escollese cinco e fixese unha descrición ou expresase algo relacionado coa miña vida, sería imprescindible que escollese a palabra deporte, porque o practico todos os días, xa sexa ao merendar ou ao anoitecer. En segundo lugar, tería que elixir coche, e describir todo o que fai por nós: primeiro transportarnos a todos os sitios; durante o ano é case imprescindible. En terceiro lugar, tería que escoller estadio, porque para os afeccionados ao fútbol ir ver o seu equipo ao seu estadio é algo especial cada domingo. As dúas últimas palabras serían ollo e rato, porque o ollo é o único sentido capaz de detectar o rato que se atopa en moitas casas e que tanto medo pon a algunhas persoas.

Se teño que escoller cinco palabras, comezo por animais, xa que son os mellores amigos das persoas. Se un día estás mal ou aburrido, alí tes a túa mascota ou a un animal calquera para animarte. A segunda palabra é bufo, porque é un animal moi peculiar só polo feito de durmir de día e estar esperto de noite. A terceira é a foca. Pode facer todo tipo de xogos coma os humanos, como por exemplo co balón. A cuarta é tourón, do que me asombra a maneira de defenderse: cando está en perigo ou se sente mal, mete un cheiro estraño. E a última é xigante. Esta é unha das miñas palabras favoritas porque a persoa máis importante chámoa así. É importante porque, se teño algún problema, aí esta el para axudarme.

é

13

Londras e arroaces

volve con forza“Díxose pero non se escoitou. Escoitouse pero

non se entendeu. Entendeuse, pero non se

aceptou. Aceptouse, pero non se levou á

práctica. Levouse á práctica, pero ¿por canto

tempo?” Konrad Lorenz

Despois dun período longo de letargo volve

Londras e Arroaces para mergullarse na natureza e na

ciencia. Protéxese o que se coñece, e a nosa agrupación

ecoloxista recupera as súas actividades convencida

deste máxima e disposta a colaborar en dar a coñecer o

noso contorno para, desa forma, favorecer a súa Comentaremos noticias e levamos un ano moi cargado

conservación. delas: terremotos terribles, volcáns que provocan

problemas (os pobres xogadores do Barcelona tiveron

A primeira das actividades que realizamos no que viaxar en autobús),… Noutro dos apartados fixos

retorno foi a publicación dunha pequena revista na que da nosa publicación presentaranos a algún dos grandes

queremos ir, pouco a pouco, dando a coñecer os autores da ciencia. Pero iso non é todo, teremos espazo

organismos da nosa comarca a partir dos espazos do para libros, información sobre carreiras universitarias

centro. ou ciclos formativos,… A estas alturas supoño que

estades facéndovos unha pregunta: ¿quen vai facer

todo isto? Pois nós, alumnos, profesores e persoal non

docente. Esta revista non será posible sen a vosa

colaboración, ninguén coñece os recunchos da

comarca coma nós.

No mes de xuño recuperamos o noso costume

de facer arte do lixo. Este ano tocoulle ás botellas de

plástico sufrir a nosa imaxinación.

O ano que vén máis

Actividades organizadas

por Londras e ArroacesVisita aos Ancares e ao Caurel

Esculturas con lixo

Itinerarios pola Costa da Morte

Mellora dos espazos verdes do intituto, fabricación de caixas niño, estudo das aves do contorno

14

Revista Londras e Arroaces

X Semana Cultural profesional.

A Semana Cultural supón abrir un pouco as

aulas e deixar entrar algunhas propostas moi

interesantes que completan o día a día das clases. O xornalista Ernesto Sánchez Pombo falounos

Moita xente participou este ano: a través da imaxe do papel da prensa. Todos eles

Luis Giadás coas “Centinelas de pedra”,unha achegáronse ao instituto atendendo a nosa chamada

aproximación ó coñecemento do noso contorno dunha maneira totalmente desinteresada e cada un

centrado nas rochas senlleiras do litoral da Costa da ofreceunos unha marabillosa charla.

Morte. Pero sen dúbida, a estrela deste ano foi o

investigador ÁNGEL CARRACEDO: a súa forma de

O escritor Séchu Sende e as súas reflexións falar, a súa voz suave, a súa paixón, namorou a un

sobre o Galego. público que se mostrou entregado e que participou no

encontro moi activamente, deixando ao profesorado

O gran Gayoso enlazou moi ben co público que alí estaba orgulloso e abraiado.

contando anécdotas da RTVG e da súa propia carreira Grazas a todos eles.

MARTES MÉRCORES XOVES VENRES

A Semana Cultural en

imaxes

A Semana

Cultural na

prensa

15

O IES Ponteceso cumpre 25 anos

O 17 de outubro de 2009, despois de moitos preparativos e moitas expectativas, celebramos no noso instituto o 25º aniversario do centro.

O día, por sorte, non se puido escoller mellor: un sol amable e unha temperatura moi axeitada para a celebración.

Tratábase de recordar, por iso os que tiñan bos Ex-alumnos e alumnas, ex-profesores e recordos, que eran moitos, non o quixeron perder.

profesoras, traballadores do instituto, profesorado e Comeuse, bebeuse e cantouse, coma en todas as alumnado actual... en total uns catrocentos. festas; pero, o máis importante: conviviuse.

Convivimos profes e alumnos, actuais e anteriores, e ¡Que ben o pasamos!¿cando se repite?. entre todos recordamos vellas anécdotas, antigas

Podíase facer cada cinco anos ¿non si?;eran os historias, porque diso se trataba, de facer historia a comentarios que se escoitaban nas semanas través das pequenas historias...de darlle ao Centro a seguintes. Realmente, creo que estivo ben. Foron homenaxe que merecía despois de formar tantas moitos os ex-alumnos e ex-alumnas que se volveron xeracións.ver despois de tanto tempo. Moitos deles subiron ás aulas e escribiron no encerado: "Aquí estiven eu no ano O Centro, de ter vida, (eu sempre pensei que a 1993", outros recordaron vellos tempos e non tiña) estaría moi contento de ternos alí a todos; xa que escribiron nada, pero levaron un anaco desta vivencia nese día todos estabamos no Centro e o Centro estaba xa pasada. Para algúns uns anos máis cercanos, para en todos nós.outros un pouco máis afastados, pero para case todos Carlos Calveteos MELLORES ANOS DA SÚA VIDA.

P: Cales son para ti as vantaxes e inconvenientes de deixar de exercer a túa profesión?

P: Dende un primeiro momento estabas segura de que P: Tes ganas de retirarte ou preferías seguir querías dedicarte a esta profesión? traballando?

P: Ao longo de toda a túa traxectoria profesional seguro que che sucederon moitas anécdotas, poderías contarnos algunha?

P: Canto tempo levas traballando aquí? Traballaches nalgún outro centro?

: Nos anos que levas exercendo esta profesión, cres que cambiou moito o ensino?

¿

R:

¿ ¿

R: R: ¿

P: ¿R: R:

¿ ¿

R:

P ¿

R: P: ¿

R:

Pois a vantaxe que agora teño máis tempo libre para poder facer outras cousas . Os inconvenientes son non poder conversar máis a miúdo cos meus compañeiros e compañeiras de traballo

Non. Eu sempre quixen ser psicóloga pero sen Retírome voluntariamente.darme conta funme introducindo neste mundo e acabei sendo profesora.

Sensacional. Para min foi unha experiencia moi Moitísimas pero neste intre non se me acorda agradable estar traballando aquí. ningunha.

Paula Ameijenda e Andrea Recarey Levo aquí uns 14 ou 15 anos e anteriormente estiven

traballando na empresa privada.

Pois penso que si e para ben.

Para min que ensinarlle a un neno pequeno moi difícil pola contra os adolescentes xa parten dunha base e dunha maior aprendizaxe polo que lle resulta máis fácil comprender as cousas.

é

.

Como definirías o teu paso polo noso instituto?

Na túa opinión,cres que é máis fácil ensinarlle aos nenos pequenos ou os adolescentes?

é,

s

Entrevista a Carmen

Caamaño

16

O día 9 de marzo de 2010 os alumnos 1º e 2º de Bacharelato e de 3º da ESO das materias de Latín, Grego e Cultura Clásica , tivemos unha saída a Lugo. Primeiro fomos ver unha obra de teatro , "As Asembleístas" de Aristófanes na que Praxágora e outras mulleres de Atenas foron a unha asemblea só de homes. Cando rematou a obra moitos dos espectadores foron sacar unha foto e falar cos actores. Nós por non ser menos ca eles sacamos unha foto con Práxagora e outro actor.

Na cidade de Lugo, e dentro dos seus límites puidemos admirar a muralla romana mellor conservada de toda a Península Ibérica. Data de entre Tamén nos explicou que había varios tipos de os anos 260 e 310, mide 10 metros de alto e uns 6 de pedras que se utilizaban con varias finalidades: para ancho, tendo unha lonxitude de 2117 metros en total. marcar unha distancia cunha pedra que medía os

tramos por millas, había pedras fúnebres que Despois de comer e andar por dentro das indicaban os anos, quen morrera, o nome e os apelidos,

muralllas, fomos ó Museo Provincial de Lugo onde un ou outras que nomeaban actos importantes. guía nos explicou as transformacións das culturas, por exemplo o cambio das moedas, a forma de vestir e Saímos do museo sobre as seis da tarde e a incluso a forma de comer e a decoración ou tamén partir de aquí o camiño cara a Ponteceso.como lavaban os dentes os indíxenas etc,. 3º da ESO C

Visita a Lugo

1 º C o n c u r s o

I n t e r n a c i o n a l d e

Esculturas en Area na

praia de Valarés voluntarios do IES de Ponteceso, o resto dos asistentes puideron coñecer algunhas das aves máis interesantes

O pasado día 31 de maio a nosa comarca foi, do esteiro do Anllóns. A charla contou coa colaboración por un día, o centro de atención para todos os das siluetas de aves que realizaron alumnos e afeccionados ao marabilloso mundo da escultura en profesores do centro en anos anteriores e foi acollida area. Máis de trescentos rapaces de primeiro da ESO, moi calorosamente polo público asistente.procedentes de Laxe, Ponteceso, Baio, Santa Comba, Carballo e As pontes, competiron por lograr o afamado Ás catro da tarde comezamos unha calorosa galardón de mellor escultor en area. A temática ruta a pé ata O Couto para que os nosos invitados proposta pola organización, a Natureza, permitiu o tiveran a oportunidade de observar o impresionante desenvolvemento de magníficas obras entre as que conxunto que forman o esteiro do Anllóns xunto coa destacaron dúas. Segundo o xurado formado por Ría de Corme. O calor dificultaba a ruta pero tivemos a representantes de todos os institutos participantes, e sorte de contar cunha orquestra que nos amenizaba o grandes expertos no tema, a serea de Ponteceso e o percorrido cunha fermosa canción que contaba cun lagarto de Baio foron as mellores esculturas polo que retrouso moi pegadizo: ¿cando nos bañamos?, ¿cando os seus creadores foron magníficamente premiados. nos bañamos?, ¿cando nos bañamos?,…Unha vez completada a actividade escultórica, e tras duras negociacións, os artistas tomaron un baño antes A xornada rematou apaciblemente cunha de realizar a merecida pausa para comer. agradable carreira para non perder os autobuses da

tarde e coa sensación de ser partícipes dun gran Despois de comer as aves foron as acontecemento.

protagonistas. Grazas ao traballo dun grupo de

17

anos de vida nunha tradición entre os mozos creadores e I I I C E R T A M E D E poetas de Ponteceso a súa área de influenza, resultaron

CREACIÓN LITERARIA gañadoras nas categorías convocadas de minirrelato,

poesía e relato curto, as alumnas Susana Varela Castro, DO IES DE PONTECESOSalomé Varela Gerpe e Mariña Abella Otero,

Con amplísima participación, que certifica a respectivamente, e curiosamente, as tres integrantes do validez e a forte raizame que este certame está a grupo de 1º Bac C. Noraboa ás tres!conseguir no noso centro, converténdose xa neste tres

TEXTO PREMIADO NA CATEGORÍA DE MINIRRELATO

MALAGOIRO

- “Se fuches ti quen puxo este meigallo na nosa

leira, permita Deus que che veña o mal que nos

botaches. E se non fuches ti, que os Santos e o

Sacramento me perdoen” dixo o meu avó cando eu era

algo máis cativa.

Non é normal falar só, nin coller tres grans de

millo da leira e gardalos logo no peto… Desde ese día,

souben que estaba algo tolo, aínda que miña curmá

Xulia dime que son cousas doutros tempos…

Susana Varela Castro (1º Bac C)

TEXTO PREMIADO NA CATEGORÍA DE POESÍA

HOXE EN DÍA…

Hoxe en día esperto recordando a mirada daqueles ollos

que parecían saber quen era por dentro, aquel ollar que conseguía

traducir o meu mundo, que o cambiaba todo nun segundo.

Hoxe en día vivo lembrando aquelas palabras estendidas

alén da liña do horizonte, aquelas que me daban a vida

e o calor nas frías noites lembrando os momentos xunto

a ela, como un mapa indómito que dirixía os meus pasos

cara a felicidade. Síntome cansa, triste e esvaecida, escrava

do que dirán e por elo vencida, recordando momentos agora

resumidos na certeza de que, non voltarei ser feliz sen ela.

Salomé Varela Gerpe (1º Bac C)

18

non se espere ciencia ficción, aventuras ou futurismo, TEXTO PREMIADO NA CATEGORÍA pois teño moito que envexarlles á Fundación de Asimov e DE RELATO CURTOao Submariño de Verne, mais por tentalo non vai a

quedar, pois como dixo Machado “se hace camino al PALABRAS

andar… golpe a golpe, verso a verso”. “Un soneto me manda hacer Violante, y en mi

A miña historia comeza aquel día, na escola nova vida me he visto en tal aprieto…” Iso era o que dicía Lope

que lle chamabamos, por mor do derrubamento da ao escribir un soneto en, contan, un minuto. Carallo pa

anterior, cando un home alto, vello e traxado entrou pola Lope! Eu levo aquí un bo cacho intentando escribir algo,

porta da aula asubiando unha melodía para min calquera cousa que me veña en mente e que vaia

descoñecida. Cada vez que o penso, aínda me parece amosando pouco a pouco a forma dun conto ou dun

lembrar o cheiro a mobles novos e recén pintados que me poema… e se me apuras, ata me valía un debuxo, aínda

tiña completamente abraiada, pois era o meu primeiro que iso sería bastante improbable, pois a miña habilidade

día de escola, que con dezaoito anos, axiña se di! Que en canto ás artes se refire é, canto menos, dubidosa… E

ledicia o día que meu pai me dixera o de comezar na aínda por riba, o único ao que fun capaz de chegar foi

escola, eu sempre fora unha nena con moitas ganas de unha inútil morea de temas e argumentos tan

aprender cousas novas, e iso que na casa pouco me estereotipados e desgastados que ata se me evaporan as

ensinaban… Pero estoume desviando do tema! O señor ganas de escribir. Eu nunca fun supersticiosa, mais

entrou pola porta co seu asubío, o cal sería despois tan comezo a pensar que iso das misas vai ser verdade.

característico del, e presentouse como Don Xosé, Sempre que tento escribir pásame o mesmo: o branco ou

profesor de lingua e literatura castelá, pero exercendo o negro, o baleiro en a Nada. Dende que comecei esta

como mestre na escola na materia de Historia da terapia para esquecerme de todo, finalmente entendín o

Literatura Universal, pois poucos entendían tanto como que Michael Ende quería que entenderamos cando falaba

el do tema. Todos os alumnos queremos pensar que un da Nada da que Atreyu fuxía. Era a falta de inspiración, o

profesor nos garda un agarimo especial por calquera medo a toparse cunha folla en branco e non ser quen de

motivo, pero desta vez podo asegurar que ese profesor e enchela de palabras. E ao mellor, cando vou tan

mais eu tiñámonos un cariño mutuo moi forte. Como tranquilamente pola rúa sen pensar en nada, venme unha

falaba! Asemellaba un neno relatándonos historias e máis idea magnífica á cabeza, unha trama completa con

historias sobre os autores e libros máis coñecidos do personaxes, espazo, tempo e, se me apuras, até o

mundo…, e facíanos soñar, que era o máis importante. número de páxinas. O malo é que despois non me lembro.

Soñar con que todas as linguas eran comprensibles para E agora, cero. Sempre tiven ese problema, dende

quen amase a literatura, para quen soubese meterse na pequena fun unha rapaza moi pouco espontánea.

pel de calquera personaxe e mergullarse nunha Necesitaba telo todo planificado, co meu horario e coas

Barcelona dos anos vinte ou nunha viaxe cara o centro da miñas alarmas. Cando tes aspiracións a ser matemática,

Terra. Con sesenta e pico anos, este home foi unha das enxeñeira ou arquitecta, a orde e o metodismo son moi

persoas máis vivas que puiden coñecer, a pesares da súa útiles. Cando queres ser unha escritora, iso da falta de

enfermidade. Como boto de menos as lecturas en alto, o espontaneidade ven sendo un problema. Pero don Xosé

son das páxinas ao pasar e o murmurio da clase, e como adoitaba dicir que me pode vir ben isto de deixar por

boto de menos o arrecendo a libro vello cada vez que me escrito o que me rolda pola cabeza para aclarar as miñas

deixaba un dos seus exemplares. Pouco tardou en ideas, e sei de boa man que don Xosé sempre sabía do que

mandarme facer resumos sobre as historias que, xa non falaba, que el era un home moi culto, falaba latín e todo.

lía, senón que devoraba. Foi no terceiro ou cuarto destes Foi o que me ensinou o que nesta vida merece a pena, foi o

escritos cando me mandou chamar á súa casa. Díxome que me amosou a literatura. Dende que o coñezo

que eu tiña un talento natural, un don o cal necesitaba ser aprendín que un libro non se le, un libro vívese e séntese e

explotado e pulido… A dicir verdade, eu amaba escribir e méteseche dentro coma se dunha melodía se tratara,

contar o meu punto de vista sobre as historias unha destas que se che acordan segundo o estado de

acontecidas nas grandes novelas, mais non vía en min ánimo, e das que nunca te esqueces por moitas outras

unha futura escritora ou poetisa. Recordo tamén a ilusión que escoites. Era o meu profesor de Literatura Universal,

cando pronunciou as súas palabras, as cales penso que aínda que para min significara moito máis que un simple

podo citar textualmente:docente calquera. Grazas a el, ou por culpa del, segundo a

-“Acórdaste de Kakfa, Catuxiña? Lémbraste da evolución vontade do destino, voume a embarcar nesta aventura

do escaravello cara unha persoa madura? Por iso imos que supón o escribir, que xa que de vivo pouco caso lle

facer nós coas túas mans, ímoslles ensinar a falar con fixen, haberá que honrar a súa memoria de morto! Con

soltura, graza e, sobre todo, liberdade. Nunca deixes de isto, non pretendo emular e/ou imitar a ninguén (pobre

escribir o que pensas e sentes dentro de ti, xamais de min), pois o debuxo que trazan os escritores coas súas

esquezas. E escribe, bonita, escribe, que se todos palabras non ten nada que ver coa raia mal feita que eu

escribiran coma ti, ben mellor que nos iría!”.vou esbozar… Tamén sobra dicir que calquera que lea isto

19

Nunca moito caso lle fixen, aínda non sei moi

ben por que, mais agora que non está aquí para

amosarme os libros, que son o reflexo do mundo, e para

aconsellarme, e para ensinarme, sei que isto é o mellor

que podo facer. Xa dixo Bécquer nas súas rimas que

nacemos cun lóstrego, e cando morremos aínda non

cesou de alumear…, mais a súa luz era tan forte que ata

morto nos segue amosando o camiño a todos.

Vai por vostede, Don Xosé.

Mariña Abella Otero (1º Bac C)

a sempre sorprendente retranca do pai da patria;III PREMIO DE POESÍA a dor do que non se dobregou en longas e duras noites;

a férrea ferocidade de Ferrín…EDUARDO PONDAL Por todo isto,2010e porque alentan que con maxestuosidade me rebele,

porque me aterran,Un ano máis, e xa van tres, v nse de celebrar unha porque ousan concienciarme desta interminábel batalla,nova edición do Premio de Poesía “Eduardo Pondal” para porque me sorprenden, porque me doen,alumnado de secundaria da Comarca de Bergantiños, porque me feren coma os teus ardentes aloumiños;convocado e organizado polo Equipo de Normalización e

Dinamización Lingüística e o Equipo Directivo do IES de e por todo isto, amor,Ponteceso.xamais esquecerei as loitas de versos

e bágoas derramadasNeste ano, mentres a categoría de poemas que ás innegábeis raíces aflixenescritos por alumnos da ESO quedou deserta, o premio da e mancan mordazmente;categoría de Bacharelato recaeu en Laura Castro

Lorenzo, alumna de 1º de Bacharelato do IES Parga e por todo isto,Pondal, que se presentou baixo o pseudónimo de “A e porque as túas mans me percorrenbelicosa”, e que xa coñece o que é o éxito neste certame, desafiantes coma lobos…pois foi a gañadora do ano pasado na categoría da ESO. O

premio co que se recoñece a valía da súa creación consiste Na túa compaña de mel,en 150 € e un lote de libros. O poema gañador queda aferrada aos beizos que mancan sen querelo;reproducido a continuación. por todo o que berrei nestas verbas,

seguirei inzando fortemente a bandeira sen corPOEMA PREMIADO NA CATEGORÍA que proclama a liberdade de todo corazón oprimido.DE ALUMNOS DE BACHARELATO

E con rabia,BELICOSAMENTE, SEMPRE TÚAreclamo a libertade pró meu pobo

e reclamo a libertade pró meu pobo.Deixareime mergullar entre os teus bicos, arredareime da verdade nun ataque de fetichismo,

Laura Castro Lorenzo sucumbirei ante a túa nostalxia de neno tolo,

evadirei a alma de todo o que a encadea;

mais,

xamais:

non,

non esquecerei

a rebelde bravura do noso bardo,

que verdecente palpita;

a sutil sombra de Rosalía,

sombra que ao pobo aínda asombra, aterradora;

a ousada denuncia dun sagaz sainete;

é

20

CRÓNICA DA VIAXE DE

ESTUDOS (4º E.S.O.)Este ano, os alumnos de cuarto da E.S.O.

realizamos a viaxe de fin de estudos con destino

Cataluña. Os catro primeiros días estivemos instalados

no hotel Caribe****, o cal tiña a vantaxe de estar

dentro do parque temático “Port Aventura”. Neste

hotel contabamos con piscina, ximnasio, sala de

ordenadores, campo de voleibol, cancha de

baloncesto, etc. Pero sen dúbida o mellor foi a comida,

xa que tiñamos bufé libre.

Cada mañá visitabamos un lugar de carácter

cultural como o Museo Nacional Arqueolóxico de

Tarragona (MNAT), Reus, Tarragona…

Todas as tardes xantabamos dentro do parque

temático e despois as profesoras que nos acompañaban

deixábannos gozar das diferentes atraccións,

espectáculos, tendas…

María Corbelle, Lucía Doldán, Samantha Mª Figueiras e Diana Estramil.

Pola noite tiñamos a opción de saír por Salou

ou Barcelona ou ben prolongar as conversas, os risos,

..., nas habitacións do hotel

O s d í a s r e s t a n t e s

aloxámonos no hotel HCC

Taber*** que se situaba xusto

no centro de Barcelona, o que

nos facilitaba a mobilidade por

esta gran cidade. Este era un

hotel moi elegante e ao rematar

a nosa estancia nel, os/as

recepcionistas felicitáronnos

p o l o n o s o m a r a b i l l o s o

comportamento.

En Barcelona tivemos a oportunidade de ver o Camp Nou,

que nos pareceu sorprendente, Park Güell, no que tiñamos

tempo libre para sacar fotos e gozar de vistas, Montjuïc

(aínda que non poidemos gozar da famosa fonte das luces), a

Sagrada Familia, que só a vimos dende fóra pero de todos os

xeitos era impresionante. Ademais ese día un guía estivo a

explicarnos todos os monumentos e obras que se estaban a

realizar nas zonas máis coñecidas de Barcelona. Ese mesmo

día, pola noite, asistimos á representación do musical “Hoy

no me puedo levantar”, que foi unha cousa diferente a todo o

que fixemos pero que nos gustou a todos/as e mesmo a

alguén lle fixo soltar algunha bágoa. Tamén fomos ao Mare

Magnum, onde comemos e puidemos ir de compras e ata

descansar nun xardín que había preto.

De todas as saídas nocturnas, sen dúbida, a mellor

foi cando o Barça gañou un partido de fútbol e unha marea de

persoas se lanzou á rúa para festexar a vitoria, entre os cales

estabamos nós.

Foi unha gran experiencia que ninguén de nós

esquecerá. Da man de tres profesoras que souberon

atendernos en todo momento. Houbo risas e choros, moito

baile e canto e con isto conseguimos que a xente que nos

rodeaba se unise á nosa constante troula.

21

Seis anos no Instituto Non esqueceremos a aqueles profesores que “tanto odiamos”, como tampouco a aqueles que nos fan tanta graza e ata inspiran cancións da nosa propia colleita e, por suposto, non deixaremos de lembrar a

A bolboreta voa. Dous máis dous son catro. Os aqueles que por razóns de saúde tiveron que deixar de paxaros son aves. As plantas realizan a fotosíntese. A ensinarnos... Xelucho: es un gran profesor e unha enerxía non se crea nin se destrúe, só se transforma... entrañable persoa. A túa ética non nos deixou

indiferentes. Dende pequenos o noso camiño é toda unha

aprendizaxe. Aprendemos a sorrir, a xogar, a falar, imos Tivemos a sorte de contar con profesores cuxa á escola... E a partir de aí, a nosa aprendizaxe xa non f o n t e d e s a b e d o r í a é i n f i n i t a , p r o f e s o r e s depende só dos nosos pais, senón tamén dos nosos comprometidos coa sociedade e profesores que che mestres e profesores, do centro no que esteamos, das axudan a tomar decisións, nos que confías súas condicións e ideoloxía. A nosa vida xira en torno á verdadeiramente.escola onde pasamos a maior parte do noso tempo, dende a gardería ata a universidade, pasando pola nosa Tivemos a sorte de estar nun centro no que non infancia e adolescencia, onde coñecemos os nosos hai tempo para aburrirse coas numerosas actividades, amigos, onde establecemos fortes relacións de concursos e xogos que se organizan. As árbores que afectividade e, por suposto, tamén onde nos formamos todos plantamos nalgunha Semana Cultural, os libros como persoas. Por todo isto, a calidade do centro no que pasaron polas nosas man na “cadea humana” para que nos formemos non parece de pouca importancia. o gran cambio de biblioteca, os numerosos roteiros, as

quedadas para observar estrelas, as xuntanzas de Este ano, nós, os alumnos de 2º de bacharelato, recollida de lixo polo Anllóns, as fotos que sacamos

deixamos este centro para adentrarnos na busca do todos os anos para o Día da paz, os mercadillos de noso futuro; algúns seguirán estudando para ser o que libros, roupa, etc., para recadar cartos para ONGs, sempre quixeron ser, outros simplemente estudarán tamén fomos partícipes vendendo todos os anos algo que lles guste, outros poñeranse a traballar, produtos do Comercio Xusto, os concertos dados no outros... O noso futuro é incerto. Pero o que si temos colexio polos nosos propios compañeiros... todos en común é a pegada deste instituto. Creo que falo pola maior parte dos meus compañeiros cando Parámonos a pensar a infinande de cousas que digo que, en certo modo, a nosa maneira de ver o nos sucederon neste centro e non podemos deixar de mundo cambiou cando nos topamos con algún dos emocionarnos.nosos profesores.

Só me queda dicir... Elena, si, entendemos o Direi, dende a miña experiencia persoal, que foi concepto, que coas veces que o repite Carme algo

ao chegar a 3º ESO cando me abriron os ollos a unha tiñamos que aprender ¿non? A pesar de que Carracedo realidade que, aínda que cría saber, non coñecía. Unha diga que non,”que ni flores ni colores”. Pero xa está realidade moi distinta á nosa, unha realidade que non é todo nos apuntamentos,¿non Susana? Non copiar! agradable saber, pero que ás veces é necesario coñecer. Susana tranquilízanos nos momentos nos que peor Comezamos a darnos conta do afortunados que estamos. Imos xunto dela e xa todo cambia... Para ter eramos por ter nacido neste país e por poder recibir que copiar xa temos as clases de historia. Giadás unha educación e neste centro. Creo que foi nese necesitaría un encerado máis grande, unha fonte así de momento cando empezamos a ser todos un pouco máis sabedoría non nos quere deixar nada no tinteiro. solidarios e consecuentes coas nosas accións.

Grazas Emilio, porque non creo que haxa moitos Levamos con nós unha gran base de profesores de castelán que loiten coma ti polo galego.

aprendizaxe, pero non só de matemáticas, literatura ou Agradeceracho Emma, esperta da actualidade. Se ciencias..., levamos con nós uns valores. algún día estamos tristes ou angustiados a quen

acudimos é a Noemí, espírito de alegría, que ademais Detrás de 6 anos, dende 1º ESO a 2º BAC, hai de inglés ensinounos bondade, pero esas frases que pos

centos de historias, cada unha co seu particular. para traducir... (Ejem) Algunhas non acabaron de formarse aquí e houbo tamén quen acabou a súa historia para sempre... O Podes estar contenta Isabel, penso que conseguiches o remate dunha historia que conmoveu a todo colexio,e teu obxectivo. Ata que non nos fixeches reflexionar, que para mostrar a súa conmoción e apoio realizou un non paraches. Grazas por concienciarnos e por ter esa fe acto para recordalo ante toda a comunidade escolar. en nós de que podemos ser quen axude a cambiar o Algo moi agradecido! mundo ou levar nun futuro o Premio Nobel, peor vexo o

do Zaragoza...

22

vos empuxamos ata o esgotamento para conseguir enchervos a cabeza de datos e conceptos, pero sobre todo de ideas e actitudes que vos fixeran pensar por vós mesmos e afrontar o reto da vida, e para que estivésedes preparados para asumir as obrigas que vos agardan a partires de hoxe mesmo.

Efectivamente, atopámonos xa na fin desta etapa (que non do camiño), que moitos de vós E esas responsabilidades son realmente as que comezastes hai uns cantos anos, chegando aínda co desde este preciso intre tedes que tomar coma arrecendo tenro do colexio, cunha mestura de medo e bandeira para continuar a vosa viaxe: tedes a obriga de curiosidade e os ollos brillando coma faros, bulindo ver todo o que a vida vos pode ofrecer, de gozar da súa coma ratos e barullando na procura do voso propio inmensa variedade e de apreciar as diferenzas que espazo neste biótopo tan estraño que chamamos poboan este mundo noso tan estraño e marabilloso; “instituto de secundaria”. Primeiro foron os catro anos tedes a obriga de non conformarvos co que o destino da ESO, catro anos cheo de atrancos, de dificultades ou os demais vos queiran asignar, e de loitar por que a maioría das veces vos parecían insalvables, pero conseguir os vosos soños; tedes a obriga de facer de que co voso esforzo (e ás veces tamén un pouquiño de cada día un milagre, e camiñar con paso firme cara o sorte ou de axuda por parte dalgún profesor, hai que futuro; tedes a obriga de criticar, de protestar, de recoñecelo) conseguistes resolver e superar. E logo berrar, de imaxinar, de amar, de coñecer, de chegaron os dous anos do Bacharelato, anos nos que comprender, de compartir, de respectar, de vivir moitos de vós comezastes a ser realmente adultos plenamente cada segundo, de limpar o aire con cada (algúns aínda non, pero todo chegará), anos no que xa respiro voso, de alumear a noite co brillo aínda neno elixistes libremente que o voso camiño era o do dos vosos ollos. En definitiva, tedes a obriga de vivir.coñecemento e a formación como seres pensantes e integrantes dunha sociedade con plenos dereitos, pero Non vai ser fácil (nada que pague a pena o é), tamén responsabilidades. pero o realmente importante é que, xa sigades estudos

universitarios ou profesionais, xa decidades encamiñar Foron máis de mil días de erguerse cedo, de a vosa senda polo difícil ámbito laboral, no voso espírito

estudo e exercicios, de leas e risos, máis de mil recreos e quedará para sempre a pegada que estes anos deixaron paseos polos corredores, que agora botarán de menos en vós, así como vós mesmos, coa vosa vitalidade, as vosas presenzas; foron centos de exames e traballos quedaredes para sempre na historia do noso centro e, e montóns de excursións e actividades; e tamén foron, dende logo, nas fibras máis íntimas da nosa memoria.fomos, decenas de profesores que tentamos ensinarvos algo do que o mundo é, ten sido e será, que Emilio Salgado

Rapaces, ¡ata aquí

chegamos!

Cuns conectamos máis e con outros menos, Isto xa parece o “gran pelotilleo” pero, como é supoño... con quen conectou todo mundo penso que foi lóxico, as cousas que non nos gustan deles ou das que con Carme, a nosa querida conserxe e como non, con tanto nos rimos, non parece bonito mencionalas aquí Manolo,o noso gran amigo. Os alumnos destre centro non? Ademais, no final dunha etapa sempre nos podemos presumir de que unha das mellores persoas quedamos co bo, sobre todo se foi o bo o que que coñecemos é o noso xefe de estudos.Grazas predominou. Manolo,porque cada vez que tes unha idea este I.E.S avanza. Grazas I.E.S Ponteceso

Andrea Martínez. 2º BACH B

23

Correlingua, festa das letras

Xusto despois, houbo un concerto con varios grupos. Cando acabou, anunciaron os gañadores do concurso das mellores pancartas.

Tivemos que esperar ata as 14 horas para O xoves 13 de maio fomos ao Correlingua 2010 comer o que levamos da casa. Cando acabamos de

na Coruña. Leváronnos en autobús ata o estadio de xantar, fomos camiñando ata a Casa do Home. Riazor. Alí agardamos a que chegaran todos os Chegamos alí ás tres e estivemos un par de horas, de institutos para comezar a marcha. O camiño foi moi maneira que marchamos ás cinco, chegando así ás seis duro ata alcanzar a Torre de Hércules, sobre todo para ás nosas casas.os que tiveron que levar pancartas. Ao chegar á torre, Miguel Estramil e Óscar Bouzas. 2º ESO Bestivemos fronte a un palco no que anunciaron o nome de todos os institutos que asistiron ao Correlingua.

Uxío Novoneira foi un poeta galego que naceu en Parada de Morena, no Courel, o 19 de xaneiro de 1930. Estudou bacharelato en Lugo e logo asistiu a uns cursos na Facultade de Filosofía e Letras da Universidade Complutense de Madrid. Regresa a Galicia para cumprir o servizo militar e logo aséntase en Santiago onde toma literario galego.contacto con personalidades como Manuel María, Carlos Maside, Ramón Piñeiro ou Ramón Otero Pedrayo, entre Volve de forma definitiva á súa vila natal no 66.outros, o que fará que se vaia forxando unha nova conciencia galega nel, que se reflectirá posteriormente Uxío foi un home polifacético. Na súa faceta máis nas súas obras. coñecida, a de poeta, incorporou os caligramas. Estes

tiñan unha forza expresiva moi forte. Ademais desta Novoneira pasou un tempo no Courel a causa dunha afección, a este escritor atraíalle moito a filosofía zen, por afección pulmonar. É aí onde escribe “Os Eidos” vol. 1 e 2 iso fixo tres xiikas traducidas ao xaponés. Outro dos seus considerado o seu libro máis importante. Nel o noso coñecidos intereses foron os gravados, que reflicten o escritor expresa as súas vivencias de pequeno no Courel seu espíritu innovador.e convínaas coas paisaxes máis características. Neste período de tempo tamén escribe “Elexías do Courel”. Son As súas obras son moi variadas, están por exemplo: os seus anos máis intensos en canto á actividade poética. “Os Eidos” e “Os Eidos 2”, “Muller pra lonxe”, “Leitanía de Despois de recuperarse da súa enfermidade volve a Galicia”, etc. A súa produción poética pode agruparse en:Madrid para traballar na televisión e na radio. Aí é onde poesía intimista, poesía social, poesía existencial.contacta co grupo Brais Pinto, constituído por mozos galegos intelectuais, pintores e escritores residentes en Novoneira sempre se puido identificar co galego. Madrid e que desenvolveron un amplo labor social e Nas súas obras animaba á xente a falalo con total cultural na capital española (creando unha editorial para liberdade e orgullo. escritores galegos ou apoiando publicamente a literatura galega). Tamén pertenceu á Xeración dos 50, un grupo de Morreu o 30 de outubro do 1999 en Santiago de escritores encargados de impulsar a renovación da Compostela.poesía galega, interrompendo no panorama cultural e Miriam Amado, Beatriz Sánchez. 3º ESO A

Letras Galegas 2010.

Uxío Novoneira

24

Entrevista a Toñi Cañas

Janeiro

:

R: En Primaria dáballe de todo, logo xa dando Sociais en exclusivo era no que se chamaba antes a segunda etapa da EXB.

:

R: Estudei Maxisterio, ¿é difícil...? Pois non especialmente, é dicir, en tódalas cousas hai que traballar, pero bo, tampouco unha cousa con moita concello de Frades, logo en Laxe, logo estiven nun dificultade. centro Mos, na provincia de Pontevedra, aínda que

aquel ano inicialmente o nomeamento fora para un : centro en Jaén.

: R: Boas varias, pois determinados grupos que foron moi simpáticos e fáciles de traballar con eles, R: En canto ás novas tecnoloxías facilitan o traballo e determinadas actividades que fixeron, de Antroido, informan moito pero tamén hai o problema que ou de fin de curso, ou de calquera acto, que si que algúns descánsanse nelas e parécelles que con foron divertidas. Pois o ano que houbo co do Prestige consultalas xa non teñen que traballar, e entón, aí un intercambio de alumnos entre Castro Caldelas e algúns afrouxan máis do que deberan.Ponteceso. E nós fomos alá e eles viñeron aquí.

: E malos tamén. Algúns rapaces que non foron especialmente bos de levar, poucos desde logo... e

R: Por suposto, se despois de tantos anos que levo logo así circunstancias máis terribles que teñen que aquí, eu creo que eso xa di que estiven a gusto. Senón ver con mortes e iso si que...xa tiña marchado antes, non?

: R: Si.

R: Trinta e un, claro, de trinta e sete, trinta e un aquí. Se non estivera contenta xa tiña marchado, non..., claro, aquí levo a vida. Os meus fillos empezaron aquí sendo nenos eles no colexio e agora xa vedes que o R- Tiñan máis capacidade de esforzo eles ca vós, en meu fillo xa non é ningún neno, ou sexa, mira se é seguida vos queixades de que é moito traballo e non, doado, se continuei aquí por algo é, porque estaba a non é moito traballo porque o nivel agora é algo máis gusto. Aínda que algúns me deron guerra, pero baixiño do que era.bueno, a maioría máis ben son bos recordos ca malos.

Tamara Cores PenaR- Si, moito.

Adela Moreira Nogueira

Samantha Varela OrdóñezR- En algunhas cousas para mellor, tedes máis medios, e máis posibilidades de facer moitas cousas, Natalia Río Janeiropara peor... pois, por exemplo, hai rapaces máis

3º da ESOB e Cindisciplinados, que pasan de todo, hai un pouco de todo, cousa que antes non.

Antes, o primeiro sitio, foi a unitaria de Mesos, no

P ¿ O primeiro día que deches clase de Sociais foi en Primaria a nenos pequenos ou en Secundaria?

P ¿Que estudaches para poder ser profesora de Sociais? ¿Pareceuche difícil?

P ¿Pódesnos contar algunha experiencia positiva deste instituto, e algunha mala?

P ¿Que pensas das novas tecnoloxías no ensino?

P Fainos un resumo do que pasaches aquí, se che gustou, se non...

P: ¿Gustouche a experiencia neste centro?P ¿Cantos anos?

P: ¿ Gustouche máis a experiencia cando estudaban nosos pais ou como estudamos nós?

P- ¿Cambiaron moito as cousas dende que ti estudaches?

P- ¿Pero para mellor ou para peor?

P: ¿Por cantos centros educativos pasaches antes de chegar ó IES Ponteceso?

25

Por exemplo: a madeira de ébano goza de gran

¿UN MUNDO NOVO É aceptación no mercado, ao tempo que reporta grandes

beneficios aos seus produtores e goza dunha enorme POSIBLE? demanda. Deste xeito, prodúcese a desaparición de bosques

Manifestábano nas fachadas das súas casas os desta materia prima, que conleva ó punto final de hábitats, parisinos durante o maio do 68 e fágoo eu agora: <<sexamos microclimas e especies. Que que fai o mercado? rezar para realistas, pidamos o imposíbel>>. que todo isto se produza nun país subdesenvolvido, no que

non protestan.Incuestionables son a realidade e os datos, que

deixan (ou deberían facelo) espidos aos políticos fronte a Segundo o paradigma económico actual, recoñécese unha enorme verdade da cal prometeron facerse cargo, pero que o mercado fai forza para tirar del mesmo, motivo polo cal que ata agora non foron quen de resolver. non se debería intervir. Pero, por outro lado, aparecen

políticos e grupos sociais, que protestan e afirman que iso non Miña nai gusta de recordarme como cando nacín, as debe funcionar así e impóñenlle cousas ao mercado.

enfermeiras do centro de sanidade privada que me viron abrir

os ollos por primeira vez me tomaban nos seus brazos; como Atopámonos pois, ante dúas teorías que loitan: unha os meus familiares, ilusionados, me enchían de mimos e que non lle impón nada ao mercado, e outra na que se intervén regalos, ou tamén como pataleaba e reclamaba a presenza da para intentar impoñer un chisco de orde.miña irmá maior no meu primeiro día de ensino. O que eu

descoñecía, é que nese mesmo momento, máis da metade da Ese é o punto que pode facer do noso, un mundo poboación mundial malvivía con menos de dous euros diarios mellor, impoñéndolle certas regras ao mercado para que sexa e que cada día que pasaba nese mundo tan novo para min, máis humano. Antes falabamos dun mercado cego; logo, se o 30.000 persoas morrían de fame e de enfermidades é, que máis lle dá vender unha cousa que outra? Se este se facilmente curables. dedica a vender algo útil para todos, todos sairemos gañando.

E precisamente iso é o que deben facer os gobernantes, Logo, todos estes datos comezaron a bater contra empezando con algo práctico: educando e concienciando aos

cada esquiniña da miña mente levándome a plantexarme a cidadáns.O primeiro esbozo desas normas que o Estado debe seguinte cuestión: ante un panorama tal, como é posíbel que a impoñerlle ao mercado para unha sociedade máis sa sociedade fora quen de encerrarnos dentro dunha burbulla e economicamente e máis xusta, foron os Obxectivos do facernos crer que o benestar era toda esa irrealidade que se Milenio. Estes versan sobre a posibilidade de erradicar a atopaba ao noso redor? A miña primeira conclusión foi pobreza e a fame, lograr o ensino primario universal... é dicir: practicamente inmediata: os gobernantes eran uns enormes dos dereitos básicos aos que todo cidadán debería poder hipócritas que pretendían facer da nosa unha sociedade que o acceder e aferrarse.fora aínda máis.

É posible erradicar a pobreza? Por suposto.Pero máis tarde, comecei a escoitar falar do mercado É posible erradicar a fame? Por suposto.

e do seu funcionamento. Ao parecer, esta era a alma É posible..?Por suposto, por suposto, por suposto.dominante que impuña as leis á par que dirixía a economía

global e individual, e que tiña, por certo, un comportamento De feito, se se tomaran medidas como destinar unha un tanto peculiar: a pesar de que os índices de pobreza foran parte do que custan os produtos que consumimos no primeiro tan estremecedores como o eran os do 92, non se pode mundo ós países pobres; ou se ese 10 % da poboación intervir no mercado, pois hai que colocar os produtos nel e mundial que desfruta do 70% da riqueza do planeta cedera deixar que as leis de oferta e demanda actúen sobre eles ata parte das súas riquezas, a fame e a pobreza serían un demostrar se serve ou non. Noutras palabras:o produtor problema que se volvería practicamente insignificante. oferta unha mercancía e é o mercado, é dicir, os

consumidores, os que van dicir se este produto ou servizo é ou Sobre iso fala Jeffrey Sachs, que afirma que se eses non apto, e os estados non poden actuar de ningún modo “peixes gordos” que gozan de enormes fortunas outorgaran o neste proceso. Falo do denominado liberalismo económico, 5% da súa, acabaríase a pobreza no mundo e ademais eles e o que non vén sendo máis que a liberdade que se lle concede ao seu poder económico nin se inmutarían.mercado para que impoña en termos de oferta e demanda.

Isto trae consigo unha gran consecuencia: coa afirmación Ante semellante problema, e as súas enormes vías de anterior estamos asumindo que o mercado é cego, logo dálle escape ou solucións, soamente me queda pedir un voto de igual se o que triunfa é ou non útil para a humanidade, ou se nel confianza.se gastan (ou se malgastan) recursos naturais escasísimos que

habería que protexer, pero que se sacrifican a cambio de Porque Nós somos UN, Nós somos MUNDO e Nós somos enormes beneficios económicos. POSIBLE.

Belén Lamas. 2º Bach. B26

MAGOSTO 09 outono, as propostas culinarias para este tempo de castañas ateigaron o noso buzón. De todas elas, as Está claro que no noso instituto hai moitos lambeteiros premiadas polo noso xurado foron as seguintes: . Nada máis convocar o noso concurso de receitas de

1º Premio: Croquetas de castañasIngredientes (para 4 persoas)-350 gr. de castañas peladas.- 70 gr. de azucre-150ml de leite-150ml de auga-50gr de manteiga-Fariña-Pan relado-AceitePreparaciónCócense as castañas nunha pota co leite e a auga. Unha vez cocidas, escórrense ben e faise un puré coa axuda do batedor. Resérvase o puré nun bol. Engádenselle ó puré de castañas o azucre, as xemas e a manteiga e amásase ata que quede unha pasta homoxénea. Ponse a masa nunha tixola e mantense no lume un momento para que endureza un pouco. Retírase a masa, esténdese nunha bandexa a déixase arrefriar. Cóllense pequenas cantidades de masa e fanse bólas. Rebózanse as bólas de masa cun ovo batido e pan relado. Frítense nunha tixola con abundante aceite, escórrense nun papel para eliminar o exceso de aceite e sérvense.

Alberto Recarey 3ºESO A

2º Premio: Timbal de salchichas con patacas

Ingredientes: 900 gr. de patacas, 1400 gr. de salchichas, 50 gr. de manteiga, 2 ovos, 2 culleradas de viño, 6 culleradas de leite, 3 culleradas de fariña, sal e pementa.

Preparación: Póñense a cocer as patacas sen pel, pero partidas en anacos, e xa cocidas pásanse polo xirgo para facer un puré fino, ó que se lle engade a manteiga, o leite, a fariña, a pementa e o sal. Mestúrase todo e engádense os ovos batidos reservando unha cullerada para vernizar. Cócense as salchichas con dúas culleradas de viño branco, durante cinco minutos. Úntase un molde desmontable (18 cm), con graxa e espolvoréase a fariña. Énchese o molde ata a metade con puré de patacas e colócanse as salchichas en forma de raios, cravándoas un pouco no puré; acábase de encher o molde co resto do puré, reservando un pouco; que se porá na manga pasteleira con boquilla ancha rizada, coa que se decora a superficie, vernízase de novo (usando o pincel) e métese no forno moi quente para que se dore enseguida.Desmóldase na fonte e sérvese quente.

Mirella Ventura 4º ESO B

3ª Premio: Chulas de pasas

Ingredientes: 4 ovos, 8 culleradas de azucre, 8 culleradas de anís, 1 vaso de leite, 1 vaso de auga, 750gr. de fariña con levadura, 400 gr. de uvas pasas, aceite e sal.Preparación: Bátense os ovos e bótaselle un pouco de sal, o azucre, o anís, o leite e a fariña. Logo bótanselle as uvas pasas. Dende que estea todo ben batido, bótase aceite na tixola e váiselle engandindo unha cullerada de masa e déixase frixir ata que estea ben dourada. Por último, sácanse a unha fonte e espolvoréanse con azucre ao gusto.

Noelia Blanco 1ºESO B

27

que nos diferentes medios de comunicación, xa sexa prensa, radio, televisión ou internet, está en clara O NOVO DECRETO desvantaxe.

DO GALEGONo ensino secundario “impartiranse en

A Xunta de Galicia aprobou o novo decreto do castelán as materias de Matemáticas, Tecnoloxía e plurilingüismo con numerosas medidas que segundo Física e Química”, o que fai que nos preguntemos por se di, servirán para fomentar o uso da nosa lingua entre que as materias de ciencias son maioritariamente en os máis novos. Pero en realidade, desde o noso punto castelán.de vista, o de adolescentes que empregan o galego na súa vida cotiá, non son máis ca unha morea de Dise así mesmo que o alumnado poderase tentativas que non promoverán o galego senón que expresar na aula na lingua que escolla, é dicir, non contribuirán as seu retroceso na fala. Algo que respalda promove o uso das dúas, senón só da dominante, que a nosa opinión son as diversas manifestacións que non é habitualmente o galego.levaron a cabo miles de persoas en canto se coñeceu o seu contido así coma as opinións autorizadas de xuíces, A estrutura “sen prexuízos” aparece con catedráticos, xuristas ou a Confapa. frecuencia ó longo do decreto, o que nos fai pensar que

en realidade se agocha nel un gran prexuízo en contra Este decreto en principio fomentará o uso das do galego.

dúas linguas oficiais de Galicia ó tempo que di que “a lingua é un patrimonio cultural que será obxecto de Tamén se recolle a exención na materia de especial respecto e protección”, mais hai algúns puntos Lingua Galega por dous anos para aqueles que veñen de que nos chaman a atención. fóra e non na de Lingua Castelá, co que non parece que

se traten as dúas linguas por igual.Segundo o artigo 5, “na etapa de educación

infantil, o profesorado usará a lingua predominante O ideal, na nosa opinión, sería que ningún entre o alumnado”. Isto vai supor que nas cidades, onde goberno de ningún pobo debe esquecerse de que a súa a maioría dos rapaces son castelanfalantes non teñan lingua non é só un dereito individual das persoas senón contacto directo co galego ata primaria. Cremos que tamén un sinal de identidade para todos e cada un dos debe ser nesta etapa cando se introduza o galego, xa membros desa comunidade.que será a única forma de aprendelo se temos en conta 1º Bach. A

clima romanés é de tipo continental. Onde o mundo se

A cultura de Romanía é rica e pobre, é dicir, é variada. O idioma romanés é un idioma romance, que chama ROMANÍAprovén dalgunha cultura da Antiga Roma e ten Romanía é un estado da Europa do leste afinidades con outras nacións latinas. O pobo romanés situado na zona carpático-danubiana. As súas é cristián con influencia latina. O máis curioso da cultura fronteiras son:ao norte e ao nordeste con Moldovia e romanesa é a supervivencia de tradicións folclóricas xa Ucrania; ao sur con Bulgaria e ao suroeste con Serbia e que tiñan unha cultura tradicional excepcionalmente Montenegro; polo noroeste con Hungría e ao sudeste creativa e vital.co mar Negro, no que desemboca o Danubio. É un país

con terras chás ao sur e ao leste pero montañoso no Tiñan desde tempos inmemoriais unha gran resto, cos Cárpatos. Ten unha superficie de 237.500 km cantidade de costumes, contos e poemas acerca do cadrados.amor, a fe, reis, princesas e bruxas. O mellor poeta foi Mihai Eminescu e o narrador máis destacado entre O relevo de Romanía está formado por tres moitos outros foi Ion Creanga. sectores concéntricos: a mesa de Transilvania, os

Cárpatos e as Terras Baixas. A costa dá ao Mar Negro. Bucarest, a capital de Romanía, foi o berce do teatro Ao norte encóntranse as Bocas do Danubio que teñen yidis e alí temos o “Teatro Hebreo do Estado” xunto co tres grandes terras: Ostoval Letea , Ostoval Sfantu Castelo de Bran, en Transilvania, onde viviu Drácula; a Ghorghe e Ostoval Dramau que separa as Lagoas famosa cidade Shighisoara; as vilas de Transilvania con Razim e Simoe da costa. Ao sur queda o porto da igrexas fortificadas, unha casa tradicional no Museo da Constanza. O Danubio xorde das gargantas dos Vila, a ponte do Rei Carol I e o Castelo Peles, castelo da Cárpatos, é importante polo transporte e pola monarquía romanesa.produción de enerxía hidroeléctrica. Os recursos

minerais son o cobre, o chumbo e o zinc. Os bosques Irina María Petrusan. 4º ESO Bocupan case o 30% do territorio. A fauna de Romanía

caracterízase sobre todo pola presenza do oso pardo. O 28

8 de marzo

D a da Mullerí

somos iguais. As mulleres sofren no mundo unha discriminación social e laboral respecto aos homes. Aínda que a situación mellorou moito, no primeiro mundo as mulleres, por exemplo, seguen cobrando menos polo mesmo traballo e sofren en maior medida

O día oito de marzo celébrase en todo o mundo a violencia de xénero e o acoso laboral. Por outro lado, o Día da Muller no que se reivindican publicamente os a maioría das mulleres do mundo sofren unha dobre dereitos das mulleres. discriminación, por ser mulleres e por ser pobres.

Millóns de mulleres viven no mundo no maltrato e no ¿Dende cando se conmemora esta data? O ano menosprezo.

1911 é o primeiro no que temos constancia de que se celebrou un Día da Muller en varios países europeos, ¿Quen están representadas nesta exposición? pero a loita por conseguir facer das mulleres cidadás de Trátase de 21 mulleres que loitaron polos nosos pleno dereito comezou moito antes. dereitos nun mundo masculino, sufrindo a falta de voz

e proxección polo simple feito de ser mulleres.¿Por que un Día da Muller? Porque non todos

Cada ovella coa sua parella

Relaciona cada foto coa muller

que representa

Haminatou Haidar

Simone de Sampat Pal Devi

Beauvoir Irena Sendler

Anaïs NinSojourner Truth Xosefa Iglesias

Concepción ArenalEmily Greene Vilarelle

Irmás GirmkeLise Meitner Sofía Kovalevskaya

Marguerite Trotula de Salerno Vita Sackville

Youcenar

Federica Montseny Susan SontagKaren Blixen

Grace Murray Aung San Suu Kyi

Hopper

29

O venres día 21 de maio fomos ao Couto os

alumnos de 1º e 2º da ESO para coñecer ao escritor

galego Xabier P. Docampo, autor de varias obras,entre

elas, A casa da luz, que todos nós lemos neste

trimestre.

O autor contounos como se inspirou para facer

o libro. Logo falounos Xosé Cao, o produtor da prescindir dese personaxe. Tamén lle preguntaron por

adaptación cinematográfica da novela, quen nos que na película Pumariño era delgado se na obra era

ensinou un adianto de como ía ser a película. Despois, gordo, e respondeunos que se inspirara en Tuto

os alumnos fixéronlle preguntas tanto sobre a película Vázquez, o seu amigo, pero, por desgraza, non

como sobre o libro. chegara para facer a película.

Algúns alumnos preguntáronlle por que na F i x é r o n l l e m o i t a s m á i s p r e g u n t a s .

película non aparecía a muller fermosa da terraza da Especialmente os alumnos de primeiro da ESO que

torre e en que se inspirara para describila. O autor abraiaron ao autor coa minuciosidade da súa lectura.

contestounos que se baseara en Yolanda Castaño e o Pasámolo moi ben.

produtor informounos de que ao final decidiran

Tania García. 2º ESO B.

Con Xabier Docampo

no Festiletras 2010

Entrevista a Xabier

Docampo

P: ¿Canto lle aportaron ás súas obras literarias os relatos que escoitou ao longo da súa vida?

P: ¿Que cambio provocou na súa vida o feito de que deixase de ser mestre para ser escritor?

P: ¿Que o impulsou a escribir literatura infantil?

R- O feito de relatar, o feito de que na miña casa se relatase, o feito de eu vivir nun mundo de narracións, de oralidade, está detrás do feito de que eu sexa escritor, sen ningunha dúbida, porque sen aquilo seguramente non o sería.

pero non podería vivir sen escribir.

R: Bueno, eu traballei de mestre 38 anos, aínda que despois de ser mestre non pasase a continuar R: Iso forma parte da miña xeración de autores escribindo, aínda que despois de ser mestre estivera o galegos, que somos a xeración da Lei de Normalización abismo, eu daría o paso adiante, porque aquilo era Lingüística, que permite ou aporta a presenza da unha etapa xa cumprida da miña vida, e estaba Lingua Galega na escola, no ensino... ¿e que nos bastante canso de ser mestre, o cal non cambia que eu atopamos? Que non hai textos para traballar. Entón como mestre fun feliz, tratei de facer o meu traballo unha serie de autores galegos, que nos dedicariamos a ben, pero é un oficio que cansa, e hai un momento que escribir en calquera caso, poñémonos a crear eses dis “ata aquí cheguei”, mentres que escribir para min é textos. E iso é o que fai que a miña literatura, a de Fina unha necesidade vital, pois eu podo vivir sen dar clase, Casalderrey e moitísimos escritores, vaia para a

30

literatura infantil e xuvenil. Aínda que por outra parte, xigante, porque non é capaz de atopar outro camiño de tamén nos atopamosa agusto, porque eu aquí podo dicir explicación dos seus sentimentos, que non sexa a todo o que quero, e é o que fai que tanto eu como outros fantasía. E probablemente a min me pase igual. autores escribamos este tipo de literatura infantil, o cal non quere decir que non a poda ler outra xente.

P: Dos tres premios que recibiu, o da agrupación de libreiros da Coruña, o premio Rañolas á mellor obra

P: ¿Que lle pareceu a película “A casa da luz” baseada nun literaria infantil e xuvenil, e o Premio Nacional de dos seus libros? Literatura Infantil e Xuvenil, ¿Hai algún que destaque

pola súa importancia?R: Pois, a película está aínda sen estrear, non está acabada. Antes dixen que a literatura é a linguaxe, pois o R: A min non me gusta falar dos premios. Eu recibín eses cine tamén é linguaxe. Son dúas linguaxes distintas. Por tres e outros máis, pero non me gusta falar deles. Porque tanto, a miña é a novela, a película é de Carlos, o director. os premios non dan nada, escribir segue sendo igual de El contou esa historia como el quixo, non da mesma difícil ao outro día. Pero o premio que máis estimas ao maneira de como a contei eu. Por tanto, hai dúas obras, a final, é a lectura. Se eu imaxinase por un instante, que miña obra, e a obra del. Unha obra literaria e unha obra fora que de escribir unha páxina que a calquera de vós vos cinematográfica. emocionara, como me emocionou a min algunha das que

lin, non hai premio máis grande. Eu creo que me gustaría Pero, cando eu vin a película (a estas alturas creo que a morrer ao día seguinte para que non me puidera pasar vin unhas sete veces), paréceme moi estimable, ningunha outra cousa que empañe iso... É dicir, sería o paréceme unha boa película. El si que fixo unha película maior premio. infantil, porque é máis infantil có libro, pero é realmente

meritoria, pois ten achádegos narrativos francamente Os outros tamén teñen a súa importancia, pero ao cabo magníficos. A min faime pensar eso de que, que do tempo haise que esquecer deles ou senón acábaste rigurosos somos ás veces coas obras nosas, por exemplo convertendo nun vaidoso insoportable, ou o que é peor, co cinema galego. Evidentemente non é John Ford pero ridículo.tampouco o son o resto de películas que se están vendo no resto de España, así que é unha boa, moi boa película

P: ¿Ten en mente, algún outro proxecto?.

R: Si, agora mesmo teño tres obras abertas, polo tanto, P: ¿En que se inspira moitas veces para crear as súas claro que teño na mente proxectos. Ademais estou obras? revisando dúas novelas miñas que se van reeditar, e que R: Eu inspírome no mundo e na vida, eu vou pola vida cos me gustaría revisalas, cousa que antes horrorizábame, ollos e coas orellas moi abertos. Eu intento mirar o pero ao empezar a facelo, descubrín que era unha nova mundo, e nas miñas obras o que intento é contar o maneira de creación que me gustaba. mundo, pero contalo dende a miña visión del. Polo tanto Pero si, estou traballando nunha novela, da que inspírome no que sucede fóra. Aínda que despois eu tampouco podo dicir demasiado, porque non sei moi ben utilizo a fantasía, pero a fantasía non é nin máis nin por onde vai tirar aquilo. Porque unha novela que se está menos que unha metáfora do que sucede no mundo. escribindo é case coma un ser vivo que non sabes que Como sabemos que nunca imos velo todo, substituímolo camiño vai coller, pois ás veces non colle por onde ti pola fantasía, que fai de metáfora do coñecemento. queres. Entón, o que non coñezo, imaxino que pode ser así. Entón iso inflúe moito, pero principalmente inspírome na visión do mundo. E despois traballo moitas horas, moitas sen enterarme.

P: A fantasía é un feito que está moi presente nas súas obras, ¿a que se debe?

R: Pois a iso que dixen antes, a que ás veces eu non sei explicar os misterios, nin ninguén, entón facémolo a través da fantasía. E un exemplo moi claro é a mentira infantil, pois un neno aínda non ten a experiencia suficiente no mundo nin na vida, para saber a explicación das cousas, pero ten unha necesidade de inventarlles unha explicación, e polo tanto busca na fantasía e mente. E por iso, un neno duns tres ou catro anos é capaz de chegar á casa e dicir que o secuestrou unha aguia

31

Pero se é unha novela que se relaciona con algo que a min me gusta ultimamente, que tamén está no meu último libro “ O libro das viaxes imaxinarias”, que é a miña relación coa literatura. Entón é unha novela que contén o meu amor por unha serie de novelas cuxa acción se desenvolve nunha illa. Por iso nace “A illa de todas as illas”.

Eu estou agora moi interesado en comunicar o meu amor pola literatura, en comunicar que me deu a min a literatura.

P: ¿E vostede escribe en función do seu estado emocional, das súas vivencias deses momentos...?

R: Non, eu escribo disciplinadamente, polo tanto o meu estado emocional, inflúe pero non no feito do que vaia escribir. Cada mañá érgome, levántome e Que o lector me encontre, que saiba distinguir séntome a traballar coma calquera outra persoa. perfectamente que hai de min e que hai de outros, Cando estou alí, son feliz. Por exemplo, eu hoxe tiña realmente. Pois ao mellor porque non me gusto que estar aquí ás once, erguinme ás oito da mañá, e ás demasiado e non quero que se saiba tanto de min, pero oito e media eu estaba sentado escribindo si estou neles. Escribir algo que sexa autobiográfico do tremendamente feliz, e cando me dei de conta, tiven que eu me referencio totalmente e do que eu conto a que recoller rapidamente porque me esquecín de que miña vida e tal... non teño nin a máis mínima intención. tiña que estar aquí ás once. Porque cando estou niso, Facer da miña vida materia literaria non forma parte todo o demais non existe. dos meus plans. Despois, eu fun un neno moi traste, de

mozo aínda se pode dicir que fun disciplinado e bastante levable e guapo coma vós, pero aínda así non

P: ¿Nunca se lle ocorreu comezar a escribir literatura creo que a miña vida fora en absoluto moi para adultos fóra do mundo infantil? interesante...

R: E que creo que o fago,os adultos poden ler os meus libros e penso que con gusto.Eu non sei en que se

P: ¿Élle difícil á hora de escribir separar os seus distingue ¨Cando petan na porta pola noite¨ de sentimentos dos que quere reflectir nas súas obras?calquera libro de adultos, podo saber en que se distinge

¨A casa da Luz¨ porque ten protagonistas que son R: Vamos a ver, os teus sentimentos son os que guían, rapaces. O último libro que publiquei que é “O libro das fóra dos teus sentimentos non hai nada, os viaxes imaxinarias”, para nada é un libro infantil, ou sentimentos que ti adoitas reflectir nas obras son os sexa que non o colla un neno de 12 ou 13 anos xa que que máis satisfeito te teñen. No ser humano cabe todo, non vai saber de que vai a obra, xa que non se vai cabe a bondade, a maldade, o amor, o odio, cabe enterar de nada. Polo tanto eu creo que xa o fago, que todo.Tanto cabe que o temos todo, entón se queres tamén escribo para adultos. Que alguén anda por aí escribir sobre o odio onde o imos buscar, dentro de nós, dividindo a literatura, de adultos de nenos, eu non. Por pero queremos vivir sen odio, por iso cando eu falo de exemplo “A illa do tesouro” é unha obra fantástica, que estou en todos os meus libros refírome a iso, a que incríbel, e é totalmente infantil porque foi escrita para estou en todos os meus personaxes, tamén nos malos, ser lida por un neno para quen a escribiu, Stevenson, tamén nos bos. ¿Que ocorre? Que prefiro vivir amando que tiña trece anos. Tamén agora está, por exemplo, que odiando, pero sempre hai que ter en conta que de moda Alicia, mais se temos en conta que foi feita dentro de cada un están ambos sentimentos. para mozos temos que ter presente que Alicia é unha novela complexísima. Encontraredes cantidade de

P: ¿ Cando comenzou a escribir os seus familiares profesores de literatura que non entenderon a metade apoiábano?de Alicia, e naceu como unha novela infantil.

R: Si, sempre me empuxaron. Aínda que en realidade non houbo esa necesidade, o desexo de escribir era tan

P:Algunha vez pensou en facer unha novela na cal a grande, tan grande, que estaba por encima de todo, personaxe principal se reflectira moitísimo en vostede? érame tan igual que me dixeran que si como que non, R: Eu estou en todos os meus libros, que ocorre... , que érame tan igual que me animaran que non… Quero ir trato de encontrarme eu, o escribir lévame a min polo mundo, polo camiño que quero e mesmo que non mesmo e iso vouno poñendo aí, pero non me apetece me deixen, é igual, vou igual.

32

Claro que queren que desapareza a lingua... Eles P: ¿Vostede que pensa desa xente de vinte ou trinta pensan que imos ser cada vez menos, estou seguro de anos que agora se avergonza da súa lingua falando de que non. sempre galego?

R: Eu creo que só unha maneira equivocada de vivir nos P: ¿ Que pensa da manifestación en Santiago do pasado leva a esas cousas. A maneira de desprezar o galego. Os 17 de maio? seres humanos temos unha necesidade tremenda de

gustarnos, porque senón non vivimos. Entón, R: Vou vello, nunca vin unha mobilización coma esta. A tampouco hai cousa máis triste ca vivir sen gustarse. Na esperanza sodes vós; e eu que me toca andar tamén por busca do gustarse a xente ás veces bótalle a culpa a institutos, por cidades, dígolles que existides vós, que cousas que non forman parte do gustarse.Isto ocorre co sodes a esperanza deste país e que eles non ofrecen galego. ¿Que foi o galego? O galego foi a lingua de ningunha esperanza porque a primeira sensación que nosos pais. Meu pai era mariñeiro, miña nai era che dá é que están incómodos neste país. O que está costureira, ¿que foi o galego? Unha lingua de labregos e incómodo non fai nada. O primeiro que temos que estar mariñeiros... E metémonos onde determinada neste país é cómodos e saber que hai moitas cousas burguesía que desprezou toda a vida o noso país, quixo nestes país que as temos que cambiar, que facer mellor, facernos desprezar a nosa lingua, e a xente cae nesa é o noso, e punto, acabouse. É o noso, non é mellor nin trampa. peor ca ningún, é o noso, e non me dá a gana de andar

comparándoo, vale, pódeme servir como referencia para aprender o que teño que facer pero a min só me

P: Unha vez nunha tenda dixéronme “¿pódesme falar importa o noso, o que sexamos capaces de facer. en castelán? Non entendo o galego”, na Coruña... Somos capaces de facelo todo. R: Dígoche unha cosa, o asunto está en non ceder. Non entendo a política deste lugar e non entro aquí . Quen é ridículo é esa persoa, non a nosa lingua. Porque a fin de P: ¿Cal é a obra da que se sente máis orgulloso?contas tampouco podes ir polo mundo negando o teu. R: Eu iso non o podo dicir. Non me avergonzo de Quen é ridículo é esa persoa... ningunha. Non publiquei demasiadas obras ao longo da Na nosa lingua escribíronse os versos máis fermosos. miña vida. Ás veces por aí din: “o prolífico autor X. ¿Como é posible que alguén pretenda menosprezar a Docampo...”, eu non son prolífico, escribín, non chega a lingua na que Rosalía escribiu, que sei eu... “ Daquelas 30 libros e teño un fillo só, non vexo que sexa prolífico. que cantan as pombas i as frores/ todos din que teñen Non me avergonzo de ningunha, sempre sinto un alma de muller,/ pois eu que n´as canto,Virxe da afecto especial polo último libro, pero iso é coma un pai Paloma,/ ¡Ai!,¿de que a terei?”. Aquela que escribiu os que parece que lle quere máis ó pequeno porque é o poemas máis extraordinarios da literatura universal e máis débil, porque acaba de saír ao mundo; ou por “Negra Sombra”. ¿Como nos podemos avergoñar dun aquel no que estou traballando, por ese fillo non nacido, dos libros máis extraordinarios do século XX en Europa, pero non, iso estaría moi mal, significaría que habería foi na nosa lingua, que converteu a palabra “andoriña” libros que non debera publicar. no símbolo do amor? Eu teño varias obras, catro ou cinco, acabadas, que non ¿Eu para que quero unha lingua? Primeiro é para os publiquei nin publicarei, que teño a intención de meus, para falar cos meus, cos que amo. Despois vén queimalas antes de morrer se me dá tempo, se me avisa todo o demais, claro que si, pero primeiro cos meus, cos a morte; porque despois as viúvas e os fillos publican que amo. todo, non vale deixar escrito, quero que se queime...E hai outra cuestión; só vós sodes capaces de falar as dúas, só os que din “yo no lo hablo, yo no lo entiendo”

P: Unha filla de Rosalía destruíu algúns textos...son monolingües, non saben falar máis ca unha lingua.

R: Eu coñecín unha filla de Rosalía persoalmente, mira ¿Como vas pensar ser máis ricos restando ca sumando?se son vello... Vivía na Coruña, miña nai vive na Coruña e A min emociónanme nenas lindas coma vós cando vos ela paseaba polo Cantón. escoito, isto é o máis marabilloso que nos puido pasar. A

lingua tamén é sentimento, a lingua ten que ser útil para falar entre nós, claro que si. A esas persoas temos

P: Moitas grazas.que dicirlles que lles imos falar máis amodiño, pódesme

R: Moitas grazas, sodes un encanto. Por favor dicídeme contestar o que queiras, que te entendo na túa, na miña o nome. e nalgunha lingua máis que ti non sabes.

Sempre por riba deles e sempre deixando claro que están cometendo un delito, se é un organismo oficial, é

Beatriz Sánchez, Miriam Amado, Eva Parga, Tania un delito que pode levar a dous anos de suspensión.Villar , Alba Santiago , Carmen Fuentes e Alberto Se nós non cedemos... Nós non mentimos, eles

Suárez . 3º ESO Amenten, de verdade. Nós temos razón. ¡Que razón máis grande ca defender a lingua propia do noso país!

33

No mes de febreiro levouse a cabo unha excursión de interese cultural con destino a Madrid. Os viaxeiros fomos algúns dos alumnos de 1º de Bacharelato de Debuxo artístico e algúns de 2º de Bacharelato de Baio de Historia da Arte.

A viaxe de ida en avión fíxosenos bastante curta, pois a verdade iamos moi emocionados polos días que nos agardaban. Á nosa chegada, reunímonos Adoitabamos chegar tarde aos sitios por pouco cos compañeiros de Baio cos que logo nos repartimos tempo, pero bo... porque sempre había alguén que non nas respectivas habitacións no hotel. Era a nosa estaba á súa hora despois de comer. Unha vez case primeira noite así que como é normal nunha viaxe marchamos sen elas... (non imos dicir quen foron, xa xuvenil, sexa cultural ou non, ninguén durmiu para que se di o pecado e non o pecador).erguerse cedo ao día seguinte, co cal xa vos podedes imaxinar como estabamos. Os días estiveron cargados Unha noite fomos ao musical: "Goodbye de visitas a museos e moitas camiñatas, moitas. A dicir Dolly", no pequeno teatro da Gran Vía. Cando comezou verdade, vimos cousas que non tiñamos pensado ver e todos pensamos: "Que merda!" pero resultou estar pasámolo moito mellor do que esperabamos. Unha das xenial. De verdade, que nos sorprendeu moito! visitas máis esperadas era ARCO, onde vimos cousas Rímonos moitísimo e non sabemos se para todos, pero impresionantes. Pero unha cousa non quita a outra e para algúns polo menos, si que o mellor desta excursión polas noites tamén o pasamos moi ben, especialmente foi ver este musical.no Riki's. Aínda que nas habitacións tamén nos botamos unhas risas polas noites. Como non, nas nosas O derradeiro día tivémolo libre para ir de visitas aos museos, O Prado estaba máis que compras, só pola tarde, pero estivo ben. Non puidemos seleccionado. Nunha palabra: IMPRESIONANTE! despedirnos dos compañeiros de Baio xa que collemos Aínda que bo, impresionante para a vista si, pero para avións diferentes.os nosos pés... non tan agradable. A verdade nalgunha sala botamos de menos algúns banquiños. Unha das A viaxe de volta xa se nos fixo máis longa, era de cousas que nos chamou máis a atención foron as noite e viñamos bastante cansos. O traxecto estivo persoas que "copiaban" cadros. Facíano moi ben e marcado por numerosas e fortes turbulencias, quedamos durante un pouco mirando anonadados. pensabamos que iamos a pique. Ao noso compañeiro

Adrián case lle dá un infarto.Tamén pasamos pola fundación Telefónica e

vimos todos eses aparatos de última xeración que Do que de verdade estamos seguros é de que poucos nos podemos permitir. No mesmo lugar esta viaxe quedará para un longo, moi longo recordo.visitamos unha casa intelixente e , de verdade, non queriamos vivir alí (a maioría polo menos). Kata Lores e Laura Arcay

ARCO 2010

34

En galego ciencia

tamén se fai

Http://www.engalegotamensefaiciencia.eu/

Nun ano difícil para o galego no que chegamos

a escoitar afirmacións moi negativas sobre os valores e

as capacidades da lingua galega, xorde unha

interesante idea promovida polas tres universidades

galegas: en galego tamén se fai ciencia.

En palabras dos reitores das universidades, a

campaña ten a función de “derrubar prexuízos

inxustificados sobre o galego” e prometeron continuar

no compromiso en defensa da lingua “por moito que

chova”.

Pasatempos Encrucillado

Sudokus

Caldo galego

Atopa dez comidas agochadas

entre estas letras

Esta vez queremos que atopes

dez palabras relacionadas co

instituto

35

Tania Varela. 4º ESO B

REVI TA D ES PO T CESS O I N E O

R LMA IANTE LATopónimo que alude a un monte situado no lugar de Tella (Ponteceso), tamén chamado Bico da Casavella. Nel habita unha moura que fía na rocha e propón enigmas.