Manual de recomendacións para a rehabilitación de vivendas en ...

REHABILITARManual de recomendaciónspara a rehabilitación de vivendas en Galicia

Edita: Xunta de Galicia

InstitutoGalegodeVivendaeSolo

Lugar: SantiagodeCompostela

Ano: 2017

Manual de recomendacións para a rehabilitación de vivendas en Galicia fronte ao cambio climático

XUNTA DE GALICIA

Consellería de Infraestruturas e Vivenda

Instituto Galego de Vivenda e Solo (IGVS)

Santiago de Compostela

2017

LIMIAR

NaXuntadeGaliciaestamosconvencidosdequearehabilitaciónéunelementoclavenotraballodunpaísporun futurosustentable.Porquenonsósupónunhamelloradascondiciónsdevidadosseushabitantes,senónquetaménimplicaunhamellorconservacióndonosopatrimonio,asícomounhamelloremáisracionalocupacióndoterritorio.

Poriso,arehabilitacióndevivendasconvértesenuneixeprioritarionapolíticadestaAdministración.Estamosfomentandoeapoiandoestetipodeintervenciónsdesdediferentespuntosdevista,comosonaconcesiónde subvencións, a recuperación de espazos urbanos en colaboración cos concellos ou as rehabilitaciónsdesenvolvidasdirectamentepoloInstitutoGalegodeVivendaeSolo(IGVS).

ConesteManual de rehabilitación sustentable para vivendas en Galicia,enunhaclaraapostapolacalidadeeasustentabilidadedaconstrución,damosunpasomáisofrecéndollesunhanovaferramentaaosprofesionaisdosectorquevanproxectareexecutarobrasdestinadasárecuperacióndeedificaciónsexistentes.

Aguíaconfigúrasecomouninstrumentosinxeloquellespermitaaostécnicoseprofesionais implicadosnoeidodarehabilitaciónadoptarsolucións—tantonosseuselementosconstrutivoscomanassúasinstalacións—quegarantanestándaresnecesariosenaccesibilidade,habitabilidade,funcionalidadeeseguridadeestrutural.

Ademais, facilitamoso traballodedeterminaras soluciónsde rehabilitaciónóptimasenmateriadeaforroenerxéticoen funcióndamelloraquesepretendaacadareda localizacióndoedificio relativoásvariablesclimáticasespecíficasdazona.AconexióncovisordemapasclimáticosdeGalicia,desenvolvidopoloIGVSnomarcodopresenteproxecto,axudarádexeitoimportantenestesentido.

Agardamosqueestapublicaciónsexaunelementodeutilidadedentrodestaimportanteárea,desdeorespectoaosvaloresdonosopatrimonioenaprocuradesoluciónsdacalidadequedemandaasociedadeactual.Estamossegurosdeque,entretodos,conseguiremososobxectivosformulados.

EthelMaríaVázquezMourelleConselleira de Infraestruturas e Vivenda

Índice

Introdución

RF/Rehabilitación Funcional

1.1. Melloraraaccesibilidadedunedificiocoainstalacióndunharamplaexterior 20

1.2. Melloraraaccesibilidadedunedificiocoainstalacióndunharamplainterior 23

1.3. Melloraraaccesibilidadedunedificiocoainstalacióndunascensor 27

RE/Rehabilitación Estrutural

2.1. Abrirunocodepasocondintelmetáliconunmurodecachoteríarevestido 34

2.2. AbrirunoconunmurodecachoteríavistoconpasamurodeCOR-TEN 36

2.3. Abrirunocodepasoconrerecercadodecanteríanunmurodecachotería 38

2.4. Consolidarunmurodecachoteríadepedraouladrillo 40

2.5. Substituírvigaouviguetadunforxadodemadeira 43

2.6. Repararacabezadunhavigaouviguetadunforxadodemadeira 45

2.7. Reforzarvigaouviguetadunforxadodemadeira 47

2.8. Renovarunforxadodemadeira 49

2.9. Renovarestruturadefaldrónsdemadeira 52

RA/Rehabilitación Ambiental

3.1. Melloraacústicadepisosconforxadosdemadeiraaruídoaéreoedeimpacto 56

3.2. Melloraacústicadepisosconforxadosdeformigónaruídoaéreoedeimpacto 59

3.3. Melloraacústicaaruidoaéreoentrevivendasdamesmaplanta 63

3.4. Melloraacústicadeventásdemadeirae/oudealiaxeslixeiras 66

3.5. Eliminacióndehumidadeshigroscópicasenelementoscontaminados 69

3.6. Eliminacióndehumidadesporascensocapilarenmuros 72

3.7. Eliminacióndehumidadesporascensióncapilarenchans 75

3.8. Eliminacióndehumidadesporascensióncapilarensoleiraseplacas 78

3.9. Eliminacióndehumidadesaccidentaisenmedianeiras 81

3.10. Eliminacióndehumidadesdecondensaciónenfachadasecubertas 84

3.11. Eliminacióndehumidadesdeinfiltraciónensotos 88

3.12. Limpezaxeralereparardefectossuperficiaisdosrevestimentosexteriores 92

RG/Rehabilitación Enerxética4.1.Aproveitamentodezonassoleadas

4.1.1. Incorporarunatrio,unmiradoiroouunhagalería 98

4.1.2. Incorporarmateriaisdealtainerciatérmicaparaalmacenarcaloroufrío 101

4.1.3. Optimizaraszonasdavivendasegundoasúaorientación 103

4.2.Rehabilitacióndefachadasconillamentotérmico

4.2.1. Rehabilitacióndefachada:sistemaSATE 105

4.2.2. Rehabilitacióndefachadas:fachadaventilada 108

4.2.3. Illamentodemedianeiraspoloexterior 111

4.2.4. Illamentodemedianeiraspoloexterior.Illante+protección 113

4.2.5. Illamentotérmicopolointerior+trasdosado 116

4.3.Rehabilitacióndecubertasconillamentotérmico

4.3.1. Cubertainclinada,forxadodeformigón.Illamentobaixotella 119

4.3.2. Cubertainclinada,forxadodemadeira.Illamentobaixotellaoulousa 122

4.3.3. Cubertasobreforxadoinclinadodeformigón.Illamentopolointerior 124

4.3.4. Cubertainclinadasobreforxadohorizontal,illamentosobreforxado 127

4.3.5. Cubertainclinadasobreforxadohorizontal,illamentobaixoforxado 129

4.3.6. Rehabilitacióndeazoteasconillamentotérmicoexterior 131

4.3.7. Rehabilitacióndeazoteasconcubertaaxardinada 134

4.3.8. Cubertadechapametálicaconillamentpolapartesuperior 137

4.4.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidrosemarcos

4.4.1. Rehabilitacióntérmicadeventátradicional 139

4.4.2. Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndoacristalamiento 141

4.4.3. Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica 144

4.5.Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán

4.5.1. Láminasdecontrolsolarenventásparamelloraraeficienciaenerxéticadoedificio 147

4.5.2. Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán.Sistemasdeprotecciónexterior 149

4.5.3. RehabilitacióndeocosfronteaosolenveránVidrosconfactorsolarmellorado 151

RI/Mellora de eficiencia das Instalacións

5.1. Captacióndeenerxíaconmódulosfotovoltaicosintegradosenmembranaspara

impermeabilizacióndecubertas 156

5.2. Enerxíasolartérmica:augaquentesanitaria,calefaccióneclimatización 158

5.3. Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasdebaixatemperatura 161

5.4. Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasdecondensación 163

5.5. Instalaciónsdeiluminacióneficientes:eleccióndotipodelámpadaeasúapotencia 165

5.6. Ascensoresdealtaeficiencia 167

5.7. Aforronoconsumodeaugapotable 169

5.8. Xestióndaaugadepluviaisedasaugasgrises 171

5.9. Usodeelectrodomésticosrespectuososcomedioambiente(eco-eficientes) 173

5.10. Calidadedoaireinterior:recuperadoresdecalornosistemadeventilación 175

5.11. Sistemasderefrixeraciónpasivoseventilaciónnaturalcruzada 177

5.12. Sistemasdechemineassolaresparaventilaciónnatural 179

5.13. CaldeirasdebiomasaparaAQSecalefacción 181

5.14. Sistemasdebombasdecalorapoiadasporcaptaciónxeotérmica 184

Anexo: Mapas climáticos

Introdución

Omáiselementalsentidoderesponsabilidadefronteánaturezaeaomundoquehabitamoslevouaqueosgobernantesdospaísesavanzadosendurecesenasnormativasdaedificacióneaquepensasenenretosqueabranguenmúltiples factoresde índole técnica, coobxectivode lograr edificaciónsmáis eficientes e, se éposible,deconsumocerooupracticamentenulo.

Estehorizontesoñadodecidadesconvivendasconfortables,eficientesesegurasrecórtasesobreunpanoramadecriseeconómicaxeneralizada,centradaprincipalmentenaconstrución.Décadasdeactividadeedificatoriaexacerbadadeixaronomercadoinmobiliariosaturado,congrandesdificultadesparaabsorberosexcedentesconstruídos,coqueseconverteronnunpesadolastrequedificultaráaíndamáisasúarecuperación.Sóqueda,pois,prepararseparamelloraroquetemos,nunregresoásorixes,efacernosfortesnarehabilitacióndonosoparqueconstruído.

Estesmomentosdecrisesonunhaboaocasiónparaareflexióneparaaformación.Certamente,haberáobranovaenpequenasdoses.Perooqueteremosenabundanciaecontodaseguridadeseráaconservacióneomantementodoconstruído,asícomoanecesariapostaaodíadasedificaciónsparadotalasdascondiciónsedosmecanismosqueasfagansaudables,seguras,confortableseeficientes.

Estemanualpretendeofrecersolucións tendentesa lograresesobxectivos.Coñecedoresdequeoóptimoéinimigodobo,edequeenmoipoucoscasossecontaráconrecursossuficientescomoparapensarnunharehabilitaciónintegral(estrutural,funcional,enerxéticaetc.),ofrécensefichasqueestablecenintervenciónspuntuais, de forma que se poidan executar separadamente, con independencia unhas doutras, ou benagruparseenactuaciónsmáiscomplexas.

Asfichasestrutúransedeformaclaraparafacilitarasúacomprensióneaplicabilidadeporpartedosusuariospoucoounadaavezadosnastécnicasconstrutivase,porsuposto,porpartedosprofesionaisdomundodaedificación.

Condicións normativas de rehabilitación

CTE- Esixenciasbásicasdeseguridadeestrutural(SE)

1. O obxectivo do requisito básico de seguridade estrutural consiste en asegurar que o edificio ten uncomportamentoestruturaladecuadofronteásacciónseinfluenciasprevisiblesásquepoidaestarsometidoduranteasúaconstrucióneusoprevisto.

2.Parasatisfaceresteobxectivo,osedificiosproxectaranse,fabricaranse,construiranseemanteransedeformaquecumprancunhafiabilidadeadecuadaásesixenciasbásicasqueseestablecennosapartadosseguintes.

3. Os documentos básicos “DB‐SE Seguridade estrutural”, “DB‐SE‐AE Accións na edificación”, “DB‐SE‐CCimentos”, “DB‐SE‐AAceiro”, “DB‐SE‐F Fábrica” e “DB‐SE‐MMadeira” especificanparámetrosobxectivos eprocedementos cuxo cumprimento asegura a satisfaccióndas esixencias básicas e a superacióndos niveismínimosdecalidadepropiosdorequisitobásicodeseguridadeestrutural.

4. Asestruturasdeformigónestánreguladaspolainstrucióndeformigónestruturalvixente.

10.1.EsixenciabásicaSE1:Resistenciaeestabilidade

A resistencia e a estabilidade serán as adecuadas para que non se xeren riscos indebidos, de forma quese manteña a resistencia e a estabilidade fronte ás accións e influencias previsibles durante as fases deconstrucióneusosprevistosdosedificiosedexeitoqueuneventoextraordinariononproduzaconsecuenciasdesproporcionadasrespectodacausaorixinalesefaciliteomantementoprevisto.

10.2.EsixenciabásicaSE2:Aptitudeaoservizo

Aaptitudeaoservizoseráconformecousoprevistodoedificio,deformaquenonseproduzandeformaciónsinadmisibles,queselimiteaunnivelaceptableaprobabilidadeduncomportamentodinámicoinadmisibleequenonseproduzandegradaciónsouanomalíasinadmisibles.

CTE- Esixenciasbásicasdeseguridadeencasodeincendio(SI)

IObxecto

Estedocumentobásico (DB) tenporobxectoestablecer regraseprocedementosquepermitan cumprir asesixenciasbásicasdeseguridadeencasodeincendio.AssecciónsdesteDBcorrespóndensecoasesixenciasbásicasSI1aSI6.Acorrectaaplicacióndecadasecciónsupónocumprimentodaesixenciabásicacorrespondente.AcorrectaaplicacióndoconxuntodoDBsupónquesesatisfaiorequisitobásicodeseguridadeencasodeincendio.

Tantooobxectivodorequisitobásicocomoasesixenciasbásicasestablécensenoartigo11daparte1desteCTE,esonosseguintes:

Artigo11.Esixenciasbásicasdeseguridadeencasodeincendio(SI)

1.Oobxectivodorequisitobásicodeseguridadeencasodeincendioconsisteenreduciralímitesaceptableso risco de que os usuarios dun edificio sufran danos derivados dun incendio de orixe accidental, comoconsecuenciadascaracterísticasdoseuproxecto,construción,usoemantemento.

2.Parasatisfaceresteobxectivo,osedificiosproxectaranse,construiranse,manteranseeutilizaransedeformaque,encasodeincendio,cumpranasesixenciasbásicasqueseestablecennosapartadosseguintes.

3.OdocumentobásicoDB‐SIespecificaparámetrosobxectivoseprocedementoscuxocumprimentoaseguraasatisfaccióndasesixenciasbásicaseasuperacióndosniveismínimosdecalidadepropiosdorequisitobásicodeseguridadeencasodeincendio,exceptonocasodosedificios,establecementosezonasdeusoindustrialaosquellessexadeaplicaciónoRegulamentodeseguridadecontraincendiosnosestablecementosindustriais,noscalesasesixenciasbásicassecumprenmedianteestaaplicación.

11.1.EsixenciabásicaSI1‐Propagacióninterior

Limitaraseoriscodepropagacióndoincendiopolointeriordoedificio.

11.2.EsixenciabásicaSI2‐Propagaciónexterior

Limitarase o risco de propagación do incendio polo exterior, tanto no edificio considerado coma noutrosedificios.

11.3.EsixenciabásicaSI3–Evacuacióndeocupantes

Oedificiodisporádosmediosdeevacuaciónadecuadosparaqueosocupantespoidanabandonalooualcanzarunlugarsegurodentrodelencondiciónsdeseguridade.

11.4.EsixenciabásicaSI4‐Instalaciónsdeprotecióncontraincendios

Oedificiodisporádosequiposeinstalaciónsadecuadosparafacerposibleadetección,ocontroleaextincióndoincendio,asícomoatransmisióndaalarmaaosocupantes.

11.5.EsixenciabásicaSI5‐Intervencióndebombeiros

Facilitaraseaintervencióndosequiposderescateedeextincióndeincendios.

11.6.EsixenciabásicaSI6–Resistenciaaolumedaestrutura

Aestruturaportantemanteráasúaresistenciaaolumeduranteotemponecesarioparaquepoidancumprirseasanterioresesixenciasbásicas.

CTE-Esixenciasbásicasdeseguridadedeutilización(SUA)

Artigo12.Esixenciasbásicasdeseguridadeeaccesibilidade(SUA)

1.Oobxectivodorequisitobásicodeseguridadedeutilizacióneaccesibilidadeconsisteenreduciralímitesaceptablesoriscodequeosusuariossufrandanosinmediatosnousoprevistodosedificios,comoconsecuenciadascaracterísticasdoseuproxecto,construción,usoemantemento,asícomoenfacilitaroaccesoeautilizaciónnondiscriminatoria,independenteeseguradestesáspersoascondiscapacidade.

2.Parasatisfaceresteobxectivo,osedificiosproxectaranse,construiranse,manteranseeutilizaransedeformaquesecumpranasesixenciasbásicasqueseestablecennosapartadosseguintes.

3.Odocumentobásico“DB‐SUASeguridadedeutilizacióneaccesibilidade”especificaparámetros,obxectivoseprocedementoscuxocumprimentoaseguraasatisfaccióndasesixenciasbásicaseasuperacióndosniveismínimosdecalidadepropiosdorequisitobásicodeseguridadedeutilizacióneaccesibilidade.

12.1.EsixenciabásicaSUA1:Seguridadefronteaoriscodecaídas

Limitaraseoriscodequeosusuariossufrancaídas,poloqueoschansseránadecuadosparafavorecerqueaspersoasnonesvarennintropeceneparaevitarqueasúamobilidadesevexaafectada.Asímesmo,limitaraseoriscodecaídasenocos,encambiosdeniveleenescaleiraseramplas,efacilitarasealimpezadosvidrosexterioresencondiciónsdeseguridade.

12.2.EsixenciabásicaSUA2:Seguridadefronteaoriscodeimpactooudeatrapamento

Limitaraseoriscodequeosusuariospoidansufrircalqueraimpactoouatrapamentoconelementosfixosoupracticablesdoedificio.

12.3.EsixenciabásicaSUA3:Seguridadefronteaoriscodeaprisionamento

Limitaraseoriscodequeosusuariospoidanquedaraccidentalmenteaprisionadosenrecintos.

12.4.EsixenciabásicaSUA4:Seguridadefronteaoriscocausadoporunhailuminacióninadecuada

Limitarase o risco de danos ás persoas como consecuencia dunha iluminación inadecuada en zonas decirculación dos edificios, tanto interiores coma exteriores, mesmo en caso de emerxencia ou de fallo dailuminaciónnormal.

12.5.EsixenciabásicaSUA5:Seguridadefronteaoriscocausadoporsituaciónsconaltaocupación

Limitarase o risco causado por situacións con alta ocupación e facilitarase a circulación das persoas e asectorizaciónconelementosdeprotecciónecontención,enprevisióndoriscodeesmagamento.

12.6.EsixenciabásicaSUA6:Seguridadefronteaoriscodeafogamento

Limitarase o risco de caídas que poidan derivar en afogamento en piscinas, depósitos, pozos e similaresmedianteelementosquerestrinxanoacceso.

12.7.EsixenciabásicaSUA7:Seguridadefronteaoriscocausadoporvehículosenmovemento

Limitaraseoriscocausadoporvehículosenmovementoatendendoaostiposdepavimentoseásinalizacióneproteccióndaszonasdecirculaciónrodadaedaspersoas.

12.8.EsixenciabásicaSUA8:Seguridadefronteaoriscocausadopolaaccióndoraio

Limitaraseoriscodeelectrocuciónedeincendiocausadopolaaccióndoraiomedianteinstalaciónsadecuadasdeproteccióncontraoraio.

12.9.EsixenciabásicaSUA9:Accesibilidade

Facilitaraseoaccesoeautilizaciónnondiscriminatoria,independenteeseguradosedificiosdaspersoascondiscapacidade.

CTE-LimitacióndoconsumoenerxéticoDBHE0

IObxecto

Este documento básico (DB) ten por obxecto establecer regras e procedementos que permitan cumprir orequisitobásicodeaforrodeenerxía.AssecciónsdesteDBcorrespóndensecoasesixenciasbásicasHE1aHE5easecciónHE0relaciónaseconvariasdasanteriores.Acorrectaaplicacióndecadasecciónsupónocumprimento da esixencia básica correspondente. A correcta aplicación do conxunto doDB supón que sesatisfaiorequisitobásicodeaforrodeenerxía.

Artigo15.Esixenciasbásicasdeaforrodeenerxía(HE)

1.Oobxectivodorequisitobásicoaforrodeenerxíaconsisteenconseguirunusoracionaldaenerxíanecesariaparaautilizacióndosedificiosreducindoalímitessustentablesoseuconsumoe,asímesmo,conseguirqueunhapartedesteconsumoprocedadefontesdeenerxíarenovable,comoconsecuenciadascaracterísticasdoseuproxecto,construción,usoemantemento.

2.Parasatisfaceresteobxectivo,osedificiosproxectaranse,construiranse,utilizaranseemanteransedeformaquesecumpranasesixenciasbásicasqueseestablecennosapartadosseguintes.

15.1. EsixenciabásicaHE1: Limitacióndademandaenerxética.Osedificiosdisporándunhaenvolventedecaracterísticas tales que limite adecuadamente a demanda enerxética necesaria para alcanzar o benestartérmicoenfuncióndoclimadalocalidade,dousodoedificioedoréximedeveránedeinverno,asícomodassúascaracterísticasdeillamentoe inercia,permeabilidadeaoaireeexposiciónáradiaciónsolar,reducindooriscodeaparicióndehumidadesdecondensaciónsuperficiaiseintersticiaisquepoidanprexudicarassúascaracterísticasetratandoadecuadamenteaspontestérmicasparalimitarasperdasougananciasdecaloreparaevitarproblemashigrotérmicosnestes.

15.2.EsixenciabásicaHE2:Rendementodasinstalaciónstérmicas.Osedificiosdisporándeinstalaciónstérmicasapropiadasdestinadasaproporcionarobenestar térmicodos seusocupantes.EstaesixenciadesenvólveseactualmentenovixenteRegulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificios(RITE)easúaaplicaciónquedarádefinidanoproxectodoedificio.

15.3. Esixencia básica HE 3: Eficiencia enerxética das instalacións de iluminación. Os edificios disporán deinstalaciónsdeiluminaciónadecuadasásnecesidadesdosseususuarioseávezeficacesenerxeticamenteedisporándun sistemade control quepermita axustar o acendido á ocupación real da zona, así comodunsistemaderegulaciónqueoptimiceoaproveitamentodaluznaturalnaszonasquereúnanunhasdeterminadascondicións.

15.4.EsixenciabásicaHE4:Contribuciónsolarmínimadeaugaquentesanitaria.Nosedificiosconprevisióndedemandadeaugaquentesanitariaoudeclimatizacióndepiscinacuberta,nosqueasíseestablezanesteCTE,unhapartedasnecesidadesenerxéticastérmicasderivadasdesademandacubrirasemedianteaincorporaciónnestes de sistemas de captación, almacenamento e utilización de enerxía solar de baixa temperatura,adecuadaáradiaciónsolarglobaldasúalocalizacióneádemandadeaugaquentedoedificiooudapiscina.Osvaloresderivadosdestaesixenciabásicateránaconsideracióndemínimos,senprexuízodevaloresquepoidanserestablecidospolasadministraciónscompetentesequecontribúanásustentabilidade,atendendoáscaracterísticaspropiasdasúalocalizacióneámbitoterritorial.

15.5.EsixenciabásicaHE5:Contribución fotovoltaicamínimadeenerxíaeléctrica.Nosedificiosqueasí seestableza neste CTE incorporaranse sistemas de captación e transformación de enerxía solar en enerxíaeléctricaporprocedementosfotovoltaicosparausopropioousubministraciónárede.Osvaloresderivadosdestaesixenciabásicateránaconsideracióndemínimos,senprexuízodevaloresmáisestritosquepoidanser establecidos polas administracións competentes e que contribúan á sustentabilidade, atendendo áscaracterísticaspropiasdasúalocalizacióneámbitoterritorial.

A rehabilitación fronte ao cambio climático

Osedificiosconsomenun40%daenerxíautilizadanaUniónEuropeaeproducenaproximadamenteametadedas emisións de gases de efecto invernadoiro—principalmente CO₂—, responsables do cambio climático.Por tanto, a realización de accións e melloras para incrementar a súa eficiencia enerxética son medidasimprescindiblesparaobterreduciónssignificativasnasemisiónsdestesgasese,porconseguinte,paraaloitacontraocambioclimático.

AUniónEuropeaestácomprometidanaloitacontraocambioclimáticoatravésdodenominadoObxectivo20‐20‐20,queconsisteenreducircomomínimonun20%asemisiónstotaisdegasesdeefectoinvernadoironoano2020respectodosniveisde1990.TaménsecomprometeconcumpriroProtocolodeQuiotodaConvenciónMarcodasNaciónsUnidassobreocambioclimáticoe,aléndiso,tenoobxectivoalongoprazodemanteroaumentodatemperaturaglobalpordebaixodos2oC.

Estesobxectivosnocampodaedificacióntradúcensenamelloradaeficienciaenerxéticadosedificiosenoaumentodousodeenerxíaprocedentedefontesrenovables,queseatopanaorixedasdirectivas2002/91/CEe2010/31/UE,relativasáeficienciaenerxéticadosedificios,cuxasesixenciasforonincorporadasánormativaespañola a través do Código técnico da edificación (Real decreto 314/2006), e posteriormente traspostasmedianteosreaisdecretos47/2007e235/2013decertificaciónenerxéticadosedificios.

EnGalicia,un61%dasvivendasactuaisforonconstruídasantesde1980,conanterioridadeáaplicacióndaNormabásicadaedificaciónsobrecondiciónstérmicasdosedificios(NBECT‐79),poloquesepodesuporquegranpartedestasvivendascarecende illamentotérmiconosseuscerramentos.Aproximadamente,o34%respondenaosestándaresdeillamentofixadospolaNBECT‐79esóun5%cumprencoasesixenciasdoCódigotécnicodaedificación.Portanto,o95%dasvivendasdeGaliciacarecendunniveldeillamentoadecuadoaosrequirimentosdanormativaactual,oqueproduceunimportanteincrementonoseuconsumoenerxético,quepodeestimarseenmáisdun50%respectoaoqueteríanseestivesencorrectamenteilladas.

A eficiencia das instalacións e equipos das vivendas pode producir tamén importantes reducións no seuconsumoenerxético.Autilizaciónde caldeirasde alta eficiencia supónaforros ao redordo30% respectoaoconsumodascaldeirasconvencionais.Autilizaciónde lámpadasdealtaeficienciaenerxéticapodexeraraforrosdeataun80%.Ea substitucióndoselectrodomésticos instaladosnasvivendasporoutrosdealtacualificaciónenerxéticaimplicareduciónsnoconsumoquepodenoscilarentreo40%eo70%.Domesmoxeito,autilizacióndeenerxíasrenovables,comoéocasodaenerxíasolartérmica,aenerxíafotovoltaica,axeotérmicaouoconsumodebiocombustibles,podecontribuíreficientementeareducirasemisiónsdedióxidodecarbonoproducidopolousodecombustiblesfósilese,porconseguinte,aloitarcontraocambioclimático.

Por outra banda, as vivendas galegas non están preparadas en xeral para o incremento das temperaturasproducidopolocambioclimático.Aausenciadeelementosdeprotecciónsolarnasxanelasoudesistemasdeventilaciónadecuadospoderedundarnadiminucióndeconfortnointeriordasvivendase,comoconsecuencia,pode incrementar a tendencia a instalar equipos de aire acondicionado, o que xerará unmaior consumoenerxético.

Deacordocoexpostoanteriormente,arehabilitaciónenerxética,entendidacomoamelloradascondiciónsdaenvolventedosedificiosedassúas instalaciónscoobxectivode incrementarasúaeficienciaenerxética,constitúeunmediofundamentalparaaloitacontraocambioclimático,queademaisdereportarimportantesbeneficios ambientais pode supor considerables aforros económicos derivados da redución do consumoenerxético.

Candoserealicenobrasdereparaciónoudemantementonaenvolventeounasinstalaciónsdosedificios,aincorporacióndecriteriosderehabilitaciónenerxéticaredundaránunhamelloradoconfortenareducióndoconsumodeenerxía,oquexeraráaforroseconómicosquecontribúenaamortizaroinvestimentorealizado.

SesetenencontaqueoconsumodecalefacciónenGaliciasupónun40%doconsumodeenerxíadasvivendas,amelloranoillamentotérmicodaenvolventeenaeficienciadasinstalaciónsdecalefacciónimplicaráreduciónssignificativasnoconsumototaldasvivendas.

Nosedificiosnosqueseprevexanobrasdereparacióndefachadas,amelloradoillamentotérmicomediantesistemasdeillamentopoloexterioroudefachadaventiladapodesuporaforrosnoconsumodecalefaccióndeataun35%.Nocasodequesevaiansubstituírasventás,autilizacióndecarpinteríasconroturadepontetérmicaevidrosillantesconespellosbaixoemisivospodesuporaforrossimilares(34%).Candoasobrassupoñanunharehabilitaciónintegral,sesedotanoscerramentosdeillantetérmicoquecumpracoasesixenciasdoCTEesesesubstitúenascarpinteríaseosvidrosporsistemasdemarcosconroturadepontetérmicaevidrosillantesconespellosbaixoemisivos,oaforronoconsumodecalefacciónpodechegarao70%.

Osaforrosdeconsumoenerxéticoproducidospolamelloradaenvolventedoedificiopodenincrementarsecoamelloradaeficienciadas instalaciónsde calefacción;por exemplo,medianteautilizaciónde caldeirasde condensación con rendementos do 109 % e reducións de consumo enerxético do 30 % respecto dascaldeirasconvencionais.Ousodesistemasdeventilaciónforzadaqueincorporenrecuperadoresdecalor—con rendementos que poden chegar ao 95%—pode xerar tamén importantes reducións no consumodecalefacción.

Duranteoverán,autilizacióndesistemasdeventilaciónqueaproveitenodescensodatemperaturaduranteanoite,combinadosconelementosdealtainerciatérmicaquemanteñanasúatemperaturapordebaixodoambienteduranteodía,podenproducirreduciónsnunhipotéticoconsumoderefrixeracióndeentreun30%eun40%,oquegarantiráunmaiorconfortnointeriordasvivendas.Domesmoxeito,autilizacióndesistemasde sombreamento exterior—como toldos, parasoles ou persianas exteriores— poden xerar reducións noconsumoderefrixeracióndeataun20%.

Estas posibilidades de aforro enerxético desenvólvense nas fichas que compoñen a presente guía. Asrecomendaciónsqueseinclúennelasvandesdeacciónssinxelasquepodenserrealizadaspolopropiousuario,ataobrasderehabilitaciónqueestablezanarenovacióntotaldaenvolventedoedificooudassúasinstalacións.Nasfichasindícanseasporcentaxesaproximadasdeaforroenerxéticoquesepodenobterencadacaso,oquepermitevalorareplanificarasacciónsqueconvénrealizarenfuncióndasposibilidadesdecadausuariooucomunidade.

Os valores achegados son valoresmedios obtidosmediante simulacións realizadas sobre edificios tipo endistintaslocalizaciónsdeGalicia.Estesvalores,decarácterorientativo,nonexclúenanecesidadederealizarestudosousimulaciónsespecíficasparaavaliarasposibilidadesdeaforroenerxéticodecadaedificioconcreto,enfuncióndasmellorasqueseproxecterealizar.

1

REHABILITACIÓNFUNCIONAL

RF 1.1.

CTE-DBSUA9:AccesibilidadeUNE EN 81-40:2009 - Regras de seguridade para a construción e ainstalación de ascensores. Ascensores especiais para o transporte de persoas e cargas. Parte40:Salvaescaleiraseplataformaselevadoras inclinadasparaqueusenpersoasconmobilidadereducidaLei8/2013,derehabilitaciónerexeneraciónurbanas(BOEnúm.153,do27.6.2013),títuloI“Informedeavaliacióndeedificios”ISO 9386-1:2000 - Power-operated lifting platforms for persons withimpaired mobility. Rules for safety, dimensions and functional operation.Part.1:Verticalliftingplatforms

ÁMBITOEdificiosantigosquesóposúenescaleirasparaaccederdesdeabeirarrúaaoportaldeentradaenosquesedesexaincluírunaramplaaccesibleouunsalvaescaleirasexterior.

Oinformedeavaliacióndeedificios(IEE)resultadeobrigadocumprimentoparaospropietariosdeinmoblessituadosenedificiosdetipoloxíaresidencialde vivenda colectivaque teñan unhaantigüidade superior aos 50anos.TaménestánobrigadosarealizaroIEEospropietariosdecalqueraedificio,conindependenciadasúaantigüidade,candopretendansolicitaraxudaspúblicaspararealizarobrasdeconservación,deaccesibilidadeuniversaloudeeficienciaenerxética.

O IEE debe identificar o ben inmoble, con expresión da súa referenciacatastralehaconter,demaneiradetallada:a) Aavaliacióndoestadodeconservacióndoedificio.b) A avaliación das condicións básicas de accesibilidade universal e

non discriminación das persoas con discapacidade para o acceso e a utilizacióndoedificio.

c) Acertificacióndaeficienciaenerxéticadoedificio.

MELLORA BUSCADABúscase instalar no edificio existente unha rampla accesible ou unsalvaescaleiras exterior que permita o acceso universal e independenteparatodotipodepersoas, incluídasasdiscapacitadas.Ascaracterísticasdasramplas—lonxitudesdetramos,descansos,anchura,pendentemáxima,altura e disposición de varandas etc.— determinaranse en cada caso en funcióndograodeaccesibilidadeestablecidopolanormativa.

Instalacióndunharamplaexterior

Edificiopúblico(BE)queaproveitouoseuxardínpara crear unha rampla exteriorparapersoasdiscapacitadas.

Edificiopúblicoqueaproveitou a anchura da beirarrúaparacrearunharamplaexteriorparapersoas discapacitadas.

páxina21

Rehabilitación funcional

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAAprimeiradificultadequehaiqueresolverédecarácterarquitectónico:decidir unha localización que posibilite a creación da rampla accesiblee presentar un deseño que se adapte ás condicións regulamentadas depercorridos,pendenteseanchodecadatramo.Candononexistaespazosuficiente para facer a a rampla, poderíase formular a solución dosalvaescaleiras,quenonprecisatantoespazo.Transcríbenseacontinuaciónascondiciónsregulamentadasquedebencumprirasramplasexteriores:“Documento básico SUA Seguridade de utilización e accesibilidade” -Resumodecondiciónsdedeseño.

DB SUA 1.Esvarabilidadedechans(Táboa1.2.Claseesixibleaoschans)Debenutilizarsepavimentosconesvarabilidade2candosetratederamplasconpendentemenorcao6%econesvarabilidade3candosetratederamplasconpendenteigualoumaiorcao6%.

DB SUA 3.1. Proteccióndosdesniveis:Enzonasdeusopúblicodosestablecementosdeusocomercialoudepúblicaconcorrencia,asbarreirasdeproteccióndasramplasdeseñaransedeformaque:a) Nonpoidanserfacilmenteescaladaspolosnenos,paraoque:-Naalturacomprendidaentre30cme50cmsobreoniveldochanousobrealiñadeinclinacióndunhaescaleiranonexistiránpuntosdeapoio,incluídossaíntessensiblementehorizontaisconmáisde5cmdesaínte.-Naalturacomprendidaentre50cme80cmsobreoniveldochannonexistiránsaíntesqueteñanunhasuperficiesensiblementehorizontalconmáisde15cmdefondo.b) Non teñanaberturasquepoidan seratravesadaspor unhaesfera

de10cmdediámetro,agásasaberturastriangularesqueformanamesaeatabicadoschanzoscolímiteinferiordavaranda,semprequeadistanciaentreestelímiteealiñadeinclinacióndaescaleiranonexcedade5cm.

DB SUA 4.3. Ramplas(itinerarioscuxapendenteexcedado4%):-Pendente:asramplasaccesiblesteránunhapendenteque,comomáximo,serádo10%candoasúalonxitudesexamenorca3m,do8%candoalonxitudesexamenorca6medo6%norestodoscasos.Searamplaécurva,apendentelonxitudinalmáximamedirasenoladomáisdesfavorable.Alonxitudedostramosdasramplasdebemedirseenproxecciónhorizontal.-Apendentetransversaldasramplasquepertenzanaitinerariosaccesiblesserá,comomáximo,do2%.-Tramos:candoaramplapertenzaaitinerariosaccesibles,alonxitudedotramoserá,comomáximo,de9m.Aanchuraútildeterminarasedeacordocoasesixenciasdeevacuaciónestablecidasnoapartado4,dasecciónSI3doDBSIeserá,comomínimo,aindicadaparaescaleirasnatáboa4.1.

Osalvaescaleirasresolve un desnivel para discapacitados con menos espazocaunharampla.

Modelo de salvaescaleiras para acceder a unha vivenda unifamiliar.

Modelo de salvaescaleiras para a accesibilidade nun fortedesniveldunhaurbanización.

páxina22


-Searamplapertenceaunitinerarioaccesible,ostramosseránrectosoucunraiodecurvaturadepolomenos30medunhaanchurade1,20m,comomínimo.Asímesmo,disporándunhasuperficiehorizontalaoprincipioeaofinaldotramocunhalonxitudede1,20mnadireccióndarampla,comomínimo.-Mesetas:asmesetasdispostasentreostramosdunharamplacoamesmadirecciónteránpolomenosaanchuradaramplaeunhalonxitude,medidanoseueixe,de1,50mcomomínimo.-Candoexistaun cambiodedirecciónentredous tramos,aanchuradarampla non se reducirá ao longo do descanso. A zona delimitada poresta anchura estará libre de obstáculos e sobre ela non varrerá o xirodeaperturadeningunhaporta,exceptoasdezonasdeocupaciónnula,definidasnoanexoSIAdoDBSI.-Pasamáns:asramplasquesalvenunhadiferenzadealturademáisde550mme cuxapendente sexamaior ou igual ca o 6%, disporándunpasamánscontinuopolomenosnunlado.-Asramplasquepertenzanaunitinerarioaccesible,cuxapendentesexamaiorouigualqueo6%esalvenunhadiferenzadealturademáisde18,5cm,disporándepasamánscontinuoentodooseupercorrido,incluídosdescansos en ambos os lados. Así mesmo, os bordos libres contarán cunzócoloouelementodeprotecciónlateralde10cmdealtura,comomínimo.Candoa lonxitudedo tramoexcedade3m, opasamánsprolongarasehorizontalmentepolomenos30cmnosextremos,enambososlados.-Opasamánsestaráaunhaalturacomprendidaentre90e110cm.Asramplas situadas en escolas infantís e en centros de ensino primario, asícomoasquepertencenaunitinerarioaccesible,disporándoutropasamánsaunhaalturacomprendidaentre65e75cm.- O pasamáns será firme e doado de agarrar, estará separado doparamentopolomenos4cmeoseusistemadesuxeiciónnoninterferiráopaso continuo da man.

MELLORA LOGRADA — Ainclusióndunharamplaoudunsalvaescaleirasexteriornunedificio

antigoelevaoseuvalordemercado,aodotalodunservizoqueresultatotalmente necesario, á vez que se cumpre coa actual normativaeuropea de accesibilidade universal.

— Os detrimentos que se produzan nas superficies útiles de portais,descansos, locais comerciais etc. sempre compensarán, polafuncionalidadeeaaccesibilidadelograda.

— Conségueseunmelloraccesoeunhamaiorfuncionalidadenoedificio.

FICHAS RELACIONADASRF1.2.MelloraraaccesibilidadedunedificiocoainstalacióndunharamplaexteriorRF1.3.Melloraraaccesibilidadedunedificiocoainstalacióndunascensor

CTE-DBSUA9:AccesibilidadeUNEEN81-40:2009-Regrasdeseguridadeparaaconstrucióneinstalacióndeascensores.Ascensoresespeciaisparaotransportedepersoasecargas.Parte40:Salvaescaleiraseplataformaselevadoras inclinadasparausarpersoas con mobilidade reducidaLei8/2013,derehabilitaciónerexeneraciónurbanas(BOEnúm.153,do27.6.2013),títuloI“Informedeavaliacióndeedificios”ISO 9386 - 1:2000 Power-operated lifting platforms for persons withimpaired mobility. Rules for safety, dimensions and functional operation.Part1:Verticalliftingplatforms

ÁMBITOEdificiosantigosquesóposúenescaleirasparasalvarundesnivelinterior,xasexaparaaccederdesdeoportaldeentradaaoplanodoascensorouaoutrospuntosdoedificio,enoscalessedesexaresolveraaccesibilidadecunha rampla accesible ou un salvaescaleiras interior.

Oinformedeavaliacióndeedificios(IEE)édeobrigadocumprimentoparaospropietariosdeinmoblessituadosenedificiosdetipoloxíaresidencialdevivendacolectivaqueteñaunhaantigüidadesuperioraos50anos.TaménestánobrigadosarealizaroIEEospropietariosdecalqueraedificio,conindependenciadasúaantigüidade,candopretendansolicitaraxudaspúblicaspararealizarobrasdeconservación,deaccesibilidadeuniversaloueficienciaenerxética.

O IEE debe identificar o ben inmoble, con expresión da súa referenciacatastral,ehadeconterdemaneiradetallada:a) Aavaliacióndoestadodeconservacióndoedificio.b) A avaliación das condicións básicas de accesibilidade universal e

non discriminación das persoas con discapacidade para o acceso e utilizacióndoedificio.


MELLORA BUSCADABúscase instalar en edificios existentes unha rampla accesible ou unsalvaescaleirasinteriorquepermitaoaccesouniversaleindependenteparatodotipodepersoas,taménparapersoasdiscapacitadas.Ascaracterísticasdasramplas—lonxitudesdetramos,descansos,anchura,pendentemáxima,altura e disposición de varandas etc.— determinaranse en cada caso en funcióndograodeaccesibilidadeestablecidopolanormativa.

Instalación dunha rampla interiorRF1.2.

Edificiodeusopúbliconoquesecreaunharamplainterior para persoas discapacitadas.

Unsalvaescaleiraspermite acceder desde o portal ao resto do edificio.

páxina24


SOLUCIÓN CONSTRUTIVA PARA RAMPLASA primeira dificultade é de carácter arquitectónico, hai que elixir unhalocalizaciónquepermitaacreacióndunharamplaaccesiblecuxodeseñoseadapteáscondiciónsregulamentariasdepercorridos,pendenteseanchode cada tramo. Cando a solución da rampla resulte inviable poderíaseoptar pola solución do salvaescaleiras, que non precisa tanto espazo.Transcríbense a continuación as condicións regulamentarias que debencumprirasramplasinteriores:

Documentobásico“SUASeguridadedeutilizaciónaccesibilidade”-Resumodecondiciónsdedeseño.

DBSUA1.Esvarabilidadedechans(Táboa1.2.Claseesixibleaoschans)Parazonasinterioressecasdébenseutilizarpavimentosconclase1candosetratederamplasconpendentemenorcao6%econclase2candosetratederamplasconpendenteigualoumaiorcao6%.Parazonas interioreshúmidas(talescomoentradasaosedificiosdesdeoespazoexterior),débenseutilizarpavimentosconclase2candose tratederamplasconpendentemenorcao6%econclase3candosetratederamplasconpendenteigualoumaiorcao6%.

DBSUA3.1.ProteccióndosdesniveisEnzonasdeusopúblicodosestablecementosdeusocomercialoudepúblicaconcorrencia,asbarreirasdeproteccióndasramplasdeseñaransedeformaque:

a) Nonpoidanserfacilmenteescaladaspolosnenos,paraoque:-Naalturacomprendidaentre30cme50cmsobreoniveldochanousobrealiñadeinclinacióndunhaescaleira,nonexistiránpuntosdeapoio,incluídossaíntessensiblementehorizontaisconmáisde5cmdesaínte.-Naalturacomprendidaentre50cme80cmsobreoniveldochan,nonexistiránsaíntesqueteñanunhasuperficiesensiblementehorizontalconmáisde15cmdefondo.b) Non teñanaberturasquepoidan seratravesadaspor unhaesfera

de10cmdediámetro,agásasaberturastriangularesqueformanapegadaeamesadoschanzoscolímiteinferiordavaranda,semprequeadistanciaentreestelímiteealiñadeinclinacióndaescaleiranonexcedade5cm.

Modelo de salvaescaleiras de accesocunhatraxectoriaparalelaáescaleira.

Modelo de salvaescaleirasqueaproveitaopasamáns.

páxina25


DBSUA4.3.Ramplas(itinerarioscuxapendenteexcedado4%)-Pendente:asramplasaccesiblesteránunhapendenteque,comomáximo,serádo10%candoasúalonxitudesexamenorca3m,do8%candoalonxitudesexamenorca6medo6%norestodoscasos.Searamplaécurva,apendentelonxitudinalmáximamedirasenoladomáisdesfavorable.Alonxitudedostramosdasramplasdebemedirseenproxecciónhorizontal.-Apendentetransversaldasramplasquepertenzanaitinerariosaccesiblesserá,comomáximo,do2%.-Tramos:candoaramplapertenzaaitinerariosaccesibles,alonxitudedotramoseráde,comomáximo,9m.Aanchuraútildeterminarasedeacordocoasesixenciasdeevacuaciónestablecidasnoapartado4dasecciónSI3doDBSIeserá,comomínimo,aindicadaparaescaleirasnatáboa4.1.-Searamplapertenceaunitinerarioaccesible,ostramosseránrectosoucunraiodecurvaturadepolomenos30medunhaanchurade1,20m,comomínimo.Asímesmo,disporándunhasuperficiehorizontalaoprincipioeaofinaldotramo,cunhalonxitudede1,20mnadireccióndarampla,comomínimo.-Mesetas:asmesetasdispostasentreostramosdunharamplacoamesmadirecciónteránpolomenosaanchuradaramplaeunhalonxitude,medidanoseueixe,de1,50mcomomínimo.-Candoexistaun cambiodedirecciónentredous tramos,aanchuradarampla non se reducirá ao longo do descanso. A zona delimitada poladevanditaanchuraestarálibredeobstáculosesobreelanonvarreráoxirodeaperturadeningunhaporta,exceptoasdezonasdeocupaciónnuladefinidasnoanexoSIAdoDBSI.-Pasamáns:asramplasquesalvenunhadiferenzadealturademáisde550mme cuxapendente sexamaior ou igual ca o 6%, disporándunpasamánscontinuopolomenosnunlado.-Asramplasquepertenzanaunitinerarioaccesible,cuxapendentesexamaiorouigualcao6%esalvenunhadiferenzadealturademáisde18,5cm,disporándepasamánscontinuoentodooseupercorrido,incluídasasmesetas,enambososdouslados.Asímesmo,osbordoslibrescontaráncunzócoloouelementodeprotecciónlateralde10cmdealtura,comomínimo.Candoa lonxitudedo tramoexcedade3m, opasamánsprolongarasehorizontalmentepolomenos30cmnosextremos,enambososdouslados.-Opasamánsestaráaunhaalturacomprendidaentre90e110cm.Asramplas situadas en escolas infantís e en centros de ensino primario, asícomoasquepertencenaunitinerarioaccesible,disporándoutropasamánsaunhaalturacomprendidaentre65e75cm.-Opasamánsseráfirmeefácildeagarrar,estaráseparadodoparamentopolomenos4cmeoseusistemadesuxeiciónnoninterferiráopasocontinuoda man.

páxina26


MELLORA LOGRADA — Ainclusióndunharamplaoudunsalvaescaleirasinteriornunedificio

antigoelevaoseuvalordemercado,xaqueodotadunservizoquehoxeendíaresultatotalmentenecesarioe,destexeito,cumprecoaactual normativa europea de accesibilidade universal.

— Osprexuízosquesupoñaasúaconstruciónnassuperficiesútilesdeportais,descansos, locais comerciais etc. sempre compensaránpolafuncionalidadeeaccesibilidadelograda.

— Lógraseunmelloraccesoeunhamaiorfuncionalidadenoedificio.

FICHAS RELACIONADASRF1.1.MelloraraaccesibilidadedunedificiocoainstalacióndunharamplainteriorRF1.3.Melloraraaccesibilidadedunedificiocoainstalacióndunascensor

CTE-DBSUA9:AccesibilidadeUNE EN 81 - 40:2009 - Regras de seguridade para a construción e ainstalación de ascensores. Ascensores especiais para o transporte de persoas e cargas. Parte40:Salvaescaleiraseplataformaselevadoras inclinadaspara usar persoas con mobilidade reducidaLei8/2013derehabilitaciónerexeneraciónurbanas(BOEnúm.153,do27.6.2013),títuloI“Informedeavaliacióndeedificios”ISO 9386 - 1:2000 Power-operated lifting platforms for persons withimpaired mobility. Rules for safety, dimensions and functional operation.Part.1:Verticalliftingplatforms

ÁMBITOEdificios antigos de varias plantas que só posúen escaleiras para acomunicaciónverticaldesdeacotadeaccesocorestodasplantasequesedesexanreformarparapoderincluírunascensor.

Oinformedeavaliacióndeedificios(IEE)édeobrigadocumprimentoparaospropietariosdeinmoblessituadosenedificiosdetipoloxíaresidencialdevivendacolectivaqueteñaunhaantigüidadesuperioraos50anos.TaménestánobrigadosarealizaroIEEospropietariosdecalqueraedificio,conindependenciadasúaantigüidade,candopretendansolicitaraxudaspúblicaspararealizarobrasdeconservación,deaccesibilidadeuniversaloudeeficienciaenerxética.

O IEE debe identificar o ben inmoble, con expresión da súa referenciacatastralehadeconter,demaneiradetallada:

a) Aavaliacióndoestadodeconservacióndoedificio.b) A avaliación das condicións básicas de accesibilidade universal e

non discriminación das persoas con discapacidade para o acceso e a utilizacióndoedificio.


MELLORA BUSCADABúscase instalar en edificios existentes algún dispositivo tecnolóxico deelevacióndepersoas con seguridadee independencia,demodoque sealcancenosestándaresdeaccesibilidadeuniversalactuais.Ascaracterísticasdosascensores—dimensiónsdevestíbulosprevios, tiposedimensiónsdeportasdeacceso,dimensiónsde cabinasetc.—determinaranseen cadacasoenfuncióndograodeaccesibilidadeestablecidopolanormativa.

Instalación dun aparato elevadorRF1.3.

Dimensiónsderecintoecuartodemáquinasencentímetros(NTEITA)paraascensoreseléctricosconcuartodemáquinasenriba.

Ascensor sen cuarto de máquinas:omotorestádentro do recinto e os controiseléctricosedemanobraestánnoúltimodescanso.

páxina28


Ascensor sen cuarto de máquinas:persisteaobrigaderefuxioseespazoslibresindicadosnopunto2.2.doanexoIda directiva. Plantaeseccióndevivendaactual.

Plantaeseccióndevivendaactual.

Propostadeascensorexterior.

Propostadeascensorinterior.

páxina29


SOLUCIÓN CONSTRUTIVAAprimeiradificultadequehaiqueresolverédecarácterarquitectónico,queéadeatoparunha localizaciónquepermitaacreacióndunrecinto(ocoparaomovementoverticaldoascensor)quecomuniqueconfacilidadeaentradadoedificiocosdescansosoudistribuidoresdasdemaisplantas.Asdimensiónsinterioresdorecintoenplantaparaascensoreseléctricossencuartodemáquinasexprésansenaseguintetáboa:

Decreto74/2013poloquesemodificaoDecreto35/2000doRegulamentodedesenvolvementoeexecucióndaLeideaccesibilidadeesupresióndebarreirasnaComunidadeAutónomadeGalicia(DOGnúm.96)–Táboaresumo de dimensións.

Tipodeascensor:persoas

Carga[kN/m3]

Accesibilidade Ancho da cabina [cm]

Fondo da cabina [cm]

Ancho do recinto [cm](*)

Fondo do recinto [cm](*)

4 320 Ordinaria 80 110 145 1506 450 Ascensor

practicable 100 125 165 170

8 630 Ascensor adaptado UNEEN81-70:2004

110 140 175 180

(*)Dimensiónsorientativasquepodenvariarsegundoasmarcas,modelosemaior ou menor compacidade.

Osactuaisascensoresnonprecisandecuartodemáquinas,poisomotoreléctricoaltamente eficiente é tanpequenoque cabedentrodo recinto.Só restaría saber se a conformación do edificio permite resolver apreceptivaeliminacióndoriscodeesmagamentoduranteapostaaprobae o mantemento do ascensor que, de modo ordinario, se consegue coaprolongacióndorecintopordebaixodaplantadeacceso(ofosode120cmdeprofundidade)ecunespazolibreporencimadacabinade340cmdealturaporencimadacotadaúltimaplanta.A normativa europea recolle algunhas excepcionalidades para edificiosexistentes nos que sexa imposible a creación deses espazos libres ourefuxios.

Paraestescasos,oMinisteriodeIndustria,TurismoeComerciocomentaopunto2.2.doanexoIdaDirectiva96/16/CEsobreascensoresquedique“aimposibilidadeabsolutadecrearunespazolibreourefuxioédifícilqueseproduzaalgunhaveze,portanto,débeseinterpretartalimposibilidadecomomaterialmente imposible ou, o que é omesmo, que non haxaqueempregar medios desproporcionados para facelo”. En consecuencia, oministerioaconsella:

páxina30


“2.Casodunedificioexistente.Comonormaxeralesistemática,disporanseosrefuxiosouespazoslibresque indicaopunto2.2doanexo I dadirectiva.Agoraben, se o titulardainstalación,unhavezestudadastodasasposibilidadesparacumpriroanterior,chegaseáconclusióndequenonsepodematerialmenteadoptaresa solución, deberá solicitar do órgano competente da comunidadeautónomaquerecoñezapreviamentetalsituación.Sefoseasí,oinstaladordeberáprocederaxustificaramedidaalternativaque introduzano seudeseño,incluíndoanoexpedientetécnicodefabricación,damesmaformacao restoderequisitosesenciais.Estamedidanondebeserobxectodeaprobaciónpolacomunidadeautónoma,senónquecorrespondeunicamenteáresponsabilidadedoinstaladorquehaaplicar,seéocaso,seodesexa,unhadassoluciónsquepoidarecolleranormaharmonizada”.

A Consellería de Innovación e Industria (Xunta de Galicia) fai seu ocomentariodoministerioeestableceque“entendemosqueaexcepcióndadisposicióndeocorefuxio,feitanoterceiroparágrafodoapartado2.2doanexoI,sedeberáaplicaraoscasosenquesedeclaranexpresamentecomoexcepcionais.Asímesmo,pararealizarestadeclaraciónnonsedeberíanconsiderarcomocasosexcepcionaisodosedificiosnovos,ouaquelnoquefoserazoablementeposiblepreverosrefuxiosordinarios”.

EXEMPLOS DE EXCEPCIONALIDADEComo exemplo de excepcionalidade para reducir drasticamente aprofundidadedofoso,poderíanseincluírcasosnosque:-Ofosocoincidesobrearampladogaraxesubterráneoeasúaexecuciónimpediríaoudificultaríagravementeasúautilización.- O edificio ten cimentación por lousa armada sobre terreo de baixaresistencia,conpresenzadenivelfreático,eaexecucióndofosoobrigaríaaperforaralousa,queademaisdeserunhaactuacióndesproporcionadaporíaenriscoaproteccióncontraaauga.Outro exemplo de excepcionalidade para reducir de 360 a 310 cm aalturadorefuxiosuperiorpoderíaserque:-Oedificio está catalogadoe o recinto regulamentado sobresairíaporencimadoplanodacuberta,oquecontravénasordenanzas.- O refuxio superior afecta gravemente a unha vivenda; por exemplo,imposibilitando o seu acceso.

En todo caso, a excepcionalidade deberá ser sancionada con carácterprevio pola comunidade autónoma.

páxina31


MELLORA LOGRADA — A inclusión dun ascensor nun edificio antigo eleva o seu valor de

mercado,aodotalodunservizoqueresultatotalmentenecesario,ávezquesecumprecoaactualnormativaeuropeadeaccesibilidadeuniversal.

— Osdetrimentosquehaxaqueefectuarnassuperficiesútilesdeportais,descansos,locaiscomerciaisemesmovivendassempresecompensaránpolafuncionalidadeepolaaccesibilidadelograda.

— Lógraseunnovoaccesoeunhamaiorfuncionalidadenoedificio.

FICHAS RELACIONADASRE2.2.AbrirunoconunmurodecachoteríavistocunpasamurodeCOR-TEN.RI5.6.Ascensoresdealtaeficiencia.

2

REHABILITACIÓNESTRUTURAL

RE2.1.

CTE-DBSE-AE:AcciónsnaedificaciónCTE-DBSE-A:Seguridadeestrutural-aceiroCTE-DBSE-F:Seguridadeestrutural-fábricas

ÁMBITOMurostradicionaisdecachoteríademáisde60cmdeespesor,compostopordúasfollasconcertadasconpezasirregularesdexistoououtrotipodepedra,tomadasconbarroouunmorteiropobreeunrecheoincoherentenonúcleocentral.Oocoquesepretenderealizarnomurononexcedeosdousmetrosdeanchura.Omuroquedarárevestidoouextradorsadounhavezexecutadoooco.

MELLORA BUSCADACrearunnovoaccesodesdeoexterior,ouacomunicaciónentredousespazosinteriores,paradotaroedificiodemaiorseguridadeeaccesibilidade.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAPorencimadaliñadolinteldooco,realízaseporunhadascarasdomurounha caixa que exceda 20 cm o plano das xambas, coa profundidadeealturaprecisas.A continuación,aséntase undos cargadoirosdeaceirolaminadodimensionadosegundocálculo (p.ex.: IPE-180).Acontinuación,acúñasecontacosdepedraeretácaseconformigónenmasaatacompletaracaixaabertaedéixasequefragüe.Terminadaestaoperación,procédesea realizaroutro tantonacaraoposta.Asentadose fraguadosambososcargadoiros,pódeseprocederadesmontaracachoteríadooco,facendouncortepreviocunhaserradedisconaliñadasxambas.Para completar o traballo soldaranse presillas nas ás inferiores doscargadoirosmetálicosparaafianzalos.

Espesormuro:ELuzdooco(m)

Pesoespecíficodafábrica[kN/m3]

Pesodoarco de descarga(E/2)kN

Momento flectormáximo[mkN]

Módulo resistente mínimo:Wx[cm3]

Perfildocargadoiroquesehainsertar en cada lado(*)

1,00 28,0 3,64 0,91 0,45 IPE-801,40 28,0 5,04 1,76 0,96 IPE-801,80 28,0 6,44 2,89 1,57 IPE-802,00 28,0 7,28 3,64 1,98 IPE-100(*)Sóopesopropiodafábrica,senoutrascargaspuntuaisoucontinuas.

Rehabilitacióndemurosdecachotería

páxina35

Rehabilitación estrutural

Seccióndomuro.

MELLORA LOGRADA — Opesodoarcodedescargadafábricaquesecreaporencimado

ocotransfíreseatravésdosdouscargadoirosásxambas. — Ascargasqueviñasoportandoomurosonredistribuídasporeste. — Lógraseunnovoaccesoeunhamaiorfuncionalidadenoedificio.

FICHAS RELACIONADASRE2.2.AbrirunoconunmurodecachoteríavistocunpasamurodeCOR-TEN.RE2.4.Consolidarunmurodecachoteríadepedraouladrillo.

Estadoprevio

Fase I

Fase II

Fase IIIAlzadodoococoncargadoirometáliconasúacaixa.

Alzadodomuro:trazadoocoedacaixa.


ÁMBITOMurostradicionaisdecachoteríademáisde60cmdeespesor,compostopordúasfollasconcertadasconpezasirregularesdexistoououtrotipodepedra,tomadasconbarroouunmorteiropobreeunrecheoincoherentenonúcleocentral.Oocoquesepretenderealizarnomurononexcedeosdousmetros de anchura.Omuro quedará visto unha vez executado o oco eremataraseoococunpasamurosdeaceiroCOR-TEN.


SOLUCIÓN CONSTRUTIVAPorencimadaliñado linteldooco,desmóntaseafábricadecachoteríapor ambas as dúas caras ata que se cree o arco de descarga, de talformaqueasúacordaexceda20cmoplanodasxambas.Acontinuación,desmóntasedearribacaraaabaixoorestodafábricaedéixaseunococuxaamplitudesexapolomenos20cmmaiorcaoanchodoocodesexado.Prepáraseolimiardopasamurosrasanteándooa10mmpordebaixodonivel do pavimento terminado.Seguidamente,preséntaseeaséntaseopasamurosmetálico,realizadoconchapadeaceiroCOR-TENde10mmdeespesor,coasdimensiónsdeanchura,alturaeprofundidaderequiridas.Acontinuación, retácasea fábricaconpezasdacachoteríadesmontada,deformaquesigaoaparelloinicialatacompletaroespazoentreomuroeoextradorsodopasamuros.Opregoverticaldolinteldopasamurosaseguraaindeformabilidadetrasentrarencarga.Paracompletaraoperación,rexúntaseafábricanovacunmorteirosimilar ao do resto do muro.

MELLORA LOGRADA — Opesodopanosituadopordebaixodoarcodedescargadafábrica

quesecreaporencimadoocotransfíreseatravésdolintelásxambase desta ao limiar.

— Oocoaberto nomuroqueda cicatrizado cunelementoactualquedeixaleranovidadedaintervenciónequeéfácilderetirar.

— Lógraseunnovoaccesoeunhamaiorfuncionalidadenoedificio.


Rehabilitación de muros de cachoteriaRE2.2.

páxina37


Fasefinal:colócaseopasamurosmetálicoecomplétaseafábricaenxambaselintel.

Faseinicial:desmontarafábricaparaformarunocodemaioresdimensiónscoseuarcodedescarga.

Pasamuros:chapadeaceiroCOR-TEN10mm.


ÁMBITOMurostradicionaisdecachoteríademáisde60cmdeespesor,compostopordúasfollasconcertadasconpezasirregularesdexistoououtrotipodepedra,tomadasconbarrooucunmorteiropobreeunrecheoincoherentenonúcleocentral.Oocoquesepretenderealizarnomurotenunhaanchurainferiora180cm.Oocoquedarárematadocunrecercadodecantería,compostoporxambaselintel,cunhafronteFduns30cmeunrebaixeRquepermitaencaixarunhaportasefosepreciso,eomuropodequedarcoasúacachoteríavistaourevestida.


SOLUCIÓN CONSTRUTIVAPorencimadaliñadolinteldooco,desmóntaseafábricadecachoteríaporambasasdúascarasataquesecreeoarcodedescarga,detalformaqueasúacordaexceda20cmapartedeatrásdorecercado.Acontinuación,desmóntasedearribacaraaabaixoorestodafábricaedéixaseunococuxaamplitudesexapolomenos50cmmaiorcaoanchodoocodesexado.Seguidamente,preséntanseeaséntanseaspezasxalabradasdasxambas,coasdimensiónsdeanchura,alturaeprofundidaderequiridas.Acontinuación,preséntanseeaséntanseaspezasdelintel,axustandoconpequenascuñasacorrectacolocación.Finalizadaestadelicadaoperación,retácaseafábricainicialconpezasdacachoteríadesmontada,deformaquesigaoaparelloinicial,atacompletaroespazoentreomuroeoextradorsodorecercado.

MELLORA LOGRADA — O peso do pano situado por debaixo do arco de descarga da

fábricaquesecreaporencimadoocotransfíreseatravésdosdouscargadoirosásxambas.

— Ascargasqueviñasoportandoomurosonredistribuídasporeste. — Lógraseunnovoaccesoemaiorfuncionalidadenoedificio.

Sólidocapaz Ancho [cm] Fondo [cm] Alto [cm]

Ocofinal A<180 >60 HRecercadodecantería 30+A+30 >60 H+30Ocoqueseharealizar 50+A+50 >60 H+50

RehabilitacióndemurosdecachoteríaRE2.3.

páxina39



Alzadodooco:trazadoocoedacaixa.

Seccióndomuro.

Alzadodoococonrecercadodecantería. Secciónverticaldooco.

Rehabilitacióndemurosdecachotería


ÁMBITOMuros tradicionais de cachotería que presentan problemas porenvellecemento estrutural, principalmente por desagregación dos seusmorteiros,porareizacióndosseuselementos,pordeformaciónsenformadeempenamentos,oupequenasfendas,habitualmentenasxuntas.

Osmurospodenserdepedrademáisde60cmdeespesor, compostospordúasfollasconcertadasconpezasirregularesdexistoououtrotipodepedra,tomadasconbarroouunmorteiropobreeunrecheoincoherentenonúcleo central.Ou ben de ladrillo de máis dun pé de espesor, coa súafábricatrabadaentodooseuespesor,oubendedúasfollasenlazadaspuntualmenteenformadunmurocapuchino.Aspezasdecerámicacocidateñenunharesistenciaácompresiónmaiorde1kp/mm2.

Deterioracióndemateriaisporosos(pétreosoucerámicos)Meteorización Conxuntodosprocesosfísicoquímicosebiolóxicosque

levanádesagregaciónmecánicaeádescomposiciónquímica–alongoprazo–demateriaisporososexpostosáintemperie.

Alveolización Erosiónenformaalveolarderocasgraúdaseporosas(tobas,pedradegranetc.)

Arenización Meteorizacióncaracterizadapolaperda“granagran”oudesagregacióndunharoca,ladrillooumorteiro.

Descamación Levantamentoeseparacióndeescamasparalelasásuperficiedunharocaoudunladrillo,porcambiosdetemperatura,humidade,accióndoxeo,depósitodesalesetc.

Desplacación Exfoliacióneseparacióndeplacasdevariosmilímetrosdeespesornasuperficieexpostadunharocaoudunladrillo.

MELLORA BUSCADAVolver darlle aomuro tradicional a cohesión interna desexada, eliminaraquelas partes desprendidas por areización dos seus elementos ou domorteiro,pordesprazamentosdoexterioretc.,asícomoreintegraraspezasdanadas e rexuntar as súas chagas, ben para quedar visto ou paraconsolidarasúasuperficiecomosoportedorevestimento.

RE2.4.

páxina41


SOLUCIÓN CONSTRUTIVAEnprimeirolugar,débeserealizaraconsolidaciónestruturalrecuperandoaverticalidadedosparamentosinterioreexteriordomuro.Acontinuación,elimínanseaspartesdesprendidasoudesagregadastantodoselementosdafábricacomadosseusmorteirosdexunta.Cepíllasesuavementeasuperficiee lávase procurando non humedecer en exceso a fábrica. Repóñense aspezasnecesariaserexúntasedenovoafábrica.Acontinuaciónimprégnaseafábricaconalgunhadasimprimaciónsconsolidantesexistentesnomercadoeescólleseaquelaquesexamáisacordeencadacaso.

Édesaconsellableoempregodeaugaapresiónnalimpezadasfábricas,pois a forza da auga desprende os morteiros de baixa resistencia—peroaíndaútiles—etendeadescomporosrecheosderipiosebarrodointeriordemurosdecachotería,coquequedansoltasasfollasexteriores.Sonmoitososmurosdecachoteríaque,trasunlavadointensoconaugaapresión, seempenanpola faltadecohesión internadas súas capas.Nosmurosdeladrillovisto,olavadoconaugaapresiónfavoreceaintroducióndossalessolublespresentesnacaraexternacaraaposiciónsinterioresmáisdaniñas. Cando, tras episodios de choiva, estes sales traten de emigrarcaraaoexteriordisoltosnaauga,volveránaparecercriptoeflorescenciasoudirectamenteeflorescenciasesbrancuxadasaoexterior,unhasapoucosmilímetrosdeprofundidadeeoutrasensuperficie,rompendoosporosdomaterialexerandoareización,descamaciónoudesplacación,enfuncióndomaterial,dotamañodosporos,dapresenzadesalessolublesetc.

Nocasodefábricasantigasdeladrillovisto,recoméndaseautilizacióndemorteirosdecalparaorexuntadoqueteñenmenorresistenciamecánicae impermeabilidade ca os de cemento, pero que pola súa plasticidadeabsorben mellor as dilatacións e as xeadas sen romper as arestas dosladrillos.Unrexuntadodemorteirodecaléfácilderetirarsenquesedanenosladrillos,eéunhaboamaneirademanterenboestadoosrexuntados.

Seccióndunmurodecachoteríaordinariadepedracondúasfollascareadascunnúcleoincoherente de barro ecascallo.

páxina42


MELLORA LOGRADA — Omurorecuperaasúaverticalidadeexeometría. — Asegúraseadistribuciónhomoxéneadascargasqueviñasoportando

o muro. — Lógraseunmelloracabadoexteriordomuro,benmantendosenfaltas

o seuaspecto orixinario ouben recubríndoo cun revestimentomáisdurable,grazasáconsolidacióndosoporte.

FICHAS RELACIONADASRE2.2.AbrirunoconunmurodecachoteríavistocunpasamurodeCOR-TEN.RA 3.12. Limpeza xeral e reparación de defectos superficiais dosrevestimentosexteriores.

Rehabilitacióndunforxadodemadeira

CTE-DBSE-M:Seguridadeestrutural-madeiraCTE-DBSI:Seguridadeanteincendios-madeira

ÁMBITOForxados unidireccionais de vivendas, provistos de vigas e viguetas demadeiraeentrevigadodediversotipo,delucesmoderadas(menoresde6metros),nosquesesubstitúeundeseselementosestruturaisdebidoaunhadeformaciónexcesiva,aunhainadecuaciónouincapacidadeportanteetc.

MELLORA BUSCADAAlcanzaraseguridadeestruturaldoforxado,incrementarasúaresistenciaaolumeemellorarasúaaparenciaformalexeométrica.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVACandounhavigaouviguetadunforxadodemadeira,situadonunedificiode vivendas de varios propietarios, perdeu a súa capacidade portanteporalgunhadascausasmáiscomúns(podremiahúmida,podremiaparda,ataquede xilófagos, diminuciónde secciónpor incendio etc.), a soluciónconstrutivamáisadecuadaésubstituírodevanditoelemento.Asfasesdaactuaciónestruturalsonasseguintes:

a) Tras retirar o ceo raso, de habelo, procédeseaapearaáreadeforxadoafectadopolavigaouviguetadanadaquesevaiasubstituír.Debeterseencontaaposibilidadedefacerunapeoconpuntaisedormentesqueafectenamáisdunhaplanta,dependendodopesodaáreaconsiderada.

RE2.5.

b) Antes da retirada do elemento estrutural danado, será precisodesencravar o resto de elementos que descansen nel (viguetas,zoquetes,taboadosetc.).

páxina44


c) Unha vez retirada a viga ou vigueta, procédese a eliminar adeformación (descensoxeneralizado, frechaexcesivaetc.)dazonadoforxadoafectada.

d) Convén recordar que a deformación se produciu lentamente aolongodemoitotempoequeasúaeliminación,axudadosdegatoshidráulicos,nondebeserinstantánea,equecasenuncaseconseguequequedetotalmenteplano.

e) Acontinuación,encáixaseanovaviganosbarroteirosdosmurosoua nova vigueta en rebaixes das vigas, que virá preparada parasoportarorestodoselementosdoforxadoexistente.

f) Finalizadaafixacióndetodososelementos,procédeseaimprimaravigaouviguetanovacoapreceptivaprotecciónantixilófagos.Eseoforxadoquedaávista,completaraseaactuacióncondúasmansdetinguiduraeverniz,tipoLasur.

MELLORA LOGRADA — Intervenciónpolacarainferiordoforxado,conalgunharepercusión

noutras vivendas. — Soluciónsustentableaonondesmontaroforxadoexistenteereducir

a produción de residuos da construción. — Aumentaarixidezeacapacidadeportantedoselementosestruturais

doforxado. — Auméntaseavidaútilenservizodoforxadoaoimpregnaramadeira

conprotecciónpreventivafronteaosaxentesbióticos.

FICHAS RELACIONADASRE2.6.Repararacabezadunhavigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.7.Reforzarvigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.9.Renovarestruturadefaldrónsdemadeira.RA3.1.Melloraacústicadepisosconforxadosdemadeiraaruídoaéreoe de impacto.


ÁMBITOForxados unidireccionais de vivendas, provistos de vigas e viguetas demadeiraeentrevigadodediversotipo,delucesmoderadas(menoresde6,00 metros) que se reparan debido á diminución da sección resistentedaescuadríana cabezadebidoápodremiapor humidade,ataquesdexilófagosetc.

MELLORA BUSCADAAlcanzaraseguridadeestruturaldoforxado,aorecuperararesistenciadacabezadanadadoelementoestruturalcunreforzoouporreintegración.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVACandoseprecisarepararacabezadunhavigaouviguetadunforxadonunedificiodevivendasdevariospropietarios,asoluciónconstrutivamáissinxelaéunhaactuaciónpolacarainferiordoforxado,colocandounreforzometálico,consistenteen:a) Estearoelementoestruturaldavigaouviguetaquesevaiareparar.b) Ampliaraambososdousladosacaixadeapoionafábrica.c) Preparar unsangularesmetálicos L60.40, cunha lonxitude tal que

excedapolomenos40cmapartedacabezaquesevaiareparar,provistosdefuradosdispostosentriángulo,distanciadosuns10cmeprotexidosconpinturaantioxidante.

d) Acontinuación,encáixanseecálzanseosdous“L”aambososdousladosdaparteinferiordavigaouvigueta,deformaqueteñanunhaentregadepolomenos15cmnoapoiodafábrica.

e) Finalmente,apértanseosparafusosnapartesadoelementoestrutural.f) Unhavez rematadoo reforzo,pódense retirarosesteosparaque

entreenservizoavigaouvigueta.Outraposiblesolución,candoseprecisamanteroaspectoinferiordavigaou cando non se pode actuar desde o piso inferior, consiste en restituír

RehabilitacióndunforxadodemadeiraRE2.6.

Reparacióndunhacabezadeviguetaconangularesdeaceiro.

cc

a

ee

Reparacióndacabezadunhavigaouviguetaconangularesdeaceiro.

páxina46


a cabeza cun aglomerado de resina e serraduras de madeira, ao quepreviamenteselleincluíuunhaprótesecondousoumáistendóns,enfuncióndacargaqueteñaqueresistir,consistenteen:a) Retiraropavimentoatadeixarvistaacarasuperiordasvigase/ou

viguetasquehaxaquereparar.b) Eliminar a parte da cabeza que está deteriorada, ata deixar a

madeira sa.c) Preparar uns tendóns de resina de poliéster reforzados con fibra

devidrooubenunsredondosdeaceiro inoxidable,dodiámetroelonxitudeadecuados.

d) Acontinuación,cuntrademecánico,fanseunhasperforaciónsdesdeazonasadaviga,deformaquesecrucenadecuadamentecaraázonadeapoio.

e) Unhavezlimpososfurados,énchenseconresinafluídaeintrodúcenseos tendónsdeformaquesesolapensobreazonadeapoioenonasomenpolacarasuperiordaviga.

f) Acontinuación,prepáraseunsinxelomoldelateralaambososdouslados da cabeza e vértese unha masa homoxeneizada de resinafluídaconserradurasdemadeira,atarestituíraxeometríaorixinaldaviga.

MELLORA LOGRADA — Intervenciónpolacarasuperiordoforxado,cunhamínimarepercusión



doforxado.

FICHAS RELACIONADASRE2.5.Substituíravigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.7.Reforzaravigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.8.Renovarunforxadodemadeira.

Reparacióndunhacabezadeviguetacontendónsderesina+fiberglassoudeaceiroinox.

a

b+fc+e

c+e

a

RE2.7.


ÁMBITOForxados unidireccionais de vivendas, provistos de vigas e viguetas demadeira e entrevigado de diverso tipo, de luces moderadas (menoresde 6,00 metros) que se reforzan debido a unha deformación excesiva,inadecuación ou incapacidade portante etc.

MELLORA BUSCADAAlcanzaraseguridadeestruturaldoforxado,incrementarasúaresistenciaaolumeemellorarasúaaparenciaformalexeométrica.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVACandoseprecisareforzarunforxadonunedificiodevivendasdevariospropietarios,asoluciónconstrutivamáisadecuadaépensarnunhaactuaciónpola cara superior do forxado para conseguir un reforzo metálico doselementosestruturaisdemadeira,consistenteen:

Rehabilitacióndunforxadodemadeira

a) Retirar totalmente o pavimento na zona que se vaia reforzar atadeixarvistaacarasuperiordasvigase/ouviguetas.

b) Cunha serra mecánica realízase unha canle de profundidade nonsuperiorámetadedocantodaviga/vigueta.

c) Acontinuación,encáixaseeparafúsaseoreforzoconformadeT,dechapadeaceiroencartadaen“U”ecunhaquilladeplatinasoldadano seu eixe.Osparafusosdisporanse en triángulo coa lonxitudeenúmeroadecuadosacadacaso.

d) Enviguetasflectadas,procederaseaaparafusaroreforzometálicoempezando sucesivamente desde cada apoio cara ao centro, coobxectodetratardereducirasúadeformación.

páxina48


e) Finalizadaafixacióndetodososreforzos,procédeseaestenderamalladereforzoprevioeaverteracapadecompresióndeformigón.

f) Unha vez fraguada e seca a capa de compresión, procédese acolocar o pavimento.

MELLORA LOGRADA — Intervenciónpolacarasuperiordoforxado,coamínimarepercusión



doforxado. — Auméntaseavidaútilenservizodoforxadoaoimpregnaramadeira

conprotecciónpreventivafronteaosaxentesbióticos. — Pódese lograr unha significante redución da frecha das viguetas

deformadas.

FICHAS RELACIONADASRE2.5.Substituíravigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.6.Repararacabezadunhavigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.8.Renovarunforxadodemadeira.


ÁMBITOForxadosunidireccionaisdevivendasprovistosdeviguetasdemadeiraeentrevigadodediversotipo,delucesmoderadas(menoresde6,00metros)quesesubstitúenporunnovoforxado,debidoaunhadeformaciónexcesiva,inadecuación ou incapacidade portante etc.

MELLORA BUSCADAAlcanzaraseguridadeestruturaldoforxado,incrementarasúaresistenciaaolume,mellorarasúaaparenciaformalexeométrica.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASubstitución do forxado existente por outro de similares características,mediantealgúndosseguintessistemasconstrutivos:a) Forxadodeviguetasdemadeiraserrada,conentrevigadoderecheo.b) Forxado de viguetas de madeira serrada, con entrevigado de

bovedilla.c) Forxado de viguetas de madeira serrada, con entrevigado de

taboleiro.d) Forxado de viguetas de madeira laminada encolada MLE, con

entrevigadodetaboleiro.e) Forxadodeplacasalveolaresdemadeira.f) ForxadodepaneiscontralaminadosTCLdemadeiramaciza.

MELLORA LOGRADA — Desaparecenasdeformacións:frechas,inclinacións. — Recupéraseaaparenciadoforxadodemadeira. — Auméntaseavidaútilenservizodoforxadoaoimpregnaramadeira

conprotecciónpreventivafronteaosaxentesbióticos. — Menorcustoenerxéticonoprocesodeedificacióneduranteavida

útildoedificio.

RehabilitacióndunforxadodemadeiraRE2.8.

Forxadosconentrevigadosderecheoede bovedilla.

Forxadosconentrevigadosdetaboadoezoquetes,etaboado.

páxina50


Escuadríasdevigaseviguetasdemadeira

Tipo Madeira Ancho [cm] Canto[cm] Longo[m]Macizaserrada

Abeto Piñeirovermello

Máx.35Máx.20

Máx.35Máx.20

15,07,0

Macizadúo


9,09,09,011,511,5

16,519,021,521,524,0

12,012,012,012,012,0

Macizatrío


13,513,513,513,513,518,020,0

13,516,519,021,524,018,020,0

12,012,012,012,012,012,012,0

Madeira laminada encolada


9,0/11,5/14,0/

22,527,031,536,040,545,0

12,0

TipoPAM Madeira Ancho [cm] Canto[cm] Longo[m]Placasalveolares de madeira

51,4/100,0/

12,032,0

16.0

páxina51


TipoTCL Madeira Ancho[cm] Canto[cm] Longo[m]Paneiscontralami‐nadosmacizos

< 300 4,2/…/50,0 <16,0

FICHAS RELACIONADASRE2.6.Repararacabezadunhavigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.7.Reforzaravigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.9.Renovaraestruturadefaldrónsdemadeira.RA3.1.Melloraacústicadepisosconforxadosdemadeiraaruídoaéreoe de impacto.

Rehabilitacióndefaldrónsdemadeira


AMBITOVertentesdecubertadevivendas,provistasdearmazónssobredormentes,pontóns, cangosou terzos,pontes, cumieirase taboadosdediverso tipo,delucesmoderadas(menoresde6,00metros)quesesubstitúenporunhanova vertente, debido a unha deformación excesiva, inadecuación ouincapacidade portante etc.

MELLORA BUSCADAAlcanzaraseguridadeestruturaldavertentedecuberta,incrementarasúaresistenciaaolume,mellorarasúaaparenciaformalexeométrica.

SOLUCIÓN CONSTRUCTIVASubstitución da vertente de cuberta existente por outra de similarescaracterísticas,medianteasubstitucióndotaboadosoportedatella/lousaporpaneisautoportantesconillanteecámaradeventilación.

RE2.9.

Plantadecubertacondúasvertentesresoltasadúasaugas.

páxina53


MELLORA LOGRADA — Desaparecenasdeformacións:frechas,inclinacións. — Recupéraseaaparenciadoforxadodemadeira. — Auméntaseavidaútilenservizodoforxadoaoimpregnaramadeira

conprotecciónpreventivafronteaosaxentesbióticos. — Menorcustoenerxéticonoprocesodeedificacióneduranteavida

útildoedificio.

FICHAS RELACIONADASRE2.5.Substituíravigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.6.Repararacabezadunhavigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.7.Reforzaravigaouviguetadunforxadodemadeira.RE2.8.Renovarunforxadodemadeira.RA3.1.Melloraacústicadepisosconforxadosdemadeiraaruídoaéreoe de impacto.RG4.3.2.Cubertainclinada,forxadodemadeira.Illamentobaixotellaoulousa.

Seccióndecubertacondúasvertentesresoltasadúasaugas.

Vertentedecubertaenquesesubstitúeotaboadoirregularporunpanelautoportanteconillantetérmicoecámaradeairequeservedeapoioapranchasonduladasdefibrocementopararecibirtellas.

3

REHABILITACIÓNAMBIENTALILLAMENTOAORUÍDO

PROTECCIÓNCONTRAAAUGA

CTE-DBHR:Protecciónfronteaoruídoabril2009CTE-DBSE-M:Seguridadeestrutural-madeiraCTE-DBSI:Seguridadeencasodeincendio

ÁMBITOAntigosforxadosdemadeiraestrutural,compostosporpavimentoresoltocon taboado agargalado de espesor non menor de 20mm, cravado apontónseestesaviguetasouvigasdemadeira,quesirvandeseparaciónentrevivendasouusuariosdistintosequeconformenosoportedunrecintodeactividadeeoteitodunrecintohabitableprotexido.Recóllensenestesupostoosforxadosdeviguetasdemadeiraserrada,conentrevigadoderecheoque,polasúaconstituciónepeso, teñenunmellorcomportamentoaruídoaéreo.Nestecaso,lograraseunhamelloraacústicasuficientecandoseinclúenasmedidascorrectorassinaladasacontinuaciónparaevitaratransmisiónderuídosdeimpacto.

MELLORA BUSCADADotaro forxadodemadeiraeo seupavimentodunniveladecuadodeillamentoacústicoa ruídoaéreoede impacto,de formaquese logreoconfortacústiconoespazosubxacente.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOproblemaorixínasecosruídosaéreosxeradosaunladoouaoutrodoforxadoquesetransmitenporresonanciadotaboadoouporvibracióndoselementosestruturais(pontóns,viguetasouvigasdemadeira),asícomopolosimpactossobreoforxadoconsideradoproducidosporpisadas,taconeos,arrastres,vibraciónsetc.a) Paraevitaratransmisiónderuídosdeimpactoepartedaenerxía

sonoradosruídosaéreos,crearaseunpavimentoflotanteconsistentenunhacapaantivibratoriasobreopavimentoexistenteabasedeladeroca,cauchoaglomeradoououtrosmateriaiselásticos,sobreoqueseapoiao novopavimentoflotante.Oditopavimento separarasenoseuperímetronoencontrocosparamentos,medianteunhabandaelásticadomesmomaterial.

b) Para evitar a transmisión de ruídos aéreos débese eliminar aresonanciapoloefecto “tambor”queproduceo taboado,queéoelementoconstrutivomáisdébilacusticamente.Paraiso,desmontaraseo ceo raso inferior, se houbese, meterase unhamanta dematerialillanteacústico(lamineraletc.)evolverasemontaroceorasocolgadodasviguetasconsuspensoreselásticos.

Rehabilitaciónacústicadeforxadosdemadeira

RA3.1.

páxina57

Rehabilitación ambiental (illamento ao ruído / protección contra a auga)

PRECAUCIÓNS BÁSICAS — Oforxadoexistentedebeestarlimpoderestosquepoidandeteriorar

omaterialillantearuídodeimpactos. — Estecubrirátodaasuperficiedoforxado,solapándoseeselándose

nasxuntaslonxitudinaisetransversais. — Seopavimentoflotanteestiveseformadoporunhacapademorteiro,

usarase unha capa antivibratoria impermeable. — Coidarase de eliminar os contactos do pavimento flotante coas

particións.

MELLORA LOGRADA — Onovopavimentoflotantenontransmiteruídosdeimpactoaoespazo

inferior,aoestardesolidarizadodorestodoselementosconstrutivos. — As pisadas, taconeos, golpes ou vibracións orixinadas sobre o

pavimentosonamortecidospolacapaelásticaintermedia. — Elimínase o efecto tambor ao intercalar unha manta absorbente

acústicadentrodacámaradeaireentreviguetas.

Seccióndeforxadodemadeiraconentrevigadoderecheo.

Seccióndeforxadodemadeiraserradaconceorasoinferior.

Melloracontarimaflotanteconbandaperimetralocultapolorodapé.

Melloracontarimaflotante,mantadeillanteacústicoeceorasoflotante.

páxina58


PARÁMETROS ACÚSTICOS ESIXIDOS POR CTE DB HR

TabiqueríasdeentramadoautoportanteForxado Chanflotante Teito

suspendidom [kg/m2] RA LW [dBA] ∆ LW [dB] ∆ RA [dBA] ∆ RA [dBA]

300 52 16 6350 54 14 5 4400 57 12 4 4450 58 10 3 3500 60 8 2 2

FICHAS RELACIONADASRE2.8.Renovarunforxadodemadeira.RA3.2.Melloraacústicadepisosconforxadodeformigónaruídoaéreoe de impacto.

Rehabilitaciónacústicadeforxadosdeformigón

CTE-DBHR:Protecciónfronteaoruídoabril2009CTE-DBSE-H:Seguridadeestrutural-formigónCTE-DBSI:Seguridadeencasodeincendio

ÁMBITOForxadosunidireccionaisdeformigón,compostostantoporsemiviguetasouviguetasdeformigónarmado,comoporviguetasdeformigónpretensadasebovedillasdeformigónerematadoconcapadecompresióndeformigónconmallaelectrosoldadade repartición,que sirvande separaciónentrevivendas ou usuarios distintos eque conformen o soportedun recintodeactividadeeoteitodunrecintohabitableprotexido.Recóllensenestesupostoosforxadosresoltosconlousasmacizasdeformigónarmadoque,polasúaconstituciónepeso,teñenunmellorcomportamentoa ruído aéreo.Neste caso, lograrase unhamellora acústica suficiente sese inclúenasmedidascorrectoras sinaladasacontinuaciónparaevitaratransmisiónderuídosdeimpacto.

MELLORA BUSCADADotar o conxunto de forxado de formigón e o seu pavimento dun niveladecuadodeillamentoacústicoaruídoaéreoedeimpacto,deformaqueselogreoconfortacústiconoespazosubxacente.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOproblemaorixínase cos ruídosaéreosxeradosa un ladoououtrodoforxado que se transmiten por vibración dos elementos estruturais (porexemplo, lousa moi esvelta por moi resistente), así como polos impactosproducidosporpisadas,taconeos,arrastres,vibraciónsetc.sobreoforxadoconsiderado.

Paraevitaratrasmisiónderuídosdeimpactoepartedaenerxíasonoradosruídosaéreos,optarasepor:

— Colocarsobreacarasuperiordochanunmaterialelásticoflexible(moqueta, caucho sintético, aglomerado de cortiza e látex, linóleoetc.).

— Crear un pavimento flotante consistente nunha capa antivibratoria,benretirandoopavimentoexistenteoumanténdoo,abasedeladeroca,cauchoaglomeradoououtrosmateriaiselásticos,sobreoqueseapoiaonovopavimentoflotante.Estepavimentosepararasenoseuperímetro,noencontrocosparamentos,medianteunhabandaelásticado mesmo material.

Paraaumentaroillamentoacústicodoforxadopódesecrearunfalsoteitoflotanteacústico.Paraisodesmontaraseoceorasoinferior,seohoubese,inseriraseunhamantadematerialillanteacústico(lamineraletc.)evolverasemontaroceorasocolgadodasviguetasconsuspensores.

RA3.2.

páxina60


PRECAUCIÓNS BÁSICAS — Oforxadoexistentedebeestarlimpoderestosquepoidandeteriorar

omaterialillantearuídodeimpactos. — Estecubrirátodaasuperficiedoforxado,solapándoseeselándose

nasxuntaslonxitudinaisetransversais. — Seopavimentoflotanteestiveseformadoporunhacapademorteiro,

usarase unha capa antivibratoria impermeable. — Intentaranse eliminar os contactos do pavimento flotante coas

particións.

MELLORA LOGRADA — O novo pavimento flotante, ao estar desolidarizado do resto dos

elementos construtivos, non transmite ruídos de impacto ao espazoinferior.

— As pisadas, taconeos, golpes ou vibracións orixinadas sobre opavimentosonamortecidospolacapaelásticaintermedia.

— Elimínase o efecto tambor ao intercalar unha manta absorbenteacústicadentrodacámaradeaireentreviguetas.

PARÁMETROS ACÚSTICOS ESIXIDOS POLO CTE DB HR

TabiqueríadefábricasobrebandaselásticasForxado Chanflotante Teito

suspendidom [kg/m2] RA [dBA] ∆ LW [dB] ∆ RA [dBA] ∆ RA [dBA]

300 52 16024

410

350 54 15 0 0400 57 12 0 0450 58 10 0 0500 60 10 0 0

TabiqueríadeentramadoautoportanteForxado Chanflotante Teito

suspendidom [kg/m2] RA [dBA] ∆ LW [dB] ∆ RA [dBA] ∆ RA [dBA]

300 52 16002

020

350 54 14 5 4400 57 12 4 4450 58 10 3 3500 60 8 2 2

páxina61


Espesor(*)bovedilla

Peso Illamentoruídoaéreo

Nivelruídodeimpacto

mm Kg/m2 (R)dBA (Ln)dBA110 320 50 85160 360 52 83210 410 54 81250 460 56 79

Capaantivibratoria Espesor Índicedemelloradonivelderuídodeimpacto

mm (∆Ln)dBAPolistirenoExpandidoElastificado

1510

1826

La mineral 2530

2528

Feltrotéxtil 81423

262829

Elemento Espesor Masa Illamento acústico

Nivelruídode impacto

mm Kg/m2 (R)dBA (Ln)dBALousaHA 140 400 48 85

Elemento Espesor Masa Illamento acústico

Nivelruídode impacto

mm Kg/m2 (R)dBA (Ln)dBALousaHA 140

423 64 83Aglomeradopoliuretano 80Xesolaminado

10+10

MELLORA DE FORXADOS UNIDIRECCIONAIS DE FORMIGÓN ARMADO

MELLORA DE FORXADOS CON LOUSA DE FORMIGÓN ARMADO

baldosa20mm

tarimaflotante20mm

bovedilla(*)mm

revestimento15mm

morteiro,capadecompresión40mm

capa antivibratoria 3mm

páxina62


Elemento Espesor Masa Melloraacústicadonivelderuídodeimpacto

mm Kg/m2 (∆Lw)dB (∆Ln)dBALousa flotante

30464 31 29,1

Panellamineral 20

LousaHA 140


mm Kg/m2 (∆Lw)dB (∆Ln)dBALousaHA 140

412 10 9,7Panelgrecado

50

Xesolaminado

13


mm Kg/m2 (∆Lw)dB (∆Ln)dBALousa flotante

90

620 35 31Aglomeradopoliuretano

30

LousaHA 140Aglomeradopoliuretano

100

Xesolaminado

19+19

FICHAS RELACIONADASRA3.1.Melloraacústicadepisosconforxadodemadeiraaruídoaéreoede impacto.

Rehabilitaciónacústicaentrevivendas

CTE-DBHR:Protecciónfronteaoruídoabril2009CTE-DBSE-H:Seguridadeestrutural-formigónCTE-DBSI:Seguridadeencasodeincendio

ÁMBITOParticións interiores que sirvan de separación entre vivendas ou usuariosdistintos ou ben entre recintos habitables de vivendas e outros recintos de actividadeou,finalmente,entrevivendaserecintosdeinstalacións.Estas particións poden ser tanto de tabiquerías de fábrica (ladrillo oco,ladrilloperforado,bloquesdeformigón,bloquesdearxilaalixeiradaetc.)ou ben tabiquerías de armazón autoportante (placas de xeso laminadosobresubestruturadeaceirogalvanizado).

MELLORA BUSCADADotar as separacións verticais dos recintos habitables das vivendas dunniveladecuadodeillamentoacústicoaruídoaéreo,deformaqueselogreoconfortacústicodesexado.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOproblemaorixínasecandooelementoverticalseparadorentrerecintoshabitablesdevivendaséinsuficienteparaillardosruídosaéreosxeradosenespazoslindeiros,quesetransmitenbenporvibracióndirectadotabiqueseparadorou,indirectamente,atravésdosapoiosdotabiquemedianteavibracióndosforxadosdechaneteito.

Para evitar a transmisión directa de ruídos aéreos a través do tabiqueseparador:

— Amelloractuaciónseríaillaracusticamentepolorecintoondesexerao ruído (recintode instalacións).Para iso,deberíase reducironivelderuídoincidente,absorbendopartedasúaenerxía,forrandotodoo espazo do recinto xerador, con extradorsado de todos os seustabiques,sobrechanefalsoteitoflotantes(verficha3.2).

— De non ser posible actuar no recinto de orixe, só quedaría illar otabique separador. Isto pódese facer realizando polo interiorun extradorsado brando á flexión; por exemplo, cun tabique dearmazónautoportanteapoiadosobrebandaselásticasinserindonasúacámaraunhamantaabsorbenteacústicaabasedefibramineraldeespesorsuficiente.E,seéposible,taménsepodefacereliminandoaponteacústicaentreotabiqueseparadoreoseuforxadodeteito,separándooseinserindounhabarreiraacústicaentreambos(espumadepoliuretanodealtadensidade,noninflamableninpropagadoradelapas).

RA3.3.

páxina64


MELLORA LOGRADA — O novo pavimento flotante, ao estar desolidarizado do resto dos

elementos construtivos, non transmite ruídos de impacto ao espazoinferior.

— As pisadas, taconeos, golpes ou vibracións orixinadas sobre opavimentosonamortecidaspolacapaelásticaintermedia.

— Elimínase o efecto tambor ao intercalar unha manta absorbenteacústicadentrodacámaradeaireentreviguetas.

FICHAS RELACIONADASRA3.2.Melloraacústicadepisosconforxadodeformigónaruídoaéreoe de impacto.

PRECAUCIÓNS BÁSICAS — Reducir o nivel de presión sonora na fonte, ben sexaaxustando o

propioequipoemisoroubenconsoluciónsconstrutivasqueillenpormasaoubenconsoluciónsconstrutivasquereduzanoniveldepresiónsonora por absorción.

— Evitaraspontesacústicasqueseproducennasarestasdeunióndosdiferenteselementosdeseparación:tabiqueconpavimento,tabiqueconteito,tabiqueconoutrotabiqueortogonaletc.

— Coidaraseeliminaroscontactosdopavimentoeoteitoflotantecoasparticiónsquenonesteansobrebandaselásticas.

Senmellorasacústicas

Elemento Espesor Masa Illamento mm Kg/m2 (R) dBA *

Enfoscado 15163 40,5Medio pé LHD 115

Enfoscado 15

TabiquemediopéLHD:

local receptor

local receptor

local emisor

local emisor

páxina65


Diversasmellorasacústicas


15 + LHD +15 145175 42,5Pelladas 30

Xeso laminado 15


Xeso laminado 45187 44,515 + LHD +15 145

Xeso laminado 45


15 + LHD +15 145

182 57,6Montantes galv. 46

La mineral (15 kg/ m3)

40

Xeso laminado 15


15 + LHD +15 145

232 61,7Montantes galv. 46


40

Xeso laminado 15+15


15 + LHD +15 145

244 65,5Montantes galv. + amortiguador

70


2 x 40

Xeso laminado 15+15+15

(*)EnsaiosdeillamentoacústiconoInstitutoLeonardoTorresQuevedo.

CTE-DBHR:Protecciónfronteaoruídoabril2009CTE-DBSE-M:Seguridadeestrutural-madeiraCTE-DBSI:Seguridadeencasodeincendio

ÁMBITOAntigasxanelasdemadeiraoudealiaxeslixeirasque,poloseudeseñoouantigüidade,teñenunbaixoniveldeestanquidadeaoaire,oubenpoloseufebleacristalamento,oupolosdousmotivos,nonposúenosuficienteniveldeillamentoacústico.Inclúensedentrodesteámbitoasventásdealuminiodegransinxelezaconstrutiva,normalmentesenroturadepontetérmicaeconburletesdeestanquidadeobsoletosouinexistentes.

MELLORA BUSCADADotarasxanelasdemadeiradunniveladecuadodeillamentoacústicoaruídoaéreo,deformaqueselogreoconfortacústiconoespazointerior.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOruídoaéreoexteriorpenetranointeriordasvivendaspordifracción(oruídoincidesobreovidro,estevibraetransmíteoaointerior)etaménporfiltración,atravésdosburacospolosquesemeteoaire.

— Paraevitaratransmisiónderuídosatravésdovidro,débeseaumentaroespesordovidro(porexemplo,pasandode4mma8mm)ou,seacarpinteríademadeiraopermite,substituíloporvidrodobre(porexemplo,4+10+6mm).Taménsedebemelloraroasentodovidronosrebaixesdobastidor, interpondocalzosealmofadasdeneopreno,paraqueavibracióndovidrononafecteoselementosdobastidor.

— Para evitar a transmisión de ruídos aéreos polos ocos da xanelapódese optar ben por aumentar o número de batentes da follacontraomarcooubenporincluírburletesdegomaindeformableseresistentesaosraiosUVA.

PRECAUCIÓNS BÁSICAS — Sempreseconseguiráunmaiorillamentoacústicocondobresventás

provistasdevidrosinxelocaunhasoaxanelaconvidrosdobres. — Obtenseunillamentoacústicomaiorcunvidrolaminar4+4mmcacun

vidromonolíticode8mm,poisaláminadebutiralqueadhireosdousvidrosde4mmconverterasenundisipadordeenerxíaacústica.

— Se é posible, débese substituír o vidro sinxelo por un dobre, poisademais do confort acústico conseguirase aforrar enerxía decalefacciónaoterunmaiorillamentotérmiconovidro.

— Osburletesdebenserdunmaterialdurablequemanteñalongotempoasúaflexibilidade,deformaquesempreenchanoespazoentreasfollaseomarco.

RehabilitaciónacústicadeventásRA3.4.

páxina67


— Seonivelderuídoexterioréelevado(tráficodeavións,ferrocarrísoucamiónsetc.),deberaseacudiramarcosdexanelascondobreoutriplaxuntadecontacto.

MELLORA LOGRADA

— Onovoventanalposuiráunvidroconmelloresprestaciónsdeillamentoacústico.

— Asfendasentreomarcoeasventásestaránpechadaspolosburletes,poloqueaononseinfiltraroairetampoucopoderáentraroruídodentro da vivenda.

FICHAS RELACIONADASRE2.8.Renovarunforxadodemadeira.RA3.2.Melloraacústicadepisosconforxadodeformigónaruídoaéreoe de impacto.RG4.4.1.Rehabilitacióntérmicadeventátradicional.RG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamiento.RG4.4.3.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica.

1.Marcodaventáconcámaradereembalso2.Bastidordafolladaventá3.Galcesprovistosdealmofadasdeneopreno4.Acristalamentodobre5.Seladofinaldovidroconsiliconaneutra6.Bordóndemadeiraparaconfinaroaro7.Burletedecompresiónaloxadonunhacanledobatenteexterior8.Porlóndesuspensióndafollanomarco

Seccióndeventádemadeira con dobre batente con burletes (1)evidrodirectoentrearos(2).

Seccióndeventádemadeira con dobre batente con burletes (3)evidroentrearoscongomas(4).

4

1 31 3

2

4 65 3 72 8 1

páxina68


Seccióndeventádemadeiraconverteaugasdealuminioconfollaemarcoprovistosdedobrebatenteconburletes(1)evidrodobrecolocadoconalmofadasdeneoprenosobrearoseseladofinal(4).

Vidrodobre4/12/6

Seladodesilicona

Almofadadeneopreno

Bordónpechedearo

Calzodeneopreno

Goterónencámaraderembalso

Burleteenbatenteinterior

Burleteenbatenteexterior

Verteaugasdealuminio

CTE-DBHS1:ProtecciónfronteáhumidadeCTE-DBHS3:CalidadedoaireinteriorCTE-DBSE-F:Seguridadeestrutural-fábricas

ÁMBITOAntigos muros ou particións de fábrica, normalmente de pedra ou deladrillocerámicooudeformigón,quepresentanhumidadespermanentesenlugaresdispares,quenonsecorrespondencospatrónsdoutrashumidades,comopodenserashumidadesdeascensióncapilar,ouashumidadesdecondensación,equetendenaconfundirsecoashumidadesaccidentais,senquecheguenaserdiagnosticadasassúascausas.

MELLORA BUSCADAFacerdesaparecera causademanchas recalcitrantesde humidadequeproducen unha lesión estética nos muros e nas particións de edificaciónsdunharelativaantigüidade,asícomoincomodidadeanímicaepsicolóxicaaos seus propietarios e usuarios.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVATodos os materiais porosos (pedra, madeira, cerámica, formigón etc.)incorporan unha determinada cantidade de auga nos seus poros. Estahumidadenaturalrecibeonomedehumidadehigroscópica.Estacantidadeé directamente proporcional ao nivel de humidadeambiente; por tanto,cambiacoasvariaciónsdehumidadeestacionalecoaformaedimensiónsdosseusporos,erecibeonomedehumidadedeequilibrio.Existen na natureza sales (xel de sílice, cloruro cálcico, cloruro sódico,hidróxidosódico,sulfatosódicoetc.)denominadossaleshigroscópicoscunhatendenciaexacerbadaaabsorberaugadoambiente,queseutilizancomodesecantesenenvases,medicamentos,cámaradevidrosdobresetc.Algúnssalesdentrodunrecipienteseco,abertonunambientenormal,cheganaabsorbertantahumidadedoambientequeenchenorecipientedeaugalíquida e disólvense nela. Estes sales denomínanse sales delicuescentes(clorurodemagnesio,clorurodecalcio,hidróxidopotásico,hidróxidosódicoetc.),pois satúransede talmaneiradeaugaqueproducenunhasoluciónsalina absoluta.Cando un material poroso (pedra, ladrillo, formigón, morteiro etc.) foicontaminadoconsaleshigroscópicos,todoeltendeasaturarsedeaugae,enconsecuencia,amostrarunhaaparenciamáisescuradebidoaoelevadograodehumidade.Estasmanchasnonsevannunca,poissealgodeaugaseevaporainmediatamentevolveabsorberamesmacantidadedeaugaqueseevaporou.Para evitar a humidade higroscópica exacerbada nestes elementosconstrutivos:

EliminacióndehumidadeshigroscópicasRA3.5.

páxina70


— Omellorseríaextraerdomurooudotabiquetodosaqueleselementoscontaminados,eosquesepresumaquetaménoesteanporestarencontactoconeles,ebotalosaunvertedoirocontrolado.Sesetratadunmuroresistente,deberíarealizarseareparacióncoasprecauciónsindicadas en RE-2.1., RE-2.2. e RE-2.3.Aoperaciónde reparaciónconcluiríacoareposicióndoselementoscontaminadosporoutrossansedesemellantescaracterísticas.

— Seoselementosmurarioscontaminados(ladrillos,perpiaños,cachoteseosseusmorteiros)estivesenrevestidosconrevocaduras,recebosoumorteirosmonocapa,taménsepoderíatratarde“ocultar”asmanchasdehumidadedomaterialsaturado.Paraisohaberíaqueactuarsobreunhazonacuxoperímetroenglobe,comomínimo,azonahúmida,asícomounhazonadeseguridadeduns50cmaoredor.

— A reparación desta zona consistiría en repicar a revocadura e omaterial murario cunha profundidade duns 50mm. A continuación,procederíase a cubrir a zona con placas de PEX de 40 mm deespesor,fixándoasaosoporteconpasadorese rosetasdeplásticoe,aseguir,estenderíaseunharevocaduralixeiramentearmadaconmalladefibradevidroprotexidacontraosálcalis,decaracterísticasetonalidadessemellantesásdorestodomuro.

PRECAUCIÓNS BÁSICAS — Seasmanchasnonestánconcentradasnunhazona,sempresepode

pensar na execución dun extradorsado do muro, interpondo entreambosunmaterialnonabsorbentedeaugaparaevitaraaparicióndenovasmanchasnonovoextradorsado.

— Estashumidadesadoitanaparecerdentrodeantigasedificacións,enlugaresondehoubocortes,ondeserecolleugandoououtrosanimais,quecontaminaroncosseusouriñosedefecaciónsochaneosmurosdestes locais.

— Tamén adoitan aparecer en antigas cociñas ou locais onde serealizabanlaboresdematanzasesalgaduradecarnedeporcooudoutrosanimais,quecoasalpicaduraconstantedasalmoirachegouacontaminarpartedosseusmurosetabiquesconsaleshigroscópicos.

— Asmanchasde humidade higroscópicaspodenaparecer enmoitosoutros sitios,pois foicostumemultisecularquepedrase ladrillosdeantigosedificiossereutilizasennaexecucióndoutrosmurosnovos.

MELLORA LOGRADA — Desaparecenasmanchasrecalcitranteseomuromanténunacabado

semellanteaorestodoedificio. — O muro reparado mantén as condicións de seguridade estrutural

esixibles.

FICHAS RELACIONADASRE2.1.Abrir unocodepaso con lintelmetálico nunmurode cachoteríarevestido.

páxina71


RE2.2.AbrirunoconunmurodecachoteríavistocunpasamurodeCOR-TEN.RE 2.3. Abrir un oco de paso con recercado de cantería nun muro decachotería.

Pormenordomuroconalgúnselementoscontaminadosconsalesdealtahigroscopicidade.

Seccióndemuroconmanchasdehumidades(1)debidoapedrascontaminadasporsaleshigroscópicas(2).

Alzadodemuroconmanchasdehumidades(1)debidoapedrascontaminadasporsaleshigroscópicas(2).Zonademuronaquesehaactuarnareparación(3).

1

2

Rebaixenomuro de 50mmdeprofundidadeentodaaáreade reparación

PlacadePEXancorada con tacos e arandelas de plástico

Revocadura con malla dereforzode morteiro monocapa igualaorestodo muro

1

2

3

Revocadura con humidade procedente doelementosaturadodeaugaporcontaminacióndesaleshigroscópicas


ÁMBITONesta ficha recóllese a reparación de humidades ascensionais porcapilaridadeenmurosde fábricadepedra, ladrillo,bloqueetc.que seatopan por encima do plano do terreo circundante.Nonserecollenoscasosdehumidadesproducidaspolamolladuradirectadaaugadechoivanosmuros,ninasproducidasporpresiónhidrostáticadaaugaenmurostotalouparcialmenteenterrados. MELLORA BUSCADAFacer desaparecer o risco de humidade capilar procedente dun terreo potencialmentehúmido,quesonacausadelesiónsestéticasnaenvolventedos edificios, así como do desprendemento de revestimentos e pinturasinteriores,paradesamaneirarecuperarascondiciónsdesalubridadeparaospropietarioseosusuariosdosedificios.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOascensocapilaréunfenómenofísicomoiestudadoecoñecido.Atensiónsuperficialdaaugaédetalintensidadequecreaunspequenosmeniscosnosbordosdasúasuperficieencontactoconoutrosmateriais,meniscosquenocasodemateriaismollablespolaaugasonascendentes,oqueprovocaen condutos estreitos unha forza ascensional cuxo valor é inversamenteproporcionalaodiámetrodocapilar(uncapilarde1,19mmdediámetropresentaráalturasdesuccióncapilarde30mm).

Omovementodaaugaatravésdosporosdosmateriaispermeablespodealcanzarvariosmetrosenhorizontaleunpardemetrosenvertical.Tododependerádaforma,diámetroedisposicióndosporosdomaterialpétreo,cerámico ou do morteiro que conforman os muros, así como da súacapacidade de evaporación.

De feito, a capilaridade é un fenómeno dinámico de equilibrio entre aforzaascensionaleaevaporacióndomuro, tantocaraaoexteriorcomocaraao interiordoedificio. Por iso,aalturadeascenso capilar variarácoas circunstancias ambientais; no verán, descenderá ao haber maiorevaporacióne,noinverno,subiráaoreducirseaevaporación.Domesmo xeito, nunmuro estreito o ascenso capilar alcanzarámenoresalturas,poisémaiorasuperficiedeevaporaciónenproporciónádesuccióncapilar.Entantoque,nunmurodegrangrosor,oascensocapilaralcanzarácotasmáisaltasaohabermaiorsuperficiedeachegadeaugaaomuro.

EliminacióndehumidadecapilarenmurosRA3.6.

Ascenso capilar inverso ao diámetrodoconduto.

Aspecto do interior dun muro con lesións de humidade por ascenso capilar.

Oascensocapilar,puntodeequilibrioentreofluxoascensionaleofluxodeevaporación.

páxina73


Aseriedesifónsdrenantes,inseridosentradesconpendente,facilitanodesecamentodo muro.

SISTEMASDEINTERCEPTACIÓNDAHUMIDADECAPILAR:

— Evaporación da auga contida no muro (trades con sifóns atmosféricos (Sistema Knapen): para forzar a evaporación domuroauméntaseasuperficiedecontactocoaireexterior,instalandopequenos drenes en forma de cartuchos de material poroso, aintervalosregularesde30ou40cm,endúasfilasalternasaolongodetodoomuro.Osdrenesteñenpendentecaraaoexteriorcofindeevitaraentradadeaugadechoivaedefacilitaraevaporacióndaaugadomuro.

— Desecación de muros por morteiros drenantes: tras retirar as revocadurasdanadasesanearomuro,procédeseaexecutaranovarevocaduracompostaportrescapasdemorteirosdegranulometríacompensadadecrecente(acapaexteriorØ0–0,5mm),totalmentetranspirables,deformaqueseforzaosecadodomuro.

— Creación dunha barreira física horizontal ante a succión capilar: estaopciónéamáiseconómicaenobranovaaoinstalarunhabarreirafísicaimpermeable(láminaasfáltica,dePVC,chapadezinc,chapadechumboetc.)atodoolongoeoanchodoarranquedomuro.Narehabilitaciónsósepodecolocarunhabarreirafísicasecontamoscoaposibilidade de cortar o muro en todo o seu espesor en tramos dun metro.Unha vezbaleiradaa fenda, insíresea lámina solapándoaadecuadamentecoadoseguintetramo.Oprocesoélentoedébenseempregar para o retacadodomuromorteiros sen retracción unhavez inserida a barreira, co fin de evitar descensos diferenciais efendedurasnomuro.

— Creación dunha barreira horizontal por inxección química ante a succión capilar: consiste na creación dunha barreira impermeable mediante a inxección de resinas na base do muro, con tradesregularmente separados situados nas xuntas de morteiro. O tipoe a densidade das resinas debe estudarse en función da maiorpermeabilidade ou impermeabilidade do soporte.

— Sistemas de invertemento do ascenso capilar por electroosmose pasiva ou por electroosmose activa:aelectroosmoseéunfenómenoelectroquímicoqueaseguraofluxodaaugaatravésdunhamembranapermeabledesdeopolopositivoaonegativo.Aaugaexistentenoterreoestácargadaconcargapositiva,entantoqueomurooestáconcarganegativa,poloquedeformanaturalaaugatendeasubiraomuro.Bastainverterapolaridadeentreterreoemuroparaqueseinvertaofluxodaaugaeestadescendadenovoaochan.

— Sistemas de invertemento do ascenso capilar por electroosmose-forese: o sistema de electroosmose-forese permite realizar unhaoperacióndeseladodomuroaproveitandoaforzadescendentequecreao cambiodepolaridade,para inxectarpartículasde foresitanosporosdomurodeformaqueaotaponalosecreaunhabarreiraimpermeableáaugaepodesuspenderseasíoprocesoeléctrico,oquesuporáunaforroeconómicoalongoprazo.Osistemacoñéceseconomedeelectroosmose-forese.

Corteconserradecadeaerefrixeranteporauga.

Creacióndunhabarreiraquímicaporimbibicióndesilanosporgravidade.

Inverter o ascensocapilar por electroosmosepasiva.

páxina74


— Sistemas de invertemento do ascenso capilar por indución electromagnética: unhascentraiselectrónicascarganpositivamenteosmuros,oqueevitaqueahumidaderemontenovamente.Asunidadesnon utilizan ondas de raio do tipo de alta ou baixa frecuencia,senón que se basean no principio da indución electromagnética. Ainstalaciónérápidaenondestrutiva,nonrequireobra.Sóseprocedeáinstalacióndacentraldirectamentesobreaparedeaunhaalturapreviamenteestudadaetrasserconectadaáredeeléctrica.

PRECAUCIÓNS BÁSICAS — Amultiplicidadedesistemasdinosqueaeficaciadalgúnsdelesradica

sobretodonameticulosidadeenaperfeccióndaexecución,oqueéespecialmente relevante nos catro primeiros sistemas, onde un erronossolapes,ounadistanciaentreperforacións,ounadensidadedasresinas,faríaeficazosistemasónuntantoporcentodomuro,perononentodaasúalonxitude.

— Os sistemas para inverter o ascenso capilar por induciónelectromagnética teñen a vantaxe de que non hai que perforar omuroeadesvantaxedequeexistiráunconsumoeléctricoconstanteparareverterasuccióncapilar.Seonúmeroouposicióndasestaciónsemisorasdeinduciónresultaseescasoouinadecuado,sempreresultaríasinxelooseuaumentoouoseutraslado,aíndaquecertamentecunaumento do custo.

MELLORA LOGRADA — Desaparecenasmanchasdehumidadeeomuromanténunacabado

semellanteaorestodoedificio. — O muro reparado mantén as condicións de habitabilidade e de

hixieneesixibles.

FICHAS RELACIONADASRE2.4.ConsolidarunmurodecachoteríadepedraouladrilloRA3.6.EliminacióndehumidadesporascensocapilarenmurosRA3.12.Limpezaxeralereparardefectossuperficiaisdosrevestimentosexteriores.

CTE-DBHS1:ProtecciónfronteáhumidadeCTE-DBHS3:CalidadedoaireinteriorCTE-DBSE-F:Seguridadeestrutural-fábricasCTE-DBSE-H:Seguridadeestrutural-formigón

ÁMBITONestaficharecóllenseassoluciónsconstrutivasqueoCTE-DBHS1entendeporchanelevado,taménchamadosforxadossanitarios,apartehorizontaldaenvolventedunedificioqueestáseparadodoterreoporunhacámaradeaire.OCTEconsideraoutrostiposdechans,comosonassoleiraseasplacas,quesonobxectodoutrafichaespecífica.Nonseconsiderannesteapartadooutrasenvolventeshorizontaisencontactocoterreo,comosonascubertasaxardinadas,nasquenonexisteunespecialrisco de humidade por succión capilar.

MELLORA BUSCADAFacerdesapareceracausadasmanchasdehumidadequeproducenlesiónsestéticasenchanse/oupavimentosdeedificaciónsderelativaantigüidade,asícomorecuperarascondiciónsdesalubridadeparaosseuspropietariose usuarios.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOascensocapilaréunfenómenofísicocoñecidoemoiestudado.Atensiónsuperficialdaaugaédetalintensidadequecreaunspequenosmeniscosno contacto coa superficie e outros materiais. A curvatura do menisco éascendentenamaiorpartedosmateriaisdeconstrución,oqueprovocanosseusporosunhaforzaascensionalcuxovaloréinversamenteproporcionalaodiámetrodocapilar (uncapilarde1,19mmdediámetropresentaráalturasde30mmporsuccióncapilar).

Omovementodaaugaatravésdosporosdosmateriaispermeablespodealcanzarvariosmetrosenhorizontaleunpardemetrosenvertical.Tododependerádaforma,diámetroedisposicióndosporosdomaterialpétreo,cerámico ou do morteiro que conforman os muros, así como da súacapacidade de evaporación. Defeito,acapilaridadeéunfenómenodinámicodeequilibrioentreaforzaascensionaleaevaporacióndochan,tantoexteriorcomainterior.Poriso,aalturadeascensocapilarvariarácoascircunstanciasambientais;sehaimoitaventilación,descenderáesubiráseestasereduce.

Eliminacióndehumidadecapilarenchanselevados

RA3.7.

Ventilacióndechanelevadocon“dobreL”.

Ventilacióndechanelevadoconarquetasumidoiro.

Forxadounidireccionalcomochanelevado,sobreterreo estacionalmente encharcable.

Forxadounidireccionalcomochanelevado,conacceso para mantemento de instalacións suspendidas.

Bocasdetomasdeaireexterior,paraventilarunchan elevado con casetóns plásticos.

páxina76


SISTEMAS DE INTERCEPTACIÓN DA HUMIDADE CAPILAR EN CHANSELEVADOS

Ventilación cruzada do aire ocluído na cámara do chan elevado Ochanelevado,taméncoñecidocomoforxadosanitario,tratadeeliminarahumidadeascendenteinterpondounhacámaraairedesuficientealturaentre el e o terreo. Esta solución construtiva resulta eficaz só unha curtatempada.Aaugapresentenoterreoiraseevaporandocontinuamentecaraao aire da cámara ata saturalo. Unha vez saturado, o vapor de augapresentenoespazodacámaracomezaráacondensarsenacarainferiordoforxadosanitario,oqueprovocaráahumidadequepretendiamosevitar.Asoluciónadecuadaédotaracámaradasuficienteventilaciónqueasegureque o aire situado baixo o chan teña unha humidade relativa baixa,semellanteaoambienteexterior.Paraiso,pódeseprocederdedúasmaneiras:

a) Dotaroespazobaixoochanelevadodefendas,reixasoufachinelosde ventilación, en paramentos enfrontados, de tal forma que seaproveiteogradientedetemperaturaoudepresión/succióndovento,paraforzarasaídadoairehúmidodosotoeaentradadeairemáissecoprocedentedoexterior.SegundooDB-HS1,aproporciónentreasuperficietotaldosorificiosdeventilaciónSs(expresadaencm2)easuperficiedochanelevadoAs(expresadaenm2)debeestarentreosseguintesvalores:30>Ss/As>10.

b) Dotaroespazobaixoochanelevadodereixasparaqueentreaireprocedentedoexterior (sempreconmenoshumidadecao interior)e forzar a saída do aire húmido acumulado na cámaramediantecondutos verticais que remonten por encima do plano de cuberta.Paranoncomplicaraconstrución,pódeseoptarporfacerdescenderoscondutosxeraisdosShuntsataoforxadosanitario,xaqueestesdisiparánperfectamente oaire húmidopor encimada cuberta. Encondiciónsnormais,oairehúmidoémáislevecaoaireseco,poloqueoairedo forxado sanitario, apiquesde saturarse, sempre estarámáis quente emenosdenso ca oaire frío e secodo exterior, quetenderáaentrarpolasreixasdeventilación.

PRECAUCIÓNS BÁSICAS — Unhacámaradeairepechadanuncaseráunhamedidasegurapara

illar da humidade. — Sóunhacámaradeaireventiladapodechegararesolveroproblema

de transmisión de humidade. — Aventilaciónnonservesesefaicaraaoutrolocalpechado,sempre

énecesarioventilarcaraaoexterior.

páxina77


MELLORA LOGRADA — O forxado sanitario estará seco e as armaduras das viguetas

permanecerán a salvo de posibles oxidacións. O chan mantén unacabadosemellanteaorestodoedificio.

— No caso de que unha edificación estea situada sobre un terreogranítico,ochanelevadoventiladoreduceoriscodeacumulacióndegasradon,deformaquesemanteñenascondiciónsdehabitabilidadeehixieneesixibles.

FICHAS RELACIONADASRA3.8.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarensoleiraseplacas.BuildingResearchEstablishmentwebsite.

a)Ochanelevadoestámáisaltocao terreo e permite establecer a ventilación cruzada,easíoairesecoentrapolosocosdunhafachadaeexpulsaoairehúmidopolafachadaoposta.

b)Apendentedoterreoimpidecrearaventilacióncruzada:oairesecoentraporocosdunhafachadaeexpulsaoairehúmidopolocondutocentral do shunt.


ÁMBITORecóllensenestafichaassoluciónsconstrutivasqueoCTE-DBHS1denominacomosoleiraseplacas;édicir,apartehorizontaldaenvolventedunedificioqueestáencontactocoterreo.OCTEconsideraoutrostiposdechans,comosonoschanselevadosquesonobxectodoutrafichaespecífica.Nonseconsiderannesteapartadooutrasenvolventeshorizontaisencontactocoterreo,comosonascubertasaxardinadas,nasquenonexisteunespecialrisco de humidade por succión capilar.Tampoucoseconsiderannestafichaaproteccióncontraaaugadesoleiraselousasqueesteansituadasaunhacotainferioraonivelfreáticodoterreo,postoqueaentradadeauganesescasossedeberáápresiónhidrostáticaenonácapilaridade.

MELLORA BUSCADAFacerdesapareceracausadasmanchasdehumidadequeproducenlesiónsestéticasenchanse/oupavimentosdeedificaciónsderelativaantigüidade,asícomorecuperarascondiciónsdesalubridadeparaosseuspropietariose usuarios.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOascensocapilaréunfenómenofísicocoñecidoemoiestudado.Atensiónsuperficialdaaugaédetalintensidadequecreaunspequenosmeniscosnosbordosdasúasuperficieencontactoconoutrosmateriais.Acurvaturadomeniscoéascendentenamaiorpartedosmateriaisdeconstrución,oqueprovocanosseusporosunhaforzaascensional,cuxovaloréinversamenteproporcionalaodiámetrodocapilar(uncapilarde1,19mmaodiámetropresentaráalturasde30mmporsuccióncapilar).

Omovementodaaugaatravésdosporosdosmateriaispermeablespodealcanzarvariosmetrosenhorizontaleunpardemetrosenvertical.Tododependerádaforma,diámetroedisposicióndosporosdomaterialpétreo,cerámico ou do morteiro que conforman os muros, así como da súacapacidade de evaporación.Defeito,acapilaridadeéunfenómenodinámicodeequilibrioentreaforzaascensionaleaevaporacióndochan,tantoexteriorcomainterior.Poriso,aalturadeascensocapilarvariarácoascircunstanciasambientais;sehaimoitaventilacióndescenderáesubiráseestasereduce.

EliminacióndehumidadecapilarensoleirasRA3.8.

Porcelánicosaltandodo chan por humidade capilar.

Eflorescenciasporhumidadecapilaratravésdunhagretaentodooespesor dunha soleira.

Aspecto do interior dunha soleira con lesións de humidade por ascenso capilar.

páxina79


SISTEMASDE INTERCEPTACIÓNDAHUMIDADECAPILAR EN SOLEIRAS EPLACASCandoexistaunasoleiraouunhaplacaencontactoconterreohúmido,édeesperarqueseproduzanhumidadesporsuccióncapilar,tantopolasfisurasegretasdasoleiracomapolosporosdoformigón.Existendúassituaciónsconstrutivasconsoluciónsdereparacióndiferentes:

1. Soleiras e placas sen pavimento: asuperficiedasoleiraestáprovistadun acabado final pulido ou pintado que permita deixala vista (a). Areparaciónmáiseconómicaconsistiráencolocarunhacapa impermeable(porexemplo,láminadepolietileno,pinturadecloro-cauchoetc.)sobreaprimitivasoleiraeestenderunhanovasoleiradeformigónarmado(b)de5a6cmdeespesor,quehaberáquecortaroportunamenteenpanosparaevitarasúafendeduraporretracción.

2. Soleiras e placas con pavimento: neste caso, a solución reparadoraconsistirá en eliminar o pavimento co seu morteiro (a) ata deixar limpaa superficie superior da soleira (b). A continuación, procederase taména colocar unha capa impermeable (por exemplo, lámina de polietileno,pinturaasfálticaetc.)sobreaprimitivasoleiraereporaseoacabadofinalcunpavimento(c).

Ascensióncapilarásoleiradesdeoterreohúmido

Ascensióncapilarásoleiradesdeoterreohúmido

a

ac b

b

páxina80


PRECAUCIONS BÁSICAS — As láminas impermeables deben solaparse lonxitudinal e

transversalmente, seguindo en todo momento as prescricións dofabricante.

— Cando se coloque un novo pavimento, é conveniente remontar aimpermeabilizaciónataacotasuperiordopavimento,ocultándoacorodapé.

— Paraprevirapresióndevaporpordebaixodalámina,éconvenienteutilizarláminasgrelladasquepermitenatranspiración.

MELLORA LOGRADAA soleira poderá estar húmida, pero a humidade queda freada polainterposicióndunhaláminaimpermeable.

FICHAS RELACIONADASRA3.7.Eliminacióndehumidadesporascensióncapilarenchans.

RA3.9. Eliminacióndehumidadeenmedianeiras


ÁMBITOHistoricamente,amedianeiraéunmurodecargaqueosveciñosdesoarescontiguosfixeronconstruírásúacusta,superpoñendoapartesiguaissobreolindeiroentreambasaspropiedades.Candosederrubaundosedificiosque comparten unmuromedianeiro, estedebepermanecer intactoparapreservaraseguridadeestruturaldoedificiolindeiro.Estasituaciónnaquequedaávistaunhadascarasdomuromedianeiroéocasióndefrecuentesproblemasderivadosdaentradadaaugadechoivanodevanditomuroepodeproducirsimpleshumidadesnointeriordoedificioenpéoubeninducirodebilitamentodomurodecarga.Tamén teremos “medianeiras” en edificios construídos con esqueleto deformigónarmadoouaceirocandosederrubeunedificiolindeiromáisbaixoequedenpartedasfachadaslateraissenningúntratamentoe,portanto,senproteccióntérmicaoucontraaauga.Esta condiciónde “fachadasde segundacategoría” levao riscodequeteñanhumidadesaccidentaispolasúamenorprotecciónfronteáchoiva.

MELLORA BUSCADAFacerdesapareceroriscodehumidadepolaentradadeaugadechoivaatravésdasmedianeiras,quesonacausadediversaslesións,comosonodesprendementodepinturaserevestimentose/ouaaparicióndemanchasde fungos, e recuperar así as condicións de salubridade para os seuspropietarios e usuarios.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOCTEnonrecolleasituacióndemedianeiracomo“fachadadesegundacategoría”; pola contra, indica que, cando se proxecte un edificio entremedianeiras,sedeberántratartodasasfachadasporigualparaosefectosde illamento térmico e de protección contra a humidade, salvo naquelamedianeiraquexateñaoutroedificioconstruídodeigualoumaioralturaqueoproxectado.Candoistononsecumpraeconveñaprotexerunhamedianeira,previamenterecoñecerase o cerramento existente para coñecer a súa composición eactuarenconsecuencia:

a) Medianeira con muro de carga, composto normalmente por unhafábrica de ladrillo ou de pedra de relativo espesor. Deberíanseincrementarasprestaciónsdo cerramentoparaosefectos térmicose de protección contra a humidade e preservar a súa seguridadeestrutural.

Medianeiraprotexidacon revestimento de placas onduladas de fibrocemento.

Medianeira sen revestimento tras a demolicióndoedificiolindeiro.

páxina82


b) Medianeira con cerramento composto por dobre folla de fábricade ladrillo con cámara de aire entre elas, sen illamento térmico.Deberíanseincrementarasprestaciónsdocerramentoparaosefectosacústicosetérmicosedeproteccióncontraahumidade.

c) Medianeiraconcerramentocompostoporfolladefábricadeladrilloaointerior,unhacapadematerialillantetérmico,cámaradeaireeoutrafolladefábricadeladrilloaoexterior.Deberíanseincrementarasprestaciónsdocerramentoparaosefectosdeproteccióncontraahumidade.

SISTEMASDEPROTECCIÓNDEMEDIANEIRAS — Protección de antigos muros de carga medianeiros que quedan

á vista: o considerable espesor destes muros de carga confírellesunhaboaprotecciónacústica,asícomounharelativainerciatérmica.Neste caso, bastaría con lle facer ao muro unha protección extracontraahumidade.Atradiciónconstrutivaespañolaofreceasoluciónconstrutivado“tabiquepluvial”,consistenteensuspenderpordiantedo muro e coidadosamente ancorada a el unha folla de ladrillosinxelorecebadaexteriormente.Asoluciónactualconsisteenrevestiramedianeiracunrevestimentoimpermeableancoradosobrelistóns,deixandounhacámaradeairedeformaquepoidaventilaredrenar.Existenmúltiplessoluciónsconstrutivasenformadeplacasgrelladas,onduladasetc.dediversosmateriais,comoofibrocemento,achapadeaceiroprelacado,asaliaxeslixeirasetc.Taménsepodeutilizarunrevestimentodeplacasdelousaancoradasconganchosapequenoslistóns.

Fachada de muro de cargaprotexidacontabiquepluvial.

Pormenordotabiquepluvial:bordoinferiordrenado e ventilado.

páxina83


— Protección de cerramentos con cámara de aire pero sen illante térmico:paranonperturbarahabitabilidadedoedificio,poderíasepensar nunha fachada ventilada elemental sobre o paramentoexterior damedianeira consistente en fixar pranchas dunmaterialillante térmico-acústico protexido cun revestimento impermeabletransventilado,semellanteaodescritonopuntoanterior.

— Protección de cerramentos con cámara de aire con illante térmico: asímesmo,paranonperturbarahabitabilidadedoedificio,poderíasepoñer un revestimento impermeable transventilado, semellante aodescritonopuntoanteriorrelativoaosmurosdecarga.

PRECAUCIÓNS BÁSICAS — A práctica moi estendida de protexer as medianeiras expostas á

choivaconmateriaisimpermeableseinstranspirables,comopinturasbituminosas ou láminasasfálticasautoprotexidasou senprotección,debe considerarse como nefasta, pois produciranse humidades decondensación ao impedirse a difusión do vapor de auga interior.Consegueneliminarashumidadesdeinfiltración,perosonacausadehumidades de condensación.

— Calquerarevestimentoexteriorquesexaimpermeabledebeseraomesmo tempo transpirable en por si ou por dispor no seu intradorso unhacámaradeaireventilada.

MELLORA LOGRADA — Desaparecenasmanchasdehumidadeeamedianeiraincorporaun

acabadoacordecorestodoedificio. — Unha vez reparada a medianeira, recupera as condicións de

habitabilidadeehixieneesixibles.

FICHAS RELACIONADASRA3.5.Eliminacióndehumidadeshigroscópicasenelementoscontaminados.RA3.6.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarenmuros.RA3.7.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarenchans.RA3.8.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarensoleiraseplacas.RA3.10.Eliminacióndehumidadesdecondensaciónenfachadasecubertas.

Seamedianeiraestáequivocadamenteprotexidaconláminasbituminosasautoprotexidas,poissonintraspirableseprovocancondensaciónsintersticiais,débenseeliminar.

RA3.10. Eliminacióndehumidadedecondensación


ÁMBITONestafichaanalízaseaorixedashumidadesdecondensaciónqueaparecennaenvolventedoedificio(fachadasecubertas).Segundoasúaposición,existendoustipos:-Humidadesdecondensaciónsuperficiais:recoñeciblesasimplevista,condesprendementodepinturas, empenamentos e/ouaparicióndemanchasescuras, froitodafixacióneproliferacióndefungosnasuperficie interiordos cerramentos.-Humidades de condensación intersticiais: prodúcense no interior docerramento,mollandounhaouvariascapasdeste,quepodendeteriorarosmateriaisillantesequepodenchegaramanifestarsepormanchastantoaointeriorcomoaoexteriordeste.Distíngueseentreascausaseasconcausasdestashumidades.Dentrodascausasestán:-Apresenzadealtosvaloresdehumidaderelativanointeriordoslocais.-Aexistenciadepontestérmicas:puntosdaenvolventeconmenorillamentotérmico,comofrontesdeforxados,piaresenesquinadentrodocerramento,recercadodeocosenfachadasecubertasetc.Comoconcausaspódenseindicar:-Calqueraactividadequeincrementenotablementeahumidaderelativainterior, comoo usodeestufasdegasbutano, deixar roupaa secar nointeriordavivendaetc.,etodoistosuperpostoáfaltadeventilación.- Unha temperatura interior excesivamente baixa que comporte que asuperficieinteriordefachadase/oucubertastaménoestea.

MELLORA BUSCADAFacerdesapareceroriscodehumidadesdecondensación,tantosuperficialcoma intersticial, que son a causa de diversas lesións na envolvente dosedificios, que se manifestan con desprendementos de pintura e/ourevestimentos,asícomoaaparicióndemanchasescurasfroitodafixacióneproliferacióndefungosnasuperficieinteriordoscerramentoserecuperarasí as condicións de hixiene e salubridade para os seus propietarios eusuarios.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOfenómenodacondensacióndovapordeauganaconstruciónélongamentetratadoeestudado,eébencoñecidaacantidadedevapordeauga que pode conter o aire en función da temperatura e da presiónatmosférica(verábacopsicrométrico).ODBHS1indicaquepodetolerarsealgunhacondensaciónsemprequenonafecteaintegridadedascapasda

Ábacopsicrométrico:onde para unha mestura deairehúmidosecorrelacionatemperatura,humidade relativa e cantidade de vapordeauga.

Cerramentosdetresoumáiscapascon condutancia e resistividadenonequilibradaspodenproducir condensacións intersticiais.

Cerramentosdunhasoa capa ou de capas con condutancia e resistividadeequilibradasnon producen condensacións intersticiais.

páxina85


envolventeequeataxadecondensaciónsexainferiorádeevaporación(porexemplo,quesósecondenseovapordeaugaduranteastreshorasmáisfríasdasnoitesdeinvernoequeorestododíasubanastemperaturasesesequeaenvolvente).

Comonormaxeral,haidúasopciónsparaevitarapresenzadehumidadesde condensación: ventilar e/ou elevar a temperatura ambiente. Ventilarequivaleasubstituírairecargadodehumidadeporoutromáisseco.Elevaratemperaturainteriorequivaleaaumentaracantidadedevapordeaugaquepodeconteroairesencondensarsee,ademais,elevaatemperaturade toda a envolvente.

No caso de que non se poida empregar ningunha das dúas opciónsanteriores,sócabeactuarsobreaenvolvente.Desgraciadamente,estetipodehumidadesprodúceseenvivendasquenonteñenounonpodenmanteracalefacciónequenonventilanparanonpasaraíndamáisfrío.Paraestassituacións,recóllenseasseguintesacciónsrehabilitadoras:

SISTEMASDEELIMINACIÓNDECONDENSACIÓNS

- Condensacións intersticiais cando o revestimento exterior funciona como barreira de vaporEnocasións,aenvolventeposúedúasfollasseparadasporcámaradeaireconillantetérmicoeascondensaciónsprodúcensenafollaexteriorporqueestá fría e o revestimento da fachada impide a difusión do vapor deauga.Nestescasos,sósepodeevitaroproblemacolocandounhasegundabarreiradevapornacaraquentedaenvolvente.Aactuaciónidealseríaretirarafollainteriorerepoñelaunhavezcolocadaunhabarreiradevapordiantedoillantetérmico.Aoutraopciónconsisteenpintaracarainteriordaenvolventeconpinturaaoesmaltemate,queademaisdeeconómicallesproduce menos inconvenientes aos usuarios.

Dobrebarreiradevaporparasolucionaroproblemadunacabadoexteriorresistente(*).

Opcióna)colocarunhabarreiradevaporpor diante do illante

Opciónb)colocarunhabarreiradevaporna cara interna

Revestimentoexteriorresistenteádifusióndovapordeauga.

páxina86


-Condensacións intersticiais debido ao tipo de illante térmicoMateriais illantescon igual transmitanciatérmicacaoutrospodenchegaraprovocarcondensacións intersticiais seasúaresistividadeaovapordeaugaédemasiadobaixa(porexemplo,cosmineraisqueademaistendenaperder capacidade illante se semollan). Aactuación neste caso seríasemellanteaocasoanterior:bastaráconcolocarunhabarreiradevaporpordiantedoillante(porexemplo,unfilmedepolietileno),oubenaplicarna cara internada envolvente unha capadepintura intranspirable (porexemplo,esmaltesintéticomate).

-Condensacións intersticiais debido á posición do illante térmicoAposicióndoillantetérmiconunhaenvolventemulticapaéirrelevanteparaaobtencióndatransmitanciatotale,nonobstante,podesercontraproducentese se coloca cara ao interior. Neste caso, a envolvente estará fría e ovapordeaugacondensaránela.Aactuaciónquehaique formular serápórunhabarreiradevaporpolacaraquente.Porexemplo,pódesefacerunextradorsado interiordecartónxesocunfilmedepolietilenocontraoillante,ousimplementepintalocunhapinturaintranspirable.

Riscodecondensacionsenfuncióndotipodematerialillante(*).

Influenciadaposicióndomaterialillantenoriscodecondensacións(*).

(*)Imaxesorixinaisde“Técnicasarquitectónicasyconstructivasdeacondicionamientoambiental”,Neila,J.eBedoya,C.Madrid,1997.

EPS253MPa.m2.s/g.m

XPS1.047MPa.m2.s/g.m

La de vidro9MPa.m2.s/g.m

Opcióna)colocarunhabarreira de vapor por diante do illante

Opciónb)colocarunhabarreira de vapor na cara interna

páxina87


PRECAUCIÓNS BÁSICAS — As manchas escuras por fungos son secuelas típicas de humidades

de condensación.Ospuntosmáis habituaisprodúcense nas “pontestérmicas”: nos piares en esquinas de fachadas que interrompeno illante, na cara inferiordosbordosde forxadosoude vigasdeformigón nesa posición, nos linteis e/ou xambas de ventanais defachadasfríasetc.

— Seseoptaporcrearunhasegundabarreiradevapornacarainternadaenvolvente,éaconsellablequeapinturaaoesmalte(instranspirable)teñanasúacomposiciónalgunhasubstancia funxicida,queactuarácomounhasegundamedidadeseguridade.

MELLORA LOGRADA — Desaparecen as manchas de humidade e a envolvente mantén un

acabadosemellanteaorestodoedificio. — Aenvolventexareparadarecuperaascondiciónsdehabitabilidade

ehixieneesixibles.

FICHAS RELACIONADASRA3.5.Eliminacióndehumidadeshigroscópicasenelementoscontaminados.RA3.6.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarenmuros.RA3.7.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarenchans.RA3.8.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarensoleiraseplacas.RA3.9.Eliminacióndehumidadesaccidentaisenmedianeiras.

CTE-DBHS1:ProtecciónfronteáhumidadeCTE-DBHS3:Calidadedoaireinterior

ÁMBITONestaficharecólleseareparacióndehumidadesdeinfiltración,porpresiónhidrostáticadaaugaouporcontactoconterreohúmido,enmurostotalouparcialmenteenterrados,constituídosporfábricadepedra,ladrillo,bloqueetc.oudeformigónarmado.Nonserecollenoscasosdehumidadesproducidaspolamolladuradirectadaaugadechoivanosmuros. MELLORA BUSCADAFacer desaparecer o risco de humidade de infiltración procedente dunterreohúmidoouconnivelfreático,quesonacausadelesiónsestéticasnosmurosde soto,así comododesprendementode revestimentosepinturasinteriores,paradesamaneirarecuperarascondiciónsdesalubridadeparaospropietarioseusuariosdosedificios.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAApresenzadeauganoterreopodeser:a)porimbibiciónnaturaldebidoaprecipitaciónsdechoivaoubenb)porencharcamentodoterreodebidoáacumulacióndeaugapolaexistenciadunestratoimpermeablemáisoumenosprofundo,queproducehumidadesporinfiltraciónconpresiónhidrostática,proporcionaláalturaentreonivelfreáticoeodomuroconsiderado.ODBHS1recolletressituaciónsdepresenzadeauga:

Eliminacióndehumidadedeinfiltraciónensotos

RA3.11.

Aspecto do interior dun soto con lesións de humidadeporinfiltración.

a) Baixa, cando a cara inferior dochan en contacto co terreo se atopa por encima do nivel freático. A augamollaría o muro por capilaridade.

b) Media, cando a cara inferior dochan en contacto co terreo se atopa á mesma profundidade ca o nivelfreático ou a menos de dous metrospor debaixo. Existe algo de presiónhidrostática da auga contra o muro.

c) Alta, cando a cara inferior do chanen contacto co terreo se atopa dous ou máis metros por debaixo do nivelfreático. A presión hidrostáticada auga contra o muro elévasee aumenta o risco de infiltración.

páxina89


Comoocorreentantoscasosdereparacións,aprimeiraemellorsoluciónéiráorixe;édicir,reducirou,seéposible,eliminaracausa.Nestecaso,aestratexiatenqueenfrontarseáxestióndaaugapresentenoterreo,queéaorixedoproblema.Asegundaestratexiaécontrolaraintegridadedomuro,reparandocalqueraporo,fisuraougretaquepresente.E,finalmente,comoterceiraestratexia,seasanterioresnonsonposiblesounonresultanproporcionadas,édeixarqueentreaaugaatravésdomuroerevestilodeixandounhacámaradrenadaeventilada.

SISTEMASCONTRAAHUMIDADEDEINFILTRACIÓN- Reducir a presenza de auga de imbibición en torno ao edificioPara reducir a presenza de auga de choiva no perímetro do edificioconvén, se as precipitacións son moderadas, crear unha beirarrúa conpendente transversalqueafasteaaugadoedificio.Seasprecipitaciónssonabundantestaménsepodecrearunhacunetadrenantenoperímetrodoedificioquealivieaaugarecollidaconducíndoaárededesumidoirosoua

uncursodeauga,porgravidadeouporbombeo.- Descender o nivel freático por baixo do chan, para quitarlle presión á augaParaqueonivelfreáticodescendaénecesariorealizarunhaseriedepozosde drenaxe no perímetro a unha distanciamenor de 50m. Estes pozosdrenantesestaránprotexidosna súacaraexterior contrao terreocunhacapafiltranteque impidaoarrastredosfinos.No seu interiordisporaseunhaparelladebombasmergulladasdeachiquequebombearánaaugaao saneamento ou a un depósito para o seu ulterior aproveitamento. Todaaaugarecollida

nunhacanalizacióndebeser conducida a unpozodebombeoparaasúaevacuaciónataarede de saneamento.

Pozodrenante:diámetromínimo70cmdopozo

Capafiltrantenoexteriordopozo

Parelladebombassomerxidasparaachicaraauga

páxina90


- Creación dunha cámara drenada e ventilada ao interior do muroCandononsepodeintervirnoterreocircundante,aopciónmáiseconómicaédeixarqueomurosigafiltrandoaugaerevestiloconalgúnintradósquedeixeunhacámaradrenadaeventilada.Nestasolución,omáisimportanteérecoller,canalizareevacuaraaugainfiltrada,dispondoparaisocanles,barreirasimpermeables,condutosdedrenaxeataunhaarquetadeaugaspluviais.Xuntoconisto,éimprescindibleventilaracámaracaraaoexteriore, se istononéposible,podeventilarmediantecondutosaoutroespazoventilado.

Tabique de ladrillo + cámara drenada e ventilada -Reixasdeventilación(saídadoairehúmido)-Extradorsadocontabiquedeladrillo-Murodecontenciónqueinfiltraaaugadoterreo-Reixasdeventilación(entradadeaireseco)-Canalizaciónearranquedetabiqueimpermeabilizados-Arquetadepluviaisondeevacuaraaugarecollida

Revestimento + cámara drenada e ventilada

-Bandasuperiordeventilación(saídadoairehúmido)-Extradorsadoconchapaperfiladametálica,panelsándwich,taboleiroscompactosetc.sobreperfileríadealuminioanodizado-Murodecontenciónqueinfiltraaugadoterreo-Bandainferiordeventilación(entradadeaireseco)-Canalizaciónrecheaconbritadecuarzoentodooperímetrodasoleiradosoto-Encachadodeapoioedrenaxedasoleira-Drenaxeinteriorondeevacuaraaugarecollida

páxina91


MELLORA LOGRADA — Desaparecenasmanchasdehumidadeeomuromanténunacabado

semellanteaodorestodoedificio. — Omuroreparadomanténascondiciónsdehabitabilidadeehixiene

esixibles.

FICHAS RELACIONADASRA3.6.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarenmuros.RA3.8.Eliminacióndehumidadesporascensocapilarensoleiraseplacas.RA3.10.Eliminacióndehumidadesdecondensaciónenfachadasecubertas.

LOE,capítuloIII“Axentesdaedificación”,artigo16“Ospropietarioseosusuarios”CTE-DBHE:LimitacióndademandaenerxéticaCTE-DBHS:ProteccióncontraaaugaOrdenanzasmunicipais:condiciónsmínimasdeseguridadeeornato

ÁMBITONestaficharecóllesearehabilitacióndefachadasavellentadas,enedificiosde relativaantigüidade,porunescasoounulomantemento,eque teñentodasoualgunhasdasseguinteslesións:-Manchadodeparamentosverticais,xambas,linteiserepisasdexanelas,deposiblesmoldurasoufaxeadosetc.-Fisurase/ougretasdosacabados(revocaduras,pinturasetc).-Empenamentoe/oudesprendementoderevestimentosetc.

MELLORA BUSCADAEliminarasucidadeambientaldepositadanafachada,asícomorecuperara integridadeeoaspectoorixinaldafachada,deformaqueoedificiomanteña asmellores condicións de ornato, todo iso en cumprimento dasobrigacións que teñen os propietarios de conservar en bo estado aedificación.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVA-Eliminar a sucidade da fachada do edificio Enténdeseporsucidadeasmanchasagrisadasemouras,froitodoprocesopoloqueaspartículasdepoepoluciónambientalsedepositan,fixanesonarrastradaspolaaugasobreasuperficiedafachadadoedificio.Taménseinclúennesteapartadoasmanchasmourasoupardoavermelladasqueseatopanenfachadasorientadasaonortefroitododepósito,fixaciónelavado de algas e cianobacterias presentes no ambiente, que colonizanaquelesparamentosnosquesedanasmellorescondiciónsbióticas.

A súa eliminación realizarase por lavado con auga exenta de sales. Oprocesocomezarápolapartesuperiordafachada,epoderaseutilizar:- Auga a presión moderada, cando o revestimento estea firmementeancorado.-Fregadoconcepilloderaíceseenxaugadoposteriorcunhamangueira,candononsequeiradanarorevestimento.- Pastas de celulosa impregnadas con auga destilada, cando o soportepoidaserdanadoirremediablemente(edificioscatalogadosetc.).

RehabilitaciónintegraldefachadaRA3.12.

Manchas escuras sobre granitoproducidaspolacolonizacióndealgasecianobacterias.

páxina93


-Eliminar manchas branquecinas de eflorescencias Enténdese por eflorescencia o proceso polo cal a auga que mollou afachadaépenetradopolos seusporosepoloquedisolveaqueles salessolublesqueatopeaoseupasopresentesenfábricasdeladrillo,morteirodecolocaciónderevestimentosetc.Aocesarasprecipitacións,comezaoprocesodesecadoeinvérteseoproceso,demodoqueaaugacossalesdisoltos chega ata a superficie. Alí a auga evapórase e os sales quetransportabacristalízansenela.A súa eliminación realizarase por lavado con auga exenta de sales. Oprocesocomezarápolapartesuperiordafachadaepoderaseutilizar:- Auga a presión moderada, cando o revestimento estea firmementeancorado.-Fregadoconcepilloderaíceseenxaugadoposteriorcunhamangueira,candononsequeiradanarorevestimento.- Pastas de celulosa impregnadas con auga destilada, cando o soportepoidaserdanadoirremediablemente(edificioscatalogadosetc.).

-Eliminar fisuras e/ou gretas de revestimentos descontinuos Moitosrevestimentosterminanporagretarseporcarecerdexuntaspropiasdedilatacióne,aoaumentardevolumepoloaumentodatemperaturasenposibilidadededilatar,assúaspezas,benenformadeplacasouplaquetas,terminanpordislocarseeaparecengretasefisuraseexpúlsaseorexuntado.

Fachadaconaplacadoventiladodegranitoconmanchasporcolonizacióndealgasecianobaterias,enprocesodelavadoconaugaapresiónmoderada(panossucioscondiferentegraodecolonizaciónpororientaciónepanostrasolavadoconauga.

Asoluciónéretiraraspezas,evolverfixalastrasreducirasúalonxitudeunoudousmilímetros.Asnovasxuntasdeberanserexuntarcunmorteiroespecialdexuntas,elastificado,impermeableesenretracción.

Manchas de eflorescenciasenfábricade ladrillo.

Manchas de eflorescenciasenchapadodegranito.

páxina94


-Eliminar fisuras e/ou gretas de revocaduras, pinturas etc. Osrevestimentoscontinuospodenpresentarfendaspormovementospropios(retracción tras o fraguado, dilatacións estacionais etc.) ou do soporte(frechasinducidaspolaestrutura,dilataciónsimpedidasetc.).Areparacióndasfisuraspropiaspoderealizarseconbandaselastificadasemorteirosde reparación.Asgretas, en cambio, deben seramañadas tras eliminarprimeiramenteacausa(permitirdilatacións,reforzaraestruturaetc.).

MELLORA LOGRADA — Ospropietariosdoinmoblecumprironcoseudeberdemanteroedificio

coalimpezaeornatoregulamentarios(LOE,capítuloIII“Axentesdaedificación”,artigo16“Ospropietarioseosusuarios”).

— Afachadarecuperaaintegridadeeoaspectoorixinal. — A fachadamanténograodeprotección contraaaugade choiva

esperada.

FICHAS RELACIONADASRE2.4.Consolidarunmurodecachoteríadepedraouladrillo.RA3.9.Eliminacióndehumidadesaccidentaisenmedianeiras.RG4.2.1.Rehabilitacióndefachada:sistemaSATE.

REHABILITACIÓNENERXÉTICA

4

Incorporarunatrio,unmiradoiroouunhagalería

CTE-DBHE1:Limitacióndademandaenerxética

ÁMBITOAutilizacióndegaleríasemiradoirosvidradosparacaptaraenerxíasolarduranteoinverno,oquecontribúeaoquecementodashabitaciónssituadastras deles, formaparte da tradición arquitectónicademoitas das nosascidades.Omesmoocorre cosatriosvidrados,popularizadosapartirdoséculoXIXparaachegar iluminaciónequecementoporradiaciónsolaragaleríascomerciaiseespazosdedistribucióndeedificiospúblicos.

MELLORA BUSCADAUtilización de galerías, miradoiros e atrios vidrados como elementos decaptacióndeenerxíasolarparaoacondicionamentotérmicodosespazosadxacentes,oquecontribúeaunmenorconsumodeenerxíadecalefacción.

RE4.1.1.

Imaxeurbanadefinidaporgalerías.Betanzos.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAO funcionamento das galerías, miradoiros e atrios vidrados baséase naaplicacióndodenominadoefectoinvernadoiro.Osvidrossonpermeablesáradiacióndelonxitudesdeondainferioresa2500nanómetros(nm),oquesupónamaiorpartedaenerxíasolar.Aradiaciónquepenetraaointeriordo elemento vidrado quenta as superficies e os corpos situados no seuinterior.Estescorpos,aoquentarse,emitenásúavezenerxíaporradiación,peronunhalonxitudedeondamáislonga(duns11.000nm)áqueovidroéimpermeable.Destexeito,agaleríaouocorpovidradoconvértensenunhatrampadecalorquepermiteaentradadeenerxía,maisnonasúasaída.

Utilizacióndegaleríascomoelementosdecaptaciónsolar.SantiagodeCompostela

4.1.Aproveitamentodezonassoleadas

páxina99

Rehabilitación enerxética

Oairequehaidentrodagaleríanonsequentadirectamentepormordaenerxía solar incidente, ao transmitirse esta por radiación, senón que sevaiquentandopaulatinamenteporconvección,aoentrarencontactocoasparedesecochandagalería,previamentequentadospolaradiación.Oairequentadonagaleríapodeempregarseparaquentarashabitaciónssituadasxuntoaela,medianteaaperturadeocosdeventilaciónqueacomuniquenconela,oquefavorecearenovacióndeaireporconvección.Aíndaqueovidroevitaasaídadaradiaciónemitidapoloscorposquentessituadosnointeriordagalería,prodúcenseperdasdecaloraoseutravésdebidasaoseuquentamentopolaradiacióndeondalongaemitidadesdeointerioreporconvección,aoentrarencontactocoaireinterior.Para obter o máximo aproveitamento dunha galería ou un miradoirovidradocomoelementodeacondicionamentotérmico,estedebeterunhaorientaciónomáispróximaaosur,paracaptaromáximoderadiaciónsolardurante os meses de inverno.

Captacióndeenerxíasolar nun atrio e distribución cara aos espazoscontiguosmediante elementos de altainerciatérmica.

Galeríatradicional(senillamento).Transmisióndecalorporconveccióneradiacióncoasportasabertaseporradiaciónexclusivamentecandoestassepechan.

Galeríaconmuroposteriordotadodeillamentotérmicoeocosquepermitencontrolaroquecementodosespazosinterioresporconvección.

páxina100


Paraadecuarasnecesidadesdecalorcociclodescontinuodeachegaderadiaciónproducidapolosoléhabitualutilizarsistemasdealmacenamentobaseadosnaincorporacióndeelementosdealtainerciatérmica.Nocasodasgalerías,omuroqueaseparadorestodoedificio,quealmacenaacalorproducidapolaradiaciónincidentequeentranagalería.Paraqueomuroactúecomoacumuladortérmicoeparaquenonseproduzanperdasduranteanoitecaraágalería,oillamentodebesituarsenacarainterior do muro. Aeficienciadagaleríapódeseincrementarseestaestádotadadeelementosmóbilesqueacheguenillamentoduranteanoite,oqueevitaasperdasatravésdovidro.Duranteoverán,hansepreversistemasqueevitenosobrequecemento,benmediantesistemasdesombreamentopoloexteriorqueevitenaincidenciadirectadaradiaciónsolar,benmedianteaperturasquepermitandisiparporconvecciónoairequentedointeriordagalería.

MELLORA LOGRADA — Diminucióndoconsumoenerxéticoaointroduciroairedeventilación

prequentadonagaleríaoumiradoiro. — DiminucióndasemisiónsdeCO2. — Recuperacióndeelementosdaarquitecturatradicionalurbanacomo

miradoiros e galerías, co que se mantén o seu uso orixinal comoelementosdeamortecementotérmico.

FICHAS RELACIONADASRG 4.1.2. Incorporar materiais de alta inercia térmica para almacenarcaloroufrío.RG4.1.3Optimizasaszonasdavivendasegundoasúaorientación.

Espazointeriordunhagalería.

Incorporarmateriaisdealtainerciatérmicaparaalmacenarcaloroufrío


ÁMBITOEn climas nos que se pode producir unha considerable variación detemperaturas entre o día e a noite, a utilización de elementos de altainerciatérmica,comomurosouforxadosdegranmasa,permitenacumularnoinvernoacalorproducidapolosol,paracedelopaulatinamenteduranteanoite.Asímesmo,noverán,oselementosdealtainerciatérmicapodenacumular o frescor da noite paraatenuar durante o día a temperaturainteriordosedificios.

MELLORA BUSCADAAtenuaroscambiosdetemperaturaqueseproducennointeriordosedificiosentreodíaeanoite,mellorandoascondiciónsdeconfortdosseusocupantes.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAAutilizacióndemateriaisdealtainerciatérmicatencomoconsecuenciaoamortecementodasvariaciónsdetemperaturaqueseproducennointeriordosedificiosentreodíaeanoiteouentreosperíodosdeacendidoouapagadodacalefacción.Aaltainerciatérmicaproducetaménunefectoderetardonavariacióndatemperaturainteriorrespectoáexterior.Aconvenienciadautilizacióndeelementosdealtainerciatérmicadependedousoaoqueesteadestinadooedificio.Dadoqueaaltainerciatérmicasupónunretardonavariacióndatemperaturainterior,asúautilizaciónsóestáindicadaparaedificiosdeusopermanente,enonéaconsellablenosedificiosdeusointermitente,comolocaiscomerciais,oficinasouvivendasdefindesemana,aosernecesarioinvestir unhamaior cantidadedeenerxíaparaquentalosou refrixeralosdebidoaoconsumoderivadodanecesidadedevencerasúainerciatérmicainicial. Enedificios construídos conmateriaisdealta inercia térmica—materiaispétreosoucerámicosdegrandeespesor—destinadosaunusodescontinuoouintermitente,podeevitarseoefectonondesexadoderetardonavariacióndatemperaturatérmicainteriormedianteacolocacióndeillamentotérmiconacarainteriordoscerramentos.Polacontra,enedificiosdestinadosaunusopermanente,comopodeserocasodasvivendas,éaconsellablecolocaroillamentopoloexteriordosmuros,aproveitandoasíasúamasatérmicapara atenuar os cambios de temperatura no seu interior. No inverno, a combinación de elementos de alta inercia térmica conventanaisegaleríasorientadosaosurpermiteacumularacalorachegadapolaenerxíasolarparacedelolentamenteduranteanoite.

RE4.1.2.

CasaJacobsII,F.LloydWright.Aproveitamentodaaltainerciatérmicados muros de pedra semienterrados como acumuladoresdaenerxíacaptadaatravésdafachadasur.

páxina102


6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6tempo [h]

tem

pera

tura

T exteriorT interior baixa inercia térmicaT interior alta inercia térmica

6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6tempo [h]

tem

pera

tura

T exteriorT interior baixa inercia térmicaT interior alta inercia térmica

Noverán,a inercia térmicapodecombinarseconsistemasdeventilacióncruzada ou de ventilación forzada que disipen durante a noite a caloracumuladaduranteodíaemanterase,poloefectodoretardotérmico,atemperaturainteriorpordebaixodatemperaturaexteriorduranteashorasde sol.

MELLORA LOGRADA — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefacciónaopermitiraproveitar

duranteanoiteasachegasdeenerxíasolarqueseproducenatravésdosocos,galeríasetc.

— Diminución do consumo enerxético de refrixeración ao permitiraproveitar durante o día a redución de temperaturaderivadadaventilación nocturna.

— DiminucióndasemisiónsdeCO2. — Melloradoconfortnointeriordosedificios,oquecontribúeamanter

atemperaturaconstantedurantetodoodía.

FICHAS RELACIONADASRG4.1.1.Incorporarunatrio,unmiradoroouunhagalería.RG4.1.3.Optimizaraszonasdavivendasegundoasúaorientación.RI5.11.Sistemasderefrixeraciónpasivoseventilaciónnaturalcruzada.

EO

N

S

Optimizaraszonasdavivendasegundoasúaorientación

RE4.1.3.


ÁMBITODurante o inverno, a captaciónde radiación solar a través dos ocos doedificiocontribúeareduciroconsumodecalefacción;polacontra,duranteoverándebenevitarseascargastérmicasproducidaspolosolparaevitarosobrequentamentodosespazosinteriores.

MELLORA BUSCADAOptimizar a distribución dos espazos interiores e a disposición dos ocosconrelaciónáorientacióndoedificioparacontribuírareduciroconsumodecalefacciónnoinvernoeminimizarasnecesidadesderefrixeraciónnoverán.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAAorientaciónóptimadunedificioéaquelaquepermitecaptaromáximodeenerxíasolarduranteosmesesdeinvernoereducirasachegassolaresno verán. Tendoen consideraciónqueasganancias solaresa travésdoscerramentosopacos sonmoi reducidasen relación coasque seproducena través do acristalamento —en especial, se o edificio se encontracorrectamenteillado—,paraestableceraorientaciónóptimadunedificioénecesarioatenderfundamentalmenteaorientacióndosseusocos.Nanosalatitude,aradiaciónquepenetraatravésdunoconoinvernoémáximaparaaorientaciónsur.Noverán,aradiaciónquepenetrapolosocosorientadosaosurémenorqueaqueofaipolosocosorientadosaolesteouaooeste.Istoédebidoádiferenzadealturaetraxectoriadosolentreoveráneoinverno.Duranteoverán,atraxectoriamáisamplacombinadacunhamaioralturasolarimplicaunhamaiorsoleadadasfachadaslesteeoesterespectoaosur.Noinverno,atraxectoriamáiscurtaeamenoralturasolarimplicaunhamaiorsoleadanafachadasurquenasorientadasaolesteeoeste.Polotanto,seránmáiseficientesdesdeopuntodevistaenerxéticoaquelas edificacións nas que a maior parte dos seus ocos presentenorientaciónsomáispróximasposiblesáorientaciónsur.

DiagramadeorientaciónsparaGalicia,ondeo verde representa as orientacións óptimas (sur)eovermelloaspésimas.

páxina104


EO

N

S

Dadoquepoloxeralnontodososespazospodenteramesmaorientación,debensituarsenazonamellororientadaosespazosconmaioresnecesidadesdeiluminaciónetemperatura.Nocasodasvivendas,assalasdeestar,oscomedores e as cociñas, cun usomáis prolongado durante o día, debensituarsepreferentementeorientadasaosur,mentresqueosdormitorios,quepoloseuusonocturnoteñenunsmenoresrequirimentosencantoailuminación,poden situarse con orientacións leste ou norte. En rehabilitaciónpodeoptarsepola redistribución interiordosespazosebuscaraorientaciónsurparaosespazosdemaiorusoduranteodía,comosonassalasdeestareascociñas.Outraposibilidadeéamodificacióndosocosparamellorarasúaorientación.

MELLORA LOGRADA — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndebidoásganancias

solaresqueseproducenduranteoinverno. — Diminución do consumo enerxético de refrixeración mediante a

reducióndasgananciasproducidasatravésdasfiestrasnoverán. — DiminucióndasemisiónsdeCO2. — Melloradoconfortaoadecuarasoleadarecibidaencadaestancia

aousoaoqueestádedicada.

FICHAS RELACIONADASRI5.11.Sistemasderefrixeraciónpasivoseventilaciónnaturalcruzada.

Orientaciónóptima:norte-sur,produceamáximacaptaciónsolarnoinvernoeminimízaanoverán.

Orientaciónpésima:leste-oeste,produceamínimacaptaciónsolarnoinvernoeamáximanoverán.

RE4.2.1. Rehabilitacióndefachada:sistemaSATE

4.2.Rehabilitacióndefachadasconillamentotérmico

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEEN13499-Illantestérmicos.Sistemascompostosparaillamentotérmicoexterno(ETICS)basadosenpolistirenoexpandidoUNEEN13500-Illantestérmicos.Sistemascompostosparaillamentotérmicoexterno(ETICS)baseadosenlamineralGuíaETAG004

ÁMBITONoinverno,osedificiossofrenperdasdecaloratravésdasúaenvolventetérmica—fachadasexterioresecerramentosencontactoconespazosnoncalefactados,cubertaeforxadoencontactocoterreoecoexterior—que,enfuncióndoseugraodeillamento,podensuporimportantesincrementosnosseusconsumosdeenerxíadecalefacción.Enedificiosque carezande illamento térmicoou cuxo nivelde illamentononrespondaásesixenciasactuais,unhasoluciónmoiadecuadapodeseraaplicacióndunsistemadeillamentotérmicopoloexterior(SATE).Estetipodemellorapodeterespecialinteresenocontextodunharenovaciónourehabilitacióndasfachadasdoedificio.

MELLORA BUSCADAIncrementar o illamento térmicoda fachada, eliminaraspontes térmicasque se producen nas cabezas de forxado e nos piares das fachadas emellorarocomportamentohigrotérmicodaenvolventeparaevitaroriscodecondensacións.Todoistomantendoentodomomentoahabitabilidadedoedificioesenreducirasuperficieútildavivenda.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASoluciónconsistentenaaplicacióndunsistemaformadoporunhacapadeillantetérmicofixadaáparteexteriordafachadaexistenteeunacabadodemorteiromulticapa,armadocunhamalladefibradevidro.Enfuncióndosistemautilizadoedotipodesoporte,afixacióndospaneisdeillamentotérmicopoderealizarsemedianteadhesivos,fixaciónsmecánicasouambasasdúascousas.Os materiais de illamento térmico utilizados son: paneis de polistirenoexpandido (EPS), paneisde lamineraldealtadensidade (MW),paneisdeescumaríxidadepoliuretanoconformado(PUR),paneisdepolistirenoextruído(XPS),cortizaexpandidaevidrocelular.Sobreacapadeillamentoaplícaseunhacapademorteiroarmadocunhamalladefibradevidro,cunespesordeentre3e8mm,eunhacapaderematequeimpermeabilizaeprotexeoconxunto.Entreacapadearmadurae a de acabadodisponse unha capade imprimación, que regulariza asuperficieegaranteaadherenciaentreambasascapas.Amalladefibrade vidro utilizadadeberá ter un tratamentoantiálcali,paraevitarquesexaatacadapoloscompoñentesdomorteiro.

Colocacióndeillamentotérmiconunharehabilitación con sistema SATE.

páxina106


Asolucióndebesercoordinadaconposiblesmellorasnacarpinteríaexteriordoedificio:substitucióndevidrosecarpinterías,instalacióndedobreventáetc.

MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodelaenvolventedoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefacciónentreun40eun50

%.Diminucióndoconsumoenerxéticototaldavivendaentreun18eun25%.

— DiminucióndasemisiónsdeCO2. — Eliminacióndatotalidadedaspontestérmicas,aotratarsedunsistema

deillamentopolaparteexteriordocerramento. — Eliminacióndoriscodecondensaciónsnocerramento,aoevitarseque

encalquerapuntodasúasecciónpoidaalcanzarseatemperaturaderesío.

— Aproveitamentoda inercia térmicado cerramentoparaalmacenaras ganancias producidas pola soleada e atenuar os cambios detemperaturaentreostemposdeacendidoeapagadodosistemadecalefacción.

1.Muroexistente2.Adhesivo3.Illamentotérmico4.Morteiro5.Armaduradefibradevidro6.Imprimación7.Acabado

1

2

3

4

5

6

7

páxina107


CONSIDERACIÓNS XEOGRÁFICASOespesordospaneisdeillamentotérmico,enfuncióndazonaxeográfica,seráoseguinte:

Zonas1 Espesormínimoenmm2 E.recomendadoenmmZona6 60 80Zona5 60 80-100Zona4 60 80-100Zona3 60 80-100Zona2 60 80-100Zona1 80 100-120

1Paraconsultaraszonasclimáticasveroanexo“Mapasclimáticos”.2Espesorescalculadosparaunillamentotérmicodeλ=0,038W/mK.

FICHAS RELACIONADASRG4.4.1.Rehabilitacióntérmicadeventátradicional.RG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamento.RG4.4.3.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica.

1.Cerramentoexistente2.Illamentotérmico3.Morteiroarmado4.Sobrepena

EncontroconocodesoluciónSATE.

1

2

3

4

Rehabilitacióndefachadas:fachadaventilada

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEEN13162a13167-Produtos illantestérmicosparaaplicaciónsnaedificación.

ÁMBITONoinverno,osedificiossofrenperdasdecaloratravésdasúaenvolventetérmica—fachadasexterioresoucerramentosencontactoconespazosnoncalefactados,cubertaeforxadosencontactocoterreooucoexterior—que,enfuncióndoseugraodeillamento,podensuporimportantesincrementosnosseusconsumosdeenerxíadecalefacción.Assoluciónsdefachadaventiladapermiten,nocontextodunharenovacióntotaldaimaxeexteriordoedificio,mellorarsubstancialmenteoillamentotérmicodasúaenvolvente.

MELLORA BUSCADAIncrementaro illamento térmicodafachada,eliminaraspontes térmicas,queseproducennascabezasdeforxadosenospiaresdasfachadas,eevitar o risco de condensacións.

SOLUCIÓN CONSTRUCTIVAA rehabilitación de fachadasmediante solucións denominadas “fachadaventilada” consiste na disposición sobre a fachada existente dun novorevestimento,formadoporplacasoupaneisdepoucoespesor,cunhacámaraventiladanasúaparteposterioreunhacapadeillamentotérmico.

RE4.2.2.

Construcióndefachadaventiladapétrea.

1. Muro de cerramento existente2.Revocaduraconmorteiro3.Perfileríaparaancoraxedorevestimento4.Illamentotérmico5.Placasderevestimento

1

2

3

4

5

páxina109


Asplacasdefachadadispóñensecoasxuntasabertas,oquellespermitedilatarecontraerlibremente.Aaugaquepenetranacámaraatravésdasxuntasdrénasecaraaoexterior,polaparteinferiordesta.Oillamentotérmicofíxaseáfachadaexistentemedianteancoraxespuntuaisou perfís de aceiro ou aluminio, ancorados aos elementos resistentes dafachada(cabezasdeforxados,fábricasdeladrillomacizo).O revestimento pode estar formado por placas de metal (aceiro, cinc,aluminio),taboleirosdemadeiradealtadensidade,taboleirosdemadeira-cemento, paneis de GRC (formigón armado con fibra de vidro), paneiscerámicos,placasdepedranaturaletc.Oillante,aoestarsituadonointeriordacámara,podehumedecersepolaentradadeaugaatravésdasxuntas,poloquedeberánutilizarsemateriaiscunhabaixaabsorcióndeauga.Osutilizadoshabitualmenteson:escumadepoliuretano,paneisdepolistirenoextruídoepaneisríxidosdeladeroca.

Detalledefachadaventiladaconpezascerámicas.

Fachada ventilada de paneismetálicos.

Detalledefixaciónmedianteguíasverticaismetálicas.

Detalledefixaciónmedianteperfísmetálicosverticaisecarríshorizontaiscontinuos.

Fachada ventilada de pezascerámicas.

Detalledefixaciónpuntualconregulación.

Fachadaventiladapétrea.

páxina110


MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodaenvolventedoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefacciónentreun40eun50

%.Diminuciónnoconsumoenerxéticototaldavivendadeentreo18eo25%.

— DiminucióndasemisiónsdeCO2. — Eliminacióndatotalidadedaspontestérmicas,aotratarsedunsistema

deillamentopolaparteexteriordocerramento. — Eliminacióndoriscodecondensaciónsnocerramento,aoevitarque

encalquerapuntodasúasecciónsepoidaalcanzaratemperaturaderesío.

— Aproveitamentoda inercia térmicado cerramentoparaalmacenaras ganancias producidas pola soleada e atenuar os cambios detemperaturaentreostemposdeacendidoeapagadodosistemadecalefacción.

— Renovacióndaimaxeexteriordoedificio. — Eliminacióndoriscodedesprendementodeelementosdafachadaen

malestado(aplacados,revestimentoscerámicostomadosconmorteiroetc.).




FICHAS RELACIONADASRG4.4.1.RehabilitacióntérmicadeventátradicionalRG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamento.RG4.4.3.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica.

Esquemadefuncionamentodefachadaventilada.

1. Atenuación da trasmisióndeenerxíasolaratravésdocerramento2.Reducióndaenerxíada chuvia incidente na fachadaedrenaxepolaparteinferior3.Eliminacióndahumidade do interior dacámaramedianteventilación4Reducióndasperdasdecaloratravésdocerramento no inverno e dasgananciasnoverán

1

2

4

3

Illamento de muros medianeiros.

RE4.2.3. Illamentodemedianeiraspoloexterior

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNE53410-Láminasflexiblesdeaplicación“insitu”abasedecopolímerosen dispersión acuosa, con armadura, para impermeabilizacións naedificación.

ÁMBITOCando se produce a demolición dun edificio, os muros medianeiros dosedificios lindeirospasanaquedaren contactodirecto coexterior,oqueincrementaasperdasdecaloraoseutravéseoriscodehumidadesporinfiltración.

MELLORA BUSCADAIncrementaroillamentotérmicodosmurosmedianeiros.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASolución consistente na mellora do illamento dos muros medianeiros aodescuberto,recubríndoosconescumadepoliuretanoproxectado.Para garantir a impermeabilidade da medianeira e evitar que orecubrimentodeescumadepoliuretanosedegradepolaaccióndosraiosultravioleta,estadeberáprotexersecunhapinturaimpermeabilizante(porexemplo,unhapinturaflexibleabasedecopolímerosendispersiónacuosa).

1.Muroexistente2.Revestimento3.Illamento:escumadepoliuretano4.Pinturaimpermeabilizante

3

1

2

4

páxina112


MELLORA LOGRADA

— Incrementodoillamentotérmicodaenvolventedoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun40eun

50%.Diminuciónnoconsumoenerxéticototaldavivendadeentreun18eun25%.

— DiminucióndasemisiónsdeCO2. — Eliminacióndoriscodehumidadesdeinfiltraciónnasmedianeiras. — Eliminacióndepontestérmicas. — Eliminacióndoriscodehumidadesdecondensación.


Zonas Espesormínimoenmm* E.recomendadoenmmZona6 60 80Zona5 60 80-100Zona4 60 80-100Zona3 60 80-100Zona2 60 80-100Zona1 80 100-120

1Paraconsultaraszonasclimáticasveroanexo“Mapasclimáticos”2Espesorescalculadosparaunillamentotérmicodeλ=0,038W/mK.

FICHAS RELACIONADASRA3.9.Eliminacióndehumidadesaccidentaisenmedianeiras.RG4.2.1.Rehabilitacióndefachada:sistemaSATE.

Proteccióndoillanteenbaixomedianterecubrimentoríxido.


ÁMBITOCando se produce a demolición dun edificio, os muros medianeiros dosedificios lindeirospasanaquedaren contactodirecto coexterior,oqueincrementaasperdasdecaloratravésdeleseoriscodehumidadesporinfiltración.

MELLORA BUSCADAIncrementaroillamentotérmicodosmurosmedianeiros

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASoluciónconsistentenamelloradoillamentodosmurosmedianeirosmediantea colocación dunmaterial illante térmico, que se protexe da intemperiemediantepaneisdechapametálica,fibrocemento, taboadosdemadeiraetc.Oprocesoconstrutivoconstadasseguintesfases:a) Preparación da medianeira, eliminando os elementos saíntes e

regularizandoasdescontinuidadesnasúasuperficie.b) Colocación de listóns demadeira, aceiro galvanizado ou aluminio,

ancoradosaomuromedianeiro,paraafixacióndorecubrimento.c) Colocación do illamento térmico, que se disporá entre os listóns, e

fixaraseaomuromedianteancoraxesmetálicase/ouadhesivas.d) Montaxedaspranchasde remate. En funcióndo tipodepranchas

quesevaiautilizar,poderasedisporunhasegundafamiliadelistónsaparafusadosaosanteriores.

Illamentodemedianeiraspoloexterior.Illante+protección

RE4.2.4.

Osmateriais illantes empregados deberán ter unhabaixaabsorción deauga.Seseutilizaescumadepoliuretano,deberáaplicarseencapasde1,5a2cmdegrosor,ataalcanzaroespesornecesario.Seseutilizanpaneisde polistireno extruído ou paneis ríxidos de lamineral, deberán fixarsemedianteancoraxesmecánicasaomuromedianeiro.

Medianeraprotexidamediante pranchas lisas defibrocemento.

1.Preparacióndesuperficie.

2.Colocacióndelistónsverticais e illamento.

3.Colocacióndelistónshorizontaisparaventilación da cara posterior das pranchas.

4.Colocacióndepranchasde acabado.

Procesodemontaxe.

páxina114


Adisposicióndoslistónsatenderáascaracterísticasdomaterialdeproteccióne acabado (pranchas onduladas ou de aceiro ou aluminio prelacado,pranchasdezinc,placasonduladasoulisasdefibrocemento,taboadosdemadeiraetc.).Adisposición,ascaracterísticaseonúmerodeancoraxes deberá ser adecuada para resistir os esforzos de succiónproducidos polo vento na zona en que se sitúe o edificio.O seu cálculorealizarasedeacordocoDBSE-AE.Para evitar condensacións na cara interior dos paneis de recubrimento,entreoillamentoeacapadeproteccióncrearaseunhacámaraabertanosseusextremosinferioresuperiorparafacilitaraventilaciónporconvección.

MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodaenvolventedoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun40eun

50%.Diminuciónnoconsumoenerxéticototaldavivendadeentreun18%eun25%.

— Redución das emisións de CO2 producidas pola utilización decombustiblesfósiles.

— Eliminacióndoriscodehumidadesdeinfiltraciónnasmedianeiras. — Eliminacióndepontestérmicas. — Eliminacióndoriscodehumidadesdecondensación.

Distintostiposdecolocación de listóns paraafixacióndeprotección con placas de fibrocementolisas.

Fixacióndeprotecciónsdechapametálicamedianteperfísdechapaconformadaoulistónsdemadeira.

páxina115





FICHAS RELACIONADASRA3.9.Eliminacióndehumidadesenmedianeiras.RG4.2.1.Rehabilitacióndefachada:sistemaSATE.RG4.2.2.Rehabilitacióndefachadas:fachadaventilada.

RE4.2.5.Illamentotérmicopolointerior+extradorsado

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEEN13162-Illantestérmicos:produtosdelamineral(MW)UNEEN13163-Illantestérmicos:polistirenoexpandido(EPS)UNEEN13164-Illantestérmicos:polistirenoextruído(XPS)UNEEN13165-Illantestérmicos:escumaríxidadepoliuretano(PUR)

ÁMBITONoinverno,osedificiossofrenperdasdecaloratravésdasúaenvolventetérmica—fachadasexterioresoucerramentosencontactoconespazosnoncalefactados,cubertaseforxadosencontactocoterreoecoexterior—que,enfuncióndoseugraodeillamento,podensuporimportantesincrementosdosseusconsumosdeenerxíadecalefacción.Assoluciónsdeillamentotérmicopolointeriorpermitenmelloraroillamentodecadavivendaoulocaldemaneiraindividual,sennecesidadederealizarobrasnoexteriordafachadadoedificio.

MELLORA BUSCADAIncrementaroillamentotérmicodafachada.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAAsoluciónconsisteencolocarunmaterialillantetérmicopolacarainteriordocerramentoqueserecobrecaraaointeriorcunextradorsadodeplacasdexesolaminado,taboleirosdemadeira,taboadodemadeiraetc.Oprocesoconstrutivoconstadasseguintesfases:a) Limpezaepreparacióndosoporte:desmontaxedezócolos,gornicións

deportaseventásemecanismoseléctricos.b) Montaxedos listónsdeaceirogalvanizadooudemadeiraparaa

fixacióndoextradorsado.c) Colocación das pranchas de illante térmico, que se fixan á cara

interior do cerramento mediante tacos especiais ou adhesivos.d) Montaxe do extradorsado sobre os listóns mediante unións

aparafusadasoucravadas(enfuncióndomaterial).e) Rematedexuntas,encontrosconocosdeventáseportas,colocación

dezócolosemecanismoseléctricos.f) Aplicacióndeacabados,pintado,vernizado,lasuretc.g) Nossistemasdeillamentopolointerior,éposibleutilizarunhaampla

variedade de illamento: polistireno expandido (EPS), polistirenoextruído (XPS), paneis de escumade poliuretano (PUR), lamineral(MW)etc.

Autilizacióndepaneissemirríxidosoudemantasdeladerocaoudefibradevidropresentanavantaxedeque,ademaisdeincrementaroillamentotérmico,mellorantaménoillamentoacústicodocerramento.

Execucióndeextradorsadointerior.

páxina117


Candooillamentotérmicosecolocasobreelementosdegranmasa—comopodeserocasodemurosdefábricadeladrillooupedra—estasoluciónimpide o aproveitamento da súa inercia térmica que resulta beneficiosaparaatenuaroscambiosdetemperaturaentreosperíodosdeacendidoeapagadodacalefacciónouentreodíaeanoite.Nonobstante,estefactorpoderesultaradecuadoenedificaciónscunusoestacional(vivendasdefindesemanaouvacacións)nasquenonexisteunhaocupacióncontinua(locaisdetraballo).A colocacióndo illamento térmicopolaparte interiordo cerramentononelimina por completo as pontes térmicas, ao non cubrir as cabezas dosforxados,poloqueasúaeficiencia serámenorqueadunhasolucióndeillamentopoloexterior.Apresenzadepontes térmicaspodedar lugaracondensacións sobreocerramentoquedeberánevitarsemedianteunhaventilaciónadecuada,queevitequeseproduzanaltasconcentraciónsdevapordeauganointeriordoedificio.

Extradorsadoconplacasdexesolaminado.

1.Muroexistente2.Perfileríadeaceirogalvanizado3.Illamentotérmico4.Placasdexesolaminado

1 2 3 4

páxina118


MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodaenvolventedoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun35%e

un42%.Diminucióndoconsumoenerxéticototaldavivendadeentreun15%eun21%.

— ReducióndasemisiónsdeCO2 producidas polo uso de combustibles fósiles.

CONSIDERACIÓNS XEOGRÁFICASOespesordospaneisdeillamentotérmicoenfuncióndazonaxeográficaseráoseguinte:



FICHAS RELACIONADASRG4.4.1.Rehabilitacióntérmicadeventátradicional.RG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamento.RG4.4.3.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica.


ÁMBITOOs espazos habitables situados baixo a cuberta dos edificios sofrenimportantesperdasdecalornoinvernoatravésdela.Polacontra,duranteo verán, as achegas por soleada da cuberta sobrequentan os espazossituadosbaixoela,oquediminúeoconforte incrementaademandaderefrixeración.Acolocacióndunmaterialillantetérmicoentreasuperficiedesoportedacubertaeomaterialdecoberturadiminúeasperdasdecalornoinvernoereduce,asímesmo,asgananciasnoverán.Este tipodemellorapode levarsea caboen cubertas inclinadas, candoserealiceasubstitucióndatelladacubertaoucandoseconsidereasúaimpermeabilidade incorporandopranchasdefibrocemento ouplacasdeasfaltoarmado.

MELLORA BUSCADAIncrementar o illamento térmico da cuberta, eliminar as pontes térmicasproducidaspoloselementosportantesdecuberta—vigas,cangosetc.—ereduciroriscodecondensaciónsnosforxadosdacuberta.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASoluciónconsistentenacolocacióndepranchasdeillamentotérmicosituadasentre o forxadode cubertaeos elementosde cubrición, lousa,pranchaonduladadefibrocementoouplacasdeasfaltoarmado.Candoaspranchasde illamento son suficientemente ríxidas—polistirenoextruído(XPS),paneisríxidosdepoliuretanoconformado(PUR),paneisdelamineral de alta densidade (MW), pranchas depolistireno expandidodealtadensidade (EPS)etc.—,omaterialde coberturapodecolocarsedirectamentesobreacapadeillante,benfixándooconancoraxespasantesaoforxado,benmediantelistónsdispostossobreoillante,fixadosconancoraxes que o atravesen ao forxado ou a elementos resistentes daestrutura de cuberta.Candoseutilicenlistónscolocadossobreoforxadoparafixaromaterialdecobertura,oillamentotérmicopodesituarseentreoslistónse,nestecaso,éposibleutilizarpranchasdeillamentodemenorrixidez,comomantasdelamineraloufibradevidroepaneisdepolistirenoexpandido.Asfixaciónsdomaterialdecoberturadeberánestardimensionadaspararesistirasacciónsproducidaspolascargasásqueesteasometidaacuberta,deacordoconCTE-DBAE.Enespecial, teranseenconsideraciónosesforzosdesucción

Cubertainclinada,forxadodeformigón.Illamentobaixotella

4.3.Rehabilitacióndecubertasconillamentotérmico

4.3.1. Cubertainclinada,forxadodeformigón.Illamentobaixotella

RE4.3.1.

páxina120


quepoidaorixinaracargadeventosobreasvertentes.Semprequesexaposible,recoméndaseacreacióndunhacámaraventiladaentreomaterial illanteeomaterialde cobertura, coobxectodeevitarcondensaciónsnasúacarainferior.

MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodacubertadoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun40eun

50%ediminuciónnoconsumoenerxéticototaldavivendadeentreun18eun25%encombinacióncunniveldeillamentoequivalentenasfachadas.


— En sistemas de colocación sen listóns pasantes, eliminación datotalidadedaspontestérmicas.

— Diminucióndoriscodecondensaciónsnacuberta. — Aproveitamento da inercia térmica para almacenar as ganancias

producidas pola soleada e atenuar os cambios de temperatura entre ostemposdeacendidoeapagadodosistemadecalefacción.


Zonas1 Espesormínimoenmm2 E.recomendadoenmmZona6 100 120Zona5 100 120Zona4 100 120Zona3 100 120Zona2 100 120-150Zona1 110 120-150


Illamentodeforxadodecubertapoloexterior.

1.Tellacerámicaárabe2.Pranchaonduladadefibrocementoouasfaltoarmado3.Placasdeillamentotérmico4.Barreiradevapor(senonhaiventilaciónpolacarainferiordofibrocemento)5.Forxadodeformigón

1 12 23 34 45 5

páxina121


FICHAS RELACIONADASRG4.4.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidrosemarcos.RG4.5.Rehabilitacióndeocosfronteaosolnoverán.

RE4.3.2.Cubertainclinada,forxadodemadeiraIllamentobaixotellaoulousa

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEEN13162-Illantestérmicos:produtosdelamineral(MW)UNEEN13163-Illantestérmicos:polistirenoexpandido(EPS)UNEEN13164-Illantestérmicos:polistirenoextruído(XPS)UNEEN13165-Illantestérmicos:escumaríxidadepoliuretano(PUR) ÁMBITOOs espazos habitables situados baixo a cuberta dos edificios sofrenimportantesperdasdecaloratravésdelanoinverno.Polacontra,duranteo verán, as achegas por soleada da cuberta sobrequentan os espazossituadosbaixoela,oquediminúeoconforte incrementaademandaderefrixeración.Acolocacióndunmaterialillantetérmicoentreasuperficiedesoportedacubertaeomaterialdecoberturadiminúeasperdasdecalornoinvernoereduce,asímesmo,asgananciasnoverán.Este tipo demellora pode levarse a cabo en cubertas inclinadas candoserealiceasubstitucióndatelladacubertaoucandoseconsidereasúaimpermeabilidade incorporandopranchasdefibrocemento ouplacasdeasfaltoarmado.

MELLORA BUSCADAIncrementaroillamentotérmicodacuberta,eliminaraspontesproducidaspoloselementosportantesdecuberta—vigas, cangosetc.—ereduciroriscodecondensaciónsnosforxadosdecuberta.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASoluciónconsistentenacolocacióndepranchasdeillamentotérmicosituadasentre o forxado de cuberta e os elementos de cubrición, tella, pranchaonduladadefibrocementoouplacasdeasfaltoarmado.Candoaspranchasde illamento son suficientemente ríxidas—polistirenoextruído(XPS),paneisríxidosdepoliuretanoconformado(PUR),paneisdelamineral de alta densidade (MW), pranchas depolistireno expandidodealtadensidade (EPS)etc.—,omaterialde coberturapodecolocarsedirectamentesobreacapadeillante,benfixándooconancoraxespasantesao forxado, ben mediante listóns dispostos sobre o illante fixados conancoraxes que o atravesen ao forxado ou a elementos resistentes daestrutura de cuberta. Candoseutilicenlistónscolocadossobreoforxadoparafixaromaterialdecobertura,oillamentotérmicopodesituarseentreoslistónse,nestecaso,éposibleutilizarpranchasdeillamentodemenorrixidez,comomantasdelamineraloufibradevidroepaneisdepolistirenoexpandido.Asfixaciónsdomaterialdecoberturadeberánestardimensionadaspararesistirasacciónsproducidaspolascargasásqueesteasometidaacuberta,deacordoconCTE-DBAEe,enespecial,teranseenconsideraciónosesforzosdesucciónquepoidaorixinaracargadeventosobreasvertentes.

páxina123


Semprequesexaposible,recoméndaseacreacióndunhacámaraventiladaentreomaterial illanteeomaterialde cobertura, coobxectodeevitarcondensaciónsnasúacarainferior.

MELLORA LOGRADA — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun40eun

50%ediminuciónnoconsumoenerxéticototaldavivendadeentreun18eun25%,encombinacióncunniveldeillamentoequivalentenasfachadas.


— En sistemas de colocación sen listóns pasantes, eliminación datotalidadedaspontestérmicas.

— Diminucióndoriscodecondensaciónsnacuberta.





Disposicióndeillamentoencubertadelousasobreforxadodemadeira.

1. Lousas2.Listónsdefixacióndalousa3.Láminaimpermeabilizante4.Taboleirohidrófugo5.Illamentotérmicoconbarreiradevapornasúacarainferior6.Listónsdefixacióndotaboleiro7.Forxadodemadeira

1

2

3

4

567


ÁMBITOOs espazos habitables situados baixo a cuberta dos edificios sofren, atravésdela,importantesperdasdecalornoinverno.Polacontra,duranteo verán, as achegas por soleada da cuberta sobrequentan os espazossituadosbaixoela,oquediminúeoconforte incrementaademandaderefrixeración.A colocacióndun illante térmico na cara interiordo forxadode cubertadiminúe as perdas de calor no inverno e as ganancias, por soleadadacuberta,noverán.

MELLORA BUSCADAIncrementar o illamento térmico da cuberta, eliminar as pontes térmicasproducidaspoloselementosportantesdecuberta—vigas,cangosetc.—.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASoluciónconsistentenacolocacióndepranchasdeillamentotérmicofixadasá cara interior do forxadode cuberta,mediante adhesivos ou fixaciónsmecánicas,erecubertasporunmaterialdeacabado,formadoporpaneisdexesolaminado,taboadodemadeira,taboleirosderivadosdamadeiraetc.,colocadossobrelistóns.Nossistemasdeillamentopolointerioréposibleutilizarunhaamplagamademateriaisdeillamento:polistirenoexpandido(EPS),polistirenoextruído(XPS),paneisdeescumadepoliuretano(PUR),lasminerais(MW)etc.Autilizacióndepaneissemirríxidosoudemantasdeladerocaoudefibradevidropresentanavantaxedeque,ademaisdeincrementaroillamentotérmico,mellorantaménoillamentoacústicodacuberta.A existencia de capas formadas por materiais pouco permeables aovapordeauganapartefríadocerramento—encubertasmetálicas,porexemplo— pode orixinar condensacións intersticiais por acumulación devapordeaugaenzonassusceptiblesdealcanzartemperaturasinferioresáderesío.Oriscodecondensaciónsintersticiaisdeberáevitarsemedianteaincorporacióndeventilaciónsqueeliminenovapordeaugadaszonasfríasdocerramentooucoacolocacióndebarreirasdevapornasúapartequente.Neste caso,existennomercadopaneisdematerial illante—xeralmente,fibrade vidroou lade roca—que incorporan, na caraque se tenquecolocarcaraao interior,unpapelkraftouunha láminadealuminio,queactúacomobarreiradevapor.Estasolucióntenavantaxedepoderrealizarsesennecesidadedelevantar

Cubertasobreforxadoinclinadodeformigón.Illamentopolointerior

RE4.3.3.

páxina125


acubertadoedificio,peropresentaoinconvenientedequereduceaalturalibredosespazossobreosqueseaplica.Cando o illamento térmico se coloca sobre elementos de granmasa—comopodeserocasodunforxadodeformigón—,estasoluciónimpideoaproveitamentodasúainerciatérmica,queresultabeneficiosaparaatenuaroscambiosdetemperaturaentreosperíodosdeacendidoeapagadodacalefacciónouentreodíaeanoite.Noentanto,estefactorpoderesultaradecuadoenedificacións cun usoestacional (vivendasdefinde semanaoudevacacións)enosquenonexisteunhaocupacióncontinua(locaisdetraballo).

MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun35eun



Illamentotérmicodacarainferiordeforxadodecubertamedianteextradorsadodexesolaminado.

1.Perfísdeaceirogalvanizado2.illamentotérmico3.Barreiradevapor(senonhaiventilaciónpolacarainferiordofibrocemento)4.Pranchasdexesolaminado

1 12 23 4 3 4

páxina126






RE4.3.4.


ÁMBITOEdificacións nas que vertentes da cuberta inclinada están formadas porelementossuperficiaisdepoucoespesor(ladrillosfinos,placasdeladrillofinoarmado,pranchasprefabricadasdeformigón,pranchasonduladasdefibrocementoetc.),queseapoiannunforxadohorizontal,mediantetabiquesalixeirados ou viguetas (pretensadas, de ladrilloarmado,metálicas etc.)apoiadassobretabiquesepiaresdeladrillo.Entreasvertentesdacubertaeoforxadocréaseunhacámaradeairequeactúacomoamortecedortérmicodosespazossituadosbaixoela.

MELLORA BUSCADAIncrementaroillamentotérmicodacuberta.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASoluciónconsistentenacolocacióndunillantetérmiconapartesuperiordoforxadodecuberta.Oillamentotérmicoquesevaiutilizarpodeserunhaproxeccióndeescumadepoliuretano,mantasdelamineralestendidassobreoforxado,pranchasdepolistirenoextruído,polistirenoexpandidoetc.Se a cámara non é accesible, desmontaranse, parcial ou totalmente, oselementosdecubertaeospaneisnosqueestesseapoianparacolocaracapa de illamento.Oillamentorecubrirálateralmenteostabiquesoutabiquesalixeiradosunmínimode20 cmparaevitarque seproduzanpontes térmicasa travésdeles.A cámara formada entre a cuberta e o forxado deberá ventilarse, coobxectodedisiparacalorproducidapoloquecementodasvertentesnoveráneevitaroriscodecondensaciónsnoseuinterior.Osocosdeventilaciónprotexeranseconreixasparaevitaraentradadepaxarosácámara.




Cubertainclinadasobreforxadohorizontal.Illamentosobreforxado

páxina128


— Creacióndunhacámaraventiladaeilladasobreosespazoshabitablesinmediatamente inferiores á cuberta que atenúa a transmisión decalorproducidapolaincidenciadaradiaciónsolarsobreasvertentes,oquediminúeascargasderefrixeración.

— Reduciónnun50%doconsumoderefrixeración.




FICHAS RELACIONADASRG4.4.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidrosemarcos.RG4.5.Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán.

Disposicióndeillamentosobreforxadohorizontaldecuberta.

1.Ladrillosfinos2.Tabiquesalixeirados3.Forxadodeformigón4.Illamento:mantasdelamineral

1

2

3

4

RE4.3.5.CubertainclinadasobreforxadohorizontalIllamentobaixoforxado

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEEN13162-Illantestérmicos:produtosdelamineral(MW)

ÁMBITOEdificacións nas que vertentes da cuberta inclinada están formadas porelementossuperficiaisdepoucoespesor(ladrillosfinos,placasdeladrillofinoarmado,pranchasprefabricadasdeformigón,pranchasonduladasdefibrocementoetc.),queseapoiannunforxadohorizontal,mediantetabiquesalixeirados ou viguetas (pretensadas, de ladrilloarmado,metálicas etc.)apoiadassobretabiquesepiaresdeladrillo.Entreasvertentesdacubertaeoforxadocréaseunhacámaradeairequeactúacomoamortecedortérmicodosespazossituadosbaixoela.


SOLUCIÓN CONSTRUTIVASoluciónconsistentenaconstrucióndunfalsoteitodeplacasdexesolaminadonaparteinferiordoforxadoeacolocacióndunillantetérmico.Oprocesoconstrutivoéoseguinte:a) Preparacióndasuperficieinferiordoforxado,eliminandoaspartes

desprendidas do recubrimento.b) Fixación, preferentemente nasbovedillas, das varetas roscadasde

suxeicióndofalsoteito.c) Montaxedaestruturadeperfísdeaceirogalvanizado,suspendidas

mediantepinzasespeciaisdasvaretasroscadas.d) Colocacióndepaneissemirríxidosoumantasdelamineralsobrea

armazóndeperfís.e) Montaxe das placas de xeso laminado, aparafusándoas sobre

perfilería.

A cámara formada entre a cuberta e o forxado deberá ventilarse, coobxectodedisiparacalorproducidapoloquecementodasvertentesnoverán e de evitar o risco de condensacións no seu interior. Os ocos deventilaciónprotexeranseconreixas,paraevitaraentradadepaxarosácámara.Ao situar o illante térmico na cara inferior do forxado, impídese oaproveitamentodasúainerciatérmica,queresultabeneficiosaparaatenuaroscambiosdetemperaturaentreosperíodosdeacendidoeapagadodacalefacciónouentreodíaeanoite.Nonobstante,estefactorpoderesultaradecuadoenedificacións cun usoestacional (vivendasdefinde semanaou de vacacións) nos que non existe unha ocupación continua (locais detraballo).

páxina130





— Creacióndunhacámaraventiladaeilladasobreosespazoshabitablesinmediatamente inferiores á cuberta, que atenúa a transmisión dacalorproducidapolaincidenciadaradiaciónsolarsobreosvertentes,oquediminúeascargasderefrixeración.

— Reduciónnun50%doconsumoderefrixeración.




FICHAS RELACIONADASRG4.4.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidrosemarcos.RG4.5.Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán.

Disposicióndeillamentoencarainferiordeforxadohorizontaldecuberta.

1.Ladrillosfinos2.Tabiquesalixeirados3.Forxadodeformigón4.Illamento:mantasdelamineral5.Perfileríadeaceirogalvanizado6.Placasdexesolaminado

1

2

56

3

4

RE4.3.6.Rehabilitacióndeazoteasconillamentotérmicoexterior

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEEN13164-Illantestérmicos:polistirenoextruído(XPS)UNEEN13167-Illantestérmicosvidrocelular(CG)

ÁMBITOOs espazos habitables situados baixo a cuberta dos edificios sofrenimportantesperdasdecalornoinvernoatravésdela.Polacontra,duranteo verán, as achegas por soleada da cuberta sobrequentan os espazossituadosdebaixodela,oquediminúeoconforteincrementaademandaderefrixeración.A colocacióndun illante térmico na caraexteriorda cubertadiminúeasperdasde calor no invernoeasganancias,por soleadada cuberta, noverán.


SOLUCIÓN CONSTRUTIVASolución consistente na colocación dun illante pola cara exterior daimpermeabilización en cubertas planas sen illamento ou cun illamentoinsuficiente. Esta soluciónéaplicable tantoa casosenque se substitúeaimpermeabilizacióndacuberta,comoaaquelesenquenonénecesariaasúasubstituciónporatoparseenboestado.Os materiais illantes utilizados, ao estar situados por encima daimpermeabilización(cubertainvertida),debenterunhabaixaabsorcióndeaugaeunhaelevadaresistenciaácompresión,poloqueos illantesmáisindicadossonopolistirenoextruído(XPS)eovidrocelular(CG).Paraevitarqueoillamentopoidaserarrastradopolovento,esterecóbresecunha capadegravade canto rodadooupor unpavimento, quepodecolocarse sobre plots ou sobre unha capa de morteiro de agarre. Odimensionadodacapadeproteccióndebepoderevitarque,nunhasituacióndechoivaintensa,aspranchasdeillamentopoidanchegaraflotarnaaugaacumuladasobreaimpermeabilización.Asprotecciónsdegravanonteránunespesorinferiora8cm.Coobxectodeevitaropunzonamentodalámina,sobreoillantecolocaraseunhacapaseparadoraformadaporunxeotéxtildepolipropilenode60g/m²e,entreoillamentoealámina,unxeotéxtilde125g/m².Debe comprobarse a compatibilidade química entre o material deimpermeabilizacióneoillanteeinterporase,encasonecesario,unhacapaseparadoraentreambos,formadaporunhaláminadepolietileno,unfeltrodefibradevidrode100g/m²ouunxeotéxtilde200g/m².

páxina132


Cubertainvertidatransitable con acabado enbaldosacerámica.

Cubertainvertidanontransitable con protección degrava.

Cubertainvertidatransitable con pavimento sobre plots.

1.Baldosacerámica2.Morteirodecemento3.Feltroxeotéxtil4.Illamentotérmico(polistirenoextruído)3.Feltroxeotéxtil5.Láminaimpermeabilizante6.Formigónlixeiroparaformacióndependentes7.Forxadodeformigón

1. Grava2.Feltroxeotéxtil3.Illamentotérmico(polistirenoextruído)2.Feltroxeotéxtil4.Láminaimpermeabilizante5.Formigónlixeiroparaformacióndependentes6.Forxadodeformigón

1.Baldosassobreplots2.Feltroxeotéxtil3.Illamentotérmico(polistirenoextruído)4.Feltroxeotéxtil5.Láminaimpermeabilizante6.Formigónlixeiroparaformacióndependentes7.Forxadodeformigón

1

1

1

2

2

2

3

3

3

42

2

4

5

4

5

6

56

6

7

7

páxina133


MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodacubertadoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun40e

un50%.Diminuciónnoconsumoenerxéticototaldeentreun18eun25%,en combinación cun incrementode illamentoequivalentenasfachadasdoedificio.

— DiminucióndasemisiónsdeCO2. — Eliminacióndaspontestérmicasnacuberta. — Eliminacióndoriscodecondensaciónsnacuberta. — Aproveitamentodainerciatérmicadoforxado.



1Paraconsultaraszonasclimáticasveroanexo“Mapasclimáticos”.2Espesorescalculadosparaunillamentotérmicodeλ=0,038W/mK. FICHAS RELACIONADASRG4.2.Rehabilitacióndefachadasconillamentotérmico.RG4.4.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidrosemarcos.RG4.5.Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán.

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEEN13164-Illantestérmicos:polistirenoextruído(XPS)UNEEN13167-Illantestérmicosvidrocelular(CG)

ÁMBITOOs espazos habitables situados baixo a cuberta dos edificios sofrenimportantesperdasdecalornoinvernoatravésdela.Polacontra,duranteo verán, as achegas por soleada da cuberta sobrequentan os espazossituadosdebaixodela,oquediminúeoconforteincrementaademandaderefrixeración.Nocontextodarehabilitacióndunhacubertaplana,ascubertasvexetaisachegan,ademaisdamellora no illamento térmico, aabsorcióndeCO2 atmosféricorealizadapolasplantas.

MELLORA BUSCADAIncrementaroillamentotérmicodacuberta.Aproveitamentodasuperficiedecubertaparacrearunespazoverde.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAEstasoluciónéadecuadacandoseprevéunharenovacióntotaldacuberta,incluídaasúaimpermeabilización.Nestetipodecubertas,acapadeprotecciónestáformadaporsubstratoorgániconoqueserealizaaplantacióndeespeciesvexetais.Oespesordacapadesubstratodependedotipodeplantasquesevaiautilizar.Nascubertasextensivasempréganseplantasdoxénerosedum,cunespesordesubstratodeentre8e10cmeunbaixomantemento.Paraoutrostiposdeplantasosespesoresdesubstratosonsuperioresa10cmeadoitanrequirirunmantementoregular.Baixoosubstratoénecesariodisporunhacapadrenante,xeralmenteunhaláminadenódulosespecialpara cubertaaxardinada,quemantén certograo de humidade para permitir o desenvolvemento das plantas e queincorporaunhacapafiltrantedexeotéxtil.Aláminaimpermeabilizantepodedisporsedemaneiraconvencional,encimadoillante,oupordebaixodel,encubertainvertida.Encalqueradosdouscasosdebenutilizarseláminasconprotecciónantirraíces.Nassoluciónsdecubertainvertida,osillantestérmicosparautilizardeberánter unhabaixaabsorción daauga, polo que osmateriais indicados sono polistireno extrusionado (XPS) e o vidro celular (CG). Nas soluciónsconvencionaispodenutilizarseoutro tipode illante senmáis limitacióncacontarcunharesistenciaacompresiónsuperiora2Kp/cm².En rehabilitacións con cuberta axardinada debe comprobarse que oforxadoécapazderesistirascargasproducidaspolacapadesubstrato,cunhadensidadeinferiora2050kg/m³.

Rehabilitacióndeazoteasconcubertaaxardinada

RE4.3.7.

Cubertaaxardinadaintegradacocontorno.

páxina135


MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodacubertadoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun40eun

50%.Diminuciónnoconsumoenerxéticototaldavivendadeentreun18eun25%,encombinacióncunincrementodeillamentoequivalentenasfachadasdoedificio.

— DiminucióndasemisiónsdeCO2 producidas polo uso de combustibles fósiles.

— Eliminacióndaspontestérmicasnacuberta. — Eliminacióndoriscodecondensaciónsnacuberta. — Aproveitamento da inercia térmica do forxado para atenuar os

cambiosdetemperaturaentreodíaeanoiteouentreostemposdeacendidoeapagadodossistemasdecalefacciónourefrixeración.

— Creacióndunespazoverdesobreacuberta. — Diminucióndoriscoderebordamentodossistemasdeevacuaciónde

pluviaisenepisodiosdechoivaintensa,debidoaoefectoatenuanteproducido pola capa de substrato.

Cubertafríaaxardinada.

Cubertaaxardinadainvertida.

1.Substratovexetal2.Láminadrenanteparacubertas verdes3.Feltroxeotéxtil4.Láminaimpermeabilizanteconprotecciónantirraíces3.Feltroxeotéxtil5.Illamentotérmico(polistirenoextruído)6.Barreiradevapor7.Formigónlixeiroparaformacióndependentes8.Forxadodeformigón

1.Substratovexetal2.Láminadrenanteparacubertas verdes3.Feltroxeotéxtil4.Illantetérmico(polistirenoextruído)3.Feltroxeotéxtil5.Láminaimpermeabilizanteconprotecciónantirraíces6.Formigónlixeiroparaformacióndependentes7.Forxadodeformigón

1

1

2

2

3

3

4

4

3

3

5

5

6

6

7

7

páxina136


CONSIDERACIONS XEOGRÁFICASOespesordospaneisdeillamentotérmico,enfuncióndazonaxeográfica,seráoseguinte:Cubertaextensiva,espesordesubstrato80–100mm(λ=0,52W/mK).

Zonas1 Espesormínimoenmm2 E.recomendadoenmmZona6 90 110Zona5 100 120Zona4 100 120Zona3 100 120Zona2 100 120Zona1 110 120-150


Cubertaextensiva,espesordesubstrato≥200mm(λ=0,52W/mK).

Zonas1 Espesormínimoenmm2 E.recomendadoenmmZona6 80 100Zona5 90 110Zona4 90 110Zona3 90 110Zona2 90 110Zona1 100 120


FICHAS RELACIONADAS4.2.Rehabilitacióndefachadasconillamentotérmico.4.4.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidrosemarcos.4.5.Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán.

RE4.3.8.Cubertadechapametálicaconillamentopola parte superior

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEEN13165-Illantestérmicos:escumaríxidadepoliuretano(PUR)UNEEN13162-Illantestérmicos:produtosdelamineral(MW)

ÁMBITOEdificaciónsconcubertadechapametálicanasquesequeiraincrementaroniveldeillamentotérmicodacubertaactuandopolasúacaraexterior.Cubertasdechapametálicaquepresentanproblemasdeinfiltraciónspordeterioracióndachapa,baixosolapeetc.,ásqueademaissequeiradotardeillamentotérmico.

MELLORA BUSCADAIncrementaroillamentotérmicodacuberta.Solucionarosproblemasdeestanquidadeáaugadacuberta.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAAsoluciónconsistenacolocacióndunillantetérmiconapartesuperiordacubertaexistentequeseprotexemedianteunhanovachapafixadasobrelistóns.Oprocesoconstrutivoéoseguinte:a) Sobreacubertadechapametálicaquesevaiarehabilitarcolócanse

listónsdemadeirafixadosáscorreasouaoselementosestruturaisdesoporteatravésdachapaexistente.

b) Colocacióndeillanteentreoslistóns.Paraqueoillanteseadapteaoonduladodachapapodeutilizarseescumadepoliuretanoproxectadoou mantas de la mineral.

c) Fixacióndanovacubertadechapametálicasobreoslistóns,medianteparafusosdotadosdearandelasexuntaselásticasparagarantiraestanquidadedoconxunto.

Tantoparaocálculodasfixaciónsdoslistónsáscorreasouáestruturadesoportecomadasdosnovospaneisdechapaaoslistóns,teranseencontaascargasdesucciónporventoquesepoidanproducirsobreasvertentesdacuberta,deacordocodocumentobásico“AcciónsnaedificaciónDBAE”doCódigotécnicodaedificación.

MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodacubertadoedificio. — Diminucióndoconsumoenerxéticodecalefaccióndeentreun40e

un50%.Diminuciónnoconsumoenerxéticototaldeentreun18eun25%,en combinación cun incrementode illamentoequivalentenasfachadasdoedificio.

— DiminucióndasemisiónsdeCO2. — Eliminacióndaspontestérmicasnacuberta. — Eliminacióndecondensaciónsnacarainferiordachapametálica. — Reparacióndeposiblesproblemasdeestanquidade

páxina138





FICHAS RELACIONADASRG4.2.Rehabilitacióndefachadasconillamentotérmico.RG4.4.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidrosemarcos.

Proteccióndeillamentomedianteláminaimpermeableautoprotexida(cubertadeck).

1.Láminaimpermeabilizanteautoprotexidaconfixaciónmecánica2.Illamentotérmico3.Cubertadechapaexistente

1.Chapametálica2.Listóns3.Illamentotérmico4.Cubertadechapaexistente

Proteccióndeillamentoconchapametálicasobrelistóns(cubertasándwichinsitu).

1

1

2

2

3

3

4

RE4.4.1. Rehabilitacióntérmicadeventátradicional

4.4.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidrosemarcos

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaGuía técnicaparaa rehabilitacióndaenvolvente térmicados edificios -soluciónsdeillamentoconvidrosecerramentos.IDAE2007 ÁMBITOXanelas tradicionais de madeira, de dúas follas batentes ao exterior,acristaladasconvidrosinxelo,senmarco,aliñadaspoloparamentoexteriordomuroeencaixadasnunrebaixedosrecercadosdecanteríadegranito,queposúencontraventásdemadeiraaointerior,dedimensiónsnonmaioresde1,20mdeanchopor1,80dealto.

MELLORA BUSCADAMinimizarasinfiltraciónsdeaire,diminuíratransmitanciatérmicadoocoereducirosgastosdecalefacción.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVASubstitucióndacontraventáinteriorporunhaxanelademadeira,compostapormarcos de40x60mm, dúas follas batentes ao interior, acristaladasconvidrosinxeloouvidrodobre(segundoazonaclimática),conferraxesdecolgarmediantegonzosdeaceiroinoxidableeferraxesdeseguridadeconfallebacentraltaméndeaceiroinoxidable,provistacadafolladasúacorrespondentecontraventádemadeira.

MELLORA LOGRADA — Desaparecenasinfiltraciónsdeaireincontroladas. — Mantenseoaspectoexteriordoedificioeosistemadeescurecemento. — Mellórasesensiblementeatransmitanciatérmicadooco. — Oaforroestimadoédo67,50%nocasodeutilizarvidrosinxelode

4mmaointerior,oudo72,14%seseutilizavidrodobre[4+12+6mm].

Vidroexteriorespesor mm

Trasmitanciaventáext.U[W/m2 K]

Vidrointerior espesor mm

Trasmitanciaventáint.U[W/m2 K]

Trasmitanciafinal:dobreventáU[W/m2 K]

Mellora do illamento %

3 4,52 --- --- --- 0%3 4,52 4 4,50 1,469 67,503 4,52 6 4,50 1,464 67,703 4,52 4+8+4 2,95 1,365 69,803 4,52 4+10+4 2,87 1,311 71,003 4,52 4+12+6 2,79 1,259 72,14

páxina140


Estadoinicial:ventábatenteexteriorecontraventáinterior(vistainteriorevistaexterior).

Estadorehabilitado:transformaciónensistemadedobreventáconcontraspolointerior.

FICHAS RELACIONADASRA3.4.Melloraacústicadeventásdemadeirae/oudealiaxeslixeiras.RG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamento.RG4.5.3.Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán.Vidrosconfactorsolar mellorado.

Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndoacristalamento

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEENISO10077-Comportamentotérmicodeventás,portasepersianasUNE EN 673 - Vidro na construción. Determinación do coeficiente detransmitanciatérmica(U)

ÁMBITOOsocos sonxeralmenteapartedaenvolventedosedificiosa travésdaqueseproduceunhamaiorporcentaxedasperdasdeenerxía,polocalas accións para a mellora do seu comportamento térmico produciránimportantesreduciónsnoconsumoenerxéticodestes.

MELLORA BUSCADAIncrementar o illamento térmico das xanelas, co obxecto de diminuír asperdasqueseproducenatravésdosvidros.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAAutilizacióndevidrosillantescontribúeengranmedidaadiminuírasperdasatravésdoscerramentos.Os vidros illantes están formados por dúas ou máis láminas de vidro,separadas por perfís recheos de material deshidratante, e seladashermeticamenteentodooseuperímetro,oquedeixaentreelasunhaoumáiscámarasdeairedeshidratado.Aestetipodecombinaciónsdedousoumáisvidrosconcámarasintermediasdenomínansellesunidadesdevidroillante(UVA).Oincrementodoespesordacámaraproporcionaunmaiorillamentotérmico,cunlímitesituadoaoredordos17mm,espesorapartirdocalseproducenconveccións no seu interior.O comportamento térmico do vidro illante pode mellorarse enchendo acámaracungasnobre,normalmenteargon,kriptonouxenon,e/ouutilizandovidros baixo emisivos. Estes vidros están formados por vidrosmonolíticossobreosquesedepositouunhacapadeóxidosmetálicos,salesoumetaisnobres,quelimitanasperdasenerxéticas,oquepermiteopasodaenerxíasolar(luzecalor)ereflictearadiacióninfravermellaafastada(radiacióntérmica).Nas táboas seguintes recóllense valores orientativos da transmitanciatérmica(U)dosvidrosillantesdependendodoespesordacámara,dotipodevidrosutilizadosedogasqueencheacámara.Osvalores indicadospodenvariarenfuncióndofabricante,daemisividade(ε)dosvidrosbaixoemisivos utilizados ede se o vidro está colocadoenposición vertical ouhorizontal.

RE4.4.2.

páxina142


Composiciónsconvidrosflotados Tipodevidros Cámarade

aire(mm)Transmitancia térmicaU(W/m²K)

Dobrevidroflotado 6 3,4Dobrevidroflotado 8 3,2Dobrevidroflotado 12 3,0Triplovidroflotado 6 2,4Triplovidroflotado 8 2,3Triplovidroflotado 12 2,1

Composiciónsconvidrobaixoemisivo

Tipodevidros Cámaradeaire(mm)

Transmitancia térmicaU(W/m²K)

Dobrevidro,undosvidrosbaixoemisivo

6 2,4


8 2,2


12 1,6


16 1,3

Composiciónsconvidrobaixoemisivoecámaradeargon

Tipodevidros Cámararecheadeargon(mm)

Transmitancia térmicaU(W/m²K)

Dobrevidrobaixoemisivocámaraargon

12 1,2

Dobrevidrobaixoemisivocámaraargon

16 1,0

Vidrosinxelo.

Diminucióndasperdasatravésdeventásenfuncióndotipodevidro

Vidrodobre. Vidrodobrebaixoemisivo. Vidrodobrebaixoemisivoconcámaradeargon.

páxina143


MELLORA LOGRADA — Incrementodoillamentotérmicodasxanelas. — Incremento da protección solar, cando se utilicen vidros con control

solaroubaixoemisivos:diminucióndasgananciastérmicasnoverán. — DiminucióndoconsumoenerxéticoedasemisiónsdeCO2.

CONSIDERACIÓNS XEOGRÁFICASRecomendación sobre o tipo de vidro que se ha en función das zonasclimáticasedaorientacióndosocos.

OrientacióndosocosZonas1 N/NE/NO E/O S/SE/SOZona6 Dobre Dobre DobreZona5 Dobrebaixoemisivo Dobrebaixo

emisivo Dobre

Zona4 Dobrebaixoemisivo Dobrebaixoemisivo Dobre




1Paraconsultaraszonasclimáticasveroanexo“Mapasclimáticos”.

FICHAS RELACIONADASRG4.4.3.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica.RG4.5.3.Rehabilitacióndeocosfronteaosolnoverán.Vidrosconfactorsolar mellorado.

Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEENISO10077-Comportamentotérmicodasventás,portasepersianasUNEEN12207-Portaseventáspermeabilidadeaoaire

ÁMBITOOsocos sonxeralmenteapartedaenvolventedosedificiosa travésdaqueseproduceunhamaiorporcentaxedasperdasdeenerxía,poloqueas accións para a mellora do seu comportamento térmico produciránimportantesreduciónsnoconsumoenerxético.

MELLORA BUSCADAIncrementaroillamentotérmicodosmarcosdasportasexanelas,coobxectodediminuírasperdasqueseproducenatravésdeles.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAApartedoocoocupadapolomarcosupón,poloxeral,entreun20eun30%dasúasuperficietotal,poloqueassúascaracterísticasdeillamentotérmicocontribúendeformaimportanteaoillamentodoconxuntoformadopolacarpinteríaeovidro.Aspropiedadesillantesdosmarcosdependenengranmedidadomaterialcos que están fabricados e das características da súa sección: espesor,cámarasinteriores,sistemasderoturadepontetérmicaetc.Osmateriaisutilizadoshabitualmenteparaafabricacióndosmarcossonoaluminio,oaceiro,amadeiraeoPVC.Osmarcosmetálicos, dealuminio ouaceiro, presentanadesvantaxedaelevadacondutividadetérmica(λ)destesmateriais.Oλdoaceirositúaseaoredordos50W/mK,odoaceiroinoxidablesobre17W/mKeodoaluminioaoredorde230W/mK.OCatálogodeelementosconstrutivosdoCódigotécnicodaedificacióndávaloresdatransmitanciatérmicadosmarcosmetálicosde5,7W/m²Kparaascarpinteríascolocadasenposiciónverticalede7,2W/m²Kparaascolocadasenposiciónhorizontal.Comomelloraaosmarcosmetálicos,osdenominadosmarcosconroturadepontetérmicaacheganunmaiorillamento.Osperfísdosmarcosconroturadepontetérmicacaracterízanseporestarformadospordúaspartesmetálicas(unhaen contacto coambienteexterioreaoutra co interiordoedificio)unidas mediante perfís de material plástico que reducen a transmisióntérmicaentreapartefríaeapartequentedomarco.Osmateriaisutilizadosnosperfísqueformana“roturadepontetérmica”,poliamidas,polietilenosoupolipropilenos,teñencondutividades(λ)moi inferioresásdoaceirooudo aluminio, da orde de 0,25 – 0,30W/mK, o que permite conseguirperfíscunhatransmitanciatérmicaconsiderablementeinferiorádosperfísmetálicos.Atransmitanciatérmicadestetipodemarcosdependetaméndoespazodeseparaciónnapartemetálicaexteriorea interior;édicir,doanchodosperfísqueconstitúenaroturadapontetérmica.Tomandocomo

RE4.4.3.

páxina145


valoresorientativososachegadospoloCatálogodemateriaisdoCTE,osmarcosconroturadepontetérmicadeentre4e12mmdeespesorteñenunhatransmitancia(U)de4e4,5W/m²K,paraposiciónsdacarpinteríavertical e horizontal respectivamente, con roturas de ponte térmica deespesorsuperiora12mm,osvaloresdeUestánentre3,2e3,5W/m²K.As carpinterías de materiais plásticos achegan valores de illamentosuperioresásmetálicas con roturadeponte térmica.Asmáis comúns sonas formadasporperfísocosdePVCrixidizados interiormenteconperfísmetálicos.AnormaUNEISO10077-1achegavaloresorientativosdetransmitanciadosperfísdePVCdedúascámarasde2,2W/m²Keparaosperfíscontrescámarasde2,0W/m²K.Amadeira, unmaterial utilizado tradicionalmenteparaa construcióndecarpinterías,achegaunexcelenteillamentotérmico,queenxeralsuperaodecalqueradosmateriaisanteriormentecitados.Nocasodasfrondosas,condensidadesaoredordos700kg/m³econdutividades(λ)de0,18W/mK,a transmitanciapara unespesorde carpinteríade70mm sitúaseaoredordos2,2W/m²K.Paraasconíferas,condensidadesaproximadasde500kg/m³eλ de0,13W/mK,atransmitanciacunespesorde70mméde1,8W/m²K.

Tipodemarco U(W/m²K)Metálico 5,7MetálicoRPTSeparaciónentreperfísmetálicosd4≤d≤12mm 4MetálicoRPTSeparaciónentreperfísmetálicosd≥12mm 3,2PoliuretanoconnúcleometálicoPUR≥5mm 2,8PerfísocosdePVCcondúascámaras 2,2PerfísocosdePVCcontrescámaras 2Madeiradefrondosas(densidade700kg/m³) 2,2Madeiradeconíferas(densidade500kg/m³) 1,8

De acordo co anteriormente exposto, deberán utilizarse marcos cunhatransmitanciatérmicaomáisreducidaposible,queencalqueracasodeberáserigualoumenora4W/m²K.

Carpinteríademadeira

Tiposdecarpinteríaenfuncióndomaterialutilizado.

CarpinteríametálicaRPT Carpinteríametálica CarpinteríadePVC

páxina146


Ademaisdomaterialcoqueestánfabricados,naeleccióndomarcodébeseteren contaa súapermeabilidadeaoaire, coobxectodeminimizarasperdasenerxéticasporinfiltración.Apermeabilidadeaoairedependedossistemasdepecheedotipodexuntasdeestanquidadequeincorporeaxanela.Osmarcosclasifícanseenfuncióndasúapermeabilidadeaoairedaclase1,máispermeable,á4,menospermeable,deacordocoanormaUNEEN12207.Os marcos das xanelas deberán ser como mínimo clase 2, cunhapermeabilidade≤27m³/hm². MELLORA LOGRADA

— Incrementodoillamentotérmicodasxanelas. — Diminucióndoriscodeformacióndecondensaciónsnosmarcos. — DiminucióndoconsumoenerxéticoedasemisiónsdeCO2.

CONSIDERACIÓNS XEOGRÁFICASEleccióndotipodecarpinteríaenfuncióndazonaclimática:

Zonas1 TipodecarpinteríaZona6 MetálicaRPT/Madeira/PVCZona5 MetálicaRPT/Madeira/PVCZona4 MetálicaRPTd≥12mm/Madeira/PVCZona3 MetálicaRPTd≥12mm/Madeira/PVCZona2 MetálicaRPTd≥12mm/Madeira/PVCZona1 MetálicaRPTd≥12mm/Madeira/PVC

1Paraconsultaraszonasclimáticasveroanexo“Mapasclimáticos”.

FICHAS RELACIONADASRG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamento.


ÁMBITODurante o verán, a radiación solarquepenetraao interior dos edificiosa través do acristalamento convencional contribúe ao sobrequecementodosespazosinteriores.Istopodeconduciráinstalacióndesistemasdeaireacondicionadoqueprecisanelevadosconsumosdeenerxíaeléctricaparaoseufuncionamento.

MELLORA BUSCADALimitarasgananciastérmicasproducidaspolaenerxíasolartransmitidaaointeriordosedificiosatravésdoacristalamento.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAAs láminas de control solar adhírense sobre os vidros das xanelas paramellorarassúascondiciónsdeprotecciónsolare,ademais,podemelloraroillamento,aproteccióncontraaradiaciónultravioleta,aproteccióncontraocegamentoeaseguridadeencasoderoturadovidro.As láminas están formadas por compostos multicapa, xeralmente depoliésterdealtacalidade,queincorporancolorantes,partículasmetálicasounanopartículascerámicas.Nasúacarainteriorestándotadasdunadhesivodealtaresistenciaparaasúaunióncovidroe,nacaraexterior,dunhacapaantirriscadas.As láminaspoden ser transparentes,demodoque resultenpracticamenteinvisiblesequenonafectenoaspectodovidrosobreoquesecolocan,outinxidas.Ovalordofactorsolaroscilaentre0,30e0,60paraosdiferentestiposdeláminasdispoñiblesnomercado,epodechegaraevitaratransmisiónaointeriordoedificiodeatao70%daradiaciónsolarincidenteeo99%daradiación ultravioleta.Domesmoxeitocaosvidrosdecontrol solar,as láminassolaresreducenas achegas por soleada no inverno, polo que deberán valorarse outrasalternativas que permitan beneficiarse destas achegas gratuítas, comopodenserosparasolesmóbileseaspersianasexteriores.

MELLORA LOGRADA — Incrementodaprotecciónsolar:diminucióndasgananciastérmicasa

travésdoacristalamentonoverán. — Incrementodoillamentotérmicodasxanelas. — DiminucióndoconsumoenerxéticoedasemisiónsdeCO2. — Incremento da protección contra a radiación ultravioleta. — Melloradaseguridadeencasoderoturadovidro.

Láminasdecontrolsolarenventásparamelloraraeficienciaenerxéticadoedificio

4.5.Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán

RE4.5.1.

páxina148


FICHAS RELACIONADASRG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamento.RG4.4.3.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica.

Diminucióndaradiaciónsolarquepenetraatravésdovidrocoadisposicióndeláminasde control solar.

Fraccióndeenerxíasolarreflectida,absorbidaetransmitidaenvidrossencontrolsolareconláminadecontrolsolar.

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEENISO10077-Comportamentotérmicodeventás,portasepersianas

ÁMBITODuranteoveránaradiaciónsolarquepenetraaointeriordosedificiosatravésdo acristalamento contribúe ao sobrequecemento dos espazos interiores.Isto pode conducir á instalación de sistemas de aire acondicionado queprecisanelevadosconsumosdeenerxíaeléctricaparaoseufuncionamento.


SOLUCIÓN CONSTRUTIVAA utilización de sistemas de protección solar nas xanelas dos edificioscontribúeeficazmenteadiminuírasgananciastérmicasqueseproducenatravésdoacristalamentonosmesesdoverán.Os sistemas de lamas, toldos, persianas ou parasoles situados na parteexterior da carpintería impiden a incidencia directa da radiación solarsobreosvidros,evitandoosobrequecementodosespazosinteriores.Paraqueaspersianasouosestoresactúencomoelementosdeprotecciónsolardebenestarcolocadospolaparteexteriordasxanelas,doutroxeitononevitaránatransmisióndaenerxíasolartérmicaaointerior.É recomendable que os sistemas de protección solar non sexan fixos demodoqueoseuusosepodeadaptarásnecesidadesdecadaépocadoano,oquepermitenoinvernoasgananciastérmicasgratuítasachegadaspola radiación solar.A utilizaciónde sistemasde sombreamentopolo exterior no veránpodeproducirreduciónsnoconsumoderefrixeracióndun20%.

Rehabilitacióndeocosfronteaosolenverán.Sistemasdeprotecciónexterior

RE4.5.2.

Distintossistemasdesombreamentopoloexterior.

1

1.Ventásafacesinteriores 2.Venecianaexterior3.Vertentespronunciadas4.Toldos5.Persianaexterior

2 3 4 5

Lamasexteriorescomosistema de protección solarnunedificiocongrandesventásorientadasao oeste.

páxina150


MELLORA LOGRADA — Incrementodaprotecciónsolar:diminucióndasgananciastérmicasa

travésdoacristalamentonoverán. — Incrementodoillamentotérmicodasxanelas. — Diminucióndoconsumoenerxéticoderefrixeraciónnoverándeentre

un10%eun20%. — ReducióndasemisiónsdeCO2 producidas polo uso de combustibles

fósiles.

CONSIDERACIÓNS XEOGRÁFICASRecoméndaseautilizacióndeelementosdeprotecciónsolarpoloexterioren todasas zonas en orientacións sur e oeste. Este tipodemedidas sonimprescindibles nas zonas 5 e 6 (de maneira especial na provincia deOurense).

FICHAS RELACIONADASRG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamento.RG4.4.3.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica.

Utilizacióndoarboredocomoelementodecontrolsolar.

verán inverno

RE4.5.3.RehabilitacióndeocosfronteaosolnoveránVidrosconfactorsolarmellorado

CTE-DBHE1:LimitacióndademandaenerxéticaUNEENISO10077-Comportamentotérmicodeventás,portasepersianasUNE EN 410 - Vidro na edificación. Determinación das característicasluminosas e solares dos acristalamentos

ÁMBITODuranteoverán,aradiaciónsolarquepenetraaointeriordosedificiosatravésdo acristalamento contribúe ao sobrequecemento dos espazos interiores.Isto pode conducir á instalación de sistemas de aire acondicionado queprecisanelevadosconsumosdeenerxíaeléctricaparaoseufuncionamento.


SOLUCIÓN CONSTRUTIVAExisten diversos tipos de vidros de control solar que poden utilizarse encomposiciónssinxelasoudobres,formandopartedesistemasdevidroconcámara. Estes vidros limitanas ganancias térmicaspor soleadaa travésdosocos,oquepodemellorarademaisatransmitanciatérmicacandosecombinanconoutrosvidros formandounidadesdevidro illante (UVA).Oprincipalparámetroquecaracterizaosvidrosdecontrolsolaréofactordetransmisióndaenerxíasolartotaloufactorsolar(g),queéafraccióndaradiación solar incidente transmitida totalmente polo vidro ao interior do edificio.Ovalordofactorsolaroscilaentre0,10e0,50paraosdiferentestiposdevidrosdispoñiblesnomercado.Cantomenoréovalordofactorsolarmenor éa cantidadedeenerxía transmitidaa travésdo vidroaointerior.Nadisposicióndevidrosdecontrolsolarteraseencontaaorientacióneaexistenciadoutroselementosquefansombrasobreasxanelas,xaqueenposiciónsnonexpostasásoleadaintensaresultaninnecesarios.Asímesmo,teraseencontaqueautilizacióndestetipodevidrosreduceasachegaspor soleada no inverno, polo que deberán valorarse outras alternativasque permitan beneficiarse destas achegas gratuítas, como poden ser osparasolesmóbileseaspersianasexteriores. MELLORA LOGRADA

— Incrementodaprotecciónsolar:diminucióndasgananciastérmicasatravésdoacristalamentonoverán.

— Incrementodoillamentotérmicodasxanelas. — DiminucióndoconsumoenerxéticoedasemisiónsdeCO2.

páxina152


CONSIDERACIÓNS XEOGRÁFICASRecoméndaseautilizacióndeelementosdeprotección solaren todasaszonasenorientaciónssureoeste.Estetipodemedidassonimprescindiblesnaszonas5e6(demaneiraespecialnaprovinciadeOurense).

FICHAS RELACIONADASRG4.4.2.Rehabilitación térmicadecerramentosdeocos:vidros.Eleccióndo acristalamento.RG4.4.3.Rehabilitacióntérmicadecerramentosdeocos:marcosconroturadepontetérmica.RG 4.5.2. Rehabilitación de ocos fronte ao sol no verán. Sistemas deprotecciónexterior.

Enerxíasolarquepenetranoedificioconvidrosconvencionaleseconcontrolsolar.

5

MELLORADEEFICIENCIADASINSTALACIÓNS

CTE-DBHE5:ContribuciónfotovoltaicamínimadeenerxíaeléctricaUNEEN60904-Dispositivosfotovoltaicos

ÁMBITOOaproveitamentodassuperficiesdacubertasparaainstalacióndepaneissolaresfotovoltaicospermiteaproducióndeenerxíaeléctrica,quepodeserutilizadanopropioedificiooudirixidaáredeeléctrica.

MELLORA BUSCADAUtilizacióndaenerxíasolarparaaproducióndeenerxíaeléctrica,oqueimplicaadiminucióndoconsumodeelectricidadeprocedentedautilizaciónde combustibles fósiles e, por tanto, a redución de emisións de CO2 áatmosfera.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAA solución convencional para a instalación de placas fotovoltaicas nascubertas dos edificios consiste na montaxe sobre paneis fixados consubestruturasdeperfísmetálicosásvertentesdecuberta.Estasolucióntenvariosinconvenientes:osperfísdeapoiopodenconstituírpuntosdeentradade humidade ao interior do edificio; non se aproveita a totalidade dasuperficiedacuberta,debidoássombrasqueunspaneisproxectansobreoscontiguose,porúltimo,ospaneispodensufrirdanosproducidospolovento.Os sistemas de módulos fotovoltaicos integrados en láminas para aimpermeabilizacióndecubertasconstitúenunavancesignificativosobreossistemasantescitados.Estessistemasestánformadosporláminassintéticas;por exemplo, láminas a base de poliolefinas flexibles (FPO) e módulosfotovoltaicosflexibles.O proceso construtivo consiste na colocación da lámina nun sistema nonadherido,mediantefixaciónsmecánicasesolapamentosconuniónsmediantesoldaduraporairequente.Unhavezquealáminaestátotalmentecolocadae se realizaron as probas de estanquidade, realízase a colocación dosmódulos fotovoltaicos, que se sitúan sobre a lámina e fíxanse medianteuniónssoldadasporairequente.

Captacióndeenerxíaconmódulosfotovoltaicosintegradosenmembranasparaaimpermeabilizacióndecubertas

RE5.1.

Mellora de eficiencia enerxética das instalacións

páxina157

MELLORA LOGRADA — Producióndeenerxíaeléctricamediantepaneissolaresfotovoltaicos. — Diminución das emisións de CO2 debidas ao uso de combustibles

fósiles. — Integracióndospaneissolaresnasuperficiedacuberta. — Incrementodasuperficiedeaproveitamentoporeliminacióndezonas

de sombra.

FICHAS RELACIONADASRI 5.2. Enerxía solar térmica: auga quente sanitaria, calefacción eclimatización.

Instalación de membrana fotovoltaicaencuberta.

CTE-DBHE4:ContribuciónsolarmínimadeaugaquentesanitariaUNEEN12975-1-Sistemassolarestérmicosecompoñentes.Captadoressolares

ÁMBITOAobrigatoriedadedautilizacióndaenerxíasolartérmicaparaaproducióndunhaporcentaxedaaugaquente sanitaria consumida nos edificios vénrecollida no DB HE 4 do Código técnico da edificación. Ademais, estafontedeenerxíarenovablepodesertaménutilizadaparaaproducióndeenerxíadecalefacción,climatizacióndepiscinaserefrixeraciónmediantesistemas de absorción.

MELLORA BUSCADAReducióndoconsumodeenerxíaprocedentedecombustiblesfósilese,porconseguinte,reducióndeemisiónsdeCO2áatmosfera.

SOLUCIÓN CONSTRUTIVAOssistemasdeenerxíasolarparaaproducióndeaugaquentesanitaria,calefacciónouquecementodaaugadepiscinaspodenadoptardiversasconfiguraciónsenfuncióndotipodeedificioaoqueserven,donúmerodeusuariosedodestinodaenerxíaproducida.Porén,enliñasxerais,entodasas instalacións pódense distinguir os seguintes compoñentes: colectoressolares, intercambiador, acumulador, sistema de regulación e sistema deapoio.Oscolectoressolaressonaparteprincipaldosistema.Sonosencargadosdecaptararadiaciónsolaredeutilizalaparaquentarofluídoquecirculapolo seu interior.Os tiposde captadores habituais en edificación son ospaneisplanoseostubossencarga,estesúltimoscunmaiorrendementoeversatilidadeparaasúaintegraciónarquitectónica,aopoderserinstaladostantoenhorizontalcomaenvertical.Xeralmente,aaugadeconsumononcirculapoloscolectores,eénecesariounintercambiadornoquesetransmiteacalordocircuítoprimario—ofluídoquecirculapoloscaptadores—áaugadeconsumo.Nasinstalaciónsmáissinxelasointercambiadorpodeestarincluídonoacumulador(serpentínpoloquecirculaofluídodocircuítoprimario).Ensistemasconconsumoselevadosadóitanseutilizarintercambiadoresexternos.Dadoqueoconsumodeaugaquentesanitariaoudecalefacciónxeralmentenoncoincidecoashorasdemaiorradicaciónsolar,seránecesarioadecuaracapacidadedeproducióndoscaptadoressolaresádemandaedispordedepósitosdeinercianosquealmacenaraaugaquenteproducidapolainstalaciónataomomentodasúautilización.Osistemaderegulaciónencárgasedocontroldainstalaciónsolar,actuandosobreabombadecirculaciónenfuncióndatemperaturadoacumuladoredatemperaturaestablecidanaregulación.

Enerxíasolartérmica:augaquentesanitaria,calefaccióneclimatización

RE5.2.

Colectorsolarplano.

Captadorsolardetubosde baleiro.


páxina159

As instalaciónssolareshande incluírunsistemadeapoioqueentraráenfuncionamento nos momentos en que o sistema solar non poida cubrir atotalidade da demanda, ben debido a causas climáticas ou a picos deconsumo;porestemotivo,osistemadeapoiodeberádimensionarsecomoseosistemasolarnonexistise.A utilización da enerxía solar térmica para calefacción non producerendementostanelevadoscomoasúautilizaciónparaaproducióndeaugaquente sanitaria, debido a que os meses do ano en que é necesaria acalefacciónsonosdemenorradiaciónsolar.Noentanto,asúautilizaciónpodeproduciraforrossignificativos,sobretodoensistemasdecalefaccióndebaixatemperatura,comoochanradiante,aoseroseurangodetemperaturasdetraballo(30-40ºC)máisadecuadoparaatemperaturamáximadeproducióndeaugaquentedospaneisplanos(60ºC).

Autilizacióndaenerxía solar térmicaen sistemasdeclimatización supónunha aplicación especialmente interesante, dado que as necesidades derefrixeracióncoincidencosperíodosdoanodemaiorradiaciónsolar.Nestecaso,ossistemasderefrixeraciónutilizadosbaséansenociclodeabsorción,consistentenacapacidadequeteñenalgunhassubstanciasdeabsorberunfluídorefrixerante.Ascombinaciónsabsorbente-refrixerantemáishabituaissonbromurodelitio-augaeauga-amoníaco,eéoprimeirooquetenunhamaioreficienciaenerxéticaenaplicaciónsdeclimatizacióndeedificios.

EsquemadeinstalacióndecalefaccióneAQSconenerxíasolar.

1.Paneissolares2.Bombadecirculación3.Depósitoacumuladorde inercia4.Caldeira5.Bombadecirculación6.Puntosdeconsumo

1

2

5

63 4


páxina160

Esquemadesistemaderefrixeraciónporabsorción.

MELLORA LOGRADA — Aforrosdeentreun50eun80%daenerxíaanualdeaugaquente

sanitaria. — Aforrosarredordo25%daenerxíadecalefacción. — Diminución das emisións de CO2 debidas ao uso de combustibles

fósiles.

FICHAS RELACIONADASRI 5.1. Captación de enerxía con módulos fotovoltaicos integrados enmembranasparaimpermeabilizacióndecubertas.

1.Condensador2.Válvuladeexpansión3.Evaporador4.Absorbedor5.Xeradorouconcentrador6.Bombadecirculación7.Paneissolares8.Queimadordeapoio

1

2

3

4

5

6

7

8

RITE-Regulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificios

ÁMBITOApesardequenaactualidadeasinstalaciónsdecalefacciónincorporansistemasderegulaciónquecombinantermóstatosdeambienteconválvulasde 3 e 4 vías, para adecuar a temperatura da auga de impulsión ádemandadecalefacciónexistentenoedificio,nascaldeirasconvencionais,atemperaturaderetorno(entradadeauganacaldeira)limítaseauns60ºC,paraevitarqueseproduzancondensaciónsnoseuinteriorque,combinadascondeterminadosprodutosdacombustión,poidandarlugarasubstanciasácidasaltamentecorrosivas.Porestemotivo,a temperaturade impulsiónnonpodereducirsepordebaixodedeterminados límites,oqueproduceconsumosdeenerxíaexcesivoscandononserequirequeacaldeirafuncioneámáximapotencia,situaciónhabitualcandonoexteriornonsealcanzanastemperaturasmínimasdecálculo.

MELLORA BUSCADAIncrementarorendementodascaldeirasdecalefaccióneaproducióndeaugaquentesanitaria,diminuíndooconsumodeenerxíaeasemisiónsdegasesdeefectoinvernadoiro.

SOLUCIÓN TÉCNICAAsdenominadascaldeirasdebaixatemperaturateñenavantaxe,respectoáscaldeirasconvencionais,dequeincorporansistemasqueevitanqueseproduzacondensaciónácidacontemperaturasderetornodeentre35e40ºC,poloquepodenadaptaratemperaturadeimpulsiónásnecesidadesdecalefaccióndoedificioechegarabaixarataos40ºC,candoatemperaturaexteriorémáissuave.Istosupónunhaimportantemelloradorendementorespecto ás caldeiras convencionais, que normalmente impulsan auga atemperaturas que roldan os 80 ºC, independentemente da temperaturaexterior.

Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasdebaixatemperatura

RE5.3.

Esquemadecaldeiradebaixatemperatura.


páxina162

MELLORA LOGRADA — Incrementodorendementodacaldeiraatao95%. — Diminucióndoconsumoenerxéticoconaforrosquepodenchegarao

15%respectodascaldeirasestándar. — Acaldeiraregulaatemperaturaenfuncióndademandaenerxética

real. — Nonseproducencorrosiónsnointeriordacaldeira. — Sonmoiadecuadasparasistemasquefuncionanabaixatemperatura

como o chan radiante.

FICHAS RELACIONADASRI5.4.Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasde condensación.

Gráficoderendementosenfuncióndotipodecaldeiraedaporcentaxedecargadacaldeira.

RITE-Regulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificios.UNEEN677-Caldeirasdecalefaccióncentralqueutilizancombustiblesgasosos.Consumocaloríficonominal≤70kWUNEEN15417-Caldeirasdecalefaccióncentralqueutilizancombustiblesgasosos.70kW<Consumocaloríficonominal≤1000kWUNE EN 15034 - Caldeiras de calefacción de condensación paracombustibleslíquidos.

ÁMBITONascaldeirasconvencionais,ovapordeaugaqueseproducenoprocesodecombustiónéexpulsadoatravésdachemineaaoexterior.Estevapordeaugaconténenerxíatérmica,denominadacalorlatente.Odesenvolvementode sistemas quepermiten recuperar esta enerxía para ser utilizada nossistemasdecalefacciónsupónunincrementonorendementodainstalacióne,portanto,unmenorconsumoenerxético.

MELLORA BUSCADAIncrementar o rendemento das caldeiras de calefacción e produción deaugaquentesanitaria,oquediminúeoconsumodeenerxíaeasemisiónsdegasesdeefectoinvernadoiro.

SOLUCIÓN TÉCNICAAscaldeirasdecondensaciónincorporansistemasquepermitenrecuperara enerxía térmica contida no vapor de auga producida no proceso decombustión.Duranteacombustión,oscompoñentescombustibles,principalmentecarbonoehidróxeno,reaccionancoosíxenodoairexerandocaloregasesquesonexpulsadosáatmosfera, fundamentalmentedióxidode carbono (CO2) evapordeauga.Nas caldeirasde condensación, osgasesda combustiónfanse pasar a través do serpentín antes de ser expulsados ao exterior.Sesemanténatemperaturadaparedede intercambiopordebaixodatemperaturadeorballo, conséguesequeovapordeaugadosgasesdecombustiónsecondensen,cedendocalor(calorlatente)áaugadocircuíto.Paraqueistosucedaestascaldeiraspreparanaaugaaunhatemperaturamáximade60-70ºC,fronteaos90ºChabituaisnascaldeirasconvencionais.Dadoqueparaqueseproduzaacondensaciónatemperaturadosgasestenqueserinferioránecesariaparaqueestesseevacúendeformanatural(uns140ºC),estascaldeirasincorporanunventiladorparafacilitarasúaexpulsión.

Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasdecondensación

RE5.4.


páxina164

MELLORA LOGRADA — Incrementodorendementodacaldeiraatao109%. — Diminucióndoconsumoenerxéticoconaforrosquepodenchegarao

30%respectodascaldeirasconvencionais. — Nonseproducencorrosiónsnointeriordacaldeira. — Son adecuadas para sistemas que funcionan a baixa temperatura

como o chan radiante.

FICHAS RELACIONADASRI5.3.Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasdebaixatemperatura.

Esquemadecaldeiradecondensación.

Instalaciónsdeiluminacióneficientes:eleccióndotipodelámpadaeasúapotencia

CTE-DBHE3:EficienciaenerxéticadasinstalaciónsdeiluminaciónREBT-RegulamentoelectrotécnicodebaixatensiónUNEEN12464-IluminaciónnoslugaresdetraballoUNEEN60598-Luminarias

ÁMBITOAaplicación da normativa europea no ámbito da iluminaciónmotivou adesaparicióndomercadodas lámpadas incandescentesedas lámpadashalóxenasmáisineficientes,debidoaoseubaixorendemento.Aadecuadaelección e o correcto deseño dos sistemas de iluminación poden suporimportantesaforrosnoconsumodeenerxíaeléctrica.

MELLORA BUSCADAIncrementaraeficienciaenerxéticadasinstalaciónsdeiluminación,paraasídiminuíroconsumodeenerxíaeléctricaeasemisiónsdegasesdeefectoinvernadoiro.

SOLUCIÓN TÉCNICANodeseñodossistemasdeiluminaciónenaeleccióndasluminariasparaempregarnestesdebenterseenconsideraciónosseguintesaspectos:

— Determinacióndosniveisdeiluminaciónaxeitadosáactividadequesevaidesenvolverencadaespazo.

— Definicióndoíndicedereproducióncromáticaetemperaturadecordas lámpadasque sevaianutilizaren funcióndasnecesidadesdecada local.

— Utilizacióndeluminariasquegarantanomáximoaproveitamentodaluzemitidapolaslámpadasequeevitenocegamento.

— Eleccióndelámpadasdealtaeficienciaenerxética(eficiencialuminosa≥90lum/W),valorandonasúaelecciónarelaciónprezo/vidaútil(vidaútilmínima:12.000horas).

— Definicióndaslámpadasquesedebenutilizarpolasúacapacidadelumínicaenonpolasúapotencia.

— Utilización de balastros electrónicos en lugar dos balastroselectromagnéticos tradicionais, quepode suporaforros no consumodeenerxíadalámpadadun25%.

— Realización de instalacións con sistemas de regulación, acendidosdiscriminados, mecanismos de arranque e apagamento automáticoe sistemas de regulación da luz artificial mediante sensores deluz natural, para que a iluminación se adapte ás necesidades daactividade desenvolvida en cada momento e a cada local concreto.

RE5.5.

DistintosmodelosdeluminariasLED.


páxina166

MELLORA LOGRADA — Autilizacióndelámpadasdealtaeficienciaenerxéticapodesuporun

aforronoconsumodeenerxíadeataun80%respectodoconsumodaslámpadastradicionaisdeincandescencia.

— Aincorporacióndesistemasderegulaciónmediantesensoresdeluznatural,acendidomediantedetectoresdepresenzaetemporizadores,combinadocoautilizacióndebalastroselectrónicosregulables,podesuporaforrosdeenerxíadeataun75%respectoaodasinstalaciónsconvencionais con balastros electromagnéticos, sen sistemas deregulación.

FICHAS RELACIONADASRI 5.9. Uso de electrodomésticos respectuosos co medio ambiente(ecoeficientes).

Incrementodaeficienciaenerxéticasubstituíndolámpadasconvencionaisporlámpadasdebaixoconsumo,LEDeutilizandocélulasfotoeléctricas,detectoresdepresenzaetemporizadores.

Ascensoresdealtaeficiencia

RegulamentodeaparelloselevadoresITC-AEM1-AscensoresUNE EN ISO 25745-1 - Eficiencia enerxética dos ascensores, escaleirasmecánicaseplataformasmóbilesVDI4707-Eficienciaenerxéticadosascensores(VerainDeutscherIngenieure)

ÁMBITOAelecciónadecuadadecompoñentesdainstalacióndeascensor,tantosese trata de obra nova coma da renovación ou substitución de ascensores existentes, pode supoñer importantes aforros enerxéticos no consumo dainstalación.

MELLORA BUSCADAIncrementaraeficienciaenerxéticadasinstalaciónsdeascensores,paraasídiminuíroconsumodeenerxíaeléctricaeasemisiónsdegasesdeefectoinvernadoiro.

SOLUCIÓN TÉCNICAAsestratexiasdesenvolvidaspolosfabricantesdeascensoresparamellorara súa eficiencia enerxética baséanse na redución do consumo tanto nasituacióndefuncionamentocomanaderepouso,eactúanigualmentesobreo consumo de enerxía principal (motores) e secundaria (iluminación decabinas):

— Autilizacióndemaquinasdetraccióndirecta,conmotoresdebaixavelocidadeetracciónregulada—nonnecesitanredutoresmecánicospara adecuar a velocidade producida polo motor ao nivel da necesaria poloascensor—podenproduciraforrosenerxéticosdeentreun30e un 40% respecto aos ascensores conmáquinas tradicionais conredutoresdeengrenaxes.

— Os ascensores dotados de sistemas de control de movemento(variadoresde frecuencia) rexenerativospermitendevolverá redea enerxía que se xera nos estados favorables de carga (cando oascensor se move por efecto da gravidade). Nos ascensores consistemasdecontrolconvencionaisesaenerxíadisípaseenformadecalor.Osvariadoresrexenerativospermitenaforrosdeentreun25eun30%.

— Os ascensores con tracción regulada convencionais manteñen ovariador de frecuencia con enerxía cando o ascensor non está enmovemento.Os sistemasdemanobra con funcióndeautoapagadoapaga todos os sistemas candooascensor non está en uso, oquesupónaforrosdeconsumodun50%candooascensorseatopaenrepouso.

— Autilizacióndeiluminaciónconlámpadaslednacabinacombinadacunsistemadeautoapagadopermiteaforrosdeconsumodeiluminaciónquepodenchegarao90%.

RE5.6.

Motor de ascensor de tracción directa.


páxina168

— Nos casos de ascensores hidráulicos, a incorporación de válvulasde control electrónico combinada coa utilizaciónde iluminación ledpodesuporunaforrodo40%.Nocasodesubstituciónporsistemasconmaquinariadetraccióneléctricadeúltimaxeración,oaforrodeenerxíapodechegarao80%.

MELLORA LOGRADA — Tanto en ascensores novos coma na renovación de instalacións

existentes,a utilizacióndemáquinasde traccióndirecta (gearless),sistemasdemanobraconfuncióndeaforrodeenerxíaenrepousoeiluminaciónledencabinaconautoapagadopodesuporaforrostotaisdeenerxíadun50%respectoaoconsumodosascensoreseléctricosconvencionais.

— Nocasodeascensoreshidráulicos,asubstitucióndosistemadetracciónpormáquinas eléctricas de tracción directapode supor aforros noconsumodeenerxíado80%.

— Asmáquinasde traccióndirecta, sen redutoresmecánicos, sonmáispequenas e lixeiras que as máquinas eléctricas convencionais (conredutores), o que permite a súa instalación no interior do oco doascensor,oqueevitaanecesidadedocuartodemáquinas.

FICHAS RELACIONADASRI5.5.Instalaciónsdeiluminacióneficientes:eleccióndotipodelámpadaseasúapotencia.

Esquemadeascensorconmotor de tracción directa.

Aforronoconsumodeaugapotable

CTE-DBHS4:Subministracióndeauga

ÁMBITOA adopción de medidas de aforro no consumo de auga nos edificios éfundamental para reducir o impacto ambiental que a excesiva presiónsobreosrecursoshídricospodesupor.Asímesmo,estasmedidascontribúená redución do consumo enerxético derivado dos procesos de bombeo edepuracióndeaugadeconsumo,edotratamentodasaugasresiduais.

MELLORA BUSCADAMinimizar o consumo innecesario de auga potable que se produce nosedificios.

SOLUCIÓN TÉCNICAAutilizacióndeequiposousistemasqueaforrenauganasoperaciónscotiásrealizadasnosedificios,combinadasconhábitosdeconsumoracional,podeproduciraforrossignificativosnoconsumodeaugapotablenosedificios:

— Utilizacióndeinodorosconcisternasdevolumereducidodeauga(6litros,fronteaos13-23litrosdascisternasconvencionais)einodoroscon capacidade de elección do tipo de descarga (3 ou 6 litros,segundootipoderesiduos).

— Instalacióndebillasmonomandoquereducenostemposderegulacióndatemperaturadaaugacadavezquesevolveabrirabilla.

— Instalación de billas termostáticos que evitan perdas de auga nosprocesosdeaxustedatemperaturadaauga.

— Instalación de dispositivos redutores de caudal e aireadores quereducen o caudal de billas e duchas introducindo aire no chorro de auga. Utilización de esparexedores de ducha de baixo consumo,dotadosdesistemasdeaireaciónsimilaresaosexistentesparabillas.

— Nas instalacións dotadas de caldeiras instantáneas individuais,deberanse utilizar caldeiras que funcionen con caudais mínimosinferioresa3litrosporminuto,paraevitarterqueabrirmáisabillaparaquesepoñaenmarchaacaldeiraouqueestanonarranquecandoseutilizanválvulasdeaforro.

RE5.7.

Dispositivosparareducirocaudal,oquediminúeoconsumodeauga.


páxina170

MELLORA LOGRADA — Autilizacióndeinodorosdotadosdesistemasdeconsumoreducidode

augapodendiminuírámetadeaaugaempregadanestesaparellos. — A utilización de válvulas redutoras de caudal e de dispositivos

aireadorespodensuporreduciónsdeconsumodeaugadeentreo40eo70%.

FICHAS RELACIONADASRI5.8.Xestióndaaugadepluviaisedasaugasgrises.RI 5.9. Uso de electrodomésticos respectuosos co medio ambiente(ecoeficientes).

Billadeduchatermostáticaconreguladordecaudal.

CTE-DBHS4:Subministracióndeauga

ÁMBITOAaugadechoivapódeseutilizarparaasdescargasdeinodoros,lavalouzaseparaaregadexardíns.Asaugasgrisessonasaugasresiduaisdaducha,dobañoedolavalouza.Estasaugaspodenserreutilizadas,despoisdesersometidasauntratamentodepurificación,paradescargasdeinodoros,limpeza,regaetc.

MELLORA BUSCADAMinimizaro consumodeaugapotable substituíndoaporaugademenorcalidade—auga de choiva ou augas grises— naqueles usos nos que éadmisibleousodeaugademenorcalidade(nondepurada).

SOLUCIÓN TÉCNICAOs sistemas de reutilización de augas pluviais están formados por undepósitonoquesealmacenaaaugadechoivarecollidanacubertadoedificio,unsistemadefiltradoeunhabombaconectadaárededetubaxesque conducen a auga aos puntos de consumo. No deseño dos sistemasteranseencontaasseguintesconsideracións:

— Acapacidadedeaforrodosistemadependedotamañodasuperficiederecollidadeaugadechoiva(xeralmenteacubertadoedificio).

— Os sistemas de aproveitamento das augas pluviais non se podenutilizar en edificios dotados de cubertas vexetais, dado o baixocaudaldeevacuaciónqueseproducenestetipodecubertas.

— A rede de condutos do sistema debe ser totalmente independente darededeabastecementodeaugapotable,coobxectodeimpedircontaminaciónsdaaugadestinadaaoconsumohumano.

— En períodos de escaseza de choiva pode ser necesario encher odepósitodealmacenamento conaugapotable. Pola contra, candoacantidadedeaugarecollidaexcedaacapacidadedodepósito,aaugasobrantepodeservertidaárededesaneamentooufiltradaao terreo.

— Aaugadechoivanonpodeserutilizadaparaoconsumonobañoou na ducha para evitar riscos de infección por bacterias como alexionela.

Ossistemasdereutilizacióndeaugasgrisessonsimilaresaosdereutilizacióndeaugadechuvia,coadiferenzadequeaaugareutilizadaprocededareciclaxe da auga de bañeiras, duchas e lavalouzas. Os aspectos queconvénterencontanodeseñodestessistemassonosseguintes:

— Deberase controlar o risco derivado da contaminación conmicroorganismosmediantetratamentosdefiltradoedesinfección.

— Domesmoxeitoqueocorrecoareciclaxedaaugadechoiva,arededeaugasgrisesdebesertotalmenteindependentedadeaugapotable,emarcaranseastubaxesparaquesexanclaramentediferenciables.

Xestióndaaugadepluviaisedasaugasgrises

RE5.8.

Tanquesdealmacenamentodeaugasgrises.

Macrofitasparaadepuracióndeaugasgrises.


páxina172

MELLORA LOGRADA — A reutilización de augas pluviais e augas grises supón a redución

doconsumodeaugapotable,oquecontribúeáconservacióndesterecurso escaso.

— Areciclaxedeaugasgrisesreduceaxeracióndeaugasresiduais,oquecontribúeamelloraraeficienciadasestaciónsdedepuracióneaoseumenorconsumodeenerxía.

FICHAS RELACIONADASRI 5.9. Uso de electrodomésticos respectuosos co medio ambiente(ecoeficientes).

A.Circuítodeaugadeabastecemento(aredemunicipal)B.Circuítodeaugasresiduais(arededefecais)C.CircuítodeevacuacióndeaugasgrisesD.Circuítodereutilizacióndeaugasgrisespurificadas

1. Filtro2.Depósitodeaugasgrises3.Sistemadepurificación4.Rega

Esquemadesistemadereutilizacióndeaugasgrises.

A

A

D

C

B

B

12

3

4

Usodeelectrodomésticosrespectuososcomedioambiente(ecoeficientes)

Directiva2010/30/UERD1390/2011-EtiquetaxeenerxéticaCTE-DBHS4:Subministracióndeauga

ÁMBITOADirectiva2010/30/UEestableceascondiciónsdaetiquetaxeenerxéticade electrodomésticos, televisores e equipos de aire acondicionado. AtransposicióndestadirectivaánormativaespañolaatravésdoRealdecreto1390/2011regulaaindicacióndoconsumodeenerxía,deaugaeoutrosdatostécnicos,nainformaciónachegadasobreelectrodomésticos,paraqueo usuario poida ter en conta estes parámetros á hora de decidir a súacompra.

MELLORA BUSCADAReducir o consumo de enerxía eléctrica e de auga potable noselectrodomésticos.

SOLUCIÓN TÉCNICAAetiquetaxeenerxéticadoselectrodomésticosvéndefinidoporunhaescaladecores,doverdeaovermello,quesecorrespondencunhasecuenciadeletras,doAaoG,esonoselectrodomésticosetiquetadoscoacualificaciónA (verde) os máis eficientes e os G (vermello) os que teñen un maiorconsumoenerxético.AnovaDirectiva2010/30/UE,atendendoaosavancestecnolóxicosproducidosdesdeapostaenmarchadaetiquetaxeenerxéticaen1995,incorporatresclasesadicionaisdeeficienciaenerxética:A+,A++eA+++.Unha lavadoraouun frigoríficodeclaseAconsomenun56%menosenerxíacaundeclaseG.UnfrigoríficodeclaseA++consomeun45%menoscaunAeun76%menoscaunG.AetiquetainclúeademaisogastodeenerxíaenkWhaoano,oconsumodeaugaenlitrosanos,nocasodelavadoraselavalouzas,asemisiónsderuídoeoutrosdatostécnicos,comocapacidadeouvolumedealmacenamentodosdistintoselectrodomésticos.Endeterminadoscasos,podeserinteresanteainstalacióndelavadoraselavalouzasbitérmicos.Esteselectrodomésticosestándotadosdedúastomasdeauga,unhaparaaugafríaeoutraparaaugaquente,oquellespermiteutilizar a auga quente da rede, en vez de ter que quentala no propioaparellomedianteenerxíaeléctrica,oqueémenoseficiente.Estamedidapode serespecialmente favorable candooedificio conte cun sistemadeproducióndeaugaquentesanitariamedianteenerxías renovables, comoéocasodevivendasdotadasdeinstalaciónsconpaneissolarestérmicos.Nestesentido,oDBHS4obrigaa instalacióndetomasdeaugaquentepara lavadoras e lavalouzas nas vivendasque conten conproducióndeaugaquentesanitariamedianteenerxíasolar,deacordocoDBHEI4.

RE5.9.


páxina174

MELLORA LOGRADA — A utilización de electrodomésticos con alta eficiencia enerxética

diminúeconsiderablementeoconsumodestesaparellos,quesupoñenun12%doconsumototaldasvivendas,oquecontribúeaunmenorconsumodeenerxíaeléctricaeáreducióndeemisiónsdegasesdeefectoinvernadoiro.

— Autilizacióndelavadoraselavalouzasconaltaeficienciacontribúeareduciroconsumodeaugapotable,oqueaxudaáproteccióndomedioambienteeáreducióndoconsumodeenerxíanosprocesosdedepuracióndeaugasresiduais.

FICHAS RELACIONADASRI 5.2. Enerxía solar térmica: auga quente sanitaria, calefacción eclimatización.RI5.5.Instalaciónsdeiluminacióneficientes:eleccióndotipodelámpadaseasúapotencia.RI5.8.Xestióndaaugadepluviaisedasaugasgrises.

Etiquetadeeficienciaenerxéticadoselectrodomésticos.

Pictogramasquedestacanascaracterísticasseleccionadas

Consumodeenerxíaanual

Clasesenerxéticas

Nomedoprovedoroumarcaeidentificadordomodelo

CTE-DBHS3:CalidadedoaireinteriorRITE-RegulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificiosUNEEN13779-VentilacióndeedificiosnonresidenciaisUNEEN308-Intercambiadoresdecalor

ÁMBITOA necesidade de manter un determinado nivel de calidade do aire no interiordosedificios fai necesario recorrera sistemasdeventilaciónqueextraianoaireviciadodo interiore impulsenaire frescoprocedentedoexterior.Nonobstante,esteprocesosupónaperdadaenerxíaqueseempregouenquentarouarrefriaroaireinteriorparaalcanzarascondiciónsdeconfort.As condicións mínimas de ventilación para garantir a calidade do aireinteriorveñendefinidosnoDBHS3paravivendasenoRegulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificiosparaorestodeedificios.

MELLORA BUSCADAMinimizarasperdasdecalornoinvernoeasgananciasnoveránqueseproducenpolarenovacióndoairedointeriordosedificiosmedianteousode sistemas de ventilación.

SOLUCIÓN TÉCNICAOssistemasdeventilaciónconrecuperacióndecalorestándeseñadospararecuperaracalor/fríodoairedeventilaciónqueseexpulsaaoexterior.O aire viciado é extraído do interior do edificio mediante un sistemade condutos. Á súa vez, o aire fresco procedente do exterior é levadomediante outros condutos a cada unha das estancias. Os condutos deimpulsióneextracciónconflúennorecuperador.Esteelementoconsistenunintercambiadordecalor,nocalosfluxosdeairesecruzanacontraxeitosenmesturarse e prodúcese unha cesión de calor entre o aire demaiortemperaturaeomáisfrío.Unsistemadeventilaciónmecánicaconrecuperacióndecalorparaunhavivendaouunlocalestáformadopolosseguinteselementos:

— Rede de condutos de impulsión — Rededecondutosdeextracción — Caixadeventilacióndeimpulsión — Caixadeventilacióndeextracción — Recuperador de calor — Bocasdeimpulsión — Bocasdeextracción

Osistemapodeincorporartaméncaixasconfiltrosesilenciadores.Existenrecuperadoresmáissinxelosquepodeninstalarseindividualmenteencadahabitación,semprequeestacontecunhaparedeencontactocoexterior.

Calidadedoaireinterior:recuperadoresdecalor no sistema de ventilación

RE5.10.

Unidadederecuperadorde calor.


páxina176

Existen varios tipos de intercambiadores. Nos intercambiadores defluxoscruzadososfluxosdeairedeentradaesaídacrúzanseensentidoperpendicular.Estetipodeintercambiadorespodenalcanzarrendementosdo 70 % ao 85 %. Os intercambiadores de fluxos paralelos teñen unfuncionamento similar, pero os fluxos circulan paralelos, co que o tempoeasuperficiedecesióndecalorsonmaiorese,portanto,increméntaseacapacidadederecuperación.Estetipoderecuperadorespodenalcanzarrendementosdeatao95%.A eficiencia do recuperador, ademais do tipo de intercambiador usado,depende das condicións de temperatura e humidadedo aire exterior einterioredocaudalquecirculaporel.

MELLORA LOGRADA — Autilizaciónderecuperadoresdecalorpermiterecuperarentreun

70eun95%daenerxíacontidanoairedeextracción. — A incorporación de recuperadores de calor aos sistemas de ventilación

permiteconseguiraforrosdeenerxíadecalefaccióndeentreun30eun50%.

FICHAS RELACIONADASRI5.3.Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasdebaixatemperatura.RI5.4.Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasde condensación.

Tiposdeintercambiadores.

1. Intercambiador de fluxoscruzados2.Intercambiadordefluxosparalelos

1

2

Esquemadeventilaciónconrecuperacióndecalor.

1.Circuítodeimpulsión2.Circuítodeextracción3.Recuperadordecalor4.Caixadeventilaciónde impulsión5.Caixadeventilacióndeextracción6.Bocasdeimpulsión7.Bocasdeextracción

1

2

35

4

67

CTE-DBHS3:CalidadedoaireinteriorRITE-RegulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificiosNormasdehabitabilidadedevivendasdeGalicia(Decreto29/2010)

ÁMBITONo interiordosedificiospodenacumularsemalosoloresprocedentesdascociñas, baños e aseos, ou producidos pola respiración e transpiracióndos ocupantes. Tamén poden concentrarse elementos nocivos, altamenteprexudiciaisparaasaúde,comomonóxidodecarbonoougasradon.Nointeriordasvivendaspodenproducirse,ademais,concentraciónsexcesivasdevapordeaugaprocedentesdecociñasebaños,quepodendarlugara humidades de condensación na superficie interior dos cerramentos.Para evitar todos estes problemas é indispensable contar con sistemasdeventilaciónquepermitanarenovacióndoaireviciadodointerioreaachegadeairefrescoprocedentedoexterior.Duranteoverán,aradiaciónsolarquepenetrapolasventás,atransmisiónde calor a través de muros expostos e cubertas ou as cargas térmicasxeradaspolospropiosocupanteseoequipamentodosedificiosxeracargastérmicas,quepodensercombatidasmedianteaventilaciónnaturaleousodesistemasderefrixeraciónpasivos.

MELLORA BUSCADAEvitaranecesidadederecorreraousodesistemasdeaireacondicionadoe,seéocaso,minimizaroconsumodeenerxíaderivadodautilizacióndestetipo de instalacións.

SOLUCIÓN TÉCNICAOs sistemasdeventilación natural cruzadaconsistenenestablecerfluxosdeaireatravésdavivendaquegarantanarenovacióndeaireencadaundosespazos.Aventilaciónpódesexerarmedianteaprevisióndeocospracticablesenestancias situadasen zonas conorientaciónsopostaseaventilacióndebañosecociñasatravésdecondutosquecheguenácubertadoedificio,dotadosdesistemasdeextracciónmecánicaouhíbrida.Para que a ventilación cruzada sexa eficaz para combater as cargastérmicasemellorarascondiciónsinterioresdeconfort,estadeberealizarseduranteashorasmáisfrescas,preferiblementeduranteanoite,naqueatemperaturaexteriorémáisbaixa.Para evitar as molestias producidas polo ruído proveniente das rúasque rodean o edificio, pode recorrerse á instalación de aireadores condispositivosdeatenuaciónacústica.Estesdispositivos,quepodenincorporarseácarpinteríadasxanelasouáscaixasdaspersianas, incorporanno seuinterior materiais absorbentes acústicos, co que se conseguen niveis deillamentoacústicodeentre35e44dBA.

Sistemasderefrixeraciónpasivoseventilaciónnaturalcruzada

RE5.11.

Aireadordeventáconreguladordepresiónen posición aberta e pechada.


páxina178

Outraalternativapararefrixerarmedianteaventilaciónéutilizarainerciatérmica do terreo para arrefriar o aire de ventilación procedente doexterior.A temperaturadoterreoapartirdunhaprofundidadedeentre1,5e2metrosépracticamente constantedurante todooano,poloqueduranteoveránémenorqueadoaireexterior.Sesefanpasaroscondutosde impulsión de aire exterior a través do terreo, pódese reducir a súatemperaturaintroducindonavivendaunairemáisfríocaoexterior.

MELLORA LOGRADA — A utilización de sistemas de ventilación natural cruzada durante a

noitefaninnecesariaautilizacióndesistemasdeaireacondicionadonaszonasdeclimamáisbenigno,próximasácosta.Naszonasmáiscalorosasdointerior,autilizacióndaventilaciónnocturnapodesuporunaforroenerxéticonasinstalaciónsderefrixeracióndeentreun30eun40%.

FICHAS RELACIONADASRI5.10.Calidadedoaireinterior:inserirrecuperadoresdecalornosistemade ventilación.RI5.12.Sistemasdechemineassolaresparaventilaciónnatural.

Rededetubosparapozocanadense.

Sistemadeventilacióncruzada

verano invierno

Sistemadeventilaciónconpozoscanadenses.

Verán Inverno

CTE-DBHS3:CalidadedoaireinteriorRITE-RegulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificiosNormasdehabitabilidadedevivendasdeGalicia(Decreto29/2010)

ÁMBITODuranteoverán,aradiaciónsolarquepenetrapolasxanelas,atransmisiónde calor a través de muros expostos e cubertas, ou as cargas térmicasxeradas polos propios ocupantes e o equipamento dos edificios xerancargastérmicasquepodensercombatidasmedianteaventilaciónnaturaleousodesistemasderefrixeraciónpasivos.

MELLORA BUSCADAEvitaranecesidadederecorreraousodesistemasdeaireacondicionadoe,seéocaso,minimizaroconsumodeenerxíaderivadodautilizacióndestetipo de instalacións.

SOLUCIÓN TÉCNICAAschemineassolaressonsistemasquexeranfluxosdeairenointeriordeedificio,baseadosnaconvecciónnaturalproducidapolacalordosolquepodenserutilizadosparaventilarerefrixerar.Aíndaquepodenadoptardiversasformas,oseufuncionamentoésempresimilar.Consistennuncondutoconstruídoconmateriaisdealtainerciatérmicaquesepechacaraaoexteriorcunhaparededevidroconorientaciónoesteou suroeste,pararecibiramáximaradiación solar.Ocondutoconéctasemedianteunouvariosocoscoespazointeriordoedificio.Aoquentarseoaire,situadonointeriordoconduto,sobedebidoásúamenordensidade,arrastrandooairemáisfríodointeriordavivendacaraaoexterior.Para garantir a ventilación adecuada deben preverse ocos de entradade aire exterior nas zonas máis afastadas da cheminea solar. Os ocosdeentradaesaídadeairedebenestarpechadosduranteashorasmáiscalorosasdodíaeabrirseduranteanoitepara introducirairemáis fríoprocedentedoexterior.A utilización de chemineas solares pode tamén combinarse co uso decondutos enterrados que aproveiten a temperatura constante do terreopararefrixerar.

MELLORA LOGRADA — Aventilaciónmediantechemineassolaresqueaproveitenofrescorda

noitefaiinnecesariaautilizacióndesistemasdeaireacondicionadonaszonasdeclimamáisbenigno,próximasácosta.Naszonasmáiscalorosasdointerior,autilizacióndestessistemasdeventilaciónpodesuporunaforroenerxéticonasinstalaciónsderefrixeracióndeentreun30eun40%.

Sistemasdechemineassolaresparaventilación natural

RE5.12.

Chemineasolarconefectoinvernadoiro.


páxina180

A utilización de chemineas solares en combinación con condutos de aireenterradospodefacerinnecesariaasinstalaciónsdeclimatización,mesmonaszonasconveránsmáiscálidos.

FICHAS RELACIONADASRI5.10.Calidadedoaireinterior:recuperadoresdecalornosistemadeventilación.RI5.11.Sistemasderefrixeraciónpasivoseventilaciónnaturalcruzada.

Esquemasdediferentestiposdechemineas solares en cuberta.

ChemineasolarenfachadaefuncionamentoalternativonoinvernocomomuroTrombe.

RITE-RegulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificiosUNEEN303-5-CaldeirasespeciaisparacombustiblessólidosDocumentobiomasaedificiosIDAE

ÁMBITOAenerxíaprocedentedacombustióndabiomasaestáconsideradacomounhaenerxíarenovable,aoestimarsequeasemisiónsdeCO2 producidas na súa combustión se compensan co CO2 absorbido polas árbores e asplantas,dosqueprocede,durantetodooseuciclodecrecemento.Sesetenencontaatotalidadedociclodevidadocombustible,abiomasa,aoproducirsepretodoslugaresdeconsumo,xeramenosemisiónsderivadasdasúaextraccióne transporte,coqueas súasemisiónsdemonóxidodecarbono(CO)edióxidodexofre(SO2)—compostoresponsabledachoivaácida—resultaninferioresásproducidaspolacombustióndegasoilougasnatural.

MELLORA BUSCADAReducir as emisións de gases de efecto invernadoiro producidas polautilizacióndecombustiblesfósiles.

SOLUCIÓN TÉCNICAOtermobiomasaabarcaunhaamplavariedadedemateriaissusceptiblesdeserutilizadoscomocombustiblesnossistemasdecalefaccióneproducióndeaugaquentesanitaria:achas,pellets,serraduras,cortiza,ósosdeoliva,cascasdefroitossecosetc.Ousodebiomasaformadaporelementoshomoxéneosdetamañomedianooupequenoposibilitaofuncionamentoautomáticoousemiautomáticodascaldeiras,coqueseeliminanasincomodidadesderivadasdousotradicionaldabiomasaaniveldoméstico.Ospelletssonundosprodutosderivadosdacompactacióndabiomasamáisutilizados.Teñenaformadepequenoscilindrosdediámetroscomprendidosentre6e12mmelonxitudesdeentre10e30mm.Fabrícanseapartirderesiduosdaindustriadamadeira,comolabraseserraduras.Taménéposibleautilizaciónderesiduosdepodaagrícolaoudelimpezaforestal.Ospelletssubminístranseensacosou,demaneiramáiscómoda,agranelmediantecamiónscisternadotadosdesistemasdetransportepneumático,quepermitenabastecerosdepósitosdebiomasademaneira similaraoabastecementodegasóleoadomicilio.Ascaldeirasdebiomasaestándeseñadasespecificamenteparaautilizacióndeste tipo de combustibles, e existe no mercado unha ampla gama demodelosepotenciasquevandascaldeirasdestinadasaousodomésticoenvivendasunifamiliaresásutilizadasparaedificiosdevivendas,edificiospúblicosoucomerciais. Taménexisten taméngrandes instalaciónsde tipoindustrial para a produción centralizada de calefacción e auga quentesanitaria a nivel de distrito.

CaldeirasdebiomasaparaAQSecalefacción

RE5.13.

Pellets

Estelas


páxina182

Unsistemadecalefacciónconbiomasaconstadosseguinteselementos:

— Almacéndecombustible:silooumoega — Sistemadealimentación:parafusosenfin,sistemapneumáticooupor

gravidade — Caldeira — Cheminea — Sistemaderegulaciónecontrol — Sistemasdedistribucióndecalor: similaraoutilizadoconcaldeiras

convencionaisdegasougasóleo.

Ascaldeirascompactas,deseñadasparausodoméstico,incorporansistemasdeacendido eléctrico, sistemasde limpezaautomática, queminimizananecesidadedobaleiradodocinceiroesistemasderegulaciónquepodenincluírotelecontrol.

Sistemasdealimentaciónde caldeiras de pellets.

Alimentaciónmedianteparafusosenfin.1.Caldeira2.Parafusosenfin3.Moega

Alimentaciónmediantesistemapneumático.1.Caldeira2.Sistemapneumáticodealimentación3.Moega

Esquemadecaldeiracompactaparausodoméstico.


páxina183

Osrendementosdestetipodecaldeirassitúanseentreo85eo92%.Un aspecto que convén ter en conta é que as emisións de partículasproducidaspolascaldeirasdebiomasasonsuperioresásdascaldeirasdegasnaturalougasoil,poloquesehandeinstalaraquelasquepresentenunniveldeemisiónsmáisbaixo.AnormaUNEEN303-5estableceasmáximasemisiónspermitidasenfuncióndaclasificacióndacaldeira.

MELLORA LOGRADA — A utilización de biomasa presenta a vantaxe, respecto doutros

combustibles, do seu balance neutro de emisións de CO2, aocompensarse as emisións co absorbido polas plantas durante todo o seu ciclo de vida.

— MelloranacualificaciónenerxéticadoedificioaoproducirunmenorvolumedeemisiónsdeCO2.

— A biomasa procede dos residuos xerados pola industria detransformacióndamadeira,dasactividadesagrícolaseforestais,coqueaproveitaunsresiduosquedoutroxeitoteríanquesereliminados.

— Oaproveitamentodabiomasacontribúeáconservacióndosbosquesaofomentarasúalimpezaeevitarqueimasderesiduos,quepodendarorixeaincendiosforestais.

— Potenciacióndaactividadenomedioruralecreacióndepostosdetraballo.

— DiminucióndasemisiónsdeCO2 debidas ao transporte de combustibles fósiles.

FICHAS RELACIONADASRI5.3.Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasdebaixatemperatura.RI5.4.Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasde condensación.RI5.14.Sistemasdebombasdecalorapoiadasporcaptaciónxeotérmica.

Inserible de biomasa para amelloradaeficienciaenfogaresabertosexistentes.

RITE-RegulamentodeinstalaciónstérmicasnosedificiosUNE EN 14511 - Acondicionadores de aire, arrefriadoras de líquido ebombasdecalorconcompresoraccionadoelectricamenteparaacalefacciónearefrixeracióndelocais

ÁMBITOAaltainerciatérmicadoterreofaiqueasúatemperaturaapartirdunscincometrosdeprofundidadepermaneza constanteao longode todooano.EnEspaña,esatemperaturasitúaseaoredordos14ºC,demodoqueduranteoveránatemperaturadoterreoéinferiorátemperaturaambienteeduranteoinvernoésuperior.Asbombasdecalorxeotérmicasaproveitanestacircunstanciatransvasandocalorentre terreoeedificioparacalefactarduranteo inverno,noveráninvérteseocicloetrasládaseacalordosedificiosaoterreopararefrixerar.

MELLORA BUSCADAAproveitamento da enerxía xeotérmica para reducir os consumos decalefacción, refrixeración e produción de auga quente sanitaria, o quereduceasímesmoasemisiónsdeCO2áatmosfera.

SOLUCIÓN TÉCNICAAsbombasdecalor,domesmoxeitoqueasmáquinasderefrixeraciónporcompresión,baséansenociclodeCarnot.Amáquinaconsistenuncircuítopoloquecirculaofluídoquetransportaacalor,captandoacalornunladodocircuítoecedéndoonooutro.Ocircuítoconstadosseguinteselementos:

— Compresor:ofluídochegaaocompresorprocedentedoevaporadorenestadogasosoabaixapresión.Nocompresorauméntaseapresióndofluídoeaumentataménasúatemperatura.

— Condensador:o condensadoréun intercambiadordecalornoquesecedeacalorabsorbidanoevaporador.Nocondensador,ofluídopasadegasalíquido,cedendocaloremanténdoseaaltapresión.

— Válvuladeexpansión:aopasaratravésdaválvuladeexpansión,ofluídoperdepresiónreducindobruscamenteasúatemperatura.

— Evaporador:oevaporadoréunintercambiadordecalorsimilaraocondensador.Nelofluídopasadelíquidoagasabsorbendocalor.Despoisdepasarpoloevaporador,ofluídovolveaocompresor,paravolver iniciar o ciclo.

Sistemasdebombasdecalorapoiadasporcaptaciónxeotérmica

RE5.14.

Esquemadebombadecalor.

2

3 1

4

1.Compresor2.Condensador3.Válvuladeexpansión4.Evaporador


páxina185

Dependendodeseoquesesitúanointeriordoedificioéocondensadorouoevaporador,poderasecedercaloraoedificio(calefacción:bombadecalor)ousacarcalordointeriordoedificio(refrixeración:aparellodeaireacondicionado).Existenbombasdecalorreversiblesquepermiteninverterosentidodocircuítoachegandocalornoinvernoerefrixeraciónnoverán.Asbombasdecaloraire-augatransvasancalordoaireexterioráaugado sistema de calefacción e auga quente sanitaria. No entanto, candoa temperatura exterior émoi baixa o rendemento do equipo descendesignificativamente,epodedarseocasodequenonsexacapazdecubrira demanda.Asbombasdecalorxeotérmicasabsorbenacalordoterreo,queaomanterunha temperaturaconstanteduns14ºCdurante todooanoestásempreporencimadasmínimasdoambienteexterior,oquellespermitemanterunsaltosrendementos,mesmocandoatemperaturaexteriorcaepordebaixodos0ºC.Asbombasdecalorreversibles,ensituacióndeverán,transfirencalordointeriordosedificiosaoterreoque,nestecaso,seatopaaunhatemperaturainferiorádoambiente.

A eficiencia das bombas de calor defínese a través do seu coeficientede rendemento (COP), que é o cociente entre a potencia calorífica e apotencia eléctrica media que consome. En situación de refrixeración, aeficienciamídeseatravésdocoeficientedeeficienciaenerxética(EER),queéococienteentreapotenciafrigoríficatotaleapotenciaeléctricamediaconsumida polo aparello.Os coeficientes de rendemento COP (Coefficient of performance) dasbombasdecalorxeotérmicassitúanseenvalorescomprendidosentre4e5;édicir,queporcadakWhdeelectricidadeconsumidoproduceentre4e5kWhdeenerxíatérmica,oquesupónunrendementomoisuperioraodunhacaldeiradegas(95%).Estesrendementostanelevadosdébenseaqueasbombasdecalornonxerancalorporsimesmas,senónqueaabsorbenetrasladandesdeunfocoexterior.

Colocacióndetubosparacaptaciónenpozo.

Esquemadecaptaciónxeotérmicamediantepozos.

Esquemadecaptaciónxeotérmicamediantetuboshorizontais.


páxina186

Acaptaciónxeotérmicapoderealizarsemediantepozosverticaisdeentre50e100mdeprofundidadeoumediantetendidoshorizontaissituadosaunhaprofundidadedeentre1e2metros.Dadoqueaeficienciadosistemamelloracantomenoréadiferenzaentreofocofrío,doqueseextraecaloreofocoquente,noquesecede,asbombasde calorestánespecialmente indicadaspara sistemasde calefaccióndebaixatemperatura,comochanradianteouventiloconvectores.

MELLORA LOGRADA — Redución do consumo de enerxía para calefacción e auga quente

sanitariadeataun70%respectodascaldeirasconvencionaisdegasougasóleo.

— ReducióndasemisiónsdeCO2.

FICHAS RELACIONADASRI5.3.Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasdebaixatemperatura.RI5.4.Tecnoloxíasdecalefaccióndealtaeficienciaenerxética:caldeirasde condensación.RI5.13.CaldeirasdebiomasaparaAQSecalefacción.

Colocacióndecaptaciónsuperficial.

Anexo: Mapas climáticos

Nomapadapáxina seguinte reflíctese a división en zonas climáticas en funcióndo índicede termicidadeinvernal,zonasásqueserefirenastáboasdeespesoresorientativosde illamentotérmicoquefigurannasfichasderehabilitaciónenerxética.

OsespesoresdeillamentotérmicoqueseindicannastáboasdecadaunhadasfichasderehabilitaciónsonvaloresorientativosquenonexclúenanecesidadederealizarascomprobaciónsnecesariasparaxustificarocumprimentodoCódigotécnicodaedificaciónedecalqueraoutranormativaquepuideseseraplicable.

páxina189

Mapas climáticos

Índicedetermicidadeinvernal(It):sumaendécimasdegraodastemperaturamediaanual,atemperaturamediadasmínimasdomesmáisfríoeatemperaturamediadasmáximasdomesmáisfrío.Esteíndiceponderaaintensidadedofrío.It=(T+m+M)x10

Índicedetermicidadeinvernal

O Manual de recomendacións para a rehabilitación de vivendas en Galicia fronte ao cambio climáticofoielaborado,porencargoeorientacióndoInstituto Galego de Vivenda e Solo,pologrupodetraballoHABACO.

Porpartedo IGVS participaron:

Director do proxecto: RicardoValenciaHentshel

Coordinadora do proxecto: MaríaJoséPaniaguaMateos

Técnicos de apoio: AlbertoBaleaFilgueiras

SusanaOrgazLópez

Porpartedogrupo HABACOparticiparon:

Director do proxecto: JoaquínFernándezMadrid

Coordinador do proxecto: AlbertoRedondoPorto

Técnicos de apoio: SantiagoPintosPena

MaríaJesúsDiosViéitez

JorgeRodríguezÁlvarez

Este manual forma parte da capitalización dun traballo previo, relativo ásvulnerabilidadesepotencialidadesdavivendaenGaliciafronteaocambioclimático,realizadodentrodeAdaptaclima,unproxectomáisamplo,creadoporalgúnssociosdaEurorrexiónSudoe,lideradosecoordinadospoloIGVSesufragadoconfondosFeder.

AanálisedocambioclimáticoesperableeoseuimpactonavivendaenGaliciaconclúecunhaseriedeactuaciónsdedifusióndosresultados,cofindereduciros impactosdaquelnasvivendasexistentesounasquesevaianconstruír.Estemanualtencomopropósito proporcionarlles a propietarios, usuarios e técnicos unhas ferramentasalcanzables e sinxelas que lles permitan acometer as necesarias actuacións derehabilitacióndas súas vivendas, para acomodalas ásnovas condicións ambientais,dentrodosretosdeeficienciaenerxéticaeconsumomínimomarcadosparaospaíseseuropeos.

Manual de recomendacións para a rehabilitación de vivendas en ...

Documents

Transcript of Manual de recomendacións para a rehabilitación de vivendas en ...