Mailope 2013 martxoa

32
Euria irentsi ezinik LAUBURUA: Gure bizitzako uhinak KUTTUNENAK: Nere Sotil KUXKUXEAN: Zorion agurrak KULTURA: Tiriki-trauki dantza taldea KIROLAK: Jose Lorenzo Esteban ZERUAK ESANA: Martxoa Inguruan luizi txiki ugari izan dira azkeneko hilabetean egin- dako euriteen eraginez. Jordi Garrigo eta Koldo Nuñezek gurean horren ohikoak diren lur erortzeen zergatia hobeki ulertzen lagunduko digute. Joseba Artzeluts 7PEKAtu 201. zkia. - 2013ko martxoa ikusi hemen Mailope

description

Araitz-Betelu, Larraun eta Lekunberriko aldizkaria

Transcript of Mailope 2013 martxoa

Page 1: Mailope 2013 martxoa

Euria irentsi ezinik

LAUBURUA: Gure bizitzako uhinak KUTTUNENAK: Nere Sotil KUXKUXEAN: Zorion agurrak

KULTURA: Tiriki-trauki dantza taldea KIROLAK: Jose Lorenzo Esteban ZERUAK ESANA: Martxoa

Inguruan luizi txiki ugari izandira azkeneko hilabetean egin-dako euriteen eraginez. JordiGarrigo eta Koldo Nuñezekgurean horren ohikoak direnlur erortzeen zergatia hobekiulertzen lagunduko digute.

Joseba Artzeluts

7PEKAtu

201. zkia. - 2013ko martxoa

ikusihemen

Mailope

Page 2: Mailope 2013 martxoa

- 2 -

MAILOPEtxiki

Asmatu duzue! Joan den hilabeteko

erantzun zuzena MESEDEZ zen. Eskerrik

asko zuen parte hartzeagatik, oraingoan

irabazleek sari berriak izango dituzue.

Hona hemen saridunak:

-Ttalo artzain-txakurra: Manex Torrado

(Lekunberri).

-Non zaude ilargi?: Inge Zubillaga

(Atallu).

-Ipurtargien festa: June Iriarte (Betelu).

Hurrengo alerako ere baditugu

Denonartean argitaletxearen haurrentzako

liburu gehiago, beraz animatu eta bidali

zure erantzuna eta izen-abizenak

[email protected] martxoaren 15a

baino lehen. Zuzenean liburuen zozketan

sartuko zaitugu.

Erantzuna:

Nor etorriko da gure herrikosua itzaltzera?

M. AngelesUrrizalkiiragarkiak,

berriak, eskelak...

Diario Vasco etaDiario de

NavarrakoKorrespontsala

948513056699179437

hieroglifikoa:

?+

Page 3: Mailope 2013 martxoa

- 3 -> Ihoteak non-nahi!!

Otsailean Lekunberrin, Betelun, Baraibarren, Aldatzen eta Arruitzen

ospatu dituzte ihoteak. Baraibarren urteak ziren ez zirela ospatzen

eta aurten berreskuratu egin dituzte. Gozatu aurtengo ihauteriek

utzitako irudiez!

Saharako errealitatea hurbiletik ezagutzeko aukera izango duzue

Aitziber Malkorra eta Sarasa familiaren eskutik. Urte askoan bertatik

haur bat hartu izan dute etxean eta inork baino hobeki ezagutzen

dute haur horiek bertan dituzten gabeziak.

2009an ireki zuten 4x4-ko prestakuntzetan berezitutako automobil

tailerra. Iñigo Ruiz eta Iñigo Garcia dira nagusiak eta arduradunak eta

pozik daude egindako apustuarekin.

> Sahararen aldeko elkartasun astea

10

04> Iritzia

08> Luze: Estitxu Castro-Hernaiz

09> Zabal: Oskar Estanga

24

Ekinaren ekinez:Sastraka auto 4x4

30

31> Kontu Txikiak

Mailope doan banatzen da honako herrietan:Albiasu, Aldatz, Alli, Arribe, Arruitz, Astitz, Atallu, Azkarate, Azpirotz, Baraibar, Betelu, Errazkin,Etxarri, Gaintza, Gorriti, Intza, Iribas, Lekunberri, Lezaeta, Madotz, Mugiro, Oderitz, Uitzi eta Uztegi.Mailopek ez du bere gain hartzen bertan adierazitako iritzi eta esanen erantzukizunik.

issuu.com/mailopealdizkaria

ERREDAKZIOA: Agurtzane Altuna, Urko Aristi, Mikel Hernandorena, Ainhoa Iriarte, Itziar Luri,Arantxa Mikeo eta Andoni Tolosa.ARGAZKIAK: Labrit, Juan Antonio Garaikoetxea, Ibane Sarasa, Monika gastesi, Aldazko Kontzejua,Sastraka auto 4x4, Julio Soto, Nere Sotil, Garazi Martirena, Andrea Etxarri, Mikel Huarte, JoseLorenzo Esteban, Julio Calonge. PUBLIZITATEA: Labrit Multimedia - 948 210 103 - [email protected]: Araitz Amatria.TIRADA: 1.600 ale.

19> Kuxkuxean

14> Batzarre

20> Kuttunenak: Nere Sotil

>

Eusko Jaurlaritzak, eskualdeko Udal, kontzeju eta bazkideek babestutako aldizkaria.

27> Kirola elkarrizketa: Jose Lorenzo Esteban

28> Lurrak emana: Amanita Verna

Page 4: Mailope 2013 martxoa

- 4 -

(H)iriTZIA

2011n, legealdi hau hastear zegoenean, Ezker Abertzaleailegalizatuta zegoen. LARRAUNGO ELKARTEA taldekidekinadostasun batera heldu ginen. Larraungo Ezker Abertzalekobi kide zerrendan sartzea, horrela Ezker Abertzaleak lanaegin zuen Larraungo Elkartekoekin batera alkatetza lortzeko.Programan, bi sentsibilitateen egitasmoak txertatu ziren.Hilabete hauetan guztietan, elkarlanean aritu gara, bainagauzak nola garatu diren ikusita, Larraungo Elkartetik ate-ratzea erabaki dugu.

Gure argudio nagusiak hauek izan dira:- Funtzionatzeko genituen zailtasunak ikusita 2012ko api-

rilean Ezker Abertzaleak lanerako HITZARMENA proposatuzuen; baina ez dute sinatu, ezta beste proposamenik aurkez-tu ere.

- 2011ko urte bukaeran 2012ari begira aurrekontu zirribo-rro bat proposatu genuen, baina ez genuen erantzunik jasoeta 2012 urte osoan aurrekonturik gabe aritu gara, honekekarri dituen arazo guztiekin, adibidez, PlazaolaPartzuergoari adostutako ordainketak bere garaian ezemateagatik “interesak” kobratu dizkigute.

2013ko aurrekontuak modu parte hartzailean bultzatunahi genituela baina Larraungo Elkarteak ez digu biderikeman horretarako.

- Hirigintza alorrean, Larraungo EMOT (EstrategiaMunicipal de Ordenación del Territorio, hots: kontzejuek lursailak zertara bideratzea erabakitzen dute, etxebizitzak egi-teko, edo poligonoak etab.) onartzeko egin behar zirenazken kontsultak gehiegi ari dira luzatzen. Gure ustezalkateak gai honi ez dio behar adina denbora bideratzenmodu arin batean bukatzeko. Larraungo arau subsidiarioakeguneratzeko ez du pausorik aurreratzen.

- Larraungo Udalak euskalduntzeko bidean, eta UEMAkeskatzen dituen betebeharretan, hutsegiteak daude. Udallangileei ere, euskararekiko lan arauak txertatu beharzaizkie, eta hau ez da egiten.

Gaur egun, oraindik, ez dira normalizatu adibidez,euskarazko dokumentuen sarrerak (erdarazko idazkiakonartzen dira), edo udal dokumentuetan erdarazko izenbu-ruak.Utzikeri honek arriskuan jar dezake UEMAn dugunpartehatzea.

- Larraungo Elkarteak Aierdirekiko historikoki izan duenmenpekotasunak edo independentzia ezak arazoak ekarriditu gure arteko lanean, adibidez bi Udalen arteko hitzarme-na ez da errespetatzen, baina ez dituzte neurriak jartzen

hau ekiditeko eta arazoak ekarri ditu Udalera.- Larraun eta Lekunberri arteko Batzorde Mistoaren

funtzionamentua eskasa izan da. Udal Batzarrak egin au-rretik gaiak batzar misto horretan landuak izan behar ziren,bi udalen arteko elkar lana nagusituz eta ez alde bakarta-suneko udal proposamenak edo proiektuak.

- Alkatearen bakartasunerako joera, eta gure bazterketa.Oro har iniziatiba eza nagusitzen da eguneroko alkate-

tzaren lanetan.Udal batzarrak prestatzeko, aurretik bilerak egiten ge-

nituen Larraungo Elkartearen hautetsion artean, aurrez hitzegiteko eta erabakitzeko batzarretarako gaitegia. Azken hi-labeteetan, ohitura hau desagertu egin da eta azkenbatzarrak alkateak bere kabuz prestatu ditu gaitegiakgurekin hitzartu eta adostu gabe.

- Larraungo Ezker Abertzalearentzat ez da erraza izanerabaki hau hartzea baina oso zaila izan zaigu LarraungoElkartean lan txukun bat egitea. Hemendik aurreraLarraungo Ezker Abertzalea “ez atxikituak” taldean laneanarituko da; gure proposamenak planteatuz eta udaleandauden talde guztiekin elkarlana bultzatuz. Uste baituguLarraungo Udalak elkarlana behar duela aurrera ateratzeko.

Mina, oinazea eta amorrua sentitu genituen orain hamarurte Euskaldunon Egunkariaren itxierarekin. Geurea zen zer-bait bortizki kendu ziguten. Herri honekin eta berehizkuntzarekin konprometituriko hainbat kide torturatu etakartzeleratu zituzten. Euren eguneroko zereginetatik urrun-du, ahotsa isilarazi nahi. Gogoan ditugu EuskaldunonEgunkariko langileen ezinegona, haserrea, mina. Bainabarru-barrutik atera zuten berehalako erantzun batekmerezi zuen indarra, biharamonean Egunero kioskoetanegon zedin, euskarazko prentsak etenik izan ez zezan. EuskalHerria mobilizatu egin zen, berebiziko urraketa baten aurre-an. Ez genuen isilik geratu nahi izan tamainako erasoarenaurrean: adierazpen askatasunaren aurkako eraso bortitza,hizkuntza eskubideen kontrako jipoia, herritarrek bultzatueta sostengatutako proiektuari zigorra.

Egun bereko mobilizazioez haratago, neurriko erantzunaeman zitzaion, Donostiako manifestazio jendetsuarekin, he-

Larraungo Ezker Abertzalea, Larraungo Elkartea taldetik atera gara

Larraungo Ezker Abertzalea

Arnasgune bat paperean

Page 5: Mailope 2013 martxoa

- 5 -

2013ko urtarrilak 1

Gaur hasi dugun urte berriarekin batera, eskerrak emannahi dizkizuet, urtero urtero, behar gehien dutenen ondoanzaudeten guztioi. Abenduaren 24an, urtero, Olentzerorenondoan dauden txistulariei, urtero, Olentzeroren eguneanbazkaria prestatzen laguntzen duten guztiei; eskertu nahidut ere, zuek egiten duzuen ekarpenarekin, presoensenideak babestuago sentiarazten dituzuelako.

Ez da gauza handirik behar, soilik hemen gaudela etahemen jarraituko dugula jakitea. Badakit edonork duelabeste modu batean pentsatzeko eskubidea eta barkamenaeskatu nahi dut, ez banuen bere garaian, argitu edotabehar bezala azaldu, Olentzero egunean biltzen dendirua,Etxerat erakundeari (presoen senideei) ematen zaiola.

Duda izpirik baduzue edo zerbait gehiago jakin nahibaduzue, konfiantza osoz galdetu dezakezue, ez dut ezerezkutatzeko. Beti saiatu bainaiz ere gauzak argi uzten, egiada, hanka sartu dezakedala, pertsona naizen aldetik, gauzakegiteko moduan. Ez da nire intentzioa izan, inor gaizki sen-tiaraztea; beti pentsatu dut egiten diren gauza guztiak gar-dentasunez egin behar direla eta horregatik saiatu naizgauzak aurpegiz egiten eta esaten. Espero dut, gainerakoekere horrela egitea; lasai dut nire kontzientzia.

Bide batez esan nahi dizuet, Araitz eta Betelun jaso dendirua, elkarteko eta bazkariko gastu guztiak ordainduondoren, 415euro izan direla, Etxerat-eko kontura sartukodirenak.

Gauzak argituak gelditu direnaren esperantzan, eskerrakeman nahi dizkizuet, Araitz eta Beteluar guztiei, urterobezala, gure alboan jarraitzen duzuelako baldintzarik gabe.

Mila esker eta urte berri on!!

Txaro Garate Esnal.

Arribetik heldutako eskutitzarrietako ekimenekin, nazioarteko salaketarekin, etaproiektu berri bat abian jartzearekin, gerora Berria izenahartuko zuena.

Euskararentzat eremu propioak lantzendihardugunontzat, esparru naturalak irabazi nahiean arigarenontzat, ezinbestekoa da, berebizikoa, euskarazkokomunikazio esparru sendoa edukitzea. Eta paper horibetetzera etorri zen Euskaldunon Egunkaria lehenik, etaBerria gero. UEMAren filosofia berarekin: herritik herria-rentzat. Euskararentzat gune naturalak diren kale eta plaze-tan euskaraz bizitzeko tresnak ematea. Eta oraindik euskaranormaltasunez jarduten ez den gune horietan bide horretansakontzeko baliagarria dena. Gure herrietako plaza etakaleak bezala, denontzako tokia sortu du euskarazkoprentsak, arnasgune bat hizkuntzarentzat, arnasgune batbere garapenarentzat.

Egunkariaren kontrako erasoak sortu zuen mugimenduakemaitzak eman zituen. Beste egunkari bat sortzeko bideeman zuen, eta euskalgintzan ere babes-neurriak eskatzekobalio izan zuen. Baina, oraindik, zain dugu egitura sozial-administratibo hori, itxieraren kontra altxatu zen jendetzahura egoki artikulatu eta hizkuntza-politika ausartak,berritzaileak eta oraindik eraginkorragoak izango direnenaldeko lanean jartzea.

Egoera ekonomikoak asko zaildu du gure sarea osatzenduten herri txikien egoera. Baina eredu jasangarri batenalde egiten dugu, gure herriek nortasuna mantendu etasendotu dezaten, euskararentzat plaza erreferenteakbilakatu nahi ditugu. Euskaldunon Egunkariak bezala.Berriak bezala. Euskarak esparru komunikatibo sendoabehar duelako, eguneroko bizimodua gure hizkuntzan landuahal dezagun. Eta gure herriekin arnasguneak eratu etazabaldu nahi ditugun bezala, euskarazko komunikabideekere osatu eta landu behar dute sare zabala, erreferentziala.Arnasguneak behar ditugu. Baita paperean ere.

Maren Belastegi, UEMAren lehendakaria, UEMArenZuzendaritza Batzordearen izenean.

Zukgua gazte prozesua bukatzear da gure bailaretan etabaita Euskal Herri osoan ere. Horren bidez, indepen-dentziaren aldeko eta ikuspegi ezkertiarreko gazteez osa-turiko gazte antolakunde berria sortzeko asmoa dugu. Azaroan egin genuen aurkezpena Lekunberrin etadagoeneko eztabaida prozesua bukatua dago. Zukguaprozesua 3 bloketan banatzen da: Sistema Kapitalista etaPatriarkalaren ingurukoa, azaroan eztabaidatu genuena;Euskal Herriak bizi duen ziklo politikoaren ingurukoa, aben-duan landu genuena; eta azkenik, Gazte estrategiaren ingu-rukoa, urtarrila eta otsaila bitartean landu duguna.

Martxoaren 2an aurkezpen kongresua eginen da Lizarran,eta hortik gutxira, antolakunde berri horri ongi etorriaemateko Gazte Danbada jaialdia izango da Urduñan(Bizkaia) martxoaren 29, 30, 31 eta apirilaren 1ean. Bertangazteok elkartu eta auzolanean eztabaidatu, gozatu, ikasi,elkartrukatu eta sortzeko aukera izango dugu. Horretarako,besteak beste, tailerrak, hitzaldiak, mahai inguruak,antzerkiak, kale animazioa eta kontzertuak antolatukoditugularik.

Informazio gehiago nahi izanez gero hemen bilatu deza-kezue: http://gaztezukgua.info/

Larraun eta Araizko Gazte Zukgua.

Larraun eta Araizko Gazte Zukgua

Page 6: Mailope 2013 martxoa

- 6 -

1. Nagikeria: zerk alfertzen zaitu erabat?

Lan mota franko egin behar ditudanean... ezjakiteak zeinetik hasi.

2. Gorrotoa: zerk bihurtzen zaitu otso?

Adibide asko daude; bat jartzeagatik... gezurrakesaten dituen jendeak. Etxegabetzeek; pertsonabat bere borondatearen kontra etxetik indarkeriazateratzen dutenean.

3. Sabelkeria: zerk bihurtzen dizu ahoa ur?

Sagardotegiko giroan, makailu eta txuleta usainaketa ondoren dastatzeak.

4. Zikoizkeria: zer desio duzu gehiegi?

Utopia izan daike, baina mundu honetan berdinta-suna ikustea gustatuko litzaidake. Aberastasunaeta gabeziaren tartekoa desagertzea. Ume-gati-buen egoera bukatzea.

5. Inbidia: zerk ematen dizu inbidia?

Beste herrialde batzuetan bizitzarenaurrean dagoen zintzotasunak,zuzentasunak etab. Beste batzuetan"pikareska" da nagusi.

6. Luxuria: zerk jartzen zaitu bero-

bero?

Orohar hiru gauzak: larunbat batenatsaldea sutondoan pasatzeak,"tabaskoak" eta "cayenak"; horiekbai egitan berotzen nautela.

7. Harropuzkeria: zerk jartzen zaitu oilar?

Ongi bukatutako lan batek; eta are gehiagoondokoei halaxe iruditzen zaienean.

7PEKAtugaldera

Joseba Artzeluts

Larraungo Zinegotzia

Ion Iribarrenek irabazi du MailopeZotz-eko azkeneko saria. Joxe MariBuldainen artelana jaso du 135 zen-bakidun txartelaren irabazleak.

Martxoaren 2an, gaueko hamarretan,Layo Raser taldearen kontzertua iza-nen da Lekunberriko Kantinan. Irundikdatorren hirukote honek bere bigarrendiskoa kaleratu berri du, "Europa".Punk eta math rock delakoaren nahas-keta bat omen da euren musika esti-loa. Euren emanaldiaren ondoren Dj-ak izanen dira.

Joseba Goikoetxea eta Julio Soto gorri-tiarrak, Intzako Juan Joxe Olasagarre etaAzkarateko Joseba SalsamendiMarokon izan ziren joan den abenduan.Mailope motxilan sartzeaz ez zirenahaztu eta horra hor erredakziora iritsizaigun argazkia!

LAYO RASER TALDEAREN

KONTZERTUA KANTINAN

MAILOPE ZOTZ-EKO AZKEN

SARIA

MAROKON ERE MAILOPE-

KO IRAKURLE FIN ASKOAK

BA OMEN!

Page 7: Mailope 2013 martxoa

Aupa Mikel! Mozorroak utzi ditugudagoeneko bai, baino ez inauteriak,sarri Zuberoako Maskaradak, Euskaraketa Euskal Herriak duen altxorra,ikustera joanen naiz eta…

Baten batek zioen misterioa ezzela euskara bezalako hizkuntzaisolatu (ez omen duelako ahaideezagunik) eta jatorri ezezagunekobat Europan zaharrean aurkitzea,baizik horrenbeste denboranbizirautea. Are gehiago inguruandituen bizilagunak ikusirik…

Horretan zerikusia izanen du euskaldunen ahalegina etaesaten duzun bezala asko aurreratu badugu ere oraindikegiteko lan itzela dugu.

Euskararen aldeko ekimenak, Korrika, Nafarroa Oinez,…duten gauza ederrena herritik sortuak direla, eta horrekmiresmena eragiten du beste hainbat herrialdetan.Bretainian, Okzitanian, Galesen, Eskozian, Irlandan (kasuberezia Irlandarena, independentzia lortu zuena etahizkuntza galdu…)… begira ditugu. Eta herritik sortuakizate hori da arrakastaren arrazoi nagusienetako bat nireustez. Duela hilabete batzuk Finlandian dagoen suediarkomunitatearen ordezkaritza bat, Alland irletan bizi dena,Nafarroan izan zen Euskarabidearekin elkartzeko

asmoarekin, hemen euskarak eman dituen aurrerapau-soak aztertu nahian, han administrazioaren aldetik lagun-tasun osoa izanik suediera galtzen ari zelako eta berresku-ratzeko asmoarekin. Gaizki zebiltzan benetako eragileekinelkartu ezean.

Ez da nahikoa administrazioan euskarazegin ahal izatea, bai beharrezkoa, ezta ikas-ketak euskaraz burutu ahal izatea, beha-rrezkoa ere. Borroka nagusia egunerokobizitzan familiarekin, lagunekin,edozeinekin eta edozeinlekutan, prentsan gurehizkuntzan hitz egin ahalizatea. Josean Artzek zioenbezala: “Hizkuntza bat ezda galtzen ez dakitenek ikas-ten ez dutelako, dakitenekhitz egiten ez dutelako baizik”.Eta mendeetan hitz egi-ten jarraitu dugu, ixila-razi nahi izan gaituztenarren.

Inposaketak honelakoemaitzak ere izatenditu: gure hizkuntzagehiago maitarazi digu!

Aupa tokaio! Utzi al ditugudagoeneko mozorroak alde batera?Azkar igaro dira inauteriak, ia-ia ko-rrika alde egin dutela ematen du. Etahorrela etorri zaigu martxoa Mikel,“Korrika” hain zuzen ere. “Korrika”

hitz larriz eta komatxo artean idatzidudala ikusi duzunean, suposatuko

duzu nondik joko dudan. Bai, hi-labete honetan euskararenaldeko festa ospetsua ospatukodu Euskal Herriak eta nik, hauaprobetxatuz, euskarari buruzkohausnarketa bat konpartitu nahidut zurekin Mikel.

Asko aurreratu dugula egia da, eta orain dela zenbait urtebaino askoz hobeto gaudela ere ez da gezurra. Terminologiaikertzailea erabiltzen badugu, esan dezakegu kuantitatibokinolabaiteko jauzi bat eman dugula, baina kualitatibokioraindik asko dagoela egiteko. Beste modu batera esanda,euskara dakien jendearen portzentaia handitu da, baina

erabilera, ordea, ez da modu berean hazi. Eguneroko bizitzanargi eta garbi ikusi dezakegu hori: nire kasuan, unibertsi-tatean, klasean beti euskaraz egiten dugu, baina klasetik ate-ratzerakoan zenbait pertsona gazteleraz hitz egiten hastendira. Pertsona hauek euskara soilik eremu akademikoarekinidentifikatzen dutenez, horra mugatzen dute erabilera. Horida behintzat nire hipotesia. Errealitate hau aldatzen saiatubeharko dugula argi dago, eta horretarako hainbat platafor-ma, tresna eta erronka ditugu; horien artean, aldizkari hautokaio!

Etxeparek esaten zuen bezala: “Eskuara, eskuara, jalgi hadiplazara!”. Euskara ez dugu soilik maila kulturalera edo folk-lorikora mugatu behar. Zientzia euskaraz ikertu dezakegu,politika euskaraz egin dezakegu, ligatzen ere euskaraz saiagaitezke… milaka eta milaka gauza egin ditzakegu! Azkenfinean, bizitzako eremu guztiak disfrutatu ditzazkegueuskaraz! Sapir eta Whorf izeneko soziologo etahizkuntzalariek definituriko teoriak esaten duenez, hizkuntzabat ala beste erabili, mundua guztiz ezberdin ikusten dugu,eta ziur nago, bizitza ikusteko filtro hori euskara bada, euskalherritarrok eraiki nahi dugun mundua geroz eta hurbilagoedukiko dugula! Dena den, nik behintzat, gogotsu hasia duturtea. Akaso optimista hutsa naizelako… edo urteko sasoigozagarrienetako baten atarian gaudela iruditzen zaidalako.Inauteriak, sagardotegi garaia… bakailao tortilla, bakailaoapiperrekin, txuletoia, gazta intxaur eta dultzearekin,…tripontzi hutsa naiz badakit, baina pentsatze hutsarekinahotik lerdea erortzen zait.

- 7 -

Mikel Alvarez

Euskara, euskera, eskuara, üskera...

“Herritik sortuak izate hori daarrakastaren arrazoi nagusienetako bat”

“Euskara ez dugu soilik maila kulturalera edo folklorikora mugatubehar, milaka gauza egin ditzakegu

euskaraz”

elKArrimokoKA

Mikel Lasarte

Josean Artze, euskal idazlea.

Page 8: Mailope 2013 martxoa

- 8 -

Txikitan ukondoa hautsi nuen eta duelazortzi bat urte auto istripu izan nueneta, ondorioz, sorbaldako lesio minga-rria garatu nuen. Hortaz, aspaldidanikari naiz arazo hau lantzen hainbat mo-dutan. Besteak beste, Raquel,Lekunberriko fisioterapeutak, hemenazalduko dizuedan Iñigo Garmendiak,Josu Huiciren masaje ayurbedikoek etafamilia konstelazioek asko lagundudidate arazoa lantzen osasunarenbidean, garai batean ezina ikustenbanuen ere. Horregatik erabaki dutzuei guztioi informazio hau ezagutzeraematea, agian bati baino gehiagorilagungarri gertatuko baitzaio.

Izan ere, urteekin batera gorputzaaldatzen joaten da. Dena den, garaiakaurrera doazen heinean, teknika etalan tresna berriak agertuz doaz aipatu-tako guztia lantzeko eta osasunarenbidean jartzeko.

Artikulu honetan, Iñigo Garmendiakeskaintzen duena ezagutzeko aukeraizango dugu. Masajeaz eta teknikaenergetiko batez gain, zoru pelbikoaeta barru abdominalen tonua berresku-ratzeko teknika hipopresiboa erabiltzendu Iñigok emaitza bikainak eta ugariaklortuz, batez ere erditu eta gerokoerrekuperazioan, pixa jarioa mu-rrizteko, sexu harremanen kalitateahobetzeko -bai gizon,bai emakumeen

kasuan- kirol gaitasunak hobetzeko etalesioak ekiditeko (batez erepubisekoak), hainbat gauza askorenartean. Hau guztia lantzeko atentzioaematen du K-STRETCH hamaka postu-ralaren erabilerak, bertan, luzaketaglobala lantzen baita berriro heztekogorputza posturaren bitartez .

Hamaka honen bitartez, gorputzosoaren gainean lan egiten da (burutikhasita, oinetaraino hain zuzen) posturaegokian, ondo zuzenduta eta tentsiopuntu egoki batean. Era honetan lanegin dezakegu gihar talde ezberdinekineta artikulazio ezberdinekin arnasketaegoki eta lasaia gehituz, gorputzekotentsioak arintzeko asmoz.

Hamakaren lan helburu nagusiak.Gihar tentsioak orekatu, postura zuzen-du, gihar malgutasuna berreskuratu,artikulazioen mugimendua hobetu,zainen zirkulazioa hobetu, baldintzaorokorrak hobetu, eguneroko tentsioenondoriozko gorputza erlaxatu.

Lan egiteko bi aukerak. Lehenengoapertsonala, alegia, pertsona bere oso-tasunean kontuan edukita. Datuak jaso,balorazio posturala egin eta lan estrate-

gia berezia aukeratu pertsonarenosasuna lehenbailehen orekatzeko.Bigarrena taldekako lana, non pertsonabakoitzak bere hamakarekin monitorebaten gidaritzapean egongo den 50minututako saioan ariketa ezberdinakegiten. Horrela, taldekako klaseaadibidetzat hartuta, kurtsoa irautenduen denboran, gorputzari birmol-datzeko eta postura berri bat lortzekoaukera ematen zaio prestazioezberdinetan aldaketak eta onuraklortuz: bai osasun arloan, baiestetikan, bai eta kirol errendimendu-an ere.

Nori bideratuta dago hamakarenteknika hau? Mugikortasun gutxikopertsona helduak, egunean motxilapisutsuekin ibili ohi diren haurrak,gehiegizko tentsioak jasaten dituztenpertsonak, prestazioak hobetu nahidituzten kirolariak, haurdun daudenemakumeak edota erditu direnak eta,batez ere, bizkarra zaindu nahi dutenpertsonak.

Informazio gehiago Iñigoren web-gunean, hau da, www.optime360.com.

Nire minak sendatzeko terapia berria

“Arazoa hainbat modutanlantzen ari naiz”

Estitxu Castro HernaizPsikoterapeuta

688 620 [email protected]://perunea.blogspot.com

Estitxu Castro-Hernaiz LUZE

Page 9: Mailope 2013 martxoa

- 9 -

Ea Oskar, zertan zabiltza, zorionakberaiei izango da ezta? Nola zorionakguri… Ba bai irakurle, beraiei noski,baina guganaino aurreratu ditut zorio-nak, gazte bizi, antolatu eta ekintzai-leak dituen inguruak nabarituko due-lako bere osasunean! Bestalde, nire“gazte garaiak” berpiztu zaizkit eta ho-rrek sekulako poza eman dit berriro!

Izan ere, ni Lekunberrira etortzekoarrazoi nagusietako bat, LAGA(Larraungo gazte asanblada izan zen).Gabari gaztetxera aurrena kontzertue-tara joaten hasi ginen, Latzen,Buitraker, Kashbad… Harrigarria zenLekunberrin horrelako leku bat egotea.Baina harrigarriena izan zen nola anto-latzen zen ikustea.

Igande arratsaldeetan egiten zirengaztetxeko bilerak. Ni lotsaturik gertu-ratzen nintzen hasieran, araiztar baka-rra, beste denak ezagunak… Txunditutaikusten nituen antolakuntzaz eztabai-datzen, ekologiaz, zer egin, nola egin,ardurak banatzen… Hor ikusi nuenantolakuntzaren magia nola egiten

zen, amestu eta gero gauzatu!Pixkana, bi-lera haietan iritziak emat-en hasi nintzen eta ondorioz ardurakhartzen ere.

Zenbat ordu sartu ote genituen!Kontzertuak, antzerkia, entseguak,jende ezberdinen arteko topaketak,inauteriak, bazkariak… Zenbat karteljarri, zenbat eztabaida, zenbat barratxanda, zenbat garbiketa, obrak…Gaztetxea izateak sekulako aukeraematen zuen, harro egoteko zerbaitzera da, autogestioz bizi ginela, argiaeta lekua Larraungo udalak ordaintzenzuen baina beste guztia gure moduramoldatzen genuen. Ez genuen patrikandiru asko izaten baina kontzertuak gukere ordaindu egiten genituen zetorrentaldeak diru pixka bat gehiago eramanzezan, barra egiten ez genuenean eretrago guztiak… Balioak guk geuk jartzeneta praktikatzen genituen!

Egoera aldatu zen, atzetik heldu zirengazteek beste dinamika batzuk hartuzituzten, Guardia Zibilak ere sekulakopresioa egin zuen drogen aitzakian.Antolakuntza bateratu bat landu nahi-an, igande arratsaldetan dozena etapiko bileraren ondoren eta gaztebatzuen boikot nabarmenarenondoren, azkenean Gazte asanbladagaztetxean gertatzen zenaz kargu egi-ten ez zela. Gaztetxearekin batera,

LAGA gazte asanblada desegin zen. Unibertsitatean gauza asko ikasi ditu-

dala uste dut, baina Gazte Asanbladan

agian gehiago ikasi nituela esan deza-ket. Gu geu izan ginen modu askotarageure irakasle, inguru klasikoarekinborrokatu genuen, geure familiek erekolokan jartzen zuten gure ekintzarenbaliagarritasuna, guardia zibila, komu-nikabideekin harremanetan jarri…

Arazo guztiei aurre egiteko, lan huraguztia dohainik egiteko zer motibatzengintuen? Gure barne zirrarak, gureingurukoekin sentitzen genuenemozioa, baterakortasuna… Ordukolagun haiek oso presente eta oso moduberezian daude gaur egungo nire bi-zitzan. Inguruko jende askori ere bizitzaberezi bat eman geniola uste dut.Beraz, gu orduan zoriontsu izan ginenbezala (eta oso izan ginen), opa dizuetzuei, Mailope Gazte Asanblada.Gainera Araitz-Betelu-Larraun-Lekunberriko gazteak elkartuta, ziurzuen inguruan gu ere zoriontsu izangogarela, aurrera!

Mailope gazte asanblada, zorionak guri

Oskar EstangaZABAL

“Gu geu izan ginenmodu askotara geure

irakasle”

“Gaztetxearekin batera,LAGA gazte asanblada

desegin zen”

Page 10: Mailope 2013 martxoa

- 10 -

Joan den hilean Sahararen aldekoelkartasun astea burutu zenLekunberrin. Mailope GazteAsanbladak ANARASD Elkartearekin(R.A.S.D. Adiskidantzarako NafarElkartea) elkarlanean antolatutako eki-taldiekin sahararrek bizi duten erreali-tatea gertutik ezagutzeko aukera izangenuen. ANARASD eta ANAS elkartekokideek hitzaldi bat eskaini zuten eta bidokumental ere izan ziren ikusgai, “El

pueblo olvidado” eta “Garraxia

Saharatik”. Astearen bueltan Gau Txorielkartean afaria izan zen. Tartean asteosoan zehar argazki erakusketak egonziren Elosta Ostatuan, Lekuonberritabernan eta Ibarberri eskolan.Materiala ere bildu dute harabidaltzeko.

Lerro hauetan ez dugu historia etapolitika leziorik emango. 1976ko

otsailean Bir Lehlu-k ArabiarErrepublika Demokratiko Sahararraaldarrikatu zuenetik 37 urte bete berridira eta sahararrek erbestean ja-rraitzen dute. Euskal Herritik laguntza

handia jaso dute eta oraindik erejasotzen dute bertakoek, baina egunhemengo egoera ekonomikoak oke-rrera egin duelako hein handi batean,beraiei ere geroz eta laguntza gutxiagoiristen zaie. Modu asko daude horre-tarako, hemendik dirua, janaria, arropaetab. bidali, bertara joan proiektuezberdinetan laguntzera, denboraldibatez bertako txikienak zuen etxeetan

Mendebaldeko Saharatik

Araitzera uda pasatzera etor-

tzen ziren eta Aitziber

Malkorrak eta Sarasa familiak

oraindik oso presente dituzte.

ERREPORTAJEA >>

BasamortutikAraitzera

“Geroz eta laguntzagutxiago iristen zaie”

Page 11: Mailope 2013 martxoa

hartu… Guk bi testigantza jaso dituguerreportaje honetan, Sarasatarren famil-iarena eta Aitziber Malkorrak bi-zitakoa.Protagonistak izen bereko bi mutiko,Mohamed Salem eta Mohamed Ali.

2001ean iritsi zen lehen aldizMohamed Salem Atallura, zazpi urtezituen eta bere etxetik, desertutik,ateratzen zen lehen aldia zuen. IbaneSarasaren ideia izan zen haurraekartzearena, Tolosaldea SahararekinElkartearen bidez bertako haur bat udapasatzera ekartzeko aukera gustatuegin zitzaion. Orduan oraindik ezzekiten etxera iritsi berria zen mutikohura zeinen garrantzizkoa izango zenberaientzat etorkizunean. Ibane:“Gustatu egin zitzaigun ideia eta

eskaera egin ondoren elkartea eta

udala arduratu ziren guztiaz. Udala iza-

ten da bidaia eta adin txikikoaren ase-

gurua ordaintzen duena”.Lehendabiziko egun hori nostalgiaz

gogoratzen dute Naiara eta Ibanek.Gauez iritsi zen Mohamed Tolosara,zazpi urte baino ez zituen eta harritutazegoen ikusten zuen guztiarekin, bel-durtuta ere neurri batean. Naiara:“Gogoan dut lehendabiziko gauean ez

zuela arropa kendu nahi ohean

sartzeko eta azkenean anaiaren

laguntzarekin lortu genuen”. Hasiera ezzen erraza izan, hizkuntza zuten mugahandiena. Ibane: “Berak ezin zuen nahi

zuena adierazi eta gu ere al den

hoberen egiten saiatzen ginen baina…

Zazpi urterekin oraindik oso umea zen

bera, hasieran guk esaten genituen

hitzak errepikatzen zituen eta pixkana-

ka-pixkanaka pazientzia handiarekin

hasi ginen”. Mohamed zazpi urtez etorri zen

Sarasatarrenera. Uztailaren lehenegunetan iritsi eta irail hasieran joatenzen. Ibane: “Agurrak ez dira inoiz

errazak izaten eta bera ere asko

hunkitzen zen. Etorri zen azkeneko

urtean ez zuen bere herrira bueltatu

nahi, argi eta garbi esaten zigun hemen

gelditu nahi zuela eta bere familiak ere

hala eskatu zigun baina guk esan

genion erabaki hori oinarrizko ikaske-

tak amaitzen zituenean hartuko zuela.

Hala gomendatzen baitute, identitatea

eta beraien kultura guztiz osatua dute-

nean, orduan erabaki dezatela. Duela

bi aste egon ginen berarekin telefonoz,

orain 18 urte ditu eta Argelian dabil

ikasten eta bere ametsa hori da, lan-

bide bat ikasi eta hemen gelditzea”. Sarasa ahizpen ustetan dirua baino

gehiago udan denbora da behar dena.Naiara: “Oso esperientzia polita izan da,

oso gutxi da zuk ematen diezuna beraiek

bueltatzen dizutenaren aldean,

Mohamed gure etxeko bizi poza izan da”.

Aurrera edo atzera?

Mohamed lehen aldiz etorri zenetikaskotan izan dira Aaiunen. Elkarteakurtean bi bidaia eskaintzen dizkie,abenduan eta Aste Santuan. Ibane:“Beraiek basamortu erdian bizi dira

haima handi batzuetan baina pixkana-

ka adobezko etxeak egiten joan dira,

azkenean hainbeste urte han bizi izan

behar eta egokitu egin behar izan dute

egoera horretara. Ezer gutxi dute baina

duten guztia eskaintzen dizute”.Urte hauetan guztietan aurrera pau-

soak ikusi dituzte, esaterako hasieranez zuten inongo errepiderik, eurekinkomunikatzeko ere telefono publikobatera deitu behar izaten zuten etaegun mugikorrak dituzte, telebistaetab. Gabezia handiena elikadura dabertan eta gainera geroz eta gutxiago

- 11 -

Elosta tabernan jarritako erakusketa, honez gain beste bi izan ziren ikusgai Sahareren Aldeko Elkartasun Astean.

“Mohamed gure etxekobizi poza izan da”

“Ezer gutxi dute bainadaukaten guztiaeskaintzen dute”

Page 12: Mailope 2013 martxoa

izaten dute jateko. Naiara: “Nik beti

esango dut guk ez dugula hango errea-

litate gordina ikusi, gu joaten garene-

rako dena prestatzen dute eta esfortzu

ikaragarria egiten dute, baina

Mohamedek askotan esaten zigun

eskolara joan aurretik ogi puska txiki

bat baino ez zutela gosaltzen”.Garestiak dira bidaiak horregatik azkenaldian bidaian gastatu baino diru horihara bidaltzen dute, “guk bidali deza-

kegun gutxi hori beraientzat asko da”.

- 12 -

Aurkezpen egunean ANARASD eta ANAS elkarteko hiru kide izan ziren sahararrek bizi duten egoeraz mintzatzen.

Nolatan animatu zineten etxean

Saharako haur bat hartzea?

Duela hamabi urte ekarri genuenlehen aldiz. Tolosaldeko elkartearenbidez “Oporrak bakean” kanpainarenberri izan nuen eta interesgarria irudi-tu zitzaidan. Gainera udara horretanoporrak nituenez, animatu eginnintzen.

Zeintzuk izan ziren eman zenituzten

urratsak?

Tolosaldeko elkartearen bidez ekarrigenuen. Kalean kanpainaren berrieduki ostean Tolosako udaletxekogizarte zerbitzura jo nuen. Bertan egi-ten zuten lehenengo kontaktua etaizena eman ostean elkartekoek bilerabatera deitu gintuzten kanpainareneta harreraren berri emateko.

Zer moduzko esperientzia izan da?

Esperientzia oso positiboa izan da.Nire gorabeherak izan ditut, harremanguztietan bezala. Nire bizitza aberastuduen esperientzia izan da. Oraindik

harremana mantentzen dut telefonoz.Mohamed Alik aurten 20 urte betekoditu eta azken urteotan ikusi ezdudan arren “nire mutikoa” izatenjarraitzen du.

Nola gogoratzen dituzu lehen egu-

nak?

Oraindik lehen egun haietaz gogo-ratzeak hunkitu egiten nau. Eguerdibatean iritsi ziren Tolosara autobusez.Umeak jaitsi ziren eta arduradunakfamilia banaketa antolatu zuen eta gubien bitartean han begira. Ana, ardu-raduna, hurbildu zitzaigun eta begibeltz mutikotxoa aurkeztu zigun.Eskutik hartu eta etxerako bidea hartu

genuen. Gazteleraz zekien hitz baka-rra “agua” zen. Nork esango zidan hasinuen harreman hark hainbeste eman-go zidanik!

Inoiz Saharan egon zarete? Hori

zeinen bidez egin duzue? Zenbat

denbora egon zarete bertan?

Lau aldiz izan naiz han. Lehenengoaldiz anaia eta biok joan ginen,Mohamed Ali eduki genuen urtebereko abenduko zubian. Hara egunargitzen ari zela iritsi ginen kamioiez.Hura ikusi nuenean pentsatu nuen,nork bidali ote nau hona? Sekulakozirrara egin zidan. Lehenengoegunean ezin buelta emanez pasanuen baina ohartu nintzen ni haraberriro itzuliko nintzela. Ondoren eginditudan bisitetan etxean bezala senti-tu izan naiz. Familia jatorra da eta osogustura sentitzen beraien artean.

Sahara liberatuan ere egon zara ezta?

Azken bidaian lurralde liberatuakezagutzeko aukera izan nuen.

>> Aitziber Malkorra

“Azken urteotan ikusi ez dudan arren ‘niremutikoa’ izaten jarraitzen du”

Sei urtez egon zen Mohamed Ali Arribeko Aitziber Malkorraren etxean. Aaiundik etorri zen lehe-

nengo aldian sei urte zituen mutikoak. Aitziberrek bere bizipena gurekin partekatu nahi izan du.

“Nork esango zidanhasi nuen harreman

hark hainbeste emangozidanik!”

Page 13: Mailope 2013 martxoa

Kanpamenduetatik 200km-ra daudeoker ez banago eta 4x4 ibilgailuanegin genuen bidaia basamortuanzehar. Hango gidariek ez dute GPS etahorrelako tresnarik behar basamortu-an orientatzeko. Bidaia polita izan zen

eta mundu mailakoh e r r i a l d e t a k oordezkariak bilduziren bertan kongre-su batean zerbaitadosteko asmoz.Zoritxarrez ez zuenetekin handirik izan.

Bertan duten

gabezia handiena

zer da zure ustez?

Munduko herrialdeaskoren elkartasuneza. Horregatikdaude han daudenbezala.

Bestelakoan, basamortu latzbatean eta errefu-xiatu kanpamen-tu batean bizitzeak dakartzangabeziak: ur eskasia, janarierrazionamendua, medikamentueskasia…

Nola animatuko zenuke familia bat

bertako haurrei laguntzeko?

Haurrak gustuko badituzue eta espe-rientzia aberasgarria bizi nahibaduzue aukera paregabea izangoduzue. Beraientzako oso garrantzi-tsua da, tajuzko mediku azterketakegin ditzakete, behar bezala elikadaitezke eta horrek indartzen lagun-duko die. Bestalde, bizimodu berri batezagutzeko aukera emango diezue etaharreman polita sor daiteke. Zuekasko emango diezue baina gehiagojasoko duzue. Lehen aipatu dudanbezala bere gorabeherak ere izangoditu harreman guztietan bezala bainamerezi du!

- 13 -

Aurkezpen egunean ANARASD eta ANAS elkarteko hiru kide izan ziren sahararrek bizi duten egoeraz mintzatzen.

“Nire bizitza aberastu duen

esperientzia izan da”

Mohamed Ali (kamiseta berdeduna) bere herrian.

Page 14: Mailope 2013 martxoa

- 14 -

BATzarre

Angel Urrutia Poesia Lehiaketa

Zabalik dago jada Angel Urrutia Iturberen

omenezko 17. Poesia Lehiaketan lanak

aurkezteko epea. Hemezortzi urtetik gorako

edonork parte har dezake eta lanak gutxienez

300 bertso eta gehienez 600 bertso izan

beharko ditu. Irabazle suertatzen den lana

argitaratu egingo da. Maiatzaren 30ean

amaituko da poesia lanak aurkezteko epea.

Informazio gehiago Mitxausenea Kultur

Etxean: 948604582.

Hamaika ekimen antolatu dituzte2013rako Mendukilo Kobetan Neguan zenbait hilabetez itxita egon ondoren, berriz erebere ateak ireki ditu Mendukilok. Aurten ordea, ohikoeskaintzaz gain, egun bereziak ospatuko dituzte, gaiarenarabera egokitutako bisitekin eta prezio erakargarriekin.Hona hemen hilabete honetako agenda:Martxoak 3 (igandea). Kobazuloen eguna. Anaiartutako 8kobetan (www.lurpea.com), eguneko bisitetan sarrerak erdiprezioan.Martxoak 13 (asteazkena). 17:00h. Txistu emanaldia – AralarMusika Eskolako ikasleak (www.aralar.org). Ordubeteko bisi-taldian, txistu emanaldi ezberdinak entzuteko aukera izangoda. Gonbidapen bidezko sarrera mugatuak.

Martxoa: Emakumearen hilabeteaMartxoaren 8an izanen den Emakumearen NazioartekoEgunaren aitzakiarekin hilabete osoan zehar ekitaldiak iza-nen dira. Badira zenbait urte Lekunberriko Udalak kultur eki-taldiak antolatzen dituela martxoan, horien arteanemakumeek atzerrira egin ohi duten bidaia. Aurtengootsailean Istanbulen izan ziren 26 emakume eta NataliaAzkona kultur zinegotziak kontatu digunaren arabera ezinhobeki pasa zuten. Jatetxe turkiarretan afaldu zuten, MezkitaUrdina, Santa Sofia eta Topkapi Jauregia bisitatu zuten etab.Natalia: “Beldur pixka batekin joan ginen, pentsatzen genue-lako emakumeentzat arriskutsua izan zitekeela bertakokaleetatik ibiltzea, baina bertan ikusi duguna oso bestelakoaizan da. Bertako jendea oso atsegina da eta kulturaezberdineko jendea elkarrekin bizi da, kale berean burkajantzita zeramaten emakumeak, zapia zeramatenemakumeekin eta gu bezalako turistekin paseatzen ziren nor-maltasun osoz ”.Bestalde, hona hemen martxoko egitaraua: Martxoak 5: Criadas y señoras filma, Udal Aretoan,20:00etan.Martxoak 8: Afaria.Martxoak 12: Sukaldaritza tailerra eta dastaketa, KattagorriElkartean, 19:30ean. Parte hartzeko martxoaren 10a bainolehen deitu 948604582 telefono zenbakira.Martxoak 22: Helduentzako antzerkia. Virginia Imazen“Consumiendonos” antzezlana. Martxoak 24: Balenciaga Museora bidaia. Donostiara bidaia.Hilabete osoan zehar liburutegian emakumezko literaturarieskainitako txoko bat egongo da.

Cederna Garalurrek babestua

Page 15: Mailope 2013 martxoa

- 15 -

Mailopek 7.221 eurobeharko ditu 2013ari aurre egitekoJoan den hilaren 15ean burutu zen Mailopekobazkideen urteroko bilera. Bertan besteak besteurteko kontuen berri eman zuten. Aldizkariak dituendiru-sarreren eta gastuen arabera, 7.221 euro bildubeharko ditu aurten abendura bitarte aldizkariakaleratzen jarraitzeko. Beraz, askotan egin dugunmoduan bazkide egiteko gonbidapena egitendizuegu beste behin. Urteko 40 euroko kuota izatenda ordaindu beharrekoa. Egin zaitez bazkide! Informazio gehiago: [email protected] edo638652339.

Eskolako jantokian bazkaltzenduten haurrentzako diru-laguntza

Mailopeko bazkidea izan nahi duzu?

[email protected]

Lagundu Mailope!

Birziklatzeari esker landareakindartsuagoak direlako

“Zure ondakinek bizitza luzea dute, birzikla itzazu”erakusketa ibiltaria izan da Betelun. Bazenekien100 kilo hondakin organikorekin 20 edo 30 konpostkilo sortzen direla? Konposta etxean egitearen aldezenbait gaztetxok hondakin organikoekin munstrobat sortu zuten, bere zuhaitz burua fruta honda-rrekin eta adarrekin elikatzeko.Musika festa arrakastatsua Astizko

aterpetxeanJoan den hilaren 16an urteroko Musika festa burutu zenAstitzen. 60 pertsona baino gehiago bildu ziren bazkaritan etaondoren Fermin Balentziak bere abesti alaiekin goxatu zuenbazkalostea. Gauera arte iraun zuen festak, afal ondorenOiartzungo Bitartean eta Blent Donostia taldeen kontzertuaizan baitzen. Urteak dira Galesko talde bat etortzen delaEuskal Herriko txoko honetara, baina aurten ezinezkoa izanzaie kontzertu hori eskaintzea eta antolatzaileek horren penapixka bat izan arren ezin hobeki bete zuten aurreikusitakoa.

Lekunberriko Udalak bere webgunearen bitartezjakinarazi du diruz lagunduko dituela Lekunberrinbertan erroldatuta dauden eta eskolako jantokianbazkaltzera gelditzen diren haurrak. Aurteneguneko euro bana jasoko dute Lekunberriko hau-rrek jantokiko gastuei aurre egiten laguntzeko.

Fermin Balentzia abeslariak giro ederra jarri zuen.

Page 16: Mailope 2013 martxoa

- 16 -

Jordi GarrigoelkARRIZketak:

Joan den hilean egindako euriteek horrelakoirudiak utzi dizkigu. Luiziak izan ziren eskual-deko herri askotan. Handiena eta larrienaLezaetako Bentaberri etxearen atzealdeangertatutakoa izan zen. Otsailaren 8an, arra-tsaldean gertatu zen. Orejatarrak ingurukojendearengatik izan zuten ezbeharraren berri.Izan ere, luizia pinudi batean gertatu zen eta

bertan zeuden zenbait pinu etxearen gaineraerori ziren. Maite Mariñelarena: “Teilatuaneragin zituen kalte handienak. Azpirotz-Lezaetako Kontseiluaren, Larraun bailarakoUdalaren, inguruko jendearen eta Lezaetakobertako bizilagunen laguntza jaso dugu etahemendik eskertu nahi genieke eskainitakolaguntza”.

“Sustraiek ezin izan dute lurrean ainguratu”

Page 17: Mailope 2013 martxoa

- 17 -

Zein ezaugarri dituzte gure inguruko

lurrek?

Araxes errekako arroaren geologian,kareharrizko arrokak aurki ditzakegu,horiek nahiko gogorrak dira bainamalda handian egonik lurzoru oso finaketa higatzen errazak dira. Agerikoa da,lurzoruak higatzen direnean, bertatikaskatutako materiala beste nonbaitenmetatu daitekeela. Kolubioi formanmetatutako lurrak normalean larree-tarako, laborantzarako etabasogintzarako erabili ohi dira. Alubioiforman metatzen direnean berriz,baratze tradizionaletarako erabili ohiditugu.Lurzoru hauek normalean finak dira,erdian izan ezik, arrailaren barruanlodiak baitira. Bada inguru honetan oso

berezia den ezaugarribat, klima atlantikoadugun arren, oso euritsua, landaretzamediterraneo motakoa da, artadia.Horrek badu bere arrazoia, izan erezuhaitzek ura lurretik hartzen dute etalur hori fina, txikia eta harritsua da,horregatik ezin du ura bildu eta egungutxitan galdu egiten da landaretzarenerabileragatik edo infiltrazioagatik,baina zuhaitzak lehorteetarako egoki-turik egon behar dute.

Zuhaitzek luiziak saihesten laguntzen

dutela diote batzuek, hala al da?

Bai egia da, landaretza oso eraginkorrada higadura eta urak eragindakogainazaleko mugimenduak saihesteko,baina kasu honetan lur osoa labaintzen

da eta kontuan hartzen badugu inguruhonetan dagoen geruza geologikoenmaldak erliebearen maldarekin bat

egiten duela, sustraiek ezin izaten dutelurrean ainguratu, eusteko pitzaduragutxi daudelako.

Intzaren kasuan, lur azpiko ur poltsa

bat izan omen zen demasia horren

erruduna. Ba al dugu ur poltsa horiek

non dauden jakiteko modurik?

“Intzako lurrikara” 1714. urte inguruangertatu zen, mendiaren zati batmantso-mantso amildu egin zen. Antzauda euritsu baten ondoren gertatu zeneta 1.500 metro baino gehiago mugituzen, guztira 526.000 m3 material mugi-tu ziren. Material guzti hori tuparrigainean gaizki finkaturik zegoen. Kasuhonetan, lurrikara hitza lur mugimendubezala ulertu beharko genuke.Mugimendu mantsoa baina etengabeaizan zen eta material guzti horrek Intzaherriaren zati bat aurretik eramanzuen. Lurra mugitzeko beste modu batda hori, askoz ere mantsoagoa bainaazken batean ondorio bera duena:bustitzean materialak jasaten duen

“Landaretza osoeraginkorra da

mugimendua saihesteko”

Azpirotz eta Lezaeta arteko errepidean pitzadurak agertu dira lur mugimenduen ondorioz.

Pareta batek eusten zuen Beteluko zelai hau, euriak guztiz hautsi du.

“Naturak ia beti erakutsi etaabisatu egiten gaitu”

Jordirengana jo dugu gurean horren ugariak direnluiziak zergatik gertatzen diren ulertzeko. Biologoada bera, baina lur gaietan aditua da. EgunNafarroako Unibertsitateko irakaslea da eta izatezkataluniarra den arren, Lekunberrin bizi da.

Page 18: Mailope 2013 martxoa

karga eta lurzoruaren eta arrokarenartean sortzen den ur xaflak mugimen-dua eragiten dute.

Halakorik berriz gerta liteke?

Zoritxarrez bai, baina bere hedaduramugatua da eta batez ere kasu hone-

tan oso mantsoa malda gutxi dagoe-lako, beraz biztanleentzako ez da osoarriskutsua.

Lur mugimenduak saihesteko modurik

ba al dago?

Harrizko pareten bidez saiatzen garahorrelakoak saihesten, bainaarrokaren, lurzoruaren eta urarenindarrak hautsi egiten ditu egiturahoriek. Nahiz eta kareharrizko materi-ala izan, lurraren barrura iragazten denura azidoa da eta harriak eta porlanajaten du.

Hala ere, mugimendu horiek au-rreikustea nahiko erraza da, hau da,lurzoruaren formak materialaknorantza mugituko diren adieraztendigu eta zoritxarrez noizbait mugituegingo dira. Saihesteko modurik onenahalako lekuetan ez eraikitzea da, aregehiago kontuan hartzen badugu luremankorrak direla eta beraz labo-rantzarako erabili daitezkeela. Ahaldela, inguru egonkorragoetan eraikibehar da.

Zergatik gertatzen dira lur mugimen-

du gehiago Azpiroztik behera?

Maldagatik?

Bai, kasu honetan malda eta geologiafaktore erabakigarriak dira lurzoruen

egonkortasunean. Larraun inguruan,topografia leunagoa da, materialgeologiko bigunagoak daude, bainahorrek ez du esan nahi arazoak ekar ezditzakeenik, adibidez: geruza buz-tintsuak agertu litezke eta horiek lu-rrikarak sor ditzakete lekuan bertandauden eraikin edo azpiegituretankalteak eraginez. Maldarik ez izateakere uraren drainatzea zaildu egiten dueta horrek putzuak sor ditzake labo-rantza oztopatuz eta uholdeakeraginez. Hala ere, malda handirik ezizateak mugimendu handiak mugatzenditu.

Gomendiorik?

Naturak ia beti erakutsi eta abisatuegiten gaitu. Ez diogu teknikari duenabaino balio handiagoa eman behar,erabilera arrazionala, maiz tradizio-nalarekin bat dator, hori izaten da hon-damendi naturalak (edo hobeki esandagizakiek natura ez errespetatzeagatiksortutako hondamendiak) saihestekoneurririk onena.

- 18 -

“Ahal dela inguruegonkorretan eraiki

behar da”

elkARRIZketa: “Maldarik ezak mugimendu handiakmugatzen ditu”

Araizko lu-rrak failez,hau da lu-rraren ba-rruko haus-turez, josi-ta daude.

Faila edo haustura horietan uraerraz sartzen da eta non-nahi metadaiteke, Mailoetan gertatu ohi denbezalaxe. Jakina, ez dituzte lu-rrazpiko urtegiak eratzen, baina urakopuru handitan metatzen da lu-rraren azpiko zartadura, haustura,zulo eta hutsune guztietan eta ahul-du egiten du zonaldea azkeneanluiziak gertatuz.

Azken asteotako prezipitazioakizugarri ugariak izan dira eta gurearroken hausturak eta lurrak urezbete dira. Gizakion jarduerak etaeraikitze-prozesuak egon ez diren

leku gehienetan honek ez du ondo-riorik izan, bai, aldiz, guk eraldatu-tako lurretan. Garrantzitsua izan danoraino jatorrizko oreka ezkutatutazegoen luiziak gertatu ahal izateko.Esaterako jatorrizko basoetan, arta-di eta pagadietan ez da ia luizirikeman, baso hauek ongi eustenbaitiote dagoeneko orekan dagoenpaisaiari. Jakina baso hauen azpianfailak eta hausturak egon badaudeeta inoiz bertan ere gerta daitezkeluiziak. Aldiz, pinudi eta larreaskotan bai gertatu direla luiziak.Ikusgarriena Lezaetakoa izan dabaina Betelu, Gaintza, Uztegi,Arribe eta Lizartzan bertan ere egondira luizi asko pinudietan eta duelagutxi arte pinudi izandako lurretan.

Bestalde, mendien maldakmozten dituzten zenbait bidetanere gertatu dira luiziak, jatorrizko

oreka hautsita baitago. Gaineramalda edo aldapa horietako jato-rrizko basoa moztu egin denean etagaur egun larreak baino ez daudentokietan, lurra erraz betetzen daurez eta zuhaitzen sustrairik ezegotean, luiziak gerta daitezke etabideak mendian behera erori.Hauxe bera gertatzen ari daAzpirotzeko bidean. Errepideamugitzen ari da, hausten,dagoeneko aspaldiko luizi eta mugi-menduen orbainak dauden toki-etan. Geoteknika lan serioak ezbadira egiten, laster baino berandu-ago, errepidea edozein egunetanmendian behera etor daiteke.Hortaz, bai etxeak, bai bideak erai-kitzean, ongi egonkortu eta indartubehar ditugu hauen oinarriak etagertuko inguruak, guk geuk aurretikahuldu baititugu.

Luiziak, lur biziak>> Koldo Nuñez (Geologian doktorea)

Page 19: Mailope 2013 martxoa

Deitu 638652339 / 948210103 telefono zenbakiraedo idatz iezaguzu [email protected] e-postara.

Mari Tere Mugerzak (Arribekoa) eta Juan Ignazio Soroak

(Uitziarra) dagoeneko 25 urte egin dituzte elkarrekin.

ZORIONAK BIKOTE!!

Uxue Jauregi

Martxoak 610 urte

Zorionak maitea asko maite zaitugu.

Irune

Martxoak 6Zorionak Irune!!! gure etxeko

Goxoki maite horri!

Zure gustuko bizkotxo eta txokolate

beroaz ospatuko dugu.

Aitatxo, amatxo eta Ekiñe.

Mari Anjeles

Martxoak 1Zorionak!!! Mari Anjeles Uitzira bi-

zitzera joan zinen horri! Eguna onngi

onngi pasa dezazula beti bezalako

alai, segi horrela urte askuan!!

Gaintzako zure lagun batzuk

bihotzez...

Jesus Altuna,

59 urte.ZORIONAK ATTUNA!! Ongi

pasa zore eune eta muxu

haundiet etxekoan partez.

Alain,

Otsailaren 1ean urte bat bete

zenuen, eta aitatxok eta

amatxok esan nahi dizute:

ZORIONAK MORRUSKILLO!

KuxKuxeanIzan Zubillaga (Atallu)

Otsailaren 27an beteko dituzu 11

urte!! Zeinen azkar doan denbora!!!

Zorionak eta oso ondo pasa etx-

ekoekin baita lagunartean anto-

latuko duzun festan!! Jarraitu beti

bezain jator!!

Inge, aita eta ama.

Page 20: Mailope 2013 martxoa

Aurreko alean aurreratu genizuen bezalaotsailean zehar Nafarroako BertsolariTxapelketako azken-laurdenak jokatudira, bost guztira. 30 bertsolari aritu diralehian eta dagoeneko txapelketaren erdi-gunera iritsita, finalaurrekoetara heme-zortzi baino ez dira sailkatu: EnekoLazkoz, Xabier Silveira, Migel MariElosegi “Luze”, Julen Zelaieta, OskarEstanga, Erika Lagoma, Jon Barberena,Aimar Karrika, OierLakuntza, EnekoFernandez, Iñigo Olaetxea,Iñaki Aleman, AnderFuentes “Itturri”, XabiMaia, Saioa Alkaiza, JosuSanjurjo, Joxema Leitza etahasieratik sailkatutazegoen Julio Soto. Iruñeko AnaitasunaKiroldegian martxoaren23an burutuko den finalhandian hurrengo saioetansailkatuko diren zortzi ber-

tsolari baino ez dira arituko, saiobakoitzeko onenak eta puntuazio altuenalortzen duten lehenengo bostak.

Bigarren fasean sarturik geroz eta gertuago dute finala

- 20 -

Nire lagun batek gomendatuzidan eta irakurri nuen. Oso isto-rio gogorra da baina, aldi bereanlaguntasun handia adierazten dueta hori da gehien bat gustatzenzaidana..

Filma:“Planta cuarta” Antonio Mercero

Diskoak: “A las cinco en el Astoria”La oreja de Van GoghNere Sotil Buldain naiz

eta 19 urte ditut.“Nutrición humana y die-tética” ikasten ari naizIruñean. Karrerako biga-rren urtean nabil eta osogustura ari naiz.Sukaldean ibiltzen naizoso gustora, batez erepostreak egiten.Lagunekin egotea ereasko gustatzen zait.

Behin eta berriz ikusi dudan filmada. Hau ere film gogorra da bainaumore ikutuarekin aldi berean,mutil gazte batzuek minbizia nolasufritzen eta nola gainditzenduten ikus daiteke.

Bestalde esan beharra dago nirimusika asko gustatzen zaidalaeta beraz ez da erraza gustukoe-na esatea baina, bat esatekotanba "La oreja de Van Gogh". Eurenlan guztien artean “A las cinco enel Astoria” CD da gehien gustat-zen zaidana. CD hau LeireMartinezekin egina da, oso poli-ttak dira abestiak, batez ere mai-tasun kantak.

Liburuak: "El niño con el pijama de rayas”John Boyne

Nere Sotil Buldain

kuttunenakNereren

Nafarroako Bertsolari Txapelketa

KULTURa

Martxoak 2, larunbata

AtarrabiaKultur Etxea – 17:30Bertsolariak: Julio Soto, OskarEstanga, Erika Lagoma, IñigoOlaetxea, Iñaki Aleman etaJoxema Leitza.

Martxoak 3, igandea

Etxarri AranatzKultur Etxea – 17:30Bertsolariak: Eneko Lazkoz, XabierSilveira, Jon Barberena, EnekoFernandez, Ander Fuentes“Itturri” eta Josu Sanjurjo.

Martxoak 9, larunbata

ElizondoLur aretoa - 17:30Bertsolariak: Migel Mari Elosegi“Luze”, Julen Zelaieta, AimarKarrika, Oier Lakuntza, XabierMaia eta Saioa Alkaiza.

FINALA: Martxoak 23, larunbata

AGENDA:

Page 21: Mailope 2013 martxoa

“Eman Euskara elkarri” hori da aurten burutuko den 18. Korrikaren leloa.Martxoaren 14an hasiko da Andoainen eta hilaren 24an amaituko da Baionan.Lekunberritik martxoaren 15ean pasako da goizeko bederatziak laurden gutxitan.

Gurean 18. edizio horren aurkezpena egin zuten joan den hilean. Bertan bideo-klipa eta Esne Beltza Taldeak egindako abestia aurkeztu eta salgai dauden arropakerakutsi zituzten. Horretarako modelo lanetan aritu ziren bertso eskolako ikasleak,udaleko zenbait ordezkari, Mailope gazte asanbladakoak, hainbat ume etagaztetxo, familia oso bat, amak eta AEK-kideak. Aurkezpen lanetan Maikrux (AnerAnsorena) aritu zen.

Korrika heldu aurretik hainbat ekitaldi burutzen ari dira Euskal Herrian eta gure-an ere Korrikaren aldeko ginkana jokatu zuten Atallun. Bi talde aritu ziren lehian,kamixeta laranjekin Atallu taldea eta granateekin Arribe. Betiko jolasak, Herri kiro-lak, hainbat trebetasun proba: frutak biltzea, Araizko armarria marraztea,Korrikaren inguruko galderak... eta lekukoaren bila ibili ziren besteak beste. Arribetaldea izan zen irabazlea eta Iruñean, martxoaren 2an jokatuko den hurrengofasean parte hartuko dute.

Arratsaldean, pilota eskolako ikasleen partiduak jokatu ziren eta ondorenMailope Aldizkariaren eta Aralar Irratiaren aldeko mus txapelketa izan zen.Eskualdeko ekoizleek oparitutako produktuekin osatutako saski bat ere zozketatuzuten.

KULTURaMartxoaren 15ean pasako daKorrika Lekunberritik

Page 22: Mailope 2013 martxoa

Nolatan hartu zenuten irakasleen ardu-

ra hori?

Garazi. Dantza taldea sortu zenean,Maider Goikoetxea ibiltzen zen irakasle

lanetan, batzuetan AinhoaGoikoetxea ere aritzen zen etaJose Javier Irigoien teknikari etatxistulari lanetan. Gerora UxueAzpirotz hasi zen irakasle. Niri duelalau urte Uxuek aipatu zidan laguntzabehar zutela haur dezente zeudelakoeta Laida Zabaletarekin batera hasinintzen. Gustura hartu nuen ardurahau, haurrekin egotea, irakastea…gus-tuko baitut.Naiara. Ni iaz hasi nintzen irakasle lane-

tan. Garazi lehenagotik zegoen eta berakanimatu ninduen.

Noiz eta non biltzen zarete?

Naiara. Lekunberriko udaletxe ondokolokalean entseatzen dugu, ostiralero18:30etik 19:30era. Aurten haur gutxiditugu, hamazazpi baino ez eta denaktalde berean daude. Hiru eta zazpi urtebitarteko haurrak dira, horien arteanmutil bakarra dugu.

Zuek noiz hasi zineten euskal dantzak

ikasten?

Garazi. Ni txikitatik hasi nintzen dantzakikasten Tiriki-trauki dantza taldean, bostedo sei urte izango nituenean.Naiara. Ni ere txikitan hasi nintzen dantzataldean.

Emanaldiak eskaintzen dituzue?

Garazi. Bai, Larraungo Egunean ikasturteamaierako dantza emanaldia egitendugu. Bestalde, Sortzen jaialdira ere joanizan gara.

Zer da zailena umeekin lan egiterako

orduan?

Naiara. Aurtengo taldean adin ezberdine-

tako umeak daudenez zaila da eraba-kitzea zein dantza irakatsi.Garazi. Pazientzia izan behar duzu.Gainera adin ezberdinetako haurrakdirenez eta denek batera entseatzendutenez, jakin behar dugu haurren arteanere, dantzak ikasteko orduan erritmoezberdinak daudela, eta errespetatubehar direla. Bestalde, ezin gara orduosoan erabat dantzak entseatzen egon,haurrak nekatu egiten baitira. Horregatik,gorputz mugimenduekin zerikusia dutenjolas batzuk tartekatzen ditugu. Denaden, gogotsu hartuz gero, lan erraza da.

Jantzi eta materialik baduzue?

Jantziak eta materiala baditugu bai. Guhaurrak ginenean Tiriki-trauki dantzataldeak erosi zituen eta orain horretanbehintzat ez dugu arazorik.

Gurean beste dantza talde bat ere bada-

go, Mailoak. Zergatik bi talde ezberdin

denak batu beharrean?

Garazi. Hasiera batean Tiriki-traukidantza taldea besterik ez zegoen. Gerora,Mailoak dantza taldea sortu zen.Hasieran helduei bideratuago zegoenhaurrei baino, beraz helduak bertan hasiziren. Denborarekin Mailoa dantza taldeahanditzen joan da eta adin tarte handi-agoko dantzariek osatzen dute. Azkenbatean, Tiriki-trauki dantza taldea haurtxikienen dantza taldea bilakatu da. Egiaesan, ez legoke gaizki biak elkartzea bainabestetik pena ematen du dantza taldehau desagertzeak.

Elkarrizketa hau irakurri ondoren izen

ematera animatzen den inor badago,

non eman dezake izena?

Lehen aipatu dugun bezala, ostiraletanentseatzen dugu. Beraz izena eman nahiizanez gero, bertara joan eta azaldukodizuegu egin beharrekoa. ANIMATUU!!!

“Tiriki-trauki, haur txikienendantza taldea bilakatu da”

Badira hamahiru urte Tiriki-trauki dantza taldea sortu zela. Hasierahartan ikasle asko ziren eta bost talde ezberdinetan entseatzenzuten, egun hamazazpi baino ez dabiltza taldean baina gogotsubiltzen dira ostiralero euskal dantzak ikasteko, Naiara Igartua etaGarazi Martirenarekin.

Tiriki-trauki dantza taldeaelkARRIZketa:

- 22 -

Naiara Igartua etaGarazi Martirena

Page 23: Mailope 2013 martxoa

ZIENTZIA EKOLOGIA HEZKU

Mailoperako zerbait idazteko eskatu zidatenean jendeak bizian gero eta norma-lizatuago dituen teknologiekin erlazionatuta beren buruari noizbait zein galderaegin ote dion pentsatzen jarri nintzen. Ea baten batekin asmatu dudan: nola litekeautoan GPSarekin edozein lekutarako bidea jakitea? Eramangarriarekin lanean arigarenean, kableen beharrik gabe munduko edozein herritan zer gertatzen ari denjakin dezakegu denbora errealean, nola? Sakelako telefonoaren funtzionamenduazein da? Zenbat satelite daude espazioan? Nola jakin dezaket auzokidea nire wifi-az baliatzen ari den? Medikutara joaten garenean erresonantzia magnetiko bat egi-teko, nolatan lortu dezakete gure gorputzaren atalaren hiru dimentsioko irudiaordenagailuan ebakuntzarik egin behar izan gabe?

Horrelako gairen batekin hasi baino lehen ezinbestekoa iruditu zait inguruanditugun uhinak (ondak) zer diren era sinple batean azaltzen saiatzea. Izan ere, uhi-nak dira aipatutako teknologien eta beste askoren funtsezko oinarria. Uhin gehie-nak ez ditugu ikusten ezta sentitzen, baina une oro, edozein lekutan gaudela, gureinguruan ditugu informazioa garraiatzen. Beheko irudian espektro elektromag-netikoa deiturikoa agertzen da marraztuta, gorritik arrosara. Bertan, transmititzendiren uhin mota desberdinak ez ezik, hauek erabiltzen diren arlo desberdineninformazioa ere aurkitu dezakegu.

LauBURU

Gure bizitzako uhinak

Labur eta erraz esanda, uhinak definitzen dituzten ezaugarriak bi dira: anpli-tudea eta frekuentzia. Hauek biak erradiazioa ulertzeko bi kontzeptu (oso) basikodira. Frekuentzia da uhin motak desberdintzeko erabiltzen dena eta Hertziotan(Hz) neurtzen da. Hertzioak zera esan nahi du: segundo batean zenbat aldizerrepikatzen den uhin bat. Espektro elektromagnetikoan ezkerreko aldeanfrekuentzia baxueneko uhinak ditugu, Radiofrekuentziak edo Mikrouhinak kasu,eta eskuinerantz mugitzen garen heinean frekuentzia altuagoko uhinak ditugu:Infragorriak, Bisiblea, Ultrabioletak eta frekuentzia goreneko X eta Gamma izpiakhain zuzen.

Ez duzuela sinisten uhin hauek guztiak geure bizitzan garrantitsuak direnik?Ezinbestekoak ditugu, uste baino gehiago benetan. Hurrengo batean azalpen gehi-ago. Ongi izan!

>> Amagoia Telletxea

Page 24: Mailope 2013 martxoa

Ihote-miote...erreportajetxoa >>

Lekunberri, Betelu, Baraibar, Aldatz eta Arruitzen giro ederrean ospatu dituzte ihoteak.

Baraibarren urteak ziren antolatzen ez zituztela eta aurten berreskuratu egin dituzte herriko iho-

teak. Gaintza eta Oderitzera martxoaren 2an eta 9an helduko dira (Egitaraua agendan).

Urte askoren ondoren aurten ihoteak berreskuratu dituzte Baraibarren eta nola gainera, 52 lagun elkartu ziren ostatuan egin zuten bazkarian. Argazkia: Mikel Huarte.

Eguna etxez etxe jan eta edanean pasa ondoren iluntzean urtero bezala attezarko erre zuten Arruitzen. Argazkia: Andrea Etxarri

Lekunberriko zenbait gazte zein baino zein dotoreago. Argazkia: Juan Antonio Garaikoetxea

Martixa Elkartean ederki ospatu zituzten ihoteak aldaztarrek. Argazkia: Monika Gastesi.

Bere karguari uko eginondoren, Benedikto XVIAita Santua Betelun ibilida lan bila.

Page 25: Mailope 2013 martxoa

Urte askoren ondoren aurten ihoteak berreskuratu dituzte Baraibarren eta nola gainera, 52 lagun elkartu ziren ostatuan egin zuten bazkarian. Argazkia: Mikel Huarte.

Lekunberriko zenbait gazte zein baino zein dotoreago. Argazkia: Juan Antonio Garaikoetxea

Ibarberriko ikasleek tradizioari eutsiz.Beteluarrek egun ederra pasa zuten eguraldia lagun.

...txerri txar bat hil dute, batek tira, besteak tira, isatsaz gainerakoa jan dute, ziztor, miztor EMAKUNDE!!

Page 26: Mailope 2013 martxoa

- 26 -

Aurrera doa TrinketekoBinakako Pilota GoxuaTxapelketaHilaren 17an, igandea, ospatuko da Arruizko Txikitoren

Oroimenezko Lekunberriko Legoa. Berezia izango da aurten-goa, 25 urte beteko baitira Legoa egiten hasi zirenetik. Seikilometro izango dira egin beharrekoak, LekunberritikAzpirozko Zia-tarren etxeraino eta buelta. Eguerdiko 12etanhasiko da proba eta hamasei urtetik gorako edonork partehar dezake. Adin horretatik beherakoek goizeko 10:30etanizanen dute euren proba. Informazio gehiago:948604545 / [email protected] helbidean.

Zabalik dago LekunberrikoLegoan izen emateko epea

KIROLa

Hamalau bikote dabiltza Trinketeko Binakako PilotaGoxua Txapelketan parte hartzen. Zazpi jardunaldi izangodira guztira eta dagoeneko hirugarrena amaitu dute.Ostiral eta larunbata arratsaldeetan dira partiduak, aste-bururo zazpina jokatzen dituzte. Final laurdenak apiri-laren 6an jokatuko dira, semifinalak 13an eta finala 20an.Informazio gehiago kirolmak.blogspot.com atarian.

Page 27: Mailope 2013 martxoa

- 27 -

Nor da Jose Lorenzo? Aurkeztu zaitez.50 urte ditut, Atarrabian bizi naiz eta Intersport-Irabian egi-ten dut lan txirrindularitza sailean. Beteluko Matxinea etxekoRosa Elizalderekin nago ezkonduta eta bi seme ditut.Txirrindularitza da nire afizio gustukoena, ziklo-krossa bereziki.

Noiz hasi zinen ziklo-krossean?Gazte nintzela hasi nintzen, Club Ciclista Villavés taldeanibiltzen nintzen orduan. Askotan ikusten nituen ziklo-krosseko lasterketak, batez ere nire amaren herrian, Beran.

Orain talderen bateko kide zara edo zure kabuz aritzenzara?Normalean bakarrik entrenatzen naiz, batzuetan entrena-mendu saio zehatzik ez badut egin behar, tarteka-tartekabeste norbaitekin gelditzen naiz baina gehienetan bakarrik.

Urtean zenbat lasterketatan parte hartzen duzu?Euskadiko txapelketa izaten da lehendabizi eta geroEspainiakoa, mundu mailako txapelketa ere bada bainaazkeneko bi urte hauetan Estatu Batuetan burutu da etaekonomikoki ezinezkoa izan zaigu bertan parte hartzea.Horiez gain, urtean zehar zenbait BTT probatan parte hartzendut, baina batez ere, aktibo mantentzeko helburuarekin.

Asko entrenatzen al zara?Urteko sasoiaren arabera gehiago edo gutxiago entrenatzendut. Denboraldia uztailaren batean hasten da eta lehenengohiru hilabeteetan entrenamendu luzeak izaten dira, zenbaite-tan lau ordukoak ere izaten dira zikloaren azken txanpan.Urrian lan zehatzarekin hasten naiz eta hortik aurrera bolu-mena jaitsi eta intentsitatea igo egiten da.

Astean bost edo sei egunetan entrenatzen dut.Lasterketak motzak izaten dira, baina oso gogorrak. 30 min-utu edo ordubete irauten dute kategoriaren arabera, horre-gatik bihotza prestatu egin behar da pultsazio maximoetatikgertu lan egiteko.

Espainiako ziklo-kross Txapelketa irabazi berri duzu. Bertanparte hartzen zenuen lehen aldia al zen?1997tik gaur arte ia urtero parte hartu dut txapelketa horre-tan. Aurten Navian (Asturiasen) burutu zen urtarrilaren 12an

eta irabazi egin nuen bai. Gure kategorian, master-50ean,parte hartzea librea da eta ez da beharrezkoa zure fede-razioak sailkatzea bertan parte hartu ahal izateko. Oker ezbanago 50 inguru izan ginen kategoria horretan ateraginenak.

Maniatikoa al zara oinetakoekin, bizikletekin, elikadu-rarekin...?Nik bi mania ditut: txapelketetan ez zait ezer berririkestreinatzea gustatzen eta beti kolore oriko zerbait eramanohi dut.

Dopina kirol guztiei lotuta dago baina bereziki txirrindula-ritzari, ziklo-krossean gertatzen al da dopin kasurik?“Bereziki txirrindularitzan” hori sobran dago, dopina kiroleandago eta beti egongo da. Kirolariei geroz eta kontrol etaazterketa zorrotzagoak egiten dizkiete eta geroz eta zailagoa

da engainatzea baina beti egongo da norbait diruaren trukeedo dena delakoagatik beste alde batera begiratzeko prest.Ez dira kirol guztiak kontrolatzen ezta kirolari guztiei moduberean ere eta hori ez zait justua iruditzen.

2001ean Espainiako Txapelketa irabazi zuen master-30 kategorian, mundu mailako hiru laster-

ketetan parte hartu du eta aurten berriz ere Espainiako ziklo-kross lasterketako txapeldun izan

da master-50 kategorian.

“Dopina kirol guztietan dago eta betiegongo da”

>> Jose Lorenzo Esteban

Page 28: Mailope 2013 martxoa

Gure zizen artean preziatuenetakoa eta ezagunenetakoadugu perretxikoa baina erne ibili behar dugu zizagoxo hauek Amanita Vernarekin (Hiltzaile goiztia-rra) ez nahasteko. Azken hauek heriotza eragindezakete, zorionez zaila da horiek gurean topatzea,baina ez da ezinezkoa!

Duela hiru urte Zarautzen, Hego Ameriketakoherritar bat ia hil egin zen oso toxikoa zen espeziebat jan zuelako pe-rretxikoak zirelakoan.Zaragozan gibela trans-plantatu behar izanzioten gizonari eta bizirikatera arren, ondorio la-rriak gelditu zaizkio.Amanita Verna izan zenezbehar larri hori eraginzuen ziza. Maiatzeangertatu zen hura, etaesan bezala gure inguru-an topatzea oso arraroaden arren, kontuz ibili,nik neuk Sorian ikusi izan

baititut udaberri aldera. Hainbestetan aipatu dugun AmanitaPhalloides-a bezain hilgarria da.

Goazen bada ziza horren ezaugarriak argitzera: Kolorezurikoa da, eraztun txiki eta galkor bat du eta txortenarenoinarrian koskoa, batzuetan ordea zizaren zati hori lurpe-

ratuta egoten da eta ez daikusten. Ziza osoa zuria izanarren ez du gure pe-rretxikoak duen txortenlodia, ezta hirin fresko usainparegabe hori ere. Ezinezkoada ziza hilgarri honen usainahautematea, zapore gozoaeta atsegina du gainera,beraz janez gero ezerk ezliguke hilgarria izan daite-keela pentsaraziko.

Zizak biltzerako orduan, oso osorik atera behar dira, geromoztuko duzue sobran dagoen zatia, horrela txortenarenoinarrian koskorren bat edo susmagarria izan daitekeenezaugarriren bat duen edo ez ikusteko aukera izangoduzue.

Nahastea ezinezkoa den zizak biltzen bazabiltzate,Niskaloen kasuan esaterako, nahi duzuen bezala bildu ditzaz-kezue, baina gomendagarria izaten da beti osorik ateratzea.

Aholku hauek kontuan izanez gero, ezbeharrak saihestukodigutu. Kontuz ibili!

- 28 -

> Julio Calonge

Pixkanaka hurbiltzen ari da udaberria etadagoeneko ziza zurien zaleak lehenengoperretxikoak noiz bilduko zain daude.

Kontuz! Hemen dira heriotza eragitenduten lehenengo zizak!

LURRAK EMANAinguruko zizak

Txorten finagoa du perretxikoen aldean.

Amanita Vernak koskoa du oinarrian.

Page 29: Mailope 2013 martxoa

- 29 -

Otsailerako aipatu genuen moduan, beste gauza bat da,ilargiak Lurrarekiko duen posizioa. Martxoaren 1etik 5era eta19tik 31ra, ilargia lurrera hurbiltzen ari da, beherantz ari delaesango dugu, eta ondorioz, landareen izerdia ere lurrerantzdoa, eta egun hauek aproposak dira landatzeko, inaustekoedo ongarria zabaltzeko esate baterako. Aldiz, martxoaren 6eta 18 artean, ilargia lurretik urruntzen ari da, gorantz egitenari dela esango dugu, landareen izerdia ere lurretik gorantzdoa, eta egun hauek aproposak izan daitezke haziak ereitekoedo txertaketak egiteko esate baterako.

Halere, lan bakoitzaren barruan, egun batzuk egoki-agoak dira beste batzuk baino, hau da, zerbait erein edolandatu behar badugu zer landare mota den erreparatubehar diogu. Horrela, egutegiko egun bakoitzean lan-darearen atal baten izena agertzen da. Taula honetan lan-dareen atal hori aipatzen denean zein landareri buruz arigaren laburtzen da.

Martxoan ere, negutegi txiki bat izanez gero, udaberrirakolandareen haziak ereiten jarraituko dugu, edo eguraldiaklagun, kanpoan ere ereiten hasi gaitezke, patata esate bate-

rako, letxugak,... Patatak aipatu ditugunez, patata ereiteko,martxoaren 17a aukeratuko nuke. Tomateak ereiteko aldiz,15a edo 16 arratsaldea aproposak dira. Inausketak egitekoere, martxoa oso garai aproposa da, izerdia nahiko geldi dagooraindik eta gutxiago sufrituko du landareak, eta ilargiabeherantz doanean egiten badugu azkarrago sendatukozaizkio zauriak. Sagarrondo bat inausi nahi badugu,martxoaren 24a izan daiteke aproposa nahiz eta beranduxamar den. Belar txarren bat galtzea nahi badugu, martxoaren 5a arra-tsaldez, 22a, 25a, 29a eta 31a aproposak dira.

MartxoaIlargia denez Lurretik hurbilen duguna, berari erreparatuko diogu lehenik. Martxoaren 11n izan-go da ilargi berria eta 27an ilargi betea, beraz, hilabete hasieran ilbeheran egongo gara, 11tikaurrera ilgoran eta 27tik aurrera berriro ilbeheran.

ZERUAK ESANA> Andoni Tolosa

egutegi biodinamikoa

1 2 3

4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31

MARTXOA

Hostoa

Lorea

Hostoa 12:00

Hostoa Fruitua

HostoaHostoa Hostoa

Sustraia

Fruitua

LoreaLorea 13:00Sustraia

Lorea 11:00Fruitua

Fruitua

SustraiaSustraia

Sustraia

Sustraia 14:00

Lorea

Lorea

Sustraia Lorea

Sustraia

Lorea

Lorea

Sustraia

13:00Fruitua

Lorea

Egun batzuetan ordua agertzen da, egun horietan, ordu hori arte landarearen atal horri mesede egingo diogu eta ordu horretatik aurrera beste bati.

Agertzen den egunetan landare bati mesede egitea nahi bada, ez da komeni ezer egitea, aldiz kalte egin nahi bazaio egun horietanegin behar da egin behar dena, moztu, edo atera, ...

Ilargi berria Ilargi betea

Hostoa

Sustraia

Lorea

Fruitua

Letxuga, eskarola, zerba, porrua, aza, pe-rrexila, belar usaindunak,...

Patata, azenarioa, arbia, tipula, baratxuria,erremolatxa, ...

Brokolia, eta apaingarri modura erabiltzenditugun lore guztiak.

Fruta-arbolak, tomateak, lekak, babak,artoa, kalabaza, kalabazina,...

Page 30: Mailope 2013 martxoa

Nolatan animatu zineten 4x4an bere-

zitutako tailer bat irekitzera?

Iñigo G.- Tailerra jartzearen ideia nikdudan afiziotik sortu zen. Urtebeteneraman langabezian eta pentsatunuen orduan zela probatzeko momen-tua, -gaztea naiz eta gaizki ateraz geroere emango diot buelta!- esaten nionnire buruari eta horrela animatunintzen.

Bi langile baino ez zarete ibiltzen?

Iñigo G.- Bai, nik 2009an ireki nuen tai-lerra eta Iñigo duela urtebete hasi zen.Bera aspalditik ezagutzen nuen, lagu-nak ginen eta noizbehinka laguntzeraere etortzen zen. Oso ongi moldatzengara berak mekanika ikasi zuen eta nikez dakizkidan gauzak berak irakastendit eta baita alderantziz ere.

Sastraka auto 4x4 du izena, nondik

izen hori?

Iñigo G.- Lehen ni goitiberatan ibiltzennintzen eta txapelketa horietan izenemateko erabaki genuen Sastrakajartzea eta gerora 4x4ko talde bat sortugenuenean ere izen bera erabili genu-en, beraz argi nuen hau tailerra izango

bazen Sastraka auto 4x4 behar zuelaizan.

Eta zer moduz doakizue?

Iñigo G.- Oso ongi, pozik gaude.Lehendabiziko urtean bakarrik nen-bilen lanean eta beti kostatzen damartxa hartzea, gainera, zure kontutiklan egin eta enpresa aurrera eramateaez da erraza izaten, zu zara nagusia etaematen duena baino erantzukizungehiago daude. Iñigo R.- 4x4ko prestaketekin betebetean gabiltza. Kontuan hartu beharda Euskal Herrian ez daudela horretaradedikatzen diren tailer asko eta horrekguri onurak ekarri dizkigu.

Zein zerbitzu eskaintzen dituzue?

Iñigo R.- Mekanika orokorra, elektri-zitatea eta prestaketak egiten ditugu.Egia da 4x4ko prestaketetan gaudelaespezializatuta eta horregatik askokuste dute ez ditugula bestelako autoenerrebisioak egiten. Bestalde, rally-etarako autoak ere prestatzen ditugu.

Nongo bezeroak dituzue?

Iñigo R.- Mekanika orokorra egiterabatez ere inguruko jendea etortzenzaigu eta 4x4-ko prestaketak egiterakanpotik etortzen zaizkigu gehienak,Errioxatik, Lizarratik...

Krisiaren eragina ez da zuenera iritsi?

Iñigo R.- Kaleko autoekin nabaritzen dajendea estu dabilela, edozein gauzadutela ere presupuestoa eskatzendute, gurpil merkeenaren bila etortzendira etab. Prestaketetan ez da naba-ritzen, azken batean kapritxoz egitenden gauza bat da. Bakoitzak ahal duenneurrian baina 4x4ko bezeroak nor-

malean argi izaten du zer nahi duen,eta tailerrera etortzerako jada badakizein markako gurpilak jarriko dizkionesaterako, finagoa dela esan liteke.

Txapelketetan parte hartzeak ere

balioko dizue zuen tailerra ezagutzera

emateko ezta?

Iñigo G.- Noski, azken batean hor dagogure erakusleihoa.

- 30 -

ekinarenEKINEZ

Afizioa ofizioLau urte daramatza zabalik Sastraka auto 4x4 automobil tai-lerrak Lekunberriko industrialdean. Aspalditik zuten zaletasu-na ogibide bilakatu dute Iñigo Garciak eta Iñigo Ruizek.

>> Sastraka auto 4x4

Hurrengo hitzorduaCalamochan!Astea tailerrean eman eta gero aste-buruetan maiz joaten dira 4x4-koibilgailuen trial eta kontzentrazioeta-ra. Martxoaren 8, 9 eta 10eanCalamochara joatekoa da Sastrakataldea. Zazpigarren aldia da aurten-goa eta denetarik dute antolatuta:jarduerak, jokoak... Aurten lehenaldiz Sastraka auto 4x4 enpresa egi-tarauko jardueretako baten babeslenagusia izango da.

Eskaintza berezia

Page 31: Mailope 2013 martxoa

Martxoaren 1etik 3raBeteluko C.A. Carrillo Irurtzungo Mutiloa

Martxoaren 4tik 10eraLeitzako T. Plaza, E. Arrupea

Martxoaren 11tik 17raArribeko A. GarmendiaIrurtzungo M. Gastearena

Martxoaren 18tik 24raLekunberriko M.A. Azpiroz

Martxoaren 25etik 31raLeitzako O. Erviti

agend

a

martxoa merkatu txikia

Guardiako farmaziak

-BOE Duplexa Lekunberrin. Artzanegi 10,Telefonoa: 653 801 628

-Sua egiteko egurraInteresatuek, deitu:659 836 561

-Etxea Uztegin. 605 712 8481.200m lauez inguratua,200.000 €.

-Etxea Uztegin Bizitzeko mo-duan, 4 solairu, 360m2. Telefonoa: 657 709 722. Saioa

-Pisu berria Betelun aloka-tzeko ere. Garajea eta igo-gailua. T. 629 403 220

-ARESOn Sastizar Baserria-Landetxea. 25.000 m2 lu-rrekin. Telefonoa 649 707 584

-Motoa salgai. Gas Gas 250enduro 2006koa. Telefonoa:679 648 861 Markos.

-Baba gorriak eta intxaurrakTelefonoa:606 375 855 Mikel

-Akazea motako esolaksaltzen dira. Barruti/hesiakixteko. 646 524 796 (Peio)

-3 plantako etxea lursailarekinsalgai. 35 milio pezeta. 638 07 13 71 Gotzon.

- Pisua salgai Lekunberrin,egoera oso onean.Deitu636827846

-Ford Mondeo markako kotxeasalgai, 2008ko modeloa.618619664 (Xabi)

SALGAI ALOKATU

-Pisukidea behar dut.Albisualdea kalean,Lekunberrin. 676 507 340(Verónica)

-Baserria eta lurrak (60 bat hektarea) alokatuko nituzkeeskualde honetan.Nire telefono zenbakia:948 063 222 (Jonathan)

-Lekunberrin, igogailua duenpisua alokairuan edota sal-gai. 667 797 904 (Iñigo)

-Pisu berria Betelun. Garajea eta igogailua.Telefonoa: 629 403 220

-Araitzen edo Larraunenborda lursailarekin Deitu: 606 695 297 (Nerea)679 631 725 (Aitor)

-Belarra mozteko diskoaerosten da.Harremanetarako 679 092 896

-Umeak zaintzen ditut.Esperientzia daukat.Interesatzen bazaizu, deinazazu: 948 507 364(Àngels)

-Ikasgaiak erreforzatzekoklase partikularrak ematenditut LHko eta DBH 1ekoeta DBH 2ko ikasleei zuzen-duta.Interasa baduzu, deinazazu:948 507 364(Àngels)

EROSI

LAN BILA

kontuTXIKIAK

Gaintza: Ihoteak. 11:00etan PUSKA-BILTZA herri guztian zehar trikitilariekin.21:00etan HERRI AFARIA SonbeluElkartean. Ondoren, DJ TXOKOrenemanaldia.

9

12

Lekunberri: Arruizko Txikitorenomenezko Legoa. Irteera 12:00.

17

Lekunberri: Helduentzako antzerkia.Virginia Imazen “Consumiéndonos”antzezlana.

22

Betelu: Araxes eskolak Korrika Txikiaegingo dute.22

Lekunberri: Aste Santuko AbesbatzarenKontzertua. Parrokian 20:00tan.

29

Lekunberri: Layo Raser taldearenkontzertua, Kantinan 22:00etan. 2

Betelu: Nafarroako Kirol Jolasetako jar-dunaldia herri kirol modalitatean.3

Astitz: Kobazuloen III. eguna:Mendukiloko kobazuloetan sarreraprezio erdian eta bisita bereziak.Familiendako bisitak euskeraz 11etan.Helduendako bisita euskaraz 13etan.Izen ematea ezin bestekoa da.

3

2

TRUKAKETA

-500 litro eduki duenizozkailu bat daukat. Tokifalta ordea. Txikiagoa denizotzgailu batekintrukatuko nuke. Oso ego-era onean dago. Doan.Deitu 639 861 257 ( Ane)

Deialdi orokorra: 20:00-20:30 AutopistaElektrikoaren aurkako itzaltzea.

7

Lekunberri: Sukaldaritza tailerra eta das-taketa Kattagorri Elkartean, 19:30tan.

13 Astitz: 17.00etan Aralar Musika Eskolakoikasleen txistu emanaldia Mendukilokobazuloetan. Izen ematea ezinbestekoa da.

15 Astizko Aterpetxea: Bertso afaria BertsoKorrika ekimena Larraunen. Txartelak salgaiElostan, Astitz-ko aterpetxean,Mitxausenean eta AEK-n

15 07:30etan Larraunek Korrikako lekukoahartuko du Irurtzunen. Mugirotik barrena,Lekunberrira iritsiko da eta handik Etxarrieta Aldatz zeharkatuko ditu Basaburuakobidea hartuz.15:30etan Korrika txiki ospatuko duIbarberri eskolak.

Oderitz: Ihoteak. Afaria JuanluzeneaSagardotegian eta ondoren dantzaldiagaztetxean.

10 Lekunberri: Korrika kantu poteoa, goizeko12:00etan herriko plazan.

Page 32: Mailope 2013 martxoa

Sagardo denboraldi bete-betean gaude, etorrieta dasta ezazu nafar sagardoa!

Eta orain aprobetxatu eskualdeak eskaintzen dizun

landaetxeen eta ekintzen aukera zabala.

Etorri txotx egitera!

Interesguneak:

www.viaverdeplazaolanaturbidea.blogspot.comwww.mendukilo.comwww.aralarurbasa.comwww.casasruralesnavarra.com

Beteluko Turismo Bulegoa

Telefono zenbakia: 948513026 / [email protected]

Lekunberriko Turismo Bulegoa

Telefono zenbakia: [email protected]

Aralar-Urbasa elkarteko

landetxeen eskaintza

berezia!!Bertan lo eginda 4 €ko deskontua sagardotegiko menuan:

Martitxonea (Aldatz)

Juanluzenea (Oderitz)

Larraun (Iribas)

Ibarneko Borda (Beruete)

Behetxonea (Beruete)

Toki Alai (Lekunberri)