Lurrikarak lurzoruen mugimendu bortitzeideitzen zaie, normalean jatorri tektonikoedo bolkanikoak dutenak. Ezin aurreikusdaitekeen fenomeno suntsitzaileak dira.

Bolkanikoak

•

•

Filipinasen, 2011ko

maiatzak 31-an

hogeitahamaika

lurrikara bolkanikoak,

Taal sumendian eman

ziren 24 or

du lehenago,

Bulkanologia y

Sismologia

institutuaren arabera.

TSUNAMIAKTEKTONIKOAK

• Lurrazala hausten den lekuari hipozentroa edo foku sismikoaesaten zaito. Lurraren gainazalean hipozentroaren gaineandagoen puntua epizentroa da. Han igartzen da lurrikaralehenik eta indarrik handienez.

Nola gertatzen dira?

• Lurrikara gehienak plaka tektonikoen mugetan kontzentraturiko indarrek lurrazalaren egokitze bat behartzen dutenean gertatzen dira. Ziklo sismiko izeneko ziklo baten amaieran gertatzen dira, noiz lurraren barnean deformazioaren indarra pilatzen da, gero bapatean askatuz eta lurrikara sortuz. Honen ondoren, deformazioa berriro pilatzen hasten da.

Nola neurtzen dira?Sismografo izeneko aparatuak Lurraren bibrazioa papereanerregistratzen du, bi uhin mota ezagutzen dituelarik:

• Azalekoa (Lurraren azalean zehar doana)

• Erdialdeko edo gorputzekoa. (Lur azalaren bekaldeandagoena)

• Sismógrafoek jarduera sismikoa erregistratzen dute, sismogramen bidez.

SISMOGRAFO ORIZONTALA ETA BERTIKALA

• Lurrikara batean, oso bibrazio handiakgertatzen dira. Zenbait segundu irauten duteeta batzuetan minutu. Zenbat eta hotzagoaketa zurrunagoak izan lekualdatzen edohausten diren harriak, orduan bibraziohandiagoak sortuko dira.

• Foku sismikoan gertatzen diren bibrazioaklurraren barruan hedatzen dira norabideguztietara, uhin sismikoen bidez.

• Epizentroan, gainazalekok uhin sismikoaksortzen dira. Gainazalean zehar hedatzen dira, eta haiek eragiten dituzte kalte materialak.

RICHTERREN ESKALA

Lurrikaren magnitudea Richterren eskalarenbidez neurtzen da. Eskala horrek hipozentroanzenbat energia askatzen den adierazten den Eskalako gradu bakoitzak aurrekoa bainohamar aldiz energia handiagoa adieraten du.

• Erregistratuko seismorik handiena Txilengertatu zen,1960an: 9.5 mailakoa izan zen, Richterren eskalan.

Araban gertatu diren sismoak:

• 1965ko uztailak 31an Azilu ipar-ekialdean 3,8ko indarrarekin

• 1997ko abuztuak 19an Artziniega ipar-mendebaldean

3,5ko indarrarekin

• 2011ko abuztuaren 17an Amurrion;3,4 indarrarekin.

• 1996ko martxoak 30ean Legution 3,2 indarrarekin.

•