Lotura Kimikoa Iker

7/14/2019 Lotura Kimikoa Iker

1/16

Egilea: Iker

Teres

Gela: 1G

batx

Irakaslea:

Xabier

Gutierrez

AURKIBIDEA: Zergatik konbinatzen dira eleentu ezberdinak! "otura kiikoaren ikus#egi

energetikoa $ eta ondorioz egonkortasuna%

"otura otak ezberdindu: lotura intraolekularrak eta interolekularrak%

"otura intraolekular otak:

o Ionikoa


2/16

"otura ota &au deskribatu 'odu sin#le batean($ nola sortzen

den eta zein eleentu oten artean gertatzen den )usti*ikatuz%

"otura &onen ondorioz sortzen diren egiturak deskribatu: sareak'otak EZ(%

+ustantzia ionikoen #ro#ietateak enuntziatu eta )usti*ikatu%

o Kobalentea

"otura ota &au deskribatu "e,isen ereduan oinarrituz$ nola

sortzen den eta zein eleentu oten artean gertatzen den)usti*ikatuz%

"otura &onen ondorioz sortzen diren egiturak ai#atu: olekulak$

sareak-

.olekula &auen "e,is egitura ean eta #olarrak diren edo ez

arrazoitu: /0$ 2

+ustantzia kobalenteen #ro#ietateak enuntziatu eta )usti*ikatu%

o Metalikoa

"otura ota &au deskribatu &odei elektronikoaren teorian

oinarrituz%

+ustantzia etalikoen #ro#ietateak enuntziatu eta )usti*ikatu%

'1% o&arra: atal &onekin bukatzeko ondo legoke 3 lotura hauen ezberdintasuna

labur3labur ze&aztuko bazenute(

Indar interolekular otak deskribatu$ adibideren baten laguntzaz baliatuz:

o 4an de ,aals

Di#olo3di#olo$ di#olo 5 di#olo induzitu$ "ondon indarrak%

o idrogeno zubiak


3/16

'0% o&arra: errazagoa izan daiteke lotura kobalentea eratzen duten olekulen

#ro#ietateak$ indar interolekularrrak deskribatu eta gero azaltzea(%

1. ona &een atooak zergatik elkartzen diren azaltzeko azal#en

orokorra%

.ultzoak sortzeko elkartzen dira6 &auek bere aldetik baino

egonkortasun &andiagoa eta energia txikiagoa baitituzte% Beraz$

esango genuke eleentu ezberdinak konbinatzean ultzoak

sortzen direla$ egonkortasun &andiagoa eta energia txikiagoa

dituztenak%

Egonkortasunari eta energiari buruz &itz egin dugu$ baina azaldu ez%

Bi eleentuen artean lotura bat sortzean bi atoo &orien energian

aldaketa bat egoten da% 7rozesu &au gertatzen den bitartean$ bi

&auen artean energia askatzen ari da6 lotura3energia deritzona%

.olekula berria sortu eta gero$ berriro ere banandu na&i bagenu$

askatu duen energia kantitate bera ean be&arko genioke%

Energi kantitate &au lotuta dago egonkortasunarekin6 lotura bat

eratzean zenbat eta energia kantitate &andiagoa askatu orduan eta

lotura &ori egonkorragoa izango da%

Atooak bananduta edo guztiz elkartuta daudenean energia

kantitate ezberdina daraate% asteko$ bata bestetik bananduta

daudenean bakoitzaren energia zero dela esaten da% 8arraian$

atooak elkartzen )oaten direnean indar erakarleak dira nagusi6

bitartean energia askatzen da% Atooen arteko distantzia lotura3distantzia olekularra denean$ energiaren balioa inioa da6 aldiz

sistearen egonkortasuna axioa% Bukatzean$ atooak ge&iago

&urbiltzean$ indar aldaratzaileak indar erakarleei gaindituko dio$

energia xurgatuz%

Bi atooen arteko loturei buruz ari gara &itz egiten denbora osoan$

baina ze lotura ota daude! 9olakoak dira bakoitzak!% au da lan

&onen bitartez azalduko duguna%


4/16

2. 8arraitzeko lotura intraolekular eta interolekularren arteko

ezberdintasunak ai#atuko ditut% "otura intraolekurrarak atooen

artean sortzen diren loturak dira$ olekulak sortzeko% auenbarruan lotura ionikoa$ kobalentea eta etalikoak daude% Indar

&auek olekula baten egonkortasuna adierazten dute% Aldiz$ lotura

interolekularrak$ olekulen artean sortzen diren loturak dira$

substantzia desberdinak sortzeko% Gauza askoren artean

substantziaren egoera *isikoa adierazten dute 'solido$ likido$ gas($

baina substantzia bat bestearekin duen na&askortasuna% auen

barruan ezagunenak 4an der ,aals$ Di#olo3di#olo eta idrogeno

loturak dira%

3."otura Intraolekularrak:

3.1. Ionikoa:

Dakigunez &ainbat substantzia ez daude atooz osatuta$ ioi

#ositiboz eta negatiboz baizik% Beraz$ lotura ionikoa ioiak elkartzean

sortzen den lotura da%


5/16

"e&enik eta be&in goazen ioiak zer diren azaltzera% Esan dudanez

badaude ioi #ositibo eta negatiboak:

3ioi #ositiboak 'katioi(: Eleentu batek elektronegatibotasun

gutxi badu elektroi #are bat galtzeko )oera du% Beraz$ elektroiakgaldu 'azken ailako guztiak( eta gero eleentu &ori #ositiboki

kargatuta gelditzen da$ &orregatik deritzo &oni ioi #ositiboa% Beti

elektroi adina #gelditzeko% orrela guztiz betea gelditzen dela esan

daiteke ez s edota s; # gelditzen badira%

3ioi negatiboak 'anioi(: Katioien kontrakoa$ eleentu batek

elektronegatibotasun &andia badu elektroi bat$ bi edo ge&iago

&artzeko )oera du 'azken aila osatu &arte(% Baina le&en esan

bezala beti elektroi ko#uru be&arra &artzen du #bete arte% Beraz$

elektroiak &artzen dituenez eleentu &ori #ositiboki kargatuta

gelditzen da$ &ortik dator &onek daukan izena%

Eleentu etalikoak eta ez3etalikoak elkartzean sortzen da lotura

ota &au% .etalak azken ailako elektroiak galtzen ditu eta ez3etalak elektroi &auek artzen ditu$ azken aila osatu arte% Beraz$

&een zortziko erregela betetze da$ gas noblea ez den atoo batek

beste atoo batzuekin konbinatzeko )oera duelako balentzi geruzan

zortzi elektroi lortu arte%

ona &een kloro eta sodioaren arteko lotura nola gertatzen diren:

+odioak elektroi bat galtzen du$ eta &onek galdutako elektroiak

kloroak artzen du% Ioi #ositiboa eta ioi negatiboa elkartu egiten dira

aurkako karga elektrikoak erakarri egiten direlako%


6/16

"otura ionikoak osatzean karga elektrikoak sortzen direnez$ eta

substantzietan atoo asko daudenez$ ez dira atoo gutxiko

olekulak sortzen$ egitura erraldoiak baizik% .ilioika anioi eta

katioien arteko lotura sortuko da$ sare ionikoa izenekoa% +are

aaigabe &auetan #artikulak bata bestearekin itsatsita daude$

es#azio gutxiekin beraien artean6 beraz$ solido egoeran daude%

Eleentuak elektroiak eateko edo &artzeko duten )oera zerikusia

du eleentu &orien koka#ena taula #eriodikoan% Eleentuen

atooek ioi bi&urtzean duten karga eleentuaren balentzia ionikoa

deitzen zaio% ona &een taula #eriodiko erreala eta eleentuenbalentziekin nik egindako beste taula bat6 antzekoak ezta!


7/16

"otura ionikoekin bukatzeko bere ezaugarria ai#atu be&ar ditut%

asteko solidoak dira$ *usio #untu altua baititu% Beraz ez da erraz

likido eta gas egoerara #asatuko6 loturak oso gogorrak direlako eta

ten#eratura oso &andia be&ar da a#urtarazteko%


8/16

Baita uretan disolbagarriak dira% Erraz disolbatzen da uretan$ ura

#olarizatua baitago$ &orrela sare ionikoa erraz a#urtzen du$ katioiak

eta anioiak bereiztuz% Baita urak solidotik ioiak kentzen ditu$ *ase

likidora #asarazten%

Ez dira eroaleak solido egoeran$ aldiz uretan disolbaturik bai% +olido

egoeran daudenean ez dira gai zirkuituko kargak eroateko6 egoera

&onetan ez daudelako elektroi askerik% Uretan disolbaturik aldiz

elektroi aske batzuk geratzen dira$ eroalea izaten utziz%


9/16

Bukatzeko$ esan be&arra dago$ na&iko &auskorrak direla baina oso

gogorrak% .arrazkian ikus daitekeen bezala$ kargak bata

bestearekiko itsatsita daude: #ositibo3negatibo3#ositibo3negatibo -

orregatik kol#e batekin geruza bat des#lazatzean karga berdineko

ioiak geldituko dira #arean% Karga berdinekoak aldentzeko )oera

dutenez bereizi egingo dira eta ondorioz sarea a#urtuko da%

3.2.Kobalentea:

Atoo ez etalen arteko lotura da$ &au

da$ ez3etal bat beste ez3etal

batekin% Kasu &onetan$ atooak

elkartzen dira elektroi #are bat

kon#artituz$ kargarik sortu gabe% "otura

ota &au deskribatzeko "e,isenereduan oinarritzea be&arrezkoa da%

onek zioen bi atoo lotura kobalentez

elkartzeko$ kounean izan be&ar

zituztela elektroi bikote bat edo ge&iago% .odu &onetan gas nobleen

egitura lortzen dute$ &au da$ azken geruzan zortzi elektroi egotea%

onen &elburua da kon*igurazio elektroniko egonkor bat lortzea%

Beraz lotura kobalente guztiak "e,isen ereduarekin arraztu

daitezke$ eta &orrela esan daiteke #artikulak beraien arteanlaguntzen direla$ elektroiak kon#artituz6 ez galtzen%


10/16

ona &een "e,isen ereduaren adibide bat%

"e,isen notazioan gertatzen

dena &au da$ &idrogenoak

elektroi bakarra be&ar dutenez

egonkor egoteko bata bestearen elektroiak kon#artitzen dute6

&orrela bakoitzak bi elektroi balitu bezala daude%

Eredu &au &orrela adieraztea

erabaki zuten6 elektroi #are

bakoitzeko arra bat%

Kon#artitzen diren elektroiak des#arekatuak daudenak dira$ &orrela

beste batekin elkartzean bikoteak sortzeko% Goiko kasuan gertatzen

den bezala%

"otura &onen ondorioz sortzen diren egiturak olekulak dira

ge&ienak6 sareak ere badaude baina ez &ain garrantzitsuak

le&enengo &auek baino%

.olekula txikiak sortzen direnez$ substantzia &auek ez dira beti

solidoak izaten 'beste loturak bezala(% Ge&ienetan likidoak edo

gasak dira% au oso erraz ikus daiteke irudi baten bitartez%

Dakigunez solido egoeran #artikulak oso gertu daude kokatuak$ ez

likido edo gas egoeran baleude bezala% asteko #artikulak aske

daude$ baina bere&ala elkartzen dira aien elektroiak kon#artitzeko6

ondorioz ez daude &ain gertu lotura ionikoan bezalaxe%

/so *aosoa da diaantea bere gogortasunagatik% au sare

kobalente bat da$ eta beraien arteko loturak oso gogorrak dira$ na&iz

eta beraien erakar#en indarra a&ula izan%


11/16

8arraian ariketatxo bat egin be&ar dut% onen &elburua da bi

substantzia &onen "e,isen egitura eatea: /0 2

Bide batez #olarrak edo a#olarrak diren esango dut%

+ubstantzia kobalenteen ezaugarriak azalduko ditut )arraian%

asteko *usio ten#eratura baxua dute$ &au da$ erraz *unditzen dira

ez baitute sare oroalerik eta ten#eratura #ixka bat eanez aske

gera daitezke elektroiak% 8arraitzeko$ noralean ez dira uretan

disolbatzen baina gutxi batzuk bai% au arrazoi oso sin#le bat du$noralean substantzia &auek olekula a#olarrak direnez uraren

#olaritateak ez du eragiten% Baina gertatzen da gutxi batzuk #olarrak

direla$ beraz$ &auek bair disolbatuko direla uretan% Bukatzeko$ ez

dira eroaleak% Elektroiak kon#artituak dituztenez ez dira bat ere ez

aske gelditzen$ beraz elektroi aske gabe ez da elektrizitatea

garraiatzen%

3.3. .etalikoa:

"otura &au etal bat beste etal batekin elkartzean sortzen

da%


12/16

.etalek ez dute lotura ionikorik$ eleentu bereko atooekin

elkartzen direlako% Ezta lotura kobalenterik ere$ ez baitute &urbil

dauden atooekin elkartzeko eta kon#artitzeko adina balentzia3

elektroi% Beraz beste lotura ota bat be&arko dugu$ lotura etalikoa%

"otura &au azaldu a&al izateko &odei elektronikoaren ereduari

)arraitu be&ar zaio% onen arabera etalak balentzia elektroiak

eaten ditu ioi #ositibo bi&urtuz6 &au gertatzean &auek sare

kristalino batean ordenatzen dira%

"e&en ai#atutako elektroiak ioi #ositiboen inguruen &odei oduko

bat osatzen dute% Beraz$ etalaren balentzia elektroi ko#urua oso

&andia dela esan daiteke%

8arraian lotura &onen ezaugarriak azalduko

ditut% asteko *usio ten#eratura altua du6 ez dira erraz *unditzen

#artikula arteko loturak oso gogorrak baitira eta &orregatik oso

ten#eratu altuak be&ar dira urtzeko%


13/16

/so eroale onak dira$ elektroi aske asko dituztelako% "e&en esan

dudan bezala ioi #ositiboen inguruan elektroi &odei bat dagoenez

&ortik elektrizitatea #asatzea oso erreza da%

Ez dira uretan disolbatzen% Kasu &onetan uraren #olaritatea ez dueragiten sarean$ beraz ez da inoiz uretan disolbatuko%

Azkenik$ esan be&arra dago oso gogorrak izan arren

de*oragarriak direla6 aien *oral aldakorra da$ olekula a#urtu

gabe%

"otura intraolekularrekin bukatzeko &iruen arteko ezberdintasun

nabarenenak ai#atuko ditut%

asteko$ lotura ionikoa etalikoa bezala solidoak dira6 kobalentea

aldiz likido egoeran baita gaseosoan ere aurki dezakegu% au

arrazoi bat dauka noski6 lotura ionikoan eta etalikoan ioi arteko

erakar#en indarra oso &andia da$ eta gainera bata bestearekiko oso

gertu aurkitzen dira% au lotuta dago sorturiko eleentuaren *usio

ten#eraturarekin% Beraz$ elkarrekin doazen biak *usio ten#eratura

altua dute$ atooak oso elkartuak baitituzte% Bestea ordea$ *usio

ten#eratura txikia du$ bere atooen arteko erakar#en indarra oso

a&ula baita eta &au a#urtzeko ten#eratura txiki bat be&arrezkoa

delako besterik ez% 9ire ustez loturarik bereziena eta bitxiena ere

kobalentea da6 besteak orden logiko eta onotono bat

daraatelako$ &au ordea elektroiak bata bestearekin kon#artitzen

ditu eta bata bestearen be&arrak asetzen ditu%

4. Indar interolekularrak:

Bi olekula edo ge&iago lotzen dituzten indarrak dira% .olekulen

arteko indar &auek oso a&ulak dira$ eta lotura &auek a#urtzean

substantzia gasa bi&urtzen da% Bi otatakoak izan daitezke$ 4an der

,aals edo &idrogeno zubiak%


14/16

Goazen 4an der ,aals aztertzera% auek &iru eratakoak izan

daitezke%

3di#olo3di#olo: indar &au bi olekula #olarren artean gertatzen

da% /ndoko irudian ikus daitekeen bezala alde #ositiboa aldenegatiboarekin elkartzen da eta &orrela etengabean%

Alde #ositiboa alde

negatiboaren #arean

daudenean bata besteari

berengatzen dira eta

ondorioz elkartu egitendira% 8ende asko &au

lotura bat balitz bezala

#entsatzen du$ baina &au

ez da &orrela6 erakar#en

indarra da bakarrik$ &au

da$ bere artean ez daude

loturarik%

.olekula #olarra alde #ositibo bat eta beste negatibo bat duena da%

.olekula baten alde #ositiboaren eta beste baten alde negatiboaren

aldean erakar#en indarrak suertatzean lotura interolekularrak

agertzen dira% Gainera &auek etengabe ari dira egiten eta desegiten%

3di#olo3di#olo induzitua:

.olekula batean dauden elektroiak etengabe ari dira ugienduan%

au da lotura interolekular a&ula$ olekularen alde #ositiboa


15/16

beste alde negatiboarekin induzituta bezala geratzen dira6 olekula

a#olar &onetan di#olo txiki bat sortuz%

3di#olo induzitua3di#olo induzitua:

.olekula a#olar batean$ beraren artean ezin dira agertu le&en

ai#atutako indar interolekular otak% Elektroiak etengabe

ugitzen direla kontutan &artuta$ gerta daiteke une batean olekula

batetan alde #ositiboa eta negatiboa agertzea6 elektroiak des#lazatu

egin direlako% Di#olo &onek ondoko beste di#olo bat induzitu

dezake$ di#olo induzitua3di#olo induzitua lortu arte% au gertatzenda &odei elektronikoen dentsitatea aldatzen delako%

Indar ota &au olekula a#olarren artean ean daiteken lotura

interolekular ota bakarra da%

auen kan#oan beste otatako indar interolekular bat dago6

&idrogeno3zubizko lotura% auen kan#otik aztentzen den arren

di#olo3di#olo indarraren barruan sartuko genuke$ baina sendotasun

berezia duenez a#arte aztertzen da%

Indar &au &idrogenoz osatuta dago$ #olarra dena$ eta beste atoo

elektronegatiboekin erakar#en indarrengatik sortzen dira zubi

&auek% auetan &idrogeno atoo bat nitrogeno$ oxigeno edo *ruorbeste atoo batetara lotzen da% idrogeno zubiak olekulen artean


16/16

edo olekula beraren talde desberdinen artean ea daitezke%

Di#olo3di#olo indarrak dira$ zeinak lotura kobalente edo ionikoak

baino a&ulagoak diren% "otura &onen adibiderik onena ura da%

Lotura Kimikoa Iker

Documents

Transcript of Lotura Kimikoa Iker