Linguaxe sexista

Instrumentos de socialización diferencial

Políticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesional

Nomear en masculino non é neutral

O masculino non é o universal lingüístico. Este uso histórico da lingua invisibiliza e oculta as mulleres, que somos a metade das comunidade lingüísticas.


Nomear en masculino non é neutral

Cando nos expresamos a través dunha lingua mediante calquera das súas posibilidades, sempre estamos a reflectir as relacións sociais de quen estamos a utilizar a devandita lingua.


Nomear en masculino non é neutralOs usos lingüísticos androcéntricos e sexistas proveñen das prescricións culturais do sistema de xénero, da transmisión de estereotipos... non da estrutura da lingua.

É competencia da comunidade de falantes adecuar os usos lingüísticos á realidade, que pide un trato igualitario entre mulleres e homes.


Por que a linguaxe normativa e sexista?

Quen comunica?

Como se comunica?

Para que se comunica?


A pegada da subordinación das mulleres pode atoparse:Nos conceptosNas estruturasNo uso


Sexismo social no discurso

Un texto manifesta sexismo social cando nel se transmite

contido discriminatorio contra as mulleres, é dicir, mantén unha posición ideolóxica de

contido sexista; estariamos nun caso parecido ao discurso

homófobo ou racista.


Sexismo lingüístico no discurso

Un texto manifesta sexismo lingüístico cando é o uso da lingua o

que fai evidente a discriminación; neste caso o que acontece é que se

utiliza a linguaxe ignorando a presenza ou visibilidade das mulleres.

Sexismo linguístico ou gramatical.


Un exemplo:


http://www.icarito.cl/enciclopedia/articulo/primer-ciclo-basico/educacion-tecnologica/objetos-tecnologicos/2009/12/36-8566-9-los-objetos-tecnologicos.shtml

Outro:


http://www.uria.com/es/quienes-somos/despacho/tradicion-academica/presentacion.html

E outro máis:


http://eldirectordeescuela.blogspot.com.es/p/caracteristicas-de-un-director.html

E o último:

«Con tu colaboración ayudas a que personas con Síndrome de Down puedan construir su propio futuro en igualdad de condiciones y plenamente integrados en la sociedad.»


Linguaxe inclusiva

Busca fórmulas que a nível cognitivo evoquen unha imaxe mental non discriminatoria.Posúe um gran potencial, como construtora de imaxinarios, de contribuir ao avance dunha sociedade igualitária.


Los niños juegan al fútbol


http://www.radialistas.net/clip.php?id=1700002

Lei Orgánica 3/2007 para a igualdade efectiva entre mulleres e homes


Artigo14: Aos fins desta Lei, serán criterios xerais de actuación dos Poderes Públicos: A implantación dunha linguaxe non sexista no ámbito administrativo e o seu fomento na totalidade das relacións sociais, culturais e artísticas.

I Plan de Igualdade entre mulleres e homes da Universidade de Vigo 2012/14


Eixe 2. A cultura da igualdade na Universidade de VigoObxectivo operativo 2: Incorporar a perspectiva de xénero na difusión e na comunicación

Accións concretas


Establecer criterios para a incorporación da perspectiva de xénero á elaboración da nova regulamentación e á documentación de procedemento e de difusión.

Difundir o Manual de linguaxe inclusiva no ámbito universitario .

Elaborar e difundir un protocolo sobre transmisión da imaxe das mulleres por parte da universidade fundamentado no principio de igualdade.

Deseñar e implantar un procedemento de seguimento da incorporación da perspectiva de xénero na comunicación interna e externa da Uvigo, con prioridade nos actos públicos e campañas.

Accións concretas


Manter a revisión sistemática de toda a documentación institucional da Uvigo para incorporar a perspectiva de xénero implicando ao servizo responsable da normalización lingüística.

Manter unha estratexia de revisión da documentación impresa: tarxetas de visita, sinaléptica, organigramas, denominación de postos, formularios, impresos, fichas ou calquera outra.

Transmitir unha imaxe igualitaria, plural e non estereotipada de mulleres e homes para facer visibles as mulleres e a súa contribución aos resultados e ao éxito da organización.

Analizar a presenza da muller na imaxe corporativa e na imaxe que a institución proxecta nos medios para valorar a neutralidade da imaxe que proxecta a organización tano no ámbito interno como no externo.

Uviguala- Premio de compromiso coa igualdade de xénero da Universidade de Vigo


O 1º Premio foi entregado o 08/03/2013 ao Servizo de Deportes«(...) pola transmisión dunha imaxe igualitaria que rompe con estereotipos de xénero na difusión e publicidade da súa oferta de actividades. Polo emprego dunha linguaxe inclusiva e transgresora que invita ás membras da comunidade universitaria á súa Gala do Deporte e por ser un exemplo de boas prácticas (...).»

Estratexias 1) Neutralización ou xeneración


Substantivos

-Neutralización ou xeneralizaciónExemplo: persoal, público, xente

-Substantivo abstractoExemplo: alumnado, candidatura, profesorado

-Substantivo metonímicoExemplo: claustro, reitoría, conserxería

Neutralización ou xeneracion (2)


Adxectivos e participios

-Introducir un substantivo neutroExemplo: persoas discapacitadas

-Preposición + substantivoExemplo: Persoas con discapacidade

-Cambio na redacciónExemplo: se lle ofrecerá a quen asista/se ofrecerán

Neutralización ou xeneracion (3)


Pronome sexuado en masculino “xenérico”

-Substituilo por formas non marcadasExemplo: quen/as persoas que/alguén/ninguén/todo o mundo/calquera

Que é o xénero gramatical?


http://www.radialistas.net/clip.php?id=1700192

Especificación


-Mención explícita a ambos sexosExemplo: Asociación de Pais e Nais do Alumnado

-Uso de recursos gráficosExemplo: @, barra, (), *, x, æ

Neoloxismos


Feminino de profesións masculinizadasExemplo: médica, chanceleira, xuíza

Masculino de profesións feminizadas Exemplo: matrón, azafato, amo de casa

Novos neutrosExemplo: usuariado, funcionariado

Outros termosExemplo: membra, xefa, presidenta

Regra da inversiónCambiar as palabras masculinas polas súas correspondentes femininas ou viceversa; e ver que frase resulta:Se a nova frase NON resulta inadecuada ou sorprendente, pode dicirse que non hai sexismo na primeira.Se a nova frase SI resulta inadecuada ou sorprendente, pode dicirse que si hai sexismo na primeira.


Fagamos a proba...

Refuxiados colombianos, desprazados e comunidades aboríxenes sofren as consecuencias da presenza de grupos irrregulares no límite fronteirizo entre Ecuador e Colombia, o que os obriga a abandonar os seus territorios e peregrinar na búsqueda de terras pacíficas onde volver a comezar.


Resulta adecuada?

Refuxiadas colombianas, desprazadas e comunidades aboríxenes sofren as consecuencias da presenza de grupos irrregulares no límite fronteirizo entre Ecuador e Colombia, o que as obriga a abandonar os seus territorios e peregrinar na búsqueda de terras pacíficas onde volver a comezar.


Por que non así?

Persoas refuxiadas e desprazadas de Colombia e comunidades aboríxenes sofren as consecuencias da presenza de grupos irrregulares no límite fronteirizo entre Ecuador e Colombia, o que as obriga a abandonar os seus territorios e peregrinar na búsqueda de terras pacíficas onde volver a comezar.


Sexismo discursivoDuais aparentesBaleiros léxicosUso asimétrico de masculino e femininoAsimetría nos tratamentos de cortesíaRefráns e frases feitas


Duais aparentes

Palabras ou expresión que posúen distinto significado segundo se empreguen en xénero masculino ou femenino.


Pensa no significado destes termos:

GobernanteGobernantaFulanoFulanaVerduleiroVerduleira

Teñen o mesmo significado en masculino e en feminino?


Un exemplo (ou non)



Ou si!Carta urgente al impagable juez Del Olmo (Ely del Valle)

«Estimado juez Del Olmo: Espero que al recibo de la presente esté usted bien de salud y con las neuronas en perfecto estado de alerta como es habitual en Su Señoría… … El motivo de esta misiva no es otro que el de solicitarle amparo judicial ante una injusticia cometida en la persona de mi tía abuela Felicitas y que me tiene un tanto preocupada. Paso a exponerle los hechos:Esta mañana mi tía abuela Felicitas y servidora nos hemos cruzado en el garaje con un sujeto bastante cafre que goza de una merecida impopularidad entre la comunidad de vecinos. Animada por la última sentencia de su cosecha, que le ha hecho comprender la utilidad de la palabra como vehículo para limar asperezas, y echando mano a la riqueza semántica de nuestra querida lengua castellana, mi querida tía abuela, mujer locuaz donde las haya, le ha saludado con un jovial "que te den, cabrito".


Como una hidra, oiga. De poco me ha servido explicarle que la buena de la tía abuela lo decía en el sentido de alabar sus grandes dotes como trepador de riscos, y que en estas épocas de recortes a espuertas, desear a alguien que le den algo es la expresión de un deseo de buena voluntad. El sujeto, entre espumarajos, nos ha soltado unos cuantos vocablos, que no sé si eran insultos o piropos porque no ha especificado a cuál de sus múltiples acepciones se refería, y ha enfilado hacia la comisaría más cercana haciendo oídos sordos a mis razonamientos, que no son otros que los suyos de usted, y a los de la tía abuela, que le despedía señalando hacia arriba con el dedo corazón de su mano derecha con la evidente intención de saber hacia donde soplaba el viento.


Como tengo la esperanza de que la denuncia que sin duda está intentando colocar esa hiena -en el sentido de que es un hombre de sonrisa fácil- llegue en algún momento a sus manos, le ruego, por favor, que intente mediar en este asunto explicándole al asno -expresado con la intención de destacar que es hombre tozudo, a la par que trabajador- de mi vecino lo de que las palabras no siempre significan lo que significan, y le muestre de primera mano esa magnífica sentencia suya en la que determina que llamar zorra a una mujer es asumible siempre y cuando se diga en su acepción de mujer astuta.


Sé que es usted un porcino -dicho con el ánimo de remarcar que todo en su señoría son recursos aprovechables- y que como tal, pondrá todo lo que esté de su mano para que mi vecino y otros carroñeros como él -dicho en el sentido de que son personas que se comen los filetes una vez muerta la vaca - entren por el aro y comprendan que basta un poco de buena voluntad, como la de mi tía abuela Felicitas, para transformar las agrias discusiones a gritos en educados intercambios de descripciones, tal y como determina usted en su sentencia, convirtiendo así del mundo un lugar mucho más agradable.

Sin más, y agradeciéndole de antemano su atención, se despide atentamente, una víbora (evidentemente, en el sentido de ponerme a sus pies y a los de su señora).»

Baleiros léxicosProdúcese cando non existe un vocábulo feminino

equivalente, en canto ao significado, á forma masculina, ou á inversa, non existe un termo masculino cuxa significación sexa equivalente en feminino.

Exemplos:“Hombría”CabaleirosidadePrimeira dama“Maruja”Solteiro de ouro


Uso asimétrico de masculinos e femininos

Usos que rebelan unha consideración diferente do suxeito feminino e masculino

Exemplos:«Os europeos» pero as «mulleres

europeas»«Os escritores» versus as

«mulleres escritoras»


Asimetría nos tratamentosExemplos:-Señorita-Uso do nome de pía no canto dos apelidos-Referencia a unha muller polo apelido do seu marido-Anteposición do artigo «a» en contextos que non son de proximidade.


Refráns e frases feitas

Exemplos:“ A muller e a sardiña están ben na cociña”;

“Home casado, nin muller é”; “A muller e a galiña, tórcelle o pescozo verás como queda mansiña”; “Á muller festeira créballe a perna”; “Dor de muller morta dura ata a porta” etc.


Nas definicións, acepcións e exemplos dos dicionariosHome/mullerMasculino/FemininoPene/VaxinaEtc.


Presentación das mulleres como subsidiarias dos homes ou como un colectivo a parte

Exemplos:No atentado houbo 8 vítimas, entre elas mulleres e nenosAsistiu o Decano da Facultade de Ciencias do Mar, acompañado da Decana da Facultade de Bioloxía


Alusión a cualidades relacionadas coa estética

Exemplos:A raíña Dona Sofía e Carla Bruni, que vestía uns pantalóns elásticos, (...)


Foto da portada da visita do presidente Nicolas Sarkozy e Carla Bruni (2009)

Algunhas fórmulasNomear correctamente a mulleres e homesCrear referentes femininosRomper estereotiposNon usar diminutivos para referir as mulleres ou a ámbitos e obxectos asociados a elasNon empregar o xénero feminino para descualificarUtilizar xenéricos ou colectivosEmpregar o feminino plural ou individualizar (cada muller)


Manual de linguaxe inclusiva no ámbito universitarioDispoñible en: http://www.uvigo.es/uvigo_gl/administracion/igualdade/linguaxe/


Linguaxe sexista

Education

Transcript of Linguaxe sexista