Liburua jaitsi (Pdf 17,6 MB)

Aulestiko udala

Argazkiak itxi deuskuezan herritarretatik aparte,

eskerrak emon nahi deutseguz...

Ormaiztegiko Zumalakarregi Museoari emondako

laguntzagatik eta itxitako argazkiagatik.

Gipuzkoako Artxibo Orokorrean topatu doguz liburu

honetako argazkirik politenetarikoak. Eskerrik asko bertako

beharginei eta batez be Ana Otegiri bere inplikazinoiagatik.

Eusko Ikaskuntzaren Euskomedia fundazioak be argazki

fondo handia dauka eta han topatu doguz hemengo pare

bat argazki zahar. Mila esker eurei.

Auñamendi Argitaletxearenak dira XX. Mende hasieretako

pare bat argazki.

Sabino Arana fundazioaren Abertzaletasunaren Agiritegian,

beti ondo hartzeaz gain, egunkari zatiak eta Sabino

Aranaren argazkia topatu doguz.

Arantzazuko frantziskotarrei, esker beroak, egindako

kontsultetan arin eta ondo erantzuteaz gain, Domingo

“Mitxel” Unamunoren bertso asko bidali deuskuezelako.

Lur entziklopedian topatu doguz Andres Uriguen

palankarien argazki batzuk.

Xabier Amurizari be eskerrak, bere liburuetatik bertsoak

eta koplak hartzen itxi deuskulako eta liburu hau idazteko

aholku baliagarriak emon deuskuzelako.

Bizkaiko Foru Aldundiko hemeroteka eta Artxiboko

beharginei, euren laguntzagatik.

Eskerrekin amaitzeko, argazki liburu hau diruz lagundu

daben Marnemar eta Aulestiko Udalari.

Karmele Alkorta Maite Martiartu eta Uribarrengoak

Libe Alkorta Gema Mendieta

Enkarni Anitua Abel Olea

Migel Angel Antxustegi-Etxarte Rosa Mari Omar

Ana Isabel Arriaga Juan Omar

Juanita Azpiazu eta Libe Aranguena Niebes Onaindia

Mari Tere Astorkia Luis Ondarza eta Irene Kareaga

Eli Azpiazu eta Mari Isabel Armaolea Begoña Perea

Maria Bengoetxea eta Martin Idoeta Maribi eta Pribato Unamuno

Tere Bengoetxea eta Itturrikoak Antonio Unanue eta Telletxekoak

Mila Bollar eta Barbaiolakoak Ana Mari Uriarte eta Juantxu Koba

Amaia Bollar Agurtzane Uriarte

Alizia Eizagirre eta Torrekoak Jose Ramon Uriarte

Nati Elexpuru eta Jose Antonio Madariaga Margari Uriarte eta bere alabak: Guruzne eta Amaia

Juan Elordi Mari Tere Uriguen

Garatxakoei Rosa Mari eta Ana Uriguen eta Solaunbiskoak

Nagore Garro Aintzane Urizar

Karmele Goitiandia, Begoña Etxebarrieta eta Urriola Goittikoei Urkiaga familia Mungian

Matilde Goitiandia Ana Mari Urkidi eta Ezkerrenekoak

Mertxe Gerenabarrena eta Eugenio Jaio Juan Jose Urkidi

Zesar eta Maribi Gonzalez de Heredia Mila Urkidi

Iñigo Ibarra“Lipus” eta batez be bere ama Bego Zabalbeaskoa

Juan Angel Ibarra Jose Migel Zaldunbide

Inazio Ibekatx eta Maria Kareaga Josune Zaldunbide

Mari Arrate Jaio Alejandra Zaldunbide eta Migel

Hunberto Kareaga Mari Eli Zarragoikoetxea eta Narea Aldeko anaiak

Sabin Kortabitarte Hermenegildo Zuazo eta Maria Luisa Ituarte

Ruben Lekuona Kornelio Urizar

Justo Longarte eta Mertxe Arrate Maria Begoña Madariaga

Bernardina Madariaga Gure etxeetakoak, izan daben pazientziagatik.

Mariano tabernako briskerak: Tomasa, Bitoria, Maria Angeles, Antoni, Jazinta, Jesusa eta Franske

Baten bat ahazten bajaku geure despisteagatik da eta ez intentzino txarragatik.

Eskerrik asko

Memoriak huts egiten dabenerako egoten dira liburu batzuk

eta honek Aulestiko historia txikiaren zati batzuk kontau nahi

ditu; begiekin ikusi ahal doguzan 130 urte.

Hemendik pasatu diren bi pertsonarik arraro eta ezberdi-

nenekin zabaldu eta zarratzen da liburua hau: Espainiako

presidentea izatera ailegatuko zan militar mantxegoagaz hasi

eta Latinoamerikako dantzak erakustera etorria zan neskato

ekuadortarragaz amaitu. Bi horien erdian dagozen lekuak eta

pertsonak gu ginen, gu gara.

Etxez-etxe ibili gara erretratuak jasoten. Batzuk urteetan egon

dira tiradoreetan bisitak noiz etorriko zain eta beste batzuk

urrundik datoz, gu bisitatzera. Artxiboetan eta egunkari

zaharretan begiratu dogu eta luze joan da baina amaitu dogu.

Egiten pasau dogun bestean pasatzea desiatzen deutsugu

leiduten dozunean.

Ikusi, pentsau, kontau eta galdetu. Horretarako egin da.

7Kiñu baten

1834.— Acción de Aulestia I. Gerra Karlista. Z

um

alak

arri

gi m

use

oa

1834ko apirilaren hasieretan, Mendatatik

etorrita, 3.000 karlista sartu ziran Aulestin.

Euren atzetik Baldomero Espartero briga-

dierra etorren 2.000 soldadu liberalegaz.

Holan sortu zan daukagun lehenengo iru-

dia: “Acción de Aulestia” izeneko graba-

tua. Villegas izeneko batek egin eban eta

Panorama Español aldizkarian agertu zan.

8 Aulesti 130 urte

9Kiñu baten

1765.— Pertsonak edo etxeak agertu ez arren, beste mapa hau, zaharragoa da.Mapa telan egina da herriko mujoiak zeintzuk ziran esateko egin zan eta 1565eko beste mapa baten kopia dala diño.

• Apeo y deslinde genral, demostractvo dela AnteYga deMurelaga, con las anteYgs y Villas zircunvezinos te-niendo, presente el Apeo obrado el ano de 1565, rreduzi-da, a esquela y distanzias de longitud; en las respecti-vas lineas, y angulos que es la de suso; I su abecedario en la forma Imanera siguiente; sin apartarme de ?ho Apeo, I declaraziones juridicas practicadas entestim?o de Juan de Ansotegui essno RI, el ano de 1765 y 1766, con asistenzia de los Apoderados de los respectivos Pueblos, ge abajo se declaran por su orden.

• O. termino llamao gara_cgana (garacategana), asta la letra N llamada mujo donde cruzan dos Arroyos, se-gun esta (demos)trado con lineas rrojas, y Angulos qe forman, con la villa de Guerricaiz, AnteYga de Munditivar:c_c.N. letra(a) ?ha deMujo, astca la (?) M. llamada Palomar de Careaga, deslinda, con l(a)s A(nteYgs de) Zenarruza y Bolibar, segun ?has li-neas Rojas y sus angulos_c.M letra ?ha (?) la letra L termino llamado Gasteluyaga qe es en la(?) (Z) (?) Irurdegui (?) con la villa de Marqna, y Ante () rojas y sus Angulos. L letra ?ha de Gasteluiaga ala A en linea tortuosa por los vestijios del camino Antiguo por entre dos Penascos y termino que decian llamar OlareagaComea, deslinda con la AnteYga de Amoroto y de este ala letra B termino que dezian llamar erre-ca estarria, letra C el sumidero, delas Aguas qe sobre salen (quatro-quanto-quiando?) avenidas por ?ho re-castarria y y la letra D Fuente Mananjal qe en(?) sale alpie de ?ho recastarria embocadero y se une, con la riaprincipal qe pasa para la villa de Lequeitio, y corre, segun surso de ?ho rrio pa la letra V termino llamado Naja de Beingoolea Idesde a�LGuizaburuagaAguirre (ZAnte-ZArte-Zarre?)bacarra, letra V. I desde este, a la letra Q llamada MuguirAch, con la anteYgs de Guizaburu a ga por las lineas rrojas, tortuosas, yAn-gulos qe forma ?ho (?) y sus Distanzias.

Q letra ?ha, ala letra P con la jurisdicion de la anteYgs de Navarniz segun los Angulos de ?ha linea roja y sus distanzias, qe se demuestran qe es termino llamado Ollascogana.

• P letra ?ha a la O donde se primzipio ?ho Apeo termino llamado garacategana, con la AnteYga de Mendata, en linea tortuosa, por la rroja linea y Aguas bertientes

Variazon de apeos posteriores, por la Inpericia, sintener preste,

? el ? ho ano de 1565 es la siguiente

Primeramte, dejando ?ha Demarcajon de ?ho Apeo Antiguo; por la linea Z en linea tortuosa ala G por el blanco y en este formaron Angulo Agudo pa, la letra H y casa lla-da Goronsolay; Yde este a la Y pena qe esta sobre la Casa de Olariaga, separandola (?) te de Heredad, por la jurisdi-con de Amoroto y dezmatoriay es la J y de esta a la letra K donde esculpieron Una cruz en una pena Viba, qe oi exsiste frente la (casa?) de Olaldea, junto al rrio principal tomando Aereate pa la D y fuente qe denomina ?ho Apeo Antiguo al pie de recastarria y de este alas letras C;B;A cortando pr loszerros letra E con la AnteYga de Guizabururaga y ?ha de amoroto pa la sombra oscura (sin) quese entendie-se por de ninguna jurisdiccion el color amarillo que com-prenden ?has letras AH(?)GF MojonAntigup, qe les estor-baba la unian atendiendo geometricamte qe es el enzinal de sobre ?ha Casa de Olariaga yplantazon de robles echa G?ha de Amoroto, como se vee en este diseno guarnea-da con lineas rojas y color amarillo conmanchas de (?) qe aze union y lindero con ?ha Ante Yga de Guizaburuaga y Aulestia (?) DCBA llamadas Olariaga comea, reccestarria, su embocadero, fuente manantial al (?)tarria dela(?)do de por jurisdcon de la apre(?) de Amor(?) I blanco (?) junta-mente el amarillo asta la letra

• Letra R la (?) de ?ha Ante Yga de Murelaga.

• Letra T via (?) Villa de Lequeitio (?) qe se denom(?)

10 Aulesti 130 urte

Montekalbotik Lekeitiorako errepidearen planoak. Planoak 1841ekoak dira baina bidea

urte batzuk beranduago hasi ziran egiten.

Denboragaz, mapa horren barruan aldake-

ta handiak egon dira. Narearako bidea,

Goierrirakoa, zubiak...

Baina aldaketarik handiena, 1841ean egin

zan: gaur egun ezagutzen dogun errepidea.

1918.— Gizaburuaga

AG

G-G

AO

OA

2139

11Kiñu baten

Albiñagortako etxea eta zubia, Gizaburuagako lurretan. Etxea aspaldi erre zan eta zubia jausita

dago baina erreka eta ermitaren artean gaur egun be ikusteko moduan dago Lekeitiorako errepide

zaharra.

Eu

sko I

ksk

un

tzar

en A

rgaz

ki

Art

xiboa

12 Aulesti 130 urte

Ambas pretensiones son bienjuntas e indispensables si ha de abrirse la carretera y hade tener el Puerto de Lequeitio un camino por donde sus habitantes y pesca, puedan comunicarse con los demas pueblos del pais, y del interior, sin temor a Descalabrarse a cada paso por el intransitable de que hoy usan con mengua ciertamente dela civilizada provincia confiada ala administracion de V.S

Errepidea egiteko interesa batez be lekeitia-

rrena zan. Durangotik Gernikarako bidea

egin-barri zan eta lekeitiarrek, bide horre-

gaz bat egiteko premina euken.

...baina Espainiako erregina (Isabel II.a) datorrenean, arazo barria...

“....que el mal estado del empedrado de la calle de dho publo por donde atraviesa el camino real de Lequeitio, obligó a echar en ella en este último verano en epoca en que por alli tenian que transitar la primera autoridad del pais y otros personages nota-bles, alguna cantidad de piedra martillada para que los carruages pudieran pasar con alguna seguridad, mas al proceder a tal operación no dejó de preverse que llegado el tiempo de invierno habia que quitar porque como el Ayuntamiento dice muy bien servia de obstaculo al facil curso de las aguas...

si antes de ahora se echaba de menos un caño longitudinal por el centro de dha calle para recibir y dar curso a las águas llovidas y a las inmundas que salen de muchas casas a la misma superficie hoy es ya de necesidad desde que el pueblo ha erigido una nueva fuente en la misma calle pues las aguas que constantemente arroja se dirigen por esta mediante a que no las han dado otro curso

Otro estremo abraza tambien la exposición citada: dicese , que el pavimento de la calle se encuentra muy deteriorado...

...acerca de un abrevadero que desea se construya junto a la fuente...”

1854 Antonio de Goicoechea,bideetako zuzendariaren informea

13Kiñu baten

Bidea ordaintzeko modu bi erabili ziran:

ardauari eta pattarrari ipinitako zerga edo

inpostuekin eta pasatzen zan jendeak or-

daintzen eban “peajeagaz”.

San Antongo Bengoetxe alboko etxean ka-

tea egoan inor ez pasatzeko. Nor edo nork

pasatu nahi baeban, pagau egiten eutson

Bengetxeko jaubeari.

Bengoetxe alboko etxeari gaur egun be “ka-

tenetxe” deitzen jako.

1918.— GoikaleA

GG

-GA

O O

A 7

811

14 Aulesti 130 urte

50 urtetan karlistada bi eta Afrikako gerra

ordaintzen ari zan herria.

Halanda be, sasoi honetan egin ziran

obra zibil nagusiak: goiko eta beheko itu-

rriak, Udaletxe barria, Ubillaneko etxea,

Kanposantua, errepidea….

1918.— Udaletxea eta plaza

AG

G-G

AO

OA

7804

15Kiñu baten

1915.— Lekeitiorako bidea, kanposantua eta matadero zaharra

AG

G-G

AO

OA

7812

16 Aulesti 130 urte

XIX. mendea osorik izan zan gose eta mise-

ria sasoia; etxaurretan umeak abandonatzen

ziran, etxe barruak gaixoz beterik eta bideak

lapurrez josita.

1823an, antza lapurretan joandako 3 pertso-

nak su emon eutsen Zuberogoittiri eta

bertan erreta hil zan gizon bat.

Nabarniz eta Aulestiko alkateek agindu-

ta, 16 gazteko partida bat antolatu zan eta

Ispasterren harrapatu eben “el francesillo”

izeneko gizona, Lea guztian famosoa zana

bidelapur moduan.

Zubero Goitti

17Kiñu baten

“...miserable calle, cuyos habitantes igualmente se dedican ala labranza de terrenos y sin distincion de sexo, como se usa en todas las

anteiglesias de Vizcaya...”1861ean Aulestiko Udalak Bizkaiko Foru Aldundiari bidalitako eskutitza

AG

G-G

AO

OA

7810

18 Aulesti 130 urte

Erretratuetan agertzen dan lehenengo he-

rritarra, Soluako neskato bat da. Neskatoa

Ana Josefa Astorkia izan leike bere lehenen-

go jaunartze egunean 1891an.

19Kiñu baten

1905.— Modesto Perearen jaunartzeaAnbrosio Perea, Cornelio Perea, Antonio

Perea, Josefa Ibañez de Aldecoa, Alejandro Perea, Antonino “Txato”

Perea, Esperanza, Maria eta Modesto.

20 Aulesti 130 urte

1918.— Herriko plaza.

AG

G-G

AO

OA

7809

21Kiñu baten

1900.— Maria Dominga Laka ArriolaAmoroton jaioa 1830ean eta

Soluara ezkondua.

Lehenengo argazkiak, Ameriketara bidaltze-

ko postalak dira.

Argazkiak estudioetan ataratakoak dira edo

etxean, izara baltza atzean ipinita.

22 Aulesti 130 urte

1896.— Ballestegiko basoetan.Kanpoan ataratako lehenengo argazkia,

1896koa da. Bertan, Sabino Arana ikusten da

Ballestegiko basoetan basurdetan. Basurdea

daroienak, Anton Juaristi, Olariagara ezkon-

dutako amorotarra eta Matias Zelaia Amesti

Gontzolaikoa (Gorontzolai) dira.

© S

abin

o A

ran

a F

un

daz

ioa

23Kiñu baten

Jose Martin Alkorta, jaiotzez zarauztarra, saltzailea zan eta Narea Aldeko Eulalia

Landetagaz ezkondu zan.

Sabino Aranak, Goierriko Itturritzen egi-

ten ebazan egonaldiak eta baita kalean be,

Alkortatarren etxean.

24 Aulesti 130 urte

1900 urtean Bittor Kortabitarte idaz-kari zala, herrian salduko ziran okela eta pattarren baldintzak euskaraz idatzi ebazan.

Bittor sekretarioa. Ia 40 urte egon zan Aulestiko idazkari modura, 36ko Gerran purgatu arte.

Apurka, XIX. mendean ia guztiz karlis-

ta izandako herria, aldatzen hasten da eta

Euzkadi, euskara eta Lege zaharrak hartzen

dabe inportantzia.

Bizkaitara, 1912/5/11

25Kiñu baten

Sabinok sortutako pentsakera barria,

Lekeitiotik dator, eta hasieran eragina

dauko batez be kaletarren artean:

Gerbasio Uriarte karnazeroa, Domingo

Etxearte konfi teroa, Bittor Kortabitarte idaz-

karia, Calle-Aransolo abadea… Gitxienez

1911rako “Aulesti Uri-Buru batzarra” sor-

tuta dago.

Domingo Etxarte, alderdiko diruzaina.

Bizkaitara 1912/9/27.- Jeltzaleen lehenengo urteetan, Sabinoren heriotza

egunean batzen ziran baina behin Uri-Buru batzarra sortu zanean, Santa

Eufemietan izaten zan alderdikoen jaia.

26 Aulesti 130 urte

1919.— Timoteo Calle-Aransolo Ruiz de Azua. Jaiotzez elantxobetarra, 28 urtegaz ailegatu zan eta luzaroan izan zan abade Aulestin. Sasoi honetan abadeen artean be jarrera politikoaren aldaketa dago. Abade barriak, Zabalintxaurreta, Timoteo Calle eta beste batzuk nazionalistak dira eta abade zaharrak, karlistak.

27Kiñu baten

1918.—Torreko etxea.

AG

G-G

AO

OA

7807

28 Aulesti 130 urte

Shoshone edo Mountain Home 1910 ingurua. Tente hirugarrena Jose Martin Goitiandia, Urriolagoittikoa.

XX. mende hasiera honetako beste ezauga-

rrietako bat, emigrazinoia da. Aulesti beti

izan da emigranteen herria eta sasoi hone-

tan emoten da populazio-ihesik handiene-

tarikoa; Douglassek dinoenez, 60 urtetan

bizilagunen %20 galdu ebazan Aulestik.

29Kiñu baten

1917.—Jose Martin Goitiandia, bere arreba Benita, eta honen seme gaztea

(Jose Migel-Joe) Idahon.

30 Aulesti 130 urte

31Kiñu baten

1936.— Ezkerretik hasita laugarrena Kariako Pablo Aranburu, besteak arrantxoko lagunak, erdiak euskaldunak eta beste erdiak amerikarrak.

32 Aulesti 130 urte

Santi Zabalbeaskoa berreñoarra, 1920an “France” barkuan joan zan New Yorkera eta beste horrenbeste eukan Shoshonera ailegatzeko.

Danak joan ziran barkuetan Bartzelona,

Bordele eta batez be Le Havreko portueta-

tik eta hilabeteak pasatzen ziran ailegatu

arte.

Beste batzuk ostera asko egin ebezan

33Kiñu baten

Jazinto Goitiandia Argentinan.

34 Aulesti 130 urte

...eta hemen geratzen zirenak, argazkiak bidaltzen.

35Kiñu baten

1919.— Jose Maruri, Madalen Garetxana eta Teofi lo (Pio) Maruri

Ibarrekozelai baserrikoak,(gaur egun zesteruena).

Beste etxe askotan lez, sasoi honetan

Ibarrekozelai baserriko, Jose eta Madalen

Garetxanaren 6 seme-alaba Ameriketan ego-

zan: 5 Argentinan eta 1 Estatu Batuetan.

1902-1903 Eugenia Maruri, Argentinara joandakoa.

36 Aulesti 130 urte

1922.-Simona Maruri eta familia Argentinan.

37Kiñu baten

Jose Maria Urkiaga Urizar-Handia eta Basilisa Basaraz.

Estatu Batuetara edo Argentinara bakarrik

ez, Euskal Herrian berton be emigrazino

handia dago.

Jose Maria Urkiaga, Malaxko Uzarrandin

(Urizarrandi) jaioa. Ramon Urkiaga arotza-

ren zazpigarren semea zan eta baserrian,

arotzerian edo abarkaginen ibiltzen zan.

1900etik lasterrera, Laukizera ezkondu zan

Basilisa Basarazegaz.

38 Aulesti 130 urte

1912.— Madrilgo Fronton Central frontoiaren inaugurazioa:Ezkerretik hirugarrena tente Anbrosio PereaJezarrita bigarrena Alejandro Perea.

Baina XX.mendearen hasierak, joan eta

etortzen ziran beste emigrante batzuk be

ekarri ebazan: pelotariak.

39Kiñu baten

Alejandro Perea eta Txikito de Abando.

Aulestin pelotaka, plaza osoan egin izan da

luzetara, frontisik barik.

XIX. mendearen amaieretan, modan jarri

zan frontisa; orduan elizpeko horma tapau

eta “frontoi zaharra” sortu zan.

Lehenengo pelotariak, eskukoak izan ziran:

Txato Perea, Estudiante de Aulesti… afi zio-

natu moduan ibiltzen ziran inguruotan.

XIX. mende amaieretan, gitxienez Anbrosio

Perea esku-pelotako profesionala zan baina

berak eta bere anaia Alejandrok, frontoi in-

dustrialen sorrera aprobetxatu eben, palara

pasatu ziran eta lehenengotariko pala-joka-

lari profesionalak izan ziran.

Bilboko Euskalduna frontoian ibili ziran eta

baita Madril, Bartzelona eta abarretan be.

40 Aulesti 130 urte

XX. mendearen hasieretan Torreko etxea eta Torrezelaiko hariztia.

Pelotaz aparte, beste 3 kirol egiten ziran:

boloak, palanka-jaurtzea eta probak.

Bolo-jokoa, azkenetan egoan. 9 txirlotako

udal-bolatokia Torrezelain egoan eta urtero

errentetan zan.

Bizkaia guztian lez, Aulestin ganadu-pro-

bak debekatuta egozan diru asko jokatzen

zalako eta ganaduak hondatzen ziralako.

Baina probatarako zaletasuna hain zan

handia, aulestiarren arteko desafi oak

Elgoibarren egiten zirala.

AG

G-G

AO

OA

7814

41Kiñu baten

Eusebio, Emilia, Sabina eta Eugenio Onaindia goian eta Frantziska

Astorkia eta Juan Inazio Onaindia behean.

Esan dan lez, probak debekatuta egozan

eta baserri girotik aparte txarto ikusita.

XIX. mende amaieretan egiten diren eus-

kal-jokoetan (besteak beste Markinan eta

Gernikan) euskaldunen kirol guztiak joka-

tzen dira behi-probak izan ezik.

Bai Markina eta bai Gernikako Euskal

Jokoetan parte hartu eban Inazio Onain-

dia “Ibekatxek”. Markinan (1883)

palanka jaurtzen irabazi eban eta 200

erreal eta gerrikoa bereganatu; antza

danez, hain marka handia egin eban,

Markinako Udalak 100 pezetako saria

eskaini ebala Ibekatxen marka ontzen

ebanarentzat. 27 urte itxaron behar

izan eben.

Gernikan (1888) bertsolari moduan

parte hartu eban baina Pello Errota eza-

gunak irabazi eutson.

42 Aulesti 130 urte

Andres Uriguen, Lexarran jaio zan 1887an.

Atxitturrira ezkondu zan. Gaztetatik poli-

tikan sartuta egon zan eta EAJk antolatu-

tako jaialdietan parte hartzen eban palanka

jaurtzen erakustaldiak eginaz.

Berak ondu eban Markinan Ibekatxen mar-

ka eta 100 pezeta irabazi

Errepublika sasoian zinegotzi eta 1936an

alkate izan zan hilabete batzuetan. Alkate

zala hil zan.

Arg

azkia

Lu

r

43Kiñu baten

Palanka zelan jaurtzen dan 4 erretratutan.

44 Aulesti 130 urte

1906ko aste santuetan, Aulesti astindu eban

jokoa egin zan Mendatan.

Alde batetik Andres Uriguen, Lexarrako

semea eta bestetik Juan Goiriena,

Lezartzaganeko mendatarra.

Biak kinttopekoak eta biak etorkizun han-

diko palankariak.

Ohitura zan lez, kronika bertsotan emoten

da lehenengo mendatarrena eta gero galtzai-

leen erantzuna.

Aprilaren erdianbai hamabostianMendatan jokatu zanmezien ostianbiak joan ziran irabazteko ustiandesgrazi bat pasau dahorregaz Aulestian.

Mendatara batu ziraHiru palankariJuanek bota etasakristauak ekarri.Felipe UrrutxuaAurrian zoztrariBarre egiten zionHirurak alkarri

Sugertie bota ebenAurretik zein hasiAulestiarrak egin ebenHori irabazi.Hagaitik egin ziran“A petxutik” hasiEurok izatekotanMarkiaz nagosi.

Ikusi ebenianBorrauta markieOrduan zarratu jakuenPiska bat argie.aulestiarrek egin ebensentimentu hartuhiru puntuarekin atzetik gelditu

Euren mutik eder horiLastimez agertuKontrarioa ezautu barikOraindik geldituEdadien konformeGorputza politeHain da mutil ederraBegira egon leike.

Azala urdineGorputze sotileNariarrak hazi dabeEderra mutileGeldirik egon balireBaipiska batienUrtetxu bat edo biIgaro artien.

Inazio Zabalena “Xerendieta” A

rgaz

kia

Au

ñam

end

i ar

gita

ldar

ia

45Kiñu baten

Lezartzagana etxiekbadeuko hagie bendien ibilttekoBizkaiko plazie.Lehenago zen osabaorain da lobie.

Juanek sasoi ona daukohogei urterekin

Andres oraindik gaztehamazortzirekingrazia ona daukopalankiarekin

baita segitzen diooraindik berakin

Juan egin zanienplazara agertuzezena egin jjakunguri begittanduplazie nola zeuen laster zan agertuAndres ez eban harekasko alegratu.

Lezartzagana horiez da oso egokidxeeskuan emoteko pixka bat grazidxe.Hanketan ez da beraentero garbidxeapaizak emongo dauhorren sentezidxe

Uste dau ein ddabelamarkie betikolibertade danak hartutahiru oin ta bikoez da marka handidxe hori BizkairekoLexarrak borrauko dauharen sasoirako.

Aurkezpena: Juan Goiriena Le-zartzagane baserrikoa eta bere osabie Mendatako abadea hau be palanka-jaurtzaile izandakoa

Erregelan sartuta hiru oin ta seikoIbargoittik Markinanapuntaurik daukoez dakit Juan danikharek egitekokondiziño honetan:garbi ibiltteko

Goittandi ere bazanpalankan nagusioraindik bihar leukenunbaiten biziMunittibarren jokueegin eban irabaziharen markak egittennahi neuke ikusi

Gizon bat aurkitu zanPlaza hegalianAulestiarren aldeBerba egiteko ustianZibilak hartu zutenInpentsamentianSartu bihar ebelaKartzela batian

Iñazio Zabalena egin jaku hasibera izatekotanbertsuetan nagosiZerbait hobetoagoBiharko dau ikasiOfizio horretanGure badau bizi.

Juan Goirienak 20 urte daukoz

eta Andres Lexarrak 18. Bertso-

kronika guztian azpimarratzen

da edade-diferentzia izan zala

galtzearen arrazoietariko bat.

Antza danez, trabesak menda-

tarraren alde atara ziran.

Tranpa susmoa: aulestiarrak kejau egin ziran hankak txar-

to ipintzen ebazalako Juanek. Honen osabie, Abadie, asko

hasarratu ei zan eta harek emon eban azken “sententzidxe”:

aulestiarrak galtzaile.

Pedro Iberogoitia (Ibargoitti) agertzen da hemen. Ibargoitti zan Bizkaiko palankari txapel-duna sasoi honetan. Sei urte beranduago, 1912an Andre-

sek irabazi eutson eta ordutik,

Bizkaiko txapeldun moduan

ibili zan.

Bertsolariak ez dau ikusten

Juan Goiriena Ibargoittin mar-

kak egiten baina ikusi nahi leu-

ke Andres Lexarra Goittandiren

markak ontzen

Galtze txarrekoren bat be

egon zan

Inazio Zabalena, mendatarren

bertsoak jarri ebazana izan zan,

azkenengo ostikada , beretzat.

OHARRAK:

Mendatako bertsoak, Antonio

Zavalak jaso ebazan eta Xabier

Amurizaren “Bizkaiko bertsola-

riak II izendunak” liburuan argi-

taratuta dagoz.

Bertsino bat baino gehiago da-

goenez, ordenak aldatu eta ber-

tsoak osatu doguz.

Aulestiko bertsoak, Artitxarenak,

Juan Omarrek kantautakoak

dira eta Amurizaren liburuko

bertsoekin aberastu dira.

LezarbadebendBizkaLeheorain

Juanehoge

Anh

or

Juan plazazezenguri bplazielasterAndrasko

Lezarez daeskuapixkaHankenterapaizhorre

Uste markliberthiru ez da horiLexarharen

Jose Mari Legarra “Artitxa”

46 Aulesti 130 urte

47Kiñu baten

Basilisa Aranguena eta Bizente Bengoetxea.1920 inguruan agertu ziran lehenengo

ibilgailuak. Astudiko (Altzuri) Bizente

Bengoetxeak atara eban lehenengo karne-

ta eta lehenengo kamioia ekarri eban jen-

dea eta jeneroa eroateko Gernikara 1968an

Munitibarrek kontau eban lez.

48 Aulesti 130 urte

Timoteo Unamunoren ezkontza-argazkia Kalifornian.

Eta laster ailegatu zan lehenengo turis-

moa. Narea Urizar baserriko Bartolome

Unamunok ekarri eban Argentinatik.

Esaten dabenez, orduko bideetarako za-

balegia zan eta bidaia bakarra egin eban,

Angizera ostera bat.

Beranduago kotxe honen motorragaz

konpresora egin eban Soluako Jose Mari

Astorkiak eta Goierriko bideko haitzak

apurtzen erabili zan.

49Kiñu baten

Jose Migel Zaldunbide malaxtarra Angizera ezkondu zan Juana Mallabiagaz.

Erretratu handian, euron semea Jose.

Orain 100 urte gitxi gorabehera, Luis

Mallabia eta bere andrea Angizko errotan

ogia egiten hasi ziran.

Euren alaba Juana Mallabiak eta Jose Migel

Zaldunbidek handitu eta sendotu eben ne-

gozioa. Automobil 2 erosi eta Lekeitio eta

alboko herrietara ogia eta pertsonak eroaten

hasi ziran.

Angizko autobusen konpainia izan zan Leako

linearen jabea autobuses Vascongadosek

erosi eban arte.

Geroago be, Angizen tailerra eta garajea

euki ebazan Vascongadoetako “korriuek”.

50 Aulesti 130 urte

Hazten dagoen herri batek , azpiegitura ba-

rriak be behar ditu eta 1917an, Markinarako

bide barria egin zan, gaur egun ezagutzen

doguna. Sasoi horretan egin zan baita be

herriko zubirik handiena Torreko etxearen

alboko “zubibarria” izeneko zubia.

51Kiñu baten

1918.— Markinarako zubia eta bidea. A

GG

-GA

O O

A 7

814

52 Aulesti 130 urte

Markinarako bidea eta zubia, Ereñotik eto-

rritako beharginek egin eben.

Agripina Meabeansorena eta seme-alabak: Antonio, Maria Dolores, Eustakia eta Jose Mari. Agripinaren senarra, Jenaro Kareaga zan ereñotarren nagusia.

53Kiñu baten

Zuberotarrak. Maixena baserri aurrean ataratako erretratua.Goian tente: Zuberogoittiko Jose Ramon Sangroniz eta bere alaba Maria Jesus Sangroniz.

Erdiko iladan: Legarreko Jose Maria Zubizarreta, Julian Uriarte Uxartekoa (Uriarte), Jose Aransolo Goizko baserrikoa (desagertuta), Pedro Aransolo Goizkoa, Goittandiko

Maria Josefa Malaxetxebarria, ?Behean: Bizenta Goitiandia Maixenekoa, Pranske Uriguen, (umeak bere seme edo alabak izan ahal dira) Josefa Astorkia Zuberoetxebarrikoa, Mari Kruz Kareaga eta

Goittandiko Julina Lekona.

54 Aulesti 130 urte

Domund eguna 1922-23 inguruan.Bizimodua hobetu zalako edo, argazkiak

ugaritu egin ziran eta lehenengo aldiz pertso-

nen bizimodu arrunta, ohiturak eta egune-

roko jantziak erakusten hasten dira.

2

4

536

8

9

7

10

11

Kornelio Urizar

Juan KortaJosefi na Urkidi

Hermenegildo ZuazoKristina edo Matea Urkidi

Tomasa Aranburu

Lorentza Maruri Isabel MadariagaJulen Uriarte

Luzia Urkidi

Trinida Unanue

1

Hemen agertzen diren umeen izenak ez dira ziurrak.

55Kiñu baten

Umeak mezatatik urteten.

56 Aulesti 130 urte

1921.—Sebera Garro, Esteban Maruri eta Maritxu Maruri Zetokizetxebarri baserrikoak.

57Kiñu baten

1925 ingurua: Felipa, Martina, Jazinto, Laureana eta Nikasio Onaindia neba-arrebak

eta euren ama Faustina Onaindia.Goierri Goikoetxebarrikoak.

58 Aulesti 130 urte

1928.— Gontzolaiko (Gorontzolai) baserriaren aurrean Felix eta Matias Zelaia goianBizente, Pedro Zelaia, Mari Juana, Estebana Uriguen eta Juana erdiko iladan etaMaria Zelaia eta Mari Dominga umeenak.

59Kiñu baten

1920.— Miren eta Gabina Garate.

60 Aulesti 130 urte

Angel Urizar bere komuniño egunean, sasoi haretako olgetako tramankulurik ezagunenagaz: txirrinbola. Melkiades Etxarte.

61Kiñu baten

1921.—Solaguren bastarretxeko Eugenia Uriguen eta Santi Alberdi.

62 Aulesti 130 urte

63Kiñu baten

1922ko eskola umeak

GORENGO ILARA BIGARREN ILARA HIRUGARREN ILARA

BEHERENGO ILARA

Angel Elordi Ubillanekoa Patxi Azpiazu ? ? ?

Fausto Ansotegi Mendiketxeko Kornelio Urizar Telletxeko Juan

UnanueLon Uriarte Katxiñenekoa

Inazio Kortabitarte ? ? Juan Elordi Ubillanekoa

Lorenzo Bilbao

ZetokizkoaPatxiko Goizko ? Luken Unanue

Telletxekoa

Roman Kareaga Telleriakoa

Ganbarreneko Santiago Mentxaka

Etxetxuko Martin Goikoetxea

Julen Uriarte Katxiñenekoa

? Alejandro Bollar? ? ?

Sebastian Goitiandia

Vicente Millan, La Arboledakoa

Maixeneko Jose Lekuona Juan Korta

Jazinto Legarra Artitxakoa Eulogio Goikoetxea Patxi Antonio Kareaga

? Nicolas Elordi Ubillanekoa

Eugenio Goikoetxea Txantxonenekoa

Angel Totorikaguena

? Andres Urkidi Zuberoetxebarriko

Hermenegildo Zuazo

Felix Lekuona Maixenekoa

Bittor Zaldunbide Angizkoa

Martin Goikoetxea Etxetxukoa

Txantxoneneko Isidro Goikoetxea ?

? Juan Intxausti Txurtubiñenekoa ? Antonio Unanue

Telletxekoa

? ? Patxi Artitxako Juan edo Alejandro Kareaga

Hemen agertzen diren umeen izenak ez dira ziurrak.

64 Aulesti 130 urte

1925.— Soluako ahiztak: Anbrosia, Maria eta Ana Josefa mezatarako jantzita.

65Kiñu baten

Ezkerrenekoak, Juan eta Maximo, Juana,Santiago,eta Benita Aranguena.

66 Aulesti 130 urte

1915.— Eusebio Onaindia Ibekatxkoa, soldadutzan.

1931.— Hilario Urizar, Narea Uriguen baserrikoa.

67Kiñu baten

Andres Urkidi.

68 Aulesti 130 urte

1934.— Ezkerreneko Maximo eta Murlako (Murelaga) Petraren ezkontza-kontratua sinatzea Gernikako notarioaren aurrean.Ezkongaiak eta testiguak Gernikako juntetxeanEugenio Armaolea, Juana Alzaa, Maximo Aranguena, Petra Alzaa, Eugenia Uriarte (Petraren ama), Felix Rementeria Usuakoa (Usoaga), ?Behean: Gregorio Bengoetxea, Angela Aranguena Ezkerrenekoa, Goikolako Frantziska Malaxetxebarria, Petra Alberdi (Zelaikoa) Juliana Uriarte (Petraren amaren ahizpa), Artako Pedro Aranguena eta Makurreko Franzisko Bengoetxea

69Kiñu baten

Isabel Unamuno eta Anselmo Iza.

1933.— Eugenio Onaindia eta Victoria Alberdiren ezkontza.

Liburu honetan agertzen diren pertsonak

ez dauke bizarrik. Gizon hau ezagutu guran

ibili garenean, pare bat pertsonak esan deus-

kue ezin zala aulestiarra izan bizarra dauko-

lako eta aintzinakoek ez euken bizarrik...

Ez da segurua baina baliteke argazki hone-

takoak Anselmo Iza eta Isabel Unamuno

izatea. Anselmo, Santanderko mekanikoa

zan eta Isabel Gallartako etxeko andrea.

1915ean Cubatik etorri ziran 4 alabagaz.

70 Aulesti 130 urte

San antondarrak gari-ebaten Oiñizetxebarrin:Jose Antonio Ibarra Andiketxekoa, Francisco Odiaga Bizkoa, Leon Soloaga Errementainekoa, Regina Odiaga Bizkoa, Inazio Plaza Oiñizetxebarrikoa; bere atzean Ramona Plaza neskatoa, Frantziska Ibarra Andiketxekoa Josefa Leniz Oinizetxebarrikoa eta Luisa Garetxana.

71Kiñu baten

Bizente Uriguen Bastarretxekoa.

72 Aulesti 130 urte

Barruetabeña jauna “Txinpas”: Markinako aguazila, koilara jotzailea eta aurresku-dantzaria.

1926ko jaietako programa eta aurrekontua

Bizimodu modernoaren beste ezaugarri

bat:

Oraintsu arte, jaietako programetan, baka-

rrik tanbolintteroak eta sermolariak agert-

zen ziran.

1926ko San Juanak 215 pezetako aurre-

kontua eduki eben.

73Kiñu baten

Torrezelain egoan probalekua eta sasoi ho-

netarako jausita egoan bolatokia be bai.

1789tik hasita, hileko lehenengo zapatuan

feria txiki bat egiten zan 7-10 ganadugaz

eta urtean behin, zemendian, 40 ganaduko

feria nagusia.

Torrezelai 1927-1928.

74 Aulesti 130 urte

“Euzkadi” 1921/09/21

1921eko jaietan, Argentinatik etorritako

Federico Perea izan zan protagonista.

Kronikan jartzen dabenez negozioak direla-ta

alabagaz etorri zan. Federikok, dirua egin

eban Buenos Airesen eta Larra hotelaren

ugazaba zan eta hango euskal komunitate-

ko pertsona inportantea 1905ean, Buenos

Airesko euskal etxearen sortzaileetakoa izan

zan.

75Kiñu baten

1931.— Santa Eufemi jaiak.A

GG

-GA

O O

A 0

704

76 Aulesti 130 urte

1931.— Santa Eufemi jaiak

AG

G-G

AO

OA

0437

77Kiñu baten

AG

G-G

AO

OA

0439

78 Aulesti 130 urte

1931.— Santa Eufemi ermita

AG

G-G

AO

OA

7806

79Kiñu baten

Malats — ArtiaA

GG

-GA

O O

A 7

805

80 Aulesti 130 urte

Baina...pelotariz betetako herrian, ez dago

pelota partidurik.

20ko hamarkadaren amaieretan agertu zi-

ran barriro be esku-pelotari profesionalak.

Angel Elordi Ubilla, Genaro Maruri, Juan Elordi eta Juan Korta.

81Kiñu baten

1933.— Eskuko pelotariak.Egiaren etxean egindako batzar-bazkaria. Ezkerretik eskumara:

Gorengo iladan tente: Atano III, Echave III, Atano II, Ulacia, Irureta I, Cortabitarte, Ubilla I, Salegui, Zabaleta eta Artamendi.

Erdiko iladan tente:Alberto Eguía,Altuna, Urcelay, Echave IV, Rubio, Arrien II, Ubilla II, Uribe, Atano IV, Chicuri eta Irureta II.

Jezarrita: Chiquito de Iraeta, Urcelay II, Echave I, Olascoaga, Lazcano, Ubilla III, Echániz II, Onaindía, Artazo eta Chiquito de Mallavia.

Beheganean: Sustarra, Peru, Echániz I eta Atano VI

Arg

azkia

Au

ñam

end

i ar

gita

ldar

ia

82 Aulesti 130 urte

Modesto Perea, Perea III. 1915ean debuta egin eta Bartzelonan, Bilbon, Donostin, Habanan, Mexikon eta Madrilen jokatu eban.

83Kiñu baten

Eskukoak Bizkaian eta Gipuzkoan ibi-

li ziran bitartean, palaz jokatzen ebenak

Ameriketaraino ailegatu ziran.

Felix Urkidi Goitiandia, 1905ean jaio zan Aulestiko kalean.

84 Aulesti 130 urte

1932.— Goierriko eskola-etxearen inaugurazioa:Matias Zelaia, Angela Etxarte, Domingo Retolaza, Abeletxenekoa Florentina Aranburu, Jose Andres Odiaga, Jose Maria Onaindia, Felipe Astorkia,...., Jose Maria Astorkia, Lorenzo Jaio,

Aurrera jotzen jakin izan daben beste batzuk,

goierriarrak izan dira.

1932an, kaleko eskola urrun gelditzen zala-

ta auzotarrak eskola-etxea egin eben.

85Kiñu baten

Goierriko eskola-etxean, Felix Astorkia, Emeterio Onaindia, Inazio Jaio, Fidel Astorkia, Jose Jaio, Andres Astorkia,

Txomin Jaio, Antonia Zelaia, Miren Etxabe, Jose Retolaza, Andoni Jaio,

Felix Ibarluzea eta Iñaki Astorkia.

86 Aulesti 130 urte

Goierriko eskolako umeak

GORENGO ILARA ERDIKO ILARA BEHERENGO ILARA

Modesta Kareaga Artitxakoa Eulali Azpiazu

Benigna Lasuen Maritxu Kareaga Paulina Azpiazu

Maria Bengoa Maria Teresa Urrestarazu Kresentzia Kareaga

Juana Bengoa Asun Zinkunegi

Albini Ibarluzea Esther Ibarluzea

Basili Arrate Maria Angeles Zinkunegi Maria Isabel Ibarluzea

Petra Onaindia Balentina

Martina Aranguena

Nati Ibarluzea

Kiñu baten 87

88 Aulesti 130 urte

Goierriko eskola-etxea zabaldu zan ur-

tean bertan sortu zan EAB Emakume

Abertzaleen Batza.

Emakumeei boto eskubidea onartu jake-

nean, Eusko Alderdi Jeltzaleak EABen so-

rrera erabaki eban: herri bakoitzean emaku-

meak batuko ebazan egitura.

Beste batzuetan lez, Alkortak kontatzen

dau.

MURELAGA Euzkadi 1932-9-13

Emengo abertzaliak poz-pozez gagoz, ba, emaku-miok be sukaldetik urtenda geuri lagun-egiteko gertau jakuzelako. Emakume Abertzale-Batza aton-du dabe, eta oin dabiz ikurin eder bat egiten. Eta au dala-ta nai dabe il onen 18´gn.ikurin onen go-respena ospatzeko jai polit bat, era onetara anto-latutia.

Lelengo egun onetan goxeko saspiretan Jaunartze orokora. Amaretan Jaupa nagusi abestuba Eta on-doren ikuriña onestutia Jaupa nagusitan txonitza egiteko itxaroten dabe txonizkari ospetsu bat. On-doren pelota joko eder batixango da.

Ordu batetan oturuntza.

Aratsaldeko lauretan agurtza deuna amatu ondo-ren, berbaldijak. Askeria Enbeita´k bere itz neurtu aberkoyakaz emongo dautsa. Gero. Altuna´tar Libe´k, Urkiaga´tar Estepane´k (“Lauaxeta”) eta beste izlari bat. Gero iluntsera arte jolasak tanbo-lin soñuagaz.

Badakixube, ba, ilen amazortzijen nora juan biar dozuben albo erietako abertzaliak eta Emakume-Abertzale Batzaren ixenian deituten dautzuet eldu zatezala eri onetara Lekeitio, Markina, Beriatu, Bolibar, Gernika, Nabarniz, Munitibar eta beste albo erietako abertzaliak

GANURKULU

Atzean: Todor Etxarte eta Lon UriarteDantzariak, atzean: Basili Arrate, ?, Asun Zinkunegi eta ?

Aurrean: Balentina, Marisabel Ibarluzea, Esther Ibarluzea eta Maria Luisa Ituarte.

89Kiñu baten

Argazkia Elizosten ataratakoa izan ahal da. Kaxa ganean, ikurriñari eusten: Kornelio Urizar, Birginia Urizar,… ? Angel Urizar.

Behean antzerki taldea. “negarrez igaro zan atsua” antzerkia egin ebenakPolendiñe Aranburu (Florentina Abeletxe), Josebe Ibarrola(Josefi na Ibarrola), Gotzone Etxearte (Angela Etxarte) eta

Laurentze Maruri (Lorentza Maruri).Ez dira agertzen Miren Uriguen eta Peli Ibarluzea zuzendaria.

1932ko Santa Eufemietan bedeinkatutako

ikurriña; Aulestiko Emakume Abertzale

Batzaren ikurriña.

Esaten danez...Ikurrina honen kirtena ziderrezko zan. Gerra etorri zanean, kaleko etxeren bateneskutatu eben eta oraindino ez da agertu.

90 Aulesti 130 urte

eriko endore jauna Leon Legarra Uriguen. Errepublika sasoian egon zan ia alkate bakarra.Zuberotarra jaiotzez, taberneroa eta konfi teroa izan zan hainbat urtetan.

1932-9-22

MURELAGA

Emakume Abertzale Batzaren ikurin-ones-pena dala-ta emengo emakumiak oso jai po-litak gertau euskubezan.

Lenengo larunbata aratsaldian bertoko

neska-mutil gastien artian Sota-Aburto´tar

Imanolen “Negarrez igaro zan atsua” antzez-

tu eben. Antzerkilarijak ederto. Azkenian

txalo ederak entzun ebezan.

Igandian goxeko saspiretan jaupan jaunartze

orokora ixan zan eta jenditza aundija ikusi

genduban.

Gero amaretako jauparako leku gustie-

tako notiñak eldu ziran: Elantxobe´tik,

Markina´tik, Gernika, Arbazegi, Giza-

buruaga, Nabarniz, Izpazter eta batez be

Lekeitio´tik.

Lekeitiarak euren ikurin eta ezpatadantzari

txikijakin egin eben sareria, ikuskarija ixan

zan. Orduba eldu zanian gure Emakume

Abertzale-Batza´ko ikurin edera auretik

zala, txadon nagusirantz notiñak igitu ziran.

Lekeitio, Elantxobe, Markiña, Gernika eta

Izpazter´ko ikuriñak ezpatadantzarijak au-

retik zirala txadonara bidian ikusiaz pozen-

pozaz zoratuta lez geratu gintzazan. Txalo

asko jo yaken.

Ikuriñak gure txaunburu agurgarijak one-

tsi ebazan eta jaupa nagusija be berak esan eban. Jaupea “Goikoetxearena” ixan zan,

eta iru abotsetara bestu eben. ¡Abestu baña zelan! Donokian gintzazala esan aukian.

Txonitza Onaindia´tar Domeka jaunak egin eban, eta argi ta garbi esan euskun aberija

gaizkatuteko geban egin biara. Zorijonak,

Domeka.

Jaupea amatu zanian, lekeitio´ko ezpatadan-tzarijak eta gorularijak euren dantza ederak

erakutsi euskubezan. Beriala pelota joko bardintsu bat jokatu zan. Pelotarijok ber-toko lau gaste ixan ziran.

Jarayan oturuntzarantz igitu gintzazan, eta bertan larogei maikide-inguru batu ziran. Emen be alaitsu abestuten zan.

Aratsaldeko lauretan itz-egin biar zan le-

kura eldu gintzazan. Izlarijakin batera

igon ziran Uriolabeitia´tar Amantzi, Biz-

kai B.Brekua, E. A.-Batza´ko ordezkarija.

U.B. Batzareko lendakarija dan Uriarte´tar

Gerbasi eta eriko endore jauna.

Bilbao´tar Kepa abertzale zintzuak izlari-

jen aurkezpena egin eban eta lenengo itz

egin ebana, Uriolabeitia´tar Amantzi ixan

zan. Onek baseritarak asko goratu ebazan.

Urengo itz-egin ebana, Altuna´tar Libe an-

dereñua ixan zan, eta gero Unzueta´tar Sor-

ne andereñuak eta “Lauaxeta” jaunak egin

eben. Danak egon ziran ederto.

“Lauxeta”k bariz osatzailia izan balitz gexua-

ri ondo igariko eutsala uste dot. igandian

egin eban itzaldijan beintzat ederto igari

eutsan emengo gexuari.

Izlarijak amatu ebenian eusko-jolasak asi zi-

ran. Eta gabian, aureko gabaz lez “negarez

igaro zan atsua”. Antzezlari trebiok onizek

dira:

Etxearte´tar Gotzone, Ruiz-Azua´tar Zuri-ñe, Ibarola´tar Joseba, Maruri´tar Laurentze,

Aranburu´tar Polendiñe eta Uriguen´tar Miren.

Zorijonak, neskatilak, batta zeuben irakasle

ixan dan Ibarluzea´tar Peli´ri be.

Eskerak geure txanburu jaunari be eleizki-zunetarako ta erestasun gustijak emon deus-

kuzalako. Eta azkenez eskerak eri eta albo-erijetatik etori yakuzan gustijai be.

GANURKULU

1932/09/22 “Euzkadi”

91Kiñu baten

Libe Altuna. Lauxetagaz eta Sorne Unzuetagaz batera, 1932ko jaialdi honetan mitina bota ebanetariko bat.

Libe Altuna askok ezagutuko dabe Markinako Bera Kruz eskolako maistra moduan.

92 Aulesti 130 urte

1933.— Angela Etxarte bekokonpitteriakoa eta Blanca Ruiz- Azua, Keparen tabernan bizi zana. Antzerki taldeko partaideak.

Lauaxetak sortu ebazan Emakume

Abertzaleen Batzak herrietan. Bera ardura-

tu zan jaialdietako antzerkiak antolatzeaz

eta andrazko mitinlariak formatzeaz.

Mitina, Letraukuneko etxetik egin zan.

(Batzokia Letraukoneko etxean egoalako

eta errepublikazaleen zentroa Adaneneko

etxean) eta egun horretako pasadizoa da,

eskandalua sortu ebela Lauaxetak esandako

berba batzuk: “Santidxak ez ekixan España

nun egoen be!”

Lauaxetak, mungiarra izan arren, ondo eza-

gutzen eban Aulesti. Umetan sarri egoten

zan bere aitaren jaiotze-baserrian, Malaxko

Uzarrandi (Urizarrandi) baserrian.

1937an, Gernika erre ebenean harrapatu

eta Gasteizen fusilatu eben San Juanetan.

93Kiñu baten

Errepublikako urteak politika askokoak

izan ziran eta apurka giroa txarrera joan zan

baita Aulesti lako herri txikietan be.

1936ko udan militarrak altxatu ziran eta

errepublikaren defentsarako batzordeak

eratu ziran herrietan.

Purgak hasten dira.

Kornelio Urizar.

94 Aulesti 130 urte

Gazte asko sartu zan gerran, batzuk Euzko

Gudarostean eta beste batzuk nazionalak

eroan ebezan sartu ziranean.

Kornelio Urizar...

95Kiñu baten

Genaro Etxebarrieta, Larrazabal bataloiagaz Elorrioko eta Urduñako

fronteetan ibili zan.

96 Aulesti 130 urte

Anastasio Anitua.

97Kiñu baten

1939.— Jazinto Onaindia eta Juan Jaio.

98 Aulesti 130 urte

Juan Tomas Urkidi eta Ana Josefa Astorkiaren familia Zuberoetxebarrin.

Urte gogorrak izan ziran. Errepublikazaleen

gehiegikerien ostean, nazionalen gehiegike-

riak etozan.

Gernika bonbardatu ebenean, Markinako

frontea apurtu zan eta apirilaren 28an

Aulestin sartu ziran nazionalak.

Gitxienez aulestiar bi izan ziren fusilatzera

kondenatuak, Juan Tomas Urkidi, hautes-

kundeak irabazi ebazan alkate jeltzalea eta

Frankoren ejerzitotik desertatu eban solda-

du bat.

99Kiñu baten

Martiniano Alkorta, albaiterua izan zan eta 1936an Jaurlaritzako kargua.

Bilbo jausi zanean, familiak Iparraldera ihes egiten eban.

Lekeitioko eta Aulestiko Udaletan bere lanpostua galdu eban eta familiako

ondasunak konfi skatu eutsezan.Martiniano, 1938an Todor Etxartegaz

batera, Venezuelara esiliatu zan.Venezuelan, albaitero moduan ibili zan

20 urtez eta 1958an bueltatzeko baimena lortu eban baina ez Lea ingurura;

Enkarterrin eta Gipuzkoan ibili zan.

Erbesteratuak

100 Aulesti 130 urte

Langileen bataloietan, gerrak apurtutako azpiegiturak konpontzen.

Batzuk hil egin ziran, beste batzuk soldadu-

tza luze bat izan eben oraindino eta prisio-

nero moduan hartutakoak, esklabu erabili

ebezan langileen bataloietan.

Julen Uriarte. Miranda de Ebroko konzentrazio esparrutik, Asturiasera eroan eben langileen bataloietara eta handik Leonera soldadutza egitera.

101Kiñu baten

Juan Martin Alkorta.

Juan Martin Alkorta, Martinianoren aita,

abertzale ezaguna eta alderdiko bazkide

bere sorreratik.

Errepublika hasieran behin-behineko alka-

tea eta gero Udaleko tesoreroa. Nazionalak

sartu ziranean depuratua izan zan eta bere

ondasunak bahituak.

1940. urtean Bilbon hil zan. Orduko agin-

tariek Aulestira ekarteko baimena emon

eben baina gorpua eleizan sartzea debekau.

Bere atauta Elizatxun botata gelditu zan eta

herritarrek enterrau eben elizatik pasau ba-

rik.


Eta ez bakarrik herrian; kanpoan ebiza-

nak be harrapatu ebazan gerrak. Adibidez

Vicente Uriguen.

Solaunbiskoan (Solagurenbeaskoa) jaio-

tako gizon hau, Kolonbia, Venezuela eta

Uruguain ibili ostean, Ekuatore Gineara

joan zan.

Ekuatore Ginean, Bata-n, arotzeria bat za-

baldu eban 1933 urtean.

1936ko Uztailaren 18an, nazionalek Bata

bonbardatu ebenean, Kamerunera ihes egin

eban, handik Frantziara eta gero Bilbora.

Gorria zala-ta deserriratu egin eben, 15.000

pezetako isuna ipini eta tailerra ohostu

(“arrendado por la comision de incautacio-

nes en un precio muy bajo”).

Ez eutsen inoiz Gineara bueltatzen itxi.

1972an, Donostian bizi zala, Sega-zorrozteko makina patentatu eban.

103Kiñu baten

Ezkerretik hirugarrena Antonio Unanue.Alderdi errepublikarrean egozan zibi-

lak be armatuak izan ziran. Argazkian,

Errepublikako lurretan ebizan pelotariak

armekin.


Antonio Unanue.

Antonio Unanue. Lehenengo zestalaria.

Bere pelotari bizitza gerretan emon eban.

Errepublikako frontoietan ibili zan gerra

denporetan. Valenciatik barkuz eskapau

eban Errepublikako azken hiriburuan na-

zionalak sartu ziranean.

Pare bat urte beranduago, II. Mundu

Gerran, 1941eko azkenengo egunetan, ja-

poniarrak Manila bonbardatzen hasi zira-

nean Mc Arthurren ejerzitoak atera ebazan

bera eta Manilako frontoiko beste pelota-

riak Filipinetatik.

Halanda be bonbardaketa honetan pelotari

batzuk hil egin ziran.

105Kiñu baten

Jose Lekuona Goitiandia.

Antonio Unanue lez, Zubero Maixeneko

Jose Lekuona be Pazifi ko aldean ibili zan

II. Mundu Gerran.

1930ean Australiara joan zan eta hango

ejerzitoan egon zan japoniarren kontrako

gerran.


36ko Gerra amaituta, taldeko argazki handien sasoia hasten da batez be eskolan edo elizan ataratakoak

107Kiñu baten

GORENGO ILARA HIRUGARREN ILARA

Kastilloko Genaro Maruri Jose Maria Zubizarreta

Akaitturriko Domingo Retolaza

Pio Ituarte

Basabarribeko Valentin Zarragoikoetxea

Itzeko Jose Kortabitarte

Arkoideko Jose Mari Legarra Mitxirrineko Domingo Bengoetxea

Angel ZinkunegiIbarrolandiko Luziano Zenarruzabeitia.

Angel Urizar Elizostekoa Donato Urkidi

Artizko Matias EspillaGoikoerrotako Tomas Mendieta

Garatxako Eusebio Urizar Olabarriko Tomas Bengoa

Santi Zabalbeaskoa

Eugenio Bengoetxea.

Txomin Espilla

Artizko Matias Espilla

Aneko Pedro Urizar

Artitxako Modesto Kareaga

Errementarieneko Pruden Arrate

BIGARREN ILARA BEHERENGO ILARA

Mastiko Krispin Luzar Jose Antonio Etxabe

?Jose Anton Garro Zetokizetxebarrikoa

Angizko Isidro Bastarretxea Jose Leon Zabalbeaskoa zetokizgoizkoa

Felix Korta Tomas Egia

? Altxatuneko Nikolas Uriarte

? Osteko Andres Maruri

Txoridxeneko Luis Lasuen Lopengo Juan Jose Urizar

Soluako Felipe Astorkia Astitxeneko Jose Bollar

Ezkerreneko Maximo Aranguena

Timoteo Calle

Artako Pedro Aranguena Juan Mari Maruri

Aldeko Jose Landeta Kornelio Perea

Uzarrandiko Andres Erezuma Juan Antonio Patarrita

Itturriko Bittor Martiartu ?

?Gontzolaikoa Francisco Bereziartu

Jose Errota ?

109Kiñu baten


Josefa Eizagirre Gontzolaiko Felizina Bermeosolo

Olariako Josefa Bermeosolo Errementaineko Luisa Soloaga

Arkoideko Maria Legarra Birginia Urizar

Benita Zabalintxaurreta Etxeandikoa Bibiana Ibarrola

Landaburuko Margari Meabeansorena

Leandra Bengoa

Nikolasa Alberdi Lopengo Luisa Kareaga

Antonia Urkidi Kariako Bitoria Aranburu

Justa Bastarretxea Mitxirrineko Petra Bengoetxea

Pantxika Lejardi Lopengo Justa Elexpuru

Maritxu Lejardi Jesusa Ibarrola

Martzelina Sangroniz Trinida Unanue

Paskasia Kareaga Lorentza Maruri

Maria Astorkia Matea Onaindia

Gregoritxu Totorikaguena Atxitturriko Maria Uriguen

? ?

Maria Bermeosolo Zelaiko Franziska Alberdi

Martina Bermeosolo


Isidora Etxarte Juana Sangroniz

Bengoetxeko Eulogia Juaristi Ramona Plaza

Goizko Martina Garetxana Bizketxeko Fidela Goikoetxea

Petra Alzaa ?

Garatxako Andresa Urizar ?

Zuberogoittiko Kresentzia Sangroniz

Tomasa Aranburu

Pranske Landeta Miren Garate

? Josefi na Urkidi

Pilar Salvador Maria Goitiandia

Teri Ibarrola Goiketxekoa

Angela Etxarte

Donatoneko Luzia Urkidi

Paula Bollar Astitxeneko

Zezilia Omar

(Gizaburuarra)


Aulestiko eliza XX. mendearen hasieretan.

AG

G-G

AO

OA

7806

111Kiñu baten

AG

G-G

AO

OA

7803


Prozesioa bekalean.

113Kiñu baten


Abeletxeneko etxaurrean kartatan:Sabina Areso, Bitoria Alberdi, Luisa Urizar, Justa Bastarretxea, Nikolasa Amuluako, Telletxeko Dominika Bereikua eta Mastiko Josefa Meabe.

115Kiñu baten

Felix Ibarluzearen zapateria eta telefono publikoa.


1951ko uztaila. Fernando Garcia, Margari Uriarte, Maria Isabel eta Albini Ibarluzea, zapateria aurrean.

117Kiñu baten

Zuberoetxebarriko Juan Urkidi, Altzuriko Patxi Bengoetxea, Artitxako (Artetxeaga) Antonio Legarra,?,

Ibetako (Ibaeta) Justo Susaeta

Erdian: Timoteo Legarra eta Juan Ikazuriaga.

Azpian: Anastasio Anitua, San Anton Bizko Felix Odiaga, Sistoneko Antonio Salvador, Gregorio Kareaga eta

Etxetxuko Martin Goikoetxea.


1945.—Villasanteren mezabarria: goian Melkiades Antxustegi-Etxarte, Seberino Urrutxua, Aita Sabin Zubieta (sermioa prestatu eban frantziskotarra) eta Eduardo RyanErdian: Jose Joakin Zabalintxaurreta, Timoteo Calle-Aransolo, Luis Villasante, Serafi n Sagarna, Pedro ArrupeBehean: Luis Malaxetxebarria, Mariano Jaio, Sabin Korta.

119Kiñu baten

Emilio Kortabitarte eta Jose Inazio Uriarte, Zuberon.


1938.- Tellerian ataratako argazkia.Basabarribeko Maria Kareaga seme alabekin: Josefi na, Germana eta Leon.

121Kiñu baten

Aneko (Arana) Aurelia Onaindia.

123Kiñu baten

GORENGO ILARA LAUGARREN ILARA

Jone KareagaMaria Kristina Malaxetxebarria

Klaudia Gabiola Mari Tere Astorkia

Miren Etxabe Urdaikoa (Ururdegi)

?

Antonia Etxabe Urdaikoa Anparo Ibarra

Mari Angeles Erezuma Germana Zarragoikoetxea

Soluakoa (Soloaga) Jone Astorkia

Juanita Etxabe Urdaibehekoa

Legarreko Rosario Lejardi Jesusa Etxabe

Bitoria Garetxana Karmele Alkorta

Mari Tere Astorkia Mari Loli Malaxetxebarria

Miren Unamuno Juanita Kortabitarte

Basobarribeko Josefi na Zarragoikoetxea

Maria Pilar Elordi

Libe Ibarluzea

Ezkerreneko Martina Aranguena

Akilina Exposito

Maritxu Rementeria Miren Elexpuru

Errotatxuko Jesusa Plaza

Gregoria Alberdi


Teri Ibarrola Luzia Mendiolea

Albini Ibarluzea Maria Luisa Aranguena

Maria Angeles Onaindia Mertxe Arrate

Mari Tere Zinkunegi Irene Kareaga

HIRUGARREN ILARA Ana Mari Astorkia

Ebarista Bengoetxea Blanka Etxarte

Zierreko Felisa Legarra Lurdes Plaza

Maria Pilar Odiaga Mari Tere Legarra

Maria Dolores Atxurra Nati

Jazinta Garetxana Torrekoerrotakoa

Beñeko Maria Dolores Urkidi

Maritxu IkazuriagaArtizko (Arteatx) Juanita Uralde

Pilar Astorkia (Albiniren azpian)

Begoña Perea

Artizko (Arteatx)Felisa Uralde Gontzolaiko Begoña Jaio.

Agarreko Felisa Urriolabeitia

Gontzolaiko Antonia Zelaia

Artiako (Artea) Felisa Uriguen

Juanita Intxausti

Legarreko Ana Mari Lejardi

125Kiñu baten


Sabin Korta Jose Mari Atxurra

Mariano Jaio Inazio Plaza

Urdaiko (Ururdegi) Sabin Jaio Jose Mari Rementeria

Andoni Martiartu Andoni Jaio

? Julen Martiartu

Fortunato Exposito Felix Malaxetxebarria

Amantzi Perea Jose Luis Onaindia

Fidel Astorkia Inazio Kortabitarte

Cornelio Susaeta Zierreko Eugenio Legarra

Ramon Kortabitarte Eugenio Rementeria

Sabin Anitua Matias Mendiolea

Anbrosio Azpiazu Samuel Garcia

Leon Zarragoikoetxea Antonio Intxausti


Gotzon Urizar Jon Alkorta

Segundo Elordi Jose Luis Jaio

Jose Ikazuriaga ?

Pedro Susaeta Mateo Azpiazu

Justino Oar-Arteta Jose Urkaregi

? Jose Zarragoikoetxea

Juan Bengoa Eugenio Aranburu

Andres Astorkia Enrike Garro

Inazio Astorkia Sabino Goikoetxea

Domeka Etxarte Julian Soluako

Luis Malatsetxebarria ?

Jose Antonio Zenarruzabeitia

Jose Manuel Aldazabal


Coral AulestiaGoian: Felix Ibarluzea, Hermenegildo Zuazo, Kornelio Urizar, Teri (Eleuteria)Ibarrola, Margari Uriarte eta Elbira OrejaErdian: Virginia Urizar, Mari Angeles Reizabal, Maria Angeles Zinkunegi, Albini ibarluzea, Modesta Kareaga, Asun Zinkunegi, Maria Isabel Ibarluzea, Leandra Elorza.Behean: Bitoria Garetxana, Mari Loli Malaxetxebarria, Nati Zarragoitia, Libe Ibarluzea eta Anparo Ibarra.

127Kiñu baten

Eta mezaz aparte falta ezinekoa...probak

1943an, Zubero Itzeko eta Arkoideko buz-

tarrien arteko jokoa egin eben, ostean jaien

egitarauan sartu eta beste hirugaz, goiz eta

arratsaldeko proba-eguna antolatu eben.

1955.— Torre berrittuarra proban, atzean Jesus Jaio makurtuta eta Mateo Azpiazu.


Juan Uriarte “Koba”, Kastillo eta Torregaz batera Itzeko bustarriaren karreteroak.

“Mitxel” Unamunok bertso-kronika hau

egin eban:

129Kiñu baten

Domingo Unamuno, Klaudio semearen ezkontza egunean

Domingo Unamunok bertso asko itxi eba-

zan. Batzuk Aita Villasantek argitarau eba-

zan Aranzazu aldizkarian. Euren artean,

abioiari jarritako hau:

Etorriko balitzaz Asabak mundura,Ez leuke ezagutuko jaio ziran lurra.

Ain yaku andia zeEgin daben bigurra!Len bide luze zanaGaur yaku laburra.

Erri ta naziñoiakItzirik atzianEgaztiak duen bizkorOr dabilz aidian

Munduari jira egindaAldi laburrian,Barriro sartzen diraUrtendako etxian

Revista Aranzazu 1964ko urria


Martin Mugira, Martin Ondarza (atzekoa) “Ainka biskorrak, besuek solixek, adimendu sigurra, arguiak beguiak...bera gaña estira diabru gustisek”.

Arkoideko eta Itzekoez aparte, Hor ager-

tzen dira Ana Teres Plaza, jaiotzez Oiñiz

bekoa eta tabernaria Aulestin. Proban hasi

ziren lehenengoak ziren baina San Anton

Goizko behiak eta Ana Teresarenak ez eben

bat hartu.

Gizaburuagako Kiputxak behia eta idia

buztartu ebazan baina marka handirik egin

barik.

Eta eguna amaitu ebana: Arkotxa. Tongo

usaina.

AG

G-G

AO

OA

5554

131Kiñu baten

Baina gerra osteko jaiak ez ziran bakarrik

mezak eta probak.“Monumental kalejira”.


San Juanetan.

133Kiñu baten

Kabezuduak.Txistularia Lekeitioko Santi.


Ezkerretik lehenengoa Martin Elexpuru, “Lekoiz”.

135Kiñu baten

Lapiko apurtzen: Justino Oar-Arteta, Irene Madariaga,Juan Egaña, Maria Mercedes Alzaa, Jose Arrate, Trini Ugalde (Artiz-Arteatx), Pilar

Astorkia, Tere Odiaga.Josetxu Zarragoikoetxea, Justo Ibarra, Jose

Espilla, Mari Tere Uriguen, Josetxu Uriguen...

137Kiñu baten

“Santa Eufemiko zelaijenenago ni aspaldijenparaje politagorikapenas dago Bizkaijen”

Bizkaiko bertsogintza I

139Kiñu baten


1959/9/12 El Correo Español.Tabernek eta soinulariek, erosi egiten eben

postua kandelen enkante edo subastaren bi-

tartez.

Kandelen edo pospoloen ohitura hau, as-

palditik erabiltzen zan herri-basoetako gaz-

taina, arta-orri edo egurrak subastatzeko eta

baita edozein obra publiko adjudikatzeko

be.

141Kiñu baten


1950.—Juan Kareaga “Moxo”, Jose Agirre idazkaria, Pedro Zelaia, Serapio Bollar, Patxi Maruri, Juan Ikazuriaga, Genaro Plaza, Eusebio Onaindia, ?, ? , Juan Kareaga alkatea, Faustino Astorkia eta ezkerretara goian Rosa Anitua bazkaria emoten.

143Kiñu baten

Bazkaria beheko zelaian: Gorka Garate, Antonio Perea, Jose Antonio Uriona, Jon Alkorta, Modesto

Perea, Hermenegildo Zuazo, Visitación Alkorta, Mari Sol Araluzea, Jose Maria Garcia, Boni, Libe Alkorta,

Elena Garcia, Maria Iturraran, Karmele Alkorta, Martiniano Alkorta eta Begoña Perea.


1953.—Zelaian iturriaren inaugurazioa.

145Kiñu baten

1953.— Santa Eufemiak.


Eta goikoa amaituta, danok behera.

XIX eta XX mendearen hasieretan, plazan

sua egiten zan eta tanbolinttero batek jo-

takoagaz egiten zan dantzan baina hori be

aldatzen joan da.

147Kiñu baten


“Alegre biribilketa”.

149Kiñu baten

Lorentza Maruri eta bere alaba Mari Tere Uriguen tabernan.


Noizean behin aparteko jaiak be izaten zi-

ran.

151Kiñu baten

Jesus Uriguen alkateadiskurtsoa leitzen.

1956.–“Sección femenina de la falange”ren

lokalaren inaugurazioa egin zan.


Dantza taldea:Rosa Odiaga, Begoña Intxausti, Martina Ibarluzea, Mari Karmen Mendiolea, Maritxu Espillandia, Maritxu Aranburu.Abelina Madariaga, Maria Pilar Anitua, Blanka Antxustegi-Etxarte, Maria Angeles Maruri eta Mari Tere Uriguen.

153Kiñu baten

Zarrabenta tabernaren etxaurrean: Balentin Enbeita, Justo Longarte, Alfontso

Irigoien, ?’ eta Itturri gernikarra.Santutxun (Markina) irabazitako kopagaz.


1958.— Petra Onaindia, Margari Uriarte, Jose Mari Kareaga eta Elena Garcia Katxineneko balkoian.

155Kiñu baten

1958.— abuztuaren 13a Elena Garciaren urtebetetzea. Toreroa, Sol eibartarra.

Gaur egun galduta dagoen arren sarri egon izan dira zezenak San Juanetan.


Jose Manuel Arrizabalaga, Kepa Ibarra, Emeterio Aldaka, Luis Zenarruzabeitia, Martin Idoeta, Patxi Omar, Juan Maruri, Klaudio Unamuno, Enpan eta Zezilio Unamuno “Ezkutuzulo”.

1953.— Mungian 365 arroako harriagaz.

157Kiñu baten


Euskal ezkontzaIsidro Madariaga, Enrike Goitiandia, Migel Angel Antxustegi-Etxarte, Beatriz Goitiandia, Justo Longarte, Mari Luz Onaindia, Mari Karmen Mendiolea, Felix Bastarretxea, Beatriz Intxausti, Julen Uriarte, Nati Elexpuru, Mari Angeles Maruri, Maria Angeles Rementeria, Jose Espilla, Blanka Antxustegi-Etxarte eta Jose Maria Ibarluzea.Makurtuta: Filo Rementeria, Mari Tere Uriguen, Begoña Madariaga, Jose Luis Juaristi, Daniel Ibarra, Espilla eta Pedro Egaña.

159Kiñu baten

1948.—Juan Uriarte eta Paula Zenarruzabeitiaren ezkontza:Anastasio, Juanita eta Maria Luisa Zenarruzabeitia,

Martzelina Uriarte, Luis ZenarruzabeitiaEusebio eta Paula Zenarruzabeitia, Juan eta Bitoria Uriarte

eta Jose Antonio ZenarruzabeitiaBehean Txomin Etxebarrieta.


Gari-joten Landaburun:Jose Martin Garro, Kariako Bizenta Gogenola, Landaburuko Maria Meabe, Jose Inazio Uriarte, ?, Torrekoerrotako Margari Kortabitarte.

Eta jaiak amaituta, bakoitza bere zeregine-

tara.

161Kiñu baten

Jose Oar-Arteta beterinarioa eta Eusebio Onaindia Ibekatxko errotaria.

1950ean Zorrotzako mataderora eroan zan txahalagaz.


Ezkerretik hirugarrena Anastasio Anitua eta eskumatik lehena Juan Ikazuriaga.

163Kiñu baten

1964.— Nareako bide barria egiten: Aneko (Arana) Antonio Urizar, Uribarrengo Esteban Martiartu, Irutako (Irueta) Tiburtzio

Idoeta, Arkoideko Jose Mari Bengoetxea, Uriengo Hilario Urizar, Lexarrako Antonio Plaza, bere atzean Aranbisko Txomin

Etxebarrieta, Arkoideko Benito Arrate, Otatzandiagako Bruno Aranburu, Luis Kareaga, Lexarrako Patxi Uriguen, Lopengo Juan

Elexpuru. Kamioi ganean Benito Alberdi


Armerian:Emilio Kortabitarte, Felix Bastarretxea, Antonio Maruri, Jesus Goikoetxea, Juan AnituaAngel Mendiolea, Jose Luis Juaristi, Inazio Arrate eta Rafael Uriguen. Pedro Egaña falta da argazkia ataraten egoalako.

165Kiñu baten

1950.— Ikazginen Soluan:Jose Mari Astorkia, Marta Gabiola eta Andres Astorkia.


Arrankaritan:Jazinto Garro, Torerrekoerrotako Juan Garetxana eta Andoni Perea.

167Kiñu baten

Turubia Kareaga eta Benardina Madariaga, Kariako etxeaurrean marragaginen.


Blanka Etxarte, Juanita Lexardi, .

169Kiñu baten

1964.—Juan Elordi eta Josetxu Uriguen, Josetxu Baskonian egoanean.


1963.— Juan Bilbao, Jose Luis Goitiandia eta Martin Idoeta. Oneida arrantxoan Idahon.

Herriko industria ia bakarrak, kabana

eta arma fabrika ziran eta askok alde egin

eben 50eko hamarkadan Estatu Batuetara,

Australiara edo Venezuelara.

171Kiñu baten

1958.— Santi Zabalbeaskoa Estatu Batuetan.


1957.—Patxi Omar eta Jose Antonio Agirre lehendakaria El Tigreko (Venezuela) euskal etxearen inaugurazioan.

Eta baita Venezuelara be. Venezuelan emi-

grazino politikoa eta langileak nahasten

dira.

173Kiñu baten

Juan Omar Puerto La Cruz-en (Venezuela).


1924an Australiako Townsvillera joan ziran

Teresa eta bere senarra ume bi hartuta.

Han, kainabera sartu eta azukrea ataraten

hasi ziran.

Australiara joandako hainbat aulestiar ibili

ziran Mendiola-Uriguenen farman.

Kornelio Kareaga eta Teresa Uriguen.

175Kiñu baten

Townsvilleko aulestiarrak.


Kaina-ebaten Australian.

177Kiñu baten

Pedro Urkidi, Australian.


Pedro Urkidi.

179Kiñu baten

Artitxako Pedro Legarraeta Beñeko Pedro Urkidi.


Pedro Urkidi.

181Kiñu baten

Ines eta Eusebio Bengoetxea Air-en (Queensland).


Egoera ekonomikoa ez zan halandabe ona

eta inork ez eban kanpoko laguntzarik itxa-

roten.

1953an, goierritarrak, auzorako bide barria

eta Amuluagako (abadeboluaga) zubia egin

ebezan auzolanean.

183Kiñu baten

Jose Mari Astorkiak 1921ean Riff -eko

Gerran (Maroko) soldadu egoala ikusi-

tako trazadora eta nibeleta egin ebazan eta

Unamunori erositako autoaren motorragaz

egindako konpresoareagaz haitza apurtuta,

Goierrirako bidea zabaldu eben.

Eskumatik hasita hirugarrena da Jose Mari Astorkia (makurtuta dagoen bigarrena).

185Kiñu baten

1953.—Amuluako (Abadeboluaga) zubia eta Goierriko bidearen bedeinkazinoa.


Bidea egin eben goierritarrak, herriko eta kanpoko agintariekin.

187Kiñu baten

Juan Kareaga alkatea, Genaro Riestra gobernadore zibilari laguntzen Barbariolako etxe ostean.


Bidea probatzen.

189Kiñu baten


1951.—Transformadorearen inaugurazino ekitaldia; batzarra pleno aretoan.

Baina ez zan izan Goierrirako egin zan obra

bakarra. 1951n, Goierri eta San Antonera

argi indarra eroateko transformadorea ja-

rri zan minako zuloan, urteak arinago “La

Pepita” izeneko mina egon zan lekuan.

191Kiñu baten

Herriko agintariak eta inaugurazinora etorritakoak argindar transformadorea ikustera.

Atzetik herritarrak.


Justino Oar-Arteta torrea bedeinkatzen goierritar eta agintarien artean.

193Kiñu baten

Zereginak amaituta, Errebidatik kalera.

195Kiñu baten

GORENGO ILARA ERDIKO ILARA

Migel Angel Etxarte Jaime Luis Erleaga

Eduardo Gonzalez Jose Angel Etxebarria

Gabriel Goitiandia Rafael Uriguen

Josetxu Uriguen Santi Urkaregi

Felix Luzar Jose Jabier Zabalbeaskoa

Pagodiagako Jose Goitiandia Segundo Aranburu

Jose Mari Alzaa Jose Mari Ibarluzea

Jose Antonio Luzar Pagodiagako Juan Goitiandia

Jose Antonio Madariaga Telletxeko Antontxu Unanue

Inazio Arrate Felix Ibarra

BEHERENGO ILARA

Angel Urkaregi Kalebarren etxebarrikoa

Kepa Ibarra

Juan Elordi

Angel Kortabitarte

Enrike Goitiandia

Jose Mari Espilla

Justo Ibarra

Jaime Ibarra

197Kiñu baten


Migel Angel Etxarte Jaime Luis Erleaga

Luis Mari Luzar Jabier Santamaria

Jaime Ibarra Juan Felix Goiriena

Enrike Goitiandia Santi Urkaregi

Kepa Ibarra Segundo Aranburu

Eugenio Urizar Seber Erleaga

Mari Angeles Espilla Nekane Oar-Arteta

Tere Intxausti Mari Jose Oar-Arteta

Mari Isabel, Unamunoneanegoten zan

Mertxe Etxebarria

Maritxu Martiartu Mari Isabel Goiriena

Mari Angeles Rementeria Primi Anitua

Nati Goitiandia Mila Anitua

Begoña Aranburu ?

Rosarito Unamuno ?

Juanita Kareaga ?

Lutxi Elexpuru Lopengo Arantza Urizar

Begoña Rementeria ?

Martina Elexpuru


Ramon Arrate Angel Astorkia

Juan Luis Jaio Angel Mendiolea

Jose Luis Omar Jose Luis Espilla

Roberto Rementeria Luis Mari Jaio

Maria Begoña Madariaga German Ibarra

Zelia Kareaga (Maritxu Martiartugaz)

?

Rakel Lekuona (Rosaritoren besoetan)

?

Mari Karmen Etxebarria

Konsuelo Aranburu

Rebeka Kintana

?

?

Mari Isabel Armaolea

Rufi na Olabarria

?

?

199Kiñu baten

Jon Korta, Luis Ibarra, Nekane eta Mari Jose Oar-Arteta, Eleni Uriarte, Mari Karmen Etxebarria, Mari Isabel Goiriena, Ramon Arrate, Jose Antonio Aboitiz, Migel Urkidi eta Alazne Korta

201Kiñu baten

GORENGO ILARA ERDIKO ILARA

German Ibarra Edurne Gandiaga

Jose Luis Arriaga ?

Katxin Mila Lekuona

Jose Luis Jaio ?

Gorka Oar-Arteta Mila Urkidi

Gonzalo Plaza Mari Jose Oar-Arteta

Dina Rementeria Rakel Lekuona

Juan Tomas Mendieta Miren Maite Urkidi

Mari Esther Gabiola

BEHERENGO ILARA

Amaia Kantero

Jesus Mari Ibarra

Migel Kareaga

Josune Zaldunbide


Umeak burdian, gizonak tabernan.Isidro Madariaga eta Jose Inazio Uriarte.

203Kiñu baten

Gorengo iladan: Pedro Egaña, Trini Martiartu, Pilar Astorkia, Jose Espilla eta Maritxu Martiartu.

Erdian: Mari Angeles Maruri, Felix Ibarra, Rafael Uriguen, Mari Tere Uriguen, Mari Karmen Maruri, Guruzne Korta (neskatoa), Jesus

Urriolauzokoa, Isabel Uriguen, Juan Mari Maruri,Behean: Rosabel Elordi, Gema Mendieta, Mertxe Ikazuriaga eta

Mari Jesus Intxausti.

205Kiñu baten

GOIKO ILARA BEHEKO ILARA

Mari Tere Arriaga Jose Mari Martiartu

Mila Lekuona Jesus Mari Ibarra

Mila Urkidi Jose Ramon Uriarte

Emilio Kortabitarte Juan Karlos Landeta

Dina Rementeria Jose Mari Garetxana

Gloria Uriarte Roberto Rementeria

Matea Bengoetxea Zesar Gonzalez

Rosa Mari Uriguen Jose Luis Arriaga

Jabier Arriaga

Eduardo Kantero

Rafael Jaio

207

1.- Maistraren baten semea 13.- Sara Kintana

2.- Iñigo Urizar 14.- Rosabel Elordi

3.- Jon Uriguen 15.-Mari Karmen Gandiaga

4.- Jesus Mari Kareaga 16.-German Ibarra

5.- Juan Karlos Landeta 17.- Ramiro Kintana

6.- Rikardo Aierza 18.-Jesus Mari Meabe

7.-Jesus Mari Ibarra 19.-Jose Migel Zaldunbide

8.-Maria Jesus Intxausti 20.- Luis Urkidi

9.-Rosa Mari Uriguen 21.- Luis Alfonso Eizagirre

10.-Gema Mendieta 22.-Jose Patxi Lekuona

11.-Maribi Unamuno 23.- Jose Antonio Anitua

12.-Guruzne KortaSeñorita Ascensión

1

2 3

4 5 7

6

1198 1012

1314 15

1718

1920 21

22

23

24

16

209Kiñu baten

GORENGO ILARA MAKURTUTA

Jabier Onaindia

Fina Mari Onaindia Kontxita Vian

Rosa Mari Uriguen Maite Plaza

Josune Zaldunbide Maribi Unamuno

Matea Bengoetxea Yolanda Urkidi

Mila Urkidi Garbiñe

Marta Onaindia

Mari Asun Zabala

Edurne Gandiaga

Maria Angeles Kantero

Miren Maite Urkidi

Mila Lekuona

BIGARREN ILARA JARRITA

Aintzane Bollar Hunberto Elordi

Maribi Gonzalez

Mari Feli Zuazo

Guruzne Korta Olga Bengoetxea

Nerea Onaindia Arrate Jaio

Gema Mendieta Ramon Jaio

Sara Kintana Mertxe Ikazuriaga

Maria Pilar Bollar Enkarni Anitua


Patrizia Aulestia eta Jesus Uriguen alkatea.Patricia Aulestia etorri zanekoa. 1966ko

maiatzaren 1a

Patricia, Quiton (Ecuadorren) jaiotako

dantzaria zan. 1966an Madrilen ebilen

dantza egiten eta Aulestira hurreratu zan.

211Kiñu baten

Quiton (Ekuadorren) jaio zan baina Txilen hazi (familia errefuxiatuta egoan han) eta Aulestira

etorri zanean, New Torken egoan beka bategaz.Gaur egun Mexikon bizi da.


Latinamerikako dantza folklorikoen mun-

duan izen handiko pertsona da Patricia.

Aulestira etorri zanean, 21 urte eukazan eta

aspaldian bizi zan dantzatik.

213Kiñu baten

Bere esanetan, bere aurrekoak, Aulestitik

joan ziran laurehun urte arinago.

Aldatu ete da herria denpora horretan?

Egileak: Jabier Aranguena eta Juan Mari Onaindia

Testuak: Jabier Aranguena

Lege gordailua: BI-3616-07

Portada eta barne diseinua: Juan Mari Onaindia

Imprimaketa: Graficas Lizaso

Juan Mari OnaindiaIbekatx

Jabier AranguenaArtako

AZKEN OHARRAK

— Bertsoak idaztean kontuan hartu izan dira Xabier Amurizaren aholkuak.

— Pertsona eta gertaera izenak idazteko Berriaren estilo liburua jarraitu da.

— Toponimoak, Jaurlaritzaren datuen fondotik atara dira.

— Erabilitako bizkaiera ereduan Labayru ikastegiaren proposamenak jarraitu dira

Liburu honetan topatu ahal dozun edozein akatsen errudunak, alboko biak dira.

Edozein ohar, kritika edo ekarpenerako

[email protected]

Jabier AranArtak

Liburua jaitsi (Pdf 17,6 MB)

Documents

Transcript of Liburua jaitsi (Pdf 17,6 MB)