mezua zabaldueskola-umeentzako lehiaketa ¡cli! ¡cla! ¡recicla! certamen escolar

irakasl

eentz

ako

koadern

oa

lehen

hezkuntz

ako

big

arr

en

eta

hirugarr

en

zik

loak

!

mezuazabaldu

eskola-umeentzako lehiaketa ¡cli! ¡cla! ¡recicla! certamen escolar

irakasleentzakokoadernoa

lehen hezkuntzakobigarren eta hirugarren zikloak

!

Ikastetxeek eta hor lan egiten duten profesionalek funtsezko zeregina betetzen dutegizartean. Batetik, belaunaldi berriek ezinbesteko dute gure mundu aldakor honetaramoldatzea, eta, hain zuzen ere, hezkuntza-prozesua dute horretarako oinarri; bestetik,berriz, ikastetxeetara joaten diren neska-mutilek eragin handia dute euren ingururikhurbilenean, eragile aktiboak dira eta.

Ingurugiro-arazoei ekiteko orduan, ez da aski instituzioek neurriak hartzea arazo jakinbatzuk konpontzeko, hala nola lehiaketa honen bidez guk aztertuko duguna, hau da, HiriHondakin Solidoak (HHS hemendik aurrera) kudeatzeko era. Horrez gain, ezinbestekoada herritar guztiek parte hartzea. Eta horretarako, lehenik, hobetoxe ezagutu behardituzte arazoaren alderdi guztiak, eta, bigarrenik, lanari ekin behar diote haien eskujarritako bitartekoak baliatuz, gaikako bilketari dagokionez batez ere.

Gaur egun, etxean sortzen ditugun HHSen arazoa gizarteak ingurugiroarekiko duenkezka nagusietako bat da. Baina, bestetik, baliabide didaktiko eta hurbila ere bada, ezinegokiagoa gure mundu honetako ingurugiro-arazoak gero eta hobeto ulertzeko: haienjatorria, ondorioak eta konponbideak.

Arazoaren jatorriari dagokionez, honako hauek dira arrazoi nagusiak:

1) Gure gizartearen garapen-eredua. Nekazaritzan oinarrituriko gizarte batetik gizarteindustrializatu batera igarotzeak izugarri handitu du kontsumoa eta “erabili etabotatzeko” ohituraren kultura ezarri du; gaur, dena dela, zalantzan dago kultura hori,bideraezina eta eutsiezina baita.

2) Biztanleria haztea eta hiriguneetan biltzea. Industrializazio-prozesuaren ondorioz,migrazio-olde handiak gertatu ziren industria nagusiak kokatu ziren lekuetarantz. Gurekasuan, prozesu horrek eragin handia izan zuen: besteak beste, izugarri hazi zirenIbaizabalen itsasadarraren inguruak. Izan ere, gaur egun hor bizi dira Bizkaiak dituen ia1.200.000 biztanleetatik 900.000 inguru.

5

lehiaketaren aurkezpena

Gauzak horrela lehenmutilei zuzendutako lehiaketa haulehiaketan parte hartzen duen ikasgela bakoitzakinformazio eta sentsibilizazio kanpaina bat egitea bere ingururik hurbilenean. Batetik,HHSen arazoa zertan den eta zenbaterainoko garrantzia duen aztertuko dugu, eta,bestetik, arazo hori konpontzen laguntzeko zer egin dezakegun ikusiko dugu. Horrela,ikasleek jarrera aktiboa hartuko dute ohitura eta jokabide osasungarrien zabalkundean.Mezua zabaldu!

Kanpainaren bidez, norberaren inguruko pertsonek HHSen kudeaketari dagokionezduten jokabidea aldatu nahi dugu.

Hauek dira, laburbildurik, lehiaketaren helburu espezifikoak:

* Ikasleei haien bizi-ingurunean dauden ingurugiro-arazoen berri jakinaraztea. Eureningurunea baloratzen eta errespetatzen ikastea.

* Elementu eta multzo natural zein hiritarren (edo landa-hiritarren) funtzionamenduarenondorioz gure jarduerarik ohikoenetan hondakinak sortzeko dugun ahalmenari buruzkogogoeta egitea.

* Hondakinen ekoizpena kontrolatu, mugatu eta ordenatu beharraren kontzientziahartzea, eta orobat konturatzea hondakin horietako batzuk aprobetxatzeko bideakaurkitu behar ditugula, eragin txikiagoa izan dezaten eta baliabideak aurrezteko.

* Ulertzea gure zarama arazo dela eta, konponduko badugu, zarama hori modu egokianbildu, garraiatu eta tratatzeko bideak ezartzeaz gain, gure laguntza ere beharrezkoadela.

* Gure zakarrontziko zarama-mota bakoitzaren erabilerak, abantailak eta eragozpenakzein diren ikastea, gure bizimoduan duten benetako balioaz ohartzeko eta haiekinegiten duguna zalantzan jartzeko.

* Positiboki baloratzea gutariko bakoitzak egin ditzakeen ekarpen guztiak, garrantzihandia baitute arazoa konpontzeko. Zaramaren gaikako bilketan buru-belarri partehartu behar dela ikusaraztea.

* Jokabide egoki jakin batzuk geureganatzea ingurua osasungarri eta atsegingarriiraunarazteko eta hondakin gutxiago sortzen laguntzeko.

6

lehiaketaren helburuak

hezkuntzako bigarren eta hirugarren zikloetako neska- antolatu dugu. Hau da helburu nagusia:

* Eskola-erkidegoa gure gizartean nagusi den kontsumismoaren arazoarekiko sentikorbihurtzea eta arduraz kontsumitzen irakastea, gauzei berez duten balioa emanez etazarrasteldu barik.

* Eskola eta familia bateratzea, ingurune bakarra osa dezaten.

Lehiaketak hiru fase izango ditu:

1) Lehen fasean lanean arituko gara ikasleekin, HHSen arazoaren alderdi nagusiezdakitena zabaltzeko. Hainbat baliabide eta laguntza-material diseinatu dituguhorretarako. Aurrerago azalduko dizkizuegu. Gainera -orientabide gisa- inplementatubeharreko lan-dinamikaren proposamen bat egingo dizuegu. Talde bakoitzarenezaugarrien arabera egokitu ahal duzue gure proposamen hori.

2) Bigarren fasearen helburu nagusia da ohitura edo ekinbide positibo batzukgeureganatzea eta, orobat, hainbat ekintza proposatzea gure ingururik hurbilenean,HHSen kudeaketari dagokionez gure jokabideak ingurugiroan duen eragina apaltzeko.Labur esanda, ekintza-, informazio- eta sentsibilizazio-kanpaina bat egingo dugu.Kanpainaren edukiak, mezuak eta euskarriak askotarikoak izan daitezke, kontuan izaniknolako ingurua edo jendea aukeratu dugun, ikastetxearen ezaugarriak, ikasleen familientipologia, etab. Hori dela eta, nahi izanez gero balia ditzakezuen ekintza eta mezu batzukproposatu besterik ez dugu egingo.

3) Hirugarren eta azken fasean kanpaina eta lortutako emaitzak ebaluatuko ditugu. Biebaluazio egitea proposatzen dizuegu: norberarena (ikasle bakoitzak egin beharrekoa)eta taldearena (ikasgela bakoitzak egin beharrekoa). Ebaluatu ahal dituzuen puntuetakobatzuei buruzko iradokizunak aurkituko dituzue laguntza-materialean.

7

lehiaketaren nondik norakoa

1. Saioa

Helburua: Zer egingo dugun eta gure helburuak zein izango diren azaltzea. Zaramari buruzhitz egiten hastea. Ikasleek konturatzen hasi behar dute zaramara botatzen direngauzak eta gaiak askotarikoak direla.

Nondik norakoa: Egingo dugun jardueraren aurkezpena. Argi utzi behar dugu zein izango dengure lanaren helburua: gainerakoek, gurekin batera, zer edo zer egiteaingurugiroaren alde.

Aurrena, lan-koadernoko 1. eta 2. orrialdeak irakurriko ditugu eta 3.a egitenhasiko gara. Lehen orrialde bi horiek jarduera zertan den azaltzeko baliokodigute. Hirugarren orrialdean, berriz, dakitena idazteko eskatuko diegu. Zeredo zer ez badakite, baten bati galdetzeko esango diegu, hurrengo saioanorrialdea betetzen amaitu ahal izateko.

Lan-saioan zehar, une egoki bat bilatuko dugu denon artean ikusteko zerdagoen paperontzian (jakina, zer edo zer egongo dela ziurtatu behar dugu).

2. Saioa (3. or.)

Helburua: Zarama zer den zehaztea eta sortzeak zein deusezteak ekartzen dituen arazoezkonturatzen hastea.

Nondik norakoa: Zaramara botatzen ditugun gauzen zerrenda egiten hasi ginen aurrekosaioan. Saio honetan, lehenik, zerrenda hori osatuko dugu.

Hori egindakoan, zaramari buruzko eztabaida txiki bat piztuko dugu. Ikaslebakoitzak, bere ondorioak atera, eta idatziz azaldu beharko du zer denzarama.

Azkenik, lan-saioa amaitu aurretik, hurrengo saiorako etxetik zarama-poltsabat ekartzeko eskatuko diegu pare bat ikasleri. Gainera, hurrengo saioanzarama sailkatzeko ontziak jarriko ditugula jakinaraziko diegu.

8

3. Saioa (4. eta 5. or.)

Helburua: Zarama osatzen duten gaiak sailkatzea eta gaikako bilketa egiteko orduan izatendiren jokaera desberdinak aztertzea.

Nondik norakoa: Saio honetarako, prest edukiko ditugu kristalezko 5 ontzi handi, bakoitzeanzarama-mota bat sartzeko, lan-koadernoan adierazita dagoen bezala(materia organikoa, papera, beira, plastikoa eta dena batera). Aste bat edobi edukiko ditugu ontzi horiek ikasgelan, eta haien barruan gertatzen direnaldaketen berri jasoko dugu idatziz.

Ikasgelako lanari ekitean, lehenik eta behin, bost taldetan banatuko dituguikasleak. Talde bakoitza ikastetxeko toki batez arduratuko da, lan-koadernoko 4. orrialdean azalduta dagoen bezala (ikasgela, jolastokia,jantokia, fotokopiagailua eta zuzendariaren gela). Talde bakoitza dagokiontokia ikuskatzera joango da, eta toki horretan zaramara zer botatzen denapuntatuko du, eurek zuzenean begiratuta edo bertan diren pertsoneigaldeturik.

Lan hori burututakoan, etxetik ekarritako bi zarama-poltsak irekiko ditugu(eskularruak jantzita), eta barruan dauden gauzak sailkatzeari ekingo diogu.Gainera, eztabaida sortuko dugu, lan-koadernoko 4. orrialdean dagoengaldera abiapuntutzat harturik: nora botatzen da zarama-mota bakoitza?

Azkenik, ikasgelako ontzietan sartuko ditugu zarama-poltsetatik atera ditugungauzetako batzuk, irakasleak berak ekarri dituenekin batera. Ontzi bakoitzeanzer sartu dugun eta nolako txartela jarri dugun idatziko dugu lan-koadernoan.

Bukatzeko, eta hurrengo saioan egingo dugun lana prestatze aldera, auzoandauden edukiontziei erreparatzeko eskatuko diegu ikasleei.

4. Saioa (6. eta 7. or.)

Helburua: Nolako edukiontziak dauden eta bakoitza zertarako den ikastea. Auzokoedukiontziak non dauden jakitea.

Nondik norakoa: Aurrena, ontziak aztertu, eta bakoitzean atzeman ditugun aldaketakapuntatuko ditugu lan-koadernoko 4. orrialdean.

Edukiontziekin lan egiten hasteko, bakoitza zertarako den aztertuko dugu,eztabaida baten bidez. Besteak beste, honelako galderak egingo dizkieguikasleei: erabili al dituzue inoiz edukiontziak?, zer bota duzue?, askoerabiltzen direla uste duzue?, nolako edukiontziak ezagutzen dituzue?,

9

nolako arazoak sortzen dituzte?... Eztabaidaren osagarri gisa, gaur egunnolako edukiontziak dauden azaldu eta HHSei buruzko atalean bildurikdauden beste jakingarri batzuen berri emango diegu ikasleei.

Lan horren ondorio gisa, 6. orrialdeko marrazkiak egiteko aginduko dugu.Hirugarren zikloko neska-mutilei, gainera, egoki baderitzote, edukiontzi berribaten diseinua egitea proposatuko diegu. Edukiontziak deigarriagoak etaerabiliagoak izan daitezen beharrezkotzat jotzen dituzten aldaketa guztiakegin ahal dituztela argituko diegu.

Saioaren azken zatian, auzoko edukiontziak non dauden aztertuko dugu.Askotariko teknikak erabili eta sakontasun-maila desberdinak lor daitezke,ikasleen adina eta gaitasunen arabera. Esaterako, ikastetxetik hurbil daudenedukiontziak soilik azter daitezke, inguruko kaleak marrazturik. Edo, bestela,auzoko planoa marrazteko eta edukiontziak bertan kokatzeko eskadiezaiekegu. Beste aukera bat litzateke auzoko planoa fotokopiatzea etahorrekin lan egitea.

5. Saioa (8. eta 9. or.)

Helburua: Dagoeneko ezagutzen ditugun zarama-motekin alderaturik (eskolakoak etaetxekoak, alegia), beste leku batzuetan sortzen diren zarama-motak bereiztea.

Nondik norakoa: Bigarren zikloko ikasleek, 8. eta 9. orrialdeetako marrazkia bete, leku horietannolako hondakinak sortzen diren idatzi, eta horri buruzko eztabaida egingodute. Azkenean esango diegu beharrezkoa litzatekeela horrelakoestablezimenduen jabeei elkarrizketak egitea, koadernoan idatzi duteninformazioa osatzeko eta sortu zaizkien zalantzak argitzeko.

Hirugarren zikloko ikasleek, berriz, 8. eta 9. orrialdeetan adierazitako lekuetanegiteko elkarrizketak prestatuko dituzte. Horretarako, lan-taldeak egingoditugu, talde bat establezimendu-mota bakoitzeko. Hainbat gauza jakin nahiditugu elkarrizketaren bidez: leku horietako bakoitzean zer-nolako zaramasortzen duten, nora botatzen duten, egunean edo astean zenbat sortzenduten, nora joaten den zarama-mota bakoitza (esaterako, farmaziakoerradiografiak).

Horretarako une egokia iritsia dela iruditzen bazaigu, ontziekin eginikolanaren emaitzak aztertuko ditugu saioaren amaieran. Besteak beste,honelako ondorioak aterako ditugu: zer gertatu da gai bakoitzarekin?, zergertatuko litzateke gai horiek guztiak elkartuko bagenitu, denak baterabotatzen direnean gertatzen den legez? zer da hobe, gaika edo denaknahasirik botatzea? Ontziak denbora gehiago utzi behar ditugula ustebadugu, ordea, geroagoko saio batean egingo dugu eztabaida hori.

10

6. saioa (9. or.)

Helburua: Aurreko saioan landutako edukietan sakontzea.

Nondik norakoa: Hirugarren zikloan eztabaida zabal bat egingo dugu. Elkarrizketen emaitzakazalduko dituzte talde guztiek eztabaida horretan. Ateratzen ditugunondorioak lan-koadernoan jasoko ditugu.

Bigarren zikloan, berriz, establezimendu-mota bakoitzari dagokion testuabetetzeaz gain, eztabaida bat ere egin dezakegu, aztertu ditugun lekuetansortzen diren hondakin-mota guztiak laburbiltzeko.

7. Saioa

Helburua: Orain arte egindako guztia errepasatzea.

Nondik norakoa: Saio honetan, orain arte egindako guztia errepasatu eta aurrerantzeanlanduko ditugun edukiak prestatuko ditugu.

Oharra: 8., 9., 10. eta 11. saioen edukiak hondakinen kudeaketarekin zerikusiaduten lekuetara egingo ditugun bisiten arabera moldatuko dira. Bisita eginbadugu, han ikusitakoan eta kontatu digutenetik atera ditugun ondorioetanoinarritu ahal dugu lan-saioa.

8. Saioa (10. or.)

Helburua: Papera biltzeko eta birziklatzeko zikloaren etapen berri jakitea.

Nondik norakoa: Lan-koadernoko 10. orrialdeko marrazkia oinarritzat harturik, eztabaidapiztuko dugu, zikloaren faseak interpretatzeko. Bisita-programaren barruan,papera birziklatzeko instalazioak ikustera joan bagara, horren araberaantolatuko dugu lan-saioa.

Bisita egin badugu, han ikusitakoa aztertuko dugu denon artean,elkarrizketaren bidez.

11

Bi kasuetan, dena dela, fase horietako bakoitzean zer egiten den idatzibeharko dute ikasleek koadernoan. Horrela, aise ikusiko dute zer-nolakoeragina izan dezakeen herritarren jokabideak birziklatze-zikloarenhobekuntzan.

9. Saioa (11. or.)

Helburua: Beira biltzeko eta birziklatzeko zikloaren etapen berri jakitea..

Nondik norakoa: Saio hau aurrekoaren antzekoa izango da, baina beira izango dugu aztergai.

10. Saioa (12. or.)

Helburua: Ontziak biltzeko eta birziklatzeko zikloaren etapen berri jakitea.

Nondik norakoa: Aurreko bietan bezalaxe jokatuko dugu saio honetan.

11. Saioa (13. or.)

Helburua: Gainerako zarama biltzeko zikloaren etapen berri jakitea (zarama dena baterabiltzea, alegia).

Nondik norakoa: Aurrekoetan bezalaxe jokatuko dugu saio honetan.

12. Saioa (14. or.)

Helburua: Aurreko saioetan ikasle bakoitzak ikasitakoa ebaluatzea

Nondik norakoa: Bai saio honetan eta bai hurrengoan, egin dugun lanaren emaitzakebaluatuko ditugu. Lan-koadernoan galdera-sorta bat dago: ikasleek banakaerantzugo diete galdera horiei, eta gero horri buruz eztabaidatuko diradenak. Gainera, talde gisa ikasgelan egindako lanak ere ebaluatu ahalditugu.

12

13. Saioa (15. or.)

Helburua: HHSen tratameduari dagokionez ikasleen jokabidean izandako aldaketakebaluatzea.

Nondik norakoa: Saio honetako lan-dinamika ikasitakoa ebaluatzeko saioan erabili dugunarenantzekoa izan daiteke.

14. Saioa

Helburua: Ekintza- eta informazio-kanpaina prestatzea.

Nondik norakoa: Lana ez da berdina izango talde guztietan. Agian, talde batzuek, lanari ekinzioten unean bertan erabaki zuten kanpaina antolatzea, eta, apurka-apurka,estrategia diseinatu eta premiazko baliabideak prestatu dituzte. Beste taldeasko, ordea, HHSen arazoa aztertutakoan konturatu dira horrelako kanpainabaten garrantziaz, eta orain hasiko dira prestatzen (helburuak, nori zuzendukodioten, egutegia, baliabideak...).

Nolanahi ere, ikasleak eragile aktiboak izatea da garrantzitsuena, hala jendeahondakinak gutxitzearen eta gaika biltzearen beharraz jabearazteko, nolabalio horiek gizartean zabaltzeko. “Kli! Kla! Birzikla! Mezua zabaldu!”

13

Bizkaiko ForuAldundiaIngurugiro eta LurraldeEkintza Saila

Diputación Foralde BizkaiaDepartamento de Medio Ambientey Acción Territorial

B I LBAO BIZKAIA UR PARTZUERGOA

CONSORCIO DE AGUAS BILBAO BIZKAIA

mezua zabaldueskola-umeentzako lehiaketa ¡cli! ¡cla! ¡recicla! certamen escolar

gureingurunea

ikasizhobetzeko

eradibertigarri

bat

lehen

hezkuntz

ako

2.eta

3.zik

loak

!

1

eEgunero, edukiontzira edokalera jaisten dugu zarama-poltsa; etagoizero, eskolara joaten garenean,desagertu egin dela ikusten dugu.Seguraski, behin baino gehiagotangaldetu diozu zeure buruari zer

gertatzen ote den zarama-poltsekin.Imajinatzen duzu zer gertatukolitzatekeen inork eraman ez etaegunetik egunera kalean pilatukobalira? Arazo larria litzateke.

Ziur gaude gutxi gorabeherabadakizula zer den zarama. Agian,horri buruzko telebista-saioren batikusi edo libururen bat irakurri duzu.Bada, zertxobait gehiago ikasiko

dugu. Besteak beste ikusiko dugu zerbotatzen den zaramara, nora botatzenden, zer egiten den gauza horiekin...eta, batez ere, zer egin dezakegunzarama arazo izan ez dadin.

Zure etxean eta eskolan gauza piloabotatzen da zaramara. Seguraski,haietako asko baliagarriak diraoraindik. Zuri ez dizute ezertarakobalio, ezta zure guraso edoeskolakideei ere. Baina gauza

horietako gehienak zerbaitetarakoerabil daitezke oraindik. Zein birziklatu

ahal diren ikasiko dugu.

Baina, hori guztia ikasteaz gain, beste zerbait ere egingodugu. Eskolan eta etxean geure inguruan ditugun laguneiirakatsiko diegu zer egin daitekeen zaramarekin, arazorik sorez dezan. “Informazio-kanpaina” bat egingo dugu.

Lehenik, zarama zer den jakin behar dugu.

2

3Idatz ezazu zer botatzen dugun zaramara:

Etxean:............................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ................................................

Eskolan:............................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ................................................

zer botatzen dugun zaramara

naturanez dago gizakiok uzten duguna

beste zaramarik. Animaliei eta landareei ezzaie ezer sobratzen, eta nahi ez dutena

(gorozkiak, ileak, lumak, hezurrak, hostoak...)beste espezie batzuek baliatzen dute, eta

horrela behin eta berriro.

Zarama zer den adieraztenduen marrazki bat egin.

4Etxean, egunero sortzen duzuezarama. Baina, badakizu zer egitenden zarama horrekin? Idatz ezazuetxean nora botatzen dituzuen:

Egunkariak..................................................................Botila hutsak..................................................................Janari-hondarrak..................................................................Esne-kartoiak..................................................................Freskagarri-potoak..................................................................

nora botatzen dugu zarama?

Eskolan zer gertatzen den ikusiko dugu orain.Idatz ezazu zer botatzen den zaramara:

Idatz ezazu zuretzat zer denzarama:............................................................................................................................................................................................................................................................

oraindik ere,jende askok dena

botatzen du zarama-poltsa berera. Hori dela

eta, gauza batzuk ezin diraberriro erabili, bestebatzuekin nahasirik

daudelako, eta alferrikgaltzen dira.

Zure ikasgelan..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Jolastokian....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5

1. astea

2. astea

3. astea

Koadro honetan, zarama-mota desberdinekin ikasgelan ipini dituzuenontzietan zer gertatzen den idatziko dugu. Hasteko, ontzi bakoitzean zerdagoen marraztu eta idatziko dugu.

Fotokopiagailua................................................................................................................

Jantokia............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zuzendariaren gela...................................................................................................................................................................................................................................................................

.

6Kalean ikusten diren edukiontzietako 4 dauzkazu hemen. Badakizu zertarakoden bakoitza? Margotu eta haietako bakoitzean zer utzi ahal den idatzi.

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

............................

............................

............................

............................

............................

............................

............................

............................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

edukiontziak

7Askotan, zarama-mota bakoitza bere tokian ez uzteko aitzakia gisa,edukiontziak non dauden ez dakigula esaten dugu. Horregatik, gure auzoannolako edukiontziak dauden eta bakoitza zein kaletan dagoen ikertukodugu. Eskolako inguruen plano bat egin eta edukiontziak dauden lekuakmarraztuko ditugu.

nire auzoko edukiontziak

Guztira, zenbat edukiontzi dago auzoan? ..............................................................

Papera eta kartoia................ Beira ................ Pilak ................Ontziak ................ Dena batera ................

Beterik ala hutsik egoten dira?...........................................................................................................................................

Ikusi duzu inoiz nola jasotzen duten edukiontzietan utzitakoa?...........................................................................................................................................

8Badakigu nolako zarama sortzen dugun etxean eta eskolan. Baina besteleku batzuetan ere zarama sortzen da. Azter dezagun zer botatzen dutenzaramara beste leku horietan.

beste zarama-mota batzuk

farmazia................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

fruta-denda........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

parkea................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

9supermerkatua....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

taberna........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

10

Zaramara bota eta birziklatzen ez den 1.000 kilo paperbakoitzeko, paper hori egiteko behar izan diren 14 zuhaitzak galtzen dira.

papera

erabilipapera

alde bietatik

erabilitakoan,eraman ezazu

betiedukiontzira

.......................

.......................

.......................

.......................

.....................................................

.....................................................

.......................................................

.......................................................

...............................................................................................................................................................

......................................

......................................

11

beira

beirarakoedukiontzirabeira bakarrikbota behar da.

botilak eta potoak botaaurretik,

estalkiak kendubehar ditugu.

.......................

.......................

.......................

.......................

.......................................................

.......................................................

...............................................................................................................................................

......................................

......................................

12

Etxean sortzen dugun zaramaren parte handi bat ontziak dira: esnearen etazukuen kartoiak, jogurrak, freskagarriak... Orain, zorionez, ontzi horieibigarren aukera bat emateko moduan gaude. Edukiontzi berriak ondo

erabiltzen baditugu, hemendik urte batzuetara ontzi horien guztien laurdenbat birziklatu ahal izango da eta haien materialak berriro erabiliko dira.

ontziak

gogoanizan ontzietarako edukiontzietan

bakar-bakarrik utzi behar direla tetrabrikak etaplastikozko zein metalezko ontziak. Badakizu zer

diren tetrabrikak, esnea eta zukua gordetzekoerabiltzen diren kartoi horiek.

.......................

.......................

.......................

.......................

.....................................................

.....................................................

...................................................

...................................................

...................................................

..........................

..........................

..........................

.................................

.................................

.................................

13

Garbiguneetan edo papererako, beirarako, piletarako edo ontzietarakoedukiontzietan utzi ezin dugun guztiari zarama esan diogu beti, ezin baitzen

ezertarako ere aprobetxatu.

zarama-poltsaudalak agindutako orduetan

utzi behar da kalean,ondo loturik eta

edukiontziaren barruan.

gainerako zarama

..................................

..................................

..................................

..................................

.....................................................

.....................................................

........................................

........................................

.....................................................

.....................................................

.....................

.....................

.....................

.....................

Zaramara botatzen ditugun gai guztietatik zein ezin dira berriroerabili?.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zein bai?................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zer gertatzen da zaramara dena batera botatzendugunean?...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Berriro erabiltzeko, zer egin dezakeguzaramarekin?........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zein zarama ez dakizu oraindik nora bota beharden?............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zer gehiago ikasi duzu?.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ikasi duguna14

15aldatu dugunaIdatz itzazu zaramarekin egiten dituzun gauza berriak:

Etxean:........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Eskolan:................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Auzoan:................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Baten bati aldarazi diozu zaramarekin jokatzeko modua?........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

16Idatz itzazu etxean egiteko bururatzen zaizkizun gauzak:...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ikasgelan izan duzuen eztabaidaren ondoren, idatz ezazu zer egingoduzuen. Ez ahaztu idaztea zein egunetan hastea erabakiduzuen...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

zer egingo dugu etxean?

17zer egingo dugueskolan?

Idatz itzazu eskolan egiteko bururatzen zaizkizun gauzak:.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Idatz ezazu zer erabaki duzuen egitea ikasgelan, jolastokian,jantokian..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

18

Idatz itzazu auzoan egin ditzakezuen gauzak (dendetan, parkean, kalean):..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Idatz ezazu erabaki dituzuen ekintzen egutegia:

zer egingo duguauzoan?

ingurugiroaren jaia

Idatzi zer egingo duzuen:............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

19

Ingurugiroaren Nazioarteko Egunaekainaren 5ean ospatzen da urtero. Jaibat antolatuko dugu aste horretarako,eta jai horretan gainerako ikaskideeiesango diegu zer egin daitekeen gureingurugiroa hobetzeko eta orain artezer egin dugun kontatuko diegu.

Idatz itzazu jaia ondo atera dadin etajende guztiak gure mezua uler dezan

bururatzen zaizkizun ideiak:

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

20Amaitu dugu gure informazio-kanpaina. Dudarik gabe, gauza asko ikasiditugu. Etxean, eskolan eta auzoan egin ditugun lanetako batzuk ondoirtengo ziren, eta beste batzuk txarto. Kanpaina zer iruditu zaizun etaaurrerantzean zer egingo duzun idatz dezakezu orri honetan.

Bizkaiko ForuAldundiaIngurugiro eta LurraldeEkintza Saila

Diputación Foralde BizkaiaDepartamento de Medio Ambientey Acción Territorial

B I LBAO BIZKAIA UR PARTZUERGOA

CONSORCIO DE AGUAS BILBAO BIZKAIA