Legez eta bidez - ataria.tok-md.com

32
2014-01-17 57 zenb. TOPA koordinakundeak batzarra egingo du bihar eguerdian, Tolosan 4 San Anton eguna, Berastegin 6 Alkiza, eskola txikiaren alde borrokan 7 J.Saizarren begirada gerragatik ihes egindakoei 16-18 Amets Arzallus 22-25 Garbiñe Biurrun Legez eta bidez 10-15

Transcript of Legez eta bidez - ataria.tok-md.com

2014-01-1757 zenb.

TOPA koordinakundeak batzarra egingo du bihar eguerdian, Tolosan 4

San Anton eguna, Berastegin 6 • Alkiza, eskola txikiaren alde borrokan 7J.Saizarren begirada gerragatik ihes egindakoei 16-18 • Amets Arzallus 22-25

Garbiñe Biurrun

Legez eta bidez10-15

a001_ataria 16/1/14 16:32 Página 1

a002_ataria 16/1/14 14:00 Página 1

Argitaratzailea: Tolosaldeko Komunikazio Taldea, S.LLege Gordailua: SS-1323-2013Zuzendaria: Ainhoa OiartzabalTelefonoa: 943 655695Faxa: 943 650018Webgunea: www.ataria.infoE.P: [email protected]: FM 107.6Papereko editorea: Eneritz Maiz. Interneteko editorea: Rebeka Calvo. Irratiko editorea: Jon Miranda.Tolosaldeko Komunikazio Taldea, S.L-ko kideak:

Tolosaldeko gizarte eragileak

Tolosaldeko Ataria diruz laguntzen dutenerakundeak:

• Udalak: Abaltzisketa, Aduna, Alegia, Alkiza,Altzo, Amezketa, Anoeta, Asteasu, Baliarrain,Belauntza, Berastegi, Berrobi, Bidegoian, Elduain, Hernialde, Ibarra, Ikaztegieta, Irura,Larraul, Leaburu, Lizartza, Orendain, Orexa,Tolosa, Villabona eta Zizurkil

Zein bizitzenalde?

2014ko urtarrilaren 3. TolosakoZerkausian, 60 urtetik gorako gizo-nezkoa baserritarrek botatako aza-lore hostoak kontainerretik hartzenari da. Baserritarrari galdetu diot eaohiko argazkia ote den aurrean du-guna eta ez du zalantzarik egin,«egunero gertatzen da». Gure semealaben aitona izan zitekeen kontai-nerretik azalore hostoak hartzen ariden gizasemea. Gure begiradek el-kar topo egin dute, alboetara begiraari da, ezkutuan ariko balitz bezala,lotsaz akaso baina beharrarenaginduei erantzunez eta aukeragaltzen utzi ezin balu bezala. Bizitzaosoan lanean aritu eta gauetik egu-nera pentsiorik gabe edo pentsioeskas batekin geratu denaren ar-gazkia izan liteke.

2014ko urtarrilaren 11. BilbokoAutonomia Kalea. «Giza eskubide-ak. Konponbidea. Bakea». EAJ, Sor-tu, EA, Aralar, Alternatiba, GeroaBai, ELA eta LAB aurrez MadrilgoAudientzia Nazionalak debekatuta-ko Tantaz Tanta ekimenaren leku-koa hartuta. Antolatzaileek eskatu-tako isiltasunak gutxi iraun du etatxaloak eta presoak etxeratzearenaldeko oihuak etengabeak dira, tar-teka irrist egiten duten malkoen ar-tean. 130.000 lagun eta tarteanpankarta nagusiaren atzean, ilara-

Iritzia 3

tan jarrita, sakabanaketaren orbai-na begiradan daramaten senideak.Bere aita kristalik gabe, aurrez au-rre, urtean behin soilik ikusi eta uki-tu dezakeen haurra, gizona iheslariIpar Euskal Herrian eta alaba ehun-ka kilometrotara Estatu espainia-rreko espetxeetan duen emaku-mea (aita eta alaba ezin elkar iku-siz), bisitara zihoala istripua izaneta elbarri geratu arren azken 20urteetan egin bezala urtean bitanbehintzat anaia bisitatzera joatenden gizona. Eta zerrendak luze jodezake...

2013ko abenduaren 20. Madri-len Kontzebituaren Bizia eta Haur-dunaren Eskubideak BabestekoLege Organikoa aurkeztu du PPkoAlberto Ruiz Gallardon justizia mi-nistroak. Ondorioz, frankismoaz ge-roztik izan den legerik murriztailee-nari aurre egin beharko diote HegoEuskal Herrian haurdunaldia etennahi duten emakumeek. Haurdu-naldiaren hamalaugarren asteraarte azalpenik eman gabe aborta-tzeko epea desagerraraziko du le-geak, eta baldintzen sistema be-rreskuratu baina hau ere murriztu-ta. Bortxaketaren biktima izandaedo osasuna «arrisku larrian» eduki-ta soilik abortatu ahalko dute ema-kumeek. Hortik kanpo, gaur egungurean egiten diren abortuen %94(ezker abertzalekoen nahiz PPkoenalabek egindakoak), atzerrian edoklandestinitatean egin beharkodira. Gure amek hartu zuten pan-karta bera hartuta atera gara kale-ra gure amekin batera.

Zein giza eskubide eta zein bizi-tzen alde ari da gobernu espainia-rra?

Eider Olazar ElduaienInfo7 Irratiko kazetaria

a003_ataria 13/1/14 21:27 Página 1

Tolosaldea

4 2014ko urtarrilaren 17a, ostirala / Tolosaldeko Ataria

Koordinakundeak herribatzarra deitu du, bihar,12:00etan, Tolosakokultur etxean

ITZEA URKIZU

Tolosaldea Osasun PublikoarenAlde (TOPA) koordinakundeak age-rraldia egin du, pasa den asteanEAJk eskualdeko osasun zerbitzua-ren inguruan argitaratutako gutu-naren harira. Besteak beste, alder-diaren baieztapenekin ez datozelabat azpimarratu dute, eta «justifika-tu ezin dena zuritzen» ari direla dio-te.

Osasun zerbitzu publikoa priba-tuarekin «osatzeaz» aritu ziren, es-kualdeko jeltzaleak, argitaratutakogutunean. Honen aurrean TOPAKerantzun garbia eman du: «Zerbitzupublikoaren ordez pribatua jarrinahi dute, eta hori froga daiteke, es-pezialitateen anbulatorioa hustu-

tzen eta desegiten ari direla ikusi-ta».

Bide beretik, kontzertazioak kali-tatea bermatzen duela dioen baiez-tapenaren aurkako jarrera azaldudute koordinakundeko kideek:

«Hala litzateke, zentro horretakoarreta jarraitu eta ikuskatuko ba-litz». Halaber, «eta EAJk besterik bal-din badio ere», TOPAren iritziz osa-sungintza publikoak «gainditu egi-ten du pribatua, arretarenkalitatearen inguruan mundu oso-an egindako azterketa-konparatzai-le onenek hala baitiote».

Horrekin guztiarekin batera, TO-PAk berriro aldarrikatu du kudeake-ta publikoa duen ospitale publikobaten beharra: «Guk ez dugu Asun-cion desagertarazi nahi; klinika pu-bliko egitea nahi dugu, besteakbeste, egungo jabeak ez dielakoerantzun hartutako konpromiso etabeharrei».

Herri batzarra bihar

TOPA koordinakundeak herri batza-rra antolatu du bihar, Tolosako kul-tur etxean, 12:00etan.

Besteak beste, plataformak pasaden azaroan Eusko LegebiltzarrekoOsasun eta Kontsumo batzordeandefendatutakoaren berri emannahi die herritarrei. Agerraldia izanzuten politikarien aurrean, eta az-ken bi urteotako aldarriak azaldu zi-tuzten. Bertaratzeko deia egin dieteherritarrei: «Manipulazioa gertudago, eta informazio zuzenean ja-sotzeko aukera izango dute».

«Zuritu ezin dena zuritzen arida EAJ» TOPAren ustez

Amezketarra espetxeanizango da bitartean,Auzitegi Nazionalekoepaileak hala erabakita

I.URKIZU

Gazte mugimenduaren aurkako au-zipetuetako bat da Irati Mujikaamezketarra, eta pasa den ostegu-nean atxilotu zutela eta, Auzitegi

Nazionaleko epaileak Mujika ohikoprozeduratik kanpo epaitzea eraba-ki du.

Atzo izan zen gazte auzipetuenepaiketako saio berria, eta Soto DelRealeko (Madrill, Espainia) espe-txetik auzitegira eraman zutenarren, epaimahaiak gaztea aparteepaitzeko erabakia hartu zuen.

Oraindik ez diote deklaratzekoegunik zehaztu, eta beraz, espetxe-an izango da bien bitartean.

Epaiketako azken saioak

Atzo goizeko saioan poliziaren peri-tuek deklaratu zuten, eta bertaratuegin behar izan zuten auzipetutakogazte guztiek.

Tartean izan ziren Aritz Lopez to-losarra eta Mikel Ayestaran billabo-natarra, eta aipatzekoa da, Segikokide izatea egotzita auzipetutako40 gazteen epaiketako azken saio-ak datorren urtarrilaren 30 eta 31nizango direla.

Irati Mujika gainerako gazteenprozeduratik kanpo epaituko dute

Espezialitateenanbulatorioahustutzen eta

desegiten ari dira»TOPA koordinakundea

a004-005_ataria 16/1/14 15:35 Página 1

Tolosaldea

2014ko urtarrilaren 17a,ostirala / Tolosaldeko Ataria 5

I. G. L. AMASA-VILLABONA

Urteko lehen osoko bilkuran egindute 2014ko aurrekontuen onarpe-na Amasa-Villabonan. Bilkuran zeu-den Bilduko sei zinegotzik eta EAJkobi zinegotzik alde bozkatu dute, etaPSE-EEko zinegotziak aurka. Ia seimilioiko aurrekontua izango du uda-lak, beraz, aurtengorako.

Aurrekontua eztabaidatzerako-an, Maria Luisa Arija PSE-EEko zine-gotziak aurkako bozketaren berearrazoiak azaldu zituen. Batetik,hondakinen kudeaketan «bilketa-ren atala» igo egin dela, eta, beste-tik, «komunikaziorako jarrita dago-en dirua» ez duelako egoki ikusten.Galder Azkue alkateak (Bildu) eran-tzun zioenez, «udalak komunikazio-an esfortzua egin behar du, herrita-rren inplikazioa handitzeko bide-an».

Osoko bilkuran bi mozio eztabai-datu ziren. Lehenengoa Urnietakoeta Irungo IATetako langile batzorde-ak aurkeztutakoa izan zen. Bertan,langileek bere lan baldintzak man-

tentzearen alde egiten ari diren bo-rrokari babesa agertu eta EuskoJaurlaritzari lan gatazkaren konpon-bidean laguntzeko eskaera egitenzaio. Osoko bilkurako aretoan hain-bat langile izan ziren eta euren egoe-raren berri eman zuten, besteak bes-te, enpresak lan gatazkan duen «ja-rrera itxia» salatuz. Aho batez onartuzen mozioa.

Beste mozioa Loatzo musika es-kolak aurkeztutakoa izan zen, Eus-kal Herriko Musika Eskolen elkartea-ren izenean. Testuan, Eusko Jaurlari-tzak musika eskolen finantzaketan2,5 milioi euroko jaitsiera egin dueladio, eta egun ematen duen dirua au-rrekontuaren %14a dela zehaztendu. Hala, mozioaren bidez, Amasa-Villabonako Udalbatzak Eusko Jaur-laritzari eskatu dio «musika eskolen-tzat %33ko finantzaketa egonkorralortzeko asmotan, Eusko Legebiltza-rrak aho batez 2013ko otsailaren28an onartutako transakzio-zuzen-keta betetzea eta ekintza-planaezartzea». Mozio hori ere aho batezonartu zen.

Beste puntu batean, Villabonakonerabeentzako udal zerbitzuarenemakidarako Maindi elkartea enpre-sarekin sinatu zen administrazio-kontratua urtebetez luzatzea eraba-ki zuen udalbatzak.

Ia sei milioi eurokoaurrekontua izango duAmasa-Villabonakaurtengorako

Dantza-soka etakaldereroen bilerak

ANOETA. Udaletik bi bileraren berrieman dute. Batetik, Dantza-sokaEguna antolatzeko bilera. Astelehe-nean egingo dute, 18:00etan, uda-letxean. Gogoan izan eguna otsaila-ren 22an izango dela. Herriko talde-ei eta herritar orori dei egiten zaiobertan parte hartzera. Bestetik, kal-dereroen ekitaldiko bilera. Udale-txean izango da, hilaren 20ean, as-telehena, 19:30ean. Kaldereroendesfilea otsailaren 21ean izangoda.

Duatloi eta triatloi taldea sortzeko bilera

AMASA-VILLABONA. Irrintzi txirrin-dulari elkarteak duatloi eta triatloitalde bat sortu nahi du, eta horreta-rako inguruko kirolariekin bilera bategin nahi dute. Interesa izan eta 15urtetik gora dituztenak gonbidatuditu elkarteak bere egoitzan ber-tan, gaur 19:00etan egingo dutenbilerara.

Bihar batzar orokorraegingo du Xeplak

IBARRA. Xepla J.K.E. elkarteak,bihar, hilaren 18an, batzar orokorraegingo du. Batzarra 15:30ean hasi-ko da.

Haurrentzako taileresperimentala

TOLOSA. IV. Esperientzia TailerraAzoka egitasmoaren barruan, Ba-razki eta fruituekin egindako mar-goak tailerra izango da, bihar,10:30etik 13:30era. Tailerra doa-koa izango da. Haurrek barazki etafrutekin margo jangarriak egingo di-tuzte. Margo horiek tenpera mo-duan edo gorputza margotzeko era-bili ahal izango dituzte. Milaka kolo-re sortu daitezke, fruta etabarazkien koloreak beste.

Bilduko eta EAJko zinegotziak, aurrekontua bozkatzerako unean. I.G.L.

Bilduren eta EAJren botoekinonartu da udal aurrekontua

a004-005_ataria 16/1/14 15:36 Página 2

Tolosaldea

6 2014ko urtarrilaren 17a,ostirala / Tolosaldeko Ataria

ITZEA URKIZU BERASTEGI

Tradizio zaharrenei eustearen zaledira berastegiarrak, eta horren era-kusle da gaurkoa: San Anton egune-ko animalien bedeinkapenari tinkoeusten diote Berastegin, San Antonbaselizako txokoan.

Mendez mende eta belaunaldizbelaunaldi pasatako ohitura honenarabera, etxeko animaliek urte opa-roa izaten omen dute bedeinkatuzgero. Horrela, eta azken urteotanbaselizako bisitarien kopurua jaitsiden arren, zakurrak nagusi izatendira San Anton egunean.

Horrela, bada, gaur ere izango daanimaliarik Berastegiko San Antonbaselizaren inguruan. 10:00etanmeza hasiko da, eta ondoren be-deinkatuko dituzte animaliak. Ha-maiketakoa ere egingo dute gero.

Tradizio zaharrenengordeleku txikiak

San Anton egunaospatuko dute, gaur,Berastegin; animaliakbedeinkatuko dituzte

Berastegiarrek hamaiketakoarekin biribiltzen dute San Anton eguneko goiza. I. T.

I. URKIZU

Gipuzkoako beste hainbat txokotanfesta entzutetsua izan ohi da dan-bor hotsez jantzitako San Sebas-tian eguna. Tolosaldea ere bada ur-tarrilaren 20a ospatzen duen herri-rik, eta 2014aren hasiera jai giroanhasiko dute, horrela, Berastegin,Leaburu-Txaraman eta Orendai-nen.

San Sebastian eguna ospakizun,Tolosaldeko herrietan ereLeaburu-Txaraman,Berastegin etaOrendainen urteroko jaiaizango dute astelehenean BERASTEGI

10:00. Meza egingo dute Beraste-giko San Sebastian baselizan.

LEABURU-TXARAMA

17:30. Meza egingo dute Leaburu-ko San Sebastian baselizan. Ondoren. Leaburuko dantzariekprestatutako dantza saioa izangoda eta, jarraian, Zazpi Bide elkarte-an askaria eginez biribilduko duteeguna.

Egitarauak

ORENDAIN

11:15. Herriko txistulariek girotu-ta, kalejira egingo dute herriko pla-zatik baselizaraino. 11:30. Meza egingo dute Oren-daingo San Sebastian baselizan. Ondoren. Hamaiketakoa egingodute herriko eraikin berrian. 14:00. Orendaingo Eltxoak elkar-tean bazkaria egingo dute, eta gaurda izena emateko azken eguna. El-kartean bertan nahiz udaletxeanegin daiteke.

a006-007_ataria 16/1/14 16:48 Página 1

Alkiza

2014ko urtarrilaren 17a,ostirala / Tolosaldeko Ataria 7

J. MIRANDA - A. IMAZ ALKIZA

Mendia, basoa eta inguruneari lotu-tako herria da Alkiza, Jon Umerez al-katearen hitzetan. Herri bizia da, etamugimendu horren inguruan hitzegin du Umerezek ATARIA irratiko Tolo-saldeko Ahotsa albistegian. Besteakbeste, eskola txikia, Don Juanena,kultur etxea eta Fagus Alkizaren in-guruan hitz egin du alkateak.

‘Fagus Alkiza’

Proiektu garrantzitsua da. Jon Ume-rezek argi esan du hori. Aurretik egi-niko lanari, eta jarritako oinarrieiesker sortutako proiektu bat deladio alkateak. Udaletxeko goiko so-lairuan gune bat prestatu duteproiektuaren nondik norakoak azal-tzeko, eta bertan, erakusketa batere jarri dute. Umerezentzat Alkizainguruneari lotutako herria da, etahorrek bere isla du udaletxeko goi-ko solairuan: «Babes bereziko gunebat zer den azaltzen dugu erakus-keta horretan. Baina Fagus Alkizahori baino gehiago da, hausnarke-tarako proiektu bat da: Naturareki-ko gizakiek duten harremanaz eginnahi dugu gogoeta».

Alkizako Eskola Txikia

Alkizarren urteetako borroka da es-kola txikiaren eraikinarena. «Bal-dintzak ez ditu betetzen, eta duelazazpi urte, Eusko Jaurlaritzako Hez-kuntza sailarekin harremanetan ja-rri ginen, irtenbide baten bila», dioUmerezek. Eraikin berri baten

proiektua osatu zuten, baina gober-nu aldaketarekin, dena bertan be-hera gelditu zen. Berriro jaurlari-tzan agintari berriak sartu dira, etaalkateak jakinarazi duenez, harre-manak berreskuratu dituzte.

Orain arte, arazoari herritarrenartean eman die irtenbidea, etabeti, behin behineneko izaerarekin.«Udalak eskura zituen lokalak esko-larentzat bideratu ditu: liburutegia,KZ Gunea... herri espazioak horre-tara bideratu ditugu», esan du JonUmerezek. Epe motzeko soluzio ba-ten berri ere eman du alkateak: «Lo-kal pribatu bat alokatuko du uda-lak, eta egokitzapena, Eusko Jaur-laritzaren esku geratuko da».

Don Juanena

Urte luzez abandonaturik egon on-doren, aurreko legealdian konpon-du eta egokitu zen Don Juanenaeraikina. Egun, behar sozialetarakoerabiltzen da. Bilakaera horren ete-kinak bildu dituzte alkizarrek, etaalkateak bere erabileraren nondiknorakoak azaldu ditu: «Bilerak egi-teko tokia, gela balioaniztuna, erre-tirodunen txokoa eta larrialdietara-

ko bi pisu daude bertan». Don Jua-nenak eskaintzen dituen zerbi-tzuen zerrenda egitean, hutsuneakere agerian geratu dira. Eta hor, JonUmerezek osasungintzarena aipa-tzen du: «Medikuarentzako kontsul-ta ere prest genuen, eraikinaren az-pikaldean, baina oraingoz Alkizanez dugu zerbitzu hori jasotzen. Ezdaukagu ez medikurik ezta erizai-nik ere. Gestio pare bat egin ditugu,eta espero dugu, aurki medikua he-rrian edukitzea».

Kultur etxea

Aukera bat probeste aldera sortuzen kultur etxearen ideia. Herri bile-rak egiteko gela handi bat zuten,eta espazio hori liburutegiari erans-tea otu zitzaien. Egun, eskolak era-biltzen du, baina, «egokitzapenakegiten direnean», herritarrentzaterabilgarri egotea da asmoa.

Jon Umerez Alkizakoalkateak herriko hainbatproiekturen inguruan hitzegin du ‘Ataria’ Irratian

‘Fagus Alkiza’, aurretikeginiko lanaren fruitua

Jon Umerez Alkizako alkatea, herriko paisaia ederra atzean duela. E. MAIZ

Elkarrizketa osoa.

‘www.ataria.info’webgunean dagozintzilikaturik JonUmerez Alkizako al-kateari eginiko elkarrizketa.

a006-007_ataria 16/1/14 16:48 Página 2

Zizurkil

8 2014ko urtarrilaren 17a,ostirala / Tolosaldeko Ataria

Patchwork ikastarokoekegindako lanak ikusidaitezke Atxulondo kultur etxean

IMANOL GARCIA LANDA ZIZURKIL

Ikusmina sortu du Zizurkilgo Atxu-londo kultur etxean patchwork ikas-tarokoek jarritako erakusketak.«Oihal puska ezberdinak elkarrekinjosiz sortzen den edozer da patch-worka: koltxak, poltsak, tapizak...Garrantzi handia du diseinuak etakoloreak ondo konbinatzeak», esandu Sagrario Jauregiberri ikastarokoirakasleak. Teknika horren jatorriaez dago garbi. «Esaten da patchwor-keko lehen lana Egipton sortuzela,faraoien garaian. Faraoi batestaltzen zuen manta bat patch-workez egina omen zen. Beste ba-tzuek esaten dute Ameriketako Es-tatu Batuetan sortu zela. Egia dabatez ere Ameriketako Estatu Ba-tuetan garatu dela, eta hori filme-tan begiratuz gero, beti ikusten dazerbait patchworken egina», azaldudu Jauregiberrik.

Eskulan mota hori nahiko berriada inguruan. «Hemen oso denda gu-txi daude patchworkean espeziali-zatuta. Bartzelonan, adibidez, askodaude», azaldu du Jauregiberrik.Teknika ezberdinak daude, eta ba-koitzak bere berezitasuna du. Era-kusketako lanetan, esaterako, ha-mabi teknika erabili dira.

Jauregiberrik azaldu duenez, seiurte inguru daramatzate ikastaroa-rekin herrian. Bera amaren bitartezsartu zen patchworkaren mun-duan: «Nire ama erretirodunen el-kartean hasi zen, eskulanen ikasta-ro batean. Amak laguntza eskatu zi-

Oihalak elkarrekin jarrizsortutako artelanak

Hainbat teknikarekin egindako lanak ikusi daitezke Atxulondo kultur etxean. I.G.L.

dan, eskulanekin ondo moldatzennaizenez, eta asko gustatu zitzai-dan eta orain arte».

Hamar ikasle inguru daude ikas-taroan. Hasiera batean patchwor-karen oinarrizko teknikak erakus-ten dira eta gero ikasle bakoitzakerabakitzen du zer nahi duen egin.«Hasiera batean gauza txikiak egi-ten dira, kuxin bat adibidez, bainagero gauza handiagoekin anima-tzen dira», dio Jauregiberrik.

Patchworka «oso terapeutikoa»

dela esan du irakasleak: «Niri asko-tan esaten didate elkartzen naizentaldeetan psikologorik ez dugulabehar. Azken finean zure arazoaketa gertatzen zaizuna elkarbana-tzen duzu. Jendearekin elkartutaaskoz eramangarriagoa da lan hauegitea. Denbora eta pazientzia be-har da, hori bai».

Erakusketa ikusi nahi duenak,gaur, 11:00etatik 13:00etara eta16.00etatik 20:00etara, eta bihar11:00etatik 13:00etara du aukera.

a008-009_ataria 16/1/14 15:54 Página 1

Kirolak

2014ko urtarrilaren 17a,ostirala / Tolosaldeko Ataria 9

IRURA

TRINKETEA

Urtarrilak 18, bihar

15:15. Trinketeko Gipuzkoako Txa-pelketako eskuz banakako finaler-diak eta finalak. Lehen bi partidaknagusien bigarren mailako finaler-dienak izango dira. Azken hirurak,kadete, jubenil eta nagusien lehenmailako finalak izango dira.

TOLOSA

PILOTA

Urtarrilak 17, gaur

22:00. Lehen Mailako Binakako Pi-lota Txapelketaren partida, Beotiba-rren: Bengoetxea VI-Zabala eta Ez-kurdia-Zabaleta.Urtarrilak 18, bihar

11:00. Euskal Herriko liga Beotiba-rren.17:00. Migel Soroaren Oroimenez-ko, II. Ogi Berri Pilota Txapelketakopartidak, Beotibarren.17:00. Santa Luziako frontoian, Gi-puzkoako txapelketako partida, ale-binetan.Urtarrilak 19, etzi

10:00. Zesta punta partida Beoti-barren.

SASKIBALOIA

Urtarrilak 18, bihar

10:30. Usabalen kadete eta seniormailako lau partida jokatuko dira,bata bestearen jarraian.18:30. Bide-bide taldea eta Mon-dragonen arteko partida Usabalen,senior mailan.Urtarrilak 19, etzi

12:00. Usabalen juniorren partida.

ESKUBALOIA

Urtarrilak 18, bihar

09:30. Goiz eta arratsalde, zazpipartida jokatuko dira Usabalen. Urtarrilak 19, etzi

10:30. Usabalen bi partida, junioreta kadete mailakoak.

ARETO FUTBOLA

Urtarrilak 18, bihar

18:30. Uzturpen Bikutz eta Interna-cionalen arteko partida. 19:00. Eskolapioetan hiru partidajarraian. Lehena Tolosalarenaizango da, Aldazen aurka.

FUTBOLA

Urtarrilak 18, bihar

16:30. Berazubin Erregional Prefe-rente mailako partida: Tolosa-Orio-ko.

IKAZTEGIETA

PILOTA

Urtarrilak 17, gaur

19:00. Intxurre elkarteko pilota-rien lau partida.

AMEZKETA

PILOTA

Urtarrilak 18, bihar

16:00. Zazpi Itturri eta Lapkerenarteko partida.

BIDEGOIAN

PILOTA

Urtarrilak 18, bihar

16:00. Aurrera Saiazekoen bi par-tida, Oiarpe eta Intxurreren aurka.

AMASA-VILLABONA

PILOTA

Urtarrilak 17, gaur

19:30. Behar Zanakoen hiru parti-da, Udaberri txapelketaren ba-rruan. Urtarrilak 18, bihar

16:00. Joko garbi, nagusietan.

ZIZURKIL

PILOTA

Urtarrilak 19, etzi

10:30. Ziotzakoen hiru partida.

Ero Etxe krosadela eta,trafikoaldaketak

Irurako trinketean finalakjokatuko dira bihar, etaTolosako Beotibarrenprofesionalen partida

ERREDAKZIOA

Ero Etxe elkarteak urtero moduanhaur krosa antolatu du. Hilaren 19anirtengo dira eskualdeko haurrak ko-rrika, 11:30etik aurrera. Hori delaeta, udaletik azaldu dutenez hainbattrafiko moldaketa egongo dira Tolo-sako erdigunean, 11:00etatik aurre-ra. Hain zuzen ere, San Frantziskopasealekua, Foruen etorbidea etaZumalakarregi pasealekua itxitaegongo dira. Aipatu kaleak, berriroere, karrera amaitutakoan zabaldu-ko dira. Ondorioz, bitarte horretan,trafikoa bialera desbideratuko delaesan dute udaletik. Bestalde, auto-busek ezingo dute kale hauetatikigaro 09:00etatik aurrera, eta ondo-rioz, Musika eskolaren aurrean da-goen geltokian geldialdia egin beha-rrean, Santa Klaran egin beharkodute.

Ero Etxeko krosarekin batera, es-kualdean ohiko kirolen jaialdi etasaioak egongo dira. Pilota partideidagokienez, Irurako Trinketean joka-tuko diren partidak azpimarratu be-har dira, Trinketeko Gipuzkoako Txa-pelketaren finalak lehiatuko baitirabertan. Partida horiekin batera, eskupilotan profesionalen partida jokatu-ko da gaur Tolosako Beotibar pilota-lekuan. Bengoetxea VI eta Ezkurdiaaurreko kuadroetan, eta Zabala-Za-baleta atzekoetan, lehia interesga-rria izango da. Gainontzeko kirolengune nagusia Usabal kiroldegia izan-go da, saskibaloi, areto futbol eta es-kubaloi partidekin.

Kirol taula

a008-009_ataria 16/1/14 15:54 Página 2

Elkarrizketa 10

JON MIRANDA LABAIEN

Garbiñe Biurrunek (Tolosa,1960), ez du bizitza konpro-misorik gabe ulertzen. Ba-

daki, zenbait momentutan distan-tzia hartzea ez datorrela gaizki, etagazteagotan hautu hori egiten du-ten herritarrak ulertzen ez bazituenere, denborarekin onartu du jen-dartean egoteko modu diferenteakdaudela. Berea oso bestelako bi-dea da, ordea. Egon, egin eta eraginbeharra duela sentitzen du. Horre-gatik hots egin diote Bake ProzesuaBultzatzeko Batzordean parte hardezan. Zergatik uste duzu hautatu zai-

tuztela batzordean parte hartze-

ko?

Foro Sozialak egindako gomendio-ak gauzatzeko batzordea izango dagurea. Nik onartu nuen oso interes-garria iruditu zitzaidalako. Aurpegiezaguna naiz eta orekatutzat dutneure burua. Nirekiko errespetuasentitzen dut inguruan, berdin aldebatekoen zein bestekoen artean.Pentsatzen dut horregatik deitu di-datela. Erronka polita da niretzat,baina ez bakarrik niretzat, herritarguztiok izango dugu aukera ilusiozbetetako prozesu honetan partehartzeko. Bake justu eta iraunkor baterako

bidean, zein protagonismo izan

behar du jendarteak?

Erabatekoa. Orain arte ere izan dueta etorkizunean atzera begiratzendugunean konturatuko gara eraba-kigarria izan dela euskal gizartea-ren ekarpena. Jarrera serioa, sen-doa eta kontzientea izan dugu,nahiz eta asko sufritu. Astakeriahandiak egin dira urteotan eta ego-

era horren erdian egon eta soseguamantentzea meritu handia da. Oso,oso une larriak bizi izan dira eta mo-mentu horietan ez itsutzeak era-kusten du gizartearen heldutasu-na. Hasi al da Bake Prozesua Bultza-

tzeko Batzordea lanean?

Utziko didazu horri buruz ezer ezesaten. Orain arte, ez nik ez beste-

ok ez dugu ezer esan. Gure artekolehen konpromisoa diskrezio etakonfidentzialtasun osoz aritzeaizan da. Foro Sozialak egindako gomen-

dioak jarraituz, Euskal Preso Poli-

tikoen Kolektiboak (EPPK) egin-

dako adierazpenari Estatuak

eman dion erantzuna zer iruditu

zaizu?

Partea du euskalgatazkaren konponbideprozesuan. Eta artea,mikrofono aurrean, bereikuspuntua adierazteko Garbiñe Biurrun

«Momentuzailetan sosegua

mantendu dugizarteak»

MIKEL IRAOLA / IGOR AGIRRE

a010-015_ataria 16/1/14 12:45 Página 1

Elkarrizketa 11

EPPKko bitartekari taldearen kon-trako operazioa eta Bilboko mani-festazioaren debekua ez dira ka-sualitatezko erabakiak. Oso ondokalkulatuta egon da. Gertakarihauek, Estrasburgoko Giza Eskubi-deen Epaitegiak Parot doktrinareninguruan emandako ebazpenare-kin lotuko nituzke. Espainiako Go-bernuak ez du erabaki hori irentsi,

emozionalki biktimek ere ez. Frus-trazioa estali eta euren burua zuri-tzeko emandako erantzuna da. Espainiako Estatuak, oraingoz,

ez ditu Foro Sozialak egindako

gomendioak bete...

Estatuak esana du ez duela pauso-rik emango ETA desarmatu eta de-segin arte. Horrek ez du esan nahi,behin hori gertatuta mugituko de-

nik. Nik uste, oso epe motzera begi-rako erabakiak hartzen ari dela Es-tatua. Orain Europako hauteskun-deei begira ari dira. Gomendioetaneskatzen da, espetxe politika alda-tzea eta egungo legedia aplikatzea.Lagunduko luke, PSOE bezalako in-dar batek, norabide horretan keinubat egingo balu, baina egoera ho-rretatik urrun gaudela uste dut...ETAren desarmea hemendik gu-

txira etorri daitekeela uste duzu?

Nik ez dut horren inguruko informa-ziorik. Badirudi gai hau nahikoa tek-nikoa dela eta nazioarteko adituenlaguntza beharko da hori gauzatze-ko. Egia da, gauzak ondo egitekodenbora behar dela eta perspekti-barekin begiratuz gero, presarik ezdagoela. Hala ere, hobea da egoerahauei irtenbidea lehenbailehenematea, enkistatu baino lehen. Gai-nera, ETAk euskal gizarteari beredesarmea zor diola uste dut, eta zo-rrak ahalik eta lasterren kitatu be-har dira.

Gatazka politikoak eragindako

minak zein toki bete behar du pro-

zesuan?

Inguruko bat galdu dutenek minabetiko izango dute. Galera horrigehitzen zaion injustiziaren minada onartu ezin litekeena. Arlo hone-tan ezin asmatu ibili izan da euskalgizartea eta berandu jabetu da gizaeskubideen urraketek inongo zilegi-tasunik ez dutela. Orain biktimekjendartearen babesa eta berotasu-na dute. Berandu, baina behar denbezala erreakzionatu dugu.

Parot doktrinariEstrasburgotik emandioten erantzuna ezinirentsi dabil Estatua.

Hortik azkenekodebeku eta atxiloketak»

a010-015_ataria 15/1/14 16:43 Página 2

Elkarrizketa 12

Adiskidetzerako mekanismoak jartzeaz hitz egiten du,besteak beste, Foro Sozialak. Espainiako Estatuan hitzhoriek berak erabili izan ziren trantsizio garaian. Zerkhuts egin zuen bertan?

Gerra zibileko eta frankismoko biktimek, oraindik ere,egia, justizia eta ordaintza eskatzen dute. Zigorgabeta-sunak ezin du tokirik izan eta gisa honetako prozesuetaneragindako minak ezin du ezkutuan geratu. Presa etabeldurra zeuden garai horretan eta saiatu ziren aurretikgertatutako guztia ahanzten. Atzerriko talde edo adituenparte hartzerik ere ez zen egon. Baldar jokatu zen trantsi-zio deituriko garaian, harrokeriaz zenbait momentutan.

Prozesu politiko horrek izan al zuen alde positiborik?Aurrera egiteko borondate eta gogoa nabarmenduko ni-

tuzke. Belaunaldi berriei aukera eman nahi izan zitzaien.Pertsona eta talde politiko batzuk ere sakrifizio handiakegin zituzten, PCEk esaterako.

Tolosako Foro Errepublikanoan hartzen duzu parte. Es-painiako II Errepublikako balioetako zein berreskuratu-ko zenituzke gaur egungorako?

Berdintasunarena bat. Pribilegioak ezabatzeko boronda-tea zuen erregimen demokratiko horrek eta emakumea-ren eskubide berdintasuna ere aitortzen zuen. 1931. ur-teko konstituzioaren lehen artikuluak, gainera, herritar-tasuna langile izaerarekin lotzen zuen. Garaikolatifundista eta aberatsen boterearekin bukatu nahi zu-ten. Kultura eta hezkuntzari eman izan zitzaion garran-tzia ere azpimarratuko nuke.

Espainiako III. Errepublika edo Euskal Herriko Lehenen-goa. Zein espero duzu zuk?

Berdin zait. Erregimen demokratiko bat da desio dudananon denak aske biziko garen, berdintasunean eta ondoheziak. Kontuan hartu, Estatuan izan diren garai progre-sistenak Errepublikarekin etorri izan direla. Adibidez,1873. urtean, Espainiako Lehen Errepublika garaian, au-rreneko lan araua egin zen.

Denak aske biziko garenerrepublika batekin egiten

dut amets, berdin zaitEspainiako III.a den edo Euskal

Herriko lehenengoa»

Eskandaluz eskandalu dabiltzan honetan, Espainiakomonarkiari bizitza luzea ikusten al diozu?

Gertatzen ari direnak ez lirateke pasako baldin eta institu-zioaren gaineko kontrola egon izan balitz. Frankok izen-datutako Estatu burua da Juan Carlos I.a erregea. Berezmonarkiak duen bekatuari beste bat gehitzen zaio, hor-taz. Urteotan, gainera, blindatu egin da juridikoki Konsti-tuzioan eta iritzi publikoan komunikabide nagusienen la-guntzaz. Gardentasun ezak horrelako gorabeherak era-giten ditu. Baldarrago aritzen direnei lehenagoharrapatzen zaie. Ez dirudi, ordea, Estatuan aberia han-dienak famili horrek egin dituenik...

II. Errepublika, trantsizioa eta etorkizuna...

a010-015_ataria 15/1/14 16:43 Página 3

Justizia administrazioa ez al da

mundu mugatuegia kezka politi-

ko eta sozialak dituen pertsona

batentzat?

Sozialki aurrera egiteko aukera tokiguztietan dago, baita justizia admi-nistrazioan ere. Egia da mundu mu-gatua dela, baina errealitatea beraere horrelakoa da. Beraz, onartzendut legea eta onartzen dut jokoa.Eremu horren barruan saiatzennaiz ahalik eta erantzun zuzenenaeta sozialena ematen. Ez duguahaztu behar legea tresna bat delaeta interpretaziorako aukera ema-ten duela. Legediaren aplikazioa iaez da inoiz automatikoa izaten.

Saiatzen naiznire laneanahalik eta

erantzun zuzenenaeta sozialena

ematen»

Ardura handia eskatzen duen

lana da...

Bai askotan pentsatzen dut: hobe

nik egitea beste batzuen eskuetanuztea baino! Ezin ditugu arlo batzukbaztertu eta justiziarena da arlo ho-rietako bat. Badakit justiziarenmunduak antipatikoa, gogorra etailuna dirudiela kanpotik begiratuta,baina denon ardura da eta gizartedemokratiko batek eremu horri ereheldu behar dio. Justizia, berezikigizartea aldatu nahi dugunon zere-gina dela esango nuke. Zeure munduarekiko pertzepzio-

ak, beraz, eragina du zeure epaile

lanean.

Nik nire ideiak baditut eta ez ditutezkutatzen. Bestalde, jende guztiakditu bere ideiak eta haiekin doaoporretara, ohera eta baita laneraere. Epailearena lan ideologikoa daeta gure eguneroko jardueran ereagertzen dira gure ideiak. Ideia ho-riek, independenteki eta alderdike-riarik gabe erabiltzean dago gakoa. Badira ideologiarik ez dutela dio-

tenak...

Francok ere esaten omen zuen«haga usted como yo, no se meta enpolítica». Beldur handia diet horiesaten dutenei. Historian zehar

hondamendirik handienak ahotangisa horretako esaldiak ibili dituzte-nen eskutik etorri dira. Gainera, ide-ologia izatea leporatzen digute, jux-tu, ezkerreko pentsamoldea dugu-noi.Nondik datorkizu zuri kezka sozial

eta politikoa?

Bada, ez dakit. Pentsatzen dutabiapuntua familian dagoela. Amaeta aita langile arruntak nituen etaegoera horrek eragina izan du nirejoera sozial horretan. Beti sentituizan naiz ezkerrean. Bestalde, 15-16 urte nituenetik gogoratzen ditutherri honetan eman diren indarke-ria kasuak. Horrek baldintzatu dunire joera eta portaera politikoa etahorregatik beti agertu izan naiz pu-blikoki giza eskubideen urraketaguztien aurka. Emakumeen eskubideen alde ere

posizionatu izan zara...

Egia esan feminismoarena ez dabereziki nire esparrua izan, bainatokatu izan denetan nire presen-tziarekin lagundu nahi izan dut.Nire senarrak lan dezente egin izandu arlo honetan eta hain juxtu, due-

Elkarrizketa 13

a010-015_ataria 15/1/14 16:43 Página 4

a010-015_ataria 15/1/14 16:43 Página 5

rraldeetako hiriburuetan ebaztendira eta epaien aurkako helegiteakguregana datoz. Horiek argitzea eregure lana da. Pentsa dezakezunez,krisi garaiotan lanez lepo gabiltza.2010. urtetik kasuak ugaritu eginzaizkigu eta azkeneko lan errefor-ma sakona izan denez, interpreta-tzeak ere lanak ematen dizkigu.Lan gatazka horietako asko bizi-

bizi ditugu hemen Tolosaldean...

Gogoan dut, 90. hamarkada hasie-ran eskualdeak desindustrializazioprozesu bortitza bizi izan zuela. He-men epaile nengoela paper-fabrikahorietako bat ixtea egokitu zitzai-dan, esaterako. Badirudi gero ber-pizte moduko bat egon zela. Orainberriz, sektore batean espezializatubeharra ikusten dut. Baina nik gaihau ez dut gehiegi menperatzen etapentsatu nahi dut norbait ariko delaguzti honen inguruan gogoeta egi-ten.

la lauzpabost urte ostegun gizenez,bere betiko elkartean afaltzera gon-bidatu gintuen ni eta garai hartanTolosako berdintasun teknikari zenJosebe Iturrioz. Iraina jaso genuen.Elkartean zeuden afaltiar guztiekplanto egin eta gurekin (bi emaku-merekin) ez afaltzeagatik bakarrikutzi gintuzten. Eskertu behar dutgau hartan Onintza Lasak eta JokinBildarratzek eman ziguten babesa. EAEko Justizia Auzitegi Goreneko

magistratu bezala beste auzi ba-

tzuk ebaztea egokitzen zaizu. Gi-

zarte Arloko presidentea zara.

Konta iezaguzu zein den zure

lana.

Lan gatazkak ebazten ditugu ber-tan. Enpresa buruen eta langileenarteko gatazka indibidualak, kale-ratzeen ingurukoak, despido kolek-tiboak eta gizarte segurantzari bu-ruzkoak gure salatik pasatzen dira.Gatazka hauek, normalean, hiru lu-

Elkarrizketa 15

Tolosarranaiz oso. Nire

erreferentziazkotokia da munduan»

Zein da Garbiñe Biurrun eta Tolo-

saren arteko harremana?

Ni oso-oso tolosarra naiz. Hala sen-titzen naiz, behintzat. Ez dut gehiegiparte hartzen bizitza sozialean,denbora faltagatik batez ere. Biz-pahiru taldetan aritzen naiz, bainanahi baino gutxiago. Niretzako ho-rrelako erreferentziazko toki batedukitzea garrantzitsua da. Asko-tan galdetzen diot nire buruari, To-losa bat batean desagertuko balitznon biziko ote nintzatekeen etapentsatzen dut igual-igual izango li-tzaidakeela.

Ibil gaitezen

Elkarrizketa kantu bat ahotan hartuta bukatu du Garbiñe Biurrunek.

Gustuko duen abestia hautatzeko aukera eman diogu. Ez du gehiegi

pentsatu behar izan. Silvio Rodriguezen ‘Vamos a andar’ konpartitu

nahi izan du gurekin, «elkarrizketan esandako guztia ondo laburbil-

tzen duen kantua delako».

Silvio Rodriguez kubatarrak 1980an kaleratu zuen ‘Rabo de nube’ dis-

koa eta lana zabaltzen duen kantua da ‘Vamos a andar’. Goitik behe-

ra dakizki abestiaren hitzak epaile tolosarrak. Euskarara, Tolosalde-

ra, Atarira ekarri nahi izan ditugu hitzok:

«Ibil gaitezen berekoikeria suntsitzen, era berean laguntasuna bizibe-

rritu dadin. Ibil gaitezen boteretsua azpiratuz, nagia dena goraipatuz,

besteengana batuz. Ibil gaitezen bandera guztiak txirikordatuz, ba-

kardaderik egon ez dadin».

a010-015_ataria 15/1/14 16:44 Página 6

Historia 17Historia 16

Gerragatik ihes egin behar

Aurreko artikuluan, EspainiakoGerra Zibileko lehen egunetanTolosaldean izan ziren gertaera

militarrak azaldu genituen. Baina bitar-tean zer egiten zuten herritarrek? Go-bernuaren aldeko abertzale eta ezker-tiar askok alde egin behar izan zutenatzerrira. Batzuk urte askotan edo se-kula ez itzultzeko.

‘1936ko gerrako oroitzapenak’ libu-ruan jaso genituen testigantzetan oina-rrituko gara artikulu hau osatzeko. El-karrizketatutako pertsonai gehienakhaurrak ziren gerra hasieran, bainaegun lazgarri haietako oroitzapen bizi-biziak dituzte.

Familiarekin erbestera

Euskal Herrian bertan, Iparraldean, gel-ditu ziren erbestera jo behar izan zutenfamilia batzuk. Abertzaleak ziren

gehienbat eta ekonomikoki nahikoondo kokatuak. Hori da Ramon La-baien, Mirentxu Moraiz, Paco Eiza-girre eta Pilar Sansinenearen ka-sua. Hil berri den Ramon Labaie-nen familia (bere aita Tolosakoalkatea zen gerra hasi arte) Zarau-tzera eta Oñatira joan zen eta geroIpar Euskal Herrira. Han ederki bizizirela aipatzen zuen. Bera izan zenfamiliako lehena itzultzen, Donos-tiara, ikastera. Aita 1947an itzulizen Donostiara eta 1951-52an To-losara, Falangek okupatu zuenetxea berreskuratu zutenean. «Bur-gesiaren arteko elkartasuna zego-en, ez giro nazional-sindikalista»,adierazi zuen.

Paco Eizagirre familiarekin bate-ra Elgetara joan zen, gero Iparral-dean egon zen eta Munduko Ge-rran Gernika batailoian sartu zenboluntario. Gero Iruñean bizitu zeneta 2003 arte (bere biografia aur-

keztu zutenean) ez zen Tolosaraitzuli «oroimen ederra ez haus-teko». Mirentxu Moraizen fami-lia, Donostiara joan zen 1936koabuztuaren hasieran «egun ba-tzuetarako» zihoazela pentsa-tuz, baina 1941 arte DonibaneGarazin egon behar izan zuen.Eta bere gurasoak beranduagoarte. «Frankismoa oso gogorraizan zen», esan zigun. Pilar San-sinenea ere Iparraldean egonzen eta itzuli zirenean, bere se-narra Jesus Elosegi langile ba-tailoietan zigortuta aritu zen la-nean. Jose Luis Castro Bilborajoan zen familiarekin gerra hasiaurretik «bestela aitari lepoamoztuko ziotelako». Aita, Luis,Errepublika garaian Gipuzkoa-ko diputatu nagusia eta Bizkai-ko gobernadore zibila izan zen.1940an Donibane Lohitzunerajoan ziren eta lau urtetan ezin

izan zuen itzuli. Aitak denboragehiago behar izan zuen. Etxea be-rreskuratu zuten, isun handia or-dainduta, baina beste jabetzak ez.«Gerra kolpe latza izan zen familia-rentzat», zioen.

Gernikako bonbardaketan ereizan ziren tolosar batzuk. Horietakobat Manuela Areizaga da. HandikBilbora eta Frantziara ihes egin be-

har izan zuen lau haur eta bi zaha-rrekin. Lau hilabete egin horrela etaitzuli egin zen. «Guk ez genuen ara-zo handirik izan, baina gizonakitzultzea gehiago kostatu zen», zio-en.

Lirio Diazek etxetik ezer gabe ate-ra zirela gogoratzen zuen, «amakmaindire bordatu batzuk besterikez zituela hartu». Bere aita Galo

CNTko liderra zen eta gerran hil zen.Bilbotik Bartzelonara eta handikFrantziara pasatu zen ama eta seni-de batzuekin, Argeles sur Mer-ekokontzentrazio esparruan, hondar-tzan. Handik Gurs-eko esparruraeraman zituzten euskaldunak.Munduko Gerra iritsi eta atzera Ar-gelesera bidali zituzten. Francorenamnistiarekin itzuli eta Reuseko ze-

Historia

Joxemi Saizar ArostegiIrakaslea

Antonio Labaien, Carmen Sansinenea, Elviria Zipitria, PIlar Sansinenea, Jesus Elosegi, Ramon Labaien eta Mattin Labaien Zigarroan.

Hainbat tolosar Burgoseko penalean kartzelaratuak izan ziren. Iturria: Abertzaletasunaren Agiritegia

Langile batailoietan hainbat tolosar. Eritxulegi, 1940. Iturria: Jesus Elosegi.

a016_ataria 15/1/14 17:10 Página 1

Historia 17Historia 16

Gerragatik ihes egin behar

Aurreko artikuluan, EspainiakoGerra Zibileko lehen egunetanTolosaldean izan ziren gertaera

militarrak azaldu genituen. Baina bitar-tean zer egiten zuten herritarrek? Go-bernuaren aldeko abertzale eta ezker-tiar askok alde egin behar izan zutenatzerrira. Batzuk urte askotan edo se-kula ez itzultzeko.

‘1936ko gerrako oroitzapenak’ libu-ruan jaso genituen testigantzetan oina-rrituko gara artikulu hau osatzeko. El-karrizketatutako pertsonai gehienakhaurrak ziren gerra hasieran, bainaegun lazgarri haietako oroitzapen bizi-biziak dituzte.

Familiarekin erbestera

Euskal Herrian bertan, Iparraldean, gel-ditu ziren erbestera jo behar izan zutenfamilia batzuk. Abertzaleak ziren

gehienbat eta ekonomikoki nahikoondo kokatuak. Hori da Ramon La-baien, Mirentxu Moraiz, Paco Eiza-girre eta Pilar Sansinenearen ka-sua. Hil berri den Ramon Labaie-nen familia (bere aita Tolosakoalkatea zen gerra hasi arte) Zarau-tzera eta Oñatira joan zen eta geroIpar Euskal Herrira. Han ederki bizizirela aipatzen zuen. Bera izan zenfamiliako lehena itzultzen, Donos-tiara, ikastera. Aita 1947an itzulizen Donostiara eta 1951-52an To-losara, Falangek okupatu zuenetxea berreskuratu zutenean. «Bur-gesiaren arteko elkartasuna zego-en, ez giro nazional-sindikalista»,adierazi zuen.

Paco Eizagirre familiarekin bate-ra Elgetara joan zen, gero Iparral-dean egon zen eta Munduko Ge-rran Gernika batailoian sartu zenboluntario. Gero Iruñean bizitu zeneta 2003 arte (bere biografia aur-

keztu zutenean) ez zen Tolosaraitzuli «oroimen ederra ez haus-teko». Mirentxu Moraizen fami-lia, Donostiara joan zen 1936koabuztuaren hasieran «egun ba-tzuetarako» zihoazela pentsa-tuz, baina 1941 arte DonibaneGarazin egon behar izan zuen.Eta bere gurasoak beranduagoarte. «Frankismoa oso gogorraizan zen», esan zigun. Pilar San-sinenea ere Iparraldean egonzen eta itzuli zirenean, bere se-narra Jesus Elosegi langile ba-tailoietan zigortuta aritu zen la-nean. Jose Luis Castro Bilborajoan zen familiarekin gerra hasiaurretik «bestela aitari lepoamoztuko ziotelako». Aita, Luis,Errepublika garaian Gipuzkoa-ko diputatu nagusia eta Bizkai-ko gobernadore zibila izan zen.1940an Donibane Lohitzunerajoan ziren eta lau urtetan ezin

izan zuen itzuli. Aitak denboragehiago behar izan zuen. Etxea be-rreskuratu zuten, isun handia or-dainduta, baina beste jabetzak ez.«Gerra kolpe latza izan zen familia-rentzat», zioen.

Gernikako bonbardaketan ereizan ziren tolosar batzuk. Horietakobat Manuela Areizaga da. HandikBilbora eta Frantziara ihes egin be-

har izan zuen lau haur eta bi zaha-rrekin. Lau hilabete egin horrela etaitzuli egin zen. «Guk ez genuen ara-zo handirik izan, baina gizonakitzultzea gehiago kostatu zen», zio-en.

Lirio Diazek etxetik ezer gabe ate-ra zirela gogoratzen zuen, «amakmaindire bordatu batzuk besterikez zituela hartu». Bere aita Galo

CNTko liderra zen eta gerran hil zen.Bilbotik Bartzelonara eta handikFrantziara pasatu zen ama eta seni-de batzuekin, Argeles sur Mer-ekokontzentrazio esparruan, hondar-tzan. Handik Gurs-eko esparruraeraman zituzten euskaldunak.Munduko Gerra iritsi eta atzera Ar-gelesera bidali zituzten. Francorenamnistiarekin itzuli eta Reuseko ze-

Historia

Joxemi Saizar ArostegiIrakaslea

Antonio Labaien, Carmen Sansinenea, Elviria Zipitria, PIlar Sansinenea, Jesus Elosegi, Ramon Labaien eta Mattin Labaien Zigarroan.

Hainbat tolosar Burgoseko penalean kartzelaratuak izan ziren. Iturria: Abertzaletasunaren Agiritegia

Langile batailoietan hainbat tolosar. Eritxulegi, 1940. Iturria: Jesus Elosegi.

a016_ataria 15/1/14 17:10 Página 1

laian egon zen. Atera zenean lau urteko soldadus-ka egin behar izan zuen. 1946an itzuli zen Tolosa-ra «eta lagun batzuk ez ninduten agurtu».

Lopez-Mendizabal sendia Argentinara joan zeneta 30 urtetan ezin izan zuen itzuli. Lehendabizi-ko urteak Iparraldean egin zituzten eta 1940anjoan ziren Hego Amerikara, baina bost hilabeteiraun zuen bidaiak, Casablancan bi hilabetez gel-dirik egon zirelako ontzian, Mundu Gerra zela eta.Kultur lan handia egin zuen Ixaka Lopez-Mendiza-balek eta Xabier, Izaskun eta Ixiar seme-alabek la-gundu eta bestelako lanetan aritu ziren. «1966anitzuli ginenean, jabetzak berreskuratzea askokostatu zitzaigun», adierazi zuten Izaskunek etaIxiarrek.

Gerrako umeak

Euskal Herritik kanpora joan behar izan zuteneta-ko asko haurrak ziren, bakarrik joandakoak, ge-rrako umeak bezala dira ezagunak. Milaka izan zi-ren eta eskualdean ere badira hainbat, 106 ize-neko zerrenda argitaratu genuen liburuan.Ezkertiarren seme-alabak ziren gehienak, aitafrontean edo kartzelan zutenak. Gobernu errepu-blikarrak eta Euzko Jaurlaritzak antolatu zuenhaur hauen irteera Bilbotik, frankisten aurrerape-na zela medio. Errusia, Ingalaterra, Belgika etaFrantziara joan ziren. Batzuk gerraren amaieranitzuli ziren, beste batzuk urte gehiago pasatu zi-tuzten eta, azkenik, bertan bizitzen gelditu zire-nak ere badira.

Juan Jose Hernandez eta Fernando Bustamantetolosarrak Belgikan izan ziren 1937tik 1939ra, al-kateak itzultzeko eskaera egin arte. «Oroitzapentxarrik ez» dute, «jendea ondo portatu zelako» be-raiekin. Tolosara itzulita «garai gogorrak» bizitu zi-tuzten eta ez ziren Belgikara gehiago joan. AntoniaEubaren eta Esteban Larraiotzen kasuak ere antze-koak dira: urtebete egin zuten, lehenak Frantzianeta bigarrenak Ingalaterran. Manuela Martinezekurte gehiago pasa behar izan zituen atzerrian, nahizeta gerraren amaieran itzultzeko asmoa izan: 20urte egin zituen Errusian. Geroztik joan izan da be-rriz. «Gerrak bizitza aldatu zidan», zioen.

Mª Pilar Pascual eta Carlos Larraiotz, aldiz, joan-dako herrian gelditu ziren bizitzen. Lehena, Belgika-ra joan zen 17 urte zituela, ama, amona eta bestesenide batzuekin. Familiako gainontzekoak mun-duan sakabanatuta edo Espainiako kartzeletan gel-ditu ziren. «Itzultzeko gogorik ez genuen, erregime-na aldatzea espero genuen», zioen. 22 urte pasatuzituen etorri gabe. «Gerra katastrofe ikaragarria izanzen eta Belgika, aldiz, salbazioa», aipatzen zuen.Carlos Larraiotz urte eta erdi zuela joan zen Fran-tziara ama eta beste senitarteko batzuekin, bainahaurtzaro oso zoriontsua ez zuen izan. 2005eanetorri zen lehen aldiz Tolosara. «Aita ez nuen ezagu-tu gerragatik. Nire bizitza markatu zuen», adierazizuen.

Hurrengo artikuluan hemen gelditu zirenen testi-gantzak jasoko ditugu, alde batekoak zein besteko-ak.

Hainbat tolosar Belgikan exiliatuta. Tartean, Juan Jose Hernandez Albizu. Iturria: Juan Jose Hernandez

Historia 18

a018_ataria 15/1/14 16:51 Página 1

zerbitzuakzerbitzuakzerbitzuakzerbitzuak

Iragarki laburrak

LAN BILA

Etxeko lanetarako:

Etxeko lanak egin edota haurrakzaintzeko, esperientzia handiko emakume euskaldunak bere burua eskaintzen du. Kotxea ereeskura dauka. Informazio gehiagorako deitu:943 696 882 edota 606 521 992ra.

Zure iragarki laburra argitaratzeko deitu 943 65 56 95 telefono zenbakira edo idatzi [email protected] helbidera

SALGAI

Kristalezko apalak:

Kristalezko apalak salgai ditugu, komertzio eta dendeta-rako oso baliagarriak direnak.Informazioa eskuratu eta edozer kontsultatu nahi duenedonork, dei dezala jarraianagertzen den telefono zenbakira: 943 67 11 28.

zerbitzuak 19

GAURUrtarrilak 17, ostirala

TolosaEgunekoa eta gauekoa: Bronte, C. Korreo, 20Telefonoa: 943 67 60 13

Urtarrilak 18, larunbataIbarraEgunekoa eta gauekoa:Lejeune, L. Euskal Herria, 46.Telefonoa: 943 67 32 74.

Urtarrilak 19, igandeaTolosaEgunekoa eta gauekoa:Olarreaga, I. Korreo, 2. Telefonoa: 943 67 01 28.

Urtarrilak 20, astelehenaIbarraEgunekoa eta gauekoa:Bengoetxea, E. Kale Nagusia, 7. Telefonoa: 943 67 06 48 .

Farmaziak

a019_ataria 16/1/14 13:56 Página 1

IKUSKIZUNA

Poker de Ases. Xabier Deltell, María la

Vikinga, Flipy, Néstor. Bakarrizketak.

Urtarrilak 17, ostirala (20:00 eta 22.30) etaurtarrilak 18, larunbata (22:30). Tolosa, Leidor.Vamos a contar mentiras toda la vida.

Helduei zuzendutako antzerki saioa, komedia.Urtarrilak 17, ostirala. Amasa-Villabona, Gureaaretoa (20:00).

BERTSO JAIALDIA

Tolosaldeko Atariaren Bertso Jaialdia.

Sarrera guztiak agortuta daude. Bertsolariak:Andoni Egaña, Maialen Lujanbio, Amets Arza-llus, Jon Maia, Jexux Mari Irazu eta Igor Elorza.Gai jartzailea: Amaia Agirre. Urtarrilak 18, larunbata. Tolosa, Leidor (18:00).

OSPAKIZUNA

San Anton eguna. Goizeko 10:00etan mezaizango da animalien bedeinkapena egiteko San Anton ermitan. Urtarrilak 17, ostirala. Berastegi.San Sebastian eguna. Goizeko 10:00etanizango da meza San Sebastian ermitan. Urtarrilak 20, astelehena. Berastegi.

ODOL EMAILEAK

Tolosa. Odol ateratzea. Gipuzkoako Odol Emaileak. Urtarrilak 20, astelehena (18:00).

KZ GUNEA

Berastegi. Dinamizatzailearen bisita. Urtarrilak 20, astelehena (16:00).

HITZALDIA

DYAren Prebentzio

Astea. Urtarrilak 17, osti-rala. ‘Zure bihotza zaintzea’ hitzaldia, bizitza osasungarri bat eramatekokontuan izan beharreko alderdi guztiez hitz egingo da. Tolosa, Kultur Etxea (19:30). Indarkeria sexistari aurre

egiteko estrategiak.

Berastegiko udal taldeak antolatutako ikastaroa. 18 urtetik gora dituzten neska-mutilei zuzenduta. Dohainik.Urtarrilak 18, larunbata (09:30).

KONTZERTUA

The Romanticos. Blues TimeGaua! Urtarrilak 17, ostirala.Amezketa, Ametza Taberna(22:00). Bi bala. Urtarrilak 17, ostirala. Tolosa, Bonberenea (22:30). Eraso! eta Egurra ta Kitto.

Urtarrilak 17, ostirala. Sarrera: 3 euro.Anoeta, Gaztetxea (23:00). EH Sukarra eta Odolaren Mintzoa.

Urtarrilak 18, larunbata. Ibarra,Gaztetxea (22:00)Flap! eta Kea.

Urtarrilak 18, larunbata. Tolosa,Bonberenea(22:30).

agendaagenda

Agenda 20

a020-021_ataria 16/1/14 15:25 Página 1

ERAKUSKETA

Elena Odriozola.

Urtarrilak 25 arte. JorgeGozalvo-ren ‘Tropecista’liburuan agertzen direnirudien aurkezpena. Euskadi Saria 2013 Ilus-trazioan. Tolosa, GKo Ga-llery, Kale Nagusia, 24. Isabel Múgica.

Urtarrilak 25 arte. Tolosa,Aranburu Jauregia.Esto es TVida. Erakusketa kolektiboa-GKo Produk-zioa. Telebistari buruz egin den erakusketa zoroenetakobat. 80. eta 90. hamarkadetan sakonki markatu zigutentelebista-programa haiekin berriz ere aurkitzeko auke-ra. Artea, gizartea eta tele-bistari buruzko hausnarketahutsa. Sei artisten topaketa:Blami, Agustin Esteso, Ima-nol Aizpuru, Cosas Primo, Pa-blo Jara Zenteno eta JudasArrieta. Tolosa, Aranburu Jau-regia. Politxinelaren Bideak.

Erakusketan 16 herrialderen19 heroiak aurkezten dira. Tolosa, Topic. Patchwork Taldearen Erakusketa.

Urtarrilak 18 arte. Zizurkil, Atxulondo Kultur Etxea.

ZINEA

Caminando entre dinosau-

rios. Urtarrilak 18, larunbata(17:00) eta urtarrilak 19, igandea (17:00). Amasa-Villabona, Gurea aretoa.Gravity. Urtarrilak 18, larunbata(22:00); urtarrilak 19, igandea(19:30) eta urtarrilak 20, astelehena (21:00). Amasa-Villa-bona, Gurea aretoa.

Sobran las

palabras.

Urtarrilak 19,igandea (19:30eta 22:00)eta urtarrilak 20, astelehena(20:30).Tolosa, Leidor.

ZUZENEKO INSTANTEAK

Alegian ‘Zuzeneko instanteak’

proiektua.

‘Zuzeneko instanteak’ erakusketaren irekieraekitaldia. Urtarrilak 17, ostirala. Musika ar-gazki erakusketa. Erakusketa aurkeztuko daeta horretaz gain zuzeneko musika eta pin-txoak ere izango dira bertaratzen direnen-tzat. ‘Zuzeneko istanteak’ musika argazkierakusketa kolektiboa da. Bertan parte har-tzen duten 20 argazkilariak, musikazuzene-

an.com atari digitaleko kideak dira, eta ez dira sektore-ko profesionalak, baizik argazkilaritza eta musika uztar-tzea gustuko duten argazkilariak, tartean Txarli Gesteiraalegitarra. Erakusketa honen baitako 40 argazkiak,

2011 eta 2012 urteetan zuzeneko kontzer-tuetan hartuak izan dira. Horrela, atzera begi-ra egon gabe, erakusketak egun gure agerto-kietan gertatzen ari dena islatzen du, egungomusika eszenaren erradiografia gaurkotuaeginez. Erakusketa otsailaren 1a bitarteanikusi ahal izango da astelehenean, astearte-an, ostegunean eta ostiralean 17:00etatik20:00etara. Alegia, Kultur Etxeko goiko so-lairua.

TAILERRA

IV. Esperientzia tailerra azokan. Haurrei zuzenduta.Doakoa. Barazki eta frutekin egindako margoak. Urtarri-lak 18, larunbata. Tolosa, Zerkausia (10:30-13:30).

KIROLA

Aizkardi Mendi Taldearen irteera. Urtarrilak 19,igandea. Iparraldera irteera. Bidarrai herritik hasi (150 m.), Itsusko Arrietara abiatu (629 m.). Bertatik Artzamendira igoko dira (926 m.), Mehatseko Lepotik(716 m.) igarota. Jeitsiera Itsasutik (70 m.) egingo da.Izena emateko: 649717182 telefono zenbakian (arratsaldeko 20:00-22:00ak bitartean). Amasa-Villabonako Olaederra kiroldegitik (07:00).

aagendaagenda

Agenda 21

a020-021_ataria 16/1/14 15:25 Página 2

ITZEA URKIZU

Goiatzen dituen sustraiek ba-tzen dute Amets Arzallus(Hendaia, 1983) Tolosalde-

arekin. Hango «kabiak» bezainbes-te irakatsi dio bertsoak bizitzaz eta,bereziki, aurreko belaunaldietakobertso-kideek. Proiektu txikien za-leago da hendaiarra eta, bide horre-tan, Tolosaldeko Atariak antolatu-tako bertso saioan ariko da.Hilabete inguru pasatu da BECe-

ko finala izan zenez geroztik. Lai-

no horretatik jaistea kosta egin-

go zitzaizula aipatu zenuen biha-

ramunean, denborarik izan al

duzu?

Ez dakit. Alde batzuetatik bai, etabesteetatik ez. Finala pasa eta geroere, Gabonen bueltan, jaialdi de-zente antolatzen da. Orduan, gureohiko martxan hasi ginen eta ezdugu asti handiegirik izan gelditze-ko eta txapelketara arte ekarri gin-tuen bideak atzean utzi eta aurrerabegira jartzeko; nik behintzat ez.Gero, gainera, egun arraroak izatendira Gabonetakoak eta Urtezaha-rretakoak, familia-bazkari eta bes-telako. Beraz, ez naiz gehiegi geldi-tu, arnasa hartu, atzera begira jarri;stop hori jartzeko ez dut, egia esan,sosegu gehiegirik izan. Oraingoz, beraz, ez zaizu gehiegi

aldatu txapela irabazi aurreko eta

ondorengo bizitza.

Ez zait gehiegi aldatu eta ez nukenahiko, aurrerantzean ere, gehiegialdatzerik. Txapela egun hartan ha-laxe tokatu zen, baina nik aurrezzerbaitetarako kontzientzia hartubaldin banuen, horretarako hartunuen: gertatzen baldin bazen ere,ez zedila ezer aldatu. Nik lehengobidean eta lehengo ildotik jarraitunahi dut, eta txapelak ahalik eta tra-ba gutxien egin diezadala. Ikusikodut, oraindik ez baitut pentsatzenjartzeko asti handiegirik izan. Bainanahiko nuke gehiegi ez molesta-tzea.

Euskal Herriko txapela irabazi au-

rretik, Iparraldeko bi txapelkete-

tako irabazlea ere bazinen. Muga-

ren alde horretan euskara norma-

lizatze aldera, bultzada

garrantzitsua al da goi-mailako

bertsolariak gertu sentitzea?

Bai, izan liteke, behar bada, bertsoeskoletan dabiltzan gaztetxoentzateta neska-mutilentzat. Gu adin ho-rretakoak ginenean ere, erreferen-tzien arabera asko funtzionatzenzuen gure energiak eta gure ilusio-ak. Eta bertso eskoletako gaztetxo-entzat bezala, euskal mundukonahiz erdal munduko bestelako jen-dearentzat ere horrek lagun lezakeserioago hartzen edo ohartzen, he-men badagoela hizkuntza bat, etahizkuntzari darion sorkuntza bat.Txapelketak eta bertsogintzak be-rak Hegoaldean hartu duen martxaeta erreferentzialtasuna ikusirik,hemen hizkuntzari horrelako trata-mendua ematen ez dion jendearen-tzat, behar bada, balio dezake be-ren baitan pentsatzen jartzeko. Etaea pixka bat bideak zabaltzen di-ren. Kazetaria zara ikasketaz. Lotura-

rik ba al da bertsoak osatzearen

eta artikuluak idaztearen artean?

Batak bestean lagundu al dizu?

Bai. Azken finean hitzen ingurukoariketa bat da, eta hitzez haragoere, bai kazetari bezala eta bai ber-tsolari bezala, gaien inguruan pen-tsatzen eta pentsatzen duzun horiazaltzen saiatzen zara. Eta batzue-tan, gainera, hori guztia beste per-tsonen begietan sartzen edo bestepertsonengana hurbiltzen. Orduan,oso osagarri dira alde horretatik.Gero, forma aldetik ariketa desber-dinak dira: bertsoena metrikareneta errimen aldera pixka bat lotua-goa dago, eta kazetaritzarenak bes-telako baldintzak ditu. Alde horreta-tik desberdinak dira, baina bestela,sakon-sakoneko bilaketa antzekoada askotan. Egin izan dituzun elkarrizketen ar-

Agenda 22

JON

UR

BE

/ A

RG

AZK

I PR

ESS

a022-025_ataria 16/1/14 13:17 Página 1

tean kuttunik aukeratuko al zenu-

ke?

Esan izan dut Manu Chaorena, bai-na orain beste bat gogora etorrizait. Parisen Lucio Urtubia anarkis-tari egin nion elkarrizketa bat, etagero ‘Lucio’ dokumentala ere aterazuten. Esaten zituenengatik bai,baina esaten zituenengatik bainogehiago, begira, haren harrera etahark ni elkarrizketatzaile moduantratatzeko modua oso goxoa etaoso hurbila izan ziren. Gerora ereharremana gordetzeko zortea izandut eta oso oroitzapen ona dut; osoemankorra izan zen niretzat. Eta oraindik egiteke duzun eta

gustura egingo zenukeen elkarriz-

ketarik?

Ez dakit, behar bada, gustuen egin-go nituzkeenak mundu honetatikjoandako bizpahiru pertsonenakdira eta, beraz, ezinezkoa izango dahoriekin aurrez aurre egotea.

Behin baino gehiagotan kontatu

izan duzu txikitan bertso eskolan

nola hasi zinen. Hainbeste urtez

bat-batekoari lotuta joan izanak

zer eman dizu bizitzarako?

Gauza asko eman dizkit niri, bertso-ak. Bat esaten hasita, behar bada,eman didan ingurua eta lagunarteaaipatuko nuke, oso pribilegiatuasentitu izan bainaiz. Gu, Sustrai etabiok, bertso-plazara iritsi ginenean,aurreko belaunaldiak hor zeuden:bai Andoni, Sebastian, Peña eta ho-riena, eta bereziki ondorengo Maia-len, Unai, Igor, Jon, Aitor, Irazu etahoriena. Horien artean sartzea nireunibertsitateko garaiarekin bateragertatu zen hain justu, eta niretzat

Agenda 23

«Lehengo bideaneta lehengo ildotikjarraitu nahi dut»

Amets Arzallus

Bertsoakeman didan

gauzarik onenaingurua da,

lagunarte hori»

a022-025_ataria 16/1/14 13:18 Página 2

Agenda 24

benetako unibertsitatea eta nirebenetako irakasleak eta erreferen-tziak horiek izan ziren, eta oraindikere askotan izaten segitzen dute. Niikasle pribilegiatu bat izan nintzenhaien artean, zabaldu egin zizkigu-telako haiek zekizkiten gauzen etaberen arteko balore eta kulturenateak. Eta behar bada, niri bertso-ak eman didan gauzarik onena in-guru hori da, lagunarte hori, etaasko erakutsi didaten milaka ordu,milaka elkarrizketa eta horien arte-an pasa izandako milaka egun etagau. Oraindik ere, pixka bat, ikasle-aren begietatik jarraitzen dut berenondoan, gainera. Oholtzara begiratuta, 2013koa

zuen belaunaldiaren txapelketa

izan dela aipatu izan da. Zuen on-

dorengo bertsolari gazteei begira-

tuta, etorkizun oparoa al du ber-

tsolaritzak?

Ez dakit, denborak esango du, bai-na ikusten da, behintzat, aski indareta argi erakusten duen belaunaldibat badatorrela. Beñat izan zen be-launaldi horren aurpegi berria fina-

lean, baina finalerdietan aurpegiasko ziren belaunaldi horretakoak.Eta niri ilusio berezia egiten dit, be-raien artean gaitasuna ikusten du-dalako baina, bereziki, motibazioa

eta gogoa, bertsoaren gurdiari tira-tzeko; lan egiteko prest dagoen jen-dea da. Uste dut belaunaldi horrek,baietz, aurrera begira har ditzakee-la bertsoaren hariak eskuetan, etahorien eskuetan bertsoa aski ongibermatua ikusten dut. Tolosaldea 28 herri biltzen dituen

eskualdea da eta, orain dela gu-

txira arte, hainbat bertso eskola

beren gisara aritu izan dira lane-

an, Harituz elkargunea sortu bi-

tarte. Halako egitasmoak ber-

tsoa are gehiago indartzen dutela

uste duzu?

Hor denon burutan dago BertsozaleElkartearen esperientziaren adibi-dea; gaur egungo bertsoaren osa-sun ona eta jarraipen zabala ekarridu. Jarraipena, bai txapelketan, bai-na txapelketaz harago ere bai bestedimentsio batzuetan, plazan ikus-ten den neurrian. Uste dut hori guz-tia Bertsozale Elkartearen lan horigabe, eta bertso eskolen lanarekinlotuta, biak uztarrian doazelako,ezin litekeela ulertu. Auto-antola-kuntzaren esperientzia eta adibi-dea eman du elkarteak, eta denon-tzat da baliagarria. Eskualdez es-kualde, dimentsio txikiagoetan ere,gihar horiek antolatzen asmatuzgero, uste dut onurak handiak izanlitezkeela. Ez dakit zehazki zein denhorko egoera, baina beste lekuetanere ikusten dira halakoak, eta guplazan urtean zehar gabiltzanean,astebururo, askotan horrelakoxe el-karteekin topo egiten dugu. Algorta-ko bertso eskola dut buruan, he-

Gaur egun «erreferentzia hurbilena» zaio Maialen Lujanbio, Amets Arzallusi,

plazan kantatzerakoan. Biak ariko dira, bihar, Leidorren. BERTSOLARI ELKARTEA

Loturahurbileko

komunikabideakbereziki dira baliagarri

hizkuntzarenalorrerako»

a022-025_ataria 16/1/14 13:18 Página 3

Agenda 25

horrek normalean abantaila askoizaten baititu. Bihar Leidorreko saio arrakasta-

tsuan kantatuko duzu, azken ur-

teotan bezala. Urte osoan barre-

na egiten dituzuen plazetan ere

bertsozaletasuna sentitzen al

da? Askok txapelketari kritika

hori egiten diote.

Bai, baina uste dut kritika hori txa-pelketa bakarrik segitzen duen jen-deak egin izango duela, ez dakit.Hasteko, txapelketaren dimentsioaplazara eramaten duenak, ezeza-gutzatik eramaten du pixka bat, ze-ren eta guztiz neurri desberdinakdira plazakoa eta txapelketakoa.Plazakoa bere osagaiekin ulertzenda, eta beste faktore batzuekin. Lei-dorrekoa da adibide bat: azken ur-teotan bete izan da eta ez da aretotxikia, eta saio horrek aski indarerakusten du bertsozaletasunarenaldetik. Ez da gero beti plaza etasaio guztietan horrelako betekadaizaten, baina uste dut kopuru duinaeta zabala izaten dela, eta entzule-riaren aldetik bertsozaletasuna na-baritzen dela. Txapelketa bestezenbait faktorek mugitzen baduteere, plazako bertsogintza, bertso-zaleen aldetik, azken urteotan askiongi hornitua dagoela uste dut. Etakritika hori egin dutenek ez dakit,bada, astebururo zenbat plaza ikus-ten dituzten.

rrian sekulako indarra duena, etaauto-antolakuntza horrek bertsoa-ren martxari eusten dio urtean ba-rrena. Nik uste dut baietz, hori delajoera naturala.Goiatzen sortua duzu aita, eta es-

kualde honekin baduzu, beraz, lo-

turaren bat.

Bai, noski. Aitaren familia, gainera,familia ugaria da, hamar anai-arre-ba dira, eta amona bizi zen arte ere,ia urtero, baserrian ospatzen geni-tuen Gabonak. Goiazko kabiarekin,

beraz, lotura hori bada. Lehen gehi-xeago joaten ginen, baina loturasentimentala beti geratzen da. Gai-nera, orain ere osaba-izeba dezen-te Tolosaldean sakabanatuta dau-de eta baditut familiaren adarrakhor, eta han ibiltzen naiz tarteka,bai.Tokiko komunikabidea da Ataria,

eta hiru hedabideren indar batu-

ketatik etorri da. Nola ikusten di-

tuzu halako proiektuak aldizkari,

egunkari nahiz webguneak ixten

ari diren honetan?

Proiektu txikien zaleagoa izan naiz,normalean, makro-proiektuena bai-no, nahiz eta gero egitura naziona-lak-eta, Euskal Herri osoko euska-razko komunikabideak, Berria edobestelako irrati-telebistak izan dai-tezkeenak, beharrezkoak zaizkiguneuskaldun bezala. Baina uste dutlotura hurbileko komunikabideakbereziki direla baliagarri hizkuntza-ren alorrerako, eta ez hizkuntzare-nerako bakarrik: kazetaritza egite-ko, hurbiltasun horrek laguntzen duofiziorako. Gainera, herriz herrikohalako egunkari eta aldizkari de-zente dira Euskal Herrian, eta ustedut beharrezko zaizkigula euskal-dun bezala, esan bezala, hizkuntza-ren aldetik, eta bereziki kazetaritzaeta informazio aldetik, hurbiltasun

Bertsolari bat. Joxe Agirre. Bertsotarako doinu bat. Ezdut sekula erabili, baina askogustatu zait Maialenek txapel-ketan atera zuena. Plaza kuttuna. Bilboko feste-tan Santiago plazan egiten densaiokoa. Bertsotarako kidea. Ezinez-koa zait aukeratzea. Sustraiesango nukeen garai batean,eta orain Maialen esango dut,erreferentzia hurbilena delakomomentuz, baina beste edo-zein kantu-kide esan nezake.

Motzean

Txapelak ez dio egunerokoa aldatu bertsolari hendaiarrari. B. E.

Txapelketarendimentsioa plazaraeramaten duenak,

ezezagutzatikeramaten du»

a022-025_ataria 16/1/14 13:24 Página 4

24 enpresa berri sortu dira 2013an, Tolosaldea Garatzenen eskutik

Bi aste ere ez dira 2013ak agur esanzigula eta balantzea egiteko garaiairitsi da. Hala, ekintzailetasunari etaproiektuei dagokionean urte oparoaizan dela esan liteke. Tolosaldea Ga-ratzeneko Ekintzailetza sailak bildu-tako datuen arabera, 24 mikroenpre-sa berri sortu ziren joan den urteaneskualdean. Horietako gehienak To-losan, baina badira baita Villabonan,Ibarran eta Berastegin sortu direnakere. Honi esker, 31 lanpostu zuzensortu dira eta proiektu horiek guztiakmartxan jartzeko egin den inbertsioa640.500 eurotakoa izan da.

Sortutako enpresa gehienak mer-kataritzari eta zerbitzuei lotuak dau-de. Hala nola, arropa eta osagarridenda; harategia; lurrindegia; para-farmazia; altzari denda; delicatessendenda; umeen arropa denda; biga-rren eskuko arropa denda; e-comer-ce; argazki denda; okindegi-kafete-gia; informatika eta komunikazio zer-bitzua; diseinu, branding etapubilizate enpresa; jardunaldien an-

tolaketa enpresa; psikomotrizitatezerbitzua; komertziala eta asisten-tzia teknikoa.

Nahiz eta sortutako enpresak 24izan, askoz ere gehiago dira ideia batburuan dutela Tolosaldea Garatzene-ra aholku eske hurbiltzen direnak.Esaterako 2013an, 161 pertsonapasa dira Lehiberri zentroan koka-tzen den Ekintzailetza sailetik, eurenasmoak azalduz. Gehienak ere, ha-sierako informazio orokorraren bilahurbildu dira.

Ekintzaileen profila oro har, hona-koa da: 25-45 urte bitartekoa, pres-takuntza maila ertaina duena, aldezaurretik laneko esperientziaren batizan duena, eta Tolosaldeko herrirenbatean bizi dena.

Lau enpresek Lehiberri zentroan

bertan dute kokalekua

2013an sortutako enpresetako lauk,Apatta Erreka industrigunean, Lehi-berri zentroko haztegietan dute koka-lekua. Izan ere, ekintzailetasuna sus-

tatzeko asmoz, Lehiberri zentroakenpresa berriei beraien hastapene-tan laguntzeko zazpi haztegi ditueta egun horietako lau beteak dau-de, Tolosaldeko sei ekintzaile gaz-tek lau negozio berritzaile sortu di-tuztelako.

Ekintzailetza sailari esker, Tolo-saldea Garatzenek enpresa proiek-tu bat aurkezten duenari asmo horiaurrera eramateko behar duen la-guntza guztia eskaintzen dio. Ho-rretarako sortu zen ekintzaileari la-guntzeko zerbitzua, tutoretza per-tsonalizatuaren bidez enpresaideia, aldagai garrantzitsuak, arris-kuak, eta abar aztertuz. Beraz,ideiaren bideragarritasuna zehaztuondoren, negozio plana egiten daeta enpresa abian jartzeko beharden finantzaketa bilatzera jotzenda. Enpresa jada abian jarri delarik,zerbitzuak segimendua egiten du,enpresa bat eratzerakoan ezinbes-tean sortzen diren arazoak konpon-tzeko eta zalantzak argitzeko.

TolosaldeaGaratzen

Ekintzailetza Saila

Tolosaldea Garatzenek Ekintzailetza sailaren bitartez aholkatutako enpresetako bat

Tolosaldea Garatzen 26

a026_ataria 16/1/14 11:35 Página 1

Bat baino gehiago dira argazki honekin burura etor daitezkeen esaera zaharrak: «Arrats gorritsu, goiz argitsu», «Goiz gorri, arrats euri», edo «Goizeko laino gorri, gaueko iturri». Joan den astean, goiz eta arrats paregabeak izan ziren, baina euria aste honetan iritsi da. Honako irudia, pasa den astean Altzoko plaza ingurutik ateratakoa da. MIKEL IRAOLA / IGOR AGIRRE

Argazkia

Argazkia 27

a027_ataria 15/1/14 17:01 Página 1

Iritzia

Iritzia 28

Agustin Amiano GurrutxagaIrakaslea

Olentzero txoro horrek ez dit nik eskatutako mugikorra eka-rri, ezta errege santu horiek ere. Bederatzi urte bete nituenurrian eta beharrezkoa dut, zalantzarik gabe. Gainera, niregelako Amaiak eta Irunek badute aspalditik, eta Mattini ereekarri diotela uste dut. Nola hitz egin behar dut beraiekinmugikorrik gabe? Zer egin behar dut, kalera atera eta par-keko atarian ia hitzik gabe esertzen garenean? Egunean50 mezu baino gehiago ez nituzke bidaliko behintzat. Etajaso? 300 edo 400 besterik ez! Egunean bi edo hiru ordubaino ez dira. Martxa honetan ez dut inoren berri izangoeta kalean galduta ibiliko naiz koilarerik gabeko zakurrabezala. Gainera, hitz politak erabiliko nituzke beti, inoriitsuskeriarik esan gabe; inor gaizki uztea ez litzaidake bu-rutik pasa ere egingo, eta bospasei urtetan ez nuke berririkeskatuko.

Gurasoek ez dudala horren beharrik esaten didate, be-raiek badute bada. Ez dira halere tarte guztietan eskuandutela mugitzen, behar dutenean baizik. Nire aitak dio er-gelak ematen dugula, edozein txokotan eseri eta makinahorri begira. Beraiek pilotan edo futbolean ibiltzen omen zi-ren, eta mezu horiek guztiak ahoz kontatzen omen zituztenelkartzen zirenean.

Eta egia esan, ez du arrazoi faltarik izango. Egunari ken-duko niokeen tartea handitxoa izango da eskolako lanaktaxuz egiteko gero. Pantaila txiki horretan egingo nituzkeenirakurketak eta liburu baten aurrean jartzeak ez dute balioberbera izango. Gainera, telefonoa ere bada gure etxeansarrerako paretari saguzarra bezala itsatsita. Auskalo zereta nori buruz idazteko gai izango nintzatekeen; norbaitimin egiteko gai ere bai agian. Zer eta, urtebete baino lehen,lurrera erortzen utzi edo pantaila apurtzen saiatzeko, nor-baiti berriagoa eta modernoagoa ikusi diodalako.

Ondo pentsatzen jarrita, nik zertarako behar dut mugiko-rra oraindik. Kalean nondik nora nabilen ere ez naiz kontu-ratuko. Seinaleren bat irensteko ere… Hobe dut nire lagu-nekin bizikletaz paseotxo bat ematea, edo plaza inguruankontu kontari algara batzuk aireratzea. Ai Olentzero, zukbai jakin, buru handi horrekin!

Zukbai jakin

Alferrik egotea alferrik aritzea baino hobea?

Oier Urkola ArozenaGaztea

Esaldi hori ere zer suma zegoen batek esango zuen le-henengo aldiz eta segur aski aritzeko gogo handirikgabe zegoen batean. Baina aritzea noiz izan da alferri-kakoa? Eta alferrikakoa izan denean ere ez al dugu zer-bait ikasi?

Urte berria estreinatu dugu eta gurean lehengo lepo-tik burua. Langabetu kopuruari dagokionez Tolosaldeazerrendaren goiko muturrean agertzen da, langileensoldatak orain 20 urtekoen pare jarri dira eta erreformaezberdinen ondorioz lan-baldintzek eskubidetik gutxieta prekariotik dute asko. Aberatsak gero eta aberatsa-go diren garai hauetan egoera honen erruduna langile-ria dela sinestarazi nahi digute eta egoerari bueltaeman beharra dago.

Ezin gara gure enpresan arazoak noiz hasiko zain ge-ratu, ezin gara gure lanpostua arriskuan ikusi arte zaingeratu, gaurko ogiak ez digu bihar jaten emango. Lan-postu ziurrena ere ez da batere ziurra, egun batetikbestera guztia galdu dutenen zerrenda gero eta luzea-goa da eta adibideak bat baino gehiago ezagutzen ditu-gu. Harrokeriak alde batera utzi eta enpresa txiki, lan-gabetu, gazte, autonomo, langile… guztiak elkar hartueta batera ekin beharrean gara. Auzokoarena defenda-tu behar dugu eta auzokoak gurea, elkartasunik gabeez dugu zereginik. Zerutik ez digute oparirik egingo etaeltzetik babak ateratzea guztion lana izango da.

Langileriari ez zaio inoiz txakur txikirik oparitu. Gureaiton amonek borroka bidez urte luzeetan lortutako au-rrerapausoak atzaparretatik kendu nahi dizkigute. Bo-rrokaz lortuko duguna ikusteko dago baino borrokarikegin gabe kontu jakina da zer datorkigun. Honetan, ur-tea amaitu aurretik Zizurkilgo Marie Brizardeko langile-ek lortutakoa adibide ederra izan zen eta aurrera begi-ra eskualdean badira adibide gehiago. Badugu gaia etabadugu zeregina, batu gaitezen eta ekin dezagun!

a028-029_ataria 13/1/14 21:29 Página 1

29

Aritz Larreta BereziartuaIrakaslea

«Maite genituen gauzengatik erori ginenpreso, baina gure maitasuna oraindikez dago preso!». Halaxe dio Ken 7 talde-aren abesti baten errepika edo estribi-lloak. Hitz aproposak oso Atariarako ko-laborazioa idazten ari naizen honetanditudan sentimenduak biltzeko, bai ho-rixe! Izan ere, orain ordu bete eskas jaki-narazi dit izeba Lurdesek polizia espai-nolak gure lehengusu Irati atxilotu due-la.

Berez, euskara eta hezkuntza gaieiburuz idazteko «fitxatu» ninduten Ataria-ko lagunek, baina gaurkoan, inori inola-ko baimenik-eta eskatu gabe, maitasu-naz eta presoez arituko naiz, edota ho-beto esanda, maite ditugun presoez.

Goian esan bezala, gaur, urtarrilak 9,Espainiako poliziak gure lehengusu Iratiatxilotu du. Segiko kide izatea egotzita,

26/11 sumarioan auzipetuta dago Ira-ti, baina beste hiru kiderekin batera de-sobedientzia zibilaren bidea hartu etaez zen agertu Espainiako Auzitegi Na-zionaleko epaiketara, eta ezkutuan ze-goen. Aramaion atxilotu dute.

Tristea da oso esatea, baina, ni behi-nik behin, atxiloketak ez nau ezusteanharrapatu, ez nau batere harritu, espe-ro izatekoa zen. Gainera, azken eguno-tan ikusi ditugunak ikusita... Emozioeta sentimendu asko dabiltza nire bai-tan jira eta buelta: amorrazioa, tristura,etsipena, inpotentzia, ezinegona... Bai-na horien familia berekoa ez den bestesentimendu bati egin nahi nioke lekua:maitasunari.

Ez dakit hemendik iritsiko zaien, bai-na baldintzarik gabeko maitasuna he-larazi nahi nieke, lehenik eta behin, Ira-tiri berari eta osaba Juan Mariri, biakala biak atxilo. Eta, nola ez, baita aita-alabek bezainbat maitasun indar be-harko duten Jokin, Ekain eta Lurdesiere. Animo denoi!!! Eta, une latzotan,gogoan izan, gure zuenganako maita-suna ez dagoela eta ez dela inoiz presoegongo!!! Nahi/behar duzuenerako,badakizue non gauden. MAITE ZAITUZ-TEGU!!!

Gorka Salaberria

KOMIKIA

Gure maitasuna ez dago preso!!!

a028-029_ataria 13/1/14 21:29 Página 2

Eguraldia

Zerbitzuak 30

OstiraleanAsteko egunik politena izango da. Hai-zeak hego-mendebaldetik joko du etatenperaturek nahiz zertxobait beheraegin, egun polita geratuko da. Hala ere,tarteka hodei batzuk ikusiko dira.

IgandeanEguraldiak okerrera egingo du. Goizeanhego-mendebaldeko haizearekin eutsi-ko dio, hodei dezente ikusiko dira bainaorokorrean nahiko ateri mantendukoda. Arratsaldetik aurrera haizea ipar-mendebaldera aldatuko da, fronte batsartuko da eta horrekin eguraldia na-barmen okertuko da. Zaparradak bota-ko ditu, tarteka handi samarrak gaine-ra eta ez da baztertzen egunarenamaieran ekaitz punturen bat izatea.Tenperaturek behera egingo dute, 9-10º-ren bueltan kokatuko dira altuenaketa horrekin batera elurraren mailakbehera egingo du (1.000 m.).

AsteleheneanIldo beretik jarraituko du eguraldiak:ipar mendebaldeko haizea, euri zapa-rradak, tenperaturek behera egingodute eta elur maila 700-800 metrotankokatuko da. Joera hau beste bizpahiruegunetan mantenduko da.

Iker IbarluzeaEguraldi mutila

Ostirala13

Larunbata14

Igandea15

Astelehena16

Tolosa

Villabona

Larunbatean Haizeak hego-mendebal-detik joko du, hodei ba-tzuk ikusiko dira baina ezda baztertzen tantarenbat edo beste erortzea.Arratsaldetik aurrera hai-zeak mendebalderaegingo du, hodeiak ugari-tu eta zaparradak izangoditugu. Ez dira zaparradaasko izango, baina nahi-koa eguna trakesteko.Tenperaturak bere horre-tan mantenduko dira, al-tuenak 11-13º-ren buel-tan kokatuz. Elurrarenmailak zertxobait beheraegingo du, eguna buka-tzerako 1.100 metrotangeratuko da.

zerbitzuakzerbitzuakzerbitzuakzerbitzuak

a030_ataria 16/1/14 13:39 Página 1

a031_ataria 15/1/14 21:17 Página 1

a032_ataria 15/1/14 20:56 Página 1