Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da....

12
2004ko uda Gurasoentzako aldizkaria • Hiruhilabetekaria Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio Zerbitzua 11.

Transcript of Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da....

Page 1: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

2004ko udaGurasoentzako aldizkaria• Hiruhilabetekaria

Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio Zerbitzua

11.

Page 2: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

2 E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

Lege Gordailua BI-2770-01

Laguntzaileak• Ondarroako Udal Euskera Zerbitzua• Guraso elkarteak:Berriatuko Herri IkastetxeaEtxebarriko Manuela Zubizarreta EskolaIspasterko Eskola unitarioaLekeitioko Eskola PublikoaLekeitioko R.M. Azkue IkastolaMarkina-Xemeingo Bekobenta Eskola PublikoaMarkina-Xemeingo Berakruz IkastolaOndarroako Herri IkastetxeaOndarroako Zubi Zahar Ikastola Ondarroako Txomin Agirre IkastolaOndarroa-Lekeitio Institutua

Maketazioa 11BARRI Imprimategia GERTU imprimategiaBanatzailea Asmatu XXI

Egilea

Lea-Artibaiko Amankomunazgoa• Prebentziorako ZerbitzuaPatrokua Jauregia • Xemein Etorbidea, 1348270 MARKINA-XEMEINTf.: 94 616 90 78 • Faxa: 94 616 92 [email protected]

Ekintza honek Foru Aldundiaren dirulaguntza jaso duBabesleak

3 BarriakCannabisari buruzkodokumentu interesgarria

4 0tik 5 urteraIpuinen garrantzia Aintzane Santamaria

6 6tik 11 urteraFamilia-inguruakgarrantzi handia duadoleszentziara arteEnrique Arranz

8 Zeure TxokoaGurasoei erantzutenNerea Urrosolo

10 12tik 18 urteraOrientazio departamentuainstitutuetanMiren Sudupe / Eli Arrien

12 DenentzatGazte BulegoakJone Txakartegi / Alazne Agirreoa

Gurasoentzako aldizkaria

Etxebizitza eta Gizarte gaietako saila

11. zenbakia

Page 3: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

barriak

3E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

• "ZEURE TXOKO"ra atalera galderarik egin nahi baduzu,lasai egin, erantzuna ere ahalik eta arinen emango dizugu-eta; ez duzu zertan hurrengo aldizkariaren zain egon behar.Zure galdera eta helbidea argi esan eta erantzungo dizugu. •

• Hemen agertzen diren liburu, KD edota bideo guztiakAmankomunazgoko prebentziorako zerbitzuan dauzkagu,zuotako edozeinen eskura erabili ahal izateko. Doan uztendira denbora zati baterako. •

Egiteko Prest! aldizkariaridagokion informazioa

Lea Artibaiko Amankomunazgokodroga gaietako prebentzio zerbit-zuak, gurasook material horieskuartean izatea egokitzat jo dueta horregatik, nahi duenak doanizango du, honela eginez:

- Prebentzio zerbitzura eskatu-ta: 94 6169078 edo e-mailez,[email protected].

- Eskaria egiterakoan emanbeharreko datuak: eskatzaile-aren izen-abizenak, telefonoa,helbidea, herria eta seme-ala-ben adina.

Materiala eskatzeko epea:2004ko abuztu osoan.

Cannabisari buruzko dokumentuinteresgarria gurasoentzat

Este material lo puedes conseguir gratis en el servicio de pre-vención de drogodependencias, llamando al tfn. 94 616 90 78o enviando un e-mail a [email protected]. antes del 31de agosto.

Documentointeresante sobre

el cannabis

Page 4: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

"Bai garrantzitsua txikitatikgurasoek ipuinak kontatzeaedota irakurtzea. Hain damomentu berezia ze sortuahal den erlazioak eta konpli-zitate giroak imajinatu ere ezdugu egiten zeinen aparteeroango gintuzkeen; emozio-ak bete egiten gaitu horrela-koetan eta horri esker osomomentu hunkigarriak biziizaten dira ume eta gurasoa-ren artean. Argi laga nahikonuke zer onura dakarrenhorrek umearen garapeneaneta bide batez horretara ani-matu".

Ipuina, zer da? Zer onura dakar gureseme-alabarentzat? Eta guretzat?Ipuina irudimenezko gertakari eta pert-sonaiei buruzko kontakizun laburradela esan dezakegu.

Garrantzia dauka gure seme-alabent-zat? Zelan ez! Aproposa baino apropo-sagoa da eta gainera tresna ezinhobea, balio handikoa. Lehenenik etabehin, sortzen den giroagatik.Kontalaria eta entzulearen artean kon-fiantzazko giroa sortzen denez izugarrilaguntzen du beste pausu batzuk ema-teko; esate baterako, sarritan, guraso-ek eta umeek trabak edukitzen dituzteelkarri ulertzeko bai hizkuntzagatikberagatik bai pentsaeragatik, bada,ipuina traba horiek gainditzeko tresnabat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko edo aldat-zeko aproposa gertatzen da, ez baitu-gu ahaztu behar emozioak gure porta-eren motorra direla.

Ipuinak kontatzea eta irakurtzea,biak gauza desberdinak baina helbu-

ru bera daukatela esango genuke?Garrantzitsuena narratzaileak ipuina-ren historia bizitzea da, hau da, hitzakespontaneoki ateratzea da helburua,esaldiak derrigortu barik.

Ipuin bat kontatzen dugunean gureberba egiteko modua garrantzitsua dabaina beste horrenbesteko garrantziadaukate gure zeinuek: arnasketa, eskumugimenduak, ahozko keinuak, ahot-saren tonua, pentsakor agertzea, erla-jatua egotea, eta abar. Gizakiok bimodu horiek aintzat hartzen dugukomunikaziorako eta harremanetarakoeta kasu honetan gehiago oraindik,afektibitate lotura handia daukagulakoseme-alabekin.

Zer dela eta eman behar zaio haingarrantzi handia ipuinak kontatzehoni? Gerora begira zerikusirik ba aldu irakurtzeko zaletasunarekin ipui-nak txikitatik gurasoekin konpartit-zeak?Bai, ipuinen bidez umeari mundu berribat zabaltzen zaio, irudimenari ateberriak irekitzen zaizkio eta gusturaegoten da, horrela, abstrazioaren bitar-tez, munduari zentzua topatzen diola-ko. Irakurtzea atsegingarria egingozaio gustura dagoelako eta geldika-gel-dika txikitatik izango du irakurtzekozaletasuna. Konturatu ere egin gabeaditasuna eta entzumen ohiturak erelandu egingo ditu.

"Plazerezko irakurketa da bidea"zioen aurreko zenbaki batean idazlebatek, zer diozu horretaz?Guztiz ados nago irakurtzea plazerez-koa izan behar da nagusi. Nik erreflexiohau egingo nuke: gaur egungo euskaleta Europako literaturak mamiari bainogarrantzi gehiago ematen diola hiz-kuntzaren barrokismoari, hau da, sinta-xi eta lexiko zailak erabiltzen dira etairakurlearenganako konplizitatea galduegiten da horrela.

Ume entzule eta ume irakurlearen inpli-kazioa edukitzen ahalegindu behar da,

Jose Mª Urteagak dion modura, libu-ruak irakurtzeko idatzi dituzte ez aztert-zeko.

Ipuinak bere momentua izan behar-ko du ezta? Zer izan behar dugukontutan irakurri edo kontatzerako-an?Etxean, familiak zehaztuko du noiz denmomentu aproposa ipuina kontatzekoedo irakurtzeko. Umearen eta guraso-en beharren arabera bilatuko damomentu hori. Gehienetan gaua izatenda momentu gogokoena, bai umea-rentzat bai gurasoarentzat, egun guzti-ko estresa desagertzen delako etaafektiboagoak eta maitekorragoak gau-delako. Umea errez identifikatuko dapertsonaiarekin eta bere fantasiari etafikziozko munduari esker bidaiatukoegingo du ipuinaren aitzakiaz eta azke-nerako, amets goxoetan loak hartukodu.

Ez da komeni nahi hori ukatzea etaahal badugu, beti ordu berean egingodugu kontaera, pixkanaka-pixkanakaentzule eta irakurle izateko zaletasunaeta ohitura har ditzan.

Baita espazio eta denboran ere plaze-rarentzako unea finkatzen da.

Gurasoen txikitako ala gaztetakogertaerak ere ipuin moduan kontatuahal dira? Noski, oroitzapen pertsonalak gazteta-koak ala txikitakoak izan, ipuin bihurdaitezke edozein momentutan, sormenune bat egokia da edozein momentu-tan. Hala eta guztiz ere, garrantzitsuada kontuan izatea zenbait gauza ipuinaedo gertaera bat ematerakoan:

• Positiboki formulatuko da. Umeakondorio ona atera behar du kontakizunhorretatik.

• Umearen posibilitateak kontutan har-tuko dira. Umearen nahiekin eta beha-rrekin batera joan behar da, enpatiaz.

• Pertsonaiarekin identifikatuz, gertaeraeta egoera problematikoak ulertarazi

4

0tik 5eraAintzane Santamaria Arrizubieta

Pedagogoa eta Neuro-lenguaia Programan masterduna (PNL)

• LEKEITIO

0tik 5 urteraIpuinen garrantzia

E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

Page 5: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

daitezke modu lasai eta errezean.

• Kausa-efektu enuntziatuak erabilikoditugu. Ekintzak izan behar dira nagusi,horretarako "eta, baina, gero, orduan,horregatik, ondorioz", eta modu horreta-ko juntagailuak erabiliko ditugu. Umeajaiotzen denetik asoziazioz ikasten due-nez, ekintzei ondorio bat bilatuko dio.

• Istorio osoa eta amaiera ez da 3. pert-sona baten menpe egongo, protagonistaizango da jaun eta jabe, umea berarekinidentifikatzen delako eta guzti horretatikondorio positiboa eta ikaskuntza batatera beharko duelako.

• Gomendatuko nuke kontaera horiumeak bizi duen errealitatearekin kon-trastatzea, esanahia eta zentzua erraza-go bilatuko dio horrela.

Zer jakin behar dute gurasoek umeariipuina irakurtzeko eta asmatzeko? Umearentzat dena berria da, ilusiozbeterik dago eta edozein gertaera etaegoera onartuko ditu, umea fikzioarenjarraitzaile amorratua delako, hau da,egoera zailenak ere, logikaz ulertezinakdiren gertaerak ere ontzat hartuko ditu,horregatik ipuin bat asmatzeko orduan,gure sormenari utzi behar diogu lekua.Hala eta guztiz 5 urte artekoentzat ipuinbat aukeratzerakoan ezaugarri batzukizango ditugu kontutan:

- Ekintzei ematen diete lehentasuna,ekintzen arintasuna izango da umeak adimantentzeko modua. Gertaeren arinta-suna, dispertsiorako tokirik laga barik.

- Ekintzak edo gertaerak sinpleak izandaere misterioz osatuko dira, adibidez "Hirutxarritxuen ipuinean, otsoa etorri bakoit-zean txarritxuen etxea behin eta berrizbotatzen du". Ekintza sinpleak dira etaaldi berean, misterioz osatuta daude.

- Errepikakortasuna ere funtsezkoa daumea adi egotea nahi badugu. Horrenadibide argia aurreko ipuin bera dugu.

Gurasoak prestatu behar al dira horre-tarako?Nik ez nuke esango prestatu, bai ostera,kontatzailearen eta entzulearen arteankonplizitatea egon behar dela. Egia dabatzuei gatx egiten zaiela ipuina kontat-zea, hori dela eta ipuinak kontatzea"arte" bat dela diotenak ere badaude.

Baina horrenbeste esan barik ere, bai

esango nukeela prest egon behar garelairakurtzeko eta kontatzeko, plazera dela-ko beti, gure pentsamenduari trabak ipinibarik baizik eta irudimenari eta sormena-ri lekua eginez.

Egiten denarekin gustura sentitzea dafuntsezkoena zeregin honetan ere bai.Plazera sentitzeko ohitura hartu beharkogenuke eta gure harreman sozial etaafektiboak sendotu.

Helduak garen arren, gure barruandagoen umeari laga egin behar zaio kan-poratzen, esperientzia horren bidezseme-alabei ulertzea errezago egingozaigu.

Ipuin egokiak eta ezegokiak ere egon-go dira, ez ala? Zer izan behar duteegokiak izateko? Zer gomendatukozeniguke 5 urte arteko umeentzat?Umea haziz doan neurrian bere izaeraedukiko du eta horren arabera ipuinbateko ala besteko gustuak egiten joan-go zaizkio. Hainbat generotako ipuinakdaudenez umea genero bateko edo bes-teko istorioekin identifikatzen joango danahiz eta hasiera batean, edozelakokontaerekin gustura sentitu.

Ipuin bat egokia dela esango duguumeak plazera ala gustua sentitzen bal-din badu.

Lagun antropologo batek behin esanzidan Brasilgo hainbat tributan umeakgoizean batzen zirela gauean izandakoametsak elkarri kontatzeko. Interesgarriaizango litzateke aukera hori hemengoumeek ere edukitzea.

Genero desberdinen artean hauek ditu-gu:

- Haden ipuinak: Zenizienta

- Sorginen ipuinak: Edurne zuri

- Ipuin moralak edo etikoak: Otsoa etaardiak, 3 txarrikumeak, 3 hartzatsoak

- Alde pertsonala lantzen duten ipui-nak: Ahatetxo itsusia

- Ipuin mitologikoak eta magikoak:Anbotoko Mari, Zugarramurdiko sorgi-nak.

- Ipuin burleskoak: Azeria eta belea

- Ipuin biografikoak: Kasu errealak

- Eraikitako ipuinak: Asmatutako ipui-nak. •

Los cuentos son una valiosa herramienta demotivación, ayudan a salvar las barreras delenguaje y de mentalidad entre pequeños ymayores, conectando con sus emociones ysentimientos, motor de sus comportamientos.

Los cuentos ayudan a establecer una corrien-te de confianza entre el narrador y el oyente.Decimos que contar cuentos es un arte dedistracción y de instrucción, abriendo nuevoshorizontes a la imaginación y siendo un méto-do excelente para formar hábitos de atencióny de escucha.

5

Contar cuentos

liburu i

nteres

garriak

E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

elkarrizketa

Page 6: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

Familiaren egitura erabat alda-tu da, baina hala ere, umeakhazteko kultura gehiago landubehar dugu, hots, jabetu eginbehar dugu familiaren inguru-neak umeak hazteko orduanduen eraginaz. EHUk egindakoazterlan batean argi ikusi daadoleszentziara arte oso biziaizan ohi dela familia-ingurunea-ren eragina.Zer zen azterlan horretan aztertu nahi zenute-na? Zer ondorio atera duzue?

Familia-ingurunearen kalitatearen eta neska-mutikoen garapen psikologikoaren arteko loturaaskotan landu da nazioarteko literatura zientifi-koan, baina Euskadin azterketa sistematikorikegin gabe zegoen oraindik. Gure helburua izanda 2001 urtean bost/sei urte zuten neska-muti-koen familia-inguruneen "argazki bat ateratzea",eta "beste argazki bat" 2003 urtean zazpi/zortziurte zuten neska-mutikoena, hots, talde berarenbi argazki; honi deritzo "luzetarako azterketa".

Gure emaitzek hau baieztatzen dute: familia-ingurune egoki batean –asko dira kontuan hartubehar diren parametroak- umearen garapen psi-kologikoa errazagoa da; kalitatezko familia-ingu-rune batean bizi diren neska-mutikoek puntuaziohobea lortzen dute ezagutzaren garapenean etagarapen sozio-emozionalean: adimena indarhandiagoz garatzen dute eta helduagoak dirahala banaka nola gizartean. Eta horrek garrantzihandiko ondorio bat dakar: gurasoek jabetu egin

behar dute eurek eratzen duten familia-inguru-nearen garrantziaz, eta erakundeen laguntzabehar dute, izan ere beren egitekoa ezin daordezkatu. Argi dago prebentziozko esku-hartze-rako ingurune bat dela familia, eta hori dela kali-taterik handiena izan dezakeen esku-hartzea,zeren eta arazoak agertu aurretik ekiten baitzaiolanari.

Azterlan honetarako elkarrizketa egin diegungurasoek, oro har, ondo hazten dituzte umeak,eta kalitatezko familia-ingurunea eskaintzendiete haurrei, baina badira hiru alderdi hobetudaitezkeenak, honako hauek:

• Permisibitaterako joera

• Bikoteko kideen arteko gatazketan aurreanedukitzea umeak

• Seme-alabei harreman sozial egonkorretarakoaukera emateko orduan inplikazio txikia.

Hortik atera dezakegun ondorioa da ez dugulazertan beldurrik izan arauak ezarri eta betearaz-teko, seme-alaben aurrean ez dela agresibitatezeztabaidatu behar eta hala eskolan nola bizidiren tokian beren kidekoekin harreman sozialegonkorrak egin ditzaten saiatu behar dugula.

Artikuluaren izenburuaren haritik, 6 urtetik 11urtera bitarte horretan, azal dezakezu zenba-teraino den garrantzitsua familia-ingurunea-ren eragina?

Umeak, 6tik 11 urtera bitartean, egonkortasunaldi batean bizi dira, eta aldi horretan adimenzehatza garatzen dute eta inguruan duten guz-tiari buruz interes bizi-bizia izaten dute. Familia-ingurunea egonkorra eta egokia bada, adime-naren hedatze hori indar handiagoz gertatzen da

eta munduaz landuko duten irudi-kapena osoagoa eta konplexua-goa izaten da. Helduagoak izan-go dira eta beregainagoak, etabesteen ikuspuntua hartzeko gai-tasun handiagoa izango dute,hau da, mundua hautematerako-an ez dute arazo pertsonalenzamarik izango, eta azkenean,libreagoak izango dira eta

gizarteari ekarpenak sormen eta solidaritatehandiagoz egiteko gaitasun handiagoa izan-go dute, herritartasunaren esanahiaz, komunita-te bateko kide izateaz eta komunitate horrenaldera duten erantzukizunaz ere kontzientziaargiagoa izango dute: herritar hobeak izangodira. Gurasoek etekina atera behar diote adinhorretan seme-alaben gainean duten nagusigomoralari –edo eraginari-, eredu baitira berenseme-alabentzat, garai horretan inoiz bainogehiago. Eredu gara, nahi ez badugu ere, zereneta umeek berezkoa baitute imitatzeko joera.Gero, adoleszentzian, jasotako eredu horienordez beste batzuk hartuko dituzte, beren kasa-koak, baina biziki garrantzitsua da aldez aurretikeredu bat egotea ondo finkatua.

Seme-alabekin ematen den denboraren kali-tateaz hitz egiten da asko, ez ei da haingarrantzitsua denbora, hau da, kantitatea.Zer iritzi duzu horren inguruan?

Ados egon naiteke horrela besterik gabe esan-da, baina kontuan hartu behar da umeak kalita-tez hazteko aukerak areagotu egiten direlahaiekin egoteko denbora gehiago badugueskura. Erabat ikusita, gizarte- eta ekonomia-sistemak presioa eragiten du nolabait umeakhazteko eginkizunaren gainean, bikoteetakokideek lan-bizitzari eta lanbideari buruz dituztennahikundeak direla-eta, eta orobat, esate batera-ko, etxebizitza duin bat eskuratzeko zailtasunakdirela-eta. Hor eragin behar dute erakundeek:haurtzaindegiak jartzea politika da, baina orobatda gurasoei seme-alabekin denbora gehiagoegon ahal izateko aukera ematea, batez ereseme-alaben bizitzako lehenbiziko urteetan.Familiaren barruko harremanaren kalitatearikalte egiten zaio lan-jarduna luzea bada etaseme-alabek egunaren zatirik gehiena eskolanematen badute. Familia, gehienetan, kideakaisialdian egoten dira elkarrekin, eta hor erraza-goa da arauak ezartzea (Flaquer-ek -1998- diozaila dela umeak aisialdi-giroan haztea).Horrek erantzukizun-hutsunea eragiten du: norkhezten ditu seme-alabak, gurasoek ala eskolak?Bizi garen gizarte honek erakundeen esku utziditu familia-eginkizunak eta, agian, zenbait gura-sok uste izango du seme-alaben heziketa zerbit-

6

6tik 11raEnrique Arranz Freijo

Familiaren Psikologiako katedraduna • EHUko Psikologia Fakultatea

• BILBO

6tik 11 urteraFamilia-inguruneak eragin

handia du adoleszentziara arte

E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

Page 7: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

zu bat dela, beste edozein zerbitzu bezala kont-sumo-gizartearen barruan eros daitekeena; bainahori ezinezkoa da, zeren eta eskolak ezin baitueskaini familia-harremanek berezko dutenegonkortasuna ez eta afektibitateari eta nor-banakoari begira berezko duten garrantzia.Egonkortasuna eta afektibitatearen garrantziagaratzen ari den gizakiak oinarrizko eskakizunditu, giza-psikeak osasunez egituratzeko beharduen airea bezalakoa dira.

Heziketa-estiloez ari garela, zaila da bakoitzaestilo batean edo bestean kokatzea.Horregatik bada, saihestu beharreko estiloenartean egongo lirateke gehiegizko babesaemateko joera duena edo permisibitate gehie-gi duena. Nola definituko zenituzke heziketa-estilo bat eta bestea erraz eta argi ulertzekomoduan?

Psikologo eta hezitzaileok lau heziketa-estilobereizten ditugu, gurasoek seme-alaben alderaduten exijentzia-mailaren eta seme-alabei erant-zun afektiboa emateko gaitasunaren konbinazio-aren emaitza; lau eredu ateratzen dira horrela:

1. Exigentzia altua eta afektibitate hotza: ereduAUTORITARIOA, zigorraren beldurraren gaineaneraikitako autoritatea ezartzeko joeran oinarritua,garapen psikologikoarentzako erabat ezegokia.Dependentzia eta sumisioa eragiten du, bai etaheteronomia morala ere: araua betetzen da bal-din eta betearazten duen agentea bertan badago,bestela ez da betetzen.

2. Exigentzia apala eta afektibitate hotza: ereduARDURAGABEA, seme-alaben heziketan ez daaraurik erabiltzen eta ez zaie nahikoa afektuematen; erabat ezegokia da, seme-alabak bertanbehera uzten direnean, tartean abusua dagoene-an eta tratu txarrak daudenean gertatzen ohi da.Umeen egokitze sozialari kalte egiten dio, eraso-kor bihurraraz ditzake eta beren kideek bazter dit-zaten eragin dezake.

3. Exigentzia apala eta berotasun afektiboa:GEHIEGI BABESTEKO JOERA DUEN EREDUA/ PERMISIBOA; arauak betearazteko erantzuki-zuna beren gain hartu nahi ez duten gurasoekerabiltzen dute, uste okerra izaten dute, afektuaseme-alaben eskariei men egitea delakoan;umeek dependentzia-ezaugarriak garatzea era-gin lezake, eta beren kasa ahalegintzeko gaita-suna kenduko die horrek; gizarte-harremanetara-ko zailtasunak izango dituzte.

4. Exigentzia normala eta berotasun afektiboa:eredu DEMOKRATIKOA / BAIMENEAN OINA-

RRITUA, arauen betearazpena eta arreta afekti-boa konbinatzen ditu, garapen psikologikoarigehien laguntzen dion eredua da, zeren etaumeek beren buruari buruzko iritzi positiboa izandezaten laguntzen baitu eta erantzukizunak hart-zeko gaitasuna izaten laguntzen baitie. Ereduhonen oinarrizko ezaugarria indukzioa da, hots,arauen zentzuari buruz azalpenak ematea hau-rrak txiki-txikiak direnetik hasita, azken bateanpertsona guztien eskubideak eta askatasunakbermatzea (ondoko galdera honen puntuetanematen da horren inguruko azalpena).

Hortaz, zein izango litzateke umeak haztekoeredu egokiena? zer jarraibide hartu behardituzte kontuan familiek umeak hazteko egin-kizun hori hobetzeko?

Umeak hazteko familiaren barruan aintzat hartubehar diren jarraibideen artean hauek aipa dai-tezke:

- Imitazioa. Erreferentzia argiak: gurasook arauargiak eta arrazoituak eman behar dizkiegu, etahau jakin behar dugu: nahiz eta guk gura ez,seme-alabek imitatu egingo gaituzte.

- Jolasa: jolasa aseguru bat da harremanak kali-tatezkoak izateko, arauak barneratzeko, bestea-ren lekuan jartzen ikasteko.

- Koherentzia: gurasoek etxean adostasun sen-doa erakutsi behar dute etxean begiratu beharre-koak diren arau eta jokabideen gainean.

- Afektua/emozien adierazkortasuna: umeek,emozioei eta gizarte-harremanei dagokienez hel-dutasuna lortuko badute, ohitu egin behar dutebesteen eta euren emozioei begiratzen, emoziohoriek adierazten, ulertzen eta doitzen.

- Frustrazio egokia: frustrazio hau positiboa etabeharrezkoa da umeak ondo haziko badira etabaliabideak garatuko badituzte. Beren ahalme-nen neurriko zailtasunak jarri behar zaizkie, txiki-txikitatik eguneroko bizitzako erantzukizunaeuren gain uztea da. Gehiegi babestea haztekoeta garatzeko aukerak ostea da, eta kalte egitendio garapen psikologikoari.

- Gatazka eragoztea: ikerketaren datuek argierakusten dute oso kaltegarria dela haurrek biko-teen gatazkak etengabe ikustea. Bikoteko kideekumeen aurrean ezadostasuna agertzea zilegi da,eta agertu ere egin behar dute, zeren eta horrelagatazkak konpontzen erakusten baitzaie. Bainaez da eztabaidatu behar hitzez eraso eginez,deskalifikatuz eta lotsaraziz edo irain eginez. •

Dentro de las pautas intrafamiliares para mejorar lacrianza, se pueden citar las siguientes:

- Referencias claras: Imitación: los padres y madresdebemos ofrecer normas claras y justificadas y saberque aunque no lo queramos nuestros hijos/as nos imi-tan.

- Juego: El juego es un seguro para la calidad de lasrelaciones, para la asunción de reglas, para aprender aponerse en el punto de vista de otro.

- Coherencia: los padres y madres deben mostrar unacuerdo sólido sobre las normas y pautas de comporta-miento que se practican en el hogar.

- Afecto/Expresividad emocional: Los niñ@s maduranemocionalmente y socialmente si están acostumbradosa presenciar, expresar, comprender y regular los estadosemocionales de otros y los suyos propios.

- Frustración óptima: Es la frustración positiva y nece-saria para que los niñ@s crezcan y desarrollen recursos.Es ponerles dificultades asequibles a sus posibilidades,es darles responsabilidades desde muy pequeños en lavida cotidiana.

- Baja exposición al conflicto: Se puede y se debe dis-crepar delante de ellos porque así se les enseña a resol-ver los conflictos. Pero no se debe discutir agrediendoverbalmente, descalificando, humillando o insultando.

7E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

kontsu

ltarako

liburu

a

elkarrizketa

La gran influenciade la familia

Page 8: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

Udako oporrak eta eskolakolanak. Biak zelan bateratu?Badakit ikasteko teknika batdela hori baina gustatuko litzai-dake gehiago zehaztea ikaste-ko teknikak udari begira, 7 urte-ko seme batekin, adibidez.Komeni da errepaso hori esko-lak berriro hasten direnerakofresko eramateko, baina bada-kizue zelako zalapartak edukit-zen ditugun etxean hori dela-eta. Teknikarik ba ote?

Kasu honetan ez dugu teknikei buruz hitz eginbehar, ohiturei buruz baino. Ikasketa eraginko-rra izateko garrantzitsua da teknika egokiakmenperatzea, baina alferrik dira teknikarik one-nak lanean jartzen ez denarentzat. Lehenengojarri egin behar da lanean eta gainera, ekintzahorretan konstantzia bat izan, beti denbora bathorretan eman, egunean-egunean ala bestemaiztasun batez baina egin beharreko gauzabat da, hau da, ohitura bat hartu behar da.

Badaude ohitura erraz hartzen duten umeak.Batzuk gustura edo lasai egoten dira eskolakolanak egiten, eta horregatik hain zuzen ere,ondo sentitzen direlako egiten ari direnarekin,berriro egiteko joera hartzen dute, eta horrela,ikastea ohitura bihurtu arte. Holakoetan gura-soek ez dute umearen atzetik ibili beharrik iza-ten lanekin hasteko, nahikoa izaten da akordaeragitea, ikasteko giro egokia ipintzea, eurenzalantzetan laguntzea edo egiten duten beha-rra ondo baloratzea. Ume hauek motibatzekoedo euren ikasketetako arazo puntualak gain-ditzen laguntzeko nahikoa izaten da gurasoengainbegiratzaile funtzioa.

Baina denok dakigunez, gauzak ez dira betihain errazak izaten. Ume asko ez dira gusturasentitzen eskolako lanak egiten, batzuk zeoze-

lako zailtasunak dituztelako eta beste batzuk ezdirelako dibertitzen ekintza horiekin. Edozelanbe, kontua da umea egiten duenarekin gusturasentitzen ez bada ez duela berriz egiteko joe-rarik izaten eta orduan, ez da ohitura bihurtu-ko, alderantziz, ahaleginak egingo ditu momen-tu hori ekiditeko. Portaera normala da hori, funt-zionala, psikologian esaten zaion modura.Ekintza batek plazerra ematen badigu, berriroegingo dugu. Ekintza batek plazerrik ez badiguematen edo etekinik atera ez, edo zigor batetiklibratzeko balio ez badigu... orduan, ez duguerrepikatzeko joerarik izango.

Beraz, orain arte esandakoa kontutan hartuz.Zer egin umeak ikasteko edo lanak egiteko ohi-tura hartzeko, berak nahi ez duen kasuetan?

Nire ustez lehenengo gauza, umeak inongozailtasunik ote duen aztertzea da. Agian, gehie-gi eskatzen ari gara. Oso garrantzitsua dabakoitzaren ahalmena eta ikasteko erritmoaerrespetatzea.

Beste alde batetik, umeari lanak egitea berezez bazaio gustatzen, hau da, motibazioa lane-an bertan ez badu aurkitzen lanari etekin bataterata lagunduko diogu motibazio hori pizteko.Lana eginez gero sari bat lortzen badu, lan horiberriro egiteko gogo handiagoa ipiniko du etajoera bat hartuko.

Printzipio hau praktikara eramateko komeni dakontutan izatea xehetasun batzuk:

- Zer eskatzen zaion umearekin berarekin ondozehaztu behar da. Adibidez "egunero, eskolakolanak amaitu" edo "egunero, ordu erdi gaiakerrepasatzeko"

- Saria zein izango den umearekin adostu. Izandaiteke dirua, jateko bat, egunero denbora batordenadorean jolasteko...

- Saria nola irabaziko den ere ondo zehaztubehar da. Izan daiteke segituan irabaztekoa,adibidez, "lanak amaitzen dituzun bakoitzean,telebistako programa hura ikusiko duzu"... edopuntuak irabazten joan daiteke gero sariekintrukatzeko "hamar puntu irabazitakoan jokohura alokatuko dugu"...

- Sariak emateaz aparte, konpromisoak betebaditu bere ahaleginak merezimendu guztikoakiruditu zaizkigula esango diogu.

Betidanik entzun izan dut ado-leszentzia 12 bat urterekin has-ten dela baina aurrekoan irrati-

ko elkarrizketa batean entzunnuena kontatu nahi dizuet: ado-leszentzia aurretik pubertaroadeitzen den beste etapa batdagoela, oso garrantzitsua.Pubertaroa 10 bat urterekinhasi ahal dela, baina ez diogulaerreparatu ere egiten ("pasakozaio esan eta aurrera") etaostera, izugarrizko aldaketakhasiko zaizkio ordura arte umeizan denari. Egia esan, oraintxeulertzen ditut gure semearensentimendu aldakorrak eta.Nahiko nuke beste gurasoaskok ere horien berri edukitxoko honetatik.

Pubertaroa eta adoleszentzia berbak nahastuegiten dira sarri. Normala da zeren gauza ber-dina ez izan arren, elkarri lotuta daude.

Pubertaroa organo sexualen heldutasunarenhasiera da. Neskengan gutxi gorabehera 9-10urteren bueltan hasten da eta mutilengan oste-ra, 11-12 urterekin edo.

Aldaketa nabariak gertatzen dira: altueran etapisuan gora egiten dute nabarmen, ezaugarrisexualak garatzen dituzte (andra zein gizonitxura hartzen hasten dira) eta sexu interesapiztu eta biziagotu. Nesken obarioek hormonasexual ugari sortzen dituzte, estrogenoak batezere, eta mutilen barrabilek ostera, testosterona.Izerdi-guruinen jarduera handiaren ondoriozeta sebo-guruinen jardueragatik aknea agert-zen zaie.

Adoleszentzia pubertarotik heldutasunera doanadin-tartea da. Pubertaroa gertaera biologikoada non gorputzak ugaldu ahal izateko behardituen aldaketak bizitzen dituen. Adoleszentziapubertarotik eratortzen da, gorputzaren aldake-tei ematen zaien erantzun psikologiko etasozialak dira. Garai honetan bada, aldaketakhain handiak direnez pentsamenduak, emozio-ak edo sentimenduak bizi-bizi daude.

Lehen esaten zen hemezortzi-hemeretzi urteinguruan amaitzen zela adoleszentzia bainagure gizartean, gaur egun, luzatu egin da; oraingazteek ikasketa denbora luzeagoa egitendute, lana aurkitzea gatx daukate, etxebizitzakgarestiegiak dira... eta horrekin guztiarekin jen-dea beranduago ezkontzen ari da edo bikotea-rekin bizi (lehen, gure inguruan behintzat, nor-malean gurasoen etxetik irteten zen ezkontze-ko, ez pelikuletan bezala bakarrik bizitzera joa-

8

Nerea Urrosolo UrkizuHezkuntza Aholkularia eta Psikologo klinikoa

• ONDARROA

ZEURE TXOKOAg u r a s o e n g a l d e r e i e r a n t z u t e n

Gurasook,seme-alabak hezitze

lan honetan, kezka etazalantza asko izaten ditugu.

Beraz, horiek aldizkarira bidaltze-ra gonbidatu nahi zaituztegu.

Kontutan izan anonimoa dela. Hortaz,badakizue, bidali zuen galderak hona-ko helbidera eta berehala erantzungodizuegu: Lea Artibai Amankomunaz-goa. Prebentziorako zerbitzua.Patrokua Jauregia, 48.270

Markina-Xemein. Faxa: 94 61692 78. Posta elektronikoa:

[email protected].

E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

Page 9: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

teko). Dena dela, orain beranduago hartzen dahelduaren papera.

Guretzat hain ezaguna eta normala den ado-leszentzia, ez da ordea gertaera unibertsalaedo orokorra, ez da mundu guztian gertatzen.Gizarte "primitibo" askotan umeak pubertaroraheltzen direnean, egun gutxi batzutan zehar,zenbait errito edo froga pasa ondoren helduenbizimoduan sartzen dira bete-betean.

2 urteko umea daukat eta kez-katuta nago bere elikaduradela-ta. Ohitura eskasak hart-zen hasia dela esango nuke etagurasook gaizki ohitzen arigarela, zeren gauza asko pro-batu dugu, gosez lagatzea erebai baina azkenean, nahiduena ematen diogu, eta horre-tarako hainbat komeria eginbehar. Eta inguruko jendeakere ez du askorik laguntzenegia esateko: "jatun eskasa dabesterik ez, nagusiagoa dene-an jango du". Zelan motibatudenetik jateko? Probatzekogustu hori izateko, jateko gogoaedukitzeko? Ohitura sanoak ezal dira txikitatik hartu behar?

Lehen haurtzaroan dauden umeen gurasoenartean entzuten den kezka tipikoetako bat loa-ren kezkarekin batera, hauxe da, jatekoarena.Hain sarri gertatzen da arazo hau non hor gel-ditu da txiste moduan "ez dit ezer jaten" esal-dia.

Nire ustez kontu honek berez ez dauka zertanarazo bihurtu beharrik; gehiegi kezkatzeagatikedo garrantzi gehiegi emateagatik bai bihurtuahal dela arazo. Zergatik gehiegizko kezka?Ba, gure gizartean, elikadura-arazorik edukitze-kotan gehiegikeriaren ondorioa izaten delako,ez gabeziak eragindakoak. Hala eta guztiz ere,gurasoak gehienetan hain zuzen ere, horrenardura edukitzen dute, umeak nahikoa ez duelajaten.

Orokorrean, gurasoen lehenengo kexa etaardura umeak gutxiegi jaten duela izaten da.Horren atzetik dator bestea: "zelan lortuko dugudenetik jatea inondik inora ez badu gauza berri-rik probatu nahi?" "Eta nola ez naiz kezkatukoba dieta osasungarria izateko denetatik janbehar badu?".

Bigarren kezka hau bai dela funtsezkoa.Garrantzitsua da denetik jaten ikastea. Baina,

nire ustez, zenbat eta gehiago kezkatu gutxijateagatik orduan eta zailagoa izango da ume-ari ondo elikatzen erakustea lortzea. Zergatik?Ba ume gehienei zapore berriak, mingotsakedo fuerteak, batez ere, ez zaizkielako hasiera-hasieratik gustatzen eta hori kontutan izanikgurasoek prest egon beharko lukete, hau da,holako jakiren bat ipinita zer egingo du umeak?Bada, koilarakada bat edo bi jan eta gero nahi-koa dela esango du. Hori onartu behar dutegurasoek. Ez dago umea larritu beharrik, edonorbera urduri jarri beharrik "ezer ez duela janeta".

Pediatrak umea ikusten duen bakoitzean ondodagoela esaten badu, pisuan ondo badoa etadesnutriziorik ez badu, ez dago zertan kezkatubeharrik batzutan gutxi jaten duelako. Hori argiez daukagulako gertatzen dira arazo eta kome-ria guztiak. Komeriak benetakoak muntatzendira batzutan, galdera egin duenak ondo esanduen moduan. Bi urterekin ez bakarrik, zazpire-kin ere aitak edo amak ematen die jaten bat-zuetan eta horrela, matordu bakoitzean tentsioanagusitzen da "ea gaur umeak zelan jatenduen..."

Umeak ondo jango du baldin eta beretzakogauza bat dela ikusten badu, horixe da lehe-nengo baldintza, hau da, jan ala ez bere kontuadela ikusi behar du eta jaten ez badu gosezbera geratuko dela ikusi beharko. Ez dagoumea gosez hiltzen laga beharrik, nahikoa dahurrengo otordu arte ezer jaten ez uztea.Horretan konstantea izanez gero, umeak ikasi-ko du gose denean plantarik egin gabe jaten(eta gose ez bada, zergatik derrigortu?).

Ohitura sanoak ez dira txikitatik hartu behar?Galderari erantzuna baietz da, baina ohiturakhartzea geldika-geldika ikasten joaten den pro-zesu bat da. Ume baten dieta barruan baibarazkiak bai arraina, biak sartuko ditugu bainahorrek ez du nahi esan makarroi eta frito bestearrain eta barazki jango dituenik, edo protesta-tu barik jango dituenik. Berak jakin behar duguk ipini egingo diogula eta guk onartuko dugupixka bat besterik ez duela jango, baina halaizango da ahoa gozatzen ikasten duen arte.

16 urteko alaba bat daukat etalehen aldiz eskatu digu lagune-kin kanpinean joateko. Neskaarduratsua da baina kezkatuegin gara ez baitakigu ez nore-kin ez nora doan. Beste aldebatetik, urte osoan lan egin dueta zeozer merezi duela uste

dugu. Hauxe da nahastea gukdaukaguna. Zer egin? Zeresan?

Zer egin? Zer esan?... Laga edo ez laga? Zererabaki hartu?... Holako zalantzak etengabekigertatzen dira, heziketa ez delako lan erraza,gehienetan gauzak ez direlako zuriak ala belt-zak, onak ala txarrak... "baldin eta" asko baino.Erabakiak hartzeko gorabehera askok du zeri-kusia; umearenak, familiarenak, inguruare-nak... eta gorabehera guzti horiek norberakbaino hobeto ez dituenez inork ezagutzen, ezdago norbera baino egokiagorik erabakia hart-zeko edo zer egin behar duen esateko.

Heziketa arloko profesionalok lagundu ahaldugu adin bakoitzaren ezaugarriak ezagutzen,heziketarako irizpide egokiak ematen edohobeto komunikatzeko estrategiak erakusten,baita ume edo nagusi baten portaera eta izaera"desberdinak" edo "gatxak" hobeto ulertzen...eta jakina, gauza horiek kontutan hartzeak era-bakiak hartzen laguntzen du baina azken bate-an, inor ez da libratzen okertzeko posibilitateaz."Okertzeko aukera" horrekin bizitzen ikasteagarrantzitsua da. Hau da, okertzeko aukera horikezka bat izatea normala da, eta ona gainerazeren horrek adi egotera eramaten gaitu, gau-zak ondo egiten ahalegintzera edo txarto doa-zenean konponbidea aurkitzen saiatzera. Hainondo ez dagoena beste kontu hau da, sarri,kezka hori hainbesteraino eramaten da zeangustia ere sortzen da eta ez da ona, ez dulaguntzen erabakiak hartzen, eta okerrago, guritokatzen zaizkigun erabakiak beste batzuk hart-zea nahi izatera eramaten gaitu, edo zehatzegijokatzera, pentsamolde zurrun edo rigido bate-kin aztertzera gauza guztiak (bai ala ez, ondoala txarto...) eta bai norberaren buruarekin baibesteekin jarrera autoritarioak mantentzera.

Nire ustez gai hau guraso eskoletan eta tratat-zeko modukoa da. Seme-alaben arazoez apar-te, heziketa teknikak aparte, gurasoen segurta-sun pertsonala tratatzea ere interesgarria da.

Eta galderaren harira bueltatuz, kontutan hartubehar da neska honek 16 urte dituela, ez delaume txikia eta ezin dela norberaren kriterioainposatu. Gainera gurasoek esaten dutenezneska arduratsua da, beraz, logikoena berarigure kezkak azaltzea da eta guk bere arrazoieta nahiak ere entzutea... azken batean berbaegin eta negoziatzen ikasi beharko dute baigurasoak eta bai nerabeek. •

9

kontsultak •zalantzak • kezkak...

E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

Page 10: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

12tik 18ra

Eskolan aurkitu ahal dugunaniztasuna gizartean dago-en aniztasunaren isladabesterik ez da. Kalitatezkohezkuntza sistema batekikaslegoaren aniztasunakontutan izan behar du etaera egoki baten erantzun.Horretarako, DerrigorrezkoBigarren Hezkuntzako ins-titutuetan mintegi berezibat dago, OrientazioDepartamentua, hainzuzen.

Institutuan orientatzailea edo psikolo-goa edukitzea gauza bera al dira? Zerda orientatzailea?Orientatzaile lana egiteko psikologia,pedagogia edo psikopedagogia ikaske-tak behar dira. Egia esateko, horietatikguztietatik behar ditu orientatzaile batekbaina daukan titulazioa daukala betikontuan izango du zein den bere lanean

garrantzitsuena: ikaslea, ikaslearenbeharrizanei kasu egin eta ikastenlagundu (zailtasunak badauzka zelangainditu, ikasteko teknikak irakatsiz…).Laguntza-bide ezberdinak erabiliko dituhorretarako, adibidez, proba psikologi-koak nahiz pedagogikoak eta, batez ere,ikasteko modua aztertu. Horiek datuokikusi eta baloratuta lagundu egingo dioikasleari ikasteko prozesuan.

Zeintzu dira OrientazioDepartamentuaren eginbehar nagu-sienak?Gehienbat, irakasleekin batera jardutea,parte hartu, animatu, aholkuak eman etaazken batean, elkarrekin jardutea ikas-tetxeko erabakitze esparru desberdine-tan, esate baterako: zuzendaritza talde-an, batzorde pedagogikoan, departa-mentu didaktikoan, irakaskuntzan, tuto-retzan. Zuzen-zuzenean parte hartzendu proiektuetan, sortze lanetan, ebalua-zioa diseinatzean, esku hartzeko irizpi-deak finkatzerakoan eta, azken batean,ikasleen hezkuntza-orientazioa egitera-koan.

Orientatzaileak ez du ikasle-irakasleekin

bakarrik lan egiten familiekin ere bai.Ikasleekin egoten denean tutore-ordue-tan, ikastetxeko bizitzan parte har deza-ten animatzen ditu eta laguntza ematendie garapen pertsonala lortzeko, gaiasko lantzen dituzte: autoestima, harre-manak, erabakiak hartzeko prozesua,ikasteko teknikak, gizarte trebetasunak,drogamenpekotasunen prebentzioa,adimen emozionala, hezkuntza afektibo-sexuala, eta abar. Ikasketei begira ereegoten dira, etorkizun akademiko etaprofesionalari buruz aholkuak ematendizkiete eta banakako laguntza.

Tutoreekin astero egin izaten ditu bile-rak orientatzaileak. Tutoretza lanakberak koordinatzen ditu. Tutoreari lagun-du egiten dio ariketak prestatzerakoanze kontuan izaten ditu talde bakoitzakzer behar duen eta gai bakoitza lantzekozer komeni den. Laguntza horri eskertutoreak hobeto ezagutuko du ikasleaeta taldeko harremanak giro onean man-tentzen balioko dio.

Orientatzaileak tutore eta familiarenarteko harremana bultzatzen ahalegin-duko da seme-alabengan eragina izandezaketen arazoei konponbideren batemateko.

Familia jakitun egotea garrantzitsua da,interesgarria begitantzen zaigu gurasoeiinformazioa ematea HezkuntzaSistemari buruz, eta zer esanik ez, zeingarrantzitsua den DBH etapa bukaeraneta Batxilergoa amaitutakoan hartubehar den erabakia.

Zuen eginbehar nagusiena orienta-zioa izanda, lagundu egiten diezueikasleei gerora begirako ikasketakaukeratzen? Gidari lana egiten duzue-la esango genuke?Ikasketen gainean edo bokazioen gaine-an orientazioak emateko etapa amaiera-ri begira egoten gara, hau da, DBH 4.maila eta Batxilergoko 2. mailari. Hain

10

Miren Sudupe eta Eli ArrienOrientatzaileak

• ONDARROA-LEKEITIO BHI (IES)

12tik 18 urteraOrientazio Departamentua

Institutuetan

E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

Page 11: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

zuzen ere, maila horietan daudela hartubehar dituztelako ikasleek erabakigarrantzitsuenetarikoak. 4. mailako tuto-retza-orduetan proba desberdinak egi-ten dituzte; interesak, gaitasunak, norta-suna eta errendimendua, adibidez, ondoezagutu ahal ditugu horien bitartez etahorrez gain, informazioa ematen dieguikasturtea amaitutakoan zer egin deza-keten jakin dezaten. Horiek denak egin-da eta bukatzeko, orientatzaileak banan-banan hartzen ditu eta bakarka egotendira, elkarrizketa horietan zalantzak argit-zeko aukera daukate; gurasoak ere etorriahal dira elkarrizketa hauetara, azkenerabakia hartzen lagundu diezaioketen.Bestalde, gurasoentzako informazio bat-zar orokor bat izaten da. Gure iritziz osogarrantzitsua da familiaren inplikazioaeta laguntza ikaslearentzat premiaz-koa delako bizitzen ari den momentuhonetan beraien sostengua sentitzea.Batxilergo 2. mailan ostera, ez dahorrenbeste proba betetzen, gehiagozentratzen gara Unibertsitateko sarre-rarako gida aztertzen eta goi mailakozikloak ezagutzen, hauek direlako ikas-leen interes nagusienak. Unibertsitateakantolatzen dituen kanpus desberdinetakobisitetan ere parte hartzen dugu. Aukeradesberdin guztien informazioa bilduondoren elkarrizketetara jotzen dugu.

Ikasleentzako zer da zailena bateaneta bestean?Zailena ez dago dudarik zer den, eraba-ki garrantzitsu bat hartu behar dutelaeuren bizitzan eragina izango duena.

Batxilergoan, adibidez, zalantza nagu-sienak unibertsiteari buruzkoak diraoso toki ezezaguna delako.Selektibiktatearen emaitzen beldur ego-ten dira, "Gainditzen ez badut, zer?"pentsatzen dute, unibertsitatean sartzekozein nota eskatzen duten, "karrerak" zai-lak ote diren, luzeak ote diren, etxetikirten beharra, aukeratutako ikasketakespektatibak beteko dizkieten. Gauzakargiago izaten dituzte Heziketa Zikloeiburuz, nahiz eta kezkak ere badituzten:non ikasi, ze motatako lana izango dutenbukatu eta gero, lana errez topako oteduten, eta abar.

4. DBHn sortzen zaien zalantzarik han-dienetarikoa batxilergoan zer aukeratuizaten da, ez daukatelako batere argi ze

ikasketa egingo duten. Ez daukateziurtasunik aukeratzen duten batxilergo-ak balioko ote dien gero aukeratzenduten ikasketekin jarraitzeko, kasu haue-tan ateak zenbat eta zabalago utzi hobeizaten da. Beste zalantza bat ere edukit-zen dute aukerazko ikasgaiekin ez daki-telako bat etorriko diren gero egingodutenarekin. Adin hauekin heziketa ziklo-ak aukeratzen bada, sarritan, tokia iza-ten da oztoporik handiena bai gurasoent-zat bai ikasleentzat, ze zentroak etxetikoso urruti egon daitezke.

Askotan entzuten da arazo larrienagaur egun ikasteko motibazioa faltadela, zer nola landu al da eskolatikzein etxetik ikasteko gogoa eta nahia?Javier Buronek "Motivación y aprendiza-je" izeneko liburuan esaten duenez"Motibazioak helburu bat lortzeragaramatza", baina horretarako ikusi eginbehar dugu helburua egingarri dela. Izanere, itxaropenik, aukerarik gabe ez dagoarrazoirik ez ahalegintzeko ezta saiatze-ko ere, hau da, itxaropenik gabe ez dagomotibaziorik."

Motibazioak, beraz, gure adimena etaemozioak pizten ditu eta horrek zerbaitegitera eramaten gaitu helburu jakin bat-zuk lortzeko.

Argi dugunean zer egin nahi dugun etanola lor dezakegun gure ahalegin guztiakipintzen ditugu, nork bere erara, indarrakondo neurtuz, arrakasta lortzeko.

Baina, gure kezka ez da hori baizik etaikasle batzuk motibazioa galdu dutelabidean, beraientzat ikasketek ez daukatehelburu zehatzik, ez dakite zertarakoikasi behar duten, ez dute ulertzen esku-bidea daukatela eta hezkuntzaren premiadaukatela, ez dute bere burua gai ikustenaurrera jotzeko eta hortaz, ez dute inongoahaleginik egiten. Nola lortu motibat-zea? Ez da gauza erraza, ez dago erre-zeta bakarra, guztientzat balio duen erre-zeta bat. Ikasle bakoitza mundu bat da,bakoitzak bere esperientzia partikularradauka bai akademikoa bai pertsonala,baina kasu guztietan garrantzitsua daikaslea baloratuta sentitzea, ikastetxe-an, etxean, lagun artean, eta egitenduenak zentzua baduela ezagutzea etaulertzea.•

Nuestra preocupación es que algunosalumnos ya no están motivados; para ellos,los estudios no tienen un objetivo claro, nosaben por qué tienen que estudiar, nosaben que tienen ese derecho y que estánnecesitados de una educación. No se vencapacitados para seguir adelante y nohacen ningún esfuerzo en ello.

¿Cómo conseguir motivarles? No esfácil, no hay una única receta, una recetaque valga para todos por igual. Cada alum-no es un mundo, cada uno tiene su propiaexperiencia particular, tanto académicacomo personal, pero en todos los casos esimportante que el alumno/a se sienta valo-rado/a, en el colegio, en casa, entre susamigos/as, y conocer y comprender que loque hace tiene un sentido.

Departamentode Orientaciónen los Institutos

11E g i t e k o P r e s t ! 1 1 . z e n b a k i a 2 0 0 4 k o u d a

liburu

intere

sgarria

elkarrizketa

Page 12: Lea-Artibaiko Amankomunazgoa • Prebentzio …...ipuina traba horiek gainditzeko tresna bat da. Umearen emozioekin eta senti-menduekin konektatzen dugunez joka-bide ezegokiak zuzentzeko

Gure inguruan, Ondarroakoeta Lekeitioko udaletxeetangazte bulegoak ditugu bainazertarako dira? Familiek erezerbitzu honen berri edukit-zea lortu nahi dugu, azkenbatean seme-alaba adoles-zente eta gazteak baitirazerbitzu hauetako onuradu-nak.

Gazte bulegoak bai baina gazteriaesatea hitz "potoloa" ez al da?Gazte bulego batera sartuko dira 12 edo14 urtetik hasi eta 30 edo 35 urte bitarte-koak, halere, informazio bila datorrenedonor hartzen dugu bulegoan, umeakbai eta hirugarren adineko jendea erebai.Esan behar baita, gure herritarrentzakoez eze inguruko beste herrientzako bule-goa ere badela, eta horrela eskualdekoeta inguruko herrietakoak ere etortzendira gazte bulegoetara, Ondarroara,Berriatuatik eta Mutrikutik eta Lekeitiora,Lea-Artibaiko herrietatik.Hori bai, etorri edozein etor badaitekeere argi eduki behar dugu ekintza batantolatzen dugunean edo ekintzarenbatean laguntzean, lehenengo eta behinizango dela beti ere 12-14 urtetik 30-35urte bitarteko herrikoentzako, gero, lekuabaldin badago, adin horretako ingurukogazteek ere edukiko dute parte hartzekoaukera.

Zein da bulegoaren egitekoa? Gehienbat, laburrean esanda, informa-zioa ematen dugu, baina ez dugu den-dena eginda ematen. Gure lana daerraztasunak ematea eta bideak markat-zea, hau da, bideratzea. Guk lagunduegingo diogu, gidatu eta bideratu bainagazte bakoitzak berak bilatu behar duinteresatzen zaion informazioa.Informazioa esaten dugunean zabal-zabala ari gara, horren barruan atal askosartuko genituzke: Aisialdia (turismoa),

lana, hezkuntza, osasuna (sexualitatea),bekak, dirulaguntzak, etxebizitza, karne-tak (deskontuak egiteko), jarduerak,boluntario-lana, ikastaroak eta abar.Askotan, beste hamaika kontsulta egite-ra etortzen dira, hala nola, eskolakolanak egiteko informazio zehatzen bila,kurrikuluma zelan egin, herriari buruzkodatu eske, toki batzuetako helbideak, ...Horrez gain, beste erakunde batzuen jar-dueretan ere lagundu izaten dugu, adibi-dez, Lea Artibaiko Amankomunazgoakastebuga! asteburu gaztea proiektuarenbarruan antolatzen dituen ekitaldietan.

Helburu eta zeregin berak dauzkazuegazte bulego guztietan ala herribakoitzean bereak?Orokorrean bai, guztiotan daukagu hel-buru eta zeregin bera, hau da, gazte jen-deari informazioa ematea. Halere, bakoitzak bere errealitatearibegiratzen dio eta horren arabera funt-zionamendua egokitu: ordutegia, arrat-saldekoa izaten da gurea baina izatendira gorabeherak ere, ekintzak ere denakez dira berdinak izaten, eta denetan ereez da zerbitzu edo baliabide beraeskaintzen (Ondarroan adibidez, kanpi-ñetako materiala daukagu), ordenadoreaerabiltzeko aukera gehiago edo gutxiagoegongo da, udalak gazte batzordea edu-kiko du ala ez, eta abar.Lekeitioko eta Ondarroako bulegoetan,bietan, gauza bera gertatzen da: unibert-sitate ikasketak egiten dabiltzan gazteakgehiago etortzen direla adoleszenteakbaino, kasu hauetan gurasoak hurbiltzendira. Bulego bietan nahiko lukete adoleszen-teak eurak hurbiltzea. Gero, herri bakoit-zerako zera nahiko lukete:- Lekeition, gazteak eurak etortzea ekint-zak proposatzera euren ideiekin eta

eurek taldea sortzea, gazte bulegoaklagunduko lieke horretan.- Ondarroan, gazte taldeak egon badau-denez gazte bulegoak laguntza egokiaeman eta zerbaiten hutsunea badago,hori betetzea.

Udan zer eskaintzen du gazte bulegobatek?Udako eskaintza batez ere, hau da: ater-petxeetako karnetak egin, bidaiatzekoinformazio asko eman (bidaia-liburuak,aterpetxeak...), Ondarroakoan, kanpindendak dauzkate, atzerriko hizkuntzaikastaroei eta zerbitzuei buruzko infor-mazioa eta abar. Horrez gain, uda-udakoak diren egitarauhauek ere bai: Euskadi mailan, "udale-kuak", 7-14 urtekoentzat eta "uda gaz-tea" multiabentura aukera, 14-18 urteko-entzat, "gazte bidaiak" 18–25 urtekoent-zat, Euskadi eta Europa mailan eta"auzolandegiak" 18–30 urtekoentzat,Euskadin, estatuan eta mundu osoanzehar. Horietaz guztietaz gozatzekoaukera izaten da, bakar-bakarrik, sasoizibili behar dela ze eskariak martxoa-api-rila aldera egin behar baitira. Aintzat hart-zeko modukoak eta oso interesgarriakdira, batez be, 18tik gorakoak gutxi ani-matzen direlako eta benetan aukerakguztiz erakargarriak dira.

Eta gurasoak aipatu dituzuela, hurbil-du ahal dira baita be gurasoak gauzakproposatzeko gazteentzako?Bai, akabo ba, gurasoak ahal dira gazte

bulegoetara hurreratu adoleszenteenideiak/premiak agertzeko baina gure hel-burua beti ere gaztea bera, interesa dau-kana gugana etortzea da, adoleszenteakberak bidea ikastea, azken batean, ado-leszentea/gaztea izan behar da bereproiektuaren protagonista. •

12

DenentzatJone Txakartegi eta Alazne Agirreoa

Udal Gazte Bulegoetako Informatzaileak

• LEKEITIO-ONDARROA

Gazteria

Gazte bulegoakweb

gomen

dagarr

iak

www.gazteaukera.net www.gazteinformazioa.netE g i t e k o