Landareak - Argia · Landareak Jakoba Errekondo 2010EKO URTARRILAREN17A W37 [email protected]...
1
erdiko kaiera kultura eta aisia Landareak Jakoba Errekondo 37 2010EKO URTARRILAREN 17A [email protected] Erlikiaz erlikia GOJIA, Lycium barbarum, da bai azken puntako antioxi- datzailea. Himalaiako hotzetatik ekarritako gojiaren pasak zahartzaroa atzentzen omen... Fruitu gorri gehie- nen gisara osasuntsua da oso, bitaminatik ugari du, eta beste osagai ongarri eta hobarien artean fruituetan aur- kitzen zailak diren azido koipetsuak ditu. Dena dela, ikerketa askoren jomuga da gojia, minbiziei aurre egin eta makaldu ditzakeelakoaren ustetan, batik bat. Lycium genero berekoa da hesilaharra, Lycium euro- paeum. Mediterraneo aldean zabaldutako espezieari eman izan zaio izen hau, baina Lycium barbarum (gojia), Lycium chinensis eta hirurak hiru tokitan bizi den espezie bakartzat jotzen ditu botani- kari ugarik. Katoliko faxiste- nen eta antigoaleko- en Erromako egoi- tzan jasotzen den Kristorena omen zen koroa erlikiaren aran- tza hesilaharra dela diote, eta spina benedic- ta ere deitu izan da landare hau. Biblian maiz aipatu dela diote. Sekta honek egun oraindik susta- tzen dituen genozi- dioen bedeinkaziora- ko aitzakia... Xelebrea badiru- di ere, hesilaharrak gazteleraz dituen izen ugarien artean, bada euskaldunoi deigarria gertatzen zaigun bat: arto. Hesilaharra ez da artoa, guretartu genuen amerikar artoa, Zea mays. Baina inoiz artoa izan ote da? Artoa, grekozko artos, legamiarik edo orantzarik gabeko ogia da. Gure artoa landarea bera da, baina baita artoz egindako zapero antzeko ogi trinkoa ere. Artoak artatxikia (Panicum miliaceum) baztertu zuen. Artatxikiak inoiz baztertu ote zuen hesilaharra? Modako goji hima- laiarra noizbait izan ote da gure ogi? Angula sasoia puri-purian dago. Aurtengoan urtarrilaren 31ra arte. Lehorreko angulato- kiak bezala txalupak ere prest daude. Alu- nean lotuta dago txalupa hau, basa harrotze- raino errioaren erraiak orraztuko dituen bahe parea heltzeko tramankulua du brankan. Gai- nean anguletarako tresnak txukun-txukun. Tartean bahe parea eta badaezpadako hiruga- rren bat eta bahe-kirtena. Gaur egun meta- lezkoak dira errio bazterrean ikusten diren kirten gehienak. Argazkikook egurrezkoak dira, haltza (Alnus glutinosa), maiatzeko ilbe- rrian botatako haltza. Ilberrian, bahe-kirtena malgua izatea komeni baita, ur-karga handia denean edo kateatuz gero hautsi gabe ahal den gehien okertzerainoko malgua. Hesilaharra, Lycium europaeum. Landareei buruzko galderaren bat egin edo gairen bat proposatu nahi badiguzu, bidali mezua [email protected] helbidera eta orrialde honetan bertan irakurri ahal izango duzu erantzuna. Bahe-kirten JAKOBA ERREKONDO RETAMA
Transcript of Landareak - Argia · Landareak Jakoba Errekondo 2010EKO URTARRILAREN17A W37 [email protected]...
erdiko k
aierakultura eta aisia
LandareakJ a k o b a E r r e k o n d o
372010EKO URTARRILAREN 17A
Erlikiaz erlikiaGOJIA, Lycium barbarum, da bai azken puntako antioxi-datzailea. Himalaiako hotzetatik ekarritako gojiarenpasak zahartzaroa atzentzen omen... Fruitu gorri gehie-nen gisara osasuntsua da oso, bitaminatik ugari du, etabeste osagai ongarri eta hobarien artean fruituetan aur-kitzen zailak diren azido koipetsuak ditu. Dena dela,ikerketa askoren jomuga da gojia, minbiziei aurre egineta makaldu ditzakeelakoaren ustetan, batik bat.
Lycium genero berekoa da hesilaharra, Lycium euro-paeum. Mediterraneo aldean zabaldutako espezieari emanizan zaio izen hau, baina Lycium barbarum (gojia), Lyciumchinensis eta hirurakhiru tokitan bizi denespezie bakartzatjotzen ditu botani-kari ugarik.
Katoliko faxiste-nen eta antigoaleko-en Erromako egoi-tzan jasotzen denKristorena omen zenkoroa erlikiaren aran-tza hesilaharra deladiote, eta spina benedic-ta ere deitu izan dalandare hau. Biblianmaiz aipatu deladiote. Sekta honekegun oraindik susta-tzen dituen genozi-dioen bedeinkaziora-ko aitzakia...
Xelebrea badiru-di ere, hesilaharrakgazteleraz dituenizen ugarien artean,bada euskaldunoideigarria gertatzenzaigun bat: arto. Hesilaharra ez da artoa, guretartugenuen amerikar artoa, Zea mays. Baina inoiz artoa izanote da? Artoa, grekozko artos, legamiarik edo orantzarikgabeko ogia da. Gure artoa landarea bera da, baina baitaartoz egindako zapero antzeko ogi trinkoa ere. Artoakartatxikia (Panicum miliaceum) baztertu zuen. Artatxikiakinoiz baztertu ote zuen hesilaharra? Modako goji hima-laiarra noizbait izan ote da gure ogi?
Angula sasoia puri-purian dago. Aurtengoanurtarrilaren 31ra arte. Lehorreko angulato-kiak bezala txalupak ere prest daude. Alu-nean lotuta dago txalupa hau, basa harrotze-raino errioaren erraiak orraztuko dituen baheparea heltzeko tramankulua du brankan. Gai-nean anguletarako tresnak txukun-txukun.Tartean bahe parea eta badaezpadako hiruga-rren bat eta bahe-kirtena. Gaur egun meta-lezkoak dira errio bazterrean ikusten direnkirten gehienak. Argazkikook egurrezkoakdira, haltza (Alnus glutinosa), maiatzeko ilbe-rrian botatako haltza. Ilberrian, bahe-kirtenamalgua izatea komeni baita, ur-karga handiadenean edo kateatuz gero hautsi gabe ahalden gehien okertzerainoko malgua.
Hesilaharra, Lycium europaeum.
Landareei buruzko galderaren bat egin edo gairen bat proposatu nahi badiguzu, bidali [email protected] helbidera eta orrialde honetan bertan irakurri ahal izango duzu erantzuna.
Bahe-kirten
JAKOBA ERREKONDO
RE
TA
MA
