Lan elementu neumatikoak

Julen Arina 2. Lan elementu pneumatikoak 1

2. Unitatea:Lan elementu

pneumatikoak

M01 Sistema elektriko, pneumatiko eta hidraulikoak

1. Eragingailuak Eragile pneumatikoak bi

multzotan sailka daitezke, mugimendua lineala edo birakaria izatearen arabera: Mugimendu lineala

Efektu bakuneko zilindroak Efektu bikoitzeko zilindroak

Mugimendu birakaria Motor pneumatikoa Eragile birakaria

Julen Arina 22. Lan elementu pneumatikoak

1.1. Efektu bakuneko zilindroak I

Alde batetik bakarrik jasotzen dute presiopeko airea. Atzerako mugimendua zilindroak daukan malgukiaren

eraginez edo kanpotiko indarren baten eraginez lortzen da.


1.1. Efektu bakuneko zilindroak

1

2

3 4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14 1 moteltze juntura2 imana3 moteltze elementua4 atorra5 gida6 zurtoinaren juntura7 aurreko kulata8 aire konexioa9 ibilbide bukaera10 zurtoina11 pistoia

12 pistoiaren juntura13 atzeko kulata14 moteltze torlojua


1.1. Efektu bakuneko zilindroak

Zilindroa bertikalki erabiltzen denean, malgukia ez da ezinbestekoa, grabitateak eraman bait dezake pistoia bere hasierako posiziora.

Ibilbide mugatua: <100mm


1.2. Efektu bikoitzeko zilindroak

Efektu bikoitzeko zilindroen abantaila bi noranzkoetan lan egiteko aukera ematea da.

Zurtoinean eragindako indarra apur bat handiagoa izaten da aurreranzko mugimenduan atzeranzkoan baino, pistoiaren aldeko azalera zurtoinaren aldekoa baino handiagoa delako.


1.2. Efektu bikoitzeko zilindroak


1.2.1. Amaierako posizioetan moteltzea duten zilindroak I Zilindroaren eginkizuna masa handiak mugiaraztea

denean, ibiltarte-amaierako motelgailuek bat-bateko kolpeak saihesten dituzte.

Airea zilindroaren kamararen azken zatian konprimitua izaten da, eta horrela sortutako gainpresioak energiaren zati bat zurgatzen du.

Moteltzea torloju bidez doigarria izan daiteke. Doitzeko torlojua erabat itxi Doitzeko torlojua pixkanaka ireki, nahi den balioa lortu arte


1.2.1. Amaierako posizioetan moteltzea duten zilindroak II Moteltzea hiru motakoa izan daiteke:

Moteltze elastikoa Zilindro txikietan erabiltzen da Pistoian dagoen gomazko eraztun baten bidez

Moteltze pneumatikoa Zilindro handietan erabiltzen da Aire ihes zati bat doitu daitekeen

ihesbide batetik bideratzen da Moteltze hidraulikoa

Zilindroaren kanpoko aldean jartzen da


1.2.2. Zilindroen posizioa detektatzen

Zilindro baten posizioa ezagutzeko eren artean bi aipatuko dira : ibiltarte amaiera mekanikoak : seinale pneumatikoa Ibiltarte amaiera magnetikoak : seinale elektrikoa

Ibiltarte amaiera hauek zilindroaren ertzak non dauden adierazten dute.


1.3. Tandem zilindroa

Tandem zilindroa efektu bikoitzeko bi zilindroz osatutako multzoa da.

Diseinuari esker eta alde bietan batera presioa sar daitekeenez, ia bikoiztu egiten dute zurtoinaren indarra.


indar handia eta leku gutxi (diametro handikorik ez) dauden aplikazioetarako.

1.4. Zurtoinik gabeko zilindroak

Honako osagai hauek dauzka : atorra, pistoia eta zilindroan muntatutako kanpoko orga.

Pistoia aske mugi daiteke zilindroaren barruan dagozkion seinale pneumatikoen arabera.

Pistoiak presioa jasotzen duen unean orga pistoiarekin batera mugitzen da.


1.5. Beste hainbat zilindro egitura I

Zurtoin bikoitzekoak Aplikazio adibidea :

orgen mugimendua


1.5. Beste hainbat zilindro egitura II

Ibilbide motza duen efektu bakuneko zilindroa


1.6. Zilindroetako junturak

O - ring

Cup - seals

Z - ring

Wear ring

Ixte-eraztunean erabiltzen diren materialak: perbunan, viton, teflona.


1.7. Zilindroen ezaugarriak I

Indarra Zilindroko pistoiak eragiten duen indarra zehazteko

honako parametro hauek kontuan hartu behar dira: airearen presioa, zilindroaren diametroa eta hermetikotasuna ematen duten elementuen marruskadura-erresistentzia.

2

4emb

DF P A P


Indar erreala = 1 2emb emb frF F F (Efektu bikoitzekoa)

Indar erreala = (Efektu bakunekoa)emb res frF F F

1.7. Zilindroen ezaugarriak IIEfektu bakuneko zilindroa Efektu bikoitzeko zilindroa

Indar teorikoa

Indar eraginkorra

Indar eraginkorra aurrerantz

Indar eraginkorra atzerantz

P = Presioa, N/m2.

E = Malgukiaren indarra, N.

D = Pistoiaren diametroa, mm2.

D = Zurtoinaren diametroa, mm2.

η = Zilindroaren errendimendua.


1.7. Zilindroen ezaugarriak III

Ibiltartea Ibiltartea zurtoinaren flexioarekiko mugatuta dago. Zilindro pneumatikoetan ibiltarteak ez du inoiz 2 metrotik

gorakoa izan behar. Zurtoinik gabeko zilindroetan ibiltartearen gehienezko luzera 10 metrokoa izango da.

Ibiltartea luzea denean, zurtoinaren diametroa orokorrean baino handiago behar du izan eta gida hobea.


l

l

1.7. Zilindroen ezaugarriak IV

Pistoiaren abiadura Zilindro pneumatikoetako pistoiaren abiadura

zehazteko, honako parametro hauek kontuan hartu behar dira: kontrako indarra, airearen presioa, hodien luzera, maniobra-unitatearen eta lan-unitatearen arteko sekzioa eta maniobratzeko balbularen emaria.

Zilindro pneumatiko estandarretako pistoien abiadura 0,1 eta 1,5 m/s bitartekoa izan ohi da. Zilindro bereziak erabiliz gero, 10 m/s-ko abiadura izatera irits daiteke.


1.8. Zilindroen ezaugarriak V Aire kontsumoa

Zurtoinaren mugimenduaren ziklo bakoitzean aire kontsumoa izaten da.

Zilindro baten aire kontsumoa egindako bolumenaren arabera kalkulatzen da, eta desberdina da bi norantzetan :

Zurtoina ateratzen :

Zurtoina sartzen :

Sistema guztiaren kontsumoaren kalkulu egoki bat egiteko, zilindro guztien bolumenaren batuketa egin eta emaitzari %5 gehitu.behar zaio.

2

4

DV A l l

2 2

4

D dV A l l


1.8. Zilindroen muntaketa I: lokailu motak I

Zilindroa finkatzeko era ekipoetan eta makinetan zilindro hori muntatzeko eraren araberakoa izango da.

Zilindroa finkatzeko era eta zurtoinaren akoplamendua arreta handiz hautatu behar dira, zeren zilindroek ardatz-esfortzua baino ezin baitute jasan.


1.8. Zilindroen muntaketa I: lokailu motak II


1.8. Zilindroen muntaketa II

Hobeto

Saiatu aldamenetako esfortzuak gutxieneko balio batekoak izan daitezen: karga gidatu


1.8. Zilindroen muntaketa III

Artikulazioak erabiliz alineamendu erroreak konpondu daitezke.


1.9. Motor pneumatikoa

Motor pneumatikoak energia pneumatikoa mugimendu birakari mekaniko bihurtzen duten ekipoak dira.

Sistema pneumatikoetan gehien erabiltzen den elementuetako bat mugatu gabeko biraketa-angelua duen motorra da.

Motor pneumatikoak diseinuaren arabera sailkatu ohi dira : Pistoizko motorrak Hegatsezko motorrak Engranajezko motorrak


1.9.1. Pistoizko motorra Bi motako pistoizko motorrak daude

: erradialak eta axialak. Bi noranzkoetan bira daitezke. Gehienezko biraketa-erregimena

5000 min-1 Potentzia-eremua presio normalean

1,5 eta 19 kW (2 - 25 HP) bitartekoa.


1.9.2. Hegatsezko motorra Pisu txikia eta diseinu sinplea dute. Ganbera zilindrikoan errotore eszentrikoa dago. Errotore

horrek artekak dauzka. Artekok hegatsak gidatzen dituzte eta hegatsek zilindroko atorraren kontra presioa eragiten dute indar zentrifugatuaren eraginez. Horrela, ganberak hermetikoki banatuta gelditzen dira.

Errotorearen biraketa-erregimena 3000 eta 8500 min-1 bitartekoa da.

Motor hauek eskuinerantz edo ezkerrerantz biratzekoak ere izan daitezke

Potentzia 0,1 eta 17 kW (0,1-24 HP) bitartekoa izan daiteke.


1.9.3. Engranajezko motorra Motor hauen biraketa-

momentua aireak bi hortz engranatuen alboen kontra eragiten duen presioaren ondorioa da.

Engranajezko motor hauek potentzia-maila handiak lor ditzakete (44 kW/60 HP).


1.10. Motor pneumatikoen ezaugarriak

Bira-kopurua eta biraketa-momentua mailakatu gabe erregulatzen dira

Biraketa-erregimen ugari dituzte Txikiak dira (pisua ere txikia) Seguruak dira gainkargaren kontra Erresistenteak dira hauts, bero eta hotzarekiko Leherketa arriskurik ez dago Errazak dira mantentzen Biraketa-noranzkoa erraz alda daiteke


1.10. Hainbat aplikazio


Aplikazioa


2. Balbulak

Balbulen eginkizuna presioa edo aire-pasabidea kontrolatzea da

Balbula motak honela sailka daitezke: Bide balbulak Ixte balbulak Presio balbulak Fluxua erregulatzeko balbulak Aurrekoen arteko konbinazioak


2.1. Bide balbulak I

Bide-balbulak aire-fluxuaren “pasabidean”, “blokeatzean” eta “noranzkoan” eragiten duten gailuak dira.

Balbulak irudikatzen dituen ikurrean konexio-kopurua, konmutazioko posizioa eta eragintza-mota adierazten dira.


2.1. Bide balbulak II

Bide balbulak

2/2 balbula 3/2 balbula 4/2 balbula 5/2 balbula 5/3 balbula


NA

NC

NA

NC

2.1.1. Izendapena: bideak eta posizioak I


2.1.1. Izendapena: bideak eta posizioak II

BIDEAK ISO ARAUA CETOP ARAUA

Presiopeko airearen konexioa P 1

Lan bideak A, B, C, ... 2, 4, 6, ...

Aire ihesbidea R, S, T, ... 3, 5, 7, ...

Aginte konexioa Z, Y, X, ... 12, 14, 16, ...


ISO, International Organization Standarization.

CETOP, Comité Europeo de las Transmisiones Óleo-hidráulicas y Neumáticas

Pneumatikan, ISO 1219 eta UNE 101 149-86 baliokideak dira.

UNE, Una Norma Española.

AB

RPS

YZ 24

315

1214

ISO CETOP


2.1.1. Izendapena: bideak eta posizioak III

2.1.1. Izendapena: bideak eta posizioak IV3 bide eta 2 posizioko balbula, normalki itxia 3/2 pultsadore bidezko eragintza eta malguki bidezko itzularaztea

4 bide eta 2 posizioko balbula, 4/2 eragintza mekanikoa eta y malguki bidezko itzularaztea

5/2 balbula, eragintza pneumatiko biestablea

5/2 elektrobalbula biestablea


2.1.2. Sailkapena eraikuntzaren arabera: asentu balbulak Pasabideak bolen, plateren, diskoen

edo konoen bidez ireki edo itxi ohi dira. Ia ez daukate pieza higagarririk eta,

ondorioz, luzaroan irauten dute. Zikinak ez die eragiten eta oso

gogorrak dira. Indar eragile handi samarra behar dute. Motak:

Boladun asentu-balbulak Platerdun asentu-balbulak


2.1.2. Sailkapena eraikuntzaren arabera: Gidaridun balbulak

Konexioak gidari zilindrikoen, lauen edo biribilen bidez lotu edo itxi ohi dira.

Motak: Luzetarako gidaridun balbulak Luzetarako gidari laudun

balbulak Plater birakaridun balbulak


2.1.3. Sailkapena funtzioaren arabera: bi bideko balbulak 2/2

Balbulak bi bideen arteko airearen fluxua itxi edo irekitzen du.



2.1.3. Sailkapena funtzioaren arabera: hiru bideko balbulak I

Balbulak hiru bide ditu: presiopeko konexioa, lan bidea eta ihesbidea

2.1.3. Sailkapena funtzioaren arabera: 3/2 balbula I

Boladun asentuzko balbula


2.1.3. Sailkapena funtzioaren arabera: 3/2 balbula II

Platerdun asentu-balbula motako diseinua


2.1.3. Sailkapena funtzioaren arabera: 3/2 balbula III Eragintza pneumatikoa



2.1.3. Sailkapena funtzioaren arabera: 3/2 balbula IV

Serbo-aginte eragintza


2.1.3. Sailkapena funtzioaren arabera: lau eta bost bideko balbulak

Gehien erabiltzen diren bide balbulak dira. Balbulek presiopeko konexioa, bi lan bide eta bat edo bi

ihesbide dituzte. Bi edo hiru posizio izaten dituzte.

2.1.3. Lau bideko balbulak:4/2 balbula

Balbula hauek efektu bikoitzeko zilindroak agintzeko erabiltzen dira.

Pla

terd

un

asen

tu-b

albu

la



2.1.3. Lau bideko balbulak:4/2 eta 4/3 balbulak

Gid

arid

un b

albu

lak

2.1.3. Bost bideko balbulak: 5/2 gidaridun balbula

Efektu bikoitzeko zilindroak agintzeko erabiltzen da Eragintza ibilbide luzea Eragintzarako indar gutxi behar da


2.1.3. Bost bideko balbulak: 5/2 platerdun asentu-balbula

Efektu bikoitzeko zilindroak agintzeko erabiltzen da Eragintza ibilbide motza


2.1.3. Bost bideko balbulak: 5/3 gidaridun balbula

Hasierako posizioa: erdiko posizioa malgukiak finkatzen du

Eragintza pneumatikoa


2.1.4. Eragintza motak

Eragintza motak: Eragintza mekanikoa Eragintza pneumatikoa Eragintza elektrikoa Eragintza konbinatua


2.1.4. Eragintza motak: eragintza mekanikoa


2.1.4. Eragintza motak: eskuzko eragintza


2.1.4. Eragintza motak: eragintza pneumatikoa


2.1.4. Eragintza motak: eragintza elektrikoa


2.2. Ixte balbulak

Ixte-balbulek (noranzko bakarrekoek), aire-fluxua noranzko bakarrean pasatzen uzten dute.


2.2.1. Noranzko bakarreko balbulak

Noranzko bakarreko balbulak aire aire-fluxua noranzko bakarrean pasatzen uzten dute.

Noranzko bakarreko blokeoa lortzeko konoak, bolak, platerak edo mintzak erabili ohi dira.


2.2.2. Balbula hautatzailea (“EDO” funtzioa) I Balbula hautatzaileak bi sarrera (X eta Y) eta irteera bakarra (A) ditu. Sarreretako batean seinalea jasotzen duenean igortzen du seinalea. Bi sarreretan presioa dagoenean, presiorik altuena duena azalduko

da irteeran. Sarreran ez badago presiorik, irteeran ere ez da izango.


2.2.2. Balbula hautatzailea (“EDO” funtzioa) II

Botoia duen edozein balbula aktibatuz gero, zilindroak aurrera egingo du.


2.2.3. Aldiberekotasun balbulak (“ETA” funtzioa) I

Aldiberekotasun-balbulak bi sarrera (X eta Y) eta irteera bat (A) ditu. Bi sarreretan seinalea jasotzen duenean baino ez du seinalea igortzen Sarrerako seinaleak aldi berean ematen ez badira, azkena izango da

A irteeran azalduko dena. Sarreretako presioak desberdinak badira, presiorik txikiena A irteerara

pasatzen da.


2.2.3. Aldiberekotasun balbulak (“ETA” funtzioa) II

Seinalea bi balbulak aktibatuta daudenean baino ez da igortzen


2.2.4. Ihes azkarreko balbulak I

Lan elementuen airearen deskarga azkar egiteko erabiltzen diraute.

Zilindroaren abiadura ia bere balio maximora eraman daiteke

Zilindrotik ahalik eta gertuen jarri behar dira


2.2.4. Ihes azkarreko balbulak II

Komenigarria da ihes azkarreko balbula bakoitza dagokion zilindrotik ahalik eta hurbilen instalatzea.


2.3. Fluxua erregulatzeko balbulak I Estugune balbula

Fluxua erregulatzeko balbulek (estugune-balbulek) emaria blokeatu edo estutu egiten dute eta, ondorioz, airearen fluxua erregulatzen dute.

Zilindroen abiadura kontrolatzeko erabili ohi dira.


Ahal izanez gero lan-elementuaren inguruan ipini behar dira.

Dagokion aplikazioaren baldintzen arabera doitu behar dira.

Estugunea adierazten duen ikurrak gezi bat badauka, emaria erregula daitekeela esan nahi du.

Ez dira inoiz erabat itxi behar

2.3. Fluxua erregulatzeko balbulak II

Aldi berean estugune eta noranzko bakarreko balbula Estugune-balbularekin batera

noranzko bakarreko balbula instalatuz gero, estugunea noranzko batean baino ez da gertatuko. Beste noranzkoan airea libreki pasako da.

Zilindrotik ahalik eta gertuen jarri behar da.


2.3.1. Aplikazio adibidea I Aire elikadura estutzea

Elikatze-airea estutzea zilindrorantz doan aire-fluxua murriztean datza.

Kanporatu behar den airea aske pasa daiteke noranzko bakarreko balbulan zehar.

Zilindroan eragina duen edozein karga-aldaketak, txikiena bada ere (ibiltarte-etengailuarekin topo egiten duenean gertatzen dena, adibidez), aldaketa handiak sortarazten ditu zilindroaren abiaduran.

Efektu bakuneko zilindro txikietan baino ez da aplikatzen.


2.3.1. Aplikazio adibidea II Ihes-airea estutzea

Airea aske pasatzen da zilindrorantz eta irteerako hodian pasabidea murriztu egiten da.

Zilindroen atze-aurre mugimenduak hobetu egiten dira.

Efektu bikoitzeko zilindroetan, komenigarria da beti ihes-airea estutzeko gailua instalatzea.


2.4. Presio balbulak I Presio-balbulen eginkizuna, sistema

pneumatiko partzialeko zein osoko presioan eragitea da.

Malgukiaren indarraren arabera doitu behar dira.

Presio-balbulak hiru multzo nagusitan sailkatu ohi dira: Presioa erregulatzeko balbulak Presioa mugatzeko balbulak Sekuentzia-balbulak


2.4. Presio balbulak II


2.4.1. Presioa erregulatzeko balbula, ihesbideduna Sare pneumatikoan presio-aldaketak gertatzen badira ere, presioa

konstante mantentzeko erabili ohi dira. Presio-maila, dagokion sistemako eskakizunen araberakoa izango da.


Lan presioa torloju baten bidez doi daiteke.

Sarrerako presioa, lan presioa baino handiagoa izan behar da.

Lan presioa handituko balitz, gehiegizko presio hori ihesbidearen bidez hustu daiteke.

Julen Arina 1 Aire Konprimitua 75

2.4.1. Presioa erregulatzeko balbula, ihesbiderik gabea

Lan-presioa handiegia bada, mintzak malgukiaren indarraren kontra eragin eta loturako asentuko ihesbidea murriztu edo itxi egiten da.

Presiopeko airea pasatzeko, lan-presioak zirkuitu nagusiko presioak baino handiagoa izan behar du.

2.4.2. Presioa mugatzeko balbulak

Segurtasun-balbula gisa erabili ohi dira Sistemako presioak onar daitekeen

gehienezko presioa gaindi ez dezan kontrolatzen dute.

Segurtasun-balbulako sarrerako presioa aldez aurretik doitutako gehienezko presiora iristen denean, irteera ireki egiten da eta airea kanpora ateratzen da.


2.4.3. Sekuentzia balbulak I Sekuentzia-balbulak agintea

abiatzeko seinalea behar den kasuetan erabili ohi dira.

12 aginte bideko airearen presioak aldez aurretik ezarritako balioa gainditzen duenean, 3/2 balbula aktibatzen da.

3/2 balbula hasierako posiziora itzuliko da, aginte bideko presioa finkatutako presioa baino txikiagoa den balio batetara itzultzen denean.

Aplikazio adibidea: Zilindro bat eutsi ahal izateko presioa


2.4.3. Sekuentzia balbulak II


2.4.4. Balbula tenporizadorea I Osagaiak:

Estugune eta noranzko bakarreko balbulak Metagailu bat 3/2 balbula bat

Funtzionamendua Aginte bidetik datorren airea estugunetik pasa

eta metagailu txikira iristen da. Erregulatzeko torlojuaren bidez, metagailurantz

pasatzen den denbora-unitateko aire-kopurua zehazten da.

Metagailuan aski aginte-presio dagoenean, A(2) irteerara presiopeko airea pasako da.

Aginte bideko airea kentzean, 3/2 balbula hasierako posiziora itzultzen da.


2.4.4. Balbula tenporizadorea II


Aplikazioak: Konexio

denboralizatutako aginteak

Deskonexio denboralizatutakoaginteak

Seinaleak laburtu Seinaleak luzatu

2.4.4. Balbula tenporizadorea III

Konexiora

Deskonexiora


Lan elementu neumatikoak

Documents

Transcript of Lan elementu neumatikoak