UGALKETA FUNTZINOA3.GAIA

Jaiotzen garanetik eta hiL arteko urtaroa da,eta gure gorputzak hainbat aldaketa izaten dauz emakumezkoak eta gizonezkoak.

BIZITZAREN ETAPAK:

HAURTZAROA:Jaiotsetik hasi eta, gitxi gorabehera 12 urtegaz amaitzen da. Denpora horretan neskak eta mutilak asko adatzen dira adibidez:Ibilteko,berba egiteko,irakurteko eta idazteko.

NERABEZAROA:Haurtzaroaren eta helduaroaren artean dago,gitxi gora behera 12 urtegaz hasi eta 19 urterarte. Aldi horretan nerabeek adaketa fisiko eta psikologiko asko izaten dabez.

GAZTAROA:25 urteko aldia da gitxi,gorabehera.Aldi horretan nortazunak finkatzen da eta nerabezaroko adaketan onartzen dira.

HEDUAROA:Etapatik luzeena da gitxi gorabehera.Pertsonak 60 urte inguru betetakoan amaitzen da.

ZAHARTZAROA:Bizitzako azken etapa da.Aldi horretan zahartzean lehenengo sintomakagertzen dira.

KARAKTERE SEXUALAK:

Gizonezkoen eta emakumeen gorputzak bereizten da eta ezaugarri fisikoak dira.Eta bi motatakoak dagoz :

*KARAKTERE SEXUAL PRIMARIOAK:Gizon eta emakumeen ugalketa aparatua,sexu organoak dira eta jaiotzetik daukaguz.

´*KARAKTERE SEXUAL SEKUNDARIOAK:Gure gorputzean gertatzen diran adaketak dira,eta gorputzak kampotik bereizten dira.Karaktere honeek ez dabez ugalketa aparatuan parte hartzen eta PUBERTAROA nerebezaroko etan gertatzen dira.

KARAKTERE SEXUAL SEKUNDARIOAK:

EMAKUMENA:Bularrak hasi,aldakak zabaldu eta besapean eta pubisean ulea .

GIZONEZKKOAK:Sorbaldak zabaldu,muskulatura sendotu,ahotsa bagutu eta arpian,besapean,pubisean,toraxean eta gorputz adarratan ilea hasten da.

UGAL APARATUA:

Ugalketearen bidez izaki bizidunak sortzen dira eta halan ezpeziek iraunazoten dira.Organo horretan obulutegiak,Falopioren tronpa,umetokia,baginea eta bulbeak osatzen dabe.

EMAKUMEZKOEN UGALKETA APARATUA:– Obulategia:Arbendol formako organo txiki bi dira. Organo horretan

obulu izeneko sexuzelula femeninoak sortzen dira.– Falopioren tronak:Obulategia eta umetokia lotzen dauzan hodia

da.– Umetokia:Madari formako organo hutsa eta gihartsua da.– Baginea:Emakumezkoen ugalketa aparatuaren kampoaldeaan

dago.Ezpain izeneko tolestura batzuk daukaz eta baginearen sarrera babesten dabe.

GIZONEZKOEN UGALKETA APARATUATestimuluak:Pubertaroan espermatosoidea sexu zelula

maskulinoak,sortzen hasten dira.Ezkreto boltsa batez babestuta.

Hodi deferenteak:Testimuluak eta uretra lotzen dabe eta gorputz barruan dagoz.

Semen besikulak prostateagaz eta semen jariakina:Gurin bi dira.Gorputzaren barruan dagoz.

Zakila:Organo gihartsua da eta barruan uretra dago.Beran muturra zabalagoa da eta glandea dauka izena,eta hori estaltzen dauan azalari prepuzino deitzen zaio.

Uretra:Semen besikulak eta semen jariakinaren nahastura da eta kampoko hodia da.

EMAKUMENA GIZONENA

GIZA UGALKETA:

Gizaugalketa sexuala da,eta bata da femeninoa eta bestea maskulinoa.Hortik aparte bibiparoak gara amaren barrutik jaioten garalaok.Halan eta guiztiz ere ugaztunak gara erditzearen ostean amaren bularretatik ezneaz elikatzen garalako.

ERNALTZEA

Ernaltzea emakumezkoen gorputzaren barruan gertatzen da,hau da ezpermatozoide bat eta obulu balt alkartzen da.

Sexu selula horrek Falopioren tronpatik gora egiten dabe eta han,ezpermatozide bat alkartzen da obuluekaz.Biak alkartzean subtantzia bat jariatzen dau,hara heldutako ezparmatozoidea beste ezpermatozoideek ernaldu ez daian.

Obulu ernaldua,zigoto deitutako zatitan hasten da,eta Falopioren tronpako hormetan bultzatzen da eta umetokirantz jaisten da.Umetokira heldu eta gero zigotoa umetokiaren hormetan pegatzen da eta haurdunaldia hasten da.

HAURDUNALDIA

Gizakiaren haurdunaldiak bederatzi hilabeta inguruko iraupena dauka.

*Haurdunaldiaren lehenengo hitu hilabeteetan izaki berria enbrioi deitzen jako.

*Hirugarren hilabetetik aurrera,ordura arte enbrioi izan zena orain umeki deitzen zaioa.

Izaki berria garatu egiten denean haurdunaldian zehar, emakumezkoen aldaketak egoten dira.

*Umetokian karena eta boltsa amniotikoa sartzen da.karena eta izaki barria zil hestean bidez lotuta dagoz,eta behar dauzan mantenugaiak eta oxigenoa emoten deutsoz karenak umekiari.boltsa amniotikoa likidoz beteta dago.

*Sabela handitu egiten da karena,boltsa amniotikoa eta umekia gero eta handiago dagoalako.

*Haurdunaldiaren amaieran bularrak esnez beteten dira umeak lehen hilabetean esneaz elikatzeko.

ERDITZEA:

Erditzean umekia eta karena baginetik kamporatzen oinarritzen da.Eta hiru etapa daukaz:bolsa amniotikoa haustea,umekia kamporatzea eta erditzearen amaiera.

Boltsa amniotikoa haustea:Umekia guztiz garatuta dagoanean gertatzenda,likido amniotiko baginean behera kanporatzen isurtzen da.Baginea dilatatzen hasten da eta umekia bertatik irtetean da.

Umekia amaren gorputzetik kanporatzeaz ahalbidetzen da.Umekia kamporatzen denean zil hestea ebagi egiten da.

Erditzearen azken fasea zil heste,karena eta boltsa amniotikoa kamporatzen da.

EGILEA:SAIOA