OINARRIZKO CURRICULUM DISEINUA

KIMIKAGINTZAKO GOI-MAILAKO TEKNIKARIA

2

Aurkibidea 1. Tituluaren identifikazioa........................................................................................ 4 1.1. Izena.................................................................................................................... 4 1.2. Maila. .................................................................................................................. 4 1.3. Heziketa-zikloaren iraupena. .............................................................................. 4 2. Erreferentea (lanbide-perfila). ............................................................................... 4 2.1. Gaitasun orokorra. .............................................................................................. 4 2.1.1. Lanbide-gaitasunak. .......................................................................... 4 2.1.2. Erantzukizuna eta autonomia. ........................................................... 4 2.2. Lanbide-burutzapenak eta lanbide-portaerak. .................................................... 5 2.3. Produkzio-prozesuko kokapena. ......................................................................... 6 3. Irakaskuntzak. ........................................................................................................ 7 3.1. Heziketa-zikloaren helburu orokorrak. ............................................................... 7 3.2. Lanbide-moduluak. ............................................................................................. 8 1. Lanbide modulua: Prozesu-industriaren antolamendua eta kudeaketa ... 8 2. Lanbide modulua: Prozesu industriaren fluidodinamika eta Termodinamika ........................................................................................... 12 3. Lanbide modulua: Prozesu kimikoa ........................................................ 16 4. Lanbide modulua: Kimika-industriako kalitate-kontrola ........................ 22 5. Lanbide modulua: Segurtasuna eta ingurune kimikoa ............................ 26 6. Lanbide modulua: Lan-giroko harremanak ............................................ 30 7. Lanbide modulua: Lan-prestakuntza eta orientabidea ............................ 34 8. Lanbide modulua: Hizkuntza teknikoa ................................................... 38 9. Lanbide modulua: Kalitatea eta etngabeko hobekuntza ......................... 40 10. Lanbide modulua: Lantokiko prestakuntza ........................................... 41 3.3. Heziketa-zikloaren sekuentziazioa eta denboralizazioa. .................................... 43 3.3.1. Iraupenak. .......................................................................................... 43 3.3.2. Sekuentziazioa. ................................................................................. 44 4. Irakasleak. .............................................................................................................. 44 4.1. “Kimikagintza” heziketa-zikloko lanbide-moduluetan irakaskuntza-atribuzioa duten

irakasleen espezialitateak. .................................................................................. 44 4.2. Titulazioen baliokidetasunak irakaskuntzan aritzeko. ........................................ 45 5. Irakaskuntzak emateko gutxieneko baldintzak. ..................................................... 45 5.1. Espazioak. ........................................................................................................... 45 6. Sarbideak eta/edo ibilbideak. ................................................................................. 46 6.1 Oinarrizko Lanbide Heziketa............................................................................... 46 6.2. Unibertsitate-ikasketetarako sarbidea. ................................................................ 46

3

7. Konbalidazioak eta korrespondentziak. ................................................................. 46 7.1. Lanerako Lanbide Heziketarekin konbalida daitezkeen lanbide-moduluak. ...... 46 7.2. Lan-praktikarekin korrespondentzia izan dezaketen lanbide-moduluak. ........... 47

4

1. Tituluaren identifikazioa 1.1. Izena: "Kimikagintza". 1.2. Maila: Goi-mailako Berariazko Lanbide Heziketa. 1.3. Iraupena: 1.400 ordu. 2. Erreferentea (lanbide-perfila) 2.1. Gaitasun orokorra Teknikari honi dagokion produkzio-sistemako lanbide-kualifikaziorako eskakizun orokorrak ondokoak dira: • Kimikagintzako jarduera antolatu eta kontrolatzea, produkzio-prozesuaren fase

desberdinak gainbegiratuz eta kontrolatuz. Kalitateari, segurtasunari eta ingurumenari dagozkion arauak betetzen diren gainbegiratzea.

2.1.1. Lanbide-gaitasunak • Kualifikazio baxuagoa duten beste teknikari batzuen lana antolatu eta zuzentzea. • Produkzio-planak interpretatu eta idatzizko argibideetan (metodoei, kalitateari edo beste zenbait

kontzeptuei buruz) zehaztea, industria-prozesu kimikoak prest utzi, produzitu eta kontrolatzeko. • Produkzio edo/eta arazketaren industria-prozesu kimikoaren ikuspegi global eta integratua edukitzea,

instalazioen funtzioa eta bere lanak prozesuan dituen teknika-, antolamendu-, ekonomia- eta giza dimentsioak ulertuz.

• Bere lanbide-jardueran eta kimika-industriaren produkzio-sistemetan eragina duten teknologia-, antolamendu-, ekonomia- eta lan-aldaketei egokitzea.

• Produkzioa eraginkortasun-, ekonomia- eta produktibitate-irizpideen arabera optimizatzeko teknika propioak aplikatzea, produktuak birziklatzea, energia aurreratzea eta isurketak ahalik eta gutxien izatea lortuz.

• Kontrol-datuak interpretatzea eta horien arabera jarduerak definitzea, arauen arabera. • Produkzio-programek eragindako aldaketak gertatzen badira prozesuen kontrolari buruzko argibideak

ematea. Produkzio-prozesuan larrialdiak gertatzen badira nola jokatu erabakitzea. Produkzio-prozesuari lotutako ingurumen-baldintzak ziurtatzea.

• Bere talde funtzionaleko kideekin oztoporik gabeko harremanak edukitzea, taldeari esleitu zaizkion helburuak betetzeaz arduratuz, besteen lana errespetatuz, zeregin kolektiboak antolatu eta zuzenduz eta aurkitzen diren eragozpenak gainditzen lagunduz, kideen eta menpekoen ideien aurrean tolerantziazko jarrera izanik.

• Bere lana egitean eta, bereziki, plantako beste arlo batzuekin koordinazio handia eskatzen duten eragiketetan eta hauek burutzen dituen taldeko kideen artean, komunikazio eraginkorra izatea, aginduak eta informazioa interpretatuz, argibide garbiak azkar emanez eta dagokionari informazioa eman eta laguntza eskatuz lanean ezustekoak gertatzen direnean.

• Balizko larrialdi-egoeretan, alarma-seinaleak soseguz eta eraginkortasunez transmitituz, bere taldeko kideen jarduerak zuzenduz eta balizko arrisku, kimikoak aurreikusi/zuzentzeko segurtasun-baliabideak aplikatuz jokatzea.

• Arazoak konpontzea eta bere jokabideei edo besteenei buruzko erabaki indibidualak hartzea, bere eskumenean dagozkion ezarritako arauak identifikatuz eta betez, eta erabaki horiek beste arloekiko koordinazioan, ekonomian edo segurtasunean dituzten ondorioak garrantzitsuak direnean kontsultatuz.

• Planta kimikoan aurreikusi ez diren egoeren aurrean, kontsultatu eta dagokion pertsonarengana jo behar ote duen edo, era berean, menpekoen autonomia errespetatu behar ote duen bereizten jakitea.

2.1.2. Erantzukizuna eta autonomia

5

Teknikari honi, goragoko maila duten teknikariek esleitutako funtzioen eta helburuen esparruan eta dagozkion lanerako arloetan, oro har, ondoko autonomia-gaitasunak eskatuko zaizkio: • Bere menpe dagoen pertsonalak egindako lana antolatzea eta gainbegiratzea. • Prozesuen eragiketa eta kontrolari dagozkion prozedurei buruz idatzizko argibideak ematea. • Prozesu kimikoen eragiketen eta kontrolaren koordinazioa eta sekuentziazioa. • Ekipoei eta instalazioei egindako eragiketa-mantentzea kontrolatzea. • Prozesuan dauden produktuen kalitatea frogatzea. • Nagusiek eskatutako txostenak egitea. 2.2. Lanbide-burutzapenak eta lanbide-portaerak Ondokoak dira profesionalak burutu eta/edo azaldu behar dituen burutzapen eta portaera esanguratsuenak: 1. Kimika-industriako produkzioa antolatzea • Prozesuko informazioa interpretatzea eta beronetik eratorritako lanetarako prozedura/argibideak

definitzea, finkatutako kalitatea lortuz eta baliabideen erabilera optimizatuz. • Produkzio-programa finkatzea, baliabideen aprobetxamendua optimizatuz. • Bere antolamendu- eta programazio-lanean zuzen fabrikatzeko arauak aplikatzea. • Dokumentazioa kudeatzea, datuak erregistratzea eta bere nagusiak eskaturik, txosten teknikoak egitea. • Enpresako beste sailekin erlazionatzea, beharren arabera, eta salmentei euskarri teknikoa ematea,

bezeroak eskatuta. 2. Ekipoen eta instalazioen egoera eta prozesurako lan osagarriak gainbegiratzea. • Prozesuaren zerbitzu osagarrien ekipoen eta instalazioen funtzionamendu egokia eta egoera ona

zaintzea. • Antzemandako matxurak konpontzeko lan-aginduak ematea eta ondoren funtzionamendua egokia den

egiaztatzea. • Gai solidoen eta fluidoen garraioari eta banaketari dagozkien oinarrizko lanak gainbegiratzea/egitea. • Beroa sortzeko eta transmititzeko lanak gainbegiratzea/egitea, prozesuaren energia-fluxuaren

diagramaren arabera. • Lurrun-galdaretan lanak finkatutako arauen arabera gainbegiratzea/egitea. • Airearen eta prozesurako beste gas geldo batzuen egokitzapen-lanak gainbegiratzea/egitea, eskatutako

baldintzak betez. 3. Industria-prozesu kimikoko produkzioa eta kontrola koordinatzea. • Prozesu jarraituaren edo etenaren eragiketa- eta kontrol-prozedurak/argibideak interpretatu eta

aplikatzea, materiaren eta energiaren fluxu-diagramaren arabera, zehaztutako produktuak eskatutako kalitateaz eta kopuruaz lortzeko.

• Bere ardurapeko pertsonalari berariazko informazioa eta prestakuntza ematea, lanaren beharren arabera.

• Bere ardurapeko pertsonalaren jarduna eta bere erantzukizun-arloan egiten diren lanak koordinatzea eta antolatzea.

• Nahasketen eta disoluzioen prestaketa prozesuko baldintzetan gainbegiratu/egitea. • Nahasketa baten osagai solidoen edo/eta fluidoen lorpena gainbegiratu/egitea bereizketa mekaniko

edo difusionalaren bitartez. • Prozesu-erreakzio kimikoen bitartez agindutako produktu kimikoak gainbegiratu/lortzea. • Lan-erregimena kontrol-tresnen bitartez lortzea eta mantentzea. • Aldagaien neurketak tresna egokiez zuzen gainbegiratu/egitea. • Prozesuaren aldagaien egoera eta hauen aldakuntzak kontrolatu/gainbegiratzea.

6

• Produkzio-informazioa eta prozesu-kontrola prozesatu eta ebaluatzea. • Ordezkoarekin eraginkortasunez koordinatzea. 4. Prozesu kimikoko produktuen kalitatea bermatzea • Kalitate-plana interpretatzea eta berau betetzen ote den kontrolatzea. • Agindutako kalitatea betetzen ez duten sarrera- edo irteera-material aldatu edo ezabatzeko esku

hartzea. • Lehengaien, produktuen eta egokitzapen-materialaren biltegiratze-ordena eta -baldintzak finkatzea. • Laginak hartzeko baldintzak definitzea eta ongi hartzen direla egiaztatzea. • Prozesuan zehaztutako kalitate-mailei eusten diela kontrolatzea. • Egokitutako produktuak agindutako kalitateaz lortzea. • Prozesuko eta laborategiko kalitate-datuak jasotzea, produktuen kalitateari buruzko txostenak

igortzea. 5. Prozesu kimikoaren fabrikazio zuzenari, segurtasunari eta ingurumenari dagozkion arauak bete eta betearaztea. • Bere erantzukizun-arloan segurtasun-neurri nagusiak aplikatzea. • Arrisku bereziak dituzten arloetan jarduera kontrolatu eta mantentze-lanak burutzeko baldintzak eta

eskakizunak definitzea, finkatutako segurtasun-arauen arabera. • Produkzio-prozesuarekin lotutako ingurumenaren babeserako neurriak errespetatzen direla ziurtatzea • Larrialdi-egoerei erantzuna emateko jarduera koordinatzea. 2.3. Produkzio-prozesuko kokapena • Lanbide- eta lan-ingurunea Irudi honek bere jarduera kimika-sektorearen produkzioaren arloan burutuko du. Bere jarduera azpisektore nagusi hauetan gara dezake: • Oinarrizko produktuen fabrikazioa: Petrolioaren errefinaketa. Jatorri petrokimikoa duten produktu

kimiko organikoak. Industria-gasak. Kimika ez-organikoko oinarrizko produktuak. Kimika organikoko oinarrizko produktuak. Ongarriak eta konposatu nitrogenatu ongarriak. Lehengai plastikoak. Kautxu sintetikoa. Pigmentuak eta zuntz sintetikoak.

• Nahasketa- eta eraldaketa-produktu kimikoak: pinturak, bernizak, lakak eta itsasgarriak. Detergenteak, xaboiak eta garbigarriak. Inprimategi-tintak. Argazki-material sentikorra, eta abar. (Ez da plastikozko ez eta kautxuzko eraldakinik sartzen).

• Oinarrizko lan kimikoak egiten diren instalazioak dituzten beste produkzio-sektore batzuetan (arazketa, metalurgia, eta abar).

Oro har, aipatutako produktuen fabrikazioan jarduten duten enpresa handi edo ertain publikoak nahiz pribatuak. Kimikagintzako Goi-mailako Teknikariak produkzio-unitate batean parte hartuko du, kualifikazio handiagoa duen batek koordinatuta, honengandik argibideak jasoz eta berari informazioa emanez. Plantako teknikari-talde baten lana antolatzeaz arduratuko da, bai eta berau gainbegiratzeaz ere. Jardueren koordinazioa behar duten lanetan laguntzen du, hala nola mantentzean edo kalitate-kontrolean.

7

• Ingurune funtzionala eta teknologikoa Lanbide-irudi hau prozesuaren produkzio/antolamendu-, burutzapen- eta kontrol-funtzioetan/azpifuntzioetan kokatzen da nagusiki. Teknika eta ezagutza teknologikoek industria-kimikaren eremua hartzen dute beren baitan; alderdi komun batzuk dituzte, eta beste batzuk lana aplikatzen zaion azpisektore-motaren arabera bereiz daitezkeenak. Teknika eta ezagutza teknologiko komunak: • Kudeaketa kimikoa: giza eta produkzio-baliabideak antolatzea. Argibideak moldatzea. Produkzioaren

errendimendua eta optimizazioa. Kimikari, segurtasunari eta ingurumen kimikoari dagokien legeria. Kalitateari dagokion erantzukizuna.

• Produkzio-prozesu kimikoa. Prozesuen oinarrizko lan komunak. Instalazio komunak. Zuzen fabrikatzeko arauak. Prozesu-kontrola.

• Materia kimikoak: produktu kimikoen ezaugarriei eta propietateei buruzko ezagutza orokorrak. Prozesuko produktu kimikoen kalitate-kontrola. Erreakzio kimikoak.

• Pertsonen segurtasuna (segurtasunari buruzko ikastaroak, arau zehatzak), ingurune fisikoarena (instalazioak eta sistemak, ordena eta garbitasuna, makinei dagokien segurtasuna, babes pertsonala, suteen aurkako babesa, energia elektrikoaren babesa, garraioa eta biltegiratzea). Ingurumena (toxizitatea, tenperatura...) eta ingurumen-babesa (arazketa-teknikak, efluenteen kopurua eta kalitatea).

• Lanbideak, ereduzko lanposturik garrantzitsuenak Lanbide-orientazioko helburua izanik, ondoren, tituluaren perfilean definitutako lanbide-gaitasuna eskuratu ondoren bete daitezkeen lanbideak eta lanpostuak aipatzen dira: • Solidoetako kontramaisua. • Likidoetako kontramaisua. • Produkzioko kontramaisua. • Txanda-burua. • Unitate-burua. • Produkzioko arduradun nagusia. • Produkzioko buru/koordinatzailea. • Biltegi-burua. • Prozesuen ikuskatzailea. • Erreakzio-prozesuaren arduraduna. • Ontziratze-kontramaisua. • Galdara-burua. • Nahasketa-gailuen arduraduna. • Eraldaketa-kontramaisua edo arduraduna. • Produkzio-zuzendaritzako laguntzailea. • Lehengaiak jasotzeko arduraduna. • Kalitate-arduraduna. 3. Irakaskuntzak 3.1. Heziketa-zikloaren helburu orokorrak I. Produkzio- edo/eta arazketa kimikoko prozesu nagusiak deskribatuz, hauek osatzen dituzten

oinarrizko lanak eta eragiketa osagarriak, ekipoak eta instalazioak, eraldatzen diren substantzia

8

kimikoak eta arautzen dituzten elementuak eta kontrol-sistemak identifikatuz, prozesuko lan desberdinak materiaren eraldaketarekin erlazionatuz.

II. Industria kimikoko prozesu-zerbitzu osagarrien beharra justifikatzea, instalazioen eta ekipo osagarrien, garraioen eta fluidoen banaketaren funtzionamendua deskribatuz, beharrezkoak diren materiaren eta energiaren balantzeak kalkulatuz eta zerbitzu osagarri desberdinen behar horiek prozesu-lanek eskatutako baldintzekin erlazionatuz.

III. Produktu kimikoen produkzioari eta kalitate-kontrolari dagozkien terminologia, sinbologia eta tresnak eta, halaber, emaitzen interpretazio eta ebaluaziorako beharrezkoak diren datuen tratamendu estatistikoak eta aplikazio informatikoak zuzen erabiltzea.

IV. Produktu kimikoen entseguak eta kalitate-kontrolaren analisiak interpretatu edo egitea eta prozesuaren kontrolarekin erlazionatzea.

V. Segurtasunari eta ingurumenari dagokienez, produkzio-prozesuen eta eraldatzen diren produktuen ezaugarriek eragiten dituzten kimikagintzako arriskuak aztertzea, batez ere inguru geografiko/industrialeko prozesu kimikoenak.

VI. Metodo zientifikoari dagozkion estrategiak eta bere sektoreari dagozkion prozedurak eta ezagutzak autonomiaz erabiltzea, arazo zehatzen edo suposizio praktikoen aurrean erabakiak hartzeko, datu edo informazio ezagunen arabera, bere jokabideak eduki litzakeen emaitzak baloratuz.

VII. Industria-jarduera arautzen eta baldintzatzen duen lege-, ekonomia- eta antolamendu-markoa ulertzea, lan-harremanek dakartzaten eskubideak eta betebeharrak eta lanbideratzeko mekanismoak identifikatuz.

VIII. Bere ardurapeko profesionalen prestakuntzan eta trebakuntzan ezinbestekoa den dokumentazio teknikoa aztertu, egokitu eta, hala badagokio, sortzea.

IX. Bere lanbideari lotutako informazio-iturri desberdinak kritikoki hautatu eta baloratzea, autoikaskuntzarako gaitasuna eta bere lanbide-gaitasunen bilakaera eta egokitzapena sektorearen teknologia- eta antolamendu-aldaketei egokitzea ahalbidetzen diotenak.

3.2. Lanbide-moduluak 1. lanbide-modulua. PROZESU-INDUSTRIAREN ANTOLAMENDUA ETA

KUDEAKETA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Berariazko programa informatikoak produkzioaren eta kalitatearen kontrolari, datu-tratamenduari eta

industria-prozesu kimikoaren kudeaketari aplikatzea. 2. Industria-produkzio kimikoaren oinarrizko prozesuak aztertu eta garatzea, faseak eta oinarrizko lanak

eta osagarriak materiaren eraldaketarekin erlazionatuz eta eraldaketa-lanen burutzapen normalizatua ahalbidetzen duen prozesu-informazioa garatuz.

3. Sortaka egindako produkzio kimikoaren plangintzarako eta kontrolerako behar diren jardunak eta dokumentazioa aztertzea.

4. Kimika-industriaren egitura funtzionala eta antolamenduari dagokiona aztertzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Berariazko programa informatikoak produkzioaren eta kalitatearen kontrolari, datu-tratamenduari eta industria-prozesu kimikoaren kudeaketari aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Jasotako informazioa lantzeko datu-base bat erabiltzea. • Testu-tratamenduaren eta emaitzen tratamendu estatistikoaren programa informatikoak erabiltzea. • Industria-prozesu kimikoa kontrolatzeko programa informatikoak ziurtasunez erabiltzea. • Parametro jakin batzuetan prozesuaren simulatzaile baten bitartez aldaketa txikiak egitea. • Informatikaren erabilera eta aplikazioan ekimena izatea.

9

2. Industria-kimikako produkzioaren oinarrizko prozesuak aztertu eta garatzean, faseak eta oinarrizko lanak eta osagarriak materiaren eraldaketarekin erlazionatuz eta eraldaketa-lanen burutzapen normalizatua ahalbidetzen duen prozesu-informazioa garatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Prozesu jarraituak eta etenak bereiztea, hauen ezaugarriak beren ekonomia, errendimendua eta

produkzioaren kontrolaren ikuspegitik identifikatuz. • Industria-fabrikazio kimikoaren produkzio-prozesuetan erabilitako teknika eta ekipo nagusiak

zeintzuk diren azaltzea. • Industria-kimikako fabrikazioaren prozesu-diagrama batean oinarrituta:

− Erabiltzen diren erreaktibo, produktu, azpiproduktu eta erreakzio kimiko motak identifikatzea. − Fabrikatutako produktuen aplikazio-eremuak elkarlotzea. − Etapa bakoitzak berezkoak dituen parametroak isolatzea: faseen nolakotasuna, tenperaturak,

presioak, kontzentrazioak, pH..... − Prozesuaren eta bere kronologiaren etapa desberdinak, balizko birziklapenak, paraleloan egindako

tratamenduak, etab. azaltzen diren diagrama zehaztua. − Fabrikazio-ildo nagusietan materiaren eta energiaren arteko oreka finkatzea.

• Industria-prozesu kimiko baten eta “fabrikazio egokirako arauen” deskribapen zehatzean oinarrituta: − Tresnak (bereizketa eta nahasketa), ekipoak (ponpak, konpresoreak, trukatzaileak…) eta kalitatea

eta segurtasuna kontrolatu eta erregulatzeko gailuak agertzen diren prozesu-eskema bat finkatzea. − Fase jakin baterako, lan-prozedura normalizatuak lantzea, eta lan-argibideetan banatuta eta

sekuentziatuta, gutxienez ondoko hauei buruzko zehaztapenak dituztenak: ∗ Materialak eta substantzia kimikoak. ∗ Produkzio-protokolo aplikagarria. ∗ Lan eta kontrol-baldintzen eta parametroen zehaztapena . ∗ Hala badagokio, lanaren burutzapenerako tresnak eta gailuak. ∗ Laginak hartzeko plana eta eskatutako entsegu-motaren deskribapena. ∗ Argibide-orria edo lan-fitxa.

• Prozesuaren errendimenduaren eta ekonomiaren kalkulua egitea bere eragiketenetan oinarrituz. • Prozesuaren plantako balizko banaketa baten eskema marraztea, hartutako erabakiaren zergatia

azalduz. • Errendimenduan eta produkzioan gerta litezkeen desbiderapenei konponbidea ematea. 3. Sortaka egindako produkzio kimikoaren plangintzarako eta kontrolerako behar diren jardunak eta dokumentazioa aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kimikagintzako ereduzko fabrikazio-prozesu batean oinarrituta, produkzio-ziklo jakin batekin, eta

bezeroentzat aurreikusitako estrategia-plan batean oinarrituta − Materialak ebaluatzea, produkzioan esku hartzen duten aparatuak, ekipoak eta tresnak

identifikatzea. − Produkzioaren eta sortaren ezaugarriei hobekien egokitzen zaion plangintza-teknika deskribatzea. − Produkzioa martxan jartzeko eta kontrolatzeko beharrezko dokumentuak definitzea, beste sailekin

koordinatuta. − Produkzio- eta kontrol-erregistroen tratamendurako programa informatikoak aplikatzea. − Produkzio-prozesuaren aldizkako bilakaera kontrolatu eta ikuskatzeko jarraipen estatistikoak

aplikatzea. • Mantentze-plan bat egitea. 4. Kimika-industriaren egitura funtzionala eta antolamenduari dagokiona aztertzean ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kimika-industria baten fabrikazioko arlo funtzionalak zeintzuk diren azaltzea. • Diagramen eta organigramen bitartez produkzio-arloko barne-harreman funtzionalak eta

antolamenduari dagozkionak azaltzea. • Diagramen bitartez produkzio-arloko kanpo-harreman funtzionalak azaltzea.

10

• Kimika-industria baten fabrikazio-prozesuetako segurtasunari dagokion barne- eta kanpo-informazioa deskribatzea.

• Antolamenduaren kudeaketak produkzio-sistema kimikoaren baitan duen garrantzia baloratzea. • Pertsonarteko harremanen funtzionamendu egokirako giza baliabide desberdinak elkarlotzea. • Prozesuaren puntu desberdinetan azaltzen diren arazoen aurrean azkar erreakzionatzea. c) Edukiak I. multzoa: PROZESU KIMIKOARI APLIKATUTAKO INFORMATIKA Prozedurazkoak: • Produkzio-arloan jasotako informazioa erabiltzeko (errendimendua, produktibitatea, kostuak) eta

halaber kalitate-arloan jasotako datuen kontrolerako datu-baseen sistema desberdinak erabiltzea. • Lanbide-jardunean testu-tratamendurako programa informatikoak erabiltzea txostenak, laburpen-

memoriak, emaitzen tratamendu estatistikoa egiteko, eta sail arteko komunikaziorako. • Industria-prozesu kimikoaren kontrolerako eta aldagaien gainbegiraketa egiteko programa

informatikoak aplikatzea. • Prozesuaren simulatzaile informatiko baten bitartez, parametro zehatzetan aldaketa txikiak egitea eta

jarduteko gune kritikoak hautatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Oinarrizko printzipio informatikoak. • Datu-baseak: funtzioak, erabilera eta aplikazioa. • Testu-prozesadorea: funtzioak, erabilera eta aplikazioa. • Informazioa tratatzeko eta komunikatzeko moduak: taulak, grafikoak, tratamendu estatistikoa, eta

abar. • Kimika-industriaren prozesu-kontrolerako eta kalitate-kontrolerako programa informatikoak. • Simulazio-teknikak: industria-kimikaren prozesuaren simulatzailea.

Jarrerazkoak: • Zehaztasuna eta ordena informatika lan-tresna gisa erabiltzean. • Informatikako eremuko aurrerapen teknologikoekiko interesa. • Burutu beharreko ekintzen sistematizazioa eta sekuentziazioa. II. multzoa: INDUSTRIA-PROZESU KIMIKOEN ANTOLAMENDUA Prozedurazkoak: • Industria-prozesu kimikoaren prozesu jarraituak eta etenak identifikatzea. • Produkzio-prozesu jarraituen eta etenen ezaugarriak identifikatzea, alderdi ekonomikoa kontuan

hartuz. • Prozesu jarraituen eta etenen errendimendua eta produkzioa ebaluatzea. • Kimika-industriako fabrikazio-prozesuetan erabilitako teknika nagusien interpretazioa eta industria-

prozesu kimikoan erabiltzen diren ekipo, tresna eta aparatuen deskribapena. • “Fabrikazio egokirako arauen” analisi xehekatua, ore eta papergintzako industri kimikaren

antolamendu eta kudeaketa egokirako oinarrizko tresnatzat hartuz. • Kalitatea eta segurtasuna kontrolatu eta erregulatzeko ekipo, aparatu eta gailuak eta betetako

funtzioarekin duten erlazioa. • Erabilitako erreaktiboak eta erreakzio kimiko mota eta, era berean, industria-produkzioaren prozesuan

erreakzio kimiko horiek izatean sortu diren produktuak eta azpiproduktuak identifikatzea. • Fabrikatutako produktuen aplikazio-arlo eta eremuak elkarlotzea eta multzo desberdinetan sailkatzea. • Fabrikazio-etapa bakoitzeko berezko parametroak aztertzea: faseak nolakoak diren, tenperaturak,

presioak, kontzentrazioak, pH... • Industria-prozesu kimikoaren etapa desberdinen diagrama xehekatuak egitea, horietako bakoitzean

jardueraren garapenean duen kronologia eta errendimendua hobetzeko eta eragindako ingurumen-inpaktua murrizteko beharrezkoak diren birziklapen eta tratamenduak zehaztuz.

• Fabrikazio-prozesuan egiten den zeregin nagusi bakoitzean materiaren eta energiaren balantzea egitea.

11

• Prozesuaren errendimendua eta ekonomia kalkulatzea fabrikazio-linea nagusien balantzeetatik jasotako datuetan oinarrituz.

• Produkzio-prozesuaren plantako balizko banaketen eskematizazioa. Hautatutako soluziobideen analisia eta alternatiben azterketa.

• Errendimenduaren eta produkzioaren desbiderapenen ebazpena eta optimizazioa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Prozesu-motak: fabrikazio-prozesuen eskematizazioa. • Prozesu-diagramen eskemak: sinbologia. • Industria-prozesu kimikoen produktibitatea eta errendimendua. • Prozesu kimikoetako fabrikazio-teknikak.

− Faseak − Oinarrizko lanak. − Lan osagarriak.

• Instalazioen eta ekipoen plantako egitura. • Fabrikazio egokirako arauak kimika-industrian.

− Materialen zehaztapena. − Eredu patroiak − Metodo patroia − Egokitzapen-argibideak. − Sortaka produzitzeko protokoloak. − Lan-prozedura normalizatuak.

Jarrerazkoak: • Produkzio-sistema kimikoko antolamendu-kudeaketaren garrantzia baloratzea. • Fabrikazio egokirako arauak kontuan hartzea. • Lan-prozedura normalizatuak helburuak lortzeko eskaintzen duen laguntza aintzakotzat hartzea. • Produktuaren kalitatearekiko interesa. • Burutu beharreko ekintzen sistematizazioa eta sekuentziazioa. III. multzoa: PRODUKZIOAREN PLANGINTZA ETA KONTROLA. LAN-

SISTEMAK ETA METODOAK. Prozedurazkoak: • Produkzioan esku hartzen duten material, aparatu, ekipo eta tresnen beharrak planifikatzea. • Pertsonalaren beharren eta burutu beharreko zereginak planifikatzea. • Produkzioaren eta sortaren ezaugarriei hobekien egokitzen zaien plangintza-teknikaren analisia eta

produkzioa martxan jarri eta kontrolatzeko beharrezko dokumentuak lantzea. • Produkzio-eta kontrol-erregistroen tratamendurako eta hauek gainbegiratzeko programa informatikoak

erabiltzea. • Produktibitatea hobetzeko lan-prozedura desberdinak ebaluatzea. • Produkzio-prozesuaren aldizkako bilakaera kontrolatu eta ikuskatzeko jarraipen estatistikoak

aplikatzea. Produktibitatearen analisi xehekatua. • Fase jakin baterako, lan-prozedura normalizatuak lantzea, eta hauek programatu eta denboralizatzea. • Lan-argibidetan sekuentziatzea, zehaztapen xehekatu eta zatikatuekin, lehentasun-ordena bat hautatuz. • Argibide-orriak edo lan-fitxak egitea, metodo eraginkorrak aplikatuz. • Mantentze-kudeaketarako plan bat egitea produktibitatearen kontrol egokirako oinarrizko sistema

gisa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Produktibitatea eta lanaren azterketa. • Lan-metodoak. Metodoen hobekuntza. • Fabrikazio-prozesuen plangintza-metodoak:

− Lanaren antolamendurako sistemak. − Zereginak eta lanpostuak: analisia eta deskribapena. − Produkziorako argibide-orriak: elaborazio-metodoak.

12

• Enpresa-kudeaketa: plangintza eta kontrola. • Produkzioaren eta stock-en kudeaketa. • Beharren plangintza egiteko jarraitu beharreko urratsak. • Sorten araberako produkzio baten programazioa egiteko etapak. Metodoak. • Produkzioa gidatzen duen plana. • Produktibitatea: produkzioaren aurrerapenaren kontrola. • Aplikazio informatikoen sistemak: prozesuak eta produkzioa kontrolatzeko programak. • Mantentzearen kudeaketa. Jarrerazkoak: • Produkzio-sistema kimikoan antolamendu-kudeaketak duen garrantzia baloratzea. • Sistema berriak aplikatzeko interesa. • Lan-metodo berrietara egokitzea. • Ustekabeko egoeretara egokitzea eta hauei erantzun azkarra ematea. IV. multzoa: KIMIKA-INDUSTRIAREN EGITURA FUNTZIONALA ETA

ANTOLAMENDUZKOA Prozedurazkoak: • Industria-fabrikazio kimikoko prozesuaren etapa desberdinetan dauden arlo funtzionalen ebaluazioa. • Produkzio-arlo desberdinetako barne-harreman funtzional eta antolamenduzkoen diagramak eta

organigramak egitea. • Produkzio-arloko eremu desberdinen kanpo-harreman funtzionalen diagramak egitea. • Kimika-industria baten fabrikazio-prozesuetako segurtasunari dagokion barne- eta kanpo-

informazioaren nondik norakoen analisia. • Produkzio-ingurunearen ezaugarrien eta berezitasunen analisia. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Enpresa: alderdiak, elementuak eta helburuak. • Enpresa-plangintzarako sistemak. Lanaren plangintza eta banaketa. • Antolamenduaren printzipioak. • Egitura eta erantzukizuna.

− Egitura-mailak. − Gainbegiraketaren esparrua. − Enpresaren egitura-moduak.

• Enpresaren funtzioak. Egitura funtzionala. • Taldeko lana. • Erakundeetan integratzea eta gatazken tratamendua.

Jarrerazkoak: • Antolamendu-kudeaketak produkzio-sistema kimikoaren baitan duen garrantzia baloratzea. • Sailen arteko koordinazioa lanbide-jarduera ongi burutzeko. • Lanean segurtasun- eta higiene-arauak kontuan hartzea. • Antolamenduari dagozkion kezkak aintzakotzat hartzea eta adieraztea. • Laguntzaileen iritziak onartzea eta iritzi hauek esperimentatu eta praktikan jartzea. 2. lanbide-modulua. PROZESU-INDUSTRIAREN FLUIDODINAMIKA ETA

TERMOTEKNIA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Beren lege eta printzipioak interpretatuz, fluidoen propietate estatikoak eta dinamikoak aztertzea. 2. Prozesu kimiko batean fluidoen garraio- eta banaketa-instalazioen eskemak egitea.

13

3. Industria-prozesu kimiko batean energia termikoaren produkzio-, kontserbazio-, banaketa-, transmisio-, berreskurapen- eta erabilera-teknika eta ekipo nagusiak bereiztea.

4. Gasen propietateak industria-prozesu kimikoko erabilerekin eta aplikazioekin erlazionatzea. 5. Prozesu kimikoan erabilitako oinarrizko Erregulazio- eta Kontrol-sistemak eta printzipioak aztertzea. 6. Prozesu kimikoko fluxuaren banaketa-, bulkada- eta erregulazio-ekipoen disfuntzioen arrazoi

nagusiak aztertzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Beren lege eta printzipioak interpretatuz, fluidoen propietate estatikoak eta dinamikoak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Prozesu kimikoen berezko fluido-motak sailkatzea, definizio-parametro teknikoak erabiliz. • Fluido-mota desberdinen zirkulazio-erregimenak interpretatzea, planteamendu eta teorema klasikoak

erabiliz. • Fluido perfektuetan jarraipenaren printzipioa eta Bernouilli-ren teorema aplikatzea. • Fluidostatikarekin eta fluidodinamikarekin zerikusia duten ariketa numerikoak ebaztea. 2. Industria-prozesu kimiko batean fluidoen garraio- eta banaketa-instalazioen eskemak egitean ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Fluidoen balizko garraio-instalazio batean, balbula, hoditerien bateratze eta osagarrien sinbologia

industriala interpretatzea eta grafikoki adieraztea, garraio- eta bulkada-ekipoetatik jasotako informazio teknikoaz.

• Ponpa bidezko likidoen garraio-sistema aztertzea, eta beren printzipio, funtzio eta helburuaren arabera sailkatzea.

• Ponpa-hautaketen hipotesiak egitea, bultzatzen duen fluidoen ezaugarrien, eroapen-motaren, eraikuntza-elementuen eta ponpen kurba bereizgarrien arabera, errendimendurik onena lortzeko.

• Gasen garraio-sistemak bereiztea presio altuko eta baxuko zirkuitu edo sareetan. • Gasen konpresio-zikloak konprimagailuen eraikuntza-elementuekin erlazionatzea. • Instalazioen kontserbazio- eta mantentze-arazoak identifikatzea. 3. Industria-prozesu kimiko batean energia termikoaren produkzio-, kontserbazio-, banaketa-, transmisio-, berreskurapen- eta erabilera-teknika eta ekipo nagusiak bereiztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Industria-prozesu kimikoari dagozkion produkzio-, elkarsorkuntza- eta berreskuratze-teknika

desberdinak deskribatzea. • Beroa transmititzeko mekanismo eta teknika desberdinak bereiztea. • Erregai desberdinak alderatzea, lan-parametroak zuzentasunez erabiliz, prozesagarritasun-baldintzak,

jasotako emaitzak eta errendimenduak baloratuz. • Bero-trukagailuetan materiaren eta energiaren balantzearen kalkuluak egitea. • IR erradiazioen sorkuntza eta erabilera dakarten faktoreak interpretatzea; beren erabilera eta

aplikazioa industria-prozesu kimikoetan. • Beroa transmititzeko ekipoak, galdarak eta labeak osatzen dituzten elementuen funtzioak eta eragiteko

prozedurak ekipo errealen eskemetan eta eskuliburuetan oinarrituz interpretatzea. • Eskemak eta instalazioak, taulak, abakoak eta datu-metaketak interpretatzea, lan-parametroak eta

unitateak zuzen erabiliz. • Energia termikoa industria-prozesu kimikoetara transferitzearen aplikazioa justifikatzea. • Energiaren transferentzia gertatzen den prozesu baten fluxu-diagrama batean oinarrituz:

− Beroaren sorburuak identifikatzea. − Prozesuan beroaren luxua azpimarratzea. − Ekipoak, tresnak eta aparatuak antzematea.

• Galdaretan beroaren sorkuntza kontrolatzeko tresneria egokia identifikatu eta hautatzea. • Aurreikusitako datuetan izaten diren aldakuntzak justifikatzea, datuak, eskemak eta dokumentazio

teknikoa erabiliz.

14

• Energia termikoa sortzeko sistemak eta hauek ingurumenean duten inpaktua erlazionatzea. 4. Gasen propietateak industria-prozesu kimikoko erabilerekin eta aplikazioekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Presioa, bolumena eta tenperatura aldagaiak berauen legeekin eta neurtzen dituzten tresnekin

erlazionatzea. • Airearen egokitzapen-prozesua azaltzea, bere lehortze, hezatze eta araztea, industria-prozesu

kimikoko lan unitarioetan aplikatzeari dagokionez. • Airearen eta beste zenbait gas industrialen tratamendu-, banaketa- eta biltegiratze-instalazioak

deskribatzea. • Aire hezearen eragina industria-prozesu kimikoan dagoen produktuaren kalitatearekin erlazionatzea. 5. Industria-prozesu kimikoan erabilitako oinarrizko Erregulazio- eta Kontrol-sistemak eta printzipioak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Erregulazioaren eta Kontrolaren oinarrizko printzipioak eta sistemak deskribatzea, industria-prozesu

kimikoen tresneria tipikoa identifikatuz. • Arlo honi dagozkion eskemak, diagramak, sinboloak eta terminologia interpretatzea. • Sistema zehatzetik jasotako informazioa interpretatzea, arrazoiak baloratuz eta ondorioz dagozkion

ekintzak iradokiz. • Tresneria- eta erregulazio-mota desberdinen abantailak eta eragozpenak azaltzea, industria-prozesu

kimikoko kasu zehatzei aplikatuta, erroreak eta prozesuan eragina duten faktore nahasleak aurreikusiz. c) Edukiak I. multzoa: BERO-ENERGIA: SORKUNTZA, ELKARSORKUNTZA ETA KIMIKA-

INDUSTRIAKO BERRESKURAPENA. Prozedurazkoak: • Galdara-mota desberdinen eskemak eta fluxu-diagramak interpretatzea, berauek osatzen dituzten

elementu tipikoen zereginak arrazoituz eta funtzionamendu- eta kontrol-arazo nagusiak azalduz. Industria-prozesu kimikoko materien elkarsorkuntza- eta berreskurapen-sistemak barne hartzen dira.

• Instalazio hauetan kalkuluak eta balantzeak egitea, parametroak eta lan-unitateak zuzen erabiliz. • Erregai-mota desberdinen sailkapena, elkarsorkuntza-sistemetan esku hartzen dutenena barne, beren

erabileran eta prozesagarritasunean azaltzen diren arazo tipikoak kontuan hartuz. • Neurri-sistema desberdinen interpretazioa, instrumentazioa eta kontrola, jasotako emaitza numerikoak

baloratuz. • Arazo hauek ondoko hauetatik eratorritakoekin duten korrelazioaren analisia: segurtasuna eta

higienea, ingurumen-inpaktua eta instalazioen mantentzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Aldagai eta printzipio termodinamikoak. Kontzeptuzko ikuspegia eta lurruna sortzeko sistema

desberdinei aplikatzea. Ziklo termikoen oinarrizko ideiak berraztertzea. • Industria-prozesu kimikoei aplikatutako energia termikoa eta erradiazioak (IR). • Presioa tenperatura eta emariak neurtzeko aparatuak. Datuen metaketa- eta tratamendu-sistemak. • Errekuntza-prozesuaren kimika. Erabili beharreko erregai-motak. Galdara-motak. • Segurtasun- eta higiene-arauak. Ingurumena babesteko sistemak. • Industria-prozesu kimikoen fase desberdinetan erabilitako lurrun- eta gas-motak. Konposizioa eta

propietateak. • Hozte-sistemak. • Ura. Bere presentzia eta eragina kimika-industrietako lanetan. Aldez aurreko tratamenduak eta

kalitatea zehaztea. Jarrerazkoak:

15

• Beste Sailekin, Bulego teknikoarekin eta Mantentzearekin koordinatzea. • Segurtasun- eta higiene-arauak lan-ingurunera eta ingurumenera aplikatzea. • Ordena eta metodoa burutzapenetan, kalitatearekiko interesa edukiz. • Kideekin koordinatzea, haien iritziak errespetatuz. • Lanak egitean autonomia eta izpiritu kritikoa edukitzea. II. multzoa: FLUIDOEN GARRAIOA ETA BEROAREN GARRAIOA. Prozedurazkoak: • Fluido-mota desberdinak eta zirkulazio-erregimenak aztertu eta sailkatzea, printzipio eta parametro

teknikoen arabera. • Zirkuitu tipikoetako fluxu-eskemak eta diagramak interpretatu eta egitea, ondoko hauek arrazoituz:

zirkuituko elementu-motak eta zereginak, neurri-sistemak eta aparatuak, elementu materialak eta funtzionamendu-parametroak erlazionatzea ahalbidetzen duten kalkuluak eginez.

• Ponpak hautatzea, ondoko erlazio honen arabera: zirkuituaren eskaera/ponparen eskaintza. Jasotako informazioa eta datuak erabiltzea. Funtzionamendu-arazoak: zirkuituetan duten eragina.

• Beroa transmititzeko mekanismoak interpretatzea sistema tipikoetan: bero-trukagailuak. Kontzeptuzko oinarriak eta lan-parametroak aplikatzea, sistemak eta neurketa-aparatuak arrazoituz, eta datu-metaketa eta emaitzak interpretatuz.

• Fluidoen garraioaren eta beroaren garraioaren printzipioak eta parametroak batera erabiltzea industria-prozesu kimikoen kasu tipikoetan, kalkulu eta balantze egokiak eginez. Galdarekin eta lurrunaren sorkuntzarekin erlazionatzea.

• Erregulazio-diagramak eta zirkuituak interpretatu edo/eta egitea, dagozkion terminologia eta sinbologia zuzen erabiltzea.

• Fluidoak eta beroa transmititzeko sistemetako arazo tipikoen ebaluazioa, egoera zehatzetako kausa/ondorioa korrelazioa finkatuz.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Hidrostatikaren eta hirdrodinamikaren planteamendua eta oinarrizko printzipioak. Magnitudeen eta

parametroen definizioa. Neurriak eta unitateak. Fluido-motak. • Ponpak. Motak. Diseinuen azterketa eta funtzionamendu erreala. Zirkuituen elementu osagarriak. • Zuntzen eta partikulen esekidura-fluxua. Printzipioak eta garraio-arazoak. • Datuak erabiltzeko ohiko sistemak: taulak, grafikoak, abakoak, kurba esperimentalak. • Beroa transmititzeko mekanismoen oinarrizko planteamenduak. Magnitudeen eta parametroen

definizioa. Neurriak eta unitateak. • Bero-trukagailuen motak. Lurruna berotzaile gisa erabiltzea. Berariazko arazoak. Elementu

osagarriak. • Erregulazioaren eta kontrolaren oinarrizko printzipioak. Ekintza-motak eta erregulazio-sistemak.

Sinbologia eta terminologia. Instrumentazioaren joera berriak eta sistema zehatzen aplikazioa. Jarrerazkoak: • Beste sail batzuekin koordinatzea, Mantentzearekin batez ere. • Lan-inguruneari eta ingurumenari segurtasun- eta higiene-arauak aplikatzea. • Aparatuak, parametroak eta zirkuituetako beste elementu batzuk finkatzeko erabakiak hartzeko

autonomia edukitzea, eskaera eta eskaintza koerlazionatuz. • Ordena eta metodoa balantzeak eta diseinu-orientazioak egitean. III. multzoa: AIRE HEZEAREN, AIRE KONPRIMATUAREN ETA BESTE

ZENBAIT GASEN ERABILERAK ETA APLIKAZIOAK Prozedurazkoak: • Parametro eta neurriez, aire hezea definitzen duten faktoreak zehaztea. • Parametro eta neurriez, aire konprimatua definitzen duten faktoreak zehaztea. • Aire hezea edo/eta aire konprimatuaren instalazioen eskemak eta diagramak interpretatzea,

zirkuituaren oinarrizko elementuen eta osagarrien motak eta hauen zereginak aztertuz. • Aire konprimatua kontrol-zirkuituetan aplikatzea.

16

• Industria-prozesu kimikoetan aire eta gas desberdinen aplikazioak interpretatzea, gas-sistemaren kalitate-aldakuntzak prozesagarritasun-aldakuntzekin eta produktuaren azken kalitatearekin dituen korrelazioak baloratuz.

• Azken emaitzen definizio-kalkuluak egitea, jasotako datu teknikoak zuzen erabiliz. • Aplikatutako prozeduren eta teknologien araberako gas-mota hautatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Gas-sistemak definitzen dituzten printzipio termodinamikoak eta, zehazki, aire hezearenak. Datu

teknikoen erabilera. Egokitzapen-sistemak. • Konpresio-zikloak. Konpresoreak. Aire konprimatuaren erabilerak. • Aire hezearen presentzia prozesuetan. Inguruneak azken produktuaren kalitatean duen eragina. Aire

hezeak kalitate-kontroleko prozeduretan duen eragina: laborategiko analisia. • Gasek eta aire hezeak eta konprimatuak industria-prozesu kimikoetako instalazio eta aplikazioetan

eragiten dituzten arazo tipikoak. • Gasak eta aire-mota desberdinak industria-prozesu kimikoan. Jarrerazkoak: • Beste sail batzuekin koordinatzea, Mantentzearekin batez ere. • Lan-inguruneari eta ingurumenari segurtasun- eta higiene-arauak aplikatzea. • Aparatuak, parametroak eta zirkuituetako beste elementu batzuk finkatzeko erabakiak hartzeko

autonomia edukitzea, eskaera eta eskaintza koerlazionatuz. • Ordena eta metodoa balantzeak eta diseinu-orientazioak egitean. 3. lanbide-modulua. PROZESU KIMIKOA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Produkzio-prozesuen edo/eta industria-arazketa kimikoaren fluxu-diagramak lan bateratuen multzo

gisa eskematizatu eta interpretatzea eta erregulazio- eta kontrol-sistemarekin erlazionatzea. 2. Solidoen garraio-, disgregazio- eta tratamendu-lanak prozesu kimikoan sartzearekin erlazionatzea. 3. Nahasketa baten bereizketari egokitutako bereizketa mekanikoaren edo difusionalaren teknika

hautatzea. 4. Erreakzio kimikoa materia prozesu kimikoetan eraldatzearen elementu funtsezkotzat ebaluatzea,

ingurumenean duen eragina baloratuz. 5. Industria-neurgailuen hautaketa-irizpideak, eta instalazio- eta funtzionamendu-baldintzak definitzea. 6. Prozesu kimiko baten kontrol-sistemak ezarritako baldintzen bitartez finkatzea. 7. Laborategi-eskalan bereizketa mekanikoari eta difusionalari dagozkion lanak egin, aztertu eta

kontrolatzea, jasotako emaitzak analizatuz eta industria-prozesuari aplikatzeari buruzko ondorioak atereaz.

b) Ebaluazio-irizpideak 1. Produkzio-prozesuen edo/eta industria-arazketa kimikoaren fluxu-diagramak lan bateratuen multzo gisa eskematizatu eta interpretatzea eta erregulazio- eta kontrol-sistemarekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Teknologia kimikoari dagozkion tresna eta gailuen eraikuntza-antolamendua aztertzea. • Tresnen edo instalazioen eskemak irudikapen-arauen arabera egitea. • Teknologia kimikoari dagozkion gailuen eskema funtzionalak irudikatzea. • Produkzio-sistema industrialarekin zerikusia duten funtzioak, diagrama cartesiarrak, abakoak, eta abar

irudikatzea. • Irudikapen grafikoa kimika-industriako prozesuei, produktuari eta segurtasunari buruzko informazioa

emateko adierazteko bide gisa aplikatzea. • Produktu kimiko baten sortakako produkzio-prozesu erreal baten informazioan oinarrituta:

17

− Soluziobideak proposatzea, suposatutako oinarrizko makina eta ekipoetara prozesu-informazioaren egokitzapenaren irudikapen grafikoaren bitartez.

− Prozesu kimikoen instrumentazio-diagramak interpretatzea. • Fluxu-diagrametan prozesua hobetzeko joera duten berrikuntzak proposatzea. • Talde-lana lan bateratuen arabera koordinatzea. • Prozesu-diagramei dagokienez, ardurapeko pertsonalari funtzio zehatzak esleitzea. 2. Solidoen garraio-, disgregazio- eta tratamendu-lanak prozesu kimikoan sartzearekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Kimika-industrian gehien erabiltzen diren solidoen garraio-ekipoak deskribatzea. • Ale-tamaina jakineko solidoak lortzeko problema suposatu bat oinarritzat hartuz:

− Erabili beharreko solidoen disgregazio-, baheketa- eta sailkapen-ekipoak identifikatzea. − Ale-tamainaren arabera solidoak multzoka sailkatzea. − Analisi granulometrikoaren printzipioak definitzea. − Solidoen disgregazio- eta bereizketa-prozedura baten diseinua planifikatzea.

• Kimika-industriako hauts-produktuak nahasketa- eta eraldaketa-prozesuekin lotzea. • Solido-motarako egokienak diren lanak aukeratzean ekimena erakustea. • Lan-segurtasunaren baldintzak baloratzea solidoen garraio, disgregazio eta tratamenduaren arriskuei

dagokienez.

3. Nahasketa baten bereizketari egokitutako bereizketa mekanikoaren edo difusionalaren teknika hautatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Nahasketaren osagaien ezaugarriak aztertzea beren egoera fisiko, polaritate edo izaera organikoan/ez-

organikoan oinarrituz, bereizketa-teknika eraginkorra hautatzearren. • Bereizketa mekaniko edo/eta difusionaleko lanetan:

− Bereizketa-teknikei lotutako printzipioak nahasketa-osagaiekin erlazionatzea. − Materiaren edo/eta energiaren balantzearen kalkulu numerikoak egitea. − Ekipo desberdinen eraikuntza-elementuak deskribatzea, bereizketan eta arazketan erabiltzen diren

tresna eta gailuak identifikatuz. − Industria-uren tratamendu-prozesu industrial baten duen aplikazioa interpretatzea.

• Nahasketa baten osagaiak bereizteko manipulazioak egitea eta teknikak aplikatzea, muntaia eraikiz, materiala hautatuz, tresnak manipulatuz eta disoluzioak, nahasketak eta erreaktiboak prestatuz, eta bereizketa-prozeduraren urratsak justifikatzea.

• Taula, kurba eta grafikoetako datuak erabiltzea bereizitako osagaien izaerari buruzko hipotesiak egiteko.

• Bereizketa zehatz batek eta honen deribatuek ingurumenean duten eragina ebaluatzea. • Prozesu teknologikoetako berrikuntzarekiko eta aldaketarekiko interesa edukitzea. 4. Erreakzio kimikoa materia prozesu kimikoetan eraldatzearen elementu funtsezkotzat ebaluatzean, ingurumenean duen eragina baloratuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Erreakzio kimikoen motak sailkatzea, esku hartzen duen materiaren izaeraren arabera eta hortik

lortzen den aplikazioaren arabera. • Industria-prozesu kimiko batean erreakzio baten abiaduran eragina duten aldagaiak eta oreka-

desplazamendurako teknikak, bai eta erreakzio baten balizko kontrol-sistemak ere, definitzea. • Erreaktore industrialen mota desberdinak deskribatzea, erreakzioaren xedearen eta eraikuntza-

elementuen arabera. • Korronte elektrikoa erreakzio baten desplazamendu ionikoarekin erlazionatzea. • Elektrokimika produktu kimikoen fabrikazio- eta arazketa-prozesuetara aplikatzea. • Fabrikazio-ordenak zehaztutako formulak eta konposizioak aplikatzean ordena eta zehaztasuna izatea. • Erreakzio kimikoak produktu berrien agerpenarekin eta segurtasun pertsonalean eta inguruarenean

duten eraginarekin koerlazionatzea.

18

• Sektoreko produktu kimiko tipikoak manipulatzeko jantzi eta gailu egokiak erabiltzea. 5. Industria-neurgailuen hautaketa-irizpideak, eta instalazio- eta funtzionamendu-baldintzak definitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Tenperatura neurtzeko tresna-mota desberdinen erabilera neurketa-eskalarekin eta neurketa egiten den

ingurunearekin erlazionatzea. • Presioak manometroen bitartez neurtzea eta prozesuan aparatuaren instalazio-eskema egitea. • Fluido baten maila eta emaria zehazteko zuzeneko edo zeharkako neurgailuak aplikatzea. • Emariaren neurgailuen muntaia- eta instalazio-eskemak egitea, fluidoaren izaera eta hodiaren

antolaera kontuan hartuta. • Zeharkako neurrien kalkuluak egitea aldagaiaren emaitzak lortzeko, unitate egokiak erabiliz. • Neurgailuak instalatzeko gune egokien hautaketan autonomia izatea. • Neurketetan zehaztasuna lortzeko interesa erakustea, hutsegiteen kausak saihestuz. 6. Prozesu kimiko baten kontrol-sistemak ezarritako baldintzen bitartez finkatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kontrol-lotune bat interpretatzea eta bere elementuetan banatzea, bakoitzaren funtzioa eta antolaera

justifikatuz. • Tresneriari eta kontrolari dagokion terminologia definitu eta erabiltzea. • Kontrol-sistema aurreratuak interpretatzea. • Eskuzko kontrolatzaileak eta automatikoak manipulatzea. • Prozesuaren etengabeko hobekuntzarako jarrera erakustea, kontrol-sistemak hobetuz. • Talde-lana ahalik eta eraginkortasunik handienera bultzatzeko trebetasuna erakustea. 7. Laborategi-eskalan bereizketa mekanikoari eta difusionalari dagozkion lanak egin, aztertu eta kontrolatzea, jasotako emaitzak analizatuz eta industria-prozesuari aplikatzeari buruzko ondorioak atereaz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Laborategi-eskalan egindako prozesu kimikoari dagozkion oinarrizko lanen kasu praktiko batean:

− Bereizketa-teknika egokia hautatzea eta instalazioa prestatzea. − Dagokion transferentzia-prozesua aztertzea, bere errendimendua kalkulatuz. − Transferentziaren materiaren eta energiaren balantzea egitea. − Lortutako emaitza ebaluatzea (produktuen identifikazioa, prozesuaren errendimendua...).

• Bereizketa mekanikoko eta difusionaleko lanen burutzapen, analisi eta kontrolean autonomiaz jokatzea.

• Laborategi-eskalan lortutako datuen eta prozesuen aplikazio industrialaz interesatzea. • Agindutako segurtasun- eta higiene-arau pertsonal eta kolektiboak betetzea. c) Edukiak I. multzoa: UNITATE-LANAK ETA FLUXU-DIAGRAMAK. Prozedurazkoak: • Teknologia kimikoari dagozkion gailuen eskema funtzionalak irudikatzea, zehaztapen-maila

desberdinez. • Prozesu kimiko bat fluxu-diagramen bitartez grafikoki irudikatzea. • Aldagai kimikoen taulen eta grafikoen interpretazioa. • Materiaren eta energiaren balantze bat kalkulatzea prozesu kimiko batean. • Prozesu kimiko bateko datu errealak prozesu horren eskema bati aplikatzea eta datu ezezagunak

estrapolatzea. • Prozesu kimikoen instrumentazio-diagramen interpretazioa. • Produkzio- edo/eta arazketa-prozesu edo prozedura kimiko-industrialekin zerikusia duten lantoki eta

lanpostu desberdinen analisia.

19

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Ingeniaritza kimikoaren elementu orokorrak. • Oinarrizko lanak eta oinarrizko prozesuak. Sailkapena. • Unitateak eta dimentsioak Ingeniaritza kimikoan.

− Magnitude nagusiak eta eratorriak. − Neurketa-sistemak.

• Teknologia kimikoan erabilitako gailuak eta tresnak. − Eraikuntza-elementuak. − Funtzio nagusiak eta antolaera prozesu kimikoan

• Fluxu-diagramak. Bere elementuak. • Gailu eta instalazio kimikoen irudikapen grafikorakoa arauak. • Aldagaiak prozesu kimikoetan. Taula bidezko zerrendak eta zerrenda grafikoak. • Datuen irudikapenerako metodoak eta funtzio grafikoak, abakoak, diagrama cartesiarrak, eta abar. • Materiaren eta energiaren balantzea. • Balantze ekonomikoa. Jarrerazkoak: • Fluxu-diagramen azterketaren bitartez, prozesuan hobekuntzak proposatzen dituen berriztatzeko

jarrera. • Bere taldeari esleitutako lana prozesu-diagramarekin era antolatuan koerlazionatzeko interesa. • Prozesuaren ikuspegi orokorra eta beste sekzio batzuekin elkarlanean aritzea kalitatea ziurtatzearren. • Aztertutako edukiak sektoreko lanpostu zehatzekin erlazionatzeko interesa. II. multzoa: OINARRIZKO LANAK. Prozedurazkoak: • Landu beharreko solidoaren ezaugarrien arabera, garraio-sistema egokiak aukeratzea. • Solidoen disgregazio- eta bereizketa-prozesu baten plangintza egitea eta laborategian burutzea,

granulometria zehatzaren zatikiak lortuz. • Industria-prozesu kimiko desberdinetan, hauts-produktuen erabilera eta solidoen garraio-, disgregazio-

eta tratamendu-lanak ezagutzea. • Lantegi edo plantako eskalan, materia prozesatzea ahalbidetzen duten unitate-lan batzuk egitea,

materiaren eta energiaren balantzeak eta egindako kalkuluak adieraziz. • Ur gordin eta hondakin-uren tratamenduari arazketa-prozesuak aplikatzea. • Industria-nahasketetako osagaiak eraginkortasunez sailkatzea ahalbidetzen duten ezaugarriak

aztertzea. • Kalkulu numerikoen bitartez, bereizketa mekanikoetan edo difusionaletan materiaren eta energiaren

balantzeak egitea. • Taula, kurba eta grafikoetako datuak kontsultatu ondoren, proposatutako nahasketa baterako

bereizketa-metodorik egokiena hautatzea. • Bero-disufioaren eta -transmisioaren arteko alderaketa eta analogiak. • Laborategian bereizketa mekanikoak eta difusionalak egitea, ondoko urratsei jarraiki:

− A priori, nahasketako osagaiak bereiztea ahalbidetuko luketen ezaugarriak aurreikustea. − Bereizketak plangintza bati jarraiki egitea. − Transferentzia-prozesuaren errendimendua kalkulatzea. − Materiaren eta energiaren balantzea kalkulatzea. − Jasotako emaitza ebaluatzea, produktuak zehaztuz. − Jasotako emaitzak industria-eskalara estrapolatzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Solidoen propietateak. • Solidoen garraioa: lanaren eskema sinplifikatua. Solidoen garraio-sistemak: jarraituak eta etenak.

Ekipoen deskribapena eta erabilera-arazoak. • Solidoen disgregazioa: helburua. Parametroak. Energia-balantzea. Erabilitako makinak.

20

• Tamaina handitzea: trinkotzea eta aglomerazioa. • Analisi granulometrikoa. Printzipioak. Partikula baten tamainaren banaketa. Tamainaren neurketa. • Baheketa: helburua. Lanaren eskema. Baheketaren ezaugarria. Industria-teknikak. • Nahasketa- eta eraldaketa-lanak. “Solidoen” nahasketa, eragite, eraldaketa eta industria-paketatzeko

tresnak. • Ontziratu gabeko solidoak eta enbalatuak biltegiratzea eta pisatzea. • Bereizketa mekanikoko lanak: iragazketa, sedimentazioa, zentrifugazioa, dekantazioa, flotazioa.

− Lanaren eskema teorikoa. − Afektatzen duten parametroak eta formulak. − Aparatuak eta ekipoak. deskribapena eta funtzionamendua. − Erabiltzeko baldintza zehatzak.

• Bereizketa magnetiko eta elektrostatikorako lanak. − Bereizketa-metodoak. − Lanean esku hartzen duten faktoreak. − Erabilitako ekipoak.

• Difusioa. Kontzeptua eta teoria. • Bereizketa difusionalerako lanak. Distilazioa, erauzketa, absortzioa, lurrunketa, kristalizazioa,

liofilizazioa eta lehorketa, absortzio eta truke ionikoa. − Zein printzipio fisikotan oinarritzen diren. − Zein faktorek esku hartzen duen prozesuan. − Industria-ekipoak. Funtzionamendua eta ezaugarriak. − Material zehatzetarako egokitzapen industriala.

• Iragazketa, sedimentazioa, zentrifugazioa, dekantazioa, flotazioa laborategiko lan gisa: − Material eta tresna zehatzak. − Entsegu-baldintzak. Erreferentzia-arauak. − Berariazko teknikak. − Industria-aplikaziorik arruntenak.

• Produktuen distilazioa, erauzketa, absortzioa, lurrunketa, kristalizazioa, liofilizazioa eta lehorketa laborategi-eskalan: − Tresneria eta ekipoak. Nomenklatura eta ezaugarriak. − Erabilitako berariazko erreaktiboak. Propietateak. − Entsegu-baldintzak. Araudia. − Aplikazio zehatzak.

• Berariazko segurtasun-arauak. Jarrerazkoak: • Lanak hautatzeko ekimena, landu beharreko materialaren ezaugarrien arabera. • Ustekabeko egoeretan alternatiba baliagarriak proposatzeko interesa. • Solidoen garraio, disgregazio eta tratamenduari dagokionez, laneko segurtasun-baldintzak

errespetatzea, batez ere makina mugikorren aurrean egotean. • Bereizketa mekanikoaren eta difusionalaren teknikek ingurumenean duten eragina baloratzea. • Berrikuntza teknologikoarekiko eta honek eragiten dituen aldaketekiko interesa erakustea. • Autonomia laborategian bereizketa-lanak egin, arautu eta kontrolatzean. • Laborategiko emaitzak industria-eremura estrapolatzeko interesa. • Higiene pertsonalaren eta kolektiboaren arauak zehazki betetzea. III. multzoa: PROZESU KIMIKOAK. Prozedurazkoak: • Lantegi/planta edo laborategian erreakzioak burutzea, horietan ondoko hauek aztertuz:

− Erreakzioaren diseinu teorikoa. Hipotesia eta estekiometria. − Erreaktiboen prestaketa. − Erreaktore egokiaren hautaketa. − Baldintza egokien doikuntza.

21

− Erreakzioaren aldagaien kontrola erreaktorean. − Emaitzazko produktuen identifikazioa.

• Ereduzko erreakzio kimikoek industria-produktu komunen fabrikazio-prozesuekin duten korrelazioa eta ingurumenean duten eragina.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Erreakzio kimikoak.

− Motak. Sailkapenak esku hartzen duten gaien arabera eta aplikazioen arabera. Adibideak eta formulak.

• Zinetika. Definizioak eta oinarrizko terminologia. − Zinetikaren printzipioak. − Erreakzioaren abiaduran eragina duten faktoreak. − Katalisia.

• Industria-erreaktoreak. − Motak eta ezaugarriak. − Erreaktore-moten efektua. − Erreaktore-mota hautatzean eragina duten faktoreak. − Erreaktore bereziak produktuen arabera.

• Elektrokimika: Sarrera eta definizioak. Eroapen elektrikoa. • Elektrodoak. Gelaxka elektrolitikoak. Motak, erreakzioak, karga eta potentzialak. Aplikazioak. • Industria-erreakzio kimikoek ingurumenean duten eragina. Jarrerazkoak: • Fabrikazio-ordenak zehaztutako argibide, formula eta konposizioekiko egokitzapen- eta ordena-

jarrera. • Erreakzio kimiko, industria-produktu eta norberaren eta ingurunearen segurtasunaren arteko

korrelazioak bilatzeko motibazioa. • Prozesu kimikoek ingurumenean eragiten dituzten ondorioak minimizatzeko ahalegina. • Produktu kimikoak segurtasunez erabiltzeko jantzi eta lan-tresna egokiak erabiltzea. IV. multzoa: TRESNERIA ETA KONTROLA. Prozedurazkoak: • Neurketak egiteko gune egokiak antzematea, planoan nahiz planta pilotu edo industrialean. • Zirkuitu batean neurgailuen muntaia-eskema bat eta instalazioa egitea. • Tenperatuak termometro, termopare eta pirometroen bitartez neurtzea. • Presioak eta hutsak manometroak eta bakuometroak, hurrenez hurren, erabiliz, beharrezko

zehaztasunez. • Fluido baten mailaren eta emariaren zuzeneko eta zeharkako neurketak egitea. • Datuak irakurri eta interpretatzea eta tresna adierazleak eta erregistroari dagozkionak erabiltzea. • Neurketa-balioak erabilitako eskalaren arabera bihurtzea. • Aldagaien balioak zeharkako neurketen bitartez kalkulatzea. • Kontrol-lotunearen eskema sinple bat diseinatzea bere elementu guztiekin eta laborategian burutzapen

praktikoa egitea aldagai bat kontrolatzeko. • Kontrolatzaile automatikoak eta eskuzkoak manipulatzea. • Hala badagokio, ondoko hauen manipulazio eta despiezea: balbulak, transduktoreak, aktuadoreak eta

beste elementu batzuk. • Ordenagailu-programak erabiltzea prozesu kimikoak, beren aldagaiak eta kontrola simulatzeko. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Tenperatura, presioa, fluxua eta maila neurtzeko sistemak. Sistema bakoitzerako:

− Zein printzipio fisikotan oinarritzen den. − Neurgailuak. Deskribapena. − Funtzionamendua. − Erabiltzeko eta neurtzeko baldintzak.

22

− Erroreen iturburuak. − Aplikazio zehatzak.

• Beste propietate fisiko batzuen neurketa-sistemak: − Dentsitatea, biskositatea, hezetasuna, errefrakzio-indizea, eroankortasun termikoa, eta abar. − Neurgailuak eta funtzionamenduaren ezaugarriak eta erabilera.

• Prozesuen kontrol-sistemak. Ikuspegi orokorra. • Kontrol automatizatuaren eta eskuzkoaren metodoak. • Sistema automatizatu baten egitura-elementuak:

− Neurketa-sistema; elementu primarioa edo elementu neurtzailea, elementu transmisorea, elementu hartzaileak (adierazleak eta erregistratzaileak).

− Seinale-egokitzaileak; bihurgailuak eta transduktoreak. − Kontrol-sistemak.

∗ Erregulatzailea: aginte-sistemen sailkapena. Erregulazio-zirkuituak; lotune irekia eta lotune itxia. Kontrol-ekintzak. Motak.

∗ Potentzia-unitatea. ∗ Azken elementu-kontrola. Kontrol-balbulak eta aktuadoreak.

• Prozesu baten erregulazio-ezaugarriak eta parametroak. Parametroen zuzenketa-prozedura. • Kontrol aurreratua. Kontrol-sistema banatua. Prozesu-kontrolari informatika aplikatzea. Ordenagailu

bidezko aldagaien kontrol- eta prozesu-simulazioen programak. Jarrerazkoak: • Neurgailuak instalatzeko puntu egokiak hautatzeko irizpide propioa. • Neurketak egitean eta erroreak baztertzean zehaztasunez jokatzeko interesa. • Kontrol-sistemak ezarri eta egoki doituz prozesua hobetzeko jarrera. • Lan-taldearekin batera, ahalik eta eraginkortasunik handiena lortzeko trebetasuna. 4. lanbide-modulua. KIMIKA-INDUSTRIAKO KALITATE-KONTROLA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Kimika-industriako produkzio- edo arazketa-prozesuan erabiltzen diren kalitate-kontroleko sistemak

kalitate-kudeaketarekin erlazionatzea. 2. Kimika-industriari aplika dakizkiokeen kalitate-egiaztapeneko eta kontroleko metodoak eta uneak

zehaztea. 3. Prozesu kimikoko laginak eta biltegiratutako produktu kimikoak hartu eta prestatzea. 4. Aldagai fisikokimikoen neurketak egitea, produktuaren eta prozesuaren kontrolarekin erlazionatuz. 5. Prozesu kimikoko kalitate-kontrolean erabiltzen diren tresna bidezko analisi eta teknika nagusiak

interpretatzea. 6. Emaitzak lortzeko datuak lantzea eta produkzioari edo kontrolari dagozkion txosten teknikoak egitea,

teknika estatistikoak aplikatuz edo/eta grafikoak eginez. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Kimika-industriako produkzio- edo arazketa-prozesuan erabiltzen diren kalitate-kontroleko sistemak kalitate-kudeaketarekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kalitatearen kudeaketaren funtzioa deskribatzea, bere elementuak eta enpresaren helburuekin eta

produktibitatearekin duen erlazioa identifikatuz. • Kimika-industrian kalitate-kontrol bati lotutako metodologia, teknikak eta pertsonala identifikatzea. • Kalitate-kontroleko sistema batean erabilitako dokumentuak ezagutzea, hala nola arauak, metodoak,

prozedurak, protokoloak edo kontrol-grafikoak.

23

2. Kimika-industriari aplika dakizkiokeen kalitate-egiaztapeneko eta kontroleko metodoak eta uneak zehaztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lehengaien kalitatearen egiaztapen-sistemak identifikatzea. • Produktu kimikoak ordenatzea eta sailkatzea, propietate fisiko, kimiko eta erreaktiboen arabera,

segurtasun- eta kalitate-baldintzak betez, eta produktuen kalitate-zehaztapeneko fitxak egitea. • Prozesuaren aldagaiak prozesuko materiaren kalitate-parametroen aldaketarekin erlazionatzea. • Metodo desberdinak bereiztea (eskuzkoak, automatikoak edo landakoak) prozesuko materiaren

kalitate-parametroak zehazteko. • Produktu burutuetako dosifikazio-sistemak, ontziratzeak eta markatzeak kalitate-faktore gisa duten

garrantzia deskribatzea. • Bere lan, ekipo, material eta produktuek definitutako prozesu kimiko prozesu batean oinarrituz:

− Materiaren kalitate-ezaugarriak identifikatzea. − Kalitate-ezaugarrien aldakortasunean esku hartzen duten prozesuaren faktoreak identifikatzea.

• Kalitate-kontrolaren entseguak edo analisiak egitea beharrezkoa den guneak, uneak edo maiztasuna zehaztea.

• Kalitate-kontrolerako beharrezkoak diren aldagai fisikokimikoen neurriak edo analisiak deskribatzea. 3. Prozesu kimikoko laginak eta biltegiratutako produktu kimikoak hartu eta prestatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Industria-prozesu kimiko batean substantzia baten laginketa eskuz edo automatikoki egiteko erabiltzen

diren metodo nagusiak bereiztea. • Materiaren egoera eta baldintza fisikoen arabera, laginak hartzeko ekipoak eta tresnak identifikatzea. • Lagina hartzeko prozedura burutzea, berau ontzi egokian lortuz eta laginaren izaerak eskatzen dituen

baldintzetan gordez. • Lagina patroietatik eta beste laginetatik bereizteko baliabide egokiak erabiliz markatzea. Laginketak

industria-jarduera kimikoan duen garrantzia deskribatzea. • Laginak hartzeko prozedura batean zehaztu behar diren baldintzak eta maiztasuna finkatzea. • Laginak hartu eta prestatzeko garaian laborategiko segurtasun-neurriak bete eta praktika egokiak

burutzea. 4. Aldagai fisikokimikoen neurketak egitean, produktuaren eta prozesuaren kontrolarekin erlazionatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Propietate fisikokimiko nagusien kontzeptuak definitzea, aldagaiak dagozkien unitateez adieraztea eta

unitate-sistemen aldaketak ebaztea. • Entsegu fisiko eta kimikoen zehaztapen praktikoak egitea, materiala zuzen manipulatuz eta

segurtasun-neurriak errespetatuz, neurri bat zehaztapen egokiaz lortzearren. • Aldagai bera neurtzen duten teknika edo tresna desberdinen artean, entseguan erabili beharreko

materia-motari eta eskatutako neurriaren zehaztasunari hobekien egokitzen zaiona aukeratzea. • Entseguetan jasotako emaitzak fabrikazio-prozesuaren eta zertan edo zertarako fabrikatu denaren

arabera ebaluatzea. • Kalitate-kontrolean bertan sortutako hondakinen ezabaketak ingurumenean dituen ondorioak

baloratzea, horren araberako jarduerak sustatuz. 5. Prozesu kimikoko kalitate-kontrolean erabiltzen diren tresna bidezko analisi eta teknika nagusiak interpretatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Tresna bidezko metodoak ematen duen informazioa (neurria) substantzia baten kontzentrazioa

identifikatzea edo neurtzea ahalbidetzen duten propietateekin erlazionatzea. • Aurrez finkatutako parametro bat zehazteko denborari eta tokiari dagokienez egokia den teknika

aukeratzea. • Tresnak emandako datuetan oinarrituz, eskuz edo/eta automatikoki:

− Emaitzak lortzea. − Patroi edo erreferentzia-taulez alderatzea, bibliografia erabiliz.

24

− Emaitzak aurreikusitako kalitatearen zehaztapenen arabera interpretatzea. • Substantzien identitatea edo kontzentrazioa zehazteko analisi kimikoari eta tresna bidezkoari

dagozkion teknikak aplikatzea. • Analisi-metodo eta teknika berriak asimilatzeko interesa edukitzea. 6. Emaitzak lortzeko datuak lantzea eta produkzioari edo kontrolari dagozkion txosten teknikoak egitea, teknika estatistikoak aplikatuz edo/eta grafikoak eginez, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Finkatutako metodo batez eta doitasun-tresna ezagunez esperimentalki jasotako datu batzuetan

oinarrituz: − Erabilitako metodoari eta tresnei dagokienez, lortutako doitasuna interpretatzea. − Tresnaren doitasunari dagokionez datu esperimentalen zehaztasuna bereiztea. − Balizko erroreak eta hauen zergatiak zehaztea, erabilitako tresna- eta metodo-motaren arabera. − Datu-taulak eratzea eta eskala-mota desberdinetan grafikoki adieraztea, finkatutako eskalan

aldagaia adierazteko beharrezko kalkuluak eginez. − Emaitzak doitasunaren araberako zifra esanguratsu egokiez adieraztea.

• Txosten bat osatzen duten elementuak bere helburuen arabera identifikatzea. • Jasotako emaitzak materiaren parametroen dokumentu teknikoekin alderatzea, aurreikuspenei

dagokienez izan diren desbiderapenak identifikatuz. • Lortutako emaitzak ebaluatzea, metatu daitezkeen baloreak eta baztertu behar direnak bereiziz. • Txostena terminologia kimiko egokiaz adieraztea. • Txosten teknikoak ordenaz, zehaztasunez eta txukuntasunez betetzea. • Kalitate-kontrolaren datuak eta dokumentuak ordenan eta euskarri egokian edukitzea. c) Edukiak I. multzoa: KALITATEAREN KUDEAKETA ETA KONTROLA Prozedurazkoak: • Produktu bat planifikatu eta merkaturatzeko faseak ezartzea. • Kalitate-kontrola egiteko beharrezkoak diren dokumentuak finkatzea. • Prozesu kimikoaren kalitate-kontrolean egin beharreko analisiak identifikatzea. • Prozesuan esku hartzen duten produktuei buruzko kalitate-zehaztapenen fitxak beren propietateen

arabera prestatzea. • Laginak hartu eta kalitate-kontrola egiteko guneak, maiztasuna eta baliabide teknikoak zehaztea. • Prozesuan esku hartzen duten produktu kimikoak beren ezaugarri fisiko, kimiko eta erreaktiboen

arabera sailkatzea. • Produktu solidoak, likidoak eta gasak biltegiratzeko lekuaren baldintzak kontrolatzea. • Prozesuko materiaren kalitate-parametroez prozesuaren aldagaiak interpretatzea. • Datuak irudikapen grafikoez ematea. • Kontrol-grafikoak aldagaiez eta atributuez interpretatzea. • Laginketa automatikoari eta eskuzkoari dagozkion teknikak erabiltzea prozesua baino lehen,

prozesuan zehar eta ondoren. • Prozesuko analizatzaile jarraituak eta etenak erabiltzea. • Produktu burutuen dosifikazio-, ontziratze- eta markatze-metodoen eraginkortasuna egiaztatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Produktu baten kalitatea eta bere neurketa. • Kalitatea produktuaren diseinuan. Prozesu-aldaketa. Produktu baten garapena. • Kalitate-bermea hornitzaile-gaietan. • Laginketa-teknikak produkzio-faseetan. Harreran, biltegiratzean, prozesuan eta produktu burutuan. • Kalitatea fabrikazioan. Prozesuetako aldagaiak eta beren neurketa. • Datu-bilketa eta aurkezpen estatistikoa. • Fabrikazio egokirako arauak kalitateari dagokionez. Kalitate-sistemari buruzko Espainiako araua.

25

• Kalitatearen auditoretza eta ebaluazioa. Homologazioa eta ziurtapena. Kalitatearen kudeaketa ekonomikoa. Kalitate-kostuak.

• Kalitatearen hobekuntza. Motibazioa. • Kalitate-eskuliburuak eta sistemak. Kalitate-zirkuluak. • Entregaren eta zerbitzuaren kalitatea. Fidagarritasuna. Bezeroentzako oinarrizko zerbitzuguneak. • Automatizazioak kalitatean duen eragina. • Prozesuko analizatzaile automatiko jarraituak eta etenak. • Eskuzko metodo automatikoak edo landakoak prozesuko materiaren kalitate-parametroak zehazteko. • Produktu burutuak dosifikatu, ontziratu eta markatzeko sistemak. • Laginak hartzean erabiltzen diren ekipoak eta tresnak. Jarrerazkoak: • Kalitatea zehaztapenekin bat datozen azken produktuak lortzeko parametro gisa baloratzea. • Segurtasun-arauak betetzea eta laborategiko praktika egokiak kontuan izatea laginak hartu eta

prestatzeko garaian. • Teknologiako edo lan-baldintzetako aldaketek sortutako egoerekiko jarrera positiboa. • Ordena eta zehaztasuna arauak, metodoak eta protokoloak ezartzean. • Funtzioen eta zereginen banaketa bere gain hartzea, eta ekipoak koordinatzea eta erantzukizuna izatea. II. multzoa: PRODUKTU KIMIKOEN ENTSEGUAK ETA ANALISIA. Prozedurazkoak: • Produktu kimikoak identifikatu eta sailkatzea. • Prozesu kimikoaren aldagaiak kontrolatzen dituzten parametroak neurtzeko entsegu fisikoak eta

kimikoak egitea: masa, bolumena, dentsitatea, biskositatea, urtze- eta irakite-teoria, errefrakzio-indizea, pH,...

• Aldagai bera neurtzen duten teknika edo tresna desberdinen artean, entseguan erabili beharreko materia-motari eta eskatutako neurriaren zehaztasunari hobekien egokitzen zaiona aukeratzea.

• Esperimentalki lortutako datuetan oinarrituz: − Emaitzak eskatutako unitateetan eta zifra esanguratsu egokiez adierazteko kalkuluak egitea. − Datuen tratamendu estatistikoa eta grafikoa. − Emaitzak ebaluatzea entseguko substantzia identifikatu edo zehazteko. Bibliografia erabiliz,

erreferentziazko eredu edo taulekin alderatzea. − Emaitzak aurreikusitako zehaztapenen arabera interpretatzea.

• Disoluzioak eta nahasketak prestatzea, eta erreaktiboak eta ereduzko disoluzioak normalizatzea. • Ioiak eta substantzia molekularrak zehazteko teknika analitikoak aplikatzea. • Substantzia desberdinen materiaren edo kontzentrazioaren identitatea eta kopurua praktikoki zehaztea,

metodo analitiko kimiko nahiz tresna bidezko desberdinak aplikatuz. • Txostenak egitea, aukeratutako analisi-metodoa ondoko hauen arabera justifikatuz: analizatu

beharreko substantzia, beharrezko disoluzioen prestaketa, jarraitu beharreko prozedura, izaten diren erreakzioak, datu-bilketa, kalkuluak eta emaitzen adierazpena.

• Ekipoen eta materialen mantentzea eta administrazioa. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Produktu kimikoen propietate fisikoak eta kimikoak. • Parametro fisiko eta kimikoen neurketa-unitateak. • Aldagai fisikokimikoak zehazteko tresnak eta metodoak. • Ekipoen eta tresnen egiaztapen-metodoak. • Laborategiko materia eta materialen manipulazio-teknika orokorrak. • Laborategiko materialaren garbiketa-teknikak. • Analisi kimikoko oinarrizko lanak. • Analisi kimikoa: Bolumetria eta grabimetria bereizgarrienak. • Industria kimikoan gehien erabilitako tresna bidezko analisi-teknikak:

− Metodo elektrikoak: Potentziometria. Konduktimetria. − Metodo optikoak: Errefraktometria. Polarimetria. Kolorimetria Espektrofotometria ikusgaia-

ultramorea, infragorria. − Metodo kromatografikoak.

26

• Txosten tekniko bat osatzen duten elementuak. • Terminologia analisi kimikoan. Jarrerazkoak: • Produktu kimikoak manipulatzean segurtasun- eta higiene-arauak aplikatzea. • Lan fina, ordenatua eta zehatza baloratzea. • Kalitate-kontrolean bertan sortutako hondakinen ezabaketak ingurumenean dituen ondorioak

baloratzea, horren araberako jarduerak sustatuz. • Entsegu-metodo eta teknika berriak asimilatzeko interesa edukitzea. • Araututako lan-arropa erabiltzea. • Neurgailuak eta ekipoak zuzen erabiltzea, erabilera-arau egokiak aplikatuz. • Ordena, zehaztasuna eta garbitasuna txostenak egitean. • Kalitate-kontroleko datuak eta dokumentuak ordenan mantentzeko euskarri informatikoak erabiltzeko

interesa. • Lanbide-igurikapenak eta norberaren gaitasunak kontrastatzea ahalbidetzen duen informazioa lortzeko

interesa. 5. lanbide-modulua. SEGURTASUNA ETA INGURUNE KIMIKOA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Materia kimikoek eragindako arriskuaren prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak aztertzea. 2. Industria kimikoko lan-metodoei eta -prozedurei dagozkien segurtasun-neurriak aztertzea. 3. Prozesu kimikoak eragindako arriskuaren prebentzio eta kontrolerako erabiltzen diren sistema, ekipo

eta gailuak aztertzea, arrisku-faktoreekin eta prozesu-lanekin erlazionatuz. 4. Industria-kimikako produkzio-plantan, ingurumena babesteko neurriak betetzeko beharrezkoak diren

baliabideak aztertzea. 5. Kimikagintzako lanak eragindako higiene-arriskuaren faktoreak osasunean dituzten ondorioekin eta

detekzio- edo/eta neurketa-teknika eta -gailuekin erlazionatzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Materia kimikoek eragindako arriskuaren prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari dagokien segurtasun-neurriak azaltzea,

materiaren propietateekin erlazionatuz. • Produktu kimikoak beren segurtasunaren edo agresibitatearen arabera sailkatzea, produktuari lotutako

segurtasun-sinbologia identifikatuz. • Materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari aplika dakiokeen segurtasun-araudia

identifikatzea. • Produktu kimikoen ontzietan azaltzen den informazioa interpretatzea. • Manipulatu beharreko materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari dagokien segurtasun-

araudia ezagutzea. 2. Industria kimikoko lan-metodoei eta -prozedurei dagozkien segurtasun-neurriak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Babes indibidualerako ekipo desberdinak arrisku-faktoreekin erlazionatzea. • Instalazioen mantentzeari dagozkion segurtasun-neurriak azaltzea. • Ordenari eta garbitasunari dagozkien arauak arrisku-faktoreekin erlazionatzea. • Industria kimikoko segurtasun-seinaleztapen nagusien eskema bat egitea, seinaleztapen bakoitza

dagokion arrisku-faktorearekin erlazionatuz.

27

• Arrisku kimikoko arlo gisa sailkatu direnetan lan-moduak deskribatzea. • Presiora edo hutsean lan egiten duten ekipoei edo lineei dagozkien arriskuak identifikatzea, aldez

aurreko frogak eta abiarazi baino lehen egindako segurtasun-ikuskatzeak justifikatuz. • Lan-prozedurei aplika dakiekeen segurtasun-araudia deskribatzea. • Korronte elektrikoarekin eta gasarekin kontaktuan egotean hartu beharreko prebentzio-neurriak

deskribatzea. • Industria-prozesu kimikoetako segurtasun-neurrietan izan diren aurrerapen teknologikoekiko interesa

edukitzea. 3. Prozesu kimikoak eragindako arriskuaren prebentzio eta kontrolerako erabiltzen diren sistema, ekipo eta gailuak aztertzea, arrisku-faktoreekin eta prozesu-lanekin erlazionatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Industria-prozesu kimikoko segurtasunaren kontrol-sistemaren funtzionamendua azaltzea,

detektagailu, alarma eta aktuadoreen funtzionamendua eta elkarreragina deskribatuz. • Industria-prozesu kimikoko aktuadoreen funtzioa prozesua garatzean dauden aldagai eta aldaketekin

erlazionatzea. • Segurtasun-sistema barne hartzen duen industria-prozesu kimikoaren diagrama bat oinarritzat hartuta:

− Kontrol-sistemari lotutako segurtasun aktibo eta pasiboko arrisku-zonak eta segurtasun-elementuak identifikatzea.

− Alarma-sistemen funtzioa azaltzea eta antolamendua justifikatzea. − Ekipoen erredundantzia segurtasun-sistema gisa justifikatzea.

• Larrialdietako jokabide-sekuentzia deskribatzea, babes pertsonal eta kolektiborako ekipoak identifikatuz.

• Produkzio-plantako botika-kutxaren osagai izan beharko luketen sendagaiak eta produktuak proposatzea.

• Produkzio-planta bat planoan grafikoki irudikatzean, bertan segurtasun-elementuen kokapen aktiboa eta pasiboa proposatzea.

• Produkzio-planta bat planoan grafikoki irudikatzean, arrisku-zonak identifikatzea eta seinaleztapen-neurri egokiak proposatzea.

• Segurtasun-ekipoak beti erabiltzeko prest eta eguneratuta dauden begiratzea. 4. Industria-kimikako produkzio-plantan, ingurumena babesteko neurriak betetzeko beharrezkoak diren baliabideak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ingurumenari buruzko erregelamendu eta araudi jakin batzuetarako, eta ongi zehaztutako kimika-

industriako fabrikazio-prozesu suposatu bat abiapuntutzat hartuta: − Prozesuari aplika dakizkiokeen araudiaren funtsezko alderdiak identifikatzea. − Balizko ingurumen-inpaktuaren parametroak identifikatzea. − Balizko ingurumen-inpaktuaren parametroak ebaluatu eta kontrolatzea. − Poluitzaileak detektatu eta neurtzeko gailuen, hala nola zaintza-sare, ekipo mugikor edo analisi-kit

deitutakoen antolaera eta aplikazioa justifikatzea. • Produkzio-prozesuari lotutako ingurumen-baldintzak ziurtatzea. • Fabrikazio egokirako prozedurak eta arauak errespetatu eta betetzea. • Ingurumena babesteko araudia kontsultatzea. • Eguratsera botatzen diren emisioak, ur-arazketak eta hondakinen tratamendua kontrolatzeko sistemen

beharra eta garrantzia baloratzea, ingurumena babesteko eta ingurumenari buruzko arauak eta norabideak betetzeko.

• Ingurumen-poluzioa murrizteko eta prebenitzeko teknologia berriekiko interesa edukitzea. • Poluitzaileak detektatzeko ekipoak beti erabiltzeko prest eta eguneratuta dauden begiratzea. 5. Kimikagintzako lanak eragindako higiene-arriskuaren faktoreek osasunean dituzten ondorioekin eta detekzio- edo/eta neurketa-teknika eta -gailuekin erlazionatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

28

• Poluitzaile kimiko eta biologikoak beren izaera, konposizio eta organismoan duten eraginaren arabera sailkatzea.

• Poluitzaile fisikoak eta lan-mikroklimaren deribatuak beren izaera eta organismoan duten eraginaren arabera sailkatzea.

• Detektatzeko edo/eta neurtzeko gailu homologatuak deskribatzea. • Poluitzaile kimiko, biologiko edo fisikoen neurketak zuzeneko detektagailuez egitea, neurketen

emaitza araudi aplikagarriaren erreferentziazko balioen arabera interpretatuz. • Grafikoak eta taulak kontsultatzea, agertzen diren balioak interpretatuz. • Industria-jarduerari dagozkion babes indibidual eta kolektiboko neurriak deskribatzea. • Babes-neurriak zorrotz aplikatzea. • Segurtasun-ekipoak eta detektagailuak beti erabiltzeko prest eta eguneratuta dauden begiratzea. • Balizko istripuak eta industria-prozesu kimikoari lotuta dauden gaixotasunak identifikatzea. • Segurtasuna, osasuna eta lan-jardueraren inguruko beste zenbait alderdi baloratzea. c) Edukiak I. multzoa: PROZESUKO ETA LAN KIMIKOKO SEGURTASUNA Prozedurazkoak: • Segurtasun-tekniken eraginkortasunaren alderaketa-azterketa egitea. • Segurtasun-neurriak ezarri eta kontrolatzea. • Arriskuak antzeman, ebaluatu eta ordenatzea. • Arriskua prozedura eta metodo kimikoez prebenitzeari dagozkion segurtasun-neurriak identifikatzea:

− Arrisku-faktoreak hauek aurreikusi eta kontrolatzeko sistema eta gailuekin erlazionatzea. − Arrisku-faktorea identifikatzea eta seinaleztatzea. − Orden- eta garbitasun-arauak arrisku-faktoreekin identifikatzea.

• Produktu kimikoengatiko arriskuaren prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak identifikatzea: − Materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari dagozkion segurtasun-neurriak zehaztea. − Produktu kimikoak beren segurtasunaren edo agresibitatearen arabera sailkatzea. − Segurtasunari dagokion sinbologia eta seinaleztapena identifikatzea. − Segurtasun-araudia materia kimikoen ontziratze, etiketatze eta garraioari aplikatzea. − Produktu kimikoak erabili eta biltegiratzean orden- eta garbitasun-arauak aplikatzea. − Ihesak eta isurketak prebenitu eta horiei aurre egitea.

• Industria-arriskuen prebentzioari dagozkion segurtasun-neurriak identifikatzea. • Industria-instalazioen eta zerbitzu-sareen (ura, gasak, elektrizitatea, berotzeko eta hozteko sistemak,

etab.) mantentze egokia egiaztatzea. • Segurtasun-neurriak presiora edo hutsean lan egiten duten ekipoen edo instalazioen mantentzeari

aplikatzea. • Korronte elektrikoarekiko kontaktuaren aurrean prebentziorako neurriak analizatzea. • Industria-segurtasunaren seinaleztapena antzemateko ariketak egitea. • Industria-prozesu kimikoko prozedurei eta metodoei dagozkien segurtasun-neurriak zehaztea. • Kontrol-sistemak gainbegiratzea: prozesu-segurtasunaren detektagailuak eta alarmak. • Segurtasun-aktuadoreen eta prozesuko aktuadoreen (presioak arintzea, tenperatura-sentsoreak, eta

abar) arteko desberdintasunak eta analogiak. • Segurtasun-seinaleztapen desberdinak erabiliz plantako eskemak eta fluxu-diagramak egitea. • Arrisku-zonetako lan-metodoak analizatzea. • Lan-metodoei aplika dakiekeen segurtasun-araudia identifikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Segurtasun-teknikak: bilakaera eta planteamendua. Prebentzio-neurriak: beren diseinuaren eta

plangintzaren azterketa. • Arriskuen analisia eta sailkapena. Segurtasun-neurrien azterketa eta beren seinaleztapena. • Produktu kimikoekin lan egitearen arriskuaren prebentzioa: ontziratzea eta etiketatzea. Segurtasun-

seinaleztapena. Ordenari eta garbitasunari dagozkien arauak. Ihesak eta isurketak. Araudia. • Industria-arriskuen prebentzioa:

− Korronte elektrikoarekin kontaktuan egotearena.

29

− Instalazioen eta zerbitzu-sareen (ura, gasak, elektrizitatea, berotzeko eta hozteko sistemak, etab.) mantentzeari dagokiona.

− Presio- eta huts-ekipoei dagokiena. − Ekipo mugikorrena. − Sute eta leherketarena.

• Prozesuko arriskuaren prebentzioa: − Kontrol-sistemak. Prozesuko segurtasun-detektagailuak. Alarmak. − Prozesuko aktuadoreak. Segurtasun-aktuadoreak. − Kontrol-sistemako akatsak prebenitzeko sistemak.

Jarrerazkoak:

• Industri kimika prozesuko segurtasunerako finkatu den araudia betetzea. • Lanpostuko jarreretan segurtasun- eta higiene-arauen arabera jokatzea. • Lan-taldean integratzea. • Industri kimika segurtasunaren alorrean jarduera berriei ekiteko interesa edukitzea. • Lana eta denbora behar bezala banatzea, arriskuak murrizteko faktore gisa. • Segurtasun-arauek produkzio-prozesuaren jarduera guztietan duten garrantzia baloratzea. • Ekipoak, instalazioak eta produktuak manipulatzean ordena, zehaztasuna eta garbitasuna.

II. multzoa: INDUSTRIA-HIGIENEA ETA LAN-BABESA ETA

INGURUMENARENA Prozedurazkoak: • Higieneari dagokion arrisku-faktore eta osasunean dituzten ondorioen eta detektatu edo/eta neurtzeko

gailuen artean erlazioak ezartzea: − Poluitzaile fisikoak beren izaeraren eta organismoan eduki ditzaketen ondorioen arabera

sailkatzea. − Poluitzaile fisiko, kimiko eta biologikoak, beren izaera, osaera eta organismoan eduki ditzaketen

ondorioen arabera sailkatzea. − Poluitzaile kimiko, biologiko edo fisikoen neurketak egitea, neurketen emaitza araudiaren arabera

interpretatuz. − Detektatu edo/eta neurtzeko gailuak analizatzea. − Babes indibidual eta kolektiborako neurriak analizatzea.

• Larrialdiei erantzuna emateko babes-neurriak eta -baliabideak aztertzea: − Larrialdiko jokabide-sekuentziak deskribatzea. − Babes-neurri kolektiboak betetzea. − Babes indibidualeko ekipoak arrisku-faktoreekin identifikatzea. − Produkzio-plantan segurtasun-elementuen kokapena proposatzea. − Seinaleztapen-neurriak proposatzea, arrisku-zonak eta balizko larrialdia adierazi ondoren. − Sute, leherketa, toxikapen, ihes eta isurketen aurkako larrialdi-planak aplikatzea.

• Industria-prozesu kimikoan ingurumena babesteko neurriak betetzeko baliabideak aplikatzea: − Ingurumenari dagokion araudia kimika-industriako fabrikazio prozesu bati identifikatzea. − Poluitzaile fisiko, kimiko eta biologikoak beren izaera, konposizio eta ingurumenean eduki

ditzaketen ondorioen arabera sailkatzea. − Ingurumenean eragina izan lezaketen parametroen identifikazioa.

∗ Eguratserako emisioak. ∗ Hondakin-urak. ∗ Hondakin solidoak.

• Poluitzaileak detektatu eta neurtzeko gailuak erabiltzea. • Ingurumenean eragina izan lezaketen parametroak ebaluatu eta kontrolatzea. • Ingurumen hurbilean industria-produkzio kimikoko instalazioen emisioen ondorioak identifikatzea. • Hondakinak ahalik eta gehien murriztu eta ezabatzeko teknikak aplikatzea. • Hondakinak tratatzeko ingurumenari dagokion araudia aplikatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak:

30

• Babes-neurriak eta baliabideak eta larrialdiaren aurreko erantzuna: − Poluitzaile fisikoak eta kimikoak industri kimikan. − Pertsonen osasunean dituen ondorioak. Neurketa- eta balorazio-teknikak. prebentzio- eta babes-

teknikak. − Babes kolektiboa eta babes indibidualerako ekipoak. − Premiazko neurriak eta larrialdietako erantzuna:

∗ Lan-istripuak: sailkapena. Istripuen arriskuaren indizeen analisia. Istripuen jakinerazpena eta erregistroa. Istripuak eta gorabeherak ikertzeko metodoak.

∗ Sutea eta leherketa: sorrera, detekzioa eta babesa. Suaren teknologia. − Larrialdietako ekintza-plana: motak. − Larrialdietarako planak:

∗ Suteen aurrean: itzaltze-ekipoak eta -teknikak. ∗ Leherketen aurrean. ∗ Toxikapenen aurrean. ∗ Barne- eta kanpo-ihesen eta isurketen aurrean.

• Prebentzioa eta ingurumenaren babesa: − Industria-higienea. Higiene-arriskuak. Prebentzioa eta ingurumenaren babesa lanean. − Poluitzaile fisiko, kimiko eta biologikoak. Detekzio- eta neurketa-gailuak. Higiene-arriskuen

mapa. − Eguratserako emisioek, hondakin-urek eta hondakin solidoek eragindako poluzioa. Ingurumenaren

poluzioari aurre egiteko larrialdi-plana. − Poluitzaileen tratamendu- eta neurketa-teknikak. Ingurumenari dagokion araudia. − Hondakinak ahalik eta gehien murrizteko teknologia berriak.

Jarrerazkoak: • Segurtasun- eta higiene-arauek kimikagintzako jarduera guztietan duten garrantzia baloratzea. • Lan- eta ingurumen-araudia errespetatzea eta betetzea. • Gehien gertatzen diren istripuen aurrean erreakzio egokia izatea. • Produkzio-prozesu kimikoko lan-baldintzek osasun pertsonalean, kolektiboan eta ingurumenean eduki

ditzaketen ondorioez jabetzea, lan-baldintzak hobetzearren, prebentzio-neurri eta babes egokiak erabiliz.

6. lanbide-modulua. LAN-GIROKO HARREMANAK a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Lanbide-irudiari lotutako lan-jarduerak garatzean sortzen diren komunikazio-prozesuak aztertzea. 2. Lan-jardueren garapenean eta ingurunean sortzen diren gatazka esanguratsuak saihetsi eta, hala

badagokio, dagokion mailan ebazteko prozedurak ezartzea. 3. Dagokion mailako lanbide-jarduerak garatzeko garaian, erabakiak hartzeko prozesuan eragina duten

aldagai esanguratsuak aztertzea. 4. Dagokion mailako lanbide-jarduerak normaltasunez garatzean sortzen diren egoera desberdinei

dagokienez, lidergo-estilo egokiak aztertzea. 5. Bileretan parte hartzea, horiek gidatu eta moderatuta eta/edo, betiere, beraiek garatzen eta helburuak

lortzen aktiboki lagunduta. 6. Lan-ingurunean, motibaziorako elementuak, prozesuak eta/edo teknikak aztertzea, lan-giroa

hobetzeko eta enpresaren helburuekiko konpromisoa areagotzeko. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Lanbide-irudiari lotutako lan-jarduerak garatzean sortzen diren komunikazio-prozesuak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Komunikazio-prozesuan parte hartzen duten elementuak deskribatzea.

31

• Enpresa bateko giza taldearen egitura formalean nahiz informalean dauden komunikazio-sareak azaltzea.

• Komunikazioa zein testuingurutan sortzen den identifikatzea, komunikazio horretan parte hartzen dutenen gaitasun funtzionalak eta ezaugarri indibidualak adierazita.

• Komunikazio eraginkorra lortzeko komunikazio-mota eta komunikazio-estrategia egokienak aurkitzea, horiek zuzentzen direneko solaskideen arabera, hori guztia suposiziopean.

• Komunikazio-estilo desberdinak erabiltzea, horiek ingurunearen egoera eta ezaugarri, mezu, solaskide eta abarretara egokituta.

• Mezua ulertzea oztopatzen duten interferentzia posibleak ebaluatzea, horiek sortarazten dituzten arrazoiak aurkituta.

• Komunikazio-prozesuan hurbilerraz izatea, harreman-mugak argi eta garbi finkatzea eta informazioa ematean neurrigabekeria saihestea.

2. Lan-jardueren garapenean eta ingurunean sortzen diren gatazka esanguratsuak saihetsi eta, hala badagokio, dagokion mailan ebazteko prozedurak ezartzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lan-eremuko gatazka nagusiak sortarazten dituzten faktoreak eta/edo elementuak azaltzea. • Negoziazioaren kontzeptua eta elementuak definitzea. • Lan-eremuan esanguratsuak diren frustrazio-portaera sintomatikoak sailkatzea. • Ekipoak edo enpresak osatzen dituzten kideen portaeren aurrean izaten diren jarrerazko erantzunak

erlazionatzea, balore-iritziak eta gatazkak saihestuta. • Negoziazio-egoera batean azal daitezkeen portaera-mota desberdinak eta horien eraginkortasuna eta

estrategiak identifikatzea. • Negoziazio-estrategiak enpresaren eremuan sortzen diren ohiko gatazka-egoerekin erlazionatzea. • Negoziazio-prozesu posibleak diseinatzea, informazioa jasotzeko, indar-harremanak aztertzeko eta

akordio posibleak aurreikusteko faseak kontuan hartuta, guztia suposiziopean. 3. Dagokion mailako lanbide-jarduerak garatzeko garaian, erabakiak hartzeko prozesuan eragina duten aldagai esanguratsuak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Erabakiak hartzeko prozesua azaltzea, haren garapen-faseak adierazita. • Suposizioetan, arazo baten arrazoi edo jatorri nagusia identifikatzea. • Suposiziopean, ezar daitezkeen konponbideak deskribatutako arazoekin erlazionatzea. • Arazoetarako konponbide egokiak hautatzea, horiek erabakiak hartzeko prozesuarekin lotuta. • Erabakien emaitzak eta horiek lan-jarduera garatzean duten eragina aztertzea. • Gainerakoen iritziak errespetatu eta kontuan hartzea, norberaren iritzien aurkakoak izan arren. 4. Dagokion mailako lanbide-jarduerak normaltasunez garatzean sortzen diren egoera desberdinei dagokienez, lidergo-estilo egokiak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aginte-estiloak deskribatzea, ezaugarri eta jokabide esanguratsuenak adieraziz. • Enpresa baten antolamenduan erdi-mailako agintariaren funtzioak, eskumenak eta mugak azaltzea. • Aginte-estilo desberdinak ikasle bakoitzaren estiloarekin alderatzea. • Aginte-estilo bat norberaren ezaugarrien araberako hautaketa justifikatzea. • Lidergo-estiloak suposizio batean deskribatuta aurki daitezkeen egoera desberdinekin erlazionatzea. • Suposizioetan lan-egoeretako lidergo-estilo desberdinen eraginkortasuna ebaluatzea. • Lidergoa erabiltzeko norberaren jarrerak eta komunikazio-estiloa egokitzeari dagokionez,

autoebaluazioa egitea.

32

5. Bileretan parte hartzean, horiek gidatu eta moderatuta eta/edo, betiere, beraiek garatzen eta helburuak lortzen aktiboki lagunduta, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Bilera-mota desberdinak azaltzea, beren funtzioak, garapenaren etapak eta prozesu formala adieraziz. • Bilerak planifikatzeko metodoak deskribatzea, kasu simulatuen bitartez bilera baten helburuak,

dokumentazioak, gai-zerrenda, bertaratuak eta deialdia definituz. • Lan-taldeek bakarkako lanarekin alderatuta dituen abantailak aipatzea. • Talde-bileretan lortu nahi diren helbururik garrantzitsuenak azaltzea. • Partaideen tipologia identifikatzea, moderatzaileak eduki beharko dituen oinarrizko ezaugarriak

ondorioztatuz. • Bilerak gidatu edo/eta moderatzea, bilerako kideen partaidetza lortuz, guztien artean denbora berdin

banatuz. • Bileretan aurreikusitako helburuen araberako emaitzak lortzea. • Emaitzak dokumentu-euskarrian edo horren ordezko tresnan formalizatzea. • Partaidetza errespetatzea eta bilerako partaideen iritziak kontuan hartzea, jarrera moralistak, babesleak

edo deskalifikaziozkoak saihestuz. 6. Lan-ingurunean, motibaziorako elementuak, prozesuak eta/edo teknikak aztertzean, lan-giroa hobetzeko eta enpresaren helburuekiko konpromisoa areagotzeko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lan-ingurunean motibazioa zehaztea, arlo honetako teoria garrantzitsuenak azalduz. • Lan-jarduera burutu bitartean motibazio-teknikak aplikatuz lor daitezkeen oinarrizko hobekuntzak

azaltzea. • Simulazio-suposizioetan emandako egoeretarako egokiak diren motibazio-teknikak identifikatzea. • Suposizio simulatuetan motibazio-teknikak edo/eta elementuak finkatzea. • Suposizio simulatuetan motibazio-elementuak aplikatzeko teknikak lantzean izan litezkeen kostuak

eta onurak baloratzea. • Motibazio-elementuak edo/eta teknikak aplikatzearen emaitzak ebaluatzea. c) Edukiak I. multzoa: KOMUNIKAZIOA ERAKUNDEETAN Prozedurazkoak: • Lan-jardueran edo eremuan egoera desberdinei egokitutako komunikazio-mota eta estrategiak

hautatzea. • Komunikazio-estilo desberdinak erabiltzea, ingurune, mezu, solaskide, eta abarren zirkunstantzia eta

ezaugarriei egokituz. • Mezu bat ulertzea eragozten duten balizko interferentziak ebaluatzea eta hauek eragiten dituzten

arrazoiak ondorioztatzea. • Bere jardueraren eremuan gatazkak konpontzeko estilo eta estrategia batzuk erabiltzea. • Enpresan sor daitezkeen gatazka-egoera desberdinei dagokienez negoziazio-estrategia desberdinak

finkatzea. • Negoziazio-prozesuak diseinatzea, informazio-bilketa, indar-erlazioaren ebaluazioa eta balizko

akordioen aurreikuspenaren faseak kontuan hartuta. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Komunikazio-prozesuak: elementuak. • Komunikazio-motak. • Komunikazio-sare formalak eta informalak lan-taldeetan. • Egitura formala eta informala enpresako giza taldeetan. • Nortasunaren teoria: oinarrizko kontzeptuak eta oinarrizko tipologiak. • Enpresako talde-gatazkak: lehiakortasuna, frustrazioa eta bere ondorioak lanean.

33

• Negoziazioa, kontzeptua eta esku hartzen duten elementuak. Jarrerazkoak: • Komunikazioa eskuragarria, egokia eta errespetuzkoa izatea. II. multzoa: ENPRESAKO ERDI-MAILAKO AGINTEA: AGINTEA ETA

LIDERGOA. ERABAKIAK HARTZEA. MOTIBAZIOA LANEAN. Prozedurazkoak: • Lan-inguruneko giza arazoen arrazoiak eta soluziobide-saioak ikertzea. • Erabaki posibleak hartzea, dauden baliabideak eta jasotako informazioak erabiliz. • Erabakiak hartzeko beharra eta hauen emaitzak ebaluatzea. • Hartutako erabakia kontrolatu eta bere jarraipena egitea. • Enpresako erdi-mailako agintariaren funtzioak identifikatzea. • “Lidergo-estiloa” kontzeptua interpretatzea. • Lidergo-estilo desberdinak jokabidearen igurikapenen arabera erabiltzea. • Lortutako emaitzak erabilitako lidergo-estiloaren arabera ebaluatzea. • Norberaren lidergo-estiloa ezaugarri pertsonalen arabera identifikatzea. • Lanean motibatzeko teknikak identifikatzea. • Motibatzeko teknikak hautatzea. • Motibatzeko teknikak aplikatzearen emaitzak ebaluatzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Erabakiak hartzeko prozesua eta bere faseak. • Erabakiak hartzeko estiloak. • Agintea eta lidergoa. Lidergo-estilo desberdinei buruzko teoriak, beren ezaugarriak eta

eraginkortasuna. • Enpresako erdi-mailako agintaria: eskumenak eta mugak. Enpresako organigraman duen kokapena. • Jokabidearen motibazioari buruzko teoriak. • Lanerako motibazioak enpresa-erakundeetan duen garrantzia. Jarrerazkoak: • Bere funtzioak betetzean eta dagozkion lanak egitean, norbanako eta talde, taldekide eta

erakundearekiko errespetuaz jokatzea. • Bakarka eta taldean lan egiteko gaitasuna autoebaluatzea. • Lanbidea garatzeko alderdi motibagarriak baloratzea. III. multzoa: LAN-BILERAK Prozedurazkoak: • Bilera-mota desberdinen plangintza: helburuak. Bertaratuak. Deialdia. Gai-zerrenda. Dokumentazio

osagarria. • Bilera bateko partaideen tipologia eta hauei dagokienez moderatzaileak eduki behar duen jokabiderik

egokiena. • Zereginaren inguruan antolatutako taldeek izaten dituzten talde-prozesuaren faseak eta horietako

bakoitzean gidariaren jokabide dinamizatzaile egokienak zeintzuk diren identifikatzea. • Bilerak eramatea eta moderatzea. • Emaitzak aurreikusitako helburuen arabera lortzea. • Bileretako akordioak dokumentuetan formalizatzea. • Negoziazio-bileren plangintza estrategikoa egitea. • Negoziazio-bileretako kudeaketa taktikoa egitea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lan-bilerak: helburuak. Sailkapena. Garapen-etapak. • Taldeko lana: abantailak eta eragozpenak bakarkako lanarekin alderatuta.

34

• Taldeen egitura formala eta informala. Talde-prozesua. • Bileren plangintza: helburuak. Bertaratuak. Deialdia. Gai-zerrenda. Dokumentazio osagarria, eta abar. • Negoziazioa: Plan estrategikoa eta kudeaketa taktikoa.

Jarrerazkoak: • Bileretan parte hartzea, gainerako parte-hartzaileak eta beren iritziak errespetatuz. • Talde-lanaren abantailak eta eragozpenak baloratzea. • Negoziazio-prozesuan betiere adostasuna helburutzat izatea. 7. lanbide-modulua LAN-PRESTAKUNTZA ETA ORIENTABIDEA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Prebentzio- eta/edo babes-ekintzak zehaztea, titulazioan aipatzen diren ekintzek sortzen dituzten

arrisku-faktoreak eta osasunarentzako eta ingurumenarentzako ondorioak txikiagotuz. 2. Egoera simulatuetan, istripuaren lekuan oinarrizko osasun-neurriak berehala aplikatzea. 3. Lan-kontratazioaren modalitateak eta norberaren konturako langile gisa lan-munduratzeko prozedurak

aztertzea. 4. Lanbide-ibilbideak ezartzea, norberaren gaitasunak eta interesak identifikatuz eta eskueran dagoen

informazio publikoa erabiliz. 5. Lanaren lege-esparrua interpretatzea eta lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta

betebeharrak bereiztea. 6. Estatuko eta EAEko egitura sozioekonomikoa identifikatzea, titulazioak aipatzen duen produkzio-

sektorearen neurria, osaera eta aurreikusitako bilakaera bereziki aztertuz. 7. Sektoreko enpresa esanguratsu baten oinarrizko antolamendu-egitura identifikatzea. 8. Sektoreko ereduzko enpresa baten memoria ekonomikoaren parametro azpimarragarriak

interpretatzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Prebentzio- eta/edo babes-ekintzak zehaztu eta titulazioan aipatzen diren ekintzek sortzen dituzten arrisku-faktoreak eta osasunarentzako eta ingurumenarentzako ondorioak txikiagotzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Sektorean garatzen diren industria-prozesuetatik eratortzen diren ingurumenarentzako ondorioak

azaltzea. • Bere lan-esparruan ohikoenak diren arrisku-egoera eta/edo -faktoreak identifikatzea. • Sektorean ohikoak diren gaixotasun profesionalak, osasunari egindako kalteak eta/edo lan-istripuak

deskribatzea. • Aipatu diren lan-jardueren burutzapenean sortzen diren ohiko gaixotasun profesionalak, osasunari

egindako kalteak eta lan-istripuak sailkatzea. • Prebentzio- eta/edo babes-jarduneko teknika orokorrak bere lan-esparruan ohikoak diren arrisku-

egoera eta/edo -faktoreekin erlazionatzea. • Bere lan-esparruan ohikoenak diren arriskuei dagozkien prebentzio- eta/edo babes-jarduerak

proposatzea. • Lehen laguntzetarako botikina egoera egokian edukitzea. • Enpresaren barruan eta kanpoan segurtasunaren alorrean eskumena duten organoak identifikatzea. • Ohiko prebentzio- eta/edo babes-elementuak egiaztatzea, ezarrita dauden arauak kontuan izanik. • Lana burutzerakoan ingurumenari egindako kalteak saihestu edo txikiagotzeko har daitezkeen

neurriak proposatzea. 2. Egoera simulatuetan, istripuaren lekuan oinarrizko osasun-neurriak berehala aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

35

• Lanbidearen burutzapenean ohikoak diren lesio eta/edo istripuen aurrean jarduteko prozesua edo

protokoloa azaltzea. • Lesioak bizitzarentzat duten arriskuaren arabera sailkatzea. • Lesionatu bat baino gehiago dagoenean edo pertsona batek lesio bat baino gehiago duenean, esku-

hartzean lehentasuna nork duen identifikatzea. Hau egiteko irizpidea honakoa izango da: lehendabizi bizitzarentzat arrisku handiena duen lesioari arreta eskaintzea.

• Aurreko kasuan agertzen diren lesioen arabera aplikatu behar diren neurrien sekuentzia identifikatzea. • Osasun-teknikak gauzatzea (erreanimazioa, inmobilizazioa, eramatea...), ezarrita dauden protokoloak

aplikatuz. • Bidezko organismoetara deitzea zaurituta dauden pertsonak eraman eta zaintzeko. • Istripuren bat egonez gero, azkar eta eraginkortasunez jardutea. 3. Lan-kontratazioaren modalitateak eta norberaren konturako langile gisa lan-munduratzeko prozedurak aztertzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Norberaren konturako langile gisa jarduteko eratze-prozesuan inplikatuta dauden erakundeak

adieraztea, burutu behar diren tramiteak azalduz. • Norberaren konturako langile gisa zergei eta Gizarte Segurantzari dagokionez dauden betebeharrak

deskribatzea. • Bere produkzio-sektorean (indarrean dagoen legeriaren arabera) dauden lan-kontrataziorako

modalitate desberdinak identifikatzea • Kontratazio-modalitate desberdinak konparatzea, bakoitzaren ezaugarriak adieraziz (iraupena, soldata

edo beste edozein aldagai azpimarragarri kontuan izanik). • Sektorean normalki egiten diren kontratuak formalizatzea, dagozkien eredu ofizialetan. • Norberaren konturako langile gisa jartzearen ondoriozko zergei eta Gizarte Segurantzari loturiko

betebeharrei buruzko dokumentazioa betetzea inprimaki ofizialetan. • Langile autonomo gisa jartzeko egon daitezkeen finantzaketa-iturriak, dirulaguntzak eta/edo bestelako

abantailak ezagutzea. • Norberaren konturako langile gisa jartzeko beharrezko dokumentazioa betetzea inprimaki ofizialetan. • Norberaren konturako lana eta besteren konturako lana alderatzea, lan-munduratzeko modu posible

gisa. 4. Lanbide-ibilbideak ezartzean, norberaren gaitasunak eta interesak identifikatuz eta eskueran dagoen informazio publikoa erabiliz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lortutako gaitasun, jarrera eta ezagutzetatik eratortzen den lanbide-balioa identifikatzea. • Bere esparruan dagoen lan-eskariaren baldintzak interpretatzea, lortutako lanbide-balioarekin

erlazionatuz. • Lan-munduratzeko aukerak izan ditzakeen zonako prestakuntza-eskaintzari eta enpresa-ehunari

buruzko informazio-iturriak erabiltzea, enplegu-eskaintzarekiko dituen iguripenei lotuta enpresaren datuak eta informazioa lortuz.

• Prestakuntza-premia osagarriak ondorioztatzea, dituen enplegu-aukerak zabaltzeko eta/edo behin enplegua lortu ondoren aberastasun profesionala lortzeko.

• Prestakuntza-ibilbideak ezartzea antzemandako beharren arabera. • Enplegua lortzeko teknikak prestatzea eta, horretarako elkarrizketak egitea, testak betetzea eta abarri

buruzko simulazioak egingo dira. • Enplegu batean aurkezteko eta/edo eskaria egiteko dokumentuak lantzea. 5. Lanaren lege-esparrua interpretatzean eta lan-harremanetatik ondorioztatzen diren eskubideak eta betebeharrak bereiztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Lan-zuzenbidearen oinarrizko iturriak azaltzea (Konstituzioa, Langileen Estatutua, Europako

Batasunaren Arteztarauak, Hitzarmen Kolektiboa eta abar), dagozkion eskubideak eta betebeharrak bereiziz.

36

• Negoziazio kolektiboko prozesu bat, suposiziopean, deskribatzea, negoziatu ohi diren aldagai garrantzitsuenak adieraziz: soldatak, segurtasuna eta higienea, produktibitatea eta abar.

• Besteren konturako langileentzako Gizarte Segurantzari eta INEMi (edo bere funtzioak bere gain hartzen dituen EAEko organismoari) lotutako prestazioak eta betebeharrak identifikatzea, suposizio desberdinen arabera.

• Besteren konturako langile batentzako soldata-agiriak formalizatzea, suposizio desberdinetan oinarrituz.

• Hartzekoen likidazio batean agertzen diren kontzeptu desberdinak interpretatzea. • Suposizio desberdinetan oinarrituz hartzekoen likidazioak kalkulatzea. • Inprimaki ofizialetan errenta-aitorpen sinpleak betetzea, lortutako errendimendu desberdinak

identifikatuz eta zerga-zorra kalkulatuz. 6. Estatuko eta EAEko egitura sozioekonomikoa identifikatzean, titulazioak aipatzen duen produkzio-sektorearen neurria, osaera eta aurreikusitako bilakaera bereziki aztertuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Magnitude makroekonomiko nagusiak (BPG...) interpretatzea eta hauen artean dauden erlazioak

azaltzea. • Produkzio-sektore desberdinak sailkatzea, bai eta hauek euskal ekonomian duten garrantzi erlatiboa

ere. • Bere produkzio-sektorearen egituraketa deskribatzea, hau da, bere tamaina, enpresen tamaina, kopurua

eta mota, populazio aktiboa, okupazio-tasa eta abar, ezaugarri bereizgarriren bat ote dagoen adieraziz. • EAEko sektorearen informazioa eta egituraketa Estatuko gainontzekoarekin erlazionatzea, lan-

munduratze posible baterako zonei buruzko datuak lortzeko moduan. • Sektorean aurreikusten den eboluzioa, hazkundea, egon daitezkeen aldaketa teknologikoak eta abar

adieraztea. 7. Sektoreko enpresa esanguratsu baten oinarrizko antolamendu-egitura identifikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Sektoreko kudeaketa-eredu esanguratsuaren deskribapena egitea. • Sektoreko enpresa esanguratsu baten funtzio-arloen azalpena egitea. • Sektoreko enpresa baten oinarrizko organigrama interpretatzea, azpian dauden aginte- eta

komunikazio-erlazioak eta abar azalduz. • Suposizio baten pean, enpresa baten egituran bere lanbideari loturiko funtzioak kokatzea. • Bere lanbideari datxezkion jardueren garapen normalean enpresa bateko funtzio-arlo desberdinekin

sor daitezkeen erlazioak adieraztea. • Bere jarduerak burutzerakoan enpresako beste sekzio batzuekin sortzen diren koordinazio-beharrak

azaltzea. 8. Sektoreko ereduzko enpresa baten memoria ekonomikoaren parametro azpimarragarriak interpretatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Sektoreko enpresa bateko balantze baten eta galdu-irabazien kontu baten partida nagusiak azaltzea. • Aztergai dugun sektoreko enpresa baten suposizio batean finantza-egoera zehazten duten oinarrizko

ratioak (finantza-autonomia, kaudimena...) kalkulatu eta interpretatzea. • Sektoreko enpresa baten oinarrizko aurrekontuen egituraren eta hauek barne hartzen dituzten

kontzeptuen deskribapena egitea. • Sektoreko enpresa baten oinarrizko aurrekontuak interpretatzea. • Aurrekontuak lantzerakoan laguntzea. • Egon daitezkeen finantzaketa-bideak bereiztea (autofinantzaketa, leasing...). c) Edukiak I. multzoa: SEGURTASUNA ETA OSASUNA

37

Prozedurazkoak: • Segurtasun eta higienearen alorrean eskuduntza duten organismoak identifikatzea. • Arriskuen prebentzioa: prozedurak. • Lehen laguntzetarako botikina edukitzea. • Lesioen arriskuaren arabera esku hartzea: lehentasunak identifikatzea eta aplikatu beharreko neurriak

sekuentziatzea. • Osasun-teknikak gauzatzea. • Zaurituen ebakuazioa eta laguntza: antolaketa • Lanbide-jardueraren ondorioz ingurumenari eragiten zaizkion kalteak gutxitzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lanbide-gaixotasunak, osasunari egindako kalteak eta lan-istripuak: arriskuaren araberako sailkapena. • Lesioak: bizitzarentzat duten arriskuaren araberako sailkapena. • Lehen laguntzak. • Ingurumena eta industria- edo zerbitzu-prozesuak. • Lanean babes- eta/edo prebentzio-teknikak. Jarrerazkoak: • Ingurumen-kontingentzietarako erantzunak emateko ekimena. • Talde-lanean jardutea istripuen eta osasunari egindako beste kalte batzuen prebentzioan lorpenak

izateko. • Lanbidearen burutzapenean arduraz jokatzea ingurumena babesteko. • Egon daitezkeen istripuen aurrean erantzun azkarra eta eraginkorra ematea. • Segurtasun- eta higiene-arauak errespetatu eta betetzea. • Prebentzioa osasunarentzako kalteak saihesteko baliabiderik eraginkorrena bezala baloratzea. II. multzoa: LAN-ESPARRUA Prozedurazkoak: • Eskuratutako gaitasun, ezagutza eta jarreretatik eratorritako balio profesionala identifikatzea. • Bere eremuko lan-eskariaren eskakizunak interpretatzea eta prestakuntza-beharrak ezagutzea. • Enplegua lortzeko teknikak eta dokumentuak prestatu eta lantzea. • Enpresa-ehunari eta prestakuntza-ahalbideei buruzko informazio-iturriak erabiltzea. • Bere hasierako prestakuntzaren prestakuntza-ibilbide osagarriak ezartzea. • Dagozkion eredu ofizialetako kontratu-modalitate desberdinak formalizatu eta alderatzea, horien

ezaugarrien arabera. • Interpretazioa, kalkulua eta formalizazioa: hartzekoen likidazioa. Oinarrizko alokairuaren

ordainagiria. • Inprimakiak betetzea eta inplikatutako erakundeen zerrenda: norberaren konturako langile gisa ezarri

eta funtzionatzea. • Norberaren kontura ezartzeko finantzaketa-iturriak, dirulaguntzak eta/edo abantailak ezagutzea. • Norberaren konturako lana eta besteren konturakoa elkarrekin alderatzea. • Beste pertsonekiko eta erakundeekiko lan-munduratzetik eratortzen diren betebeharrak eta eskubideak

interpretatu eta betetzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lan-zuzenbidearen oinarrizko iturriak: konstituzioa, arteztarau komunitarioak, langileen estatutua eta

hitzarmen kolektiboa. • Kontratazio-modalitateak, indarrean dagoen legeriaren arabera. • Betebehar fiskalak eta gizarte-segurantzakoak norberaren konturako lanean. • Negoziazio kolektiboa. • Gizarte-segurantzaren eta INEMen sariak eta haiekiko betebeharrak norberaren konturako lanean. Jarrerazkoak:

38

• Beste pertsonekiko eta erakundeekiko lan-munduratzetik eratortzen diren betebeharrak betetzea. • Lan-harremana erregulatzen duten arauak errespetatzea. • Behin enplegua lortu ondoren, prestakuntza osagarriaren eta/edo etengabekoaren beharra bere egitea. • Lanarekiko konpromisoa. III. multzoa: EKONOMIA-ESPARRUA Prozedurazkoak: • EAEn eta Estatuaren gainerakoan dagokion sektorea aztertu eta alderatzea. • Dagokion sektorean aurreikusitako eboluzioa balioestea. • Enpresa-egitura eta garatu beharreko jarduerei lotutako funtzioen kokapena interpretatzea. • Oinarrizko organigramak lantzea. • Lanbide-jarduera garatzean enpresaren beste sekzioekin koordinatzeko beharra antzematea. • Aurrekontuak lantzen laguntzea. • Sektoreko ereduzko enpresa baten oinarrizko ekonomia- eta finantza-ratioak kalkulatu eta

interpretatzea. • Lanbide-jardueren garapenari buruzko oinarrizko aurrekontuak interpretatzea.

Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Magnitude makroekonomiko nagusiak eta horien arteko erlazioa. • Produkzio-sektoreak eta horien ekarpena Euskal Herriko eta Estatuaren gainerako ekonomian. • Titulazioari dagokion produkzio-sektorea: konfigurazioa eta aurreikusitako eboluzioa. • Dagokion sektoreko ereduzko enpresa baten funtzio-arloak eta horien arteko erlazioak. • Sektorearen kudeaketa-eredu adierazgarria. • Balantzearen galera- eta irabazi-kontuaren partida nagusiak sektoreko ereduzko enpresa batean. • Enpresa baten oinarrizko aurrekontuak: egitura eta kontzeptuak. • Finantzaketa-motak: oinarrizko eskemak.

Jarrerazkoak: • Laneko bileretan bat etortzeko konpromisoa eta interesa. • Enpresaren beste sekzioek garatzen duten lanarekiko errespetua. • Bestelako sailekin koordinatzeko beharra bere egitea. 8. lanbide-modulua. HIZKUNTZA TEKNIKOA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Aukeratutako hizkuntzan idatzitako sektoreko informazio berezia interpretatzea, ekintza eta/edo

zeregin egokiak aurrera eramateko oinarrizko datuak aztertuz. 2. Aukeratutako hizkuntzan idatzitako testu eta dokumentu profesionaletatik ateratako funtsezko

informazioa ama-hizkuntzara itzultzea, informazio hori behar bezala erabiltzeko eta/edo jakinarazteko asmoz.

3. Aukeratutako hizkuntzan, titulu honi lotutako lanbide-sektorearen berezko jarduerarekin zerikusia duten oinarrizko testu teknikoak idaztea.

4. Aukeratutako hizkuntzan ahozko mezuak sortzea, lanbide-komunikazioko berariazko egoerei aurre egin ahal izateko.

b) Ebaluazio-irizpideak 1. Aukeratutako hizkuntzan idatzitako sektoreko informazio berezia interpretatzean, ekintza eta/edo zeregin egokiak aurrera eramateko oinarrizko datuak aztertuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

39

• Aukeratutako hizkuntzari dagokion herrialderen bateko argitalpen profesional batean sektoreko terminologia berezia identifikatzea.

• Aukeratutako hizkuntzan idatzitako sektoreko informazio-testu baten datu garrantzitsuenak hautatzea. • Testuen interpretazioan, aukeratutako hizkuntzan idatzitako hiztegi teknologikoak eraginkortasunez

erabiltzea. 2. Aukeratutako hizkuntzan idatzitako testu eta dokumentu profesionaletatik ateratako funtsezko informazioa ama-hizkuntzara itzultzean, informazio hori behar bezala erabiltzeko eta/edo jakinarazteko asmoz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Aukeratutako hizkuntzaren eta ikaslearen hizkuntzaren arteko korrelazio semantikoak identifikatzea. • Aukeratutako hizkuntzan idatzitako lanbide-sektoreari buruzko informazio-testu baten datu

garrantzitsuenak itzultzea, kontsultarako beharrezko materialaren laguntzarekin. 3. Aukeratutako hizkuntzan, titulu honi lotutako lanbide-sektorearen berezko jarduerarekin zerikusia duten oinarrizko testu teknikoak idaztean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

• Merkataritzako korrespondentzian erabili ohi diren estilo-formulak aipatzea. • Prentsan irakurritako lan-eskaintza batetik abiatuta, lan-eskaera bat lantzea. • Aukeratutako hizkuntzan "curriculum vitae" laburra idaztea. • Lanbide-sektoreari buruzko ereduzko dokumentuak betetzea. • Merkataritzako gutun bat idaztea agindu zehatzetan oinarrituz, alderdi formalak aplikatuz eta

sektorean aurrez ezarritako estilo-formulak erabiliz. • Komunikazio-helburu espezifikoa eta hartzaileak ulertzeko moduko testu-antolamendu egokia izango

duen txostena egitea.

4. Aukeratutako hizkuntzan ahozko mezuak sortzean, lanbide-komunikazioko berariazko egoerei aurre egin ahal izateko, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ahozko oinarrizko adierazpena lortzeko egitura linguistikoak eta beharrezko hiztegia ezagutzea. • Aukeratutako hizkuntzan audio- edo bideo-testu motz bat ahoz laburtzea. • Simulatutako telefono-deiak egitea bere burua identifikatuz, pertsona egokiarengatik galdetuz, datu

zehatzei buruzko informazioa eskatuz eta, jasotako aginduetan oinarrituz, egin diezazkioketen galderei modu argian eta errazean erantzunez.

• Elkarrizketa edo bilera profesional batean egindako galderei egitura errazeko esaldiekin erantzutea. • Elkarrizketa edo bilera profesional batean galdera errazak egitea. • Lanbidearen edo sektorearen berezko zehazpen teknikoak eta/edo komertzialak ahoz adieraztea. c) Edukiak Prozedurazkoak: • Lanbidearen berezko ahozko eta idatzizko informazioetan datu garrantzitsuak hautatzea. • Testu profesionalak (liburuak, dokumentuak, eskuliburuak, aginduak…) interpretatzea. • Ahozko eta idatzizko informazioak ama-hizkuntzara itzultzea. • Lanbide-sektorearen berezko “ereduzko” dokumentuak betetzea. • Lanbide-jarduerarekin lotutako testuak (dokumentuak, txostenak, planak…) lantzea. • Sektorearen berezko mezu eta zehazpen teknikoak/komertzialak ahoz adieraztea. • Gai profesionalei buruzko solasetan, elkarrizketetan, bileretan… parte hartzea. • Kontsultarako baliabideak (hiztegiak, liburuak…) erabiltzea. Gertakariak, kontzeptuak eta printzipioak: • Lanbide-sektorearen berezko hiztegia eta terminologia.

40

• Lanbide-jardunean erabiltzen diren ahozko komunikazioan ezarritako formulak (hasierako eta amaierako agurrak, kortesia-trataerak…).

• Lanbide-jardunean erabiltzen diren idatzizko komunikazioan ezarritako formulak (gutunen goiburukoak, informatika-sistemetarako sarbidea, protokoloak…).

• Komunikazio-egoeraren berezko portaerak. • Bibliografia. Testu profesionalak. Hiztegi teknikoak. Kontsultarako bestelako baliabideak. Kontsulta-

eta erabilera-teknikak. Jarrerazkoak: • Hizkuntza zehaztasunez erabiltzea. • Atzerriko hizkuntzaren berezko ohiturak, jarraibideak eta protokoloak errespetatu eta jarraitzea. • Informazioa interpretatu, adierazi edo itzultzeko autonomia. • Komunikazio-mota desberdinetan (presentziala, idatzizkoa…) solaskideekin tolerantzia eta errespetua

izatea. • Hizkuntza garatu eta sendotzen aurrera egiteko interesa. 9. lanbide-modulua. KALITATEA ETA ETENGABEKO HOBEKUNTZA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. “Kalitatearen” kontzeptua, esanahia eta bilakaera historikoa aztertzea, tituluari dagokion lanbide-

sektore edo -eremuari dagokionez bereziki. 2. Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta hauen funtzioak eta alderdirik bereizgarrienak

aztertzea, lanbide-jarduera edo -burutzapenari lotuz. 3. Lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako prozesu edo funtzio esanguratsuetan kalitatea etengabe

hobetzeko proiektu edo ekintzetan parte hartzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. “Kalitatearen” kontzeptua, esanahia eta bilakaera historikoa aztertzean (tituluari dagokion lanbide-sektore edo -eremuari dagokionez bereziki), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Kalitatearen kontzeptuaren bilakaera historikoa deskribatzea, tituluari dagozkion jarduera

esanguratsuei eta sektoreari lotuta. • Erabateko Kalitateko eredu baten oinarrizko funtsak eta printzipioak identifikatzea. • Europako Erabateko Kalitateko ereduaren bereizgarriak diren funtsezko alderdi eta elementuak

identifikatzea.

2. Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta hauen funtzioak eta alderdirik bereizgarrienak aztertzean (lanbide-jarduera edo -burutzapenari lotuz), ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Bere lanbide-eremuari dagokionez, kalitatea ziurtatzearen helburuak identifikatzea, arauen beharrak

ondorioztatuz. • Kalitatea ziurtatzeko arauen (Europakoak bereziki) edukia interpretatzea. • Prozesuetan kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak bere lanbide-eremuko jarduerarik

esanguratsuenekin lotzea. 3. Lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako prozesu edo funtzio esanguratsuetan kalitatea etengabe hobetzeko proiektu edo ekintzetan parte hartzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

41

• Suposizio erreal edo simulatuetan:

− Esku-hartze eta hobekuntzarako aukera-arloak identifikatzea. − Oinarrizko kalitate-erremintak erabiltzea. − Lanbide-harremanen hobekuntzan eta jardueren garapenean inplikatzeko azturak hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako soluzioetan esku hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako eta bere lanbide-eremu edo -sektoreari lotutako soluzio edo

planak ezartzearen emaitzak ebaluatzea. c) Edukiak • Kalitatearen kontzeptuaren bilakaera historikoa deskribatzea, tituluari dagozkion jarduera

esanguratsuei eta sektoreari lotuta. • Erabateko Kalitateko eredu baten oinarrizko funtsak eta printzipioak identifikatzea. • Europako Erabateko Kalitateko ereduaren bereizgarriak diren funtsezko alderdiak eta elementuak

identifikatzea. • Bere lanbide-eremuari dagokionez, kalitatea ziurtatzearen helburuak identifikatzea, arauen beharrak

ondorioztatuz. • Kalitatea ziurtatzeko arauak (Europakoak bereziki) interpretatzea. • Kalitatea ziurtatzeko aplika daitezkeen arauak eta Kimika sektoreko prozesu eta jarduerarik

esanguratsuenekiko loturak identifikatzea. • Tituluari dagokion lanbide-gaitasunaren prozesu edo jarduera esanguratsu baten edo batzuen

datuetatik eta gainerako aldagai deskribatzaileetatik abiatuta eta guztia sektoreko balizko enpresa batean kokatuta: − Esku-hartze eta hobekuntzarako aukera-arloak identifikatzea. − Oinarrizko kalitate-erremintak erabiltzea. − Harremanetan eta jardueren garapenean hobekuntza pertsonaleko jarrerak eta azturak hartu eta

ezartzea. − Bere mailan, etengabeko hobekuntzan oinarritutako soluzioetan esku hartzea. − Etengabeko hobekuntzan oinarritutako eta bere lanbide-eremuari lotutako soluzio edo planak

ezartzearen emaitzak ebaluatzea. 10. lanbide-modulua. LANTOKIKO PRESTAKUNTZA a) Amaierako gaitasunak Lanbide-modulu hau amaitzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: 1. Prozesu kimiko baten zati bateko lan desberdinei buruzko prozedura eta argibideak jasotzen dituen

informazioa eratzea, ezarritako kalitatea lortuz, baliabideen erabilera optimizatuz eta produkzio-programa finkatuz.

2. Prozesu kimikoetan gehien erabiltzen diren ekipoak maneiatzea, egoera onean egon eta ongi funtziona dezaten beharrezkoak diren egiaztatze- eta ikuskaritza-teknikak ezagutuz.

3. Prozesu kimiko baten unitate bat kontrolatzea, landan nahiz kontrol-gelatik, produkzioa eta produktuaren kalitatea bermatuz.

4. Segurtasun, higiene eta ingurumenari buruzko arauak eta prozedurak aplikatzea. 5. Lantokian erantzukizunez jokatzea eta enpresako harreman tekniko eta sozialen sisteman integratzea. b) Ebaluazio-irizpideak 1. Prozesu kimiko baten zati bateko lan desberdinei buruzko prozedura eta argibideak jasotzen dituen informazioa eratzea, ezarritako kalitatea lortuz, baliabideen erabilera optimizatuz eta produkzio-programa finkatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu:

42

• Unitate bati dagokion informazio erreal bat oinarritzat hartuta − Oinarrizko lanak eta lan- eta kontrol-parametroak eta prozesuko unitateko aldagaiak identifikatzea. − Ekipo desberdinak, beren ezaugarriak eta prestazioak identifikatzea. − Produktuak identifikatu eta zehaztea. − Hautatutako produkzio-unitateari dagozkion prozesuko argibide orokorrak garatzea.

• Programazioak ondoko hau eduki beharko du kontuan: − Prozesuaren denborak. − Sekuentzia, sinkronismoa, lanen aldiberekotasuna eta funtsezko guneen zaintza. − Produkzio-baliabideen eta giza baliabideen eraginkortasuna. − Izakinak, horniduraren ezaugarriak eta produktuak entregatzeko epeak. − Babes pertsonalerako ekipoak erabiltzea.

2. Prozesu kimikoetan gehien erabiltzen diren ekipoak maneiatzean, egoera onean egon eta ongi funtziona dezaten beharrezkoak diren egiaztatze- eta ikuskaritza-teknikak ezagutuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Ekipo-mota desberdinen erabilera eta ezaugarriak identifikatu eta bereiztea, hala nola gailu

mugikorrak, instalazioan ezarritakoak eta entseguak edo hutsean probak egiteko erabiltzen direnak. • Ekipo garrantzitsuenen eskuliburu teknikoak interpretatzea. • Ekipoen egoerari eta egiaztapenari dagozkien datuak erregistratzea. • Ekipoen funtzionamendu desegokia konpondu edo zuzentzeko lan-aginduak ematea. 3. Prozesu kimiko baten unitate bat kontrolatzea, landan nahiz kontrol-gelatik, produkzioa eta produktuaren kalitatea bermatuz, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Prozesu kimikoaren informazioa eta berau garatzen duten prozedura eta argibideei dagokiena

interpretatzea. • Produkzio-prozedurak interpretatu eta aplikatzea. • Kalitate-plana interpretatu eta aplikatzea. • Prozesuan esku hartzen duten aldagaiak neurtzea: tenperatura, presioa, maila eta emaria. • Laginak hartzea eta produktua aztertzea. • Kabinako kontrol-panela erabiltzea, pantailak eta prozesuari buruzko gainerako informazio-sistemek

erakutsitako argibidea eta adierazpenak interpretatuz. 4. Segurtasun, higiene eta ingurumenari buruzko arauak eta prozedurak aplikatzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Segurtasun-sistema desberdinak bereiztea, horietako bakoitzaren erabilera sor litezkeen larrialdi-

egoerekin erlazionatuz. • Arrisku-egoerak baloratzea eta istripuei aurre egiteko neurririk egokienak hartzea. • Larrialdirik balego finkatutako planen arabera jokatzea, bere mailan dagozkion programatutako lanak

koordinatuz eta aurreikusitako informazio-bideak erabiliz. 5. Lantokian erantzukizunez jokatzea eta enpresako harreman tekniko eta sozialen sisteman integratzean, ikasleak ondoko gaitasunak lortu beharko ditu: • Jasotzen dituen argibideak interpretatu eta arduraz betetzea, eta egiten duen lanaren erantzule izatea,

uneoro pertsona egokiekin eraginkortasunez komunikatuz. • Lantokian finkatu diren lan-harremanetako prozedurak eta barne-arauak betetzea eta betiere

enpresaren aginte-egiturei errespetuzko jarrera erakustea. • Bere jarduerak produkzio-sisteman eta enpresaren helburuak lortzean dituen ondorioak aztertzea. • Finkatutako arauek eta prozedura teknikoek (prozesu-informazioa, kalitate-arauak, segurtasun-

arauak,…) diotenari egokitzea, kalitatearen eta produktibitatearen hobekuntzan parte hartuz. • Lana ongi egitea, esleitutako helburuak eta zereginak lehentasun-ordenari jarraiki betez,

produktibitatearen eta lan-eraginkortasunaren irizpideen arabera.

43

• Informazioa jaso edo/eta emateko ezarri diren sistemak erabiltzea. c) Edukiak Ikastetxeak “lan-egoeretan” kokatutako jarduera gisa finkatuko ditu edukiak, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak argitaratutako Lantokiko prestakuntza lanbide-modulua diseinatzeko curriculum-esparruaren arabera. 3.3. Heziketa-zikloaren sekuentziazioa eta denboralizazioa 3.3.1. Iraupenak Lanbide-modulua Oinarrizko

iraupena Iraupen finkoa

Prozesu-industriaren antolamendua eta kudeaketa 85 ordu 90 ordu Prozesu-industriaren fluidodinamika eta termoteknia 115 ordu 140 ordu Prozesu kimikoa 214 ordu 270 ordu Kimika-industriako kalitate-kontrola 182 ordu 215 ordu Segurtasuna eta ingurune kimikoa 58 ordu 65 ordu Lan-giroko harremanak (LGH) 60 ordu 60 ordu Lan-prestakuntza eta -orientabidea (LPO) 60 ordu 60 ordu Hizkuntza teknikoa 40 ordu 60 ordu Kalitatea eta etengabeko hobekuntza 40 ordu 40 ordu Lantokiko prestakuntza (LP) 336 ordu 400 ordu

GUZTIRA 1.190 ordu 1.400 ordu 1. Ikastetxe bakoitzak curriculum-proiektua bere gizarte- eta ekonomia-ingurunera eta

ikasleen ezaugarrietara egokitzeko, ikastetxeek beren esku izango dute guztizko ordutegiaren %15 ─kasu honetan 210 ordu─ eta ordu-kopuru hau lanbide-modulu desberdinetan banatu ahal izango dute, baldin eta irakaskuntza desberdinak eskaintza oso baten parte badira.

Horrenbestez, modulu bakoitzerako ezarritako oinarrizko iraupena errespetatu egin

beharko da eta aurrerago azalduko diren irizpideen arabera gehitu ahal izango da. 2. Irakaskuntzak eskaintza partzial bateko parte badira, iraupen finkoa ezarri da

modulu bakoitzerako eta ezin izango da aldatu. 3. Moduluen behin betiko iraupenek, hau da, ikastetxeak berak esleitu behar duen

denbora banatu ondoren, heziketa-zikloak irauten dituen 1.400 orduak osatu beharko dituzte guztira.

4. Ikastetxeetako curriculum-proiektu desberdinetan oreka egokia gordetzeko asmoz,

eskaintza osoko modalitatea jarraitzen duten irakaskuntzek ondoko zehaztapena errespetatu beharko dute: lanbide-moduluek ezin izango dute oinarrizko iraupena 64 ordu baino gehiagotan gehitu, Prozesu kimikoa eta Kimika-industriako kalitate-kontrola moduluak izan ezik, hauek, bidezko hartzen bada, 96 ordutan gehitu ahal izango dira-eta.

5. Ikastetxean bertan garatu beharreko Lantokiko prestakuntza lanbide-moduluko fase

desberdinen iraupenek ez dute ikastetxeak modulu honetarako ezartzen duen behin betiko iraupenaren %10 gainditu behar.

44

3.3.2. Sekuentziazioa Heziketa-zikloaren sekuentziazioan 1. Eskaintza osoan: • Lantokiko prestakuntza moduluaren iraupenaren %80 gaitasun-atalei loturiko modulu

guztien irakaskuntzak amaitu ondoren eman beharko da. • Ikastetxe bakoitzak heziketa-ziklo honi hasiera emateko aukeratzen dituen moduluak

kontuan izan gabe, modulu horien artean honako hauek egon beharko dute: Prozesu-industriaren antolamendua eta kudeaketa, Prozesu-industriaren fluidodinamika eta termoteknia eta Segurtasuna eta ingurune kimikoa.

2. Eskaintza partzialean: • Lantokiko prestakuntza modulua heziketa-zikloa osatzen duten gainerako moduluak

egiaztatu direnean (ondorio horretarako finkatutako bide desberdinen bidez) soilik eman beharko da.

4. Irakasleak 4.1. “Kimikagintza” heziketa-zikloko lanbide-moduluetan irakaskuntza-atribuzioa duten irakasleen espezialitateak a) Lanbide Heziketako irakasle teknikoen kidegoan “Prozesu-lanak” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Prozesu-industriaren fluidodinamika eta termoteknia. • Segurtasuna eta ingurune kimikoa. b) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Analisia eta industria-kimika” espezialitatea duten irakasleek ondoko lanbide-modulu hauek irakats ditzakete: • Prozesu-industriaren antolamendu eta kudeaketa. • Prozesu kimikoa. • Kimika-industriako kalitate-kontrola. c) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Fisika eta kimika (1)” espezialitatea duten irakasleek ondoko modulu hauek irakats ditzakete: • Kimika-industriako kalitate-kontrola. (1) Kimikako lizentziatu-titulua izanik. d) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Euskal hizkuntza eta literatura”, “Alemana”, “Frantsesa”, “Ingelesa”, “Italiera” edo “Portugesa” espezialitatea duten irakasleek ondoko modulu hauek irakats ditzakete, hautatutako hizkuntzaren arabera: • Hizkuntza teknikoa.

45

e) Bigarren Irakaskuntzako irakasleen kidegoan “Lan-prestakuntza eta -orientabidea” espezialitatea duten irakasleek ondoko modulu hauek irakats ditzakete: • Lan-giroko harremanak. • Lan-prestakuntza eta -orientabidea. • Kalitatea eta etengabeko hobekuntza. f) Heziketa-ziklo bereko beste lanbide-moduluren bat irakasten duten a) eta b) ataletan adierazitako espezialitatea duten irakasleek ondoko modulua ere irakats dezakete: • Lantokiko prestakuntza. 4.2. Titulazioen baliokidetasunak irakaskuntzan aritzeko 4.2.1. "Analisia eta industria-kimika" espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Industria-ingeniari teknikoa, industria-kimikako espezialitatea. • Baso-ingeniari teknikoa, baso-industrien espezialitatea. 4.2.2. “Lan-prestakuntza eta -orientabidea” espezialitateari dagozkion lanbide-moduluak irakasteko, doktore-, ingeniari-, arkitekto- edo lizentziatu-tituluen eta ondoko tituluen arteko baliokidetasuna ezartzen da irakaskuntzan aritzeko: • Enpresa-zientzietan diplomatua. • Lan-harremanetan diplomatua. • Gizarte-lanean diplomatua. • Gizarte-hezkuntzan diplomatua. • Kudeaketa eta administrazio publikoan diplomatua. 5. Irakaskuntza hauek emateko gutxieneko baldintzak 5.1. Espazioak Apirilaren 30eko 777/1998 Errege Dekretuko 19. artikuluaren arabera, “Kimikagintza” goi-mailako Lanbide Heziketako heziketa-zikloak ondoren adierazitako gutxieneko espazioak eskatzen ditu dekretu honek definitzen dituen irakaskuntzak emateko. Prestakuntza-azalera Azalera

20 ikasle (m2) Erabilera-maila

(%) Analisi-laborategia ................................................................ 60 20 Industria-kimikako lantegia ................................................... 150 50 Gela balioanitza ..................................................................... 40 30 “Erabilera-mailak” ikasle-talde batek oinarrizko irakaskuntzak irakasteko espazioa zenbat orduz okupatzea aurreikusten den adierazten du; alabaina irakaskuntza hauen guztizko iraupenarekiko ehunekoetan adierazten da. Horrenbestez, ikastetxeek curriculumaren guztizkoa ezartzeko definitzen dutenerako orientagarria da.

46

“Erabilera-mailak” onartutako marjinan, heziketa-ziklo bereko edo beste ziklo batzuetako edo beste hezkuntza-etapa batzuetako beste ikasle-talde batzuek okupatu ahal izango dituzte ezarritako prestakuntza-espazioak. Dena dela, prestakuntza-espazioei lotutako ikaskuntza-jarduerak (erabilera-mailak adierazitako okupazioarekin) antzeko beste prestakuntza-jarduera batzuetarako erabilitako azaleretan ere burutu ahal izango dira. Identifikatutako prestakuntza-espazio desberdinak ez dira zertan itxitura bidez bereizi behar. 6. Sarbideak eta/edo ibilbideak Heziketa-ziklo honetan onartua izateko, batxilergoko ondoko modalitate hauek izango dute lehentasuna: • Natur eta Osasun Zientziak. • Teknologia. 6.1. Oinarrizko Lanbide Heziketa Heziketa-ziklo honetan lantzen den Berariazko Lanbide Heziketaren oinarri den Oinarrizko Lanbide Heziketa osatzen duten edukiak batxilergoko ondoko jakintzagaietan aurki ditzakegu: • Industria Teknologia II. • Kimika. • Fisika. Gainera, eskaeren kopuruak eskainitako ikaspostuena gaindituz gero, Kimika jakintzagaia onarpenerako kontuan hartuko da. 6.2. Unibertsitate-ikasketetarako sarbidea: • Erizaintzan diplomatua. • Fisioterapian diplomatua. • Logopedian diplomatua. • Podologian diplomatua. • Lanerako terapian diplomatua. • Aeronautika-injineru teknikoa (espezialitate guztiak). • Nekazaritza-injineru teknikoa (espezialitate guztiak). • Baso-injineru teknikoa (espezialitate guztiak). • Industria-injineru teknikoa (espezialitate guztiak). • Meatze-injineru teknikoa (espezialitate guztiak). 7. Konbalidazioak eta korrespondentzia 7.1. Lanerako Lanbide Heziketarekin konbalida daitezkeen lanbide-moduluak • Prozesu kimikoa. • Kimika-industriako kalitate-kontrola. • Hizkuntza teknikoa.

47

7.2. Lan-praktikarekin korrespondentzia izan dezaketen lanbide-moduluak • Prozesu kimikoa. • Kimika-industriako kalitate-kontrola. • Hizkuntza teknikoa. • Lantokiko prestakuntza. • Lan-prestakuntza eta -orientabidea.