Miren UrteagaGogo Elebiduna

UPV/EHU

ISPILUNEURONAKETA HIZKUNTZA

The Bilingual MindGogo Elebiduna

La Mente Bilingüe

Ispiluneuronak garuneko sistema motoreko neurona batzuk dira. Neurona hauek tximinoetanaurkitu zituzten lehendabizi, eta gizakiok ere antzerako sistema dugula uste da, oraindik etagaratuagoa gainera.Neurona hauek martxan jartzen dira ekintza bat EGITEAN edota beste beste norbait ekintza egitenIKUSTEAN. Honek esan nahi du: neurona hauei esker, ikusten ditugun ekintzak geure gorputzatalen garunkortexean islatuz prozesatzen ditugula. Ekintzak islatzeko funtzio honetatikdatorkie beren izena ispiluneuronei.

Ispiluneuronak beharrezkoak dira imitazio prozesurako: besteen ekintzakikusiaz informazioa barneratzeko, "Ikusi eta ikasi" egiteko bada. Prozesuhau oso beharrezkotzat hartzen da lehen hizkuntza ikasteko orduan.

Besteen ekintzak "ulertzeko" beharrezkoak dira beraz ispiluneuronak; hala,enpatia nahiz komunikazioaren sorburutzat hartzen dira.

Ispiluneuronen funtzionamendu on bati esker erlaziona gaitezke gureingurukoekin. Autistetan esaterako, ispiluneuronak ez dira pertsonaosasuntsuen adina pizten.

Hizkuntza da komunikazioaren maila gorenena. Komunikazioa ispiluneuroneiesker geratzen bada, hizkuntza ere kortexmotorearekin eta ispiluneuronekinerlazionatuta dagoela pentsa dezakegu. Izan, ere:

Hizkuntzprozesamendua eta prozesamendu motorea egitura hierarkikobatekin azal genitzake

Bi prozesamenduak garunarea berean eman daitezkeela erakutsi duteiekerketa somatotopikoek (ik. 4. irudia)

Bai hizkuntzprozesamenduak, bai prozesamendumotoreak, zenbait garunuhin modu berean modula ditzakete.

Hizkuntza prozesamendua eta prozesamendu motorea maila ezberdinetan lotudira:Maila fonetikoa: fonemak entzun edota ahoskatzeak garunarea motorean zatiberberak pizten dituela ikusi da.Maila semantikoa: ikerketa somatotopikoen arabera, hizkuntzak gorputzatalenmugimendua prozesatzeko erabiltzen ditugun garunareak piz ditzakeela frogatuda. Hala, zango bat mugitzean edota “ostiko bat jo” irakurtzean, burmuineangarunarea berdina pizten da (ikusi 3. eta 4. irudiak).Maila sintaktikoa: sintaktikoki konplexuagoak diren esaldiek prozesamendumotorearekin lotutako uhinen aldaketak sor ditzakete.

Hizkuntzaren Teoria Motoreak hizkuntzaren prozesamendua eta prozesamendu motorea lotzen ditu. Teoria hau hizketarenhautematearen inguruan sortu zen, hizketaren objektu txikienak keinu fonetikoak direla esanez. Halere, pixkanaka hizkuntzarenmaila ezberdinak sistema motorearekin erlazionatuz joan da, eta teoriaren jarraitzaileek hizkuntza sistema osoaren sorburuasistema motorea izan daitekeela diote.Hizkuntzaren Teoria Motorea oraindik frogatu gabe badago ere, azken urteetan bultzada handia izan du ispiluneuronak direlaeta. Ispiluneuronen aurkikuntzari esker teoria honen inguruan arrazoi fisiologiko nahiz funtzionalak bildu dira. Gainera, ispiluneuronak aurkitzearen ondorioz ikerketa alor berriak ireki ahal izan dira, eta hizkuntza prozesatzerakoan sistema motoreak ereparte hartzen duela ikusi da.

1. irudia: eskaneatu QR kode hausakeleko telefonoaz eta entzun tximinoenneuronak nola pizten diren ikertzaileaksagar bat jatean! [1]

2. irudia: ispiluneuronak egintza bat EGINedota IKUSTEAN, bietan pizten dira. [2]

ERREFERENTZIAK[1] Marco Iacoboni Depth Electrode Recordings in the Brain, 2008.[2] Simonetti, N., 2015. Neuroscience and Philosophy of Mind: A Reductive Interpretation of “Mirror Neurons System.” LAP LAMBERT Academic Publishing.[3] Pulvermüller, F., Berthier, M.L., 2008. Aphasia therapy on a neuroscience basis. Aphasiology 22, 563–599. doi:10.1080/02687030701612213

3. irudia: Penfielden humunkuloa. Garunaren kortexmotoroan etasentsorialean daude gorputzatalei dagozkien neurona sistemak.

4. irudia: Gorputzatalekin erlazionatutako hitzak prozesatzekonahiz gorputzatal horien mugimenduak prozesatzeko antzekogarunareak erabiltzen ditugu [3].

ISPILUNEURONAK

HIZKUNTZA GARUNAREA MOTOREAN

HIZKUNTZAREN TEORIA MOTOREA