Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko...

27
Irakaslearen baliabideak giltza 3 Gizarte Zientziak Naturaren Zientziak Lehen Hezkuntza

Transcript of Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko...

Page 1: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

116117

Bezeroen arreta902 44 44 41

[email protected]

www.edebe.com

Irakaslearen baliabideak

giltza

giltza

3Gizarte Zientziak Naturaren Zientziak

Lehen Hezkuntza

116117_CG_NAT_SOC_1EP_EUS_TALENTIA_coberta.indd 1 19/02/14 16:00

Page 2: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Talentuaren esentziaGure proiektuak talentuaren forma guztiak biltzen eta probatzen ditu:

Talentu analitiko eta kritikoaIkasi pentsatzen, pentsamendu-errutinak erabiltzen, pentsamendua balioesten... Bizitzan jokatzeko modu bat.

Talentu sortzaileaAzaleratu irudimena, adierazkortasuna... problemak eta erronkak gainditzeko.

Talentu ekinzaleaEkimena, irudimena, talde-lana, komunikazioa, ahalegi-na... Zure helburua, zure ametsa.

Talentu emozionalaEmozioak eraginkorki kudeatu eta adierazi.

Talentu sozialaOhartarazi justizia sozialaren beharraz, mundu hobe bat lortze aldera.

Talentu kooperatiboaBesteekin eta besteengandik ikasteko eta baliozko pro-duktuak ekoizteko bidea da.

Programazioa eta Orientabide Didaktikoak (POD)

Material Osagarria (MO)

Irakaslearen baliabideak

116117_CG_NAT_SOC_1EP_EUS_TALENTIA_coberta.indd 2 19/02/14 16:00

Page 3: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Talentuaren esentziaGure proiektuak talentuaren forma guztiak biltzen eta probatzen ditu:

Talentu analitiko eta kritikoaIkasi pentsatzen, pentsamendu-errutinak erabiltzen, pentsamendua balioesten... Bizitzan jokatzeko modu bat.

Talentu sortzaileaAzaleratu irudimena, adierazkortasuna... problemak eta erronkak gainditzeko.

Talentu ekinzaleaEkimena, irudimena, talde-lana, komunikazioa, ahalegi-na... Zure helburua, zure ametsa.

Talentu emozionalaEmozioak eraginkorki kudeatu eta adierazi.

Talentu sozialaOhartarazi justizia sozialaren beharraz, mundu hobe bat lortze aldera.

Talentu kooperatiboaBesteekin eta besteengandik ikasteko eta baliozko pro-duktuak ekoizteko bidea da.

Programazioa eta Orientabide Didaktikoak (POD)

Material Osagarria (MO)

Irakaslearen baliabideak

116117_CG_NAT_SOC_1EP_EUS_TALENTIA_coberta.indd 2 19/02/14 16:00

Page 4: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

TALENTIA: talentuaren garaia daIrakasleak zarete ikasgeletako talentuaren eragileak. Giltzatik zuen lana erraz-tuko duten baliabideak eta materialak eskaintzen dizkizuegu. Koaderno honetan baliabide horietako batzuen azalpena aurkituko duzue:

Programazioa eta Orientabide Didaktikoak biltzen dituen liburua eta Material Osagarria. Guztiz erabilgarria suertatuko zaizuelakoan, eskerrak eman nahi dizki-zuegu zuen konfiantzagatik.

Unitate didaktiko baten Programazioa eta Orientabideak .................................................. 2-13

Material Osagarria ataleko baliabideen laginak ................................. 14-21

Programazio didaktikoa eta ikasgelako programazioa ikusteko lagina ...................................................... 22

Glosarioa ............................................................ 23

Eta gainera...

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 1 19/02/14 17:10

Page 5: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Ingurukoa jasotzen dugu28. eta 29. or Sentitu eta erantzun egiten dugu30. eta 31. or

Ikusmena32. eta 33. or.

Ukimena34. eta 35. or.

Entzumena36. eta 37. or.

Usaimena38. or.

Dastamena39. or

Baietz erronka gainditu! 40. or. Pentsaketan 41. or. Amaitzeko42. eta 43. or.

• Internetetik lortutako informazioari buruzko solasaldia.

• Zentzumenak identifikatzea. K• Istorio baten ulermena. P• Norberaren ezaguera. B • Ikusmena. Organoak eta funtzioak. K• Zainketa- eta osasun-ohituren jabekuntza. B

• Ukimena. Organoak eta funtzioak. K• Zainketa- eta osasun-ohituren jabekuntza. B

• Entzumena. Organoak eta funtzioak. K• Zainketa- eta osasun-ohituren jabekuntza. B

• Usaimena. Organoak eta funtzioak. K• Zainketa- eta osasun-ohituren jabekuntza. B

• Dastamena. Organoak eta funtzioak. K• Zainketa- eta osasun-ohituren jabekuntza. B

• Ataza integratuaren ebazpena: Zentzumenak probatzea. • Pentsamendu-errutina: Zentzumenei buruzko K-S-I. Praktikan jarri• Unitatean landutako edukiak gaitasunak baliatuz aplikatzea.Ekin• Eguneroko arazoen ebazpena, norberaren eta gainerakoen ideiak praktikan jarriz.Hausnartu (eskolako egunerokoa)• Norberaren ikaskuntzari buruzko hausnarketa.

EbaluazioaEbaluaziorako baliabideak (MO): Unitatearen ebaluazio-errubrika xx. or. Unitatea-ren ebaluazio-fitxak xx. or. Trebetasun orokorren errubrikak xx. or. Edukiak barne-ratu diren behatzeko taula.

Guztiontzako eskola• Curriculum-egokitzapena (MO):

oinarrizkoa 22-22. or., sakontze-koa 22. or.

• Garaiz detektatzeko (POD) 40. or.

Pentsaketan• K-S-I Kolorea, Sinboloa, Irudia (IL)

41. or.

360°-ko ikaskuntza• Munduan zehar (IL) 39. or.

Metodologia interaktiboak• Aplikatu metodologia kooperati-

boa 8. jarduera, 35. or (IL).

Sormena• Ataza integratua (IL) 40. or.

Ekimena• Ekin (IL) 43. or.

Gizarte berri baterako balioak• 5. jarduera (IL) 33. or.

Gaitasunak• Praktikan jarri gaitasunak (IL): 42.

eta 43. or. Gaitasunen fitxak (MO): 22. or

• Gaitasunak lantzeko jarduerak (POD): 41., 42., 43. eta 46. or.

Askotariko adimenak• AA jarduerak (IL): Pertsonartekoa

31., 33. eta 35. or; Naturalista 30. eta 33. or., Linguistikoa 31. eta 37. or. Intrapertsonala, 37. eta 39. or. Espaziala, 33. eta 38. or.

• Askotariko adimenak lantzeko jarduerak (POD): 41., 44., 45. eta 46. or.

IKT baliabideak• ADIrako baliabide digitalak: liburu

digital interaktiboa, jarduera osa-garriak, etab.

• Ikasgelarako baliabide digitalak.

2Ingurukoa

jasotzen dugu

Ikasgelan talentua sustatzeko baliabideak

IL Ikaslearen liburua. MO Material osagarria. POD Programazioa eta orientabide didaktikoak.

EDUKIAK

38

1. PLANGINTZA / UNITATE DIDAKTIKOAREN PROGRAMAZIOA

2

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Unitate didaktikoan eskaintzen diren baliabideen mapa.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 2 19/02/14 17:10

Page 6: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

1. Zentzumen-organoak eta haien funtzionamendua ezagutzea eta deskribatzea, norberaren gorputzaren ezagutzatik abiatuz, eta inguruari eta beste gizaki batzuei dagokienez zer funtzio duten identifikatzea. (Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarakoa / Naturalista)

2. Zentzumen-organoak zaintzeko eta egoki funtzionatzeko higiene-ohiturak identifikatzea eta hartzea. (Zientzia-, tek-nologia- eta osasun-kulturarakoa / Naturalista)

3. Metodo zientifikoa erabiltzea norberaren zentzumenek estimulu bat jasotzen dutenean zer erantzun ematen dituzten ezagutzeko. (Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarakoa / Naturalista)

4. Ahozko elkarrizketetan parte hartzea, nork bere argudioak emanez; arretaz entzuteko eta elkarrizketarako jarrera iza-tea. (Hizkuntza-komunikaziorakoa / Linguistikoa)

5. Baliabide teknologikoak erabiltzea zentzumenen funtzionamenduari buruzko informazioa jasotzeko, eta azalpen-testu bat idaztea jasotako datuekin. (Informazioa tratatzekoa eta teknologia digitala erabiltzekoa / Linguistikoa)

6. Askotariko arte-hizkuntzetako teknikak, baliabideak eta materialak erabiltzea ongi egindako sormen-lanak lortzeko (Giza eta arte-kulturarakoa / Ikusizkoa eta espaziala)

7. Taldean sortzen diren ekimenetan parte hartzea, baterako proiektuaren zatitzat lan eginez. (Gizarterakoa eta herri-tartasunerakoa / Pertsonartekoa)

8. Ezagutzak eta estrategiak modu berezi eta bestelakoan erabiltzea ataza berriak egiteko. (Ikasten ikastekoa / Intra-pertsonala)

Helburuak gaitasunen eta askotariko adimenen arabera

EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

• Zentzumenak eta haien organo nagusiak identi-fikatzea.

• Zentzumen-organoen arteko erlazioak eta zentzumen-organoen eta ingurukoa jasotzeko moduaren arteko erlazioak zehaztea.

• Zentzumen-organoen oinarrizko funtzionamen-dua ezagutzea.

• Bizi-ohitura osasungarriak zentzumen-organoen funtzionamendu egokiarekin lotzea.

ESTANDARRAK

• Zentzumen-organoak identifikatzen eta kokatzen ditu.

•Gai da oinarrizko erlazioak zehazteko zentzumenen artean eta erlazio-sistemako organo nagusien artean.

• Zentzumenen higiene- eta zainketa ohiturak identifikatzen eta bere egiten ditu.

•Norberaren, ikaskideen eta helduen emozio eta sentimenduak identi-fikatzen ditu, eta enpatia agertzen du.

•Autonomoa da ekintzak eta atazak planifikatzeko eta gauzatzeko. Ekimena du erabakiak hartzeko, eta irizpideak eta hartutako erabakien ondorioak identifikatzen ditu.

39

3

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

•Talentuak garatzeko eskaintzen diren baliabideak.

•Unitatearen hezkuntza-helburua. Unitateko curriculum-elementuen arteko lotura.

Gaitasunetan oinarrituz ebaluatzeko irizpideak.

Curriculum-elementuen arteko lotura

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 3 19/02/14 17:10

Page 7: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

2. unitatea Ingurukoa jasotzen dugu

Mot

ibat

zeko

Gar

aiz

dete

ktat

zeko

Unitateko edukien inguruan sor daitezkeen zailtasunak prebenitzeko eta aurrea hartzeko, proposamen hauek erabil daitezke.

— Jasotzen dugunaren eta ematen dugun erantzunaren arteko erlazioa ulertzeko.

• Lan kooperatiboa. Hiruzpalau kideko taldeak osatu. Taldekide batek estimulu bat proposatu behar du, eta taldekideek eztabaidatu zer zentzumenek parte hartzen duen, eta zer erantzun ematen den.

• Curriculum-egokitzapena: jarduerako proposamen zehatza (22. or.).

— Zentzumen bakoitzak zer organo erabiltzen duen gogorarazteko.

• Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas-teko laburpen-fitxa izan.

• Curriculum-egokitzapena: zentzumen bakoitzerako proposatutako fitxa (24. eta 26. or.) eta zentzu-men-organoak gogora ekartzen laguntzen duten jarduerak (25. eta 27. or.).

— Talde-laneko eta lan kooperatiboko teknikak lantzeko.

• Hitzen jokoa: zentzumen bakoitzari buruzko zenbait hitz giltzarri idatz ditzake irakasleak. Taldeka, esaldi bat osatu behar du kideetako bakoitzak hitz horiekin, eta, ondoren, taldekideei erakutsi, zuzentzeko, za-baltzeko, ñabarduraren bat gehitzeko... Talde bakoitzak zentzumenetako bakoitzari buruzko hitz-multzo bat aukeratuko du.

Taldeek esaldi guztiak prest dituztenean, bateratu egin behar dituzte. Bateratze hori landutako gaiaren sintesia izango da.

• Unitatearen izenburua irakurri, eta irudia aztertu. Galderak egin; adibidez:

– Zeri begira dago irudiko haurra? Zure ustez, zer usain jasotzen ditu? Eta zer soinu entzun? Mendiko lurra ukituz gero, zer nabarituko du?

– Galdera honekin amaitu: Zuen ustez, nola sentitzen da irudiko haurrak?

– Garrantzitsua da erantzunak bideratzea, inguruari buruzko informazioa jasotzean zentzumenak zer garrantzitsuak diren jabetzeko; ingurukoa atsegina edo desatsegina , zaratatsua edo isila, hezea edo lehorra... dela jasotzen dugu. Jasotzen dugun horrek gugan sortzen dituen erantzunak batzuetan subjektiboak direla ikusarazi, norberaren izaeraren eta historiaren araberakoak baitira.

• Edukiek balio garrantzitsua emateko zer funtzionaltasun duten adierazi.

• Unitateko helburuak nabarmendu, haietaz jabetu daitezen ikasleak: Zuen ustez, zer aurkituko duzue unitate honetan? Zer helburu zehaztu daitezke eduki horiei jarraikiz?

• Norberaren ikaskuntza-prozesuaren protagonista norbera izango dela adierazi, eta jarrera proaktiboa izan behar dutela.

Orrialdeak:28 eta 29

40

2. HASIERAKO MOTIBAZIOA / PREBENTZIOA ETA ANIZTASUNAREN TRATAERA

•Motibazioak ikaskuntzarako jarrera positiboa sustatzen du.• «Garaiz detektatzeko» atala, zailtasunei aurre hartzeko eta egokiro

erantzuteko pentsatua.

4

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Hasierako motibazioa pizteko orientabide praktikoak.

Aniztasunari aurre hartzeko eta tratatzeko baliabideak.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 4 19/02/14 17:10

Page 8: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

3. EDUKIAK GARATZEKO ORIENTABIDEAK (I)• Edukien arurkezpena ikaslearentzat hurbilak diren

testuinguruetan. • Ikasten dugunaren garrantziaz jabetzeko baliabideak.

Sentitu eta erantzun egiten dugu

Nola dinamizatu ikasgela

1. jarduerako galderei erantzun talde handian, ikasle bakoitzak bere erantzunak koadernoan idatzi ondoren.Zentzumenen bidez jasotzen ditugun estimuluen eta emanarazten dizkiguten erantzunen adibideak jarri talde handian.

Zentzumenak irudikatu

– Bineta batzuk marraztu, zentzumenak emandako informazioak eragindako estimuluaren ondo-riozko erantzuna jasotzeko, ikaslearen liburuko 30. orrialdekoaren antzekoa. Ikasle bakoitzak egoera bat aukeratu behar du.

2. unitateaOrrialdeak:30 eta 31

01. Kalea gurutzatzeko zain zaude... - zirku-lazio-argiaren kolorea - kalea gurutzatu - ikusmena. Lata bat hartu duzu… - lataren tenperatura - eskua kendu/bi eskuekin hel-du - ukimena. Erre-usaina dago… - usain jakina - ogia txigorgailutik atera - usaimena.

02. Erantzun orientagarria. Ikusmena, usaime-na, ukimena eta dastamena erabiltzen dira. Begiak, eskuak, sudurra eta mihia erabiltzen dira.

41

Erantzunak

G Gaitasunak lantzeko jarduera

AA Askotariko adimenak lantzeko jarduera

• Ikasgelako objektuak erabili zer zentzumenek jarduten duten zehazteko. Horretarako, talde handian nahiz lau laguneko taldeetan lan egin dezakegu.

• Egiteko hauek eman ikasleei: Deskribatu objektua ikusmenaren bidez. Ukitu objektua; nolakoa da? Usaindu objektua; zer da, atsegina ala desatsegina? Entzun objektua; egiten du soinurik? Ozena ala ahula da? Altua ala baxua da? Objektua jan egin badaiteke, dastatu, eta esan zer zapore duen (gozoa, gazia, mikatza, garratza...).

• Ikasgelako objektuak erabiliko dira: borragoma, arkatza, ogitartekoak edo gosaritako fruituak, paperezko orriak...

•Amaitzeko, talde handian hausnartu: zer jaso daiteke ikusmenaren, ukimenaren, usaimenaren, entzumenaren eta dastamenaren bidez?

5

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Ikasleak ikas-prosezuan inplikatzeko jarduerak.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 5 19/02/14 17:10

Page 9: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Ikusmena

Nola dinamizatu ikasgela

Atal honen azterketari ekin aurretik, ikasleei iradoki begiak ixteko, eta begiak itxita egoteko segundo batzuez; gero, berriz, irekitzeko. Begiak itxita zer jasotzen duten eta begiak irekita zer jasotzen duten azaltzeko eskatu ikasleei.Parte-hartzea dinamizatzeko, lehen atala erabil daiteke. Lau item jaso dira atal horretan: koloreak (koloreak aipatu ditzakete), formak (karratua, zirkulua, laukizuzena, etab.), tamainak (handia, txikia, etab.), distantziak (laburra, luzea, etab.).

Ikusmen-asaldurak

– Begien osasunaren eta behar dituzten zainketen garrantzia nabarmendu. Batzuek ikusmen-asaldura bat dutela azaldu, eta, ongi ikusi ahal izateko, betaurrekoak erabili behar dituztela.

– Ikasgelan betaurrekoak dituen ikaslerik bada, zer ikusmen-asaldura duen galdetu, eta zer ger-tatzen zaion betaurrekoak janzten ez baditu. Bestela, senideren bati galdetzea proposa daiteke, edo ikusmen-asaldura arruntenei buruzko informazioa bilatzea. Horrela, eguneroko eginkizun batzuetarako ikusmen-asaldurek eragin ditzaketen zailtasunei buruz hausnartu dezakete.

03. Irisa, begi-ninia, bekaina, betazala eta beti-leak nabarmendu.

04. Erantzun orientagarria. 1. esperimentua: be-tazalak jaisten ditugu, lurrunak begiei kalte-rik ez egiteko. Kopetan behera joaten den

ura bekainek eta betileek geratzen dute. 2. esperimentua: argia denean begi-ninia uzkurtu egiten dela eta ilun denean zabaldu egiten dela jabetu behar dute.

05. Ikusmena aztertzeko. Erantzun irekia.

Erantzunak

2. unitateaOrrialdeak:32 eta 33

42

G Gaitasunak lantzeko jarduera

O Jarduera osagarria

• Itsu baten lekuan jartzea. Horretarako, bikoteka jarri ikasleak, eta begiak estali bietako bati.

• Ikasgelako puntu batean jarri begiak estalita dituen ikaslea, eta beste puntu batera joateko eskatu. Ondoren, rolak trukatu.

• Izan dituzten zailtasunei buruz hitz egin.

6

3. EDUKIAK GARATZEKO ORIENTABIDEAK (II)•Edukien aurkezpena ikaslearentzat hurbilak diren

testuinguruetan. • Ikasten dugunaren garrantziaz jabetzeko baliabideak.

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Ikastaldea dinamizatzeko jarduera osagarriak.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 6 19/02/14 17:10

Page 10: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Ukimena

Nola dinamizatu ikasgela

Ikasleei atal honetako edukia azaldu aurretik, hainbat testuratako objektuak edo materialak (adibi-dez, arkatza, koilara, orrazia, kotoia, lima, belusa…) sartu poltsa batean, ikasleek ikusi gabe, ikus-mena erabili gabe identifikatu behar baitituzte. Ondoren, jarduera egitean izan dituzten sentsazioei buruz eta zer objektu zen igartzeko moduari buruz hitz egin.

Itsu-itsuka jolasera jolastu

– Ukimenaren bidez identifikatu ikaskideak.

– Ikaskideak identifikatzeko zer ezaugarri erabili dituzten esan.

2. unitateaOrrialdeak:34 eta 35

06. Erantzun orientagarria. Leuna: artilezko jertsea, peluxea, masaila. Zimurra: lizpapera, harria, kortxoa. Hotza: izotza, izozkailuko botila, metalezko barra. Beroa: ogi egin be-rria, mikrouhin-labetik atera berri den plate-

ra, zopa. Gogorra: autoaren txapa, arbela, mahaia. Biguna: tarta, borragoma, sabela.

07. Erantzun irekia. Besaurrearekin baino erraza-goa izan behar luke eskuekin identifikatzea.

08. Erantzun irekia.

43

Erantzunak

G Gaitasunak lantzeko jarduera

O Jarduera osagarria

• Ikasleei galdetu organismoak zer zainketa behar dituen eguzkia hartu aurretik (ura edan, eguz-kitik babesteko krema eman, ordu gehiegi ez egon eguzkitan…), eta beraiek egin ohi dutenari buruzko azterketa egin.

•Azalak eguzkia hartzeko behar dituen zenbait zainketa jasotzen dituzten argazkiak bilatu; eguzkitik babesteko etxean dituzten kremen etiketak ere irakurri.

• Informazioa alderatu, eta egiten dituzten ekintzetatik zein diren zuzenak eta zein ez aztertu.

• Eguzkia osasunari kalterik egin gabe hartzeko aholku egokien zerrenda egin.

7

3. EDUKIAK GARATZEKO ORIENTABIDEAK (III)•Edukien lanketa bizipenetan oinarrituz lantzeko proposamenak.

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Askotariko jarduerak, gaitasunak sistematikoki lantzeko.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 7 19/02/14 17:10

Page 11: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Entzumena

Nola dinamizatu ikasgela

Hasi aurretik, isiltasuna eskatu, inguruko soinuak entzun ahal izan ditzaten ikasleek. Zer soinu diren igarri (autoa, klaxona, txoriak, jendea, etab.).

Kontzertua, ikasleek egindako musika-tresnekin (Zinestesikoa eta gorputzarena / Musikala).

– Musika-tresnak egin; adibidez: danborra (kutxa itxi batekin), txindatak (metalezko bi estalkire-kin), marakak (kontserba-ontzietan haziak jarrita), xilofonoa (zenbait edontzi, eta ur-kantitate bat haietako bakoitzean).

– Taldeak osatu, eta musika-tresna bat eman kide bakoitzari. Obra bat konposatu behar dute taldeek, eta, ondoren, aurkeztu.

– Jarduerari buruz hitz egin: zer konposizio gustatu zaien gehien, zer musika-tresna iruditu zaien atseginena, asmatu duten zer musika-tresnak duen egiazko baten itxura…

Entzuteko zailtasunak

– Ikasleei eskatu ezko-tapoiak jartzeko belarrietan, eta irakasleak ahots arruntez irakurriko duen diktaketa idazteko.

– Talde handian, zer zailtasun izan dituzten identifikatu. Zentzumen-gaitasunen bat murriztuta izatean (kasu honetan, entzumen-gaitasuna) jasotzeko prozesua zaildu egiten dela, eta, hala, erantzuna ere zailagoa izan daitekeela ikusarazi. Kontuan izan ingurukoa jasotzea garrantzitsua dela organismoa moldatzeko.

09. a) Barne-belarria / koklea. b) Kanpo-belarria / belarri-pabiloia, entzunbidea. c) Erdiko be-larria / tinpanoa, hezurtxo-katea.

10. Belarri-pabiloiak jasotzen du soinua, eta tinpanora joaten da entzunbidetik. Tinpa-noak bibratu egiten du, eta koklera igort-zen dira bibrazio horiek, hezurtxo-katearen

bidez. Kokleak garunera bideratzen ditu bi-brazioak.

11. Erantzun orientagarria. a) Ez, belarriari kalte egin dakiokeelako, eta, gainera, beste nor-bait gogaitu. b) Bolumen egokian jarrita (ez oso altu). c) Bai.

12. Erantzun irekia.

Erantzunak

2. unitateaOrrialdeak:36 eta 37

44

G Gaitasunak lantzeko jarduera

AA Askotariko adimenak lantzeko jarduera

8

3. EDUKIAK GARATZEKO ORIENTABIDEAK (IV)•Baliabideak errazago bideratzeko ikastalde dinamikoagoa eta

aniztasunarekin arretatsuagoa.

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Ibilbide alternatiboa, edukiak lantzeko, kontuan hartuz ikasgelako adimen mota guztiak.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 8 19/02/14 17:10

Page 12: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Usaimena

Nola dinamizatu ikasgela?

Usaimena eta dastamena erlazionatuta daudela azaldu. Horretaz jabetzeko, elikagaiak aipatzeko es-katu ikasleei, eta haien usaina eta zaporea deskribatzeko. Usain atsegina lotuta dago zapore atsegi-narekin? Ala ez da beti hala? Adibidez, azaloreak usain desatsegina du prestatzean, baina bexamelaz eta gazta deseginaz prestatzen bada, oso zapore goxoko platera izan daiteke.Usaina elikagai bat egoera onean ala txarrean egotearen adierazlea ere badela azaldu. Naturan, usain desatsegin bat toxikotasunaren adierazlea izan daiteke. Beraz, moldatzen laguntzen duen zentzume-na ere bada.

Zer usain du? (Linguistikoa / espaziala)

– Banaka, usain desatseginen zerrenda bat egin, eta usain atseginen beste bat.

– Zerrenda bakoitzeko usain bat aukeratu, eta testu labur bat idatzi (bizpahiru esaldi), usain hori nondik datorren eta zergatik dugun gustuko edo ez azaltzeko.

– Komiki labur bihurtu testua.

Informazioa atera bideo batetik

– Bideo hau ikusi.

– Bideoko informaziotik abiatuta, usaimenak nola funtzionatzen duen azaldu.

2. unitateaOrrialdea

38

13. Sudur-zuloetatik arnastuz.14. Erantzun irekia.

45

Erantzunak

AA Askotariko adimenak lantzeko jarduera

O Jarduera osagarria

http://youtu.be/-BSfL3NdG9w

9

3. EDUKIAK GARATZEKO ORIENTABIDEAK (V)• Ikasleak gehiago inplikatzeko, berak baitira beren ikaskuntzaren

erantzuleak.

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Bestelako jarduerak proposatzen dira, eskolatik harago ere ikaskuntzan sakontzeko.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 9 19/02/14 17:10

Page 13: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Dastamena

Nola dinamizatu ikasgela

Zer usain du? Zer zapore du? (Linguistikoa / intrapertsonala)

– Hiruzpalau elikagai eman ikasleei, usaintzeko; adibidez, ziapea, limoia, kafea eta menda. Ikasle bakoitzak deskribatu behar du zer gogorarazten dion elikagai horien usainak.

– Ondoren, dastatu egin behar dituzte, eta haien zaporea deskribatu, konparazioak erabiliz. Adibidez, zapore biribila du mendak, aho osoa betetzen baitu haren lurrinak.

Munduan zehar

Jarduera hauen helburua da ikasleek eguneroko egoeretan, eskolatik kanpo ere nola ikasten duten nabarmentzea.Taldeak osatu, eta azaldu zer sentsazio dituzten eta zer zentzumenek egiten duten lan egune-roko egoeretan; estimulu beraren aurrean askotariko sentsazioak izan daitezkeela ohartarazi.

2. unitateaOrrialdea:

39

46

G Gaitasunak lantzeko jarduera

AA Askotariko adimenak lantzeko jarduera

• Etxean igandetan jan ohi dutena deskriba dezake ikasle bakoitzak.

• Plater bakoitzean zer zapore nagusitzen diren identifikatu: gozoa, gazia, mikatza edo garratza.

• Informazioa bateratu, eta menu guztiek eredu berari jarraitzen dioten ondorioztatu.

10

3. EDUKIAK GARATZEKO ORIENTABIDEAK (VI)• «Munduan Zehar»: 360°-ko ikaskuntza.

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Bestelako jardueren proposamena, ikaskuntza eskolaz harago ere eramateko.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 10 19/02/14 17:10

Page 14: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

ATAZA

INTEG

RATUA

Zentzumenak probatzea

Deskribapena

Ataza honen bidez, hau egin dezake ikasleak:

– Zentzumenak ezagutu, baita jendeagan izaten diren zentzumen-gabeziak eta -aldaketak ere.

– Zentzumenek errealitatea jasotzeko zer eragin izan dezaketen ikasi.

– Egindako esperimentuetako sentsazioei eta bizipenei buruzko sentimenduak adierazi.

– Talde txikietan lan egin, hitz-txandak errespetatuz eta gainerakoen iritziak aintzat hartuz.

Prozesua

Zentzumen bakoitza aztertzean, ikaslearen liburuan proposatzen den jarduera egin.

1. Lan-taldeak antolatu. Jarduera bakoitzari ekin aurretik, bikoteka edo talde txikietan antolatu behar da ikasleak.

2. Materiala prestatu. Talde bakoitzak jarduera egiteko behar den materiala banatu behar du kideen artean. Behar duen materialaren erantzulea izango da kideetako bakoitza.

3. Jarduera egin. Jarduera egitean, bikoteka nahiz talde txikietan egin, taldeko kide guztiek parte hartu be-har dutela izan behar da kontuan, hitz-txandak errespetatuz, eta kide bakoitzaren lanarekiko interesa eta errespetua izan behar dira.

Amaierako solasaldia

Zentzumen bakoitzari dagozkion jarduerak amaitzean, talde txikietan hitz egin jardueraz: zer sentsazio izan dituzten, zer zentzumen den erabiltzen errazena, zein zailena…

– Zerrenda bat egin behar du talde bakoitzak, guztien artean adostua, zentzumen bakoitzak ematen digun informazioari buruzkoa.

– Ondoren, ondorioak bateratu talde handian, eta eztabaidatu: zentzumen batek beste batek baino infor-mazio gehiago eman diezagukeen, zenbait zentzumen erabili behar diren ingurukoa jasotzeko, zentzu-men batek huts egiten duenean beste zentzumenen batez ordeztu daitekeen, etab.

47

11

4. ATAZA INTEGRATUA. ORIENTABIDEAK• Ikasten ikasteko proposamen dinamikoa eta sortzailea.•Aldaketa metodologikoaren giltza da: unitatean ikasitakoa

egoera erreal batean praktikan jartzen da.

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Ataza integratua urratsez urrats azalduta, arrakastaz burutzeko.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 11 19/02/14 17:10

Page 15: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Kolorea-Sinboloa-Irudia errutina ahozkoa ez den hizkuntzaren bidez hiru ideia garrantzitsuren mamia atera ahala izateko erabiltzen da. Pentsamenduetan sakonarazten die ikasleei, eta ideia horien ulermena indartzen du, kolore, sinbolo eta irudi jakin bat zergatik aukeratu dituzten azaltzeko eskatzean.

1. urratsa: Ikasleei eskatu buruz berrikusteko zentzumenei buruz dituzten ideiak. Esperientzia batetik ere abia daiteke, edo eduki horiek jasotzen dituen eta irakasleak egoki irizten dion liburu bateko irudiak ikusi eta testuak irakurtzeko denbora pixka bat eman.

2. urratsa: Ideiak ozen esateko eskatu, irakasleak arbelean jarri duen horma-irudian idatz ditzan.

3. urratsa: Ideia guztien artetik, hiru soilik aukeratu behar ditu irakasleak, ikasleek gehiago sakontzeko, eta ulertzeko.

4. urratsa: Ikasleei eskatu koadernoan, paper-zerrendetan edo hainbat post-itetan idazteko zer kolore auke-ratu duten lehen ideia irudikatzeko; zer sinbolo, bigarrenerako, eta zer irudi, hirugarrenerako.

5. urratsa: Bateratzea. Irakasleak prestatu duen lekuan (horma-irudia, hainbat kartoi mehe, etab.) itsatsi be-har du ikasle bakoitzak paper edo post-it bakoitzean idatzi eta marraztu duena, eta egin duen aukeraketa arrazoitu behar du.

– Letra larriz idatz dezake ideia bakoitza irakasleak, izenburutzat, paper jarraituko horma-irudiaren goial-dean, edo ideia bakoitza kartoi mehe batean.

– Ikasleek dagokien zutabean itsats ditzakete paper-zerrendak edo post-itak irudikapenarekin. Hala, irakas-leak bistan jarriko ditu ikasle guztien pentsamenduak, eta egoki deritzon lekuan utz ditzake. Horri esker, landutako edukien hiru ideia nagusienak, ikasleen ulermena eta gure ulermena hobetzeko gure pentsa-menduak gainerakoei jakinaraztearen garrantzia finkatzen da ikusizko baliabidearen bidez.

– Ikasleei eska dakieke ideiak bateratu ondoren, zer kolore, sinbolo eta irudi aukeratuko duten esateko, eta eskolako egunerokoan idazteko.

48

Pentsaketan: K-S-I

Nola dinamizatu ikasgela

2. unitateaOrrialdea:

41

Orientabide didaktikoak

Gomendioak

Zer kolore aukeratuko zenuke ideia hori adie-razteko?

Zer sinbolo aukeratuko zenuke ideia hori adie-razteko?

Zer irudi aukeratuko zenuke ideia hori adie-razteko?

1. ideia 2. ideia 3. ideia

K-S-I: KOLOREA–SINBOLOA–IRUDIA

5. PENTSAKETAN. ORIENTABIDEAK. •Pentsamendu-errutinak pentsatzen irakasteko baliabide

egokiak dira.• «Pentsatzen duen ikastalde» lortzeko orientabideak.

12

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Pentsamendu-errutinaren helburuaren azalpena.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 12 19/02/14 17:10

Page 16: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

6. AMAIERAKO ORRIALDEAK. ORIENTABIDEAK•PISA proben ereduak, unitate didaktikoan landutakora

egokituta. •Ekinzaletasuna sustatzeko jarduerak.

Praktikan jarriLehen eta hirugarren jardueretan, zentzumenei buruz ikasi dutena balia dezakete ikasleek eguneroko bi-zitzako egoeretan.

Bigarren jardueran, zentzumen bakoitzaren organoen atalak berrikusten dira.

EkinIkasle bakoitzak arazoari buruz hausnartu behar du, eta nola konpon daitekeen pentsatu. Ondoren, ikasle bakoitzaren irtenbideak partekatu daitezke, eta aukera onena zergatik deritzogun arrazoitu.

Taldean aztertu zein den edo diren irtenbide onenak. Hala, arazo batek irtenbide bat baino gehiago izan ditzakeela ikusiko dute ikasleek, edo agian hobea dela ikaskideren baten irtenbidea, etab.

HausnartuAtal honetako galderei banaka erantzun. Ondoren, talde handian erantzun, taldeari arazoak eragin dizkien atalak ulertzen laguntzeko ideiak emanez.

49

Amaitzeko

Nola dinamizatu ikasgela

2. unitateaOrrialdeak:42 eta 43

Erantzunak

01. a) zaporea; b) entzumena, ikusmena; c) usai-mena, ikusmena; d) ukimena; e) entzumena.— Ikusmena / begiak; dastamena / mihia; usaimena / sudurra; entzumena / belarria; ukimena / azala.

02. A. betazala; B. irisa; C. begi-ninia; D. ilea; E. poroa; F. belarri-pabiloia; G. tinpanoa; H.

koklea; I. sudur-zuloak; J. sudur-mukosa; K. zapore garratza; L. zapore gazia; M. zapore mikatza; N. zapore gozoa.

03. Zaldia / ukimena, ikusmena; leihoa / ikus-mena, entzumena, usaimena; kafe-kikara / dastamena, usaimena; orkestra / ikusmena, entzumena.

49

1. Zein da arazoa? Beroegi dago esnea, eta presaka nabil. Azkar hoztu behar dut.

2. Nola konpon dezaket arazoa? Banaka, irtenbideak pentsatu, eta egokiena zein den erabaki.

3. Pozik nago arazoa neure kabuz konpontzeagatik?

4. Bada irtenbide egokiagorik?

Arazoari zer irtenbide eman zaion azaldu ikaskideei.

Ikaskideei entzun, eta haien proposamenak aztertu. Norberarena ez den ir-tenbideren bat agian hobea dela onartzeko gai izan behar dute.

13

Prog

ram

azio

a eta

Ori

enta

bide

Did

aktik

oak

Gaitasunen araberako lana / ebaluazioa egiteko proposamena.

Ikasten ikasteko. Ikas-prozesuari buruzko hausnarketa.

Gaitasunen araberako lana / ebaluazioa egiteko proposamena.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 13 19/02/14 17:10

Page 17: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

7. CURRICULUM-EGOKITZAPENA•Unitateetan landutako oinarrizko langaiak eta sakontze-edukiak

lantzen dira.• Ikasketa-prozesua argiagoa da, sekuentzia motzagoetan

antolatua, ikasleak motibatzeko eta errazago ikasteko.

Sentitu eta erantzun egiten dugu

Erantzuteko, estimuluak jasotzen ditugu zentzumenen bidez.

Cur

ricul

um-e

goki

tzap

ena

(oin

arriz

koa)

. 2. u

nita

tea

Izena: ................................................................................................................................................ Data: ...............................

Anari arantza sartu zaio arrosari heltzean.

Arrosa usaindu du Anak.

Ukimenaren zentzumenak min-senti-pena jasotzen du.

Usaimenaren zentzumenak usaina jasotzen du.

Berehala kendu du eskua Anak, arrosatik urruntze-ko.

Ahoa mugitu du Anak, irribarre egiteko.

ESTIMULUAZENTZUMENEN bidez jasotzen

denaERANTZUNA

IKUSMENA

UKIMENA

ENTZUMENA

USAIMENA

DASTAMENA

Koloreak, formak, tamainak, distantziak.

Objektuen forma, testura eta tenperatura. Baita mina eta presioa ere.

Soinuak. Intentsitatea eta zer distantziatara sortzen diren.

Usainak: atseginak edo desatseginak.

Zaporeak: gozoa, mikatza, gazia, garratza.

ZENTZUMENA JASOTZEN DITUEN ESTIMULUAK

Zer estimulu jasotzen du zentzumenetako bakoitzak?

10

Izena................................................................................................................................................ Data...............................

1 Osatu laukia eta marraztu deskribatzen dituzun ekintza guztiak.

Curr

icul

um-e

goki

tzap

ena

(oin

arriz

koa)

. 2. u

nita

tea

2 Lotu estimuluak dagokien zentzumenarekin. Begiratu adibideari.

Ikusmena

ESTIMULUA ZENTZUMENA

Zarata

Zaporea

Entzumena

Usaina

Tamaina

Dastamena

Ukimena

Kolorea

Tenperatura

Musika

Usaimena

Testura

Mina

Arrosa ukitu du Anak. ....................................... zentzumenak ............................................ - jasotzen du.

............................................................................................

............................................................................................

.........................................................................................

Erlea entzun du Anak. .......................................... zentzumenak ............................................ jasotzen du.

............................................................................................

............................................................................................

.........................................................................................

Eztia jan du Anak. ........................................... zentzumenak ............................................ jasotzen du.

............................................................................................

............................................................................................

.........................................................................................

ESTIMULUAZENTZUMENEN

bidez jasotzen dena

ERANTZUNA Marraztu ekintza

11

1 Ikasi zentzumenen organoak zaintzen. Osatu taula zentzumenak zaintzeko ahol kuekin, eta idatzi zentzumen bakoitzaz arduratzen den sendagilearen izena.

Cur

riclu

m-e

goki

tzap

ena

(oin

arriz

koa)

. 2. u

nita

tea

Izena: .............................................................................................................................................. Data: ..................................

Zentzume-na Aholkuak Sendagilea

2 Azaldu, labur, zer gertatzen zaien usaimenari eta dastamenari hotzeriak jota gaudenean.

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ikusmena

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................

Ukimena

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................

Entzumena

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................

Usaimena

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................

Dastamena

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................

54

14

Mat

eria

l Osa

garr

ia

Erantzunak eskuragarri.

Unitate didaktikoen oinarrizko langaiak aukeratzen dira.

Argazki eta irudiak erabiltzen dira edukiak argiago azaltzeko.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 14 19/02/14 17:10

Page 18: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

8. EBALUAZIOA. FITXAK. •Unitate didaktikoen langaiak ebaluatzeko fitxak dira. • Ikasleen ikaskuntza-maila ebaluatzeko eta erabakiak errazago

hartzeko.

1 Lotu:

2 Idatzi begiaren zatien izenak.

3 Osatu taula. Idatzi zentzumen hauek hautematen dituzten bina estimulu.

Ikusmena ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ukimena...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Entzumena...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Usaimena...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Dastamena...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Ebal

uazi

oa. 1

. fitx

a. 2

. uni

tate

a

Izena: .............................................................................................................................................. Data: ..................................

1.

2.

3.

4.

5.

1. Estimulua 2. Hautemandakoa 3. Erantzuna

Zangoak mugitzen di-tugu, mahairantz joan

eta jaten hasteko.

Sukaldeko janariari oso usain atsegina dario.

Sudurrak janariaren usain atsegina hautematen du.

Zentzumena Jasotzen dituen estimuluak

108

15

Mat

eria

l Osa

garr

iaErantzunak eskuragarri.

Curriculumeko edukiak ebaluatzeko fitxak.

Hauxe daukate:

• Curriculumeko edukiak ebaluatzeko hainbat eredu.

• Hasierako eta bukaerako ebaluazioak egiteko proposamenak.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 15 19/02/14 17:10

Page 19: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

9. EBALUAZIOA. ERRUBRIKAK. •Unitate didaktikoen errubrikak.•Hiruhilekoen ebaluazioa egiteko errubrikak.•Gaitasunak ebaluatzeko errubrikak.

Ebal

uazi

orak

o ba

liabi

deak

. 2. u

nita

tea.

Izena: .............................................................................................................................................. Data: ..................................

Adierazleak Lortutako mailak

1 2 3 4

Ulertzen eta deskriba­tzen du bere gorputza­ren funtzionamendua, zentzumen­organoen funtzionamenduaren bidez estimuluak identi­fikatuz. (ZTOK)

Badaki zer funtzio betetzen duten zentzumen­organoek informazioa eskuratze­ko, eta balioetsi egiten du funtzio hori. (ZTOK)

Aztertzen du zen­tzumen­organoak zaintzearen garrantzia, eta hartzen ditu bizi­ohitura osasungarriak. (ZTOK)

Ahozko elkarrizketetan parte hartzen du, bere iritziak argudiatuz, aktiboki entzunez eta elkarrizketarako jarrera irekia adieraziz. (HK)

Azalpen­testuak idazten ditu, mezua modurik egokienean komunikatzeko. (HK)

Erabiltzen ditu ba­liabide teknologikoak, zentzumen­organoei buruzko informazioa lortzeko. (IT­TDE)

Parte hartzen du taldeko ekimenetan, proiektu bateko kide den aldetik lagunduz. (GH)

Badaki zein diren errea­litate baten ikuspuntu desberdinak, eta bere iritziak ikaskideenekin alderatu eta argudia­tzen ditu. (GH)

Erabiltzen ditu arte­hizkuntzako hainbat teknika, baliabide eta material, sormen­lanak ondo egiteko. (GAK)

Jakintzak eta estrate­giak modu berezian eta desberdinean aplika­tzen ditu, lan berriak egitean. (II)

Zailtasunak ditu zentzumen-organo guztiak identifika-tzeko.

Zailtasunak ditu zentzumen-organoen funtzio komunen garrantzia norbanakoaren eta ingurunearen arteko harrema-narekin lotzeko.

Zailtasunak ditu ulertzeko zer garrantzi duen zentzumen-organoak zaintzeak bizimodu osasungarri bat izateko garaian.

Zailtasunak ditu ahozko elka-rrizketetan parte hartzeko, ez baititu ezagutzen eta ez baititu erabiltzen oinarrizko komunikazio-tresnak.

Zailtasunak ditu azalpen- testuak egiteko, baina badaki zer ideia eta sentimendu adierazi nahi dituen.

Zailtasunak ditu baliabide teknologikoak erabiltzeko, informazioa bilatzeko.

Jarrera indibidualista du, eta zailtasunak ditu ikaskideekin batera funtzioak betetzeko.

Zailtasunak ditu errealitate ba-ten inguruan izan daitezkeen ikuspuntu desberdinak ulertzeko.

Zailtasunez adierazten du gorputz-atalen marrazkia (zentzumen-organoak).

Zailtasunak ditu jakintza berriak eskuratzeko eta gorputzaren funtzionamen-duarekin lotzeko.

Badaki zein diren zentzumen-organo guztiak, eta giza gorpu tzaren ataltzat hartzen ditu.

Badaki zer garrantzi duten zentzumen-organoek subjek-tuaren eta ingurumenaren ar-teko harremanean, nahiz eta zailtasunak izan zentzumen-organo bakoitzaren berariaz-ko funtzioa ulertzeko.

Ulertzen du garrantzitsua dela zentzumen-organoak zaintzea bizimodu osasungarri bat izateko, baina ezin du lotu eguneroko bizi-ohiturekin.

Parte hartzen du ahozko elka-rrizketetan, baina zailtasunak ditu gainerakoen iritziak erres-petatzeko eta entzuteko.

Azalpen-testuak egiten ditu, baina inolako egiturarik gabe.

Gai da baliabide teknolo-gikoak erabiltzeko eta infor-mazioa bilatzeko nolabaiteko trebetasuna du.

Pixka bat indibidualista lanean, baina gai da taldeko kideen artean funtzioak banatzeko eta haiekin batera betetzeko.

Ulertzen ditu errealitate baten inguruko ikuspuntu desber-dinak, baina zailtasunak ditu ikaskideekin hitz egiteko eta ikaskideak errespetatzeko jarrera bati eusteko.

Zentzumen-organoren baten marrazkia adierazten du, baina ez ditu organoaren funtsezko elementuak marrazten.

Jakintza berriak eskuratzen ditu, baina zailtasunak ditu errealitatearekin lotzeko (zentzumen-organo baten funtzionamendua).

Badaki zein diren zentzumen-organoak eta estimuluen hautematearekin lotzen ditu, nolakoak diren kontuan hartuta.

Oro har, ulertzen ditu zentzumen- organo bakoitza-ren berezko funtzioak, baina ez ditu lotzen eguneroko bizitzan informazioa eskura-tzeko moduarekin.

Ulertzen du garrantzitsua dela zentzumen-organoak zain-tzea, baina zailtasunez lotzen du eguneroko bizi-ohiturekin.

Parte hartzen du ahozko elka-rrizketetan, txandak eta gai-nerakoen esku-hartzeak erres-petatuz, baina zailtasunak ditu iritziak heldutasunez eta asertibotasunez defendatzeko eta argudiatzeko.

Azalpen-testuak koherentziaz egiten ditu, baina zailta-sunak ditu gramatika- eta ortografia-elementuekin.

Gai da informazioa bilatzeko baliabide teknologikoak erabiliz, baina zailtasunak ditu informazioa interpretatzeko.

Parte hartzen du taldearen funtzionamenduan eta inte-resa ageri du, baina zailtasun batzuk ditu, esleitu zaizkion funtzio guztiak betetzeko eta bere gain hartzeko.

Badaki zein diren errealitate baten inguruko ikuspuntu desberdinak, baina zailta-sunak ditu jarrera jakin bat hartzeko eta argudiatzeko.

Zentzumen-organoren baten marrazkia adierazten du, organoaren funtsezko elementuak marraztuz.

Jakintza berriak eskuratzen ditu eta testuinguru berri errealetan aplikatzen ditu, baina behar adina autono-mia gabe eta oso oinarrizko azalpena emanez.

Ulertzen eta deskribatzen du zentzumen-organoek nola funtzionatzen duten inguruneko estimuluak hau-temateko.

Badaki zentzumen-organo bakoitzak zer funtzio dituen informazioa eskuratzeko eta subjektua ingurunearekin harremanetan egoteko, eta balioetsi egiten ditu.

Zentzumen-organoen zain-tzaren garrantzia aztertzen du, bere adineko bizi- ohiturekin, egunero egiten dituenekin, eraginkortasunez lotuz.

Parte hartzen du ahozko elkarrizketetan, aktiboki entzunez eta elkarrizketarako jarrera irekia adieraziz. Gai da bere iritziak heldutasunez eta arrazoituz argudiatzeko.

Azalpen-testu bat koheren-tziaz egiten du, egituratuta eta kohesionatuta, adierazpe-na, gramatika eta ortografia zainduz.

Gai da informazio erabilgarria eta zehatza bilatzeko ba-liabide teknologikoen bidez, eta lortutako informazioa eraginkortasunez interpreta-tzen du.

Taldean esleitutako funtzioak bete eta bere gain hartzen ditu. Elkarrekiko mendekota-sun positiboaz baliatzen da, taldeko helburuak lortzeko.

Badaki zein diren errealitate baten inguruko ikuspuntu desberdinak, eta bere jarrera ikaskideen aurrean aserti-botasunez eta heldutasunez argudiatzen du.

Sormen handiz eta ondo egi-ten du zentzumen-organoren baten marrazkia, organoaren funtsezko elementuak marraz-tuz eta beren funtzionamen-duarekin lotuz.

Jakintza berriak eskuratzen ditu eta testuinguru errealetan aplikatzen ditu, zehaztasunez azalduz ikasleak sortutako marrazki baten aurrean.

6816

Mat

eria

l Osa

garr

ia

Ebaluatutako gaitasunen adierazleak.

Lortutako mailak ikaskuntza-logikaren arabera sekuentziatuta.

Horrez gain:

• Banakako eta taldeko erregistroak.

• Proiektuen eta gaitasun orokorren errubrikak.

• Gaitasunen eta askotariko adimenen planifikazioa.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 16 19/02/14 17:10

Page 20: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

17

Mat

eria

l Osa

garr

ia

10. EBALUAZIOA. PORTFOLIOA•Ebaluaziorako baliabidea da, burututako ikaskuntza-

prozesuaren ebidentziak eta justifikazioak biltzen dituena.•Hainbat formatu: karpeta, e-portfolioa, etab.

Portfolioa(ikasketa dosierra): aukera anitzeko ebaluazio-tresna

Azken urteotan gero eta gehiago erabiltzen ari dira portfolioak, hala enpresa munduan nola hezkun-tzan. Portfolioa ebaluazio sistema bat da, ikasgelako hezkuntza eta ikaskuntza prozesuen osagarri dena. Proiektu honen helburua dosier edo karpeta bat sortzea da, eta bertan gordeko dituzte ikasleek denbora tarte zehatz batean eta helburu konkretu batekin egin dituzten ekoizpenak. Aurkezpenaren euskarria pa-pera edo formatu elektronikoa izan daiteke (elektronikoa bada, e-portfolio deituko zaio).

Lanek (aurkezpenak, horma-irudiak, idazlanak, grabaketak...) ikasleari aukera ematen diote, lortu dituen ezagutzak, trebetasunak edota gaitasunak erakusteko; eta, aldi berean, irakasleak ikaskuntza prozesuaren garapena hurbiletik jarrai dezake.

Portfolioaren alderdi interesgarri bat da «ikasketa prozesuaren froga» horiei hausnarketa (intrapertsonala) bat gehitu beharko diela. Hausnarketa horren bidez ikasleak azaldu egingo du zergatik aukeratu duen ekoizpen edo froga hori; eta gainera, baloratu egingo ditu ikasketa-prozesuaren nondik-norakoak (me-takognizioa, ikasten ikastea, lana bideratzea...) baloratuko dituen. Hausnarketa horri esker, hobeto uler-tuko du zer eta nola ari den ikasten; eta aldi berean, beren ikasketa prozesua bideratu ahal izango du.

Informazio eta komunikazio teknologiek (IKT) aukera zabala eskaintzen digute portfolioa diseinatzeko eta eraikitzeko garaian. IKTak lagungarri suerta daitezke portfolioa osatzen duten ekoizpenak egiteko. Horrez gain, hezkuntza- eta ikaskuntza- prozesuaren oinarrizko plataforma ere izan daitezke; kasu ho-rretan, portfolioa plataforman bertan txertatuko da.

Portfolioa nola egin

Portf

olio

aet

a e-

portf

olio

a

Aukeratzea (hausnartuz eta

estrategia bati jarraituz)

Hausnarketa egitea prozesuei eta lorpenei buruz (metakognizoa)

Artxibatzea-sailkatzeaAurkezpena:

Lana jendaurrean azaltzea

Lana: atazak, proiektuak, jarduera

Online, e-portfolio bat eskaintzen da, ikasleen lanak biltzeko.

Txantiloia online, pertsonalizatzeko orientabideekin.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 17 19/02/14 17:10

Page 21: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

18

Mat

eria

l Osa

garr

ia11. EBALUAZIOA. ETXERAKO TXOSTENA • Familientzat, ikaslearen aurrerapenaren informazio zehatza.•Gaitasunak ebaluatzeko baliabideak.

Gaitasunen eta askotariko adimenen ebaluazioa

ren adierazpenak erabiliz, eta puntuazioaren, morfosintaxiaren eta

luzera-, azalera-, bolumen- eta pisu-neurriak erabiltzea ere. Hiru di-

liatuz, eta datuak ezagutza bihurtzeko gaitasuna, gero eguneroko

tikoan aztertzeko aukera ematen du, lan autonomoaren eta lanki-

hiz artea eta kultura-ondarea balioestea. Kulturartekotasunarekin

(nork bere ikaskuntza-prozesuaren plangintza egitea, eta arautu eta

teko gaitasuna, konpromisoak, erabakiak eta erantzukizunak har-

parte hartzearekin ere lotzen da, eta jarrera aktiboa, ahalegina eta

Gaitasunak

Deskribapena

1. ebaluazioa 2. ebaluazioa 3. ebaluazioa Amaierakoa

Txikia Ertaina Handia Txikia Ertaina Handia Txikia Ertaina Handia Hizkuntza- komunikaziorakoa

Testu motak irakurtzeko, horien esanahia ulertzeko eta horietatik in- formazioa ateratzeko gaitasuna. Modu argi eta egituratuan idazteko gaitasunean ere oinarritzen da, egoera bakoitzerako egokienak di-

ortografiaren oinarrizko arauak aplikatuz. Ahoz komunikatzea (uler- mena eta adierazpena) ere oso garrantzitsua da gaitasun horren garapenerako.

Matematikarakoa

Eguneroko bizitzako arazoak ebazteko tresna eta ezagutza mate- matikoak erabiltzeko gaitasuna. Zenbakizko eragiketak eta kalku- luak ebaztea eskatzen du, eta ariketa sinpleetan aplikatzea, baita

mentsioko irudiak ezagutzeak eta irudikatzeak lagundu egiten du gaitasun hori garatzen.

Zientzia-, teknologia- eta osasun- kulturarakoa

Mundu naturala eta teknologikoa ulertzeko eta azaltzeko gaitasuna, eta egungo zientziaren eta teknologiaren giltzarriak ezagutzeko gai- tasuna. Pentsamendu eta metodo zientifikoa erabiltzeko eta era- baki pertsonalak hartzeko orduan ezagutza zientifikoak baliatzeko gaitasuna izatea ere eskatzen du.

Informazioa tratatzekoa eta teknologia digitalak erabiltzekoa

Informazioa modu eraginkorrean bilatzeko, lortzeko, prozesatzeko eta komunikatzeko gaitasuna, askotariko iturriak (IKT-ak barne) ba-

bizitzan erabili ahal izateko. Informazioa baliatzeko eta modu kri-

detza-lanaren bidez, ikaskuntzarekin, lanarekin eta aisiarekin erla- zionatutako balio handiko helburuak lortzeko.

Gizarterakoa eta herritartasunerakoa

Egungo munduaren gizarte-errealitatea eta historia (bilakaera, lor- penak eta zailtasunak) ulertzeko eta egungo gizarteak (plurala, glo- bala eta tokikoa) bereizten dituzten ezaugarriak ulertzeko gaita- suna. Gaitasun horren garapena ulermen eta tolerantzian, pertsona arteko bizikidetzan eta herritarren eskubide eta betebeharrak modu aktiboan eta arduraz erabiltzean oinarritzen da.

Giza eta arte- kulturarakoa

Arte-sorkuntzarako eta- adierazpenerako gaitasuna. Askotariko bi- tartekoetatik abiatuz, ideien adierazpen sortzailearen garrantzia na-

lotuta ere badago. Kulturartekotasuna kulturen arteko errespetuzko elkarreragintzat hartzen da, elkar aberasten duen elkarreragintzat.

Ikasten ikastekoa

Nor bere gaitasunen eta ezagutzen jakitun izateaz eta haiek erabil- tzeko eraginkortasunaz ari da. Ikaskuntza estrategikoarekin lotzen da

ebaluatzea) eta ikaskuntza-baliabideen eta- tekniken erabilerarekin.

Norberaren autonomiarakoa eta ekimenerako gaitasuna

Nork bere burua ezagutzeko eta nork bere buruagan konfiantza iza-

tzeko. Berrikuntzarekin, sormenarekin eta ekimen eta egitasmoetan

irmotasuna izan behar dira.

Ebaluazio-txostena

Lehen Mailako Hezkuntza

Ikaslea:

Maila:Taldea:

Ikasturtea: 20........– 20........

Eskolaren

logoa

Curriculumak jasotzen dituen gaitasun guztiak ebaluatzen dira.

Errubriken informazioa islatzeko eta gaitasun-txosten bat eratzeko jarraibideak.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 18 19/02/14 17:10

Page 22: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Ulertu eta azaldu

Pediatra da Naroa, eta zenbait haur bisitatu ditu gaur. Haien fitxak berrikusten ari da orain, diagnostikoak eta tratamenduak zuzenak diren ikusteko.

Gai

tasu

nak.

1. fi

txa.

Izena: .............................................................................................................................................. Data: ..................................

Alex:

Lauso ikusten ditu urrun daudenirudiak.

Ane:

Min du ezkerreko begian. Gaur igerilekuan bainatu da.

Iker:

Erradioa eta kubitua hautsi dituerortzean.

Nagore:

Konkortuta esertzen da beti, eta bizka-rreko min handia du.

1 Seinalatu, giza gorputzaren irudi honetan, zer ataletan duen asaldura gaixoetako bakoitzak. Erabili kolore bat gaixo bakoitzarentzat.

134

12. GAITASUNAK•Gaitasunen arabera ebaluatzeko proposamenak.• Ikaskuntza testuinguru batean.

19

Mat

eria

l Osa

garr

ia

PISA proben ereduan oinarritzen dira.

Erantzunak eskuragarri.

Ikaskuntza egoera errealetan oinarrituta

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 19 19/02/14 17:10

Page 23: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Arrain bat disekzionatu

Arrain bat disekzionatzea, eta arrainaren kanpo- eta barne-ezaugarri nagusiak identi-fikatzea.

Iker

tzai

lear

en t

xoko

a: A

rrai

n ba

t di

sekz

iona

tu.

Izena: .............................................................................................................................................. Data: ..................................

1 Aztertu sardina arretaz, eta erreparatu, bereziki, azalari, ezkatei, buruari, begiei, he-gatsei eta buztanari.

2 Marraztu, lehen laukian, burua; bigarrenean, hegatsak eta isatsa.

146

13. BESTE BALIABIDE:•ZIENTZIALARIAREN TXOKOA / IKERTZAILEAREN TXOKOA •SCIENCE VISUAL DICTIONARY

20

Mat

eria

l Osa

garr

ia

Erantzunak eskuragarri.

Arloari dagozkion prozedurak lantzeko praktikak eta jarduerak (esperimentazioa, mapak irakurtzea eta interpretatzea, grafikoak egitea...).

Ikusizko hiztegia ingelesez, arloko kontzeptu nagusiak biltzen dituena.

Jarduerak eskuragarri.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 20 19/02/14 17:10

Page 24: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

14. EMOZIO-HEZKUNTZA•Emozioen kudeaketa hobetzen laguntzeko programa.• Ikasleei emozioak identifikatzen laguntzeko eta kontzientzia

sustatzeko jarduerak.

21

Saiatu egingo gara! Helburuak • Mugak norberak bere burua adoretzeko aukera bihurtzea. • Nork bere burua onartzen laguntzea. • Norberaren buruarenganako konfiantza lantzea Material: papera eta arkatza. Lan-metodoa: banaka eta taldeka. Denbora: 1 ordu. Jardueraren garapena Banakako lana • Nire ikasleei eskatuko diet paperean idazteko, beren ustez, gaizki egiten dituzten gauzen zerrenda bat. Adibideak jar ditzaket: Nik ez dakit ondo igeri egiten, nik ez dakit ondo dantza egiten, nik ez dakit ondo abesten, nik ez dakit lasterka ondo egiten, nik ez dakit lagunak egiten eta abar. • Ondoren, eskatuko diet hausnartzeko zergatik pentsatzen duten horrela eta galdera honi erantzuteko: Zure ustez, zergatik ez dakizu (aipatu haurrak esandako jarduera)? • Minutu batzuk utziko ditut ikasleei beren kabuz hausnar dezaten. Talde-lana • Lurrean eseriko gara borobil bakar batean. • Banan-banan, baita nik ere taldeko erreferente gisa, paperean idatzitako muga pertsonalak azalduko dizkiogu taldeari. • Haurrak hitz egiten bukatzen duenean, oso garrantzitsua da hau galdetzea:

— Zer egin dezakezu (aipatu haurrak ahultasun gisa aipatu duen jarduera) hobetzeko edo hori egiten ikasteko)? — Saiatuko zara? Ala oso zaila dela uste duzu? — Demagun lortzen duzula. Nola sentituko zinateke? Zergatik?

Baldin eta haurren batek ez badaki galderen bati erantzuten, denon artean lagun diezaiokegu erantzuna bilatzen. • Amaitzeko, azaldu ikasleei batzuetan esaldi negatiboak erabiltzen ditugula eta min handia egin diezaguketela, ez baitigute gauzak egiten uzten, eta horrez gainera, gaizki sentiarazten baikaituzte. Esaterako: «nik ezin dut, «nik ez dakit», «oso gaiztoa naiz», «gaizki egingo dut». Esaldi horien ordez positiboagoak erabil ditzakegu, animoa igotzekoak: «saiatu egingo naiz», «batzuetan ez da ondo ateratzen, baina pixkanaka hobetzen ari naiz», «nik egin dezaket». • Esaldi horiek kartoi mehe batean idatz ditzakegu eta ikasgelako horma batean itsatsi, gogoan izateko, Gure helburua da ikasleek esaldi negatiboak baztertzen ikastea eta positiboak barneratzea, arazoak konpontzen laguntzen baikaituzte eta ez ahalegina saihesteko ihes egiten. Laburbilduz, beste pentsamolde bat izaten lagungarria da pixkanaka-pixkanaka bizimodu aberatsagoa izateko. Jardueraren amaiera Saioa amaitu baino lehen, esaldi hauetako batzuk ahots ozenez osatzeko eska dakieke ikasleei. Arbelean idatz daitezke.

• _______________ ikasi dut • _______________ sentitu naiz • _______________ gustatu zait • _______________ ez zait gustatu Em

ozio

-Hez

kunt

za

Mat

eria

l Osa

garr

ia

Emozioak identifikatzeko eta autokontzientzia sustatzeko jarduerak.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 21 19/02/14 17:10

Page 25: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Programazio didaktikoa

1. Sarrera1.1. Programazioa justifikatzea eta testuingurua jartzea1.2. Irakasgaiaren proiektua

2. Helburuak2.1. Etapako helburuak2.2. Irakasgaiaren helburuak. Zer lotura duten gaitasunekin2.3. Irakasgaiaren hirugarren mailako helburuak. Zer lotura duten gaitasunekin2.4.

3. Zeharkako irakaspenak4. Edukien, ebaluazio-irizpideen eta ikaskuntza-estandarren arteko lotura

5. Edukiak5.1. Edukien antolaketa eta banaketa, unitate didaktikoka

6. Unitate didaktikoak6.1. Unitate didaktikoen banaketa denboran

7. Ebaluazioa7.1. Ebaluazio-irizpideak eta ikaskuntza-estandarrak7.2. Ikasturtea gainditzeko gutxienez zer ebaluazio-irizpide eskatu behar diren7.3. Ebaluazio-prozedurak eta -tresnak7.4. Kalifikazio-irizpideak7.5. Irakaskuntza-ikaskuntzako prozesuaren ebaluazioa

8. Aniztasunaren trataera8.1. Curriculum egokitzapenerako, finkatzeko, sakontzeko, maila anitzeko jardueratarako... proposamenak8.2. Hirugarren mailarako gutxienez zer eduki eskatu behar diren

9. Ekimen ekintzailea9.1. Ekintzaile-ahalmenak9.2. Ekintzaile-kultura sustatzeko jarduerak9.3. Ebaluazioa

10. Metodologia11. Espazioen antolaketa12. Material eta baliabide didaktikoak13. IKTak ikasgelan erabiltzeko estrategiak14. Irakurtzeko interesa eta ohitura estimulatzeko, eta ahozko eta idatzizko adierazpen garatzeko

estrategiak15. Jarduera osagarriak eta eskolaz kanpokoak16. Programazio didaktikoa eta emaitzak bat datozen balioesteko prozedurak

Ikasgelako programazioa

UNITATE DIDAKTIKOA...1. Helguruak gaitasunen esparruan2. Edukien, ebaluazio-irizpideen eta ikaskuntza-estandarren zerrenda3. Zeharkako irakaskuntzak4. Ikaskuntza-jarduerak5. Beste jarduera batzuk

• Hasierako ebaluazioa• Motibazio-jarduerak• Gaitasunak eta askotariko adimenak• Jarduera osagarriak• Aniztasunaren trataera• Ebaluazioaa) Unitate didaktikoarenab) Gaitasun eta adskotariko adimenena

6. Irakurketa sustatzeko, eta ahozko eta idatzizko adierazpena garatzeko jarduerak7. IKT jarduerak8. Ekintzaile-kultura: ahalmenak, jarduerak eta ebaluaziorako proposamenak9. Ebaluazio positibo baterako gutxienez zer eskatu behar den10. Kalifikazio-irizpideak11. Metodologia

• Materialak eta Baliabideak• Espazioak eta denborak• Estrategia metodologikoak

12. Ebaluzio-prozedurak eta -tresnak• Idatzizkoak• Ahozkoak• Beste batzuk

13. Irakaslearen lanaren ebaluazioa14. Hezkuntza-premia behar bereziak dituzten haurrentzat laguntza-programak

PROGRAMAZIO DIDAKTIKOA ETA IKASGELAKO PROGRAMAZIOA•Arloaren plangintza egiteko tresnak.•Araudiaren araberakoak.

22

Prog

ram

azio

Did

aktik

oa et

a Ika

sgel

ako P

rogr

amaz

ioa

Webean eskuragarri daude eta irakasleak editatu egin ditzake.

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 22 19/02/14 17:10

Page 26: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

Gaitasunak lantzeko jarduerakGaitasunak berariaz lantzen dituen jarduera mota. Jarduera praktikoak dira eta testuinguru errealetan kokatzen dira, ikasleak beren ahalmenak praktikan jartzera bultzatzeko.

GaitasunakEgiten jakitea. Jarduera nabarmenak, hainbat ahalmen mota uztartzen dituzten testuinguru-errealetan kokatuak.

E-portfolioaPortfolioa euskarri digitalean.

EstandarrakEbaluazio-irizpideen zehaztapenak, ikaskuntzen emaitzak zehazteko aukera ematen dutenak. Horrez gainera, ikasleak irakasgai bakoitzarekin lotuta zer jakin behar duen eta zer egiten jakin behar duen zehazten dute, ekintzen bidez. Azter, neur eta ebalua daitezke, eta eskuratutako lorpenaren eteki-na graduatzeko aukera eman behar dute.

Trebezia orokorrakIkasgelan garatzen diren ahalmen arruntagoak eta diziplina artekoak, gaitasunekin zuzenean lotuta daude (ahozko/ida-tzizko komunikazioa, talde-lana...).

Gaitasunen eta askotariko adimenen adierazleak. Gaita-sunak «ahalmenak» dira. Gaitasunak ebaluatzeko beha-rrezkoak dira gaitasunari erreparatu ahal izateko jokabidea eta, era berean, gaitasunaren jokabide nabarmena deskriba-tzeko adierazle batzuk izatea.

Ebaluazio-txostenaFamiliei beren seme-alabek gaitasunekin lotuta zer ikasi du-ten jakinarazteko eredua. Txosten horren bidez, gaitasunen eskuratzeari dagokionez, ikaslearen egoera zer-nolakoa den adieraz daiteke aurrerapen-lerro baten gainean. Arlo guztie-tako ebaluazioak jasotzen ditu.

Askotariko adimenak (H. Gardner)Adimena ez da zerbait bakarra eta estatikoa, landu eta gara daiteke. Adimentsua izateko hainbat modu daude (Gardne-rrek zortzi adimen mota identifikatu zituen).

Gaitasunen mapaZortzi gaitasunen azalpena eta zehaztapena «alderditan» eta «azpigaitasunetan» jasotzen duen dokumentua.

Jarduera-mailaEbaluazioaren xede den ahalmena betetzen ikasleak zer kalitate-maila izan duen adierazten dute.

PortfolioIkaslearen dokumentu pertsonala, bertan sartzen ditu lanak, kontrolak, ikus-entzunezko ekoizpenak eta abar. Oso balia-garria da ikaskuntzako prozesuak eta emaitzak ebaluatzeko,

eta era berean, ikasleak bere burua ebaluatzea eta jarraitu-tako prozesuari buruz hausnartzea suspertzen da.

Ikaskuntzako programazioaUnitate didaktikoek zer hezkuntza-asmo izango dituzten pla-nifikatzea. Ikasgelan eguneroko lana planifikatzeko ezinbes-teko tresna.

Programazio didaktikoa-irakaslearen programazioaCurriculuma osatzen duten elementuen lanketaren eta eba-luazioaren urteko plangintza. Irakasleen lanerako oinarrizko dokumentuetako bat da.

Programazioa “gaitasunen arabera”Gaitasunak irakaslearen plangintzan aintzat hartzea: identi-fikatzea, nola landu eta ebaluatuko diren aurreikustea.

ProiektuakProiektuen araberako lanketak hezkuntza-estrategia oso bat da, diziplina arteko ikuspuntu bat erabiltzen duena eta ikas-kuntza kooperatibo bat sustatzen duena. Egitura hau izan ohi du: gaia hautatzea, plangintza, garapena, ebaluazioa.

Uztartutako atazak Jarduera konplexu baten gainean antolautako segida di-daktikoak dira. Hainbat arlorekin lotuta daude, eta ikasleen esperientziatik ahalik eta gertuen dagoen testuinguru erreal posible batean lantzen dira. Egitura hau izan ohi dute: azken produktua, testuingurua eta justifikazioa, jarduera-segida, sintesia.

Ikasgelako erregistroaIkasgelan ikasleekin egindako gaitasunen lanketa zerrendat-zen duen sarrera biko taula.

Irakasleak ikasleek gaitasunen eskuratzean egindako aurre-rapena kontrolatzeko tresna eraginkorra.

Banakako erregistroaGaitasunen mapa (gaitasunak eta alderdiak) ikasgelan garat-zen diren unitate didaktikoekin, atazekin eta proiketuekin lot-zen duen matrizea. Erregistro horren bidez, ikasleek lortu dituzten kalifikazioa (errubriketan) erregistra daitezke, eta gaitasunen ebaluazioaren kudeaketa errazten da.

Ebaluaziorako errubrikakEbaluazio-adierazleak zeregin-mailarekin lortzeko aukera ematen duen matrizea, balorazio kualitatiboa eta kuantitati-boa uztartuz.

GLOSARIOA

23

Glos

ario

a

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 23 19/02/14 17:10

Page 27: Irakaslearen baliabideak Naturaren Zientziak Gizarte ... · • Fitxak osatu oinarrizko informazioarekin. Hala, liburuan azaltzen dena laburbil dezake ikasleak, eta ikas- Hala, liburuan

24

giltza

116117_CG_NAT_SOC_3EP_EUSK_TALENTIA_interior.indd 24 19/02/14 17:10