IpuinakAire konprimitua

Urpekariek itsasoaren gainazalaren azpian egiten dute lan.

Suhiltzaileek kez eta substantzia arriskutsuz beteriko airean egin behar dute lan, batzuetan.

Guztiz mendi handietara igotzen diren mendizaleek oxigeno gutxiko airea aurkitzen dute.

Pertsona horiek guztiek aire konprimituz beteriko altzairuzko botilak eramaten dituzte, ia beti. Aire konprimitua presiopean dago. Horri

esker, arnasa har dezakete, kanpoko airearekin ezin denean.

Gainera, makinei eragiteko, pistola margo tzeko, lurrinak askatzeko edota adarrari joarazteko ere erabiltzen da aire konprimitua.

Ipuinak

Globoz egindako bidaiak

Carolina Vegante

aben-

turazale ospetsu

a atzo

arratsaldean ate

ra zen

globo aerostat

ikoan.

Mediterraneo osoa ze-

harkatu nahi omen du,

mendebaldetik ekialde-

ra.

Globoa oihalezk

o itze-

lezko bola da; haizez

beteta dagoenea

n, ha-

mabi metroko zabalera

du, eta lau solairuko

etxearen altuera

.

Horrelako globo

ak igot-

zeko, barruko ai

rea be-

rotu egin behar da

propanozko berogail

u

indartsuen bidez;

gar

handiak egiten

dituz-

te halako berogail

uek.

Globoaren barru

ko airea

bero dagoenean,

gorantz

egiteko joera d

u, eta

horrela bultzatz

en du

globoa gorantz.

Carolinak oxigeno-

boti-

lak daramatza

6 000 me-

trotik gora igotzeko

.

Oxigeno gutxi d

ago al-

tuera horretan

, eta

zaila da arnasa hart-

zea.

Carolinak arrakast

a

izatea nahi dugu, eta

ostera hori pentsatu

-

tako egunean ama

itzea.

20-3-1970

IpuinakOntzi ozeanogra� koak

XX. mendearen hasieran, itsasoan sakon murgiltzeko lehenengo ontziak egin zituzten. 1930ean, batisfera izeneko aluminiozko ontzi esferiko bat 435 metroko sakonerara iritsi zen. Lau urte geroago, 900 metro baino sakonago iritsi zen.

1954an, batiskafo izeneko itsaspeko berezi batekin, 4 000 metroko sa-koneraraino jaitsi ziren. Eta sei urte geroago, itsaspeko hori Mariane-tako fosara iritsi zen, ozeano Barean; leku hori Lurrean ezagutzen den sakonunerik handiena da; 10 916 metrokoa, hain zuzen.

Gaur egun, planetako uretan zehar, itsasontzi asko eta sakonera han-dietara iristen diren ontziak mugitzen dira. Horien bidez egiten diren ikerketa ozeanogra� koei eta sateliteek eta espazioko ontziek egiten di-tuzten ikerketei esker, lehen baino gehiago dakigu Lurrari buruz.

puinakOntzi ozeanogra� koak

Lurrazalaren zatirik handiena ura da, ozeanoetan eta itsasoetan pilatzen da. Uraren azpian dagoen planetaren zatia gizakientzat ezkutatuta egon da luzaro, ez zegoen-

eta hori ikertzeko tresnarik.

Ipuinak

Ur beroak

Batzuetan, lurpeko urak oso sakon mugitzen dira, edo harriak guztiz bero dauden lekuetan zehar. Kanpora atera tzen direnean, ur horiek oso bero sor tzen dira, eta ur beroko urmaelak edo iturriak eratzen dituzte; ur horiek termalak direla esaten da.

Batzuetan, bainuetxeak eraikitzen dira leku horietan, bertan pertsonak ur berotan bainatzeko.

Asko berotzen bada, ura lurrun eran atera daiteke. Halako kasuetan, geyser deritzogun zulotik, lurruna eta ura irakiten sortzen dira iturritik.

Geyser handietan, ur-zorrotadak presio handian sortzen dira, eta milaka litro ur bero botatzen dute airean.

¡Auch!