INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA...

31
INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 1 INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE

Transcript of INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA...

Page 1: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 1

INTRODUCCIÓN A LA

QUÍMICA FORENSE

Page 2: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 2

Índice

1. ¿Qué es la química forense?

2. Clasificación de la química forense en España

3. Química forense general: incendios, explosivos, suelos y

vidrios.

4. Química forense toxicológica: fármacos y drogas.

5. Química forense criminalística: tintes, pinturas, fibras y papel.

6. La investigación en Química Forense

Page 3: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 3

¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE?

Forensis término latín que significa “del foro”

Foro romano: lugar donde se llevaban a cabo los debates públicos y los juicios

Ciencia Forense: aplicación de la ciencia

a materias legales para resolver delitos

Química Forense: es Química Analítica Aplicada (carácter

multidisciplinar) que además de realizar análisis cualitativo y

cuantitativo requiere realizar análisis comparativos que permitan

resolver delitos

M. E. Johll, Química e Investigación Criminal, Editorial Reverté, Barcelona, 2008.

S. Bell, Forensic Chemistry, Pearson International Edition, Pearson-Prentice Hall, New Jersey, 2006.

Page 4: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 4

¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE?

Figura adaptada de S. Bell, Forensic Chemistry, Pearson International Edition, Pearson-Prentice Hall, New Jersey, 2006.

LA VERDAD

Ciencia

Entendimiento

del mundo

Ley

Resolver

disputas

Page 5: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 5

¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE?

LA VERDAD

Ciencia

Entendimiento

del mundo

Ley

Resolver

disputas

Principales conceptos legales

en Química Forense

QUÍMICA FORENSE Caso

(civil, criminal)

Evidencias

(inclusivas/exclusivas

o directas/circunstanciales)

Cadena de custodia

(toma muestra → resultado)

Ensayo

(destructivo/no destructivo)

Page 6: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 6

¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE?

Determinar la

naturaleza del

problema

Final

Recoger y analizar

todos los datos

relevantes

Formular una hipótesis

de lo que ha ocurrido

Probar la hipótesis

¿Hipótesis válida?

Si

No

LA VERDAD

Ciencia

Entendimiento

del mundo

Ley

Resolver

disputas

Page 7: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 7

¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE?

MENTALIDAD DE UN BUEN

QUÍMICO FORENSE

No asume nada Es resolutivo

Piensa más allá

de la disciplina

Crea una gran y

creciente “caja de

herramientas”

Conoce sus

limitaciones

Es creativo

Es persistente

Es flexible

Page 8: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 8

CLASIFICACIÓN DE LA QUÍMICA FORENSE EN ESPAÑA

QUÍMICA FORENSE

GENERAL

(Estudia evidencias químicas)

CRIMINALÍTICA

(Estudia evidencias físicas)

TOXICOLÓGICA

(Estudia evidencias biológicas)

Incendios

Explosivos

Suelos

Vidrios

Fármacos

Drogas

Tintes

Pinturas

Fibras

Papel

Residuos disparo

Números troquelados

(armas, automóviles)

Organizaciones internacionales de ciencias forenses (incluyen la química forense) American Academy of Forensic Sciences (AAFS, http://www.aafs.org/)

Society of Forensic Toxicologist (SOFT, http://www.soft-tox.org/) European Network of Forensic Science Institutes (ENFSI, http://www.enfsi.eu/)

Academia Iberoamericana de Criminalística y Estudios Forenses (AICEF, http://www.aicef.net/)

Page 9: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 9

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Incendios

combustible

Presencia/Ausencia de sustancias

acelerantes de la combustión

(gasolina, gasóleo o etanol)

Page 10: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 10

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Explosivos

EXPLOSIVOS

DÉBILES FUERTES

Militares Comerciales Terroristas

PROPULSANTES

Pólvora negra Pólvoras sin humo:

Simple, doble, triple base (NC) y compuestas (no NC)

Page 11: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 11

EXPLOSIVOS DÉBILES

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Explosivos

Page 12: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 12

EXPLOSIVOS FUERTES

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Explosivos

Page 13: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 13

EXPLOSIVOS FUERTES

4 C3H5N3O9(l) → 12CO2(g) + 10 H2O(g) + 6 N2(g) + O2(g)

4 moleculas de nitroglicerina → 29 moléculas de gas

1 kg de nitroglicerina → 750-1000 l de gas

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Explosivos

Page 14: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 14

Fig 9.32 de Bell

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Explosivos

PROPULSANTES

Nitrocelulosa / Nitroglicerina / Dinitrotolueno / Nitroguanidina

Page 15: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 15

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Suelos

Suelos: mezclas heterogéneas que contienen un gran variedad de componentes (minerales, polvo, materiales

orgánicos, polen, arcilla, guijarros, etc.). Cada componente tiene una densidad diferente e idealmente los

componentes son una mezcla única que se encuentra sólo alrededor de la zona de la escena del delito.

Método de gradiente de densidad

Fig 2.3 de johll

Page 16: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 16

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Suelos

Suelos

Color

Pruebas físicas Pruebas químicas

Textura Forma Mineral

Page 17: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 17

QUÍMICA FORENSE GENERAL: Vidrios

Vidrios

Densidad

Pruebas físicas Pruebas químicas

Vidrio

inorgánico

(Sílice) Vidrio

orgánico

(plexiglas)

Page 18: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 18

QUÍMICA FORENSE TOXICOLÓGICA: Fármacos y drogas

Clasificación de fármacos/drogas

Naturales (alcaloides,

cocaina, apirina)

Por origen y función Por efecto general

Sintéticos (diazepan=valium®)

Semisintéticos (heroína, hormonas, esteroides)

Drogas predadoras (ketamina, gamma

hidroxibutirato, flunitrazepan)

Por uso

Drogas de mejora

personal (esteroides

anabólicos, alcohol)

Drogas de clubs (MSMA, LSD, metanfetamina)

Analgésicos (aspirina,

ibuprofeno, naproxeno, morfina)

Halucinógenos (LSD,

mescalina, marihuana)

Depresivos (benzodiazepina, barbitúricos)

Narcóticos (morfina,

codeína, heroína, hidromorfona)

Estimulantes (cocaína,

anfetaminas, mentanfetaminas)

Inhalantes (gasolina,

limpiadores, esmaltes)

Page 19: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 19

QUÍMICA FORENSE TOXICOLÓGICA: Fármacos y drogas

Page 20: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 20

Drogas: evidencias físicas

Componentes

mayoritarios y

minoritarios

Análisis químico Características físicas

Adulterantes

Diluyentes

Impurezas

Relaciones

isotópicas

Apariencia

Color

Tamaño de

partícula

Análisis

elemental

QUÍMICA FORENSE TOXICOLÓGICA: Fármacos y drogas

¿qué droga está presente? ¿cuánto? ¿qué más hay?

Page 21: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 21

Almacenamiento Almacenamiento

Muestras

postmortem

(autopsia)

Cantidad

típica

requerida

Sangre 10- 25 mL

Orina Todo

Humor vítreo Todo

Contenido gástrico Todo

Bilis Todo

Cerebro 100 g

Hígado 100 g

Riñon 50 g

Pelo

Drogas: evidencias biológicas

Metabolitos

Análisis químico Farmacocinética Muestras toxicológicas

Droga Metabolito

Cocaina Benzoilecgonina, ecgonina metil éster cocacina

Codeina Morfina

Heroina 6-monoacetilmorfina

THC 9-carboxy-11-norD9THC

Postmortem

Individuos (alcohol)

Exposición/ingesta

xenobiótico

Absorción

Distribución

Biotransformación

metabólica

Eliminación

QUÍMICA FORENSE TOXICOLÓGICA: Fármacos y drogas

¿qué sustancia se tomó y cuando se la tomó?

Page 22: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 22 Tintes: se componen de disolventes, colorantes y aditivos (agentes antiespuma, adhesivos, etc.) para

controlar el flujo, espesor y apariencia del tinte seco.

QUÍMICA FORENSE CRIMINALÍSTICA: Tintes

Page 23: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 23

QUÍMICA FORENSE CRIMINALÍSTICA: Pinturas

Pinturas: se componen de disolvente (agua o disolvente orgánico), colorante (normalmente un pigmento) y

un agente enlazante que polimeriza durante la etapa de secado.

Page 24: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 24

QUÍMICA FORENSE CRIMINALÍSTICA: Tintes y pinturas

Tintes y pinturas

Vehículos/

enlazantes

Preparación de la muestra

Pigmentos

Colorantes

Aditivos

Examen físico de las capas

Solubilidad

Ensayos de

manchas y

cribado

Page 25: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 25

QUÍMICA FORENSE CRIMINALÍSTICA: Tintes y pinturas

Page 26: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 26

QUÍMICA FORENSE CRIMINALÍSTICA: Papel

Pulpa (proceso de Kraft)

Blanqueado (oxidantes)

Aditivos

Papel

Procesado/prensado

Triturado

Madera Papel y cartón

(reciclados)

Aserrín

Ruptura de lignina

Page 27: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 27

QUÍMICA FORENSE CRIMINALÍSTICA: Fibras

FIBRAS

Naturales

(lana, algodón, pelo, fibras minerales)

Sintéticas

(fibras textiles comerciales)

Gomas

(elastodieno)

Regeneradas

Celulosa regenerada

(viscosa, cupro,

modal, liocel)

Ester de celulosa:

acetato o triacetato

Polioleofinas

(polietileno,

polipropileno)

Polímeros sintéticos

Derivados

polivinílicos

(acrilicos,

modacrílicos,

clorofibra, vinilal,

fluorofibra)

Poliuretano (no

segmentado y

segmentado o

espandex)

Poliamida Aramida Poliéster Sintética

Page 28: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

La investigación en química forense

28

Research is needed to address issues of accuracy, reliability, and validity in the

forensic science disciplines. The National Institute of Forensic Science (NIFS)

should competitively fund peer-reviewed research in the following areas:

(a) Studies establishing the scientific bases demonstrating the validity of forensic

methods.

(b) The development and establishment of quantifiable measures of the reliability

and accuracy of forensic analyses. Studies of the reliability and accuracy of

forensic techniques should reflect actual practice on realistic case scenarios,

averaged across a representative sample of forensic scientists and laboratories.

Studies also should establish the limits of reliability and accuracy that analytic

methods can be expected to achieve as the conditions of forensic evidence vary.

The research by which measures of reliability and accuracy are determined should

be peer reviewed and published in respected scientific journals.

(c) The development of quantifiable measures of uncertainty in the conclusions

of forensic analyses.

(d) Automated techniques capable of enhancing forensic technologies.

INFORME NAS (National Academy of Sciences)

http://www.nap.edu/catalog/12589.html

Page 29: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INQUIFOR: primer grupo universitario de investigación

en química forense de España

29

Page 30: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

30

iuicp Instituto Universitario de

Investigación

en Ciencias Policiales

INQUIFOR realiza su actividad investigadora en el

marco del IUICP

+

Page 31: INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE - inquifor.com%a1mica-Forense.pdf · INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA FORENSE 4 ¿QUÉ ES LA QUÍMICA FORENSE? Figura adaptada de S. Bell, Forensic

INTRODUCCIÓN A LA QUÍMICA

FORENSE 31

BIBLIOGRAFÍA

M. E. Johll, Química e Investigación

Criminal, Editorial Reverté, Barcelona,

2008.

S. Bell, Forensic Chemistry, Pearson

International Edition, Pearson-Prentice

Hall, New Jersey, 2006.

A. R. W. Jackson, Forensic Science,

Pearson International Edition, Pearson-

Prentice Hall, New Jersey, 2007.