Interneteko aurkezpena

I n t e r n e t2012/2013 ikasturtea

Internet mundu osoko ordenagailuz osatutako sare handi bat da, elkarrekin konektatuta daudelarik.

Telefono-lineak dira nagusiki konexioa egiteko erabiltzen

direnak

Egian esan, telefono-sarea bezalakoa da, zeina mundu osoko telefonoz osatutako sare handi bat den, elkarrekin konektatuta daudelarik. Aurreko irudian ordenagailuak telefonoak direla imajinatu besterik ez dugu egin behar telefono-sare gisa ezagutzen duguna edukitzeko.

Horrela, gure ordenagailutik zera egin dezakegu, besteak beste,

• Beste ordenagailu batean (zerbitzari batean) gordeta dagoen informazioa ikusi.Adibidez, Arrasateko Udaletxeak ordenagailu bat erabiltzen du; ordenagailu honetan herriari buruzko informazioa gordetzen da guk ikusi ahal izateko gure ordenagailutik.

Honi WEBa deitzen diogu.

• Mezuak, dokumentuak, argazkiak, bideoak, musika, eta abar bidali beste pertsona bati.

Honi POSTA ELEKTRONIKOa deitzen diogu.

• Mundu osoko pertsonekin “zuzen-zuzenean hitz egin”.

Honi IRCa edo TXATa deitzen diogu (pertsona ezezagunekin hitz egiten badugu) edo BEREHALAKO MEZULARITZA (pertsona ezagunekin hitz eginez gero).

Ikus dezagun zelan funtzionatzen duen Internetek

Lehen Internet telefono-sarea bezalakoa dela esan dugu. Gure telefonoa ordenagailu bat dela imajinatu besterik ez dugu egin behar Internet edukitzeko.

Munduko edozein telefonok zenbaki bakarra dauka:

00 XXXX XXX XXXXXXX 00 39 06 5089536

Interneti konektatuta dagoen ordenagailu bakoitzak ere badauka zenbaki bakarra (formatua ezberdina bada ere). Zenbaki horri IP helbidea deitzen zaio eta 0 eta 255 arteko 4 zenbakiz osatuta dago; adibidez...

223.158.069.192

Nazioarteko deia

Estatuko adierazgarria

Probintziako adierazgarria

Bezero-zenbakia

Nazioarteko deia

Italia

ErromaBezero-zenbakia

Arazoa zera da : telefonoak ez bezala (beti piztuta daude), gure ordenagailuak ez daude beti piztuta. Horrela, 128.223.043.127 helbidea duen lagun bati mezu bat bidaltzen badiot eta bere ordenagailua itzalita badago, mezu hori ezin izango da bere ordenagailuan grabatu gero irakurri ahal izateko.

Konponbidea lagunari telefonoz deitu, ordenagailua pizteko esan eta gero mezua bidali izan liteke. Ezbairik gabe konponbide hau ez da egokiena.

Hori dela eta, zenbait Internet enpresa daude, Internet Zerbitzu-Hornitzaileak izenekoak (ingelesez, Internet Service Provider edo ISP). Enpresa hauek bitartekoak dira gu Interneten sartu ahal izateko. Enpresa hauek potentzia handiko ordenagailuak (zerbitzariak izenekoak) dauzkate, eguneko 24 orduak piztuta daudenak. Interneten zehar mugitzen den informazio guztia ordenagailu edo zerbitzari hauen disko gogorretan dago gordeta.

Internet Zerbitzu-Hornitzaile ezagunenak honako hauek dauzkagu, besteak beste, Euskaltel (www.euskaltel.es), Terra (www.terra.es), Navegalia (www.navegalia.com), Ya (www.ya.com), Wanadoo (www.wanadoo.es), e.a.

Lehen esan dugu ordenagailu bakoitzak bere zenbakia edo IP helbidea daukala (telefonoek bezala). Baina hau ez da beti horrela. Egia esan bakarrik Internet Zerbitzu-Hornitzaileek daukate berezko zenbakia. Erabiltzaile arrunt batek ez dauka berezko zenbakirik; Inteneten sartzen denean bere Internet Zerbitzu-Hornitzaileak ematen dio zenbakia eta zenbaki hori erabiliko da konexioak irauten duen bitartean. Erabiltzaile hori berriro Interneten sartzen denean bere Internet Zerbitzu-Hornitzaileak berriro emango dio beste zenbaki bat (ziur aski aurrekoaren ezberdina). Beraz Internet Zerbitzu-Hornitzaileak zenbakiak banantzen ditu.

Beraz, Interneten lan egin ahal izateko zera behar dugu:

• Ordenagailua.

• Telefono-linea (linea arrunta, ADSLa, zuntz optikoa...).

• Modem-a (edo Router-a).

• Internet Zerbitzu-Hornitzailea (ISP, Internet Service Provider).

Ordenagailua eta telefono-linea konektatzen dituen gailua. Gailu hau ordenagailu barruan (barruko modem-a), edo kanpoan (kanpoko modem-a) egon daiteke.

• Internet Zerbitzu-Hornitzaile honek Internetera sarrera-kontua eskainiko digu, hau da, ezinbestekoak diren zenbait datu emango dizkigu: aipatutako hornitzailearekin konektatzeko telefono-zenbakia Interneten sartu ahal izateko, erabiltzailearen izena, pasahitza, gure posta elektroniko helbidea, e.a.

• Datu hauek guztiak hornitzaileak, CD-ROM baten bitartez, bidaltzen digun programa baten bidez sartu behar ditugu.

• Datu hauek behin sartuta, Interneten sartu nahi dugun bakoitzean erabiltzen dugun programa (Internet Explorer, Navigator, e.a.) martxan jarri besterik ez dugu egin behar. Horrela konexioa automatikoki egiten da.

Interneten gehien erabiltzen diren hiru zerbitzuak, baina ez bakarrak, honako hauek dira

• WEBa.

• POSTA ELEKTRONIKOa.

• IRCa edo CHATa eta BEREHALAKO MEZULARITZA.

• Dokumentuak irakurtzeko, musika entzuteko, bideoak ikusteko, erosketak egiteko, inkestetan parte hartzeko, edozein produkturen berri emateko, fitxategiak gure ordenagailura ekartzeko (jolasak, musika...), eta abarretarako erabiltzen da.

• Zerbitzu hau erabiltzeko Microsoft Internet Explorer edo Netscape Navigator programak erabiltzen dira.

• WEB barruan ikusten duguna WEB orrialdeak dira eta WEB orrialde bat ikusi ahal izateko bere helbidea ezagutu behar dugu, zeinak honako formatu hau daukan:

• Normalean ez da beharrezkoa http:// idaztea.

http://www.???????.???

• Zenbait WEB helbideren adibideak: www.eitb.com, www.jalgi.com, www.euskaditurismo.net, e.a.

• Beste pertsona batzuei mezuak, dokumentuak, eta abar bidaltzeko erabiltzen da. • Zerbitzu hau erabiltzeko Microsoft Outlook programa erabiltzen da edo Web baten bidez. • Beste pertsona batzuei mezuak bidaltzeko beraien posta elektroniko helbideak jakin behar ditugu,

zeinek honako formatu hau daukaten

????????@????????.???• Zenbait POSTA ELEKTRONIKO helbideren adibideak: [email protected],

[email protected], e.a.

• Beste pertsona batzuekin “zuzen-zuzenean hitz egiteko” erabiltzen da.• Chat-a erabiltzeko ez dago programa jakin bat; berehalako mezularitza erabiltzeko MSN

Messenger, Yahoo Messenger edo antzeko programak erabiltzen dira..

Adibide gisa, hona hemen zer gertatzen den posta elektroniko mezu bat bidaltzen denean:

• JONek mezu bat bidali nahi dio NAIARAri.• JONek EUSKALNET hornitzailea (EUSKALTEL enpresakoa) erabiltzen du.• NAIARAk TERRA hornitzailea erabiltzen du.• JONek posta elektroniko programa baten bidez, esaterako, Microsoft Outlook, idatzi behar

du bere mezua.• Behin mezua idatzita, JONek, bere hornitzailea erabiliz, hau da, EUSKALNET,

Internetekiko konexioa egingo du eta mezua aipatutako hornitzaileari bidaliko dio.• JONek Internetekiko konexioa bukatu ahal du.• JONen hornitzaileak, EUSKALNETek, NAIARArenari, TERRAri, bidaliko dio mezua.

• Mezu hau segurtasun osoz iritsiko zaio jasotzaileari. Izan ere, hornitzaileen ordenagailuak, lehentxeago aipatu dugun legez, beti daude piztuta.

• Bidalketa hau ez da zuzena izaten; izan ere, normalean ez dago komunikazio linea zuzena hornitzaile bien artean. Hau dela eta mezuak hornitzailerik hornitzaile bidaiatzen du egokia aurkitu arte.

• NAIARAk ea posta elektroniko mezuren bat daukan ikusi nahi duenean, egin behar duen gauza bakarra zera da: bere posta elektroniko programa martxan jarri, esaterako, Microsoft Outlook, bere hornitzailearekin konektatu, TERRArekin, eta beronek iritsi zaizkion mezuak bidaliko dizkio.

Ikus dezagun hau guztia era grafikoan:

Jonen hornitzaileaEUSKALNET

Telefono-lineak transmititzeko erabiliak

Jon

NaiaraNaiararen hornitzailea

TERRA

Jon mezua idazten ari daJonek bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa eta mezua bidaltzen dio




Jon


TERRA


Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Jonek Internetekiko konexioa bukatzen du




Jon


TERRA


Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Jonek Internetekiko konexioa bukatzen duJonen hornitzaileak Naiararen hornitzaileari bidaltzen dio mezua




Jon


TERRA



Mezua bidalia izan da dagoeneko hornitzaile batetik besteraMezua Naiararen hornitzailean jarraituko du gordeta beronek hornitzailearekin konektatu arte. Hori egin ostean konexioa egin zuen azken alditik iritsitako mezuak bidaliko dizkio hornitzaileak Naiarari

Naiarak bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioaBere hornitzaikeak mezu bat daukala esaten dio eta bidaltzen dio




Jon


TERRA



Mezua bidalia izan da dagoeneko hornitzaile batetik besteraMezua Naiararen hornitzailean jarraituko du gordeta beronek hornitzailearekin konektatu arte. Hori egin ostean konexioa egin zuen azken alditik iritsitako mezuak bidaliko dizkio hornitzaileak Naiarari

Naiarak bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioaBere hornitzaikeak mezu bat daukala esaten dio eta bidaltzen dio

Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Naiarak konexioa bukatzen duDagoeneko Naiarak mezua irakurri dezake zeina gordeta dagoen bere ordenagailuan

Interneteko aurkezpena

Education

Transcript of Interneteko aurkezpena