Internet ,sare sozialak eta sakeleko telefonoak
32
Internet gazteak eta zenbait arrisku Juan Ignacio Martinez de Morentin eta Jon Altuna EHU / UPV
Transcript of Internet ,sare sozialak eta sakeleko telefonoak
Internet gazteak eta zenbait arrisku
Juan Ignacio Martinez de Morentin eta Jon Altuna
EHU / UPV
Aurkibidea Internet: Jasotako datuak eta “Bretxa” digitala.
Gazteek erabiltzen dituzten tresnen bilakaera
Zenbait arrisku
Gurasoen ardura-aukerak
Gomendioak
Galderak / Preguntas
1 Ba al duzu e-mail edo korreo elektronikorik? ¿Tienes e-mail?
2 Jaso al duzu Spam izeneko emailik? ¿Has recibido “Spam?
3 Egunero erabiltzen duzu Internet? ¿Utilizas internet diariamente?
4 Msn edo beste txat mota erabiltzen al duzu? ¿Usas algún tipo de chat o msn?
5 Sortu al duzu blog bat zuk bakarrik? ¿Has creado algún blog personal?
6 Ba al dakizu zer den Sare sozial bat? ¿Sabes lo que es una red social?
7 Atxikituta al zaude Sare sozial batera? ¿Estas inscrito a una red social?
8Datu pertsonalak eman al dituzu interneten? ¿Has dado tus datos personales mediante internet?
9 Norbaitekin elkar izateko ezagutu al duzu Interneten? ¿Has quedado con desconocidos mediante internet?
10 Kalean ez ezagunekin izan zara interneten eta gero? ¿Has estado con esa persona desconocida ?
11 Pelikulak, musika, edo besteak jeitsi al dituzu internetetik?¿Has bajado música, películas u otros desde internet ?
12 Ba al duzu telefono mugikorrik? ¿Tienes telefono móvil ?
93
63 59
80
32
7467
33
55
25
89 9483
52
30
4 013
4
22
0 0
43
100
0
20
40
60
80
100
120
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Questions
%
Teens Parents
81
65
40
66
3
4840
2431
8
76
9483
52
30
4 013
4
22
0 0
43
100
0
20
40
60
80
100
120
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Questions
%
13 Years Parents
95
62 62
88
35
8274
19
60
12
94 9483
52
30
4 013
4
22
0 0
43
100
0
20
40
60
80
100
120
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Questions
%
14 Years Parents
96
5364
82
51
8073
38
67
27
8996
83
52
30
4 013
4
22
0 0
43
100
0
20
40
60
80
100
120
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Questions
%
15 Years Parents
100
74 7284
38
85 82
5162
51
98 9383
52
30
4 013
4
22
0 0
43
100
0
20
40
60
80
100
120
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Questions
%
16 Years Parents
81
65
40
66
3
4840
2431
8
76
9495
62 62
88
35
8274
18
60
12
94 9496
53
64
82
51
8073
38
67
27
8996
100
74 72
84
38
8582
51
62
51
9893
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
DBH 1 DBH 2 DBH 3 DBH 4
Interneti buruz seme-alabei entzundako hitz batzuk
Blogak Messenger Txata Tuenti - Facebook Emule P2P Streaming Sakeleko telefonoak
Blogak: Zer dira?
Bilakaera. Hosting-en Hasieratik gaurko blogak arte.
Zer aukerak ematen dizkigu? Hauen helburua, norbere, besteen eta eguneroko informazioa eta
edukinak zabaltzea da. Mass-media – Hezkuntzarako baliabide – Arriskuak
Adibideak http://www.youtube.com/watch?v=RrU5KRIHhJE
Gazteleraz: WordPress: http://es.wordpress.com/ Blogger: https://www.blogger.com/start
English: Blogger: https://www.blogger.com/start Wordpress: http://wordpress.com/
Euskaraz: Blogari : http://www.blogari.net/ Nire Blog: http://nireblog.com/eu Mundua: http://mundua.com/ Adibidez: http://www.oreretaikastola.net/web/default.php
http://internetikasi.blogspot.com
Messenger
Zer da ? Ezberdintasunak: E-mail - Messenger – Chat
Zer aukera ematen digu? Berehalako komunikazioa
Adibideak www.hotmail.com (msn.com) http://es.messenger.yahoo.com/ www.gmail.com
Txata (bideo) Zer da ?
Chat video – audio ------- skype
Zer aukera ematen digu? Berehalako komunikazioa
Adibideak: http://www.latinchat.com http://www.chatvideo.es http://www.kaixo.com
Sare sozialak: Tuenti – Facebook Adibideak
Facebook (http://es-es.facebook.com) Tuenti Ning (http://fishernet.ning.com) Zutagu Hi5 Myspace
Zer aukerak ematen dizkigu? http://www.youtube.com/watch?v=klln71HuAFQ
Lagunekin Komunikatzea eta zer egiten duten jakitea Ekitaldiak sortzea Lagun berriak lortzea eta zaharrak aurkitzea Argazki, bideo eta informazioak elkarbanatzea Taldeak sortzea eta lantaldeak izatea Publizitatea egitea Beste aukera berriak:
Sare sozialak: Tuenti – Facebook
Perfila: (Izena, argazkia, datu eta idei pertsonalak, … ¿ipini?) Norberaren datuen eskubideak, ezabatzeko aukera (Kontratua) Tuenti - Facebook eta beste sareen --Ezberdintasunak (Ning).
Adina / Edad Erabiltzaileak / Usuarios Datu Pribatuak / Privacidad Sare sozialak euskaraz: zutagu, zugaz.com, euskalsare, (Tuenti, Ning…) Inskripzioa (Denak facebook - gonbidapena tuenti – onarpena Ning)
Jarraitzaileak (– 400 mill - 8 mill - ¿--?.)
Segurtasuna kolokan (Krillos Hacker: datu salmentak facebook-en )
Sare sozialak: Tuenti – Facebook
Finanziatzeko modua: Publizitatea… Empresek datuak erosteko prest?
Sareen bilakaera Nora goaz foursquare. Geolokalizazioa: etxeko IP edo sakeleko telefonoak
FourSquare, Bakoitzak dagoen lekuan adierazteko sarea. Facebook eta Twitter-en antzekoa baina lagunek badakite non zauden.
Tuenti Sitios: Tokiak aurkitzeko eta beraietaz iritziak emateko eta jasotzeko (Jatetxeak, tabernak, empresak ….)
Gehiago jakiteko Sare sozialak Jennifer Preston (NYTimes kazetaria) Mark Zuckerberg, (facebook) Zaryn Dentzel (tuenti sortzailea) José Luis Orihuela (Nafarroako Unibertsitateko Irakaslea)
Descargas: E-mule, Ares… P2P Zer da ?
P2P – “peer to peer” El streaming y el P2P
http://www.elpais.com/articulo/Pantallas/streaming/gana/terreno/P2P/elpepurtv/20090706elpepirtv_2/Tes
Zer aukerak ematen ditu? Fitxategien trukaketa (musika, bideoak, pelikulak…) Hackers (Spyware) http://es.wikipedia.org/wiki/Programa_esp%C3%ADa
Control parental (windows vista) http://www.microsoft.com/spain/windows/products/windowsvista/features/details/parentalcontrols.mspx
Adibideak http://www.emule-project.net http://www.ayudabittorrent.com http://www.ares.com
Zertan jartzen dugu arreta mugikor bat aukeratzerakoan?
Nola neurtu mugikorren uhin elektromagnetikoakCEM (Campo Electromagnético)
SAR (Specific Absorption Rate): W/kg.
Zeren arabera aldatzen da SAR?
Pertsona guztiengan eragin berdina
dauka?
Mugikorra (gailua) Distantzia (mugikorra - antena) Mugikorraren kokapena (belarrian) Potentzia (antena eta
mugikorrarena) Mugimendua
Zer osasun arazoak sortu ditzakete mugikorrek? (CEM) Estresa sortu. Biorritmo eta burmuineko uhinak aldatu. Erreflexuak galdu. Motelago pentsatu. Buruko mina Loaren nahasteak Bihotz taupaden aldaketa Hipertentsioa Kataratak pairatzeko arriskuak Azal erredurak (belarrietan, aurpegian…). “Mikro-uhinen sindromea”
Iturria: Asociación de Estudios Geobiológicos
Reflex Txostena. http://www.verum-foundation.de/cgi-bin/content.cgi?
id=euprojekte01
Kontsumitzaileen elkarteen gomendioak:
Ahalik eta gutxien erabiltzen saiatu.
Haurrak eta nerabeak ahulenak.
Elkarrizketa motzak egin.
Gauean mugikorra itzali.
Hitz egiterakoan, saiatu urruntzen.
Kotxe, trenetan... Ez erabili.
Gorputz-atal sentiberetara ez hurbildu.
Mugikorra erosterakoan SAR begiratu (w/kg).
Kobertura oneko tokietan erabili.
Mugikorren SAR maila, non kontsultatu?SAR Europan: Gehienez 2 W / Kg.
SAR. Zerrenda:
http://www.sarvalues.com/
http://www.bfs.de/en/elektro/oekolabel.html
Nerabeentzako SAR 0,6 W / kg. (edo gutxiago)
Mobilen web orriak:
http://sar.nokia.com/sar/index.jsp Iturria: Asociación de Estudios Geobiológicos
Gehiago jakiteko Reflex Txostena (English).
http://www.verum-foundation.de/cgi-bin/content.cgi?id=euprojekte01
Teknologien arriskuen berrikusketa Interneten arrisku teknikoak
Birusak Kateak (hoax - spam) Pishing
Lege hausteak Datuen babesa Spyware Maulak / Fraudeak
Mugikorren arrisku fisikoak Uhinak Gehiegizko erabilpena
Jokaera arriskutsuak Grooming Ziberbullying Bilkurak (“quedadas”)
Adikzioak / Menpekotasuna
ACTIVIDAD PRÁCTICA / EKINTZA PRAKTIKOA :
Reflexión y debate en torno a los recursos TIC y de Internet.IKT baliabide eta Interneten inguruan, zenbait eztabaida eta hausnarketa
1. Prefieres que la conexión en tu casa sea mediante cable de red o mediante wi-fi.
1. Zure etxeko sare-konexioa, sareko kablea edo wi-fi bitartez izatea nahi duzu.
2. Prefieres que el ordenador que usa tu hijo/a esté situado en lugares comunes (salón) o en su cuarto de estudio. ¿Dónde lo(s) tenéis situado(s) en vuestra casa?
2. Zure seme-alabek erabiltzen duten ordenagailua, leku amankomunetan (egongelan) edo bere logelan izatea nahiago duzu? ¿Zein tokitan duzue zuen etxeetan?
3. Prefieres que tu hijo/a tenga unas normas para el uso de Internet en casa o das prioridad a la libre disposición de acceso a la red.
3. Zure seme/alabek Internet erabiltzerakoan arau batzuk izatea nahi duzu edo sarean libre ibiltzeari ematen diozu lehentasuna.
4. ¿Tiene que saber un padre o una madre qué publica su hijo/a en Internet?
4. ¿Seme-alabek interneten argitaratzen dutena, jakin beharko lukete gurasoek?
5. ¿Crees que debes conocer en qué redes sociales está inscrito tu hijo/a?
5. Zure ustez, zein sare sozialetan atxikituta dauden zuen seme-alabek jakin beharko zenuke?
6. ¿Qué recomendaciones darías a tu hijo/a al utilizar Internet y evitar sus riesgos?
6. Zer gomendio emango zenituzke zure seme-alabei Internen ibiltzeko eta han dauden arriskuak saihesteko?
7. Indica qué recursos y/o ámbito de Internet te gustaría conocer más:
7. Azaldu Interneteko zein baliabide eta/edo alor gehiago ezagutzea nahiko zenuke:
Gomendio batzuk…1. Internet (blogak, sareak sozialak, aplikazioak … ) ahalik eta gehien ezagutu
2. Segurtasunerako eta kontrolerako aplikazioak ezagutu
3. Interneten erabilera gidatu (toki seguruak erabiltzen bultzatuz)
4. Interneti buruz gazteekin normaltasunez hitz egin.
5. Elkarrekin ibili Interneten eta elkarrengandik ikasi (bakoitzaren lorpenak elkarbanatuz)
6. Ordenagailua toki komunetan jarri (heldutasuna izan arte)
7. Interneterako arau bateratuak jarri eta jarraitu
8. Seme-alabei aukera eman beraiek mugak jar ditzaten
9. Konfiantza eman ardura hartzen duten heinean
10. Adi ateratzen diren aukera berriekin eta horien arriskuak ezagutzen saiatu.
Sareen inguruan, urrezko arauak Seme-alabek erabiltzen dituzten sareak ezagutu.
Sareek dituzten arriskuez ohartarazi Sarean egiten dituzten ekintzak besteek ezagutuko
dituztela. Ondo pentsatu benetako datuak jarri baino lehen. (Alias
edo Pseudonimoa.) Zerbait argitaratu baino lehen baimenak eta ondorioak
aurreikusi.
Sareak ezagutu: Alta eman, erabiltzen dituzten sareetan.
Sareen inguruan, urrezko arauak Gainbegiratu seme-alabek jartzen dituzten
argazkiak, bideoak… Seme-alaben perfila eta ekintzen jarraipena
egin. Ardura eta Konfiantzaren arteko oreka. Erabilerari adostutako mugak jarri. Ez ezagunen lagun gonbidapenak ez onartu Zure perfila ikusteko aurkera lagunei
mugatu.
Amaiera
