INGURUAREN EZAGUERA Ibaizabal 03 i.blai Lehen Hezkuntza ... · jaiotzen diren animaliak _____ dira....

Lehe

n H

ezku

ntza

INGURUAREN EZAGUERA

03i.blai

FOTOKOPIAGARRIAK

Ibaizabal

Lehen Hezkuntza

Aurkibidea

Eskolan gara berriro! ...................................................... 2

Lurreko biztanleak ........................................................... 5AA: Arreta ..................................................................................... 8

Animalien munduko abenturak ............................. 9AA: Memoria ................................................................................ 1 2

Landareen mundu koloretsua .................................. 1 3AA: Espazio orientazioa .............................................................. 1 6

Lurra, gure etxea ................................................................ 1 7AA: Ahozko arrazoinamendua .................................................. 2 0

Lehenengo diagnostikorako ebaluazioa .......... 2 1

Arnasten dugun airea .................................................... 2 7AA: Zenbakizko arrazoinamendua .......................................... 3 0

Ur planeta ............................................................................... 3 1AA: Sormenezko pentsamendua .............................................. 3 4

Materialak erabiliz ........................................................... 3 5AA: Arreta ..................................................................................... 3 8

Indarra eta makinak erabiliz .................................... 3 9AA: Memoria ................................................................................. 4 2

2. diagnostikorako ebaluazioa ................................. 4 3

Gure bizilekua ...................................................................... 4 9AA: Denbora orientazioa ............................................................ 5 2

Lana gure inguruan ......................................................... 5 3AA: Ahozko arrazoinamendua .................................................. 5 6

Komunikatuta gaude ..................................................... 5 7AA: Zenbakizko arrazoinamendua .......................................... 6 0

Gure historia ......................................................................... 6 1AA: Sormenezko pentsamendua .............................................. 6 4

3. diagnostikorako ebaluazioa ................................. 6 5

Kontinenteen eta ozeanoen mapa ........................ 7 1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

1

AA: Adimenaren aktibazioa

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

2

0 unitatea > Eskolan gara berriro!

Ikaslea: Maila: Data:

Er

Idatzi honako toki hauen izenak, eta lotu bakoitzean egiten duzunjarduerarekin. Margotu gehien gustatzen zaizkizunak.

1

Ipuinak irakurtzenditut. Jolasten egiten naiz. Honako fitxa hau

betetzen ari naiz. Soinketa egiten dut.

Koloreztatu portaera egokiak, eta ezabatu egokiak ez direnak.2

Marraztu nola laguntzen duzun etxean. Ondoren, deskribatu egitendituzun jarduerak, eta esan zer sentitzen duzun.

3

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

3



Z

Esan eta deskribatu beste neska-mutil batzuekin erlazioa izan duzuneskolako ekitaldiren bat.

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

1

Marraztu zure familiako kiderik zaharrena, eta osatu fitxa beredatuekin.

3

Ikasturtean zehar ekitaldi ugari prestatzen dira, eta horietako askotan, besteikastetxe batzuetako neska-mutilek ere hartzen dute parte; adibidez, Inauterietanedo ikasturte bukaerako jaialdian. Ekitaldi horiek dibertigarriagoak izaten diraparte hartzen duten guztiak elkarrekin erlazionatzen badira, eta bizikidetza arauakerrespetatzen badira.

Familia, etxean bizi direnak ez ezik, beste hainbat pertsonek ere osatzendute; esaterako, aitona-amonek edo osaba-izebek, nahiz eta gurekin biziez. Maitasunak familiako kide guztiak batzen ditu.

Idatzi zurekin bizi ez diren familiako bi kideren izenak.

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

2

______________________ du izena.

Nire __________________________da.

Honakoa gustatzen zaio:

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

4



E

Osatu honako aurpegi hauek behean adierazitako sentimenduak adieraz ditzaten.1

poza tristura haserrea

Deskribatu nola sentitzen zaren orain, eta marraztuzure aurpegia.

________________________________________________

_____________________________________________

2

Kopiatu marrazkiko arbelean gelan egiten dituzun jarduerak.

• Landareak ureztatzen ditut.• Paperak lurrera botatzen ditut.• Margoak jasotzen ditut.• Mahaia garbitzen dut.• Gelakideei laguntzen diet.• Hormak zikintzen ditut.

3

Inguratu etxea zaintzeko erabiltzen diren gauzak.4

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

5

1. unitatea > Lurreko biztanleak


Er

Margotu izaki bizidunak irudikatzen dituzten marrazkiak.1

Lotu gezien bidez.3

Osatu esaldiak honako hitz hauekin.

• ____________ erruten dituzten animaliak obiparoak dira. Amaren sabeletik

jaiotzen diren animaliak _____________ dira.

• Landareek ___________ dituzte, eta horien bidez ugaltzen dira gehienetan.

4

Inguratu izaki bizidunak, honako kode honen bitartez.

• Urdinez: animalien erreinua• Berdez: landareen erreinua• Gorriz: onddoen erreinua

2

Animalia haragijaleek

Animalia belarjaleek

Animalia orojaleek

landareak bakarrik jaten dituzte.

landareak eta animaliak jaten dituzte.

haragia bakarrik jaten dute.

haziak arrautzak bibiparoak

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

6



Z

Marraztu animalia talde bat eta txori saldo bat.2

Aurkitu animalia, eta marraztu. Ondoren, azaldunola kamuflatu den.

3

Gauza bizigabeak naturalak dira naturaren parte direnean, etaartifizialak dira pertsonek egin dituztenean.

Animalia askok taldeak osatzen dituzte. Ugaztun batzuek (esaterako, zaldiek) zalditaldeak osatzen dituzte; arrain askok sardak osatzen dituzte, eta txori batzuek saldoakosatzen dituzte. Taldean, animaliek elkarren babesa dute, eta janaria errazagoaurkitzeaz gain, kumeak ere errazago zaintzen dituzte.

Zenbait animalia ingurunearekin erlazionatzeko moduakamuflatzea da. Kameleoiek, adibidez, azalaren kolorea aldadezakete dauden tokiaren antza izateko, eta horrela, inor ez dakonturatzen bertan daudela.

Idatzi marrazki bakoitzaren azpian irudikatutako gauza naturala edoartifiziala den.

1

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

7



E

Sailkatu taulan marraztutako elementuak.1

Margotu zer behar duten landareek eurentzako elikadura sortzeko.4

Idatzi “obiparo” edo “bibiparo” hitzak dagokien lekuan.5

Osatu honako esaldi hauek.

Izaki __________ erreinutan sailkatzen dira. Horietako hiru

erreinu ____________________erreinua eta ___________________________

erreinua dira.

2

Idatzi zer alde dagoen ardi baten elikaduraren eta lehoi batenelikaduraren artean.

3

Izaki bizidunak Gauza bizigabeak

harriak plastikoaagua dióxido de carbono sustancias del suelo luz del Sol

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

8

1. unitatea > Arreta


AA

Idatzi lauki bakoitzean dagokion zenbakia jirafa osoa ikusteko.1

Orain, egin gauza bera honako etxe honekin.2

1

2

3

4

1

4

2 3

765

5

6

7

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

9

2. unitatea > Animalien munduko abenturak


Er

Ordenatu honako hitz hauek, eta idatzi esaldia behar bezala.1

Osatu honako taula hau mota bakoitzeko bina animaliaren izenekin.3

Inguratu animalia ornogabeak.4

Koloreztatu honako animalia ornodun honen gorputzeko atalak kodearenarabera.

• Marroiz: enborra.• Horiz: burua.• Laranjaz: gorputz adarrak

2

eskeletoa Animalia ornodunek barruko eta bizkarrezurra dituzte.

Ugaztunak Hegaztiak Narrastiak Arrainak Anfibioak

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

10



Z

Honako marrazki honetako zein animalia dira krustazeoak? Margotu.2

Anfibioen eta narrastien odolaren tenperatura kanpoan dagoen tenperaturarenaraberakoa da. Horregatik, udan, eguzkia hartzen dute, eta neguan, hibernatu egitendute, hau da, lo bezala gelditzen dira, gorputzeko tenperatura oso baxua baitute.

Krustazeoak artropodo mota bat dira: uretakoak dira, bi antena pare dituzte etagorputza oskol baten bidez babestuta dute. Oskol hori hazi ahala aldatuz doa.

Zer egiten du honako animalia bakoitzak neguan? Lotu.1

hibernatu egiten du

igelak

oreinak

dortokak

sugeak

perikitoak

ez du hibernatzen

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

11



E

Sailkatu honako animalia hauek taulan.1

Erreparatu marrazkiei, eta osatu honako esaldi hauek.3

Idatzi «E» esaldia egia bada, eta «G» esaldia gezurra bada.

Animalia ornogabeek ez dute hezurrik.

Ugaztunen ugalketa obiparoa da.

Itsasoko nahiz lehorreko ornogabeak daude.

Ez dago hankadun narrastirik.

2

Animalia ornodunakAnimalia

ornogabeak

Matxinsaltoak _________ hanka ditu eta _________

antena buruan. Barruan, ez du ____________ rik, ez eta

__________________rik ere.

Matxinsaltoa intsektua da.

Armiarmak _________ hanka ditu eta ez du

_______________ rik buruan. Barruan, ez du

__________________ rik, ez eta __________________

rik ere. Armiarma ____________________da.

tximeleta legatza beldarra igela marmoka belakia sugea oiloa

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

12

2. unitatea > Memoria


AA

Zer gogorarazten dizute honako forma hauek? Idatzi ondoan antzekogauzen izenak.

1

Marraztu beti mugitzen ari diren hiru gauza.2

Idatzi gauza zirkularren izenak.3

Marraztu azken oporretan egin zenituen hiru gauza.4

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

13

3. unitatea > Landareen mundu koloretsua


Er

1

Lotu izerdi mota bakoitza dagokion definizioarekin.3

Idatzi lorean geziz adierazita dauden atalen izenak.4

Osatu esaldiak honako hitz hauekin.2

biguna ez-malgua fina gogorra malgua

• Zurtoin belarkara__________________, __________________ eta __________________ da.

• Zurezko zurtoina __________________ eta ______________________________da.

Izerdi landugabea

Izerdi landua

landareak sustraitik xurgatzen duen urez eta gatzmineralez osatuta dago.

landareak hostoetan sortzen duen janaria da.

Koloreztatu honako landare honen zatiak kodearen arabera.

• Marroiz: sustraiak• Horiz: zurtoina• Berdez: hostoak

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

14



Z

Lotu marrazki bakoitza dagokion ugalketa motarekin.2

Beren janaria sortzeaz gain, zenbait landarek intsektuak ere jaten dituzte dietaosatzeko: landare intsektujaleak dira. Landare horiek metodo ugari erabiltzendituzte haien harrapakina harrapatzeko: batzuek, tranpa lana egiten dutenhostoak dituzte; beste batzuek, ile itsaskorrak dituzte; eta badaude inbutu edokono itxurako hostoak dituztenak ere.

Hazien bitartez ez ezik, zenbait landare beren zatitxo baten bidez ere ugal daitezke.Patata landarea, esaterako, zilak dituzten patata zatiei esker ugal daiteke, etaarrosondoak, berriz, aldaxkei esker, hau da, zurtoinaren zatitxoei edo adartxoei esker.

Koloreztatu intsektuak jaten dituzten landareak.1

aldaxkak haziak zilak

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

15



E

Idatzi zuhaitz bakoitzaren azpian zer hosto mota duen, erorkorra edo iraunkorra.Ondoren, osatu esaldia.

1

Idatzi lorearen zer zatiri dagokion deskribapen bakoitza.

• Bere muturrean polenezko zakutxo bat dauka: __________________________________.

• Petalo guztien multzoa da: ___________________________________________________.

• Botila itxura dauka eta barruan obuluak ditu: ___________________________________.

• Sepalo guztien multzoa da: ___________________________________________________.

3

Udazkenean, zuhaitz hostoerorkorrek ____________________________________________.

Lotu prozesu bakoitza dagokion deskribapenarekin.4

ernamuintzea

ernalketa

Polen aleek pistiloan obuluekin bat egiten dute etalorea fruitu bihurtzen da.

Fruituaren barneko haziak lurrera erortzen dira etalore berri bat sortzen da.

pinua haritza ereinotza

Idatzi zer behar duten landareek bere janaria sortzeko.2

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

16

3. unitatea > Espazio orientazioa


AA

Inguratu ezkerrera edo eskuinera biratzean ereduaren berdinak diren irudiak.1

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

17

4. unitatea > Lurra, gure etxea


Er

Lotu Lurraren atal bakoitza dagokion definizioarekin.1

Idatzi «izarra», «planeta» edo «satelitea» dagokion tokian.2

Zein fasetan dago ilargia? Osatu esaldiak.

• Ilargiak C itxura dauka: ______________________________________________________.

• Ilargia osorik ikusten da, eta biribila da: _________________________________________.

• Ilargia ez da ikusten: _________________________________________________________.

• Ilargiak D itxura dauka. ______________________________________________________.

3

Idatzi «E», esaldia egia bada; eta «G», esaldia gezurra bada.

Errotazio mugimenduak eguna eta gaua sortzen ditu.

Eguzkiak Lurrari ematen dio bira.

Translazio mugimenduak urtaroak sortzen ditu.

Neguan, egunak gauak baino luzeagoak dira.

Bisurteek 366 egun dituzte.

4

Atmosfera lurrean dagoen ur guztia da

Hidrosfera lurraren zati solidoa da.

Litosfera lurra inguratzen duen aire geruza da.

Lurra Ilargia Eguzkia

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

18



Z

Zein hilabetetan izaten da gauza bakoitza? Lotu.2

Ibilbidearen zein puntutan egon beharko litzateke kometa guk ikusteko?Marraztu kometa dagokion tokian.

1

Iraila

Uztaila

Martxoa

Urtarrila Egunak luzeak eta gauak motzak dira.

Udaberriko ekinozioa izaten da.

Udazkeneko ekinozioa izaten da.

Egunak motzak eta gauak luzeak dira.

Eguzki sisteman, Eguzkiaz, planetez eta sateliteez gain, beste astro batzuk ere badaude;esaterako, kometak. Horiek ere, Eguzkiaren inguruan biratzen dute. Eguzkitik urrun dau-denean, ezin ditugu kometak ikusi. Bestalde, Eguzkira asko hurbiltzen badira, zeruanagertzen dira buztan luzeko bola distiratsu itxurarekin.

Urtean zehar, egunak luzeagoak egiten dira uda iristen den bitartean;eta motzagoak egiten dira, negua iristen den bitartean. Baina badiraurtean bi une egunak eta gauak berdin irauten dutena: ekinozioakdira, eta horiek udaberriaren eta udazkenaren hasieran izaten dira.

Eguzkia

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

19



E

Koloreztatu Lurraren zatiak kodearen arabera.• Horiz: atmosfera• Urdinez: hidrosfera• Marroiz: litosfera

1


• Litosfera _______________________ eta mineralez osatuta dago, eta horiek material

_______________________ dira, ez dituztelako pertsonek sortu.

• Arrokak ______________________________osatzen dira. __________________arroka

mota bat da eta hiru mineralez osatuta dago: kuartzoz, feldespatoz eta mikaz.

2

Honako bi planeta hauen izenak desordenatuta daude. Idatzi izenabehar bezala eta dagokien tokian, eta margotu planeta guztiak.

3

Lurraren zer mugimendu mota da honako hau? Idatzi.4

S U E V N R M E T A

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

20

4. unitatea > Ahozko arrazoinamendua


AA

Osatu testua honako hitz hauekin.1

pozik gorputza mingaina betazalak ilea

arriskuan birikak erredura osasunerako atzazalak

Konturatu ez arren, gure __________ kanpotik etor

daitekeen edozein kalterako prest dago. ___________ dira

gure hatzak eta behatzak babesten dizkigutenak.

_________ da Eguzkiak zuzenean buruan eman gaitzan

saihesten duena, eta intsolaziotik babesten gaituena. Begiak

beti salbu daude betileak, __________ eta bekainak

dituztelako inguruan. Horiei esker, lurra edo beste objektu

txiki batzuk ez zaizkigu begietan sartzen. __________ da

zapore mingarriak hautematen dituena eta jangai mingotsegiak edo

pozoitsuak ezagu tzen dituena. Sudurrak ___________ babesteko hesi gisa

balio du; izan ere, horietara partikulak ez pasatzea ahalbidetzen du. Mina

ona izan daiteke gure ___________ eta biziraupenerako, ___________

gaudenean ohartarazten gaituelako: gauzaren batek ziztatzen badigu edo

erre egiten bagara, mina sentitzen dugu, eta sentsazio desatsegin horri

esker, berehala bazter tzen gara, eta ebakia edo _________ handiagoa

izatea ekiditen dugu. Mekanismo hauek guztiek, zuhurtasun pixka batekin

batera, ____________ eta osasuntsu bizitzen laguntzen digute.

Zientzia, teknologia eta osasunkulturarako gaitasuna

Informazioa tratatzeko eta teknolo -gia digitala erabiltzeko gaitasuna

Gizarterako etahiritartasunerako gaitasuna

Giza eta arte kulturarakogaitasuna

Ikasten ikasteko gaitasuna

Norberaren autonomiarako etaekimenerako gaitasuna

Matematikarako gaitasuna Izaki bizidunak erreinutan sailkatzea eta eguzki sistemakoplanetak behar bezala ordenatzea.

Planetan dauden animalien eta landareen aniztasunaezagutzea, bai eta horien ezaugarriak ere: elikadura,ugalketa, sailkapena.Lurraren mugimenduak eta horien eraginak erlazionatzea.Eguzki sistemaren osaera ezagutzea.

Grafikoki aurkeztutako informazioa aztertzea, ondorioakateratzeko.

Besteen emozioak eta sentimenduak ulertzea.

Ikasitako kontzeptuak iruditan ematea, norberaren sortzelanen bitartez.

Ikasitako ikasketa teknikak garatzea, irakurketa beharbezala interpretatzeko: aurreirakurketa egitea.

Erabakiak era autonomoan hartzea, eta ekintzakerabakitzeko norberaren irizpideak aplikatzea.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

21

Lehenengo diagnostikorako ebaluazioaDE

Edukiak

Izaki bizidunak: erreinutan sailkatzea.Izaki bizidunen bizi funtzioak.Animalien elikadura.Animalien ugalketa.Animalia ornodunak eta animalia ornogabeak.Animalia ornodun motak.Artropodoak.Landare motak: zuhaitzak, zuhaixkak eta belarrak.Zurtoin belarkarak eta zurezko zurtoina.Zuhaitz hostoerorkorra eta zuhaitz hosto iraunkorra.Eguzki sistema.Lurraren mugimenduak eta horien ondorioak.

Hizkuntza komunikaziorakogaitasuna

Literatura testu bat ulertzea eta horrekin zerikusia dutengalderei behar bezala erantzutea.

Gaitasuna Gaitasunaren elementua

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

22

IrakurketaIkaslea: Maila: Data:

DE

ZORRIARENANegu partean, Martin artzaina Bardeetan egoten zen artaldea zaintzen.Eta hark zer agindu, horixe egiten zuten ardiek. Baina gu, zorriok, ezgintuen inork zaintzen eta haren txapelapean egoten ginen, lasai etaeroso. Eta guk zer nahi, horixe egiten genuen: lo, jolas edo korri.Bardeak ezagutzen ez dituenak, lur horiekberdeak direla uste dezake. Izenak,behintzat, halako zerbait pentsarazten du.Baina baita zera ere! Toki lehorragorik etahoriagorik... Zorri zaharrek ziotenez, berdebaino berdeagoa omen dena Irati da,oihanik oihanena. Eta udaberri amaieranMartinek ardiak bildu eta harako bideahartu zuen.Nik ez dut Irati oihana ezagutzen eta jakin-minez abiatu nintzen Martinen burugainean. Banuen paradisu berde huraezagutzeko gogoa. Baina bidaia luzea egitenzitzaidan, eta nekeza, eta gu, zorriok,izorratzeko modukoa. Gainera, Martin urduri zebilen, eta ardiei oihuka,eta etengabe hasten zen buruari hazka. Horregatik, zer mila zorri!, ahalbezain laster buruz aldatzea erabaki nuen.Bidean aurrera, Zangoza aldean, mutiko ilekizkur bat hurbildu zenartaldea ikustera.—Aizak, ekarriko al didak pakete bat zigarro? —galdegin zion Martinek.Mutikoa tximistaren pare itzuli zen, eta Martin txanpon bat ematen arizitzaiola, nik txapelapetik korri egin eta, zank!, salto egin nuen haren burugainera. Buru berrian zorri lagunik topatu ez nuenez, ni egin nintzen hangojaunik jaunena eta jaberik jabeena. Gainera, berriro ere zorri zoriontsuasentitzen hasi nintzen: mutikoak ez zuen hatzik egiten, patxadatsua zirudieneta, handik aurrera lasai eta eroso egoten ahal nintzen.Mutikoak ikastetxera eraman ninduen gero.

Patxi ZUBIZARRETAMidasen eraztuna

Erein

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

23

Irakurritakoa ulertuzIkaslea: Maila: Data:

DE

Egin testuaren aurreirakurketa, idatzi ezagutzen ez dituzun hitzak, etagaldetu horien esanahia irakasleari.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

1

Lotu toki bakoitza dagokion deskribapenarekin.3

Marraztu Iratiko oihana.4

Erantzun testuarekin lotutako honako galdera hauei.

• Nork kontatzen du istorioa? ___________________________________________________.

• Zer lanbide du Martinek? ______________________________________________________.

• Nola bizi ziren zorriak? _________________________________________________________

__________________________________________________________________________.

• Zer zorrik ezagutzen zuten Iratiko oihana? ________________________________________

__________________________________________________________________________.

• Zergatik zen hain zoriontsu zorria umearen buruan?

__________________________________________________________________________.

2

Bardeak

Irati

toki berdea eta alaia da.

toki lehor eta horia da.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

24

Irakurritakoa dakidanarekin lotuzIkaslea: Maila: Data:

DE

Idatzi «ornoduna» edo «ornogabea» hitzak dagokien tokian.

• Ardia animalia _______________________ da.

• Zorria animalia ________________________da.

1

Ardiak animalia belarjaleak dira. Beste mota bateko zer-nolakoelikadura izan dezakete animaliek?

____________________________________________________________________________

2


Urtaroak dira: ____________________, ____________________,

____________________eta negua. Urtaroak eragiten dituen Lurraren mugimenduari____________________deitzen diogu.

4

Marraztu Lurra eta Eguzkia, eta azaldu zergatik gertatzen diren gaua eta eguna.5

Koloreztatu animaliak ez diren izaki bizidunak.3

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

25

Dakidana gogoratuz Ikaslea: Maila: Data:

DE

Sailkatu taulan honako izaki bizidun hauek.1

Zerrendatu izaki bizidunen bizi funtzioak.

____________________________________________________________________________

2

Margotu animaliak kodearenarabera, eta osatu honakoesaldi hauek.

• Berdez: ugalketa obiparoaduten animaliak.

• Horiz: ugalketa bibiparoaduten animaliak.

Animalia ornodun obiparoak dira hegaztiak, ___________________,

_________________ eta ___________________. Ugalketa bibiparoa duten animalia

bakarrak ____________________ dira.

3

Azaldu zer alde dagoen animalia ornodunen eta animalia ornogabeen artean.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

4

Animalien erreinua Landareen erreinua Onddoen erreinua

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

26

Dakidana gogoratuzIkaslea: Maila: Data:

DE

Esan marrazkietan irudikatutakoak intsektuak ala araknidoak diren.Azaldu nola dakizun.

5

Eskorpioia____________________________

da honako arrazoi honengatik:______________________________

____________________________________.

Inurria ____________________da honako

arrazoi honengatik: ____________________

____________.

Lotu esaldi bakoitzaren hasiera dagokion amaierarekin.6

Seinalatu, gezi baten bidez, zer landare mota den kasu bakoitzean, eta nolakoaden haren zurtoina.

7

Zenbatu eguzki sistemako planetak hurbilen dagoenetik urrunen dagoenera.

Venus. Saturno. Marte. Mercurio.

Neptuno. Lurra Urano. Júpiter.

8

Zuhaitz hostoerorkorrak

zuhaitza

zuhaixka

zurtoin belarkara

zurezko zurtoinbelarra

udazkenean hostorik gabe gelditzen dira.

Zuhaitz hosto iraunkorrek hostoak pixkanaka berritzen dituzte.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

27

5. unitatea > Arnasten dugun airea

Ikaslea:: Maila: Data:

Er

Koloreztatu airearen ezaugarriak.1

Margotu atmosferako gertakariak neurtzeko erabiltzen diren aparatuak.3

Marraztu irudianesaten dizkizuteneguraldiaren ikurrak.

4

Zer funtzio betetzen ditu atmosferak? Lotu.2

Espazioa okupatzen du.

Oxigenoa baino ez du. Gasen nahastura bat da.

Pisua du. Zuria da. Ez du formarik.

Lurreko beroa

Eguzkiaren izpiak

Meteoritoetatik

iragazten ditu.

babesten gaitu.

mantentzen ditu.

Euria

Lainotuta

Haizea

Elurra

Eguzkia

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

28



Z

Urte askotan, gizakiak haizearen indarraz baliatu gara makinak mugitzeko; esaterako,belaontziak.

Koloreztatu mugitzeko haizearen indarra erabiltzen duten makinak.1

Nola egiten dute lan meteorologoek? Zerrendatu ekintzak horiekegiteko ordenari jarraituz.

Neurketen emaitzak koaderno batean jasotzen dituzte.

Eguraldi mapa egiten dute.

Atmosferako gertakariak neurtzeko tresnak erabiltzen dituzte.

Lortutako emaitza guztiak aztertzen dituzte.

2

Esan meteorologoentzat baliagarria den zer ikus daitekeen Lurraespaziotik aterata agertzen duen argazki batean.

3

Meteorologoak eguraldia ikertu eta mapa meteorologikoak egiten dituztenpertsonak dira. Euren lana egiteko, atmosferako gertakariak neurtzeko tresnakerabiltzen dituzte. Horrez gain, espazioko sateliteetatik hartu diren Lurrarenargazkiak ere erabiltzen dituzte.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

29



E

Osatu esaldiak, honako hitz hauek erabiliz.

Atmosfera gasen Lurra nitrogenoz karbono lurrunez

• Airea _____________nahastura bat da. Oxigenoz, _____________, ______________

dioxidoz eta ur______________ osatuta dago.

• ______________ inguratzen duen aireaz osatuta dago ______________.

1

Idatzi zer esan nahi duten eguraldimapan agertzen diren ikurrek.

• 1. ____________________________

• 2. ____________________________

• 3. ____________________________

• 4. ____________________________

• 5. ____________________________

3

Lotu atmosferako gertakariak bakoitza dagokion definizioarekin.2

Prezipitazioa

Tenperatura

Haizea

Hezetasuna

airean dagoen ur lurruna da.

airea mugimenduan da.

hodeietatik erortzen den ura da.

toki batean egiten duen beroa edo hotza da.

1

2

3

4

5

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

30

5. unitatea > Zenbakizko arrazoinamendua


AA

Mikel harategian lanean aritu da urtebetez, eta hilabete bakoitzean saldu dituen haragikiloen diagrama egin du. Erreparatu diagramari, eta erantzun honako galdera hauei.

1

urtarrila otsa

ilamartx

oaapir

ilamaiat

zaeka

inauzta

ilaabu

ztua iraila

urria

azaroa

abendu

a

• Zenbat kilo saldu ditu urteko lehenengo hiru hiletan? ________.

• Zein hiletan egon da oporretan? ______________________.

• Zein hiletan saldu du gehien?______________________.

• Maiatzean irailean baino zenbat kilo gehiago saldu ditu? ________.

• Uztailean urrian baino zenbat kilo gutxiago saldu ditu? ________.

• Zenbat kilo saldu ditu seigarren hilean? ________.

• Noiz saldu du kilo gehiago, urteko lehenengo erdian ala bigarrenean? ________

________________________.

• Zein da gehien saldu duen bigarren hila? ______________________.

• Zergatik uste duzu saldu duela abenduan azaroan baino gehiago? ________________

_________________________________________________________________________.

200

175

150

125

100

75

50

25

0

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

31

6. unitatea > Ur planeta


Er

Lotu esaldiaren hasiera bakoitza dagokion bukaerarekin.1

Lur azpiko urak Lurraren barnealdean daude.

Lur gaineko urak Lurraren gainazalean daude.

Idatzi marrazki bakoitzaren azpian zer egoeratan dagoen ura.2

Zenbatu esaldiak, uraren zikloaren ordenari jarraituz.

Ura hodeietatik erortzen da euriaren, elurraren edo txingorraren bidez.

Ura itsasoetara, ozeanoetara, lakuetara eta ibaietara itzultzen da.

Eguzkiak Lurreko lur gaineko urak lurruntzen ditu.

Haizeak hodeiak barreiatzen ditu.

Lurrina hoztu egiten da, eta hodeiak sortzen dituzten tanta txiki bihurtzen da.

3

Nork behar du ura bizitzeko? Koloreztatu.4

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

32

6. unitatea < Ur planeta


Z

Koloreztatu kodearen arabera.• Urdinez: ur likidoan ibiltzeko garraiobideak• Laranjaz: ur solidoan ibiltzeko garraiobideak

1

Uretan ibiltzeko erabiltzen diren garraio motak desberdinak dira urarenegoeraren arabera. Elurraren gainean ibiltzeko, gainazaletik ibiltzekotresnak erabiltzen dira, eta izotzaren gainean ibiltzeko hortzak dituztentresnak behar ditugu.

Pertsonok, bizitzeko, ura edan behar dugu etengabe, baina edateko ura bakarrikedan dezakegu, hau da, kutsatu gabeko ur geza. Edateko ura ondasun urria da,eta, horregatik, ahal dugun guztia egin behar dugu kutsatu ez dadin.

Markatu nola kutsatzen den ura.2

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

33

6. unitatea > Ur planeta


E

Markatu non dagoen ur geza.1

Eguzkiaren beroak ura ___________ dakar. Ur lurruna airean sartzen da eta hoztean,

___________ sortzen dituzten tanta txiki bihurtzen dira. Lainoak leku hotzetara iristean,

_____________ handiagoak eta pisutsuagoak egiten dira, eta euri, ___________ edo

txingor erara erortzen dira.

Zer gertatzen da urarekin? Lotu.2

Egin marrazkian uraren zikloa irudikatzen duten geziak, eta osatu honako esaldi hauek.3

Itsasoetan

Ibaietan

Poloetan

Lakuetan

Ozeanoetan

Urmaeletan

Ur solidoa berotzen denean,

Ur likidoa berotzen denean,

Ur lurruna hozten denean,

Ur likidoa hozten denean,

lurrundu egiten da.

solido egiten da.

ur likido bilakatzen da.

ur likido bihurtzen da, eta tantak isurtzen dira.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

34

6. unitatea > Sormenezko pentsamendua


AA

Idatzi honako letra hauekin hasten diren hitzak.1

tranpa_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

traktore_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

traba_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

Tra...

Pan...

In...

Sus...

Kan...

Des...

Aldatu honako hitz hauen bukaera, eta idatzi beste batzuk.2

libre_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

litro_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

limoi_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

_____________________

Liburu

Argazki

Kantu

Zaku

Txakur

Mutil

Idatzi bururatzen zaizkizun hitz guztiak r letra dutenak.3

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

35

7. unitatea > Materialak erabiliz


Er

Sailkatu honako material hauek taulan.1

Koloreztatu pare bakoitzetik eskatzen dizuten propietatea duena.2

Erreparatu marrazkiari: idatzi zernahastura mota den, eta azaldu zergatia.

__________________ nahastura da

honako arrazoi honengatik:

__________________________

___________________________

__________.

3

arbela

artilea

papera

altzairua

plastikoa

lihoa

Material naturalak Material artifizialak

Sendoa

Beruna klariona

Hauskorra

malgua

isolatzailea

zeramika goma

Burdina beira marmola plastikoa

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

36



A

Koloreztatu kolore berarekin animalia ornogabe bakoitza eta egiten duen materiala.1

Ipini gurutze bat dagokion laukitxoan.2

Badaude zenbait material (adibidez egurra edo ehunak) aise erretzendirenak: material erregaiak dira. Beste material batzuk (adibidez, beira,harria edo metala) ez dira sekula erretzen: material erregaitzak dira.

Material erregaia Material erregaitza

Kotoia

Zeramika

Burdina

Artilea

Egurra

Marmola

Papera

Hainbat animalia ornogabeek pertsonentzat baliagarriak diren materialaksortzen dituzte; esaterako, erleek, armiarmek edo ostrek.

perla zeta amarauna argizaria

Koloreztatu materialak kodearen arabera.• Gorriz: animalia jatorriko materialak.• Berdez: landare jatorriko materialak.• Urdinez: mineral jatorriko materialak.

1

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

37



E

arbela

kotoia larrua arbela

Material solidoek ez dute forma zehatzik eta beti ez duteespaziorik okupatzen.

Material likidoek forma finkoa dute eta beti espazio beraokupatzen dute.

Material gaseosoek ez dute berezko formarik eta beti espazio beraokupatzen dute.

lumak

kotoia

zeta

granitoa

lihoa

egurra

zilarra

larrua

Idatzi honako objektu bakoitza egiteko erabili den materialaren izena.2

Idatzi honako zentzumen hauekin hauteman daitekeen material baten izena.3

Lotu esaldi bakoitzaren hasiera dagokion bukaerarekin.4

• Ikusmenarekin: _______________. • Usaimenarekin:______________________.• Dastamenarekin: ____________________. • Ukimenarekin ________________________.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

38

7. unitatea > Arreta


AA

Koloreztatu ereduaren berdinak diren siluetak.1

apurtzea

luzatzea balaztatzeabizkortzea

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

39

8. unitatea > Indarra eta makinak erabiliz


Er

Margotu indar batek gauza batean izan dezakeen eragina.1

Idatzi honako tresna hauen izena eta erabilera.2

pentsatzea gelditzea mugitzea amets egitea

hitz egitea irakurtzea

Lotu makina bakoitza dagokion izenarekin, eta idatzi bakoitzarekin egindaitekeen lanen bat.

3

palanka plano inklinatuapolea

Honetarako da:

__________________.

Honetarako da:

__________________.

Honetarako da:

__________________.

Honetarako da:

__________________.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

40



Er

Idatzi objektu bakoitzaren azpian zer palanka mota den.1

Koloreztatu langile bakoitza eta dagokion makina kolore berarekin.2

_________________

motako palanka

________________

motako palanka

_________________

motako palanka

Palankak hiru motatakoak izan daitezke:• Euste puntua erdian badago, lehenengo motako palanka da.• Mugitu edo aldatu nahi den objektua erdian badago, bigarren motako

palanka deitzen diogu.• Indarra erdian egiten bada, hirugarren motako palanka deitzen diogu.

Makinak lana errazten duten tresnak dira. Lanbide bakoitzerako lanabeszehatz bat dago: esaterako, medikuek X izpien makina erabiltzen dute; etaigeltseroek, aldiz, hormigoi makina.

Indarra

Indarra

Indarra

Euste puntua

Euste puntuaEuste puntua

Objektua

ObjektuaObjektua

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

41



E

Idatzi marrazki bakoitzaren azpian, indarrak duen eragina forma aldaketari edolastertasun aldaketari dagokion.

1

Sailkatu taulan honako makina hauek.3

ebaki

polea bizikleta garabia ordenagailua gurpila palanka

estutu eta lasaitu neurtu lixatu eta leundu

Makina bakunak Makina konplexuak

Lotu tresna bakoitza dagozkion langilearekin eta erabilerarekin.2

egurgilea jostuna iturgina arotza

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

42

Unidad 8 > MemoriaIkaslea: Maila: Data:

AA

Erreparatu letra bakoitzari dagokion formari. Ondoren, marraztu letraren azpiandagokion forma.

1

Q W E R T Y U I O P A S D F G H J K L Ñ

E O S Q D P H I G A Ñ Y K F W R L U T J

S L U K F O E J D R Q P H I Y G T W Ñ A

W P D R T L Y J Q Ñ A K E H O S U F I G

I R Ñ P F W G T H A L U K D Y J S Q O E

Ñ S U K W E F I S J O L T R Q A P Y G H


Informazioa tratatzeko etateknologia digitala erabiltzekogaitasuna




Norberaren autonomiarako etaekimenerako gaitasuna

Matematikarako gaitasuna Izaki bizidunak elikaduraren arabera sailkatzea etamaterialak jatorriaren arabera sailkatzea.

Animalien eta landareen ezaugarri nagusiak identifikatzea.Airearen konposaketa ezagutzea, bai eta uraren egoerak ere.Materialen jatorria identifikatzea. Nahasturak desberdintzea.Indar motak hautematea.Tresnen eta makinen erabilera ezagutzea.

Grafikoki aurkeztutako informazioa aztertzea ondorioakateratzeko: ikur meteorologikoak interpretatzea etailargiaren faseak hautematea.

Ura ez gastatzearen beharra ulertzea, eta hura aurreztekoekintzak proposatzea.

Ikasitako kontzeptuak irudietan ematea, norberaren sortzelanen bitartez.

Ikasitako ikasketa teknikak garatzea: adibideak jartzea.

Erabakiak era autonomoan hartzea, eta ekintzakerabakitzeko norberaren irizpideak aplikatzea.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

43

2. diagnostikorako ebaluazioaDE

Edukiak

Animalia ornodunak eta ornogabeak.Landareen atalak.Ilargiaren faseak.Airearen osagarriak.Atmosferako gertakariak neurtzeko tresnak. Ikur meteorologikoak.Uraren ezaugarriak, egoerak eta erabilerak.Materialak eta nahasturak.Indar motak: kontaktu indarra eta urrutiko indarra.Tresnak eta makinak.




© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

44


DE

AmetsaMalif basamortuaren gainetik flotatzen ari da orain. Urrunean, herri batikusi du. Erlauntz itxura dute bertako etxeek. Edo titi-gaztarena.

Horma baten ondoan, soineko arrosa duen neskatoa dago. Buztinezkolore liluragarri bat egiten ari da.

Etxeetako batetik emakume bat irten da. Aizto bat dauka esku artean.Aizto zorrotz-zorrotza.

—Kaixo! —oihu egin die Malifek—. Begira, hegaz noa.

Neskatoa biratu egin da. Emakumea barrezka ari da.Malifek haren urrezko letaginak ikusi ditu. Orduan,emakumea eta neskatoa ezagutu ditu.

—Ama, Hissa...

Amak aiztoa oso gora altxatu du. Hissak eskua astindu du.

Malif flotatzen urrundu da, gero eta urrunago. Ibai baterairitsi arte. Ibai ertzean belar belaxka dago. Ardiakbazkatzen eta edaten ari dira.

«Ni ere egarri naiz », pentsatu du Malifek.

Ibai ertzean lurra hartu eta makurtu egin da. Sorpresaren sorpresaz,begiak ireki ditu. Urak ez du bere burua islatzen, ardi batena baizik!

—Nola bada? Zer gertatu da? —deiadar egin du Malifek—. Ardi batenitxura daukat! Ardi zuri iletsu bat naiz!

Une horretan, ardi guztiek korrika alde egin dute basamortuan barrena.

HANS HAGENMalif y el lobo

Edelvives

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

45

Irakurri dudana ulertuzIkaslea: Maila: Data:

DE

Markatu zertan ari den Malif.

Itsasoan flotatzen. Basamortuan korrika egiten.

Lakuan igeri egiten. Basamortu gainean flotatzen.

1

Koloreztatu Malifek ikusi dituen etxeak.2

Erantzun testuarekin lotutako honako galdera hauek.

• Zein materialetakoak dira etxetik irten den emakumearen letaginak? ________________.

• Zer harreman dago emakume horren eta Malifen artean?_________________________.

• Zertan ari dira ibai ertzean dauden ardiak? _____________________________________.

• Edatera doanean, zergatik zabaltzen ditu Malifek begiak sorpresaren sorpresaz? ___________________________________________________________________________________.

3

Zer tresna agertzen da irakurgaian?

Marraztu eta osatu fitxa.

____________________________ da.

__________________________ balio du.

_______________________________

______________ materialekin sortua dago.

4

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

46

Irakurritako dakitenarekin lotuzIkaslea: Maila: Data:

DE

Zer tresnarekin neur daitekebasamortuko tenperatura?

Inguratu, eta idatzi bere izena.

________________________ bat da.

1

Malifen amaren letaginetako urrea mineral jatorriko materiala da.Osatu honako taula hau beste material batzuen izenekin.

3

Hissak lore bat modelatzen du buztinarekin, eta buztina lurraren eta urarennahastura da. Esan zer motako nahastura den eta arrazoitu zure erantzuna.

____________________ nahastura da arrazoi honengatik: _______________________

_______________________________________________________________________.

4

Ipini nahastura bakoitzaren adibide bat.

• Nahastura homogeneoaren adibidea:_______________________________________________.

• Nahastura heterogeneoaren adibidea: _________________________________________.

5

Markatu irakurgaian agertzen diren ur motaren ezaugarriak.

Lur gaineko ura. Ur gazia. Ur solidoa.

Lur azpiko ura. Ur geza. Ur likidoa.

2

Animalia jatorriko materialak Landare jatorriko materialak Mineral jatorriko materialak

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

47


DE

Sailkatu taulan honako animalia hauek.1

Koloreztatu gorriz animalia ornodunak; eta berdez, animalia ornogabeak.2

Idatzi zein fasetan dagoen ilargia marrazki bakoitzean.4

Animalia haragijaleak Animalia belarjaleak Animalia orojaleak

hegaztiak marmokak zizareak arrainak itsas izarrak

itsas trikuak narrastiak ugaztunak anfibioak belakiak

Zerrendatu landareen atalak.3

1. ___________________________________

2. ___________________________________

3. ___________________________________

4. ___________________________________

1 2 3 4

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

48


DE

Adierazi zein elementuk osatzen duten airea.

Oxigenoa Nitrogenoa Izotza

Ur lurruna Lurrina Karbono dioxidoa

5


Indarrek gorputzen forma edo mugimendua aldatzen dute.

Objektu batek beste baten gainean kontaktu indarra edo urrutiko indarra eragin dezake.

Imanek eta Lurrak kontaktu indarrak eragiten dituzte.

8

Idatzi honako ikur meteorologiko hauen esanahia.6

Erlazionatu hauetako makina konplexu bakoitza dagokion erabilerarekin.9

Proposatu etxean ura aurrezteko bi modu.

1.__________________________________________________________________________.

2.__________________________________________________________________________.

7

lekualdatzeko komunikatzeko lan egiteko dibertitzeko

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

49

9. unitatea > Gure bizilekua


Er

Osatu fitxak dagozkien ezaugarriekin, eta esan herri bat edo hiri bat den.1

Lotu udala eskaintzen dituen zerbitzuekin.3

Idatzi hitz bakoitza dagokion tokian, esaldiak osatzeko.

bidea planoak modernoak espaloia historikoak

• Udalerriak irudikatzeko ____________ erabiltzen dira.

• Udalerri handiak auzotan banatzen dira, eta horiek ___________ edo _____________

izan daitezke.

• Kaleetan, pertsonek ___________ erabiltzen dute ibiltzeko, eta autoek ___________

erabiltzen dute ibiltzeko.

2

Etxeak ___________ dira, eta etxe bakoitzean familia

_________ bizi da. Kaleak ___________ dira eta

horietatik auto __________ ibiltzen dira. ____________

da.

Eraikinak ___________ dira, eta bakoitzean familia

___________ bizi dira. Kaleak ____________ dira eta

horietatik auto ___________ ibiltzen dira. ____________

da.

Zaborrak batzea Kaleak garbitzea

Autoak garbitzea

Garraio publikoa

Ile apainketa zerbitzua

Lorategiak zaintzea

UDALA

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

50



Z

Udaletan, alkateaz eta zinegotziez gain, beste pertsona batzuek ere egiten dute lan.Pertsona horiei funtzionario deitzen zaie. Funtzionarioak dira, besteak beste,suhiltzaileak edo lorezainak.

Udalerriko hainbat gunetan egoteko, beharrezkoa da jabeen baimena izatea; adibidez,etxebizitzetan. Beste hainbat gune (esaterako, kaleak edo lorategi publikoak) udalarenakdira; beraz, denek erabil ditzakegu. Gune horiei espazio publiko deitzen diegu.

Koloreztatu espazio publikoak.1

Idatzi lan bakoitza egiten duten udaleko funtzionarioen izenak.

• Sua itzaltzen dute: _____________________________________________.

• Udalerriko trafikoa kontrolatzen dute: _____________________________.

• Lorategiak zaintzen dituzte:______________________________________.

• Kaleak garbi mantentzen dituzte: _________________________________.

• Alkateari gobernatzen laguntzen diote: ____________________________.

2

museoaliburutegia

Koloreztatu planoan parkea eta ibaiadagokien koloreekin. Idatzi udaletxetikparkerako bidean pasatu beharkozenituzkeen kaleen izenak.

2

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

51



E


Udalerri handiek eraikin altu ugari dituzte, eta horietan, jende asko bizi da. Horiei

__________ deitzen diegu. Udalerri txikiek etxe baxuak dituzte, eta horietan, jende gutxi

bizi da. Horiei __________ deitzen diegu. Udalerri batean bizi den pertsona multzoari

___________ deitzen diogu.

1


Alkateak udalerriko gobernua zuzentzen du.

Hiriak auzotan banatzen dira.

Kotxeak espaloitik ibiltzen dira, eta pertsonak bidetik ibiltzen dira.

4

bankua zinema kiroldegia jatetxea

Koloreztatu udalaren mende dauden eraikin publikoak.3

Musikaren kalea

Zabale kalea

Gerezien kalea

AlaitasunaGoienkaleakalea

Kale Nagusia

Errekakalea

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

52

9. unitatea > Denbora-orientazioa


AA

Marraztu historiak osatzeko falta diren binetak.1

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

53

10. unitatea > Lana gure inguruan


Er

Koloreztatu lehengo sektorean lan egiten duten pertsonak.1

Erlazionatu produktu bakoitza dagokion industriarekin.2

Inguratu zerbitzuak eskaintzen dituzten profesionalak, eta idatzi bakoitzaren izena.3

elikagaien industria

automobilgintza

farmazia industria

ehungintza

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

54



Z

Edozein lanbidetan gerta daitezke istripuak. Horiek saihesteko, segurtasunneurri guztiak bete behar dira, eta babes ekipamendu egokiak erabilibehar dira.

Zineaz eta antzezlanez goza dezagun, beharrezkoa da langile askoren talde lana;esate baterako, aktoreena, zuzendariena, makillatzaileena, sarreren saltzaileena edoaretozainena.

Nork egiten du lan bakoitza? Lotu laukiak dagozkien marrazkiekin.1

zuzendaria

makillatzailea

kameralaria

sarreren saltzailea

Koloreztatu babestuta lan egiten duten pertsonak, eta ezabatu arriskuan daudenak.Idatzi azken horiek zer egin beharko luketen istripu horiek saihesteko.

2

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

55



E

Seinalatu honako esaldi bietatik zein den gezurra, eta idatzi behar bezala.

Hirugarren sektoreak zerbitzuak eskaintzen dizkie pertsonei.

Boluntarioek soldataren truke egiten dute lan.

3

txerria behia oiloa ardia

abelgorria ardi azienda txerri azienda hegaztiak

Lotu animalia bakoitza dagokion ganaduarekin.1

Idatzi «industria» edo «artisautza» dagokion tokian.2

Idatzi marrazki bakoitzaren azpian zein sektoreri dagokion irudikatzen den lanbidea.4

sentituko

kontu

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

56

10. unitatea > Ahozko arrazoinamendua


AA

Ordenatu honako hitz hauek, eta idatzi esaldiak behar bezala.1

Bizikletan bazoaz autoekin ibili. handiz

hortzak ostean, garbitu. ondo Jan

da. asetzeko Egarria hoberena edaririk ura

ondo Zauriren garbitu urarekin. bat egitean,

goiz Ohera bazoaz, hobeto zara.

da. edozein ona adinetan Kirola egitea

ahaztu babesteko. krema eguzkitik ematea Ez

asko. arropa egiten badu, Hotz handia jantzi

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

57

11. unitatea > Komunikatuta gaude


Er

Sailkatu taulan honako garraiobide hauek.1

Zer seinale mota adierazten du marrazki bakoitzak? Lotu itzazu.3

Idatzi nondik irteten den eta nora doan ibilgailu bakoitza.

• Autobusa: ___________________________. • Helikopteroa: ________________________.

• Hegazkina: _________________________. • Itsasontzia: __________________________.

2

Airekoak Uretakoak


• Internet ________ bat da eta munduko edozein parteko _____________ elkarrekin

____________ ahalbidetzen du.

• Posta __________ ____________ bidaltzea bezalakoa da, baina ordenagailu batetik

bestera.

• _________ idatzitako mezu laburrak dira, eta ___________ telefono

batetik bestera bidaltzen dira.

4

SMSak elektronikoa sare gutunak ordenagailuak konektatzea sakelako

Argi seinalea. Galtzada gaineanmargotua.

Zutabeanipinitakoa.

Udaltzainakegindakoa.

trena transatlantikoa bizikleta

helikopteroa kanoa hegazkina

Lehorrekoak

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

58



A

Koloreztatu ordenagailuaren bidez hitz egiten duen pertsona ikastekoeta entzuteko beharrezkoak diren tresnak.

2

Motorrari esker, garraiobideak (lehorrekoak, airekoak eta uretakoak) erosoagoak etabizkorragoak dira. Motorrak, lehen animaliekin, haizearen indarrarekin edonorberaren indarrarekin mugitzen ziren ibilgailuak, mugiarazten ditu.

Ordenagailuari esker, munduko edozein parteko pertsonek elkarrekin hitz egin dezakete,bai eta elkar ikusi ere. Horretarako, beharrezkoa da Interneterako konexioa etaordenagailurako zenbait tresna edukitzea; esaterako, bozgorailuak edo mikrofonoak.Horiei periferikoak deitzen diegu.

Inguratu motorra duten garraiobideak.1

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

59



E

Lotu garraiobide bakoitza dagokion ezaugarriarekin.1

banakako garraioametroa

motorra

trena

bizikleta

autobusa

autoataldeko garraioa

Idatzi esaldi bakoitzari dagokion seinale zenbakia. Margotu behar bezala seinaleak.

Jatetxe batera hurbiltzen ari gara.

Eskuinera biratu behar dugu derrigor.

Kontuz! Bizikletak.

Gehieneko abiadura 60 kilometro orduko da.

2

Koloreztatu kodearen arabera.

• Laranjaz: idatzizko komunikabideak• Berdez: ahozko komunikabideak

3

SMSa posta elektronikoa prentsa telefono finkoa

Sakelako telefonoa gutuna irratia postala

1 2 3 4

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

60

11. unitatea > Zenbakizko arrazoinamendua


AA

Egin honako ilara bakoitzeko gauzekin lotuta dagoen marrazki bat.1

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

61

12. unitatea > Gure historia


Er

Idatzi «iragana», «oraina» eta «etorkizuna» dagokien lekuan, eta osatu esaldia.1

Jadanik pasatu diren gertakizunak ___________ parte dira, orain gertatzen ari direnak

___________ dira, eta gertatuko direnak _____________ dira.

irakasleak aitona-amonak ama auzokideak aita

lagunak arbasoak birraitona-birramonak

Koloreztatu zure familiaren historiaren zati diren pertsonak.2

Osatu fitxa zure inguruko jaki tipikoren baten datuekin, eta marraztu laukian.3

• ______________________ deitzen da.

• Osagaiak honako hauek dira:

_______________________________________

____________________________________

____________________________________.

sua gurpila eztia bonbilla metala

telefonoa pintura aterkia garbigailua

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

62



Z

Historian zehar, pertsonen bizitza zeharo hobetu da asmakuntzei eta aur-kikuntzei esker. Aurkikuntza, jadanik bazegoen, baina ezagutzen ez zengauzari deitzen diogu. Asmakuntza zerbait berriaren sorkuntza da.

Koloreztatu horiz, asmakuntzak; eta arrosaz, aurkikuntzak.1

Biografia deitzen diogu pertsona baten bizitzaren historiari. Orokorrean,bizitzan zehar gauza garrantzitsuren bat egin dutenen biografiak idaztendira.

Idatz ezazu zein alde dagoen biografia baten eta autobiografia batenartean.

5

Azaldu zer egin behar den pertsona baten biografia idatzi baino lehen.4

Ikertu, eta idatzi berari buruz biografia idatzi duten emakume baten izena.3

Idatzi bizitza erosoago egin duten 3 asmakuntzaren izenak.2

ikusentzunezkoiturria ©

IBA

IZA

BAL/

BAIM

END

UTA

KO M

ATER

IAL

FOTO

KOPI

AG

ARR

IA

63


Ikaslea: Maila: Data

E

Denbora neurtzeko zer unitateri dagozkie honako aldi hauek?

• Bi hilabete: ____________________________________________________.

• Bi bosturteko: _________________________________________________.

• Hamar hamarkada: ______________________________________________.

2


• Jaiotzen garenean, gure ___________ pertsonala hasten da.

• Norberak idatzitako historia pertsonala ______________ da.

• ________________ ditugu, eta horiei esker, gure bizitzako hainbat ____________ gogo-

an ditugu.

3

jazoera autobiografia historia testigantzak

Zer iturri historiko da? Lotu.4

gutun bat telebistako dokumental bat

erdi aroko armadura bat

iturri materiala

iturri materiala iturri idatzia ahozko iturria

Marraztu hamaika eta erdiak markatzen duen erloju digital bat eta erlojuanalogiko bat.

1

erloju digitala erloju analogikoa

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

64

12. unitatea > Sormenezko pentsamendua


AA

Osatu animaliak modu originalean, eta asmatu bakoitzaren historia.1

• ___________________ du izena. • ___________________ neurtzen du.

• ___________________ bizi da.

• Haren janaririk gustukoena ___________________ da.

• Ez zaio gustatzen __________________________________.

• Arriskutsua da honako arrazoi honengatik: _______________________________________.

• Herrialde honetan jaio zen: _______________.•________________________ pisua du.

• Honako honen kumea da: ___________________________.

• Harekin topo egiten baduzu, ___________________________.

• Haren zaletasun handiena ____________________________ da.

• Gauetan, ________________________________________.

Informazioa tratatzeko etateknologia digitala erabiltzekogaitasuna.




Norberaren autonomiarako etaekimenerako gaitasuna.

Matematikarako gaitasuna Komunikabideak banakakoak edo pertsona askorentzat dirensailkatzen jakitea, eta denbora neurri unitateak ordenatzea.

Animalien eta landareen ezaugarri nagusiak ezagutzea:elikadura, ugalketa, gorpuzkera.Lurraren mugimenduen eraginak ulertzea: eguna eta gaua, etaurtaroak.Udalerri motak desberdintzea eta horien funtzionamenduaezagutzea.Lanbideak dagozkien sektoreekin erlazionatzea.Garraiobideak eta horiek erabiltzen dituzten bideak ezagutzea.Iragana, oraina eta etorkizuna desberdintzea.

Formatu grafikoak aurkeztutako informazioa aztertzea,konklusioak lortzeko: trafiko seinale motak identifikatzea.

Gizarteak zuzen funtzionatzeko lanbide guztiakgarrantzitsuak direla ulertzea.

Ikasitako kontzeptuak irudietan ematea norberaren sortzelanen bitartez.

Ikasitako ikaste teknikak garatzea, irakurketa bat moduegokian interpretatzeko: hiztegia erabiltzea.

Erabakiak era autonomoan hartzea eta ekintzakerabakitzeko norberaren irizpideak aplikatzea

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

65

3. diagnostikorako ebaluazioaDE





Edukiak

Ugaztunak.Landareen elikadura. Loreen atalak.Lurraren mugimenduak.Makina bakun motak.Udalerria. Udal hauteskundeak. Udalaren eraketa.Ekonomia sektoreak. Ordaindutako lana eta ordaindu gabeko lana.Garraiobideak eta komunikabideak. Komunikabideak. Trafiko seinaleak.Denboraren joana: iragana, oraina eta etorkizuna. Denboraren neurri unitateak.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

66


DE

Katrinen familiaKatrinen aita ehiztaria zen (hau da, animaliak ehizatzen zituen, haienharagia jateko eta haien larrua belzteko).

Egurgilea ere bazen (hots, zuhaitzak mozten zituen, eta, beheko sutanerretzeko egurra lortzeaz gain, arotzek altzariak egiteko zura lortzenzuen).

Baina Katrinek ez zuen gustuko aita ehiztaria ez egurgilea izatea.

Ontzi zaina zela pentsatzea gustatzen zitzaion; izan ere,aitak bazeukan txalupatxo bat, eta harekin, bertatikpasatzen ziren pertsonak eramaten zituen fiordean barrena.

Katrinekin bizi zen bere neba txikia Hans ere. Eta ama.

Katrinen amak Anna zuen izena, eta ama ama zen. Hauda, neba eta biak zaintzen zituen, janaria prestatzen zuen,sua pizten zuen, etxeko animaliak zaintzen zituen, soroan barazkiakbatzen zituen, etxea garbitzen zuen, kontserbak prestatzen zituen, arropakgarbitzen eta josten zituen, eta denak zoriontsu izan zitezen saiatzen zen(besteak beste).

Katrinek ez zuen ulertzen nola aita arotza, egurgilea, ehiztaria edo ontzizaina izan zitekeen, eta ama, ama bakarrik izan zitekeen.

Amak egiten zituen gauza guztiak izendatzeko hitzen bat egon beharzuela pentsatu zuen. Baina ez zekien zein zen.

Eta Katrinek oso gustuko zituen hitzak.Ricardo GÓMEZ

Los zorros del norteEdelvives

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

67

Irakurritakoa ulertuzIkaslea: Maila: Data:

DE

Erantzun testuarekin lotutako honako galdera hauei.

• Zertarako mozten ditu zuhaitzak Katrinen aitak? ______________________________

___________________________________________________________________________.

• Aitaren zer ez zaio gustatzen Katrini? ________________________________________

___________________________________________________________________________.

• Zer izen du Katrinen amak? ___________________________________________.

• Eta bere nebak? _____________________________________________________________.

• Zer ez du ulertzen Katrinek? _____________________________________________

___________________________________________________________________________.

• Zer du oso gustuko Katrinek?________________________________________________.

• Non bizi da Katrin, herri batean ala hirian? _______________________________.

1

Koloreztatu, berdez, aitak egiten dituen lanak; eta, horiz, amak egiten dituenak.2

Marraztu Katrin eta bere familia bizi diren tokia: irudikatu aita eta ama ohikolanen bat egiten.

3

Etxeko abereak zaindu.

Ontzian pertsonak eraman. Barazkiak batu. Zuhaitzak moztu.

Janaria prestatu. Ehizan ibili.

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

68

Irakurritakoa dakidanarekin lotuzIkaslea: Maila: Data:

DE

Osatu taula herriaren eta hiriaren arteko hiruna desberdintasunekin.1

Herria Hiria

Lotu irakurgaian agertzen diren lanbideak dagozkien sektorearekin.2

Arotza

lehenengo sektorea bigarren sektorea hirugarren sektorea

egurgilea ontzi zaina

Katrinen amak ordaindu gabeko lana egiten du. Azaldu zer aldedagoen ordaindutako lanaren eta ordaindu gabeko lanaren artean.

3

Marraztu irakurgaian agertzen den garraiobidea, etamarkatu horren ezaugarriak.

Lehorrekoa Airekoa Uretakoa

Banakakoa Taldekoa

4

Idatzi «lehenaldia», «oraina» eta «etorkizuna» Katrinen historian.5

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

69


DE

Idatzi zer behar duten landareek beraientzat elikadura sortzeko.1

Azaldu eguraldi mapek zeren berri ematen diguten.5

Idatzi honako makina bakun hauen izenak.6

Lotu, gezien bidez, lorearen atal bakoitza dagokion izenarekin.2

kaliza estamineak

korola pistiloa

Lotu esaldiaren hasiera dagokion bukaerarekin.4

Errotazioak

Translazioak

urtaroak eragiten ditu.

eguna eta gaua eragiten ditu.

Marraztu hegan egin dezakeen ugaztun bakarra.

Idatzi izena, eta haren ugalketa mota.

• ______________ da.

• _______________ ugaltzen da.

3

© IB

AIZ

ABA

L/BA

IMEN

DU

TAKO

MAT

ERIA

L FO

TOKO

PIA

GA

RRIA

70


DE

Zenbatu handienetik txikienera honako denbora neurrien unitate hauek.

Mendea Minutua Astea Ordua Hilabetea

Eguna Urtea Segundoa Hamarkada Bosturtekoa

11


Udal hauteskundeak lau urtetik behin egiten dira.

Horien bitartez, udalerriko alkatea aukeratzen da.

16 urte edo gehiago dutenek dute bozkatzeko aukera.

Alkateak eta zinegotziek udala sortzen dute.

7

Markatu honako trafiko seinale honek zer motatako mezua igortzen duen, eta azaldunola dakizun.

Debekatu egiten du. Informatu egiten du.

Derrigortu egiten du. Arriskua adierazten du.

9

Zer-nolako komunikazio bidea erabiltzen dute honakogarraiobide hauek? Inguratu kodearen arabera.

• Gorriz: lehorretik doazenak• Urdinez: itsasotik doazenak• Horiz: airez doazenak

8

Sailkatu taulan honako komunikabide hauek.10

irratia gutuna prentsa Internet telefonoa posta elektronikoa

Banakako komunikabideak

Masa komunikabideak

Ipar

Am

erik

a

Heg

oA

mer

ika

Euro

pa

Asi

a

Afr

ika

Oze

ania

Anta

rtik

a

Oze

ano G

lazi

ar

Art

ikoa

Oze

ano

Bar e

a

India

ko

Oze

anoa

Oze

ano

Atl

anti

koa

Oze

ano

Bare

a

Oze

ano G

lazi

ar

Anta

rtik

oa

INGURUAREN EZAGUERA Ibaizabal 03 i.blai Lehen Hezkuntza ... · jaiotzen diren animaliak _____ dira....

Documents

Transcript of INGURUAREN EZAGUERA Ibaizabal 03 i.blai Lehen Hezkuntza ... · jaiotzen diren animaliak _____ dira....