INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK · Emeak arrautzak jartzen ditu (1). Arrak arrautzak ernaltzen...
15
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
Transcript of INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK · Emeak arrautzak jartzen ditu (1). Arrak arrautzak ernaltzen...
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
ANIMALIEN SAILKAPENA
• Animaliak izaki bizidunak dira: jaio, hazi, ugaldu eta hil egiten dira.
• Animalien bi talde handi daude:
o Ornogabeak:
Ez dute
bizkarrezurrik.
o Ornodunak:
Bizkarrezurra
dute.
ANIMALIA ORNOGABEAK
• Ez dute bizkarrezurrik.
• 6 talde daude:
o Artropodoak:
Azal gogorra dute.
Hanka artikulatuak dituzte.
Adibidez: erlea.
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
o Ekinodermoak:
Gorputza plakaz edo arantzaz estalita dute.
Adibidez: itsas trikua.
Izar forma ala forma esferikoa dute.
o Moluskuak:
Gorputza oskolez estalita dute.
Gorputz biguna dute.
Adibidez: barraskiloa.
oskola
o Harrak:
Gorputz biguna, luzea eta zilindro formakoa dute.
Ez dute hankarik.
Adibidez: zizarea.
o Marmokak:
Aterki forma dute.
Uretan bizi dira.
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
o Espongiarioak:
Gorputz biguna dute.
Adibidez: belakia.
Lotu hiru zutabeak:
Armiarma
Igela Ornodunak
Marmoka Ornogabea
Sugea
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
Lotu irudia dagokion taldearekin:
armiarma
itsas izarra
muskuilua
zizarea
marmoka
belakia
• Moluskua. • Marmoka. • Harra. • Espongiarioa. • Ekinodermoa. • Artropodoa.
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
Lotu zutabeak:
Moluskuak - Azal gogorra dute eta hanka artikulatuak.
Marmokak - Gorputza plakaz edo arantzaz estalita dute.
Harrak - Gorputza oskolez estalita dute.
Espongiarioak - Gorputz biguna, luzea eta zilindro formakoa dute.
Ekinodermoak - Aterki forma dute eta uretan bizi dira.
Artropodoak - Gorputz biguna eta harroa dute.
HIZTEGIA
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
ANIMALIA ORNODUNAK
• Bizkarrezurra dute.
• Ezaugarriak:
o Barne eskeletoa dute.
o Azala lumaz, ezkataz edo ilez estalita dute.
Luma Ezkatak Ileak
o Beste izaki bizidunetaz (landareetaz edo animalietaz) elikatzen dira.
o Burua, enborra, sabelaldea eta gorputz adarrak dituzte.
burua enborra
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
enborra sabelaldea
Gorputz adarrak
o Ugalketa sexuala dute:
obiparoa (arrautzetik)
bibiparoa (amaren gorputzetik).
o 5 talde daude:
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
Arrainak
Hegaztiak
Narrastiak
Anfibioak
• Arrainak:
Ugaztunak
o Uretan bizi dira.
o Eskeletoa dute.
o Gorputza ezkataz estalita dute.
o Zakatzetatik hartzen dute arnasa.
o Izaki bizidunak (landareak edo animaliak) jaten dituzte.
o Obiparoak dira (arrautzetatik jaiotzen dira).
o Odol hotza dute.
Arrainaren eskeletoa
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
zakatzak
ezkatak
• Anfibioak:
o Uretan eta lurrean bizi dira.
o Azal bustia dute.
o Jaioberriak direnean zakatzetatik hartzen dute arnasa; Helduak
direnean, biriketatik eta azaletik hartzen dute arnasa.
o Intsektuak eta zizareak jaten dituzte.
o Gorputz tenperatura inguruneko tenperaturaren berdina da. Odol hotza.
o Obiparoak dira (arrautzetatik jaiotzen dira).
o Anfibioak dira:
Igela Apoa Arrabioa
o Nola ugaltzen dira anfibioak?
Emeak arrautzak jartzen ditu (1).
Arrak arrautzak ernaltzen ditu (2) eta enbrioia garatzen da (3).
Arrautzetatik zapaburuak ateratzen dira (4, 5, 6).
Heltzen doazela, aldaketak izaten dituzte (7, 8, 9).
Heldua denean, igel bihurtzen da (10).
IGELAREN METAMORFOSIA
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
HIZTEGIA
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………….
• Narrastiak:
o Lehorrean bizi dira.
o Azala ezkataz estalita dute.
o Arnasa biriketatik eta azaletik hartzen dute.
o Izaki bizidunak (landareak eta animaliak) jaten dituzte.
o Gorputz tenperatura inguruneko tenperaturaren berdina da. Odol hotza.
o Obiparoak dira (arrautzetatik jaiotzen dira).
Sugandila Krokodiloa
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
Kamaleoia Sugea Dortoka
• Hegaztiak:
o Gorputza lumaz estalita dute.
o Ez dute hortzik. Hegaztiaren ahoari mokoa deitzen zaio.
o Arnasa biriketatik hartzen dute.
o Haziak eta intsektuak jaten dituzte.
o Odol beroa dute.
o Obiparoak dira (arrautzetatik jaiotzen dira).
mokoa hegala
• Ugaztunak:
o Emeek bularrak dituzte, umeei esnea emateko.
o Azala ilez estalita dute.
o Arnasa biriketatik hartzen dute.
o Elikadura mota desberdinak dituzte:
Haragijaleak: beste animaliak jaten dituzte.
Belarjaleak: landareak jaten dituzte.
Orojaleak: animaliak eta landareak jaten dituzte.
o Ezpainak (esnea xurgatzeko) eta hortzak (janaria mastekatzeko)
dituzte.
o Odol beroa dute.
o Bibiparoak dira (amaren sabeletik jaiotzen dira).
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
Bularrak
Hortzak
Ezpainak
Balea Pertsonak Katua
Zein da haragijalea? Eta belarjalea? Eta orojalea?
..........................................................................
..........................................................................
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
..........................................................................
Jarri gurutze bat dagokion lekuan:
Arrainak Anfibioak Narrastiak Hegaztiak Ugaztunak
Beroa Odola
Hotza
Obiparoa Ugalketa
Bibiparoa
Luma
Ezkata Azalean
... Ilea
Biriketatik
Zakatzetatik Arnasa
hartu Azaletik
Zein da zein?
1. Uretan eta lurrean bizi dira. Azal bustia dute. Jaioberriak direnean zakatzetatik
hartzen dute arnasa, baina helduak direnean biriketatik eta azaletik. Odol hotza
dute eta obiparoak dira.
...................................................................
2. Gorputza lumaz estalita dute. Arnasa biriketatik hartzen dute. Odol beroa dute
eta obiparoak dira.
...................................................................
INGE ARRETXE – HIRUKIDE JESUITINAK -
3. Gorputza ezkataz estalita dute. Zakatzetatik hartzen dute arnasa. Odol hotza
dute eta obiparoak dira.
...................................................................
4. Azala ilez estalita dute. Arnasa biriketatik hartzen dute. Odol beroa dute eta
bibiparoak dira.
...................................................................
5. Azala ezkataz estalita dute. Arnasa biriketatik eta azaletik hartzen dute. Odol
hotza dute eta obiparoak dira.
...................................................................
Zein animalia dago soberan? Borobildu gorriz.
