Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita...

68
Octubre SARTU ZEURE HISTORIAN entra en tu historia Infórmate y participa en nuestro programa de actividades y visitas guiadas Entra en www.bizkaia.net/ondarea Actividades gratuitas ONDAREAREN EUROPAKO JARDUNALDIAK JORNADAS EUROPEAS DEL PATRIMONIO Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita gidatuetan Sartu www.bizkaia.net/ondarea web orrian Dohako jarduerak eko urria

Transcript of Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita...

Page 1: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Octubre

SARTU ZEURE HISTORIAN

entra en tu historia

Infórmate y participa en nuestro programa de

actividades y visitas guiadas

Entra en www.bizkaia.net/ondarea

Actividades gratuitas

ONDAREARENEUROPAKO JARDUNALDIAK

JORNADASEUROPEAS DEL PATRIMONIO

Informa zaitez eta parte hartu jardueren

programan eta bisita gidatuetan

Sartu www.bizkaia.net/ondarea web orrian

Dohako jarduerak

eko urria

Page 2: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Edizioa / Edición:

Bizkaiko Foru Aldundia - Kultura Saila - Kultur Ondarearen ZerbitzuaDiputación Foral de Bizkaia - Departamento de Cultura - Servicio de Patrimonio Cultural

Itzulpena / Traducción:

Hori-Hori

Argazkiak / Fotografias:

J.M.Aparicio (38 a, 38, 39a, 44, 45, 50, 60, 64b) - Txelu Angoitia ( 24, 28b, 29, 30, 31a) - Txema Cámara (18, 22b, 23, 54, 57) - Santi Yaniz (32, 33a, )- M.A. Nuño (33b), Aunia (8, 12, 13, 14) y archivos fotográficos de las entidades organizadoras.

Irudia / Dibujos

Fernando Baptista

Diseinua eta maketazioa / Diseño y maquetación:

Ouidesign

Page 3: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

SARTU ZEURE HISTORIAN

entra en tu historia

ONDAREARENEUROPAKO JARDUNALDIAK

JORNADASEUROPEAS DEL PATRIMONIO

OEJ2010JEP

Page 4: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

artea eta pentsamendua

Gure ondarea ikusten ohituta gaude. Hala ere, sarri askotan, azal-azalekoalderdiez gozatzearekin konformatzea baino ez daukagu: erretaula ba-rroko baten edertasunarekin, gure dantzetako baten piper eta gatzare-kin... Ondare hori sortu zuten pertsonengandik bereizten gaituen distan-tziak galarazi egiten digu maizetan ondare horren funts-funtsezko atal batez ohartzea: zergatik?. Zergatik dira ezberdinak erretaula barrokohori eta erretaula errenazentista hura? Zergatik dira gizonezkoak dan-tzari bakarrak dantza honetan, beste horretan emakumezkoek ere parte hartzen badute?...

Orain, zergati horretara hurbildu nahi dugu. Bizkaiko ondarearen irakur-keta ezberdin hau egin nahi dugu, eta haren bidez, haren lehen prota-gonista nagusiengana hurreratu, hots, ondare hura sortu, gozatu eta, ondorik, jaraunspen gisa utzi ziguten pertsona haien pentsamoldera gerturatu. Azken batean, gure asaben adimen eta espiritualtasunera hur-bildu gura dugulako.

Hemendik atzerako orrialdeetako proposamen guztiak zeharo interes-garriak dira; hala ere, bereziki adierazgarriak diren presentzia batzuk nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu den gaia kontuan hartuta. Tenpluez ari gara; izan ere, elizetako altzariekin batera, eraikinok gure kulturaren, eta horrenbestez, gure espirituaren eta pentsaeraren alderdiguztien islapen materialik zabalena osatzen dute. Are, multzo horren ba-rruan ale zehatz batzuk ere azpimarratu nahi genituzke: Markina-Xemein, Orozko eta Mañariko eliza eta baselizetako zurezko gangak, eta azkenik eta nagusiki, Ibarrangeluko elizako ganga izugarri ederra...

Hainbat eta hainbat jarduera egitea proposatzen dizuegu: bisitaldi gi-datuak, mendiko ibilbideak, hitzaldiak, erakusketak, kaleko antzerkia,irakaskuntza arloko jarduerak... Horren guztiaren xedea ondoko hau da: hiritarrek beren ondarera hurbildu ahal izatea, hartaz gozatzea, hura ulertzea... eta horrela, beren historian barna sartzea.

Page 5: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

te y rtartsamientopenspen

a observar nuestro patrimonio pero frecuentemente dos aEstamEstamos s habituadoformar con disfrutar de los aspectos más externos:onfonos tenos tenemmos que coo barroco, la alegría de una de nuestras danzas... ablo bala bellezbelleza dede un retab

ara de quienes crearon ese patrimonio nos impiepara dela distanctancia qque nos sep - fundamental del mismo: el rte fundamde compremprenderer una part por qué. ¿é Por qué erente de aquel otro renacentista?, ¿iferente ese retablo retablo barrrroco es dif por qué

or hombres, mientras en esa otra participan por hesta danza sóza sólo eses bailada ptambién mujereén mujeres?.....

se eseAhora queremos aAhora queremos acerAho ercarnos a e por quépor , queremos hacer esa lectura é, y acercarnos a través de él a la menno, y acerente del patrimdiferente del patrimondifer nio vizcaíno -

es protagonistas, quienes lo crearon, pales protd de sus primalidad de sus primeros tal s y principao legaron, acercarnos al pensamiens lo legarlo disfrutarouienes lo disfrutaron, ququiene uienes nos -epasados.ntepasadoa la espiritualidad, a la espiritualidad de nuto, a la uestros ant

páginas son de un gran interés,s páginas sonTodas las propuestas dTodas las propuestas de las s próximas ncias especialmente significatiencias especialmpero quisiéramos desquisiéramos destacar algugunas prese -e trata de los templos, edificios Se trata de lovas este año, dte año, dada la temática esemática escogida. Se

material más extenso en elman el reflejo material másque con su mobsu mobiliario coo conforman el reflejo , y por tanto de nuestro nuestra cultura, y por ttiempo de cualqucualquier aspectoaspecto de nuestra cultu

e conjunto aún habría quedentro de este conjuntoespíritu, de nuestranuestra mentalidalidad y dentro de esteas y ermitas con bóvedasos: las iglesias y ermisignificar unos ejemos ejemplares cononcretos: las iglesias

y como colofón la grany como cde madera de Markin Markina-Xemein, Orozko, Mmein, Orozko, Mañaria, -diosa bóveda de Ibarrande Ibarrangelu...

Proponemos un amplio repertorio de actividades: visitas guiadas, rutasplio repertorio de actividades: visitas gmontañeras, conferencias, exposiciones, teatro de calle, actividades dincias, exposiciones, teatro de cal -dácticas... todo con un único objetivo: hacer que la ciudadanía puedanico objetivo: hacer que la cacercarse a su patrimonio, disfrutar de él, entenderlo... y así onio, disfrutar de él, entenderlo entrar en su historia.

Page 6: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

ALGUNASRECOMENDACIONES:

ANTES DE LA VISITA

El programa que tiene entre sus manos pone a su alcance

una gran cantidad y diversidad de propuestas culturales por todo el

territorio de Bizkaia. Se recomienda una lectura detenida para pla-

nificarse y así poder participar en el mayor número de actividades

posible. Recuerde que en muchos casos es necesario concertar cita

previa para poder sumarse a las visitas.

Este catálogo se edita con bastante tiempo de antelación res-

pecto a la fecha de inicio de las actividades, por lo que algunos datos,

como horarios, puntos de encuentro, etc., pueden variar. Es necesario

ponerse en contacto con el número de teléfono asociado a la actividad

que usted haya seleccionado para confirmar todos los detalles.

EL DÍA DE LA VISITA

Muchas de las actividades discurren por caminos y senderos

rurales, por lo que es recomendable vestir calzado y ropa cómodos.

En caso de lluvia, tenga la precaución de llevar además impermea-

bles o paraguas. Para recomendaciones particulares, póngase en

contacto con el número de teléfono de cada actividad.

Sea puntual, estudie la ruta de llegada al punto de partida con

antelación. En el transcurso de la visita no distraiga al resto de partici-

pantes, siga las indicaciones del guía.

Al terminar no dude en comentar con el guía sus impresiones

sobre la visita. En aquellos lugares donde encuentre encuestas de

satisfacción, dedique unos minutos a cumplimentarlas. Sus opinio-

nes nos ayudan a mejorar.

GOMENDIO BATZUK:

BISITA EGIN AURRETIK

Esku artean daukazun programak kultur proposamen asko eta

desberdinak eskaintzen dizkizu, guztiak Bizkaiko lurraldean. Progra-

ma arretaz irakurtzeko gomendatzen dizugu, planifikazio ona eginda,

ahalik eta jarduera gehiagotan parte hartu ahal izateko. Gogoratu

bisita asko egiteko hitzordua eskatu behar dela aurretik.

Katalogo hau jarduerak hasi baino dezente lehenago argita-

ratzen da; horregatik, datu batzuk, adibidez, ordutegiak, elkartzeko

guneak eta abar, aldatu daitezke. Aukeratutako jarduerarekin batera

agertzen den telefonoarekin harremanetan jarri behar zara, zeheta-

sun guztiak baieztatzeko.

BISITA EGUNA

Jarduera askotan, landa-bide eta -bidezidorretan zehar ibili be-

har da; beraz, gomendagarria da oinetako eta arropa erosoak erabil-

tzea. Aurrekoaz gain, euria eginez gero, eraman zira edo euritakoa. Go-

mendio gehiago nahi badituzu, deitu jarduera bakoitzaren telefonora.

Garaiz heldu; aztertu aurretik abiapuntura iristeko ibilbidea.

Bisitan zehar, ez distraitu beste parte-hartzaileak eta adi egon gida-

ren jarraibideei.

Bisita amaitzen denean, jakinarazi gidari hari buruz dituzun

iritziak. Gogobetetze-inkestak dauden lekuetan, mesedez, hartu mi-

nutu batzuk betetzeko. Zure iritziek hobetzen laguntzen digute.

Page 7: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

AURKIBIDEA / ÍNDICEARRATIA-NERBIOI / ARRATIA-NERVIÓN:Areatza, Orozko, Ugao-Miraballes, Urduña/Orduña, Zeanuri 8

BUSTURIALDEA:Bermeo, Ea, Gernika-Lumo, Ibarrangelu 18

DURANGALDEA / DURANGUESADO: Amorebieta-Etxano, Durango, Elorrio, Garai, Iurreta, Mañaria, Otxandio 24

ENKARTERRI / ENCARTACIONES: Balmaseda, Galdames, Gordexola, Güeñes, Karrantza, Muskiz, Sopuerta, Trucíos /Turtzioz , Zalla. 32

BILBAO HANDIA / GRAN BILBAO:

Bilbao, Erandio, Getxo 383Ezkerraldea / Margen izquierda (Barakaldo, Portugalete, Santurtzi, Zierbena)Ezkerraldea / Margen izquierda (Barakaldo, Portugalete, Santurtzi, Zierbena) 49

LEA-ARTIBAI:Berriatua, LBerriatua, Lekeitio, Markina-Xemein, Ondarroa, Ziortza-Bolibar 54

URIBE:Arrieta, Gorliz, Laukiz, Maruri-Jatabe, Mungia, Plentzia, Sopelana. 60

Page 8: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Arratia-nerbioiArratia- nervión

Page 9: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

98

AREATZA

Visita guiada al centro histórico de Areatza. Se mostrarán los edificios más emblemáticos, reflejo de la prosperidad que vivió la villa desde su fundación. Entonces surgieron nuevos oficios, nuevos modos de vida y una nueva organización entre los ciudadanos. Sin embargo, la industrialización del siglo XIX tuvo poco calado en la villa, que siguió anclada en unas formas de vida tradicionales.

Mercado-taller de oficios artesanales tradicionales en el casco histórico del pueblo. El tema de este año es el esparto y sus usos.

Bisita gidatua Areatzako erdigu-ne historikora. Eraikin nagusiak erakutsiko dira, hiribildua sortu ze-netik bizi izandako oparotasunaren erakusgarri. Orduantxe sortu ziren eraikin berriak, bizimodu berriak eta herritarren arteko antolakunt-za berria. Hala ere, XIX. mendeko industrializazioak eragin txikia izan zuen hiribilduan, eta bizimodu tradi-zionalari eutsi zion.

Tradizioko eskulangintzako ofizioen merkatu-tailerra herriko alde zahar historikoan. Aurtengo gaiak espart-zua eta horren erabilerak dira.

Udaletxeko ataripeazapatua 23 eta domeka 24 - 11:00, 12:00, 17:00 eta 18:00etan

Areatzako Udala

94 673 90 10

herriko erdigune historiko osoazapatua 16 -11:00-14:00

Areatzako Udala

94 673 90 10

soportales del ayuntamientosábado 23 y domingo 24 -11:00, 12:00, 17:00 y 18:00 horas

Ayuntamiento de Areatza

94 673 90 10

todo el centro histórico del pueblosábado 16; 11:00-14:00 horas

Ayuntamiento de Areatza

94 673 90 10

Page 10: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

URDUÑA/ORDUÑA

El asentamiento en Orduña de la Compañía de Jesús y la construc-ción de su templo y colegio nos acercará a la vida de su fundador Juan de Urdanegi, ilustre orduñés que triunfó en la aventura america-na, llegando a ser alcalde de Lima y a recibir el título de marqués de Villafuerte. A su muerte legó una importante cantidad de dinero para la construcción de esta monumen-tal iglesia y su magnífico mobiliario barroco. Y todo ello nos llevará a conocer la trascendencia que tuvo el asentamiento de los jesuitas en la vida de la ciudad de Orduña.

La conferencia tratará de acercarnos al significado de una parte del mo-biliario de nuestros templos que a nadie deja indiferente pero del que a menudo poco conocemos.

Sabremos sobre su origen, función, estructura, ejecución, evolución en función de los estilos artísticos... Y veremos también cuál es la situa-ción actual de estos muebles litúrgi-cos en nuestras iglesias, tras la des-aparición de algunos de ellos tras el Concilio Vaticano Segundo, dando un pequeño repaso a los retablos más significativos esparcidos por tierras vascas.

Jesusen Lagundia Urduñan finka-tzeak eta haien tenplua eta ikaste-txeak eraikitzeak Juan Urdanegi sor-tzailearen bizitzara hurbilduko gaitu, urduñar ospetsu horrek arrakasta izan zuen Ameriketako abenturan; izan ere, Limako alkatea izan zen eta Villafuerteko markesaren titulua jaso zuen. Hura hildakoan, diru-kopuru handia utzi zuen eliza monu-mentala eta bertako altzari barroko ederra eraikitzeko. Eta josulagunak Urduña hiriaren bizitzan finkatzeak izan zuen garrantzia ezagutaraziko digu horrek guztiak.

Gure tenpluetako altzarien zati baten esanahia zelanbait argitu nahi zaigu hitzaldiarekin; inor ez du hotz utziko, baina askotan gutxi dakigu altzarien inguruan.

Jatorriari, funtzioari, egiturari, buru-tzapenari, arte estiloen araberako bilakaerari, eta abarri buruzkoak jakingo ditugu. Eta liturgiako altza-ri horiek gure elizetan egun duten egoera zein den ikusiko dugu, ho-rietako zenbait Vatikanoaren Biga-rren Kontzilioaren ondorengoak, eta euskal lurraldeetan barreiaturiko erretaularik garrantzitsuenen gaine-ko errepasoa emango dugu.

Urduñako Kultur Etxea (Andra Mari plaza)eguena 7-19:30ean

Urduñako Turismo Bulegoa, Atezabal Aisialdi Zerbitzuak

945 384 384 /

Urduñako Kultur Etxea (Andra Mari plaza)eguena 14 -19:30ean

Urduñako Turismo Bulegoa, Atezabal Aisialdi Zerbitzuak

945 384 384 /

Casa de Cultura de Orduña (plaza Andra Mari) jueves 7 - 19:30 horas

Oficina de Turismo de Orduña, Atezabal Servicios de Ocio

945 384 384 /

Casa de Cultura de Orduña (plaza Andra Mari)jueves 14 - 19:30 horas

oficina de Turismo de Orduña, Atezabal Servicios de Ocio

945 384 384 /

Page 11: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

A partir de la observación de los retablos de la iglesia de Santa Ma-ría se explica a los/las participantes qué es un retablo, cómo se cons-truía, para qué servía, sus distintas tipologías… Y, sobre todo, se des-cubren las historias que cuentan.

A continuación, en un taller creativo realizan su particular retablo. Para ello utilizan unas plantillas de un re-tablo vacío, en las que ir disponien-do dibujos o fotografías que nos cuenten su vida o algún episodio concreto de su biografía. Concluido esto, cada uno relata al resto lo que ha querido representar.

Andra Mariaren elizako erretaulak behatuta, erretaula dela azaltzen zaie partaideei, baita zelan eraiki zen, zertarako balio zuen eta erretaula motak ere... Eta batez ere, kontatzen diren istorioak aurkituko dira.

Jarraian, euren erretaula egiten dute sormen-tailerrean. Horretarako, erretaula hutsaren zenbait txantiloi erabiltzen dira, non haien bizitza edo haien biografiako pasarte jakin bat kontatzen diguten marrazkiak edo argazkiak tartekatzen diren. Hori bukatuta, bakoitzak gainerakoei kontatzen die zer irudikatu nahi izan duen.

- -

Andra Mariaren elizabarikua 8 eta barikua 15 - 9:30ean eta 11:15ean

Urduñako Turismo Bulegoa, Atezabal Aisialdi Zerbitzuak eta Eleiz Museoa (Bilbao)

945 384 384 /

Iglesia de Santa Maríaviernes 8 y viernes 15 - 9:30 y 11:15 horas

oficina de Turismo de Orduña, Atezabal Servicios de Ocio y Museo Diocesano de Arte Sacro (Bilbao)

945 384 384 /

1011

Un recorrido por los principales templos de la ciudad de Orduña nos acercará a la evolución de los retablos a lo largo del tiempo, y nos permitirá conocer el contexto en que se encargaron estas “tablas” que acompañan nuestras vidas. Desde los retablos góticos, como el de San Pedro de la iglesia de Santa María (hacia 1500), pasando por los ba-rrocos de la Sagrada Familia (1688-1689) y llegando al neoclásico del santuario de la Antigua (1805).

Durante los días de celebración de estas visitas en el templo de Santa María permanecerá abierta al públi-co una pequeña exposición de obje-tos de devoción popular.

Urduña hiriko tenplu nagusietan ibilbidea eginez, erretaulek den-boran izan duten bilakaerara hur-bilduko gara da, eta gure bizitzan ditugun “taula” horiek agindu ziren testuingurua ezagutzeko modua emango zaigu. Hainbat erretaula: erretaula gotikoak, Andra Mariaren elizako San Pedrorena adibidez (1500 inguruan); Familia Sakra-tuaren barrokoak (1688-1689) eta Antiguako santutegiko neoklasikoa (1805).

Bisita horiek egiten diren egunetan, Andra Mariaren tenpluan irekita izan-go da publikoarentzat herri debo-zioko objektuen erakusketa txiki bat.

Tenplu bakoitzerako sarrera nagusiazapatua 16 eta domeka 17 - 10:00etan (Andra Mariaren eliza), 12:30ean

(Familia Sakratuaren eliza) eta 16:30ean (Antiguako santutegia)

Urduñako Turismo Bulegoa, Atezabal Aisialdi Zerbitzuak

945 384 384 /

Acceso principal a cada uno de los templos sábado 16 y domingo 17-10:00 (iglesia de Santa María), 12:30 (iglesia de la

Sagrada Familia) y 16:30 horas (santuario de la Antigua)

Oficina de Turismo de Orduña, Atezabal Servicios de Ocio

945 384 384 /

Page 12: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

OROZKO

Page 13: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

1312

Salida montañera de dificultadmedia-baja a Peña Urratxa, en el co-razón del Parque Natural de Gorbeiay entre los valles de Zastegi y Pa-drobaso. Allí podremos admirar las múltiples cuevas que se abren en su base, de las cuales, Urratxa I, II, III,V, VIII y X son cuevas con yacimien-to arqueológico, y entraremos enuna: Urratxa III, conocida por sus restos humanos y por un pequeñocanto pintado con ocre rojo, testi-monio de un arte rudimentario y de fácil transporte. Allí se hallaronevidencias de diferentes momentosde ocupación humana y de enterra-mientos.

Zailtasun ertain-baxuko mendi irte-naldia Urratxara, Gorbeiako Parke Naturalaren erdi-erdian, Zastegi eta Padrobaso bailaren artean. Bertan ikusi ahal izango ditugu haren oina-rrian dauden koba ugari, eta horie-tatik, Urratxa I, II, III, V, VIII eta X az-tarnategi arkeologikoko kobazuloak daude; batean sartuko gara. Urratxa III, giza hondarrengatik eta okre go-rriz margoturiko harri-koskorragatik ezaguna, garatu gabeko eta garraiat-zeko modua errazteko arte baten le-kukoa da. Bertan aurkitu ziren giza kokapenen eta lurperatzeen hainbat unetako ebidentziak.

Orozkoko Museoa (Zubiaur)zapatua 9 - 9:30ean

gutxi gorabehera 5 ordu eta 30 minutukoaOrozkoko Udala, Avnia

946 339 823 /

Museo de Orozko (Zubiaur) sábado 9 - 9:00 horas

5 horas 30 minutos Ayuntamiento de Orozko, Avnia

946 339 823 /

Page 14: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Visita al barrio de Murueta paracontemplar las pinturas muralesdel s. XVI de su iglesia parroquial, recientemente restauradas. Se tratade un templo que puede conside-rarse como joya de la arquitectura renacentista en clave no popular,sino culta. Es por ello que, al mismo tiempo, gozaremos de un concier-to musical en el que los acordes del renacimiento envolverán todoel espacio de la nave para revivir la música de aquel tiempo, de la manodel grupo NOVA MUSICA ANTIQUA.También escucharemos algunas pie-zas del Barroco.

Murueta auzunerako bisita, oraintsuzaharberritu den parrokiako elizakoXVI. mendeko hormako pinturakikusteko. Errenazimenduko arkite-kturako harribitxitzat jo daitekeentenplu bat da, baina ez da herriestiloan eginikoa, kultuan baino.Horrexegatik, aldi berean, musikakontzertu bat gozatuko dugu, nonerrenazimenduko akordeek nabekogune osoa hartuko baitute garai hartako musika berpizteko NOVAMUSICA ANTIQUA taldearen es-kutik. Barrokoko zenbait pieza ereentzungo ditugu.

Orozkoko Museoa (Zubiaur)zapatua 16 -18:30ean

Orozkoko Udala, Avnia

94 339 823 /

museo de Orozko (Zubiaur)sábado 16 -18:30 horas

Ayuntamiento de Orozko, Avnia

946 339 823 /

Page 15: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

1514

UGAO-MIRABALLES

Un cuentacuentos infantil narrará la historia de la fundación de la villa. La trama nos llevará a conocer los monumentos y lugares más impor-tantes de “Villanueva de Miravalles” así como a sus principales habitan-tes y sus costumbres de vida.

Umeentzako ipuin-kontalaria hi-ribilduaren sorreraren historia kontatzeko. Bilbeak “Villanueva de Miravalles”eko monumentu eta toki garrantzitsuenak ezagutaraziko dizkigu, baita biztanle nagusiak eta bizitzeko ohiturak.ere.

Urdiarragako Amabirjinaren baseliza barikua 1 -19:30ean

Ugaoko Interpretazio Histo-rikoko Zentroa

946 480 704

Ermita de Nuestra Señora de Udiarragaviernes 1 -19:00 horas

Centro de Interpretación Histórica de Ugao-Miraballes

946 480 704

Saliendo desde la villa seguiremos los pasos que siglos atrás peregrinos de la comarca y grandes devotos de la virgen de Udiarraga siguieron en busca de una esperanza. En el lugar donde estaba la primera ermita que albergaba a la Virgen recordaremos el himno, los cánticos, los milagros y las disputas por la Virgen, así como tradiciones populares, para terminar con un hamaiketako popular.

Hiribildutik abiatuta, eskualdeko erromesek eta Udiarragako Ama-birjinarenganako jaiera dutenek au-rreko mendeetan eginiko urratsak jarraituko ditugu. Amabirjina koka-tuta zegoen lehen baseliza zegoen tokian, Amabirjinaren aldeko ere-serkia, abestiak, mirariak eta ez-tabaidak gogoratuko ditugu, baita herri tradizioak ere, eta azkenik herri hamaiketako bat egingo dugu.

Herriko Plaza (udaletxearen aurreko aldea)zapatua 16 - 9:30ean

3 ordu eta 30 minutukoa Ugaoko Interpretazio Historikoko Zentroa, Ugao Mendi Taldea

946 480 704

Plaza del Pueblo (frente al ayuntamiento)sábado 16 - 9:30 horas

3 horas 30 minutos Centro de Interpretación Histórica de Ugao-Miraballes, Ugao Mendi Taldea

946 480 704

Page 16: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

De la mano de un historiador pasea-remos por la parte más antigua de la villa para finalmente llegar hasta las puertas de su monumento más importante: la ermita de Nuestra Se-ñora de Udiarraga. Además de co-nocer el patrimonio que alberga la ermita, se proyectarán testimonios reales de vecinos/as que reflejan su lazo de unión con ésta.

Historialari baten eskutik, hiribil-duko alderik zaharrenetik igaroko gara, eta azkenik monumenturik garrantzitsuenaren atera iritsiko gara. Urdiarragako Amabirjinaren baseliza Baselizak biltzen duen on-darea ezagutzeaz gain, herritarren benetako lekukotasunak proiekta-tuko dira baselizarekin duten lotura islatzeko.

herriko plaza (udaletxearen aurreko aldea)zapatua 23 - 12:00etan

Ugaoko Interpretazio Historikoko Zentroa

946 480 704

plaza del pueblo (frente al ayuntamiento)sábado 23 - 12:00 horas

Centro de Interpretación Histórica de Ugao-Miraballes

946 480 704

Page 17: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

1716

ZEANURI

El retablo de Zeanuri es un caso cu-rioso: unas pinturas tardogóticas dehacia 1520, unos relieves renacen-tistas de hacia 1570 y otras pinturas barrocas de 1712, todo embutido en una estructura que también esde 1712. Una mezcla de estilos que sin embargo está bien armonizada. Y una mezcla de escenas que nos cuentan historias, de personajes lle-nos de símbolos, de mensajes que trataremos de desvelar.

Zeanuriko erretaula kasu bitxia da: 1520 urte inguruko gotiko estilo berankorreko pintura batzuk, 1570 urte inguruko erliebe errenazen-tistak eta 1712ko beste pinturabarroko batzuk, hori guztia 1712kourtekoa ere baden egitura bateanuztartuta. Estiloen nahasketa hori, ordea, ondo harmonizatuta dago. Eta historiak kontatzen dizkiguten eszenen, sinboloez beteriko per-tsonaien eta argitzen saiatuko garen mezuen nahasketa bat.

Andra Mari elizazapatua, 23, 18:00etan

Zeanuriko Udala

946 739 146

Iglesia de Andra Mari sábado 23 - 18:00 horas

Ayuntamiento de Zeanuri

946 739 146

Page 18: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

busturialdea

Page 19: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

1918

BERMEO

EA

Los templos siempre han estado muy presentes en la vida diaria delos bermeanos. Desde Santa María de La Atalaya, sobre cuyas alturas los vigías oteaban a la búsqueda deballenas y bancos de anchoa, hasta el convento de San Francisco, cons-truido con las limosnas de los ve-cinos. Pero entre estas iglesias en-contramos muchas más cosas: los escudos de las casas, la fuente másantigua de Bizkaia, un portal medie-val desde el que velaba por los via-jeros San Juan Bautista –primo deJesús y su amigo de la infancia, sin duda un buen contacto–.

Tenpluek beti izan dute presentziahandia bermeotarren eguneroko bizitzan. Talaiako Andra Mariako goiko aldetik zaintzaileek baleak eta antxoa-multzoak begiztatzen zituzten, eta handik San Frantzisko komentura, auzokideen eskupekoen bidez eraiki zen komentura hain zuzen. Baina eliza horien artean,askoz gauza gehiago aurki ditzake-gu: etxeetako armarriak, Bizkaiko iturririk zaharrena, San Joan Ba-taiatzaileak –Jesusen lehengusua eta haurtzaroko laguna, kontaktu ona duda barik- bidaiariak jagotenzituen Erdi Aroko atari bat.

Santa Eufemia Eliza zapatua 23 eta domeka 24 (Bermistorian) 11:00etan (gaztelaniaz) eta

12:30ean (euskaraz)

Bermeoko Udala – Bermeoko Turismo Bulegoa

946 179 154

Iglesia de Santa Eufemiasábado 23 y domingo 24 (Bermistorian) 11:00 horas (castellano) y

a las 12:30 horas (euskera)

Ayuntamiento de Bermeo – Oficina de Turismo de Bermeo

946 179 154

Ea cuenta con dos iglesias, aunque el pueblo es tan pequeño que apenaslas separan 60 metros.

Son edificios modestos, pero quereflejan los afanes de sus feligresespor mantenerlos a un nivel de digni-dad que no desmereciera de los tem-plos vecinos: para el retablo de SanJuan Bautista se contrató a un escul-tor de notable calidad; al renovar la de Santa María de Jesús se contócon el mejor arquitecto en la Bizkaiadel momento, fray Marcos de Santa Teresa. Ahora podemos conocer dela mano de los vecinos sus curiosi-dades y anécdotas.

Eak bi eliza ditu, baina herria hain txikia izanda, 60 metroko tartean daude biak.

Ez dira aparteko eraikinak, bai-na eliztarrek duintasun maila batieusteko erakutsitako grina islatzen dute, eta ez da inguruko herrietako tenpluak baino gutxiago: San Joan Bataiatzailearen erretaularako, kali-tate maila nabarmeneko eskultore bat kontratatu zen; Jesusen Andra Mariarena berritzean, garai hartako Bizkaiko arkitektorik onenaren zer-bitzua izan zen, Santa Teresaren Frai Markorena hain zuzen. Orain, he-rritarren eskutik ezagutu ditzakegu haien kuriositateak eta pasadizoak.

Donibane enparantza (Udaletxearen parean)eguena 7 eta zapatua 9 - 11:00etan

Eako Udala, Azkortape Kultura Taldea

946 275 227

Donibane enparantza (frente al Ayuntamiento)jueves 7 y sábado 9 -11:00 horas

Ayuntamiento de Ea, Azkortape Kultura Taldea

946 275 227

Page 20: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

GERNIKA-LUMO

La iglesia de Santa María ha acom-pañado siempre a la historia de lavilla. Sus muros han visto evolu-cionar la sociedad gernikesa. Es laiglesia del pueblo por excelencia.

El templo actual se comenzó aconstruir en el siglo XV en estilogótico. Lo más interesante de eseperíodo es el triforio, desde el quedisfrutaremos de una impresionan-te vista de la iglesia. Pero su largahistoria hizo que se terminara segúnmodelos renacentistas, y despuésconoció reformas de otros estilos.Esta mezcolanza se aprecia tantopor fuera como en el interior del edificio.

Andra Mariaren eliza hiriaren histo-riarekin batean izan da beti. Bertakoharresiak Gernikako gizartearen bi-lakaeraren lekuko izan dira. Herrikoeliza nagusia da.

Egungo tenplua XV. mendean hasizen eraikitzen estilo gotikoan. Garaihartako interesgarriena triforioa da;izan ere, handik, elizaren ikuspegi ikaragarri ederra dago. Baina harenhistoria luzea dela-eta, errenazimen-duko ereduen arabera bukatu zen, eta ondoren beste estilo batzue-tako berrikuntzak egin ziren bertan. Nahaste hori eraikinaren kanpokoaldean nahiz barruko aldean ikusdaiteke.

Turismo Bulegoa (Artekalea, 8)barikua 1 eta zapatua 2 -11:00etan eta 17:00etan

Gernika-Lumoko Udala - Turismo Saila

946 255 892 (ordutegia: 10:00-14:00 eta 16:00-19:00)

oficina de Turismo (Artekalea, 8)viernes 1 y sábado 2 - 11:00 y 17:00 horas

Gernika-Lumoko Udala – Turismo Saila

946 255 892 (horario 10:00-14:00 y 16:00-19:00)

Page 21: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

2120

Montefuerte es uno de los pocos edi-ficios señoriales que sobrevivieron al bombardeo de 1937. Construcción barroca (1733) alzada sobre los mu-ros de una antigua torre medieval, sus posesiones incluían los terre-nos en los que se ubica el Árbol de Gernika, una capilla de la iglesia de Andra Mari y el actual Parque de los Pueblos de Europa. Sus habitantes han estado estrechamente ligados a diversos acontecimientos históricos, como la redacción del Fuero Nuevo de Bizkaia, las Matxinadas, etc. Co-nocer la trayectoria de esta casa y su mayorazgo nos ayudará a compren-der mejor nuestra propia historia.

Montefuerte 1937ko bonbardakete-tan zutik iraun zuen jauregi bakarre-netakoa da. Eraikuntza barrokoa da (1733), Erdi Aroko antzinako dorre bateko harresien gainean eraikia. Jauregiaren jabetzapekoak ziren Gernikako Arbola dagoen lurra, An-dra Mariaren elizaren kapera bat eta egungo Europako Herrien Parkea. Bertako herritarrek lotura estua izan dute hainbat gertaera historikorekin hala nola Bizkaiko Foru Berria idaz-tearekin, matxinadekin, etab. Etxea-ren eta maiorazkoaren ibilbidea ezagutzea lagungarria izango zaigu geure historia hobeto ulertzeko.

Andra Mariaren elizabarikua 1, zapatua 2 eta barikua 15, zapatua 16 - 12:00etan eta 18:00etan

Gernika-Lumoko Udala – Turismo Saila eta Euskal Herria Museoa

946 255 892 (ordutegia: 10:00-14:00 eta 16:00-19:00)

iglesia de Santa Maríaviernes 1, sábado 2 y viernes 15, sábado 16 - 12:00 y 18:00 horas

Gernika-Lumoko Udala - Turismo Saila y Museo Euskal-Herria

946 255 892 (horario 10:00-14:00 y 16:00-19:00)

Page 22: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

IBARRANGELU

Un deporte, una fiesta. Jai Alai, que traducido al castellano significa Fies-ta Alegre.

La cesta punta, considerado el de-porte más rápido del mundo, figura en el “Libro Guinness de los Re-cords”, ya que la pelota puede llegar a alcanzar los 300 km/h.

Un frontón, el Gernika Jai Alai. El frontón en activo más grande del mundo. Fue proyectado por Secun-dino Zuazo, uno de los arquitectos más significativos del siglo XX en España, e inaugurado en 1963. Sus características hacen que sea reco-nocido por los pelotaris como el me-jor frontón del mundo.

Kirol bat, jai bat. Jai Alai, euskaraz duen esanahiarekin.

Zesta-punta, munduko kirolik biz-korrena, “Errekorren Guinness Liburuan” agertzen da, pilotak 300 km/h-ko abiadura har baitezake.

Pilotaleku bat, Gernika Jai Alai. Jar-dunean den munduko pilotalekurik handiena da. Secundino Zuazok egin zuen proiektua, Espainiako XX. mendeko arkitektorik nagusiene-tako batek. 1963an inauguratu zen, eta haren ezaugarriak direla-eta, munduko pilotalekurik hoberentzat jotzen dute pilotariek.

Turismo bulegoa (Artekalea, 8)barikua 29 - 11:00etan eta zapatua 30 -11:00etan eta 17:00etan

Gernika-Lumoko Udala - Turismo Saila eta Euskal Jai Alai Eskola

946 255 892 (ordutegia: 10:00-14:00 eta 16:00-19:00)

oficina de Turismo (Artekalea, 8) viernes 29 - 11:00 horas y sábado 30 - 11:00 y 17:00 horas

Gernika-Lumoko Udala - Turismo Saila y Euskal Jai Alai Eskola

946 255 892 (horario 10:00-14:00 y 16:00-19:00)

Page 23: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

2322

Al ver el discreto exterior de la iglesia de San Andrés de Ibarrangelu nadiesospecharía lo que guarda en su in-terior.

Cuando Gianluigi Colalucci, el res-taurador jefe de la Capilla Sixtina, viola bóveda de la iglesia de San Andrés de Ibarrangelu exclamó: “Ésta es la Capilla Sixtina del arte vasco”. Peroson pocas las oportunidades de visi-tarla, y menos aún las de conocer suhistoria y su significado.

Este gran techo de madera, con com-plicadas crucerías, se decora conpinturas que representan al Padre Eterno y a los apóstoles, pero tam-bién batallas, calaveras, cuernos dela abundancia... un complejo mundo simbólico que nos acerca a los años centrales del siglo XVI.

Ibarrangeluko San Andres elizaren kanpoko alde diskretua ikusita, inork ez luke imajinatuko barruan gordetzen duena.

Gianluigi Colaluccik, Sixtina Ka-peraren nagusi zaharberritzaileak, Ibarrangeluko San Andres elizaren ganga ikusi zuenean, hauxe adiera-zi zuen: “Hauxe da euskal artearen Sixtina Kapera”. Baina hura bisi-tatzeko aukera gutxi dago, eta are gutxiago haren historia eta esanahia ezagutzeko.

Zurezko sabai handi horrek gurut-zeria konplikatuak ditu, eta Aita Be-tierekoa eta apostoluak irudikatzen dituzten pinturekin apainduta dago, baina gudak, buru-hezurrak, opa-rotasunaren adarrak ere bai. XVI.mendeko erdialdera garamatzan mundu sinboliko konplexu bat.

San Andres elizazapatua 23 - 12:30ean

Ibarrangeluko Udala, Urremendiren laguntzaz

628 007 725

iglesia de San Andréssábado 23 - 12:30 horas

Ayuntamiento de Ibarrangelu, con la colaboración de Urremendi

628 007 725

Page 24: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

durangaldeaduranguesado

Page 25: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

2524

AMOREBIETA-ETXANO

Amorebieta-Etxano conserva un muestrario de caseríos que abarcan casi 400 años de nuestra historia: desde fines del siglo XV hasta me-diados del XIX. Recorreremos una amplia selección de estas casas co-nociendo sus diferentes tipologías:los góticos de grandes portones tra-seros; los de postes barrocos, con o sin soportal; los neoclásicos de ar-cos... En algunos casos seguiremos sus “biografías” y veremos como sehan ido adaptando en cada momen-to a las novedades, como la llegada del maíz, el tomate o la patata o laestabulación del ganado.

La iglesia de Amorebieta es unpuzzle: una torre gótica, un cuerporenacentista, unas portadas ma-nieristas y clasicistas, igual que lasbóvedas y el coro, un campanario barroco, un pórtico neoclásico... Cerca de 400 años de la vida de la anteiglesia pueden ser rastreados eneste monumental templo.

Y en su interior un monumental conjunto de retablos barrocos que,como un libro abierto, nos ponen al corriente de las devociones y expec-tativas de los vecinos de la anteigle-sia a lo largo del siglo XVIII.

Amorebieta-Etxanon hainbat baserri eder daude, gure historiaren 400 urte hartzen dutenak: XV. gizal-diaren amaieratik XIX. mendearen erdialdera arte. Etxe horietako asko-tara hurbilduko gara gure ibilbidean eta berorien tipologia ezberdinetako asko ezagutuko ditugu: atzean ata-ri handi-handiak dituzten baserri gotikoak; zutoin barrokoak dituz-tenak (karrerapedunak edo arkupe gabeak), arkudun baserri neokla-sikoak... Zenbaitetan, baserrion “biografien” berri ere jakingo dugu, eta nola egokitu zaien une bakoi-tzean aurkikuntza berriei (artoa, tomatea edo patata Euskal Herrira ekartzeari edo abereen ukuiluratzea-ri, berbarako).

Zornotzako eliza puzzle bat da: doe -rre gotikoa, gorputz errenazentista, portada manierista eta klasizistak(gangak eta korua bezalakoak),kanpandorre barrokoa, atari neokla-sikoa... Elizatearen 400 bat urtera hurbil gaitezke eliza monumental hau aztertuz.

Are, haren barruan, erretaula ba-rrokoen multzo monumental ika-ragarria ere ikus dezakegu; horiek guztiek ere, liburu irekiak izango balira bezala, XVIII. mendean zehar elizateko auzotarrek izan zituzten debozioen eta igurikapenen berri ematen digute.

Zelaieta zentroalarunbata 16 eta igandea 17 - 9:00etan (euskaraz) eta 11:30etan (gaztelaniaz)

AMETX Erakunde Autonomoa - Amorebieta-Etxanoko Udala

Zelaieta zentroa - 946 300 650

Andra Mari eliza larunbata 23 - 9:00etan (euskaraz) eta 10:30etan (gaztelaniaz)

AMETX Erakunde Autonomoa - Amorebieta-Etxanoko Udala

Zelaieta zentroa - 946 300 650

Centro Zelaietasábado 16 y domingo 17 - 9:00 (euskera), 11:30 (castellano)

AMETX Erakunde Autonomoa - Ayuntamiento de Amorebieta-Etxano.

centro Zelaieta - 946 300 650

iglesia de Santa Maríasábado 23 - 9:00 (euskera) 10:30 (castellano)

: AMETX Erakunde Autonomoa - Ayuntamiento de Amorebieta-Etxano

Centro Zelaieta - 946 300 650

Page 26: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

DURANGO

El recién inaugurado Museo Kuru-tzesantu está protagonizado por una cruz de término de estilo góti-co, de fines del siglo XV. Su comple-ja iconografía se ha interpretado de muchas maneras, relacionándola in-cluso con los herejes que aquel siglo fueron perseguidos por la inquisi-ción en Durango. En cualquier caso, es un brillante reflejo de la convulsa espiritualidad de la época y su so-ciedad. Pero además podremos co-nocer el contexto en el que esta cruz permaneció durante años: la ermita de Vera Cruz y su Cofradía.

Inauguratu berria den Kurutzesantu Museoko osagai nagusia gurutze bat da, estilo gotikokoa eta XV. mendea-ren amaierakoa. Era askotara inter-pretatu da gurutzearen ikonografia konplexua. Are gehiago: zenbaitek inkisizioak mende hartan Durangon jazarritako heretikoekin lotzen dute. Nolanahi ere, garai eta gizarte har-tako espiritualtasun aztoratuaren isla ederra da. Gainera, gurutzea urteetan izan zen testuingurua eza-gutu ahal izango dugu. Vera Cruz baseliza eta haren Kofradia.

Kurutzesantu Museoa (Kurutziaga, 38) domeka 3 eta zapatua

23 - 12:00etan eta 13:00etanzapatua 9 eta zapatua 16 - 16:30ean eta 17:30ean

Durangoko Udala, Durangoko Turismo bulegoa, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea.

688 632 284

Durangoko Turismo Bulegoa

Museo Kurutzesantu (Kurutziaga 38)domingo 3 y sábado 23 -

12:00 y 13:00 horassábado 9 y sábado 16 - 16:30 y 17:30 horas

Ayuntamiento de Durango, Oficina de Turismo de Durango, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea

688 632 284

oficina de Turismo de Durango

Page 27: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

2726

Un cementerio refleja la forma de ser y de pensar de sus “moradores”. En el de Durango encontramos, además de sepulturas de gran valor arqui-tectónico y escultórico, historias de personajes ilustres. Pero sobre todo podemos ver la diferente manera de “presentarse” ante la muerte según la época y la posición social de cada uno: desde las más sencillas tumbas en fosa hasta los más superlativos mausoleos, desde las más temero-sas frente a la muerte hasta las que –vanamente– parecen pretender ha-berla vencido.

Hilerri batek bertako “bizilagunen” izaera eta pentsaera erakusten ditu. Durangokoan, balio arkitektoniko eta eskultoriko handiko hilobiez gain, pertsonaia ospetsuen historiak aurkituko ditugu. Baina batez ere heriotzaren aurrean “jartzeko” modu desberdina ikus dezakegu garaiaren eta norberaren gizarte mailaren ara-bera: hilobirik sinpleenak, mausoleo ikaragarri handiak, heriotzaren au-rrean beldurrik handiena erakusten duenak edo itxuraz heriotza gainditu dutenak –alferrik arituak-.

Durangoko hilerriazapatua 2 eta zapatua 23 - 16:30ean eta 17:30ean

Durangoko Udala, Durangoko Turismo Bulegoa, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea.

688 632 284Durangoko Turismo bulegoa

cementerio de Durango sábado 2 y sábado 23 - 16:30 y 17:30 horas

Ayuntamiento de Durango, oficina de Turismo de Durango, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea

688 632 284Oficina de Turismo de Durango

Page 28: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

ELORRIO

GARAI

En Bizkaia se conservan dieciséis cruces de término, de las cuales nueve están en Elorrio. Entre éstas la más importante es la de Kuru-tziaga, erigida hacia 1500, una magnífica pieza tardogótica. Su re-ciente restauración nos sirve como disculpa para acercarnos a este tipo de “mobiliario urbano” tan presente para nuestros antepasados desde fines de la Edad Media hasta hace un siglo. Veremos desde sus aspec-tos formales hasta sus funciones y significados simbólicos (jurisdic-cionales, religiosos, higiénicos...).

En la iglesia de San Miguel de Garai están representados algunos de los ritos de enterramiento que se han sucedido en nuestros templos: pri-mero en el exterior de la iglesia, des-pués en su interior, más tarde en los cementerios... Y hasta hace no tanto tiempo en los caseríos, bajo el alerodel tejado.

Después, en la iglesia de Elizabarri, una exposición dividida en cinco es-pacios (la casa, el templo, el cemen-terio, la sepultura y la inmortalidad) nos ayudará a entender la espiritua-lidad que envolvía a la sociedad rural vizcaína.

Bizkaian hamasei guruztoki (edo santutxo) gorde dira, eta horietako bederatzi Elorrion daude. Horietarik garrantzizkoena Kurutziagakoa da, 1500. urte inguruan altxatu zena; hain zuzen ere, estilo gotiko be-rantiarra islatzen duen gurutze ezin ederragoa da. Duela denbora gutxi zaharberritu izana aitzakia modu-ra hartu dugu “hiriko altzari” mota honetara hurbiltze aldera; izan ere, Erdi Aroaren amaieratik joan den mendera arte, orain dela ehun bat urte, gure asabei oso ezagun egiten zitzaizkien guruztoki horiek. Ho-rrenbestez, haien alderdi formalak ez ezik, gurutzeon funtzioak eta esanahi sinbolokoak ere aztertuko ditugu (jurisdikzio, erlijio, higiene arloetakoak eta abarretakoak).

Garaiko San Migel elizan, gure ten-pluetan hainbat garaitan izandako lurperatze-errituetako zenbait ageri dira irudikatuta: hasieran elizaren kanpoko aldean, ondoren barruko aldean, geroago hilerrietan… eta ez orain dela urte askora arte, ba-serrietan.

Elizbarri elizan, bost gunetan bana-turiko erakusketa bat (etxea, ten-plua, hilerria, hilobia eta hilezkor-tasuna) lagungarria izango zaigu Bizkaiko landa gizartea biltzen zuen espiritualtasuna ulertzeko.

Iturri Kultur Etxeaurriaren 4tik azaroaren 6ra arte zabalik dago - 9:00etatik 21:00etara

Elorrioko Udala eta Eleiz Museoa (Bilbao)

946 032 032 /

udaletxearen aurreanzapatua 9 -16:00etan eta 18:00etan, zapatua 30 - 11:00etan eta 13:00etan

Garaiko Udala, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea, Euskal Museoa

688 632 284Durangoko Turismo bulegoa

Iturri Kultur Etxeaabierta desde el 4 de octubre hasta el 6 de noviembre de 9:00 a 21:00 horas

Ayuntamiento de Elorrio y Museo Diocesano de Arte Sacro (Bilbao)

946 032 032 /

delante del ayuntamientosábado 9 - 16:00 y 18:00 horas, sábado 30 -11:00 y 13:00 horas

Ayuntamiento de Garai, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea,Gerediaga Elkartea y Euskal Museoa

688 632 284oficina de Turismo de Durango

Page 29: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

2928

IURRETA

Para muchos el caserío es el centro vital de la tradición cultural vasca. Tradicionalmente se ha considera-do al caserío como el origen de los valores y las formas de vida que definen la identidad vasca y que han permanecido inalterados a través de los siglos. Un análisis crítico de los rituales que han tenido al caserío como protagonista nos mostrará cómo nació y cómo ha sobrevivido modelando su personalidad frente a una sociedad cambiante y a sus pro-pios conflictos y contradicciones.

Tras la conferencia habrá una de-gustación de diferentes panes con txakoli.

En el barrio de Arandia, que nació con los primero pobladores que se asentaron en el valle, vemos discu-rrir toda la historia del Duranguesa-do. En unos pocos kilómetros nos encontramos con elementos propios de la vida más tradicional, como ca-seríos, puentes, torres banderizas o la ermita de Santa Apolonia. Pero con ellos han convivido en algunos momentos otros radicalmente dife-rentes: el apeadero del tren para la carga y descarga de las canteras, el primer aeropuerto de Euskadi –se-gundo del estado–... Unas apuestas que, sin embargo, no triunfaron.

Askoren ustetan, euskal tradizio kulturalaren funtsezko gunea da. Baserria euskal nortasunarekin lo-tuta dauden eta aldatu barik iraun duten bizimoduetatik eta balioetatik sortu dela uste da. Baserria prota-gonista izan deneko errituen azter-keta kritikoak baserria zelan sortu zen erakutsiko digu, baita bere nor-tasuna gizarte aldakorraren aurrean eta bere gatazka eta kontraesanen aurrean zelan moldatu eta iraun duen ere .

Hitzaldiaren ostean, hainbat ogi eta txakolina dastatu ahal izango dira.

Arandia auzunea bailaran finkatu-riko lehen biztanleekin sortu zen, eta Durangaldearen historiaren nondik joan den ikusiko dugu bertan. Ki-lometro gutxitan, bizitza tradizio-nalenaren osagaiak ikusiko ditugu: baserriak, bandokideen dorreak edo Santa Apolonia baseliza. Baina, horiekin batera, erabat desberdinak diren beste batzuk ere izan dira: harrobietako tren-geralekua, Eus-kadiko lehen aireportua –Estatuko bigarrena-... Apustu horiek ez zuten arrakastarik izan, ordea.

Santa Apolonia baseliza (Arandia auzunea)domeka 24 - 12:00etan

Iurretako Udala, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea

688 632 284Durangoko Turismo Bulegoa

Iurretako sarrerako aparkalekua (Maspe kalea, antzinako San Migel Galdate-giaren ondoan)

zapatua 2 eta zapatua 9 - 11:30ean eta 13:00etan, domeka 24 -11:00etan

Iurretako Udala, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea

688 632 284Durangoko Turismo Bulegoa

ermita de Santa Apolonia (barrio de Arandia)domingo 24 -12:00 horas

Ayuntamiento de Iurreta, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea

688 632 284Oficina de Turismo de Durango

parking a la entrada de Iurreta (calle Maspe, junto antigua Fundición San Miguel)

sábado 2 y sábado 9 - 11:30 y 13:00 horas, Domingo 24 - 11:00 horas

Ayuntamiento de Iurreta, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea

688 632 284Oficina de Turismo de Durango

Page 30: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

MAÑARIA

En el entorno de Urkuleta encon-tramos lugares y edificios que nos ponen en contacto con las leyen-das, las creencias y la religiosidad de los antiguos pobladores del Du-ranguesado: la cueva de Azkondo, Silibranka, Deabru Harri (la Roca del Diablo), las ermitas de San Lo-renzo y San Martín... lugares que generaron leyendas recogidas por la tradición oral de esta tierra y por algunos de sus más ilustres escrito-res, como el mañariatarra Evaristo Bustinza Kirikiño.

El órgano de Mañaria, uno de los más antiguos de Bizkaia, conserva como pocos las cambiantes sonori-dades del barroco. Construido entre 1765 y 1768 por los organeros Er-doiza y Ramos, su “caja” fue diseña-da por Juan de Urquiza, uno de losmejores arquitectos y retablistas del momento.

El concertista, Andrés Cea Galán, es profesor en el Conservatorio de Mú-sica de Sevilla y director de la Aca-demia de Órgano en Andalucía y elEnsemble Scala Çeleite. Ha ofrecido conciertos en los más importan-tes festivales de órgano de Europa, México y Japón.

Urkuleta inguruan, Durangaldeko antzinako biztanleen legendekin, sinesmenekin eta erlijiotasunarekin batean jarriko gaituzten tokiak eta eraikinak aurkituko ditugu: Azkon-doko kobazuloa, Silibranka; Deabru Harria, edo San Laurendi eta San Martin baselizak... Toki horietan ibil-tzen ziren lurralde hauetako ahozkotradizioak eta idazle ospetsuenetako batzuek –Evaristo Bustinza Kirikiñomañariarrak, esaterako- bildutako legendak eragin dituzten Mari, jen-tilak eta laminak.

Mañariko organoa Bizkaiko zaha-rrenetakoa da, eta gutxik bezala gordetzen ditu barrokoaren soinu aldakorrak. 1765 eta 1768 bitar-tean eraiki zuten Erdoiza eta Ramos organo-egileek. Organoaren “kaxa”, berriz, Juan Urkizak diseinatu zuen, garai hartako arkitekto eta erretaula-egile onenetako batek.

Andres Cea Galan kontzertista Se-villako Musika Kontserbatorioko irakaslea da, baita Andaluziako Or-gano Akademiaren eta Scala Çeleite ensemblearen zuzendaria ere. Kontzertuak eskaini ditu Europa, Mexiko eta Japoniako organo jaialdirik ga-rrantzitsuenetan.

Mañariko plazadomeka 10 - 11:00etan, zapatua 16 - 11:00etan

3 ordukoaMañariko Udala, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea

688 632 284Durangoko Turismo Bulegoa

Amabirjinaren Jasokundearen eliza zapatua 23 - 19:00etan

Mañariko Udala, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea, Bi-zkaiko Organo Zaleen Diego Amezua Elkartea

688 632 284 Durangoko Turismo Bulegoa

plaza de Mañariadomingo 10 - 11:00 horas, sábado 16 -11:00 horas

3 horasAyuntamiento de Mañaria, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea,

Gerediaga Elkartea

688 632 284Oficina de Turismo de Durango

iglesia de la Asunción de Nuestra Señora sábado 23 - 19:00 horas

Ayuntamiento de Mañaria, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea, Asociación Diego de Amezua de Amigos del Órgano de Bizkaia

688 632 284Oficina de Turismo de Durango

Page 31: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

3130

OTXANDIO

Nos trasladamos a un domingopor la mañana: la llamada de las campanas, la misa mayor, des-pués los juegos en la plaza... Peroseguiremos un itinerario particular. Primero treparemos al campanariopara contemplar “a vista de pájaro” la villa y su entorno rural. Despuéspasaremos brevemente por el in-terior del templo, que tanto debe alos indianos. Y terminaremos en la plaza, lugar de juego, competición yapuesta, deteniéndonos en el fron-tón, el carrejo y la bolera.

La ermita de San Martín, reciente-mente restaurada, es un pequeñotemplo gótico de hacia 1500, aunque su ábside semicircular nos recuerdaedificios románicos. Al interior con-serva un modesto retablo barroco –aunque llegó a tener tres–.

Nerea Alberdi, es violinista inte-grante del cuarteto durangués ThePlayful Ensemble. Ha trabajado como compositora, arreglista e in-térprete con diferentes compañíasde orquesta, danza y teatro como laorquesta de cámara Eurocamerata o el Ballet de Hamburgo.

Domeka goiz batean kokatuko gara:Kanpaien deia, meza nagusia, gero jokoak plazan... Baina ibilbide be-rezia jarraituko dugu. Hasteko, kanpandorrera igoko gara eta goiko ikuspegi horretatik, hiria eta landa-eremua ikusiko ditugu. Gero, india-noei hainbeste zor dien tenplu ba-rrutik ibiliko gara denbora laburrez.Eta plazan amaituko dugu, jokoen, lehiaketen eta apustuen tokian, eta frontoian eta bolatokian geldituko gara.

San Martin baseliza, oraintsu be-rritua, 1500 inguruko tenplu goiko txiki bat da, baina abside erdi zirku-larrak eraikin erromanikoak dakarz-kigu gogora. Barruko aldean, erre-taula barroko xume bat dago –garai batean hiru ere izan zituen-.

Nerea Alberdi biolin-jotzailea da, Durangoko The Playful Ensem-ble laukoteko kidea. Musikagile,moldatzaile eta interprete moduan lanean jardun du hainbat orkes-tra, dantza-konpainia eta antzerki-konpainiatan, besteak beste Euro-camerata ganbera orkestran eta Hanburgoko Balletean.

Andra Marina elizako portikoadomeka 17 - 11:00etan eta 13:30ean

Otxandioko Udala, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea, Euskal Museoa

688 632 284 Durangoko Turismo bulegoa

San Martin baseliza zapatua 16 - 18:00etan

Otxandioko Udala, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea, Gerediaga Elkartea, Rock Izar Eskola

688 632 284Durangoko Turismo bulegoa

pórtico de la iglesia de Santa Marinadomingo 17 - 11:00 y 13:30 horas

Ayuntamiento de Otxandio, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea,Gerediaga Elkartea y Euskal Museoa

688 632 284 oficina de Turismo de Durango

ermita de San Martín sábado 16 - 18:00 horas

Ayuntamiento de Otxandio, Urkiola Landa Garapenerako Alkartea,Gerediaga Elkartea, Rock Izar Eskola

688 632 284 oficina de Turismo de Durango

Page 32: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

enkarterrilas encartaciones

Page 33: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

3332

BALMASEDA

GORDEXOLA

Un recorrido a través de las cuatroiglesias de Balmaseda, cada una de ellas con su particular historia que ha dado paso a usos diferentes. San Severino es la única que sigue siendo un templo parroquial. San Juan se ha convertido en museo de historia local. El convento de los claretianos es un centro cultural. Y el monasterio de las clarisas sirvede centro de interpretación de laPasión viviente, albergando además cinco magníficos retablos y un ór-gano, todo barroco.

Y entre unas y otras, todo Balmase-da: su urbanismo, sus palacios, sus puentes...

Gordexola es probablemente el con-cejo encartado que concentra unamayor cantidad de palacios y villas. Debidas unas a poderosos hijos del pueblo, otras a acomodados bilbaí-nos que buscaban el descanso esti-val, otras más a indianos exitosos, en ellas podemos seguir el paso de los estilos artísticos desde fines de la Edad Media hasta nuestros días: to-rre y palacio de Oxirando, palacio deMolinar, Villa Carmen, Villa Cuba...

Y entre todas ellas, algunos de los elementos religiosos más interesan-tes del municipio: la iglesia de Moli-nar, el convento de Sandamendi...

Ibilbide bat Balmasedako lau elizen barrena. Eliza bakoitzak bere histo-ria du, eta erabilera desberdineta-rako bidea eman du. San Severino da oraindik ere parrokiako tenplua den bakarra. Herriaren historia museo bihurtu da San Joan. Kla-ratarren komentua kultur etxea da. Eta klaratarren monasterioa Nekaldi biziaren interpretazio zentroa da eta, gainera, bost erretaula eder eta or-gano bat ditu, guztiak barrokoak.

Eta batzuen eta besteen artean, Bal-maseda osoa: hirigintza, jauregiak, zubiak…

Gordexola da, seguru asko, jauregi eta familia bakarreko etxe gehien duen Enkarterrietako herria. Batzuk herriko seme boteretsuek eginikoak;udako atsedena bilatzen zuten bil-botar aberatsenek besteak, edo in-diano arrakastatsuek eraikitakoak. Erdi Arotik gaur egunera arteko arte estiloen bidea jarrai dezakegu horie-tan guztietan: Oxirando dorrea eta jauregia, Molinar jauregia, CarmenEtxea, Cuba Etxea…

Eta horien guztien artean, udalerriko erlijio elementurik garrantzitsuene-tako zenbait daude: Molinar eliza,Sandamendi komentua…

San Severino Plaza (elizako atea) zapatua 16 - 17:00etan eta domeka 17 - 11:00etan

Balmasedako Udala, Enkartur

946 801 356 (Turismo Bulegoa) 946 802 974 (Kultur Etxea)

Gordexolako Turismo Bulegooa (Molinar Plaza)domeka 24 - 16:00etan

Enkarterrietako Udalerrien Mankkomunitatea

946 799 715 (110:00 a 14:00 h) /946 801 356 (9:00 - 14:00 eta 16:00 - 19:00 ) /

plaza de San Severino (puerta de la iglesia)sábado 16.- 17:00 horas y domingo 17 - 11:00 horas

Ayuntamiento de Balmaseda, Enkartur

946 801 356 (Oficina de Turismo) 946 802 974 (Casa de Cultura)

oficina de Turismo de Goordexola (Plaza de Molinar)domingo 24 - 16:00 horas

mancomunidad de Municipios de Lass Encartaciones

946 799 715 (10:00 a 14:00 h) / / 946 801 356 (9:00 a 14:00 y 16:00 a 19:00 h) /

Page 34: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

GÜEÑES

KARRANTZA

Visita a la iglesia de Santa María deGüeñes, obra grandiosa, de por-te monumental. El edificio es unexcelente ejemplo de cómo en lossiglos pasados las comunidades decristianos, no sólo las urbanas sinotambién las rurales, construían porencima de sus necesidades y po-sibilidades. Y también de cómo uncambio de moda no parecía plan-tear problemas a sus promotores:la iglesia se empezó en estilo góticoy se concluyó en el renacimiento.

Para finalizar, una breve visita alayuntamiento de Güeñes, un chaletecléctico buen ejemplo de la “arqui-tectura de indianos”.

Romualdo Chávarri amasó una granfortuna en Puerto Rico. A su regre-so a su pueblo, al igual que hicieron otros muchos indianos, dedicó partede esas ganancias a costear nuevos edificios e infraestructuras, especial-mente en su barrio natal de Biáñez: reparó la iglesia vieja, donde instalósu cripta, y construyó la nueva consu escuela, la fuente-abrevadero, elcementerio, la carretera... Inclusohacia 1890 donó ¡10.000.000 de pe-setas (60.000 euros)! a la empresaque construía el ferrocarril Bilbao-Santander para que lo desviara hastaKarrantza.

Bisita Gueñeseko Andra Maria eliza-ra; sekulako artelana da, monumen-tu itxurakoa. Iraganeko mendeetankristauen mankomunitateek eurenbeharrak eta posibilitateak gaindi-tzen zituzten etxeak erosten zituz-ten, hirietako zein landa-eremuetakokristauek, eta horren etsenplu ede-rra dugu honako eraikin hau. Eta moda-aldaketak, antza denez, sus-tatzaileei problemarik sorrarazten ezdiela erakusten du: estilo gotikoanhasi eta errenazimenduko estiloanbukatu zen eliza.

Bukatzeko, bisita laburra egingodugu Gueñeseko udaletxera. Txaleteklektikoa da, “indianoen arkitektu-raren” etsenplu ederra.

Romualdo Chabarrik dirutza handiaegin zuen Puerto Ricon. Bere herriraitzultzean, beste indiano askok egin zuen moduan, irabazi horietako zatibat eraikin eta azpiegitura berriak or-daintzeko erabili zuen, bereziki berejaioterriko Biañez auzunean. elizazaharra konpondu zuen eta kripta ja-rri zuen bertan, eta berria egin zuen eskola eta guzti; iturri-aska, hilerria, errepidea... Are gehiago: 1890ean10.000.000 pezeta! (60.000 euro)eman zizkion Bilbao eta Santanderarteko trenbidea eraikitzen ari zen enpresari Karrantzaraino desbiderazezan.

Andra Mariaren eliza (Euskadi Plaza) domeka 24 - 11:00etan

Enkarterrietako Udalerrien Mankomunitatea

946 690 892 / 649 890 320 /

Biañezeko San Andres eliza zaharrazapatua 16 eta domeka 17 - 11:00etan

Karrantzako Udala

946 806 928 (iraila): 10:00-14:00 eta 16:00-19:00, urrian: 10:00-14:00 /

iglesia de Santa María (Plaza de Euskadi)domingo 24 - 11:00 horas

mancomunidad de Municipios de Las Encartaciones

946 690 892 / 649 890 320 /

iglesia vieja de San Andrés de Biáñez sábado 16 y domingo 17 - 11:00 horas

Ayuntamiento de Karrantza

946 806 928 (horario septiembre: 10-14h. y 16-19h./octubre: 10-14h.) /

Page 35: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

3534

MUSKIZ Y GALDAMES

Este itinerario nos lleva a recorrer el valle del río Barbadún, un río peque-ño pero lleno de los restos de las antiguas ferrerías que le dieron vida y de recuerdos de la época de los banderizos relatada por Lope García de Salazar. Habrá una demostración de fundición artesanal en la ferrería de El Pobal y se hará un trayecto a pie por la cuenca del río a través de los restos de antiguas instalaciones ferronas.

En 1439 Lope García de Salazar re-construía la torre que levantara su bisabuelo justo un siglo antes. Lo que él hizo fue la fortaleza banderiza más grande del País Vasco, una to-rre con paredes de casi tres metros de grosor rodeada de dos murallas y foso. Desde allí dirigió a sus hom-bres durante treinta años, hasta que fue capturado por su hijo y encerra-do en su propia torre durante cinco años, casi hasta su muerte.

Sus descendientes abandonarían aquella oscura fortaleza por un pa-lacio más cómodo y luminoso cons-truido hacia 1510 a escasos metros.

Ibilbide honek Barbadun ibaiko bai-laran barrena eramango gaitu. Ibai txikia da, baina bizia eman zioten antzinako burdinolen hondakinez eta Lope Garcia Salazarrek kontatu-riko bandoen garaiko oroitzapenez betea. El Pobal burdinolan eskulan-gintzako galdaketaren erakustaldi bat egongo da, eta oinez egingo da tarte bat ibai arroan barrena burdi-nolen antzinako instalazioen honda-kinetatik.

Lope Garcia Salazarrek, 1439an, be-rreraiki egin zuen birraitonak justu mende bat lehenago altxatu zuen dorrea. Euskal Herriko bandokideen gotorlekurik handiena egin zuen, ia hiru metro zabaleko hormak zi-tuen dorrea, bi harresiz eta zuloaz inguratuta. Bertatik zuzendu zituen bere gizonak hogeita hamar urtez harik eta semeak atzeman eta bere dorrean bost urtez giltzapetu zuten arte, ia hil arte.

Haren ondorengoek gotorleku ilun hura utzi eta jauregi erosoagoa eta argitsuagoa aukeratu zuten 1510ean handik metro gutxi batzuetara.

BARBADUNEKO IBARREKO BURDINOLETAN ZEHAR[bisita gidatua]

MUÑATONES GAZTELUA ETA SALAZAR JAUREGIA[bisita gidatua]

POR LAS FERRERÍAS DEL VALLE DEL BARBADÚN[visita guiada]

EL CASTILLO DE MUÑATONES Y EL PALACIO DE SALAZAR[visita guiada]

Elkartzeko tokia: El Pobal burdinolako aparkalekuaEguna eta orduak: zapatua 23 - 10:00etan eta 12:00etanPlaza mugatuakAntolatzailea: Muskizko Udala, Galdameseko Udala eta El Pobal burdinola

Informazioa eta erreserbak: 946 708 037 / 636 515 438

Elkartzeko tokia: Muskizko polikiroldegia Eguna eta orduak: zapatua 23 - 15:30ean eta 17:30eanPlaza mugatuakAntolatzailea: Muskizko Udala, Galdamesko Udala eta El Pobal burdinola

Informazioa eta erreserbak: 946 708 037 / 636 515 438 (Muskizko Udala)

Punto de encuentro: aparcamiento de la Ferrería de El PobalDía y horas: sábado 23 - 10:00 horas y 12:00 horasPlazas limitadasOrganiza: Ayuntamiento de Muskiz, Ayuntamiento de Galdames y Ferrería de El Pobal

Información y reservas: 946 708 037 / 636 515 438

Punto de encuentro: polideportivo de MuskizDía y horas: sábado 23 - 15:30 horas y 17:30 horasPlazas limitadasOrganiza: Ayuntamiento de Muskiz, Ayuntamiento de Galdames y Ferrería de El Pobal

Información y reservas: 946 708 037 / 636 515 438 (Ayuntamiento de Muskiz)

Page 36: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

SOPUERTA

Exposición que recogerá los restosde pintura mural anterior a 1900que se conservan en diversos edi-ficios de Las Encartaciones.

Hace siglos fue habitual que muchasiglesias y algunos edificios civilesestuviesen pintados y decorados.Son pinturas que, además de loartístico, son un reflejo de la menta-lidad de la época. Esta tradición sefue perdiendo con el paso del tiem-po y hoy en día se conservan muypocos ejemplos de ello, algunos delos cuales se podrán observar enesta exposición.

En pocos metros podemos seguirtoda la historia de la comarca a tra-vés de los edificios, religiosos, mili-tares y civiles, que se concentran enEl Carral: las huellas de la calzada ro-mana Pisoraca-Flaviobriga nos per-miten ver la torre banderiza de Garay en lo alto, y pasar entre la torre deVilla (en realidad un palacio gótico), los palacios renacentistas de Alcedoy Revilla, los barrocos de Oquendo(el de arriba con pinturas muralesde fines del siglo XVIII), la tambiénbarroca iglesia de San Martín, el ca-serón neoclásico de la ResidenciaAvellaneda...

1900 aurreko hormako pinturakohondarrak biltzen dituen erakusketada; hondar horiek Enkarterrietakohainbat eraikinetan daude.

Orain dela zenbait mende, ohikoazen eliza asko eta zenbait eraikin zi-bil margotuta eta apainduta egotea.Arlo artistikoaz gain, garai batekopentsaera islatzen duten pinturakdira. Tradizio hori galdu egin zendenboraren joan-etorriarekin, etagaur egun halako gutxi daude, bainahorietako zenbait ikusi ahal izangodira erakusketa honetan.

Metro gutxiren barruan, eskualdea-ren historia osoa jarrai dezakeguEl Carralen biltzen diren erlijio etamilitarren eraikinen eta eraikin zi-bilen bidez. Pisoraca-Flaviobrigaerromatarren galtzadaren aztarneiesker, Garaiko bandokideen dorreaikus dezakegu eta ondoko haueta-tik pasa gaitezke: Villa dorrea (egiaesan, jauregi gotiko bat da, Alcedoeta Revilla jauregi errenazentis-tak, Okendoko jauregi barrokoak(goikoak XVIII. mendeko hormakopinturekin), San Martin eliza ba-rrokoa ere, Urrestietako Egoitzarenetxetzar neoklasikoa...

Enkarterrietako Museoa (Urrestieta) martitzeneko (hilak 5) 10:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 18:00etara

(domeketan eta jaiegunetan, 10:00etatik 14:00etara).Enkarterrietako Museoa - Bizkaiko Batzar Nagusiak

946 504 488 / 946 104 815

San Martin elizpea (El Carral)domeka, 10 - 12:00etan

Sopuertako Udala, Sopuertako Turismo Bulegoa, Enkartur

946 104 028 / 946 504 750

Museo de Las Encartaciones (Avellaneda)desde el martes 5, de 10:00 a 14:00 y de 16:00 a 18:00 horas (domingos y

festivos de 10:00 a 14:00 horas) Museo de Las Encartaciones - Juntas Generales de Bizkaia

946 504 488 / 946 104 815

pórtico de la iglesia de San Martín (El Carral) domingo 10 - 12:00 horas

Ayuntamiento de Sopuerta, Oficina de Turismo de Sopuerta, Enkartur

946 104 028 / 946 504 750

ENKARTERRIETAKO MUSEOAMUSEO DE LAS ENCARTACIONES

Page 37: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

3736

TRUCÍOS -TURTZIOZ

ZALLA

Un viaje por el concejo encartado en el que descubriremos una arquitec-tura palaciega oculta entre las mon-tañas, sabremos por qué es el mu-nicipio con mayor numero de plazas de toros del mundo y conoceremos una iglesia que empezó queriendo ser una cosa y terminó siendo otra, donde los retablos son algo real-mente inusual y digno de verse.

Tras ver los rehabilitados palacete, casona y capilla del Longar, el tra-zado del camino medieval –hoy un bidegorri– nos acerca a la ermita de San Pedro de Zarikete. En esta para-da veremos un audiovisual sobre el Cadagua como “río de vida”, y una exposición de planos, fotografías, herramientas, etc., relacionados con los elementos patrimoniales res-taurados en el municipio. Nuestras siguientes escalas serán el colegio de las Irlandesas (Maristas), el Zalla-Zine-Antxokia y, para terminar, la iglesia de San Miguel.

Bidaia bat Enkarterrietako kontzeju batean barrena. Mendien artean ezkutaturiko jauregien arkitektura bat aurkituko dugu, munduko ze-zen-plaza kopururik handiena duen udalerria zergatik den jakingo dugu eta hasieran gauza bat zen eta azke-nean beste gauza bat izan zen eliza ezagutuko dugu, non erretaulak ezohikoak eta ikusgarriak diren.

Birgaituriko Longarreko jauregitxoa, etxetzarra eta kapera ikusi ondoren, Erdi Aroko bideak -gaur egun bide-gorria da- Zariketeko San Pedroren ermitara hurbilduko gaitu. Geldialdi horretan, Kadaguari buruzko ikus-entzunezkoa ikusiko dugu, “bizi itu-rriaren ibaia” den aldetik, baita gero udalerrian zaharberrituriko ondare elementuekin lotutako plano, arga-zki, tresna, eta abarren erakusketa bat ere. Hurrengo geldialdiak Irlan-darren ikastetxea (Maristak), Zalla-Zine-Antzokia eta, azkenik, San Mi-gel eliza izango dira.

- -

Machin Jauregia (La Puente auzunea, 115, Kueto eta Romaña arteko bide-gurutzean)

zapatua 16, domeka 17 - 16:30ean

2 ordu eta 30 minutukoaEnkarterrietako Udalerrien Mankomunitate

946 109 604 / / 946 802 976 /

Ibarreko geralekuko plazatxoazapatua 9 -16:30ean

2 ordu eta 30 minutukoaZallako Udala

946 390 001 / 649 466 452

Palacio Machín (barrio La Puente, nº 115, en la intersección entre Cueto y Romaña)

sábado 16 y domingo 17 - 16:30 horas

2horas 30 minutos Mancomunidad de Municipios de Las Encartaciones

946 109 604 / / 946 802 976 /

plazuela del apeadero de Ibarra sábado 9 - 16:30 horas

2 horas 30 minutos Ayuntamiento de Zalla

946 390 001 / 649 466 452

Page 38: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Bilbao HandiaGran bilbao

Page 39: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

3938

BILBAO

El programa de difusión del patri-monio bilbaíno Bilbao Izan une elnarte y la música en algunos espa-cios sacros del Casco Viejo pococonocidos. Unas propuestas mu-sicales que intentan envolver al público en un ambiente totalmenteinusual y experimental.

Todos conocemos la fachada deSan Nicolás, pero muy pocos he-mos pasado a su sorprendente in-terior. Diseñado en 1732 por Ibero, por entonces director de las obrasdel santuario de Loiola, es uno delos más destacados ejemplos delbarroco vizcaíno.

Après un rêve.

Après un rêve son Úrsula Segarra ee Isabel López, dos jóvenes artistas galardonadas en el concurso per-manente de Juventudes Musicales.Su repertorio abarca desde piezas de autores barrocos, como Vivaldi,pasando por compositores impre-sionistas, como Ravel, llegandohasta las obras más vanguardistascompuestas en la última década.

Urrundikkk

El Trío Urrundik (Olatz Saitua, sok -prano, Ainhoa Zubillaga, mezzo-soprano, y Eugenio Tobalina, gui-tarra) nos ofrece una antología decanciones de compositores vascos.Desde Iparraguirre –canción de au-tor convertida en música popular– hasta el Padre Donostia –canción popular convertida en música deautor– pasando por las deliciosasarmonizaciones de melodías popu-lares de Sorozabal. Un singular viajesonoro donde lo popular y lo cultose funden en una música intimista y de gran poder evocador.

Bilboko Bilbao Izan ondarea ezan -gutarazteko programak artea etamusika lotzen ditu gutxi ezagutzendiren Zazpi Kaleetako zenbait gune sakrotan. Musika proposamen ho-rien bidez, ezohiko giro esperimen-talean murgilarazi nahi da publikoa.

Guztiok ezagutzen dugu San Niko-lasen fatxada, baina gutxi sartu gara barrualde harrigarrian. Iberok diseinatu zuen 1732an, Loiolako santutegiko obren orduko zuzenda-riak; Bizkaiko barrokoaren etsenplu nabarmenenetakoa da.

Après un rêve.

Après un rêve Ursula Segarra etaeIsabel Lopez dira, Gazte Musikarien lehiaketa iraunkorrean sarituriko bi gazte artistak. Hainbat konposi-toreren piezak hartzen ditu haien errepertorioak: musikari barrokoak, Vivaldi adibidez; konpositore inpre-sionistak, Ravel esaterako; eta azken hamarkadan konposaturiko lanik abangoardistenak.

Urrundik

Urrundik Hirukoteak (Olaz Saitua, ksopranoa; Ainhoa Zubillaga, mez-zosopranoa; eta Eugenio Tobalina, gitarra) euskal konpositoreen abes-tien antologia bat eskaintzen digu. Hainbat autore biltzen dituzte: Ipa-rragirre -herri musika bihurturiko autore abestia-, Aita Donostia -herri abestia autore musika bihurtuta- eta Sorozabalen herri melodien harmo-nizazio goxoak. Soinu bidaia berezi bat: herriko estiloak eta estilo kul-tuak musika intimista batean egitendute bat, oroitarazteko botere han-diko musikan.

San Nikolas eliza (San Nikolas Plazatxoa, 1) barikua 22 eta zapatua 23 - 19:30ean

Bilboko Udalaren Kultura eta Hezkuntza Arloa

010 / 944 204 870 /

iglesia de San Nicolás (Plazuela San Nicolás, 1)viernes 22 y sábado 23 - 19:30 horas

área de Cultura y Educación del Ayuntamiento de Bilbao

010 / 944 204 870 /

Page 40: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

En 1513 empezaban las obras delconvento de la Encarnación, forma-do por la iglesia y su peculiar claus-tro de sólo dos alas. Hoy acoge elMuseo Diocesano de Arte Sacro,cuya colección incluye piezas queabarcan desde el románico hasta elarte más contemporáneo.

El ornitorrinco es un animal quereúne en un solo cuerpo caracterís-ticas supuestamente incompatibles.Eso son Maialen Lujanbio (bertso-lari), Judith Montero (saxofón) yXabier Erkizia (música electrónica).Tres expresiones artísticas a prioridistintas y distantes a la búsquedade una nueva forma de expresiónconjunta y propia.

Tras acompañar durante seis añosa Kepa Junkera, los músicos IñakiPlaza (trikitixa, txalapartas, tubioghy percusiones) y Ion Garmendia(txistu, alboka, txalapartas, tubioghy percusiones) han abordado unapropuesta multidisciplinar a la bús-queda de nuevas texturas y sonidospara la trikitixa y la txalaparta, esatotémica pareja de instrumentosvascos.

1513an hasi ziren Enkarnazioarenkomentuko lanak, hots, eliza etabakarrik bi hegaleko klaustro be-rezi bateko lanak. Gaur egun ArteSakroko Elizbarrutiko Museoa dagokokatuta bertan, eta bilduman, erro-manikotik arterik garaikideenerakoarteko piezak daude bilduta.

Ornitorrinkoa ustez bateraezinakdiren ezaugarriak gorputz bakarreanbiltzen dituen animalia bat da. Maia-len Lujanbio (bertsolaria), JudithMontero (saxofoia) eta Xabier Erki-zia (musika elektronikoa) dira. Prin-tzipioz desberdinak eta zerikusirik ezduten hiru arte-adierazpen baterakoadierazpide propio baten bila.

Sei urtez Kepa Junkerarekin bateraaritu ondoren, Iñaki Plaza (trikitia,txalapartak, tuiobh eta perkusioak)eta Ion Garmendia (txistua, alboka,txalapartak, tubiogh eta perkusio-ak) musikariek arlo askotako pro-posamen bati ekin diote trikitia etatxalapartarentzako ehundura etasoinu berrien bila; izan ere, euskaltresna bi horiek totem bikote mo-duko bat dira.

Eleiz Museoko klaustroan, Enkarna-zioaren plaza, 9

barikua 22 eta zapatua23 - 21:00etan

Bilboko Udalaren Kultura etaHezkuntza Arloa

010 / 944 204 870 /

claustro del Museo Diocesano de ArteSacro, plaza de la Encarnación, 9

viernes 22 y sábado 23 - 21:00horas

área de Cultura y Educación del Ayuntamiento de Bilbao

010 / 944 204 870

Page 41: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

4140

Esta visita audioguiada propone un recorrido por este recinto centena-rio que puede considerarse un ver-dadero depósito de la memoria de la villa. A lo largo del recorrido podrá reconocer las cicatrices que dejaron en su historia algunos de sus más dramáticos episodios, al tiempo que descubrirá el excepcional patrimo-nio de uno de los conjuntos funera-rios más sobresalientes del todo el país, que ilustra de manera ejemplar la edad de oro del arte vasco.

Miguel Ángel Buonarroti es, por derecho propio, uno de los gran-des genios artísticos de todos los tiempos. A través de la exposición temporal FAKTORIA Michelangelo, el Museo de Reproducciones de Bilbao quiere explorar la influencia que sus creaciones han tenido a lo largo de la Historia del Arte. El iti-nerario, Tras las huellas de Miguel Ángel, nos permitirá visitar in situalgunos de los mejores retablos romanistas de Bizkaia (Deusto, Durango y Zeberio) y comprender la trascendencia de la obra de este autor.

Bisita audio gidatu honek ibilbide bat proposatzen du ehun urteko hilerrian; izan ere, hiriaren me-moriaren biltegitzat har daiteke. Ibilbidean zehar, historiako atalik dramatikoenetako zenbaitek utzi-tako orbanak ikusi ahal izango dira eta, aldi berean, Euskal Herri osoko hilobi-multzorik nabarmenetako baten ondare bikaina aurkituko da: ezin hobeto erakusten du euskal ar-tearen urrezko aroa.

Miguel Angel Buonarroti garai guztietako jenio artistikorik han-dienetakoa da, zalantzarik gabe. FAKTORIA, Michelangelo aldi ba-terako erakusketaren bidez, haren sorkuntza-lanak Arte Historia izan duen eragina aztertu nahi du Bil-boko Erreprodukzioen Museoak. Miguel Angelen aztarnen atzetik ibilbideari esker, bertatik bertara bisitatu ahal izango ditugu Bizkaiko erretaula erromanistarik hoberene-tako zenbait (Deusto, Durango eta Zeberio) eta artistaren lanaren ga-rrantzia ulertu.

Bilboko hilerriaren bulegoak, Santimami Auzoa, 4 Zamudio egunero, 8:00 -18:00

Bilboko Udala – Osasun eta Kontsumo Saila - Servicios Funerarios de Bilbao, S.A.

944 231 019 (ez da erreserba egin beharrik).

Mariaren Bihotza Plaza. Bilbaozapatua 16 (euskaraz) eta zapatua 23 (gaztelaniaz). Hilaren 30era luza daiteke

eskariaren arabera - 10:00etangoiz osoa

Arte Erreprodukzioen Museoa

944 150 2 31

oficinas del Cementerio de Bilbao, Santimami Auzoa, 4 Zamudiotodos los días, 8 - 18 horas

Ayuntamiento de Bilbao-Área de Salud y Consumo - Servicios Funerarios de Bilbao, S.A.

944 231 019 (no es necesaria reserva)

plaza del Corazón de María. Bilbaosábado 16 (euskara) y sábado 23 (castellano). Ampliable al 30 en función de la

demanda - 10:00 horas toda la mañana Museo de Reproducciones Artísticas de Bilbao

944 150 2 31

Page 42: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Uno de los rastros de la espiritua-lidad de nuestros antepasados se muestra a través de la actitud que han mantenido ante la muerte, de la que quedan huellas en los ce-menterios y necrópolis que estu-dian los arqueólogos. En el territo-rio de Bizkaia disponemos de una importante colección de estelas o piedras verticales colocadas para señalizar las sepulturas en las que, en ocasiones, se grababan dibujos o inscripciones que nos informan sobre la personalidad social del di-funto y sobre la sociedad en la que vivió. Con motivo de las Jornadas de Patrimonio Cultural europeo se mostrarán estas piezas tanto aque-llas que se encuentran en la expo-sición permanente del Arkeologi, como las que se conservan en los fondos. Así podremos ver desde las estelas discoideas del castro de Berreaga (Mungia, Zamudio, Fika) datadas en el siglo I a.C—I d.C. hasta las más modernas proceden-tes del Duranguesado construidas en el siglo X.

sábados 2 y 9 -11:30 horas y 17:00 horas

Gure asaben espiritualtasunaren aztarnetako bat heriotzaren aurrean izan duten jarrerak berak islatzen du, eta horren arrastoak arkeolo-goek aztertzen dituzten hilerri eta nekropolietan ikus ditzakegu egun ere. Bizkaiko lurraldean gure asa-bek ehorzlekuak markatzeko jartzen zituzten hilarri edo harri bertikalen bilduma ederra daukagu esku ar-tean; harri horietan, sarri askotan, marrazkiak edo inskripzioak ira-rririk daude, eta marka horiek hil-dakoak gizartean zuen estatusaren eta gizarte horren berorren norta-sunaren berri ematen digute. Euro-pako Kultura Ondareari eskainitako jardunaldiak direla eta, pieza hauek guztiak erakutsiko dira, bai Arkeo-logi Museoko erakusketa iraunko-rrean aurki ditzakegunak eta bai funtsetan daudenak ere. Horrela, mende askotako hilarriak ikusi ahal izango ditugu: alde batetik, Berrea-gako (Mungia, Zamudio, Fika) kas-troko disko-formako hilarriak (K.a. I—K.o. I mendean dataturikoak), eta bestetik, Durangaldean aurki ditzakegun hilarri modernoagoak (X. gizaldian datatutakoak).

zapatua 2 eta 9 11:30etan eta 17:00etan

Page 43: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

4342

Pequeña estatua en bronce fundido que representa a la diosa Isis-fortu-na hallada en la cueva de Peña Fo-rua (Forua). Constituye un precioso testimonio de la religiosidad de los primeros siglos de la era. Formaba parte de un larario o altar doméstico en el que se veneraba a los dioses protectores del hogar.

13:00 y 18:15 horas

Tras observar la muestra de las estelas conservadas en el museo y comprobar que tienen distintas formas, tamaños y motivos deco-rativos, el público infantil construi-rá o diseñará su propia estela con ayuda de sus familiares, reprodu-ciendo aquellas que más les hayan gustado o innovando nuevas for-mas y dibujos con su imaginación.

domingos 3 y 10 - 11:30 horas

Brontze urtuzko estatua txikia da, Isis-Fortuna jainkosa irudikatzen duena. Estatua hori Foruko Haitze-ko harpean aurkitu zuten, Foruko Udalerrian. Gure aroko lehen men-deetan nagusi zen erlijiotasunaren testigantza ederra da estatua hori. Larario edo etxeko aldare baten atal bat zen; hain zuzen ere, ga-rai hartan, etxea babesten zuten jainko-jainkosak gurtzen zituzten aldare horretan.

13:00etan eta 18:15etan.

Museoan gordetzen diren hilarrien erakusketa ikusi eta forma, tamai-na eta apaingai ezberdinak dituzte-la egiaztatu ondorik, haurrek beren hilarria eraiki edo diseinatzeko be-ren beregiko aukera izango dute, senideen laguntzaz; horrela, ge-hien gustatu zaizkienak berregingo dituzte, edota, irudimena lagun, forma eta marrazki berriak dituzten hilarriak asmatuko dituzte.

domekak 3 eta 10 - 11:30etan

Arkeologi museoa. Mallonako galtzadak, 2. zk. / Prim kalea, z/g.

944 040 990

Plazak mugaturik daude jarduera guztietarako. Aurretiaz ordua hartuta daukaten pertsonak sartzea lehenetsiko da.

Arkeologi museoa. Calzadas de Mallona, nº 2 / Calle Prim s/n.

944 040 990

Plazas limitadas para todas las actividades. Las personas que acudan con cita previa tendrán preferencia.

Page 44: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

ERANDIO

Seguiremos una ruta urbana a través de los barrios de Altzaga y Astra-budua conociendo principalmente edificios de fines del siglo XIX y pri-mcipios del XX: el ayuntamiento, la iglesia de San Agustín de Altzaga, las casas baratas de Tartanga, los anti-guos astilleros de Erandio, la iglesia de San Lorenzo de Astrabudua y las antiguas escuelas de este lugar... Construcciones que nos recuerdan un pasado industrial no muy lejano, y que en las últimas décadas ha co-nocido muchos avatares.

Hiri ibilbide bat jarraituko dugu Al-tzaga eta Astrabudua auzuneetan barrena, eta gehienbat XIX. men-dearen azkeneko eta XX. mendearen hasierako eraikinak ezagutuko ditu-gu: udaletxea, Altzagako San Agus-tinen eliza, Tartangako etxe mer-keak, Erandioko antzinako ontziolak, Astrabuduako San Laurendiren eliza eta bertako antzinako eskolak... Oso antzina ez dela industria zegoela go-gorarazten digute eraikuntza horiek, baina azken hamarkadetan gorabe-hera asko izan dira.

Erandioko Udala zapatua 16 - 10:00etan

Erandioko Udala

944 890 140 / 946 025 891

Ayuntamiento de Erandio sábado 16 -10:00 horas

Ayuntamiento de Erandio

944 890 140 / 946 025 891

Page 45: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

4544

La Campa fue el centro de Erandio desde la Edad Media hasta fines delsiglo XIX.

Aquí vemos la iglesia de Santa María,un magnífico edificio gótico de hacia 1500 con aparatosas ampliaciones posteriores. Su historia nos habla dela rebeldía de los vecinos de Erandio contra el patrono, el señor de Butrón.

A unos pocos metros está la vie-ja casa consistorial. Construida en1889-1890, en un momento en el que la gestión del municipio se complica-ba, no logró mantener sus funciones mucho tiempo: en 1899 el ayunta-miento se trasladaría a Altzaga.

Zelaia Erandioko erdigunea izan zen Erdi Arotik XIX. mendearen azkene-ra arte.

Andra Maria eliza ikusten dugu, 1500 urtearen inguruko eraikin go-tiko bikaina, ondoren handitze-lanhandiak izan dituena. Erandioko herritarrek ugazabaren kontrako matxinaden historia erakusten du, Butroiko jaunaren kontrakoa.

Metro gutxi batzuetara, udaletxe zaharra dago. 1889-1890ean eraiki zen, udalerriaren gestioa zaildu zen une batean; bere funtzioei eutsi zien denbora luzean: 1899an, udaletxea Altzagara aldatu zen.

Zelaiko Andra Mariaren eliza (Euskadi Plaza)zapatua 30 - 11:30ean

Erandioko Udala

944 890 140 / 946 025 891

iglesia de Santa María de La Campa (Plaza de Euskadi)sábado 30 - 11:30 horas

Ayuntamiento de Erandio

944 890 140 / 946 025 891

Page 46: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

GETXO

Getxoko ondare arkitektonikoa izan-go da bi hitzaldi horien protagonis-ta. Baina ez da ikuspuntu artistikotik egingo, ikuspegi berritik baino. erai-kinak lekukoak dira eta, are gehia-go, herri baten historiaren isla dira. Hala, bertaratzen direnek egoitzako eta erlijioko eraikinen bidez aurki-tuko dute Getxo, zeren eta eraikin horiek, ispiluak balira bezala, his-toriako gertaera nagusiak erakusten baitituzte, baita bertakoen bizimo-duak eta jarduerak, auzuneen arteko gizarte eta kultura desberdintasunak ere. Azkenik, horrek guztiak egungo Getxoren jatorria dela erakusten di-gute: bizia eta askotarikoa.

Getxoko Udaletxeko osoko bilkuraeguena 7 - 19:00etan (gaztelaniaz)

Mesedeetako elizako kriptako kapera eguena 28 - 19:00etan (gaztelaniaz)

Hitzaldietan parte hartzeko, aurretik erreserba egin behar da. Horretarako, izena eman den ordena zehatza jarraituko da plaza guztiak bete arte Turismo Bulegoaren bitartez.

Getxoko Udalaren Turismo Bulegoa

944 910 800

Salón de Plenos del Ayuntamiento de Getxo jueves 7 a las 19:00 horas (castellano)

capilla de la cripta de la iglesia de Las Mercedes jueves 28 a las 19:00 horas (castellano)

La asistencia a las conferencias requerirá de reserva previa, que se realizará por estricto orden de inscripción hasta completar el aforo, a través de la Oficina de Turismo

Oficina de Turismo del Ayuntamiento de Getxo

944 910 800

El patrimonio arquitectónico de Ge-txo será el protagonista de estas dos conferencias. Pero el enfoque no se hará desde el punto de vista artísti-co, sino desde una perspectiva nue-va: los edificios son testigos y aún más, son el reflejo de la historia de un pueblo. Así, los asistentes descu-brirán Getxo a través de sus edificios residenciales y religiosos, ya que éstos muestran, como si de espejos se tratara, los diferentes hitos que marcaron su historia, los modos de vida y las diversas actividades a las que se dedicaron sus habitantes, las diferencias sociales y culturales en-tre los distintos barrios y finalmente cómo todo ello ha constituido el ori-gen del Getxo actual: vivo y diverso.

Page 47: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

4746

Esta actividad tratará de mostrar de forma directa el contenido de las conferencias del mismo títulomediante dos rutas turísticas. Aligual que en aquéllas, el patrimo-nio arquitectónico de Getxo será elprotagonista. En esta ocasión se tratará de dos recorridos guiados realizados en autobús, a través de cuyas paradas los participantes irándescubriendo la historia del munici-pio de la mano de un guía que irácomentando los diferentes edificios civiles y religiosos in situ: desdelos orígenes rurales del municipioen torno a la iglesia de Andra Mari,hasta la imponente iglesia de Las Mercedes, en las Arenas. Desde lasabigarradas casitas de pescadoresdel Puerto Viejo hasta la grandio-sidad de los palacios del Muelle de Las Arenas o las humildes “casasbaratas” de Romo. La mejor manerade conocer y comprender las múlti-ples caras de un mismo municipio:Getxo.

Jarduera honen bidez, zuzenean erakutsi nahi da izen bereko hi-tzaldien edukia bi ibilbide turistiko jarraituz. Horietan bezala, Getxoko ondare arkitektonikoa izango da pro-tagonista. Oraingo honetan, autobu-sez eginiko bi ibilbide gidatu izango dira, eta geldialdietan, partaideekudalerriaren historia aurkituko dute gidari baten eskutik. Gidariak bertan komentatuko dizkie eraikin zibilak eta erlijio eraikinak. udalerriaren ha-sierako landa izaeratik Andra Mariaelizaren inguruan, Areetako egungo Mesedeetako eliza egin arte. PortuZaharreko arrantzaleen etxetxo ko-loretsuetatik hasita, Areetako Kaiko jauregien handitasunera edo Erro-moko “etxe merke”etara. Udalerriberaren alde anitzak ezagutzeko etaulertzeko modurik onena: Getxo.

Ereagako Turismo Bulegoazapatua 9 (ondare zibila) eta zapatua 30 (erlijio ondarea) - 11:30ean

Getxoko Udalaren Turismo Bulegoa

944 910 800

oficina de Turismo de Ereagasábado 9 (patrimonio civil) y sábado 30 (patrimonio religioso) a las 11:30 horas

oficina de Turismo del Ayuntamiento de Getxo

944 910 800

Page 48: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Al igual que el resto del patrimonio de Getxo, el cementerio también es un espejo de su historia. A lo largo de esta visita el público conocerá las vidas de algunas de las perso-nas enterradas en él, los oficios a los que se dedicaban, su situación social… También podrán observar el tipo de sepultura en el que fueron enterradas y comprender cómo, en el pasado, éstas eran el reflejo de lo que fueron en vida.

Getxoko ondarearen gainerako osagaiak bezala, hilerria ere uda-lerriaren historiaren isla da. Bisita honetan, bertan lurperaturiko zen-bait pertsonaren bizitzak ezagutuko ditu publikoak, haiek zituzten ogibi-deak… Lurperatu ziren hilobi motak ikusi eta iraganean hilobi horiek bizitzan izan zirenaren isla zirela ere ikusi ahal izango dute.

Getxoko hilerriko sarrera urriko bariku eta

domeka guztietan 18:00etanMartitzena urriak 12 - 12:00etan eta 18:00etan

Getxoko Udalaren Turismo Bulegoa

944 910 800

entrada del cementerio de Getxo

todos los viernes y domingos de octubre a las 18:00 horasMartes 12 de octubre a las 12.00 horas y a las 18:00 horas

oficina de Turismo del Ayuntamiento de Getxo

944 910 800

Esta exposición está compuesta por aproximadamente 20 maquetas de algunos de los edificios más repre-sentativos de la arquitectura palacie-ga de Getxo, tales como el palacio de Lezama-Leguizamón, Casa Cisco, el Palacio Santa Clara, el antiguo edifi-cio del Club Marítimo del Abra, etc.

Erakusketak Getxoko jauregien arki-tekturaren eraikinik nagusienetako zenbaiten 20 maketa biltzen ditu gutxi gorabehera hala nola Lezama-Legizamon jauregia, Cisco Etxea, Santa Klara Jauregia, Abrako Itsas Klubaren antzinako eraikina, etab.

Aixerrotako erakusketa aretoa (Cubita jatetxea)

barikutik (hilaren 15) martitzenera (26) - 13:00etatik 22:00etara eguaz-tenetan eta domeketan, 13:30etik 17:30era

Getxoko Udalaren Turismo Bulegoa

944 910 800

sala de exposiciones del Molino de Aixerrota (Restaurante Cubita)

desde el viernes 15 hasta el martes 26, de 13:00 a 22:00 horas - miércoles y domingos de 13:30 a 17:30 horas

oficina de Turismo del Ayunta-miento de Getxo

944 910 800

Page 49: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

4948

BARAKALDO

EZKERRALDEAMARGEN IZQUIERDA

Nuestro recorrido comienza en la emblemática ermita de Santa Águe-da. A través de la calzada medieval, parte de la ruta costera del camino de Santiago, llegamos a la antigua escuela de Larrazabal, una de las más grandes escuelas rurales cons-truidas por la Diputación de Bizkaia a principios del siglo XX, donde po-demos ver la recreación de un aula de aquella época. Terminamos en el puente del Diablo, según la leyenda construido por el demonio para unir a dos enamorados a cambio del alma de uno de ellos. Una bella ba-jada por la margen barakaldesa del Kadagua.

Gure ibilbidea San Ageda baseliza enblematikoan hasten da. Erdi Aroko galtzadatik, Done Jakue Bidearen kostaldeko ibilbideko tarte batetik, Larrazabaleko antzinako eskolara iritsiko gara. Bizkaiko Aldundiak XX. mendearen hasieran eraikitako landa-eskola nagusienetakoa da La-rrazabal, eta garai hartako ikasgela baten berreregitea ikusi ahal izango dugu bertan. Deabruaren zubian amaituko dugu ibilbidea. Legenda-ren arabera, deabruak eraikia mai-temindutako bikote bat elkartzeko, bikotekide baten arimaren truke. Kadaguako Barakaldoko bazterreko jaitsiera ikusgarria.

Barakaldoko Landeta kaleko autobus geltokian (epaitegietatik hurbil) zapatua 2 eta domeka 3 - 10:00etan

4 ordukoaBarakaldoko Udala, Barakaldoko Historia eta Ingurumena Interpretatzeko

Zentroa (HIIZ)944 971 390 /

parada de autobuses de la calle Landeta de Barakaldo (cerca de los juzgados)

sábado 2 y domingo 3 - 10:00 horas

4 horas Ayuntamiento de Barakaldo, Centro de Interpretación Histórica y Medioambiental de

Barakaldo (CIHMA)

944 971 390 /

Page 50: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

PORTUGALETE

Desde lo alto del casco antiguo dePortugalete la basílica de Santa Ma-ría domina no sólo a sus feligreses, sino también la entrada de la ría, elcomercio marítimo vizcaíno, en otrotiempo razón de ser de la villa.

Como tantos otros templos, resultauna combinación de estilos: cuerpogótico, portada renacentista, torrebarroca... Una mezcla que en ciertomodo refleja las aspiraciones –y las posibilidades– de la villa a lo largo delos siglos. Su iglesia se convierte enespejo de sus avatares.

Portugaleteko alde zaharraren gai-nean, eliztarrak ez ezik itsasadarra-ren sarrera eta Bizkaiko itsas merka-taritza ere hartzen ditu bere baitan Andra Mariaren basilikak; izan ere,merkataritza izan zen garai batean hiribilduaren oinarria.

Beste tenplu asko bezala, hainbatestilo uztartzen ditu. atal nagusi go-tikoa, portada errenazentista, dorrebarrokoa… Hiribilduak mendeetanizan dituen asmoak –eta aukerak– zelanbait islatzen dituen nahasteada. Eliza historiako gorabeheren isla bihurtzen da.

Andra Mariaren basilika astelehena 11 eta martitzena 12 - 16:30ean

Portugaleteko Udalaren Turismo Saila

944 729 314

basílica de Santa María lunes 11 y martes 12 - 16:30 horas

área de Turismo del Ayuntamiento de Portugalete

944 729 314

Visita guiada a la zona noble del cementerio municipal para ver lospanteones de personajes ilustresy bienhechores de la villa y de in-terés histórico, como Alberto dePalacio (Puente Vizcaya), ManuelCalvo (Gran Hotel de Portugalete),Juan Antonio Zunzunegui (escritorde prestigio y miembro de la Real Academia Española). También visi-taremos otros panteones, como losde las familias Chapa y Juaristi, cuyaornamentación escultórica conformaun importante legado artístico y pa-trimonial.

Udal hilerriko alde noblerako bisi-ta gidatua, hiribilduko pertsonaiaospetsuen eta ongileen eta intereshistoriko pertsonaien panteoiakikusteko hala nola Alberto de Pala-cio (Bizkaia Zubia), Manuel Calvo(Portugaleteko Gran Hotel), JuanAntonio Zunzunegirenak (idazle os-petsua eta Espainiako Errege Aka-demiako kidea). Beste panteoi ba-tzuk ere bisitatuko ditugu hala nolaChapa eta Juaristi sendiak; izan ere, horien eskultura apainketa arte etaondare legatu garrantzitsua da.

San Roke Metroko sarreraastelehena 11 eta martitzena 12 - 10:30ean

Portugaleteko Udalaren Turismo Saila

944 729 314

boca de Metro de San Roque lunes 11 y martes 12 - 10:30 horas

área de Turismo del Ayuntamiento de Portugalete

944 729 314

Page 51: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

5150

SANTURTZI

Nuestra visita entremezcla elemen-tos dispares, pero que nos ayudana conocer nuestra historia. Desde elayuntamiento, a tono con las man-siones que la burguesía vizcaínalevantaba en el municipio en la pri-mera década del siglo XX, cuandoSanturtzi era un lugar de veraneo,llegaremos hasta el palacio barrocorenovado por el marqués de CasaTorre, quizás el más romántico de aquellos burgueses. Y en medio el monumento al benefactor Murrieta,al que debemos la Escuela de Náu-tica, o la iglesia de San Jorge, que preside el pueblo al menos desde elaño 1075.

Gure bisitan osagaia desberdinaknahasten dira, baina lagungarriakizango zaizkigu gure historia eza-gutzeko. Udaletxetik, Bizkaiko bur-gesiak XX. mendeko lehen hamarka-dan udalerrian altxatzen zituen etxe handi eta doktoreekin bat etorriz, noiz-eta Santurtzi uda igarotzekotokia zenean, Dorretxeko markesakberrituriko jauregi barrokoraino irit-siko gara; beharbada orduko burge-sen jauregi erromantikoena da. Etaerdian Murrieta ongilearen aldekomonumentua dago, gutxienez 1075.urtetik herriaren buruan. Ongile ho-rri zor diogu Eskola Nautikoa, edoSan Jurgi eliza.

Santurtziko Udalazapatua16 eta zapatua 23 - 11:00etan.

Santurtziko Udala, Santurtziko Turismo Bulegoa

944 839 494

ayuntamiento de Santurtzi sábado 16 y sábado 23 de octubre - 11:00 horas

Ayuntamiento de Santurtzi, Oficina de Turismo de Santurtzi

944 839 494

Representación teatralizada a cargo del grupo de teatro de la asociación “Las Amigas”

Antzerki-forma emandako emanki-zuna da, “Las Amigas” elkartearen antzerki taldearen eskutik.

Andra Mariaren basilikadomeka 10 - 12:00etan

Portugaleteko Udalaren Turismo Saila

944 729 314

basílica de Santa María domingo 10 -12:00 horas

área de Turismo del Ayuntamiento de Portugalete

944 729 314

Page 52: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

ZIERBENA

En compañía de Maritxu (una actriz) descubriremos el modo de vida, el día a día y las labores de nuestras sardineras y mujeres de la mar de las que tanto hemos oído hablar. Como colofón a esta visita por nues-tro puerto terminaremos con unas demostraciones gastronómicas de nuestra popular cocina marinera.

Maritxurekin lagunduta (aktorea da), hainbeste entzun ditugun gure sardina-saltzaileen eta itsasoko emakumeen bizimodua, egune-rokoa eta haien lana aurkituko ditu-gu. Portuko gure bisita amaitzeko, itsasoko gure herri sukaldaritzaren erakustaldi gastronomiko zenbait egingo dugu.

-

Zierbenako turismo bulegoa (Portua auzunea, erabilera askotarako eraikina] domekak 10, 17, 24 eta 31 - 11:00etan

Zierbenako Turismo Bulegoa

946 404 9 74 /

oficina de Turismo de Zierbena (barrio El Puerto, Edificio Multiusos) domingos 10, 17, 24 y 31 - 11:00 horas

oficina de Turismo de Zierbena

946 404 9 74 /

Page 53: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

5352

Page 54: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Lea-Artibai

Page 55: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

5554

BERRIATUA

Los andabideak son los caminos kpor los que antiguamente se trasla-daban los féretros desde los case-ríos hasta la iglesia, donde estaba la sepultura –en realidad una prolon-gación de la casa–.

A través de una de esas rutas lle-gamos a la parroquia de San Pedro: por fuera una hermética construc-ción de sólida sillería, al interior undesahogado salón renacentista. Untemplo ambicioso para una feligre-sía que no sería muy grande cuando hacia 1550 empezó a construirse,pero que al rehacer su edificio másemblemático no quiso quedar pordetrás de otras anteiglesias vecinas.

Antzina hilkutxak baserrietatik eliza-ra eramateko erabiltzen ziren bideak dira andabideak, elizan baitzegoen hilobia –egia esan, etxearen luzape-na zen-.

Ibilbide horietatik batean barrena, San Pedro parrokiara helduko gara:kanpotik, harlanduzko eraikuntza hermetikoa eta sendoa da; barruko aldeann egongela errenazentista za-bal bat dago. Tenplu handiegia zen ez oso eliztar kopuru handi baten-tzat 1550ean eraikitzen hasi zenean, baina hain eraikin enblematikoaberregiterakoan, ez zuten nahi izan inguruko beste elizate batzuetakoak baino atzerago gelditzea.

ANDADD BIDEAEE KKK ANDADD BIDEAEE KKK

herriko plaza (udaletxearen aurrean)zapatua 16 - 11:00etan

Berriatuako Udala

946 137 030

herriko plaza (frente al ayuntamiento)sábado 16 - 11:00 horas

Ayuntamiento de Berriatua

946 137 030

Page 56: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

LEKEITIO

La iglesia de San José, construida en 1708-1731, formó parte del antiguocolegio de los jesuitas, y a pesar de que éstos fueron expulsados en 1767aún hoy es conocida por los lekeitia-rras como la iglesia de la Compañía.Es un edificio austero, que contrastacon sus retablos rococós: el rígido siglo XVII frente al alegre XVIII. Ade-más en él se conserva el magníficomausoleo de los Uribarren-Aguirre-bengoa, grandes benefactores deLekeitio, con alusiones a sus obrasde caridad que nos ponen en contac-to con el espíritu filantrópico de finesdel siglo XIX.

San Jose eliza 1708-1731n eraikizen, eta jesuiten antzinako ikaste-txearen barruan zegoen. Jesuitak1767an bota bazituzten ere, orain-dino ere Jesusen Lagundiaren elizadeitzen diote lekeitiarrek. Eraikinsoila da, eta ez dator bat bertakoerretaula rococoekin: XVIII. men-de zorrotza eta XVIIII. mende alaiaaurrez aurre. Gainera, Lekeitiokoongile handiak izan ziren Uriba-rren-Agirrebengoatarren mausoleoederra dago. Haien ongintza laneiburuzko aipamenek XIX. mendearenamaierako espiritu filantropikoarenberri ematen digute.

San Jose eliza zapatua 23 eta domeka 24 - 12:00etan eta 18:00etan

Lekeitioko Udala, Lekeitioko Udal Kultur Erakundea

946 844 017

iglesia de San José sábado 23 y domingo 24 - 12:00 y 18:00 horas

Ayuntamiento de Lekeitio, Lekeitioko Udal Kultur Erakundea

946 844 017

Un paseo por el patrimonio religiosode la villa: la iglesia de Santa María,su retablo mayor y sus mueblesllegados de China, de Bélgica o de París; la de la Compañía, una de las tres que los jesuitas tenían enBizkaia, que acoge el mausoleo delos Uribarren-Aguirrebengoa; el con-vento de las Dominicas y su pórticotrasladado en el siglo XIX; las ermi-tas que señalaban el límite del cascourbano. Pero buscaremos no sólosus aspectos formales, sino tambiénel espíritu de los hombres que laspatrocinaron, que las crearon, quelas contemplaron...

Ibilaldi bat hiribilduko erlijio onda-rean barrena: Andra Mariaren eliza,bertako erretaula nagusia eta Txi-natik, Belgikatik edo Parisetik iritsi-tako altzariak; Jesusen Lagundikoa,jesuitek Bizkaian zituzten hiruetakobat, Uribarren-Agirrebengotarrenmausoleoa biltzen duena; Domingo-tarren komentua eta XIX. mendean lekuz aldaturiko portikoa; hirigu-nearen muga zedarritzen zuten ba-selizek. Ez ditugu alderdi formalak bakarrik bilatuko, ordea: ondarearenbabesle izan ziren eta ondarea sortueta begiratu zuten gizakien espiri-tuari ere erreparatuko diogu...

-

Azkue Kultur Etxea (R.M Azkue kalea, 5) eguena 21 - 19:00etan

Lekeitioko Udala, Lekeitioko Udal Kultur Erakundea

946 034 100 /

Azkue Kultur Etxea (calle R.M. Azkue, 5)jueves 21 - 19:00 horas

Ayuntamiento de Lekeitio, Lekeitioko Udal Kultur Erakundea

946 034 100 /

Page 57: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

5756

MARKINA-XEMEIN

La madera, abundante y barata, era un material al que se recurría frecuentemente a la hora de techar nuestros templos. Y Markina-Xe-mein reúne un conjunto de ermitas con bóveda de madera único en Bizkaia.

En tres de ellas –Iturreta, Illoro y Amalloa– la bóveda es gótica, de crucería complicada con terceletes. En la cuarta –Atxondoa– es un ele-gante trazado barroco.

Pero además en ellas encontramos estelas prerrománicas, imágenes tardogóticas, retablos barrocos... Reflejo todo ello de un mundo de creencias que abarca desde el siglo IX hasta nuestros días.

Zura ugaria eta merkea zenez gero, sarritan erabiltzen zen material hori gure tenpluen sabaiak egiteko. Eta Markina-Xemeinek zurezko gan-gadun baselizen multzo bat dauka, bakarra Bizkaian.

Horietatik hiruretan –Iturrieta, Illoro eta Amalloa- ganga gotikoa da, ter-tzeleak dituen gurutzeria zailekoa. Laugarrenean –Atxondoa- trazatu barroko dotorea dago.

Baina, gainera, erromatarren aurre-ko hilarriak ditugu: gotiko beranko-rreko irudiak, erretaula barrokoak... Hori guztia IX. mendetik gaur egu-nera arteko sinesmenen mundu baten isla da.

Arkupe (taxi geltokien aurrean)zapatua 2 - 16:30ean, eta domeka 3 - 10:30ean

3 ordukoaMarkina-Xemeingo Udala, Uhagon Kulturgunea, Garaian Elkartea, Markina-

Xemeingo Herri Biblioteka

946 169 047 / 946 831 951

Arkupe (frente a la parada de taxi)sábado 2 - 16:30 horas y domingo 3 - 10:30 horas

3 horas Ayuntamiento de Markina-Xemein, Uhagon Kulturgunea, Garaian Elkartea,

Markina-Xemeingo Herri Biblioteka

946 169 047 / 946 831 951

Page 58: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

ONDARROA

Por la protectora ermita del SantoCristo y el Puente Viejo entramos enla villa de Ondarroa, donde recorre-mos sus calles viendo las diferentesformas de casa –y de vida– de sus vecinos: torres fuertes banderizas,palacios, casas de pescadores...

Y terminamos en la iglesia de SantaMaría, que en otro tiempo se ade-lantaba hacia el mar como si fuerala proa de la villa. En su interior nos encontramos con un conjunto deelementos que nos ayudan a recrearlos sentimientos de los vecinos deOndarroa desde fines de la EdadMedia hasta nuestros días.

Kristo Santuaren baseliza babes-letik eta Zubi Zaharretik Ondarroahiribilduan sartuko gara, eta bertako kaleetan barrena ibiliko gara auzo-kideen etxe moduak -eta bizimo-duak- ikusteko: Bandokideen dorre-gotorlekuak, jauregiak, arrantzaleenetxeak…

Eta azkenean Andra Mariaren elizara iritsiko gara; garai batean itsaso-rantz aurreratzen zen hiribilduarenbranka balitz bezala. Barruko al-dean, ondarrutarren sentimenduakberregiteko lagungarri izango zaizki-gun osagai-multzoa aurkituko dugu,hain zuzen Erdi Aroaren amaieratikgaur egunera artekoak.

Kristo Santuaren baseliza / Zubi Zaharrazapatua 9 - 11:00etan; eta zapatua 16 - 16:00etan

Ondarroako Turismo bulegoa

946 831 951 /

ermita del Santo Cristo / Puente Viejosábado 9 - 11:00 horas y sábado 16 - 16:00 horas

oficina de Turismo de Ondarroa

946 831 951

Page 59: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

5958

ZIORTZA-BOLIBAR

Arrancamos desde el Museo SimónBolivar, donde conocemos la histo-ria del entorno y el importante papel que Zenarruza jugó en ella. Tomandola calzada como eje principal llega-mos a la plaza de Bolibar en la queofreceremos una reseña de la puebla y subimos hasta el monasterio si-guiendo los pasos de los peregrinosa Santiago. Desde arriba la magnífi-ca vista nos permite contemplar losque un día fueron los “dominios” dela colegiata. Allí visitamos la iglesiatardogótica, heredera de la que se-gún la tradición se construyó allí en el año 968, el claustro renacentista ylas restantes dependencias.

Simon Bolivar Museotik abiatukogara; inguruaren historia eta Ziortzakbete zuen eginkizun garrantzitsuaezagutuko ditugu. Galtzada ardatznagusitzat hartuta, Bolibarko plaza-ra iritsiko gara; herriari buruzko ai-pamen laburra egingo dugu eta mo-nasterioraino igoko gara Santiagokoerromesen urratsak jarraituz. Ederrada goiko ikuspegia, hain zuzen garai batean kolegiataren “jabetzapekoak”izan ziren lurren ikuspegia. Elizagotiko berankorra bisitatuko dugu,tradizioaren arabera 968an bertaneraiki zenaren ondorengoa, baitaklaustro errenazentista eta gaine-rako gelak ere.

Simon Bolivar museoazapatua 2 eta domeka 3, zapatua 16 eta domeka 17 - 11:00etan

3 ordukoaZiortza-Bolibarko Udala

Ondarroako Turismo bulegoa - 946 831 951

museo Simón Bolivar sábado 2 y domingo 3, sábado 16 y domingo 17 - 11:00 horas

3 horas Ayuntamiento de Ziortza-Bolibar

946 831 951 - oficina de Turismo de Ondarroa

Page 60: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

uribe

Page 61: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

6160

ARRIETA

Las ermitas de Arrieta nos recuer-dan esas formas de vida ya perdi-das, en las que la solución a mu-chos problemas de la vida diaria sedejaban en manos de los poderescelestiales: en la ermita del SantoCristo se sacaba en procesión alCrucificado para bendecir los cam-pos, en Jainko las embarazadasacudían a encomendarse a San Ramón Nonato, en San Cristóbalse bendecía el aceite con el que securaba el dolor de oído, incluso el Santo Cristo, más funcional, servía de “pudridero” donde los cadáveres empezaban a descomponerse an-tes de ser enterrados dentro de la iglesia...

El retablo mayor de San Martín esgótico, de hacia 1520, pero fue “re-organizado” y repintado hacia 1836.Hace algunos años le afectó un in-cendio, por lo que en 2008 fue des-montado y trasladado a un taller derestauración, donde poco a poco varecuperándose.

El trabajo de los restauradores nosha deparado una gran sorpresa: de-bajo de su policromía del siglo XIX se conserva casi en su totalidad la original gótica. La restauración está siendo, por tanto, especialmente de-licada y lenta, pero a su término nosencontraremos con un retablo hastaahora desconocido para nosotros.

Arrietako baselizek dagoeneko galduta dauden bizimoduak dakar-zkigute gogora: eguneroko bizimo-duko arazo askoren konponbideazeruko boterearen eskuetan uzten zen. Kristo Santuaren baselizan, Gurutziltzatua ateratzen zen pro-zesioan soroak bedeinkatzeko; Jainkon, haurdun zeuden andreak San Ramon Jaioberriari gomenda-tzeko; San Kristobalen belarrietakomina osatzeko olioa bedeinkatzen zen; are gehiago, Kristo Santua, funtzionalagoa izanik, “usteltzeko toki”-tzat hartzen, non gorpuak des-egiten hasten ziren elizaren barruko aldean lurperatu baino lehen...

San Martinen erretaula nagusia 1520 ingurukoa da, baina 1836an“berrantolatu” eta berriz margotu zen. Orain dela zenbait urte, sutea izan zenez, 2008an desmuntatu etazaharberritzeko tailer batera eraman zen. Pixkanaka berreskuratzen ari da bertan.

Zaharberritze-lanetan dihardutenek ezusteko handia ekarri digute: XIX.mendeko polikromiaren azpian, oso-osorik iraun du estilo gotikoko jatorrizkoak. Hortaz, zaharberritze-lanak bereziki delikatuak eta mote-lak izaten ari dira, baina lanok buka-tutakoan, orain arte ezagutzen ez genuen erretaula bat izango dugu.

Libano plaza (udaletxearen aurrean)zapatua 23 - 9:30ean

3 ordukoaArrietako Udala, ADR Jata-Ondo LGE

946 156 612

plaza de Libano (delante del ayuntamiento)sábado 23 - 9:30 horas

3 horas Ayuntamiento de Arrieta, ADR Jata-Ondo LGE

946 156 612

Page 62: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

GORLIZ

La historia de la iglesia de Gorlizempieza en el siglo VIII, cuando seconstruyó un primer templo con sucementerio.

Pero la iglesia actual es más mo-derna, de 1755-1781, un edificiotan equilibrado y austero que nossorprende que sea barroco. Las imá-genes de sus retablos nos recuerdanlas expectativas y los temores de losvecinos a lo largo de los siglos: San Roque, protector contra las enfer-medades; San Isidro, cuidador delas labores del campo; San Antonio,defensor de animales, y su sanadorSan Blas; la Virgen del Carmen, pa-trona de pescadores y marinos...

En la conferencia se expondrán losresultados de las excavaciones rea-lizadas en el entorno de la iglesia deGorliz que permitieron desentrañarlos orígenes del municipio. Las hue-llas de ese primer asentamiento sonendebles y se reducen a agujeros deposte y restos de las cerámicas queemplearon sus pobladores, ademásde las sepulturas y los muros de la primitiva iglesia. Pero a partir deellos podemos acercarnos al vida enGorliz en el siglo VIII.

Gorlizko elizaren historia VIII. men-dean hasi zen, lehen tenplua eginzenean, hilerria ondoan zuela.

Egungo eliza berriagoa da, ordea:1755-1781ekoa. Hain eraikin ore-katua eta soila izanik, harrigarri egi-ten zaigu barrokoa izatea. Bertakoerretauletako irudiek herritarrekmendeetan izandako asmoak etabeldurrak dakarzkigute gogora: SanRoke, gaixoen kontrako babeslea;San Isidro, baserritarren zaindaria;San Antonio, animalien jagolea, etaanimaliak osatzen dituen San Blas;Karmengo Ama, arrantzale eta ma-rinelen zaindaria…

Gorlizko elizaren inguruan eginikoindusketen emaitzak azalduko dirahitzaldian; izan ere, lanoi esker, uda-lerriaren jatorria argitu ahal izangodugu. Lehen kokaleku horren aztar-nak ahulak dira, eta bertakoek era-bilitako zutoin zuloak eta zeramika hondarrak besterik ez dira, baita ha-sierako elizako hilobiak eta paretakere. Baina horiek guztiak abiapuntuhartuta, Gorlizko VIII. mendeko bizi-modu ezagutu dezakegu.

Sortzez Garbiaren elizazapatua 23 eta domeka 24 - 12:30ean; barikua 29 - 18:00etan

Gorlizko Udala - Turismo bulegoa

946 774 348 /

erakusketa aretoa (Eloisa Artaza kalea)eguena 28 - 19:00etan

Gorlizko Udala - Turismo bulegoa

946 774 348

iglesia de la Purísima Concepción sábado 23 y domingo 24 - 12:30 horas; viernes 29 - 18:00 horas

Ayuntamiento de Gorliz - oficina de Turismo

946 774 348 /

sala de exposiciones (C/ Eloisa Artaza)jueves 28 - 19:00 horas

Ayuntamiento de Gorliz - oficina de Turismo

946 774 348

Page 63: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

6362

Coincidiendo con estas actividades se dispondrán unos paneles expli-cativos que mostrarán los dos prin-cipales enclaves arqueológicos hasta ahora investigados en Gorliz. Por un lado, la colina de Manda-ñu, donde nuestros antepasados ya en el Paleolítico fabricaban he-rramientas con sílex –quizás para la exportación–. Por otro, cerca de la iglesia, las huellas de las primiti-vas caserías del municipio, de hace 1300 años, con sus modestos edi-ficios construidos en madera y cu-biertos con arbustos, y con su pri-mer templo y su cementerio.

Jarduera horiekin batera, Gorlizen orain arte ikertu diren bi arkeologi gune nagusiak erakusteko panel batzuk jarriko dira. Batetik, Manda-ñu muinoa daukagu. Leku horretan, gure arbasoek, zegoeneko Paleo-litikoan, silexa erabilita erremintak egiten zituzten, agian esportatzeko. Bestetik, elizatik hurbil, udalerriko antzinako baserrien aztarnak dau-de, orain dela 1300 urtekoak. Han, egurrez egindako eraikin xumeak, zuhaixkez inguratutakoak, eta lehe-nengo tenplua eta hilerria ikusiko ditugu.

udaletxeko Pleno aretoaGorlizko Udala - Turismo bulegoa eta Bilboko Arkeologi Museoa

astelehenetik 25 - barikura arte 29 - udaletxea irekita dagoen ordutegi osoan

946 774 348

sala de Plenos del ayuntamiento Ayuntamiento de Gorliz - oficina de Turismo y Arkeologi Museoa Bilbao

del lunes 25 al viernes 29 - durante el horario de apertura del ayuntamiento

946 774 348

LAUKIZ

Arrancamos del centro del pueblo, de la plaza, donde se encuentra el ayuntamiento, que es también la casa natal del poeta Lauaxeta.

Desde aquí nos dirigimos al case-río Iketza, construido en 1705. Su propietario nos explica su “funcio-namiento” como casa y explotación agropecuaria: su historia, su cons-trucción, su producción... Visita-mos la huerta, y nos habla sobre la bendeja: la venta de los productos de nuestras huertas en los merca-dos de otros municipios.

Herriko erdigunetik abiatuko gara, plazatik. Bertan dago udaletxea, Lauaxeta olerkariaren jaiotetxea.

Handik, 1705ean eraikitako Iketza baserrira abiatuko gara. Etxe eta nekazaritza-abeltzaintzako etxe lez daukan “funtzionamendua” azal-duko digu jabeak: historia, eraikun-tza, ekoizpena… Ortua bisitatu eta bendejari buruz egingo digu berba: gure ortuetako produktuak beste udalerri batzuetako merkatuetan saltzen dena da bendeja.

Lauaxeta plaza (udaletxearen aurreko aldean)zapatua 23 - 11:30ean

Laukizko Udala, ADR Jata-Ondo LGE

946 156 612

plaza Lauaxeta (delante del ayuntamiento)sábado 23 - 11:30 horas

Ayuntamiento de Laukiz, ADR Jata-Ondo LGE

946 156 612

Page 64: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

MARURI-JATABE

MUNGIA

¿Maruri o Jatabe? Nos ocuparemosde dilucidar esta duplicidad de nom-bres, su origen y en qué casos seemplea uno y otro.

Después nos centraremos en la er-mita de Santa Cruz y la iglesia deSan Lorenzo. De la primera quedanalgunos restos románicos. A la igle-sia le podemos seguir el rastro des-de la Edad Media, pero fue destruida durante la Guerra Civil en curiosascircunstancias para ser después rá-pidamente reconstruida.

Finalmente una visita al molino Ga-raizar nos pondrá en contacto conlos oficios tradicionales de este mu-nicipio rural.

La visita guiada del Baserri Lande-txo Goikoa, declarado Monumento,tiene como fin en el año de su V Centenario dar a conocer a todosaquellos que se acerquen, la riqueza arquitectónica, etnográfica... de unode los caseríos más antiguos que seconservan en Euskal Herria datadohasta la fecha y poder así entender laimportancia del caserío en la econo-mía, sociedad y cultura vasca.

Maruri edo Jatabe? Izenen bikoizta-sun hori argitzen ahaleginduko gara, baita jatorria eta bata eta bestea zein kasutan erabiltzen den ere.

Gero, Gurutze Santuaren baselizaeta San Laurendiren eliza izangoditugu ardatz. Lehenengotik zenbaithondakin erromaniko gelditzen dira.Erdi Arotik hona jarrai dezakegu eli-zaren arrastoa, baina Gerra Zibileanhondatu egin zen egoera berezian; laster asko berreraiki zen ondoren.

Azkenik, Garaizar errotara bisitaeginda, landa udalerri horretakotradiziozko ogibideetan murgildukogara.

Landetxo Goikoa baserria Monu-mentu adierazita dago, eta hurabisitatzeko helburua hauxe da, hain zuzen ere baserriaren V. mendeurre-nean: Euskal Herrian orain arte zutikiraun duten baserririk zaharrenetakobaten aberastasun arkitektonikoa,etnografikoa, etab. ezagutarazteabertara doazenei. Horri esker, ba-serriak euskal ekonomian, gizarteaneta kulturan duen garrantzia ulertuahal izango dute.

San Laurendi elizazapatua 30 - 11:30ean

Maruri-Jatabeko Udala, ADR Jata-Ondo LGE

946 156 612

Landetxo Goikoaurri osoan

Mungiako Udala (Astiunerako Udal Erakundea)

946 740 061

iglesia de San Lorenzosábado 30 - 11:30 horas

Ayuntamiento de Maruri-Jatabe, ADR Jata-Ondo LGE

946 156 612

Landetxo Goikoa durante todo el mes de octubre

Ayuntamiento de Mungia (Astiunerako Udal Erakundea)

946 740 061

Page 65: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

6564

PLENTZIA

SOPELANA

“Mareantes, una vida ligada al mar” habla de las mujeres que vi-vieron en nuestra tierra en los siglospasados. Mujeres, que tuvieron queinventarse de la nada una forma de vida que en un principio era cercana a la esclavitud y que poco a poco, gracias a su toma de conciencia y su lucha, fue dignificándose. Ellos yellas se llamaban a sí mismos ma-reantes porque su vida giraba alre-dedor de la mar.

Recorrido por los montes de Mu-narrikolanda que nos permitirá des-cubrir las tumbas que construyeronlos habitantes de la zona hace unos 5.000 años, y aprenderemos cómoconstruyeron estos monumentos fu-nerarios. Pese a que en su día fueronhitos importantes que destacabanen el paisaje, el paso del tiempo haocultado sus huellas, por lo que sólouna atenta mirada nos permitirá re-conocerlos.

En el viaje de regreso se visitará la ermita de Santa Marina, un edificiomedieval en parte excavado en laroca, y el enigmático monolito deFraidemendi.

“Marinelak, itsasoarekin lotutako bizitza” antzezpenean, iraganeko”mendeetan gure lurraldean bizi izanziren emakumeei historia kontatzenzaigu. Emakume horiek, ezerezetik,bizimodua asmatu behar izan zuten. Hasieran, esklabotzatik oso hurbilzegoen bizitza izanik ere, pixkanakaeta egoeraz jabetuta eta haien bo-rrokari esker, bizimodu duina lortu ahal izan zuten. Marinel deitzen zio-ten euren buruari, itsasoaren ingu-ruko bizitza baitzuten.

Munarrikolandako basoetan ba-rrena joanda, inguruko biztanleekorain dela 5.000 bat urte eraikitako hilobiak aurkituko ditugu, eta hilobi-monumentu horiek zelan eraikizuten ikasiko dugu. Nahiz eta garai batean paisaian nabarmentzen zirenmugarri garrantzitsuak izan, haienaztarnak desagertuz joan dira eta,beraz, adi begiratu ezik, ez dituguikusiko.

Itzuleran, Andra Mariaren baselizabisitatuko da, zati batez harkaitz gainean zulatutako Erdi Aroko erai-kin bat, eta Fraidemendi monolitomisteriotsua.

Urko polikiroldegiko aparkalekuadomeka 17 eta zapatua 23 - 9:00etan

4 ordukoaSopelako Udala

944 065 519

parking del polideportivo de Urko domingo 17 y sábado 23 - 9:00 horas

4 horas Ayuntamiento de Sopelana

944 065 519

Page 66: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

En la conferencia se explicarán los trabajos arqueológicos que se han realizado en el municipio desde que, a comienzos del siglo pasado, José Miguel de Barandiarán emprendió las primeras investigaciones.

Así, a través de los restos encon-trados mediante la arqueología po-dremos reconstruir el pasado más lejano de nuestro pueblo, desde el Paleolítico Medio hasta la Edad Me-dia, pasando por el Paleolítico Su-perior, el Mesolítico, el Neolítico, la Edad del Bronce, e incluso la época romana.

Iragan mendearen hasieran Jose Miel Barandiaran lehen ikerketak egiten hasi zen arte udalerrian egin diren lan arkeologikoak azalduko dira hitzaldian.

Hala, arkeologia baliatuz eta aurki-turiko hondakinen bidez, gure he-rriaren urruneko iragana berregin dezakegu, Paleolitiko Ertainetik Erdi Arora arte: Goi Paleolitikoa, Mesoli-tikoa, Neolitikoa, Brontze Aroa, baita erromatarren garaia ere.

Kurtzio Kultur Etxeaeguena 14 -19:00etan

Sopelako Udala

944 065 519

Kurtzio Kultur Etxeaurri osoan

Sopelako Udala eta BilbokoArkeologi Museoa

944 065 519

Casa de Cultura de Kurtziojueves 14 - 19:00 horas

Ayuntamiento de Sopelana

944 065 519

Casa de Cultura de Kurtziodurante todo el mes de octubre

Ayuntamiento de Sopelana yArkeologi Museoa Bilbao

944 065 519

Coincidiendo con estas actividades se dispondrán en la casa de culturade Kurtzio unos paneles explicativos que mostrarán la historia del muni-cipio siguiendo las huellas que deja-ron sus primeros habitantes. Hue-llas que han sido rastreadas por los arqueólogos en los acantilados deAzkorri o Barinetxe, en los montes de Munarrikolanda o en el mismo centro neurálgico del pueblo, y que nos llevarán desde hace más de40.000 años hasta los comienzos del segundo milenio, cuando So-pelana se conformó como localidadcon personalidad propia.

Jarduera horiekin batera, Kurtzio Kultur Etxean, informazio-panel batzuk jarriko dira, udalerriko lehe-nengo biztanleen aztarnei jarraituz udalerriaren historia erakusteko. Aztarna horiei jarraitu diete arkeolo-goek Aizkorri eta Barinetxeko itsas-labarretan, Munarrikolanda mendian eta herri gunean bertan, eta haiei es-ker, atzera egingo dugu 40.000 urte, eta handik aurrera egingo dugu bigarren milurtekoaren hasierara, hau da, Sopela udalerri gisa berezko nortasuna lortu zuen unera.

Page 67: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

1 2Ugao-Miraballes (15)Gernika (20-21) Getxo (48)

Orozko (12) Gernika (20-21)Durango (27)Iurreta (29)Markina-Xemein (57)Ziortza-Bolibar (59)Barakaldo (49) Bilbao(42-43)

Durango (26)Markina-Xemein (57)Ziortza-Bolibar (59)Barakaldo (49)Plentzia (65)Getxo (48)Bilbao (43)

4 6 7 8 10Orduña (10)Ea (19)Getxo (46)

Orduña (11)Getxo (48)

Orozko (13)Durango (26)Garai (28)Iurreta (29)Ea (19)Zalla (37) Ondarroa (58)Getxo (47)Bilbao (42-43)

Mañaria (30)Sopuerta (36)Portugalete (51)Zierbena (52)Plentzia (65)Getxo (48)Bilbao (43)

11 12 14 16 17Portugalete (50) Portugalete (50)

Getxo (48)Orduña (10)Sopelana (66)

Orduña (11) Gernika (21) Getxo (48)Arrieta (61)

Areatza (9)Orduña (11)Orozko (14) Ugao-Miraballes (15)Durango (26)Amorebieta-Etxano (25)Mañaria (30)Otxandio (31)Gernika (21)Balmaseda (33)

Karrantza (34)Turtzioz (37)Erandio (44)Bilbao (41-43)Berriatua (55) Ondarroa (58)Ziortza-Bolibar (59)Santurtzi (51)

Orduña (11)Otxandio (31)Amorebieta-Etxano (25) Balmaseda (33)Karrantza (34)Turtzioz (37)Zierbena (52) Plentzia (65)Getxo (48)Ziortza-Bolibar (59)Bilbao (43)Sopelana (65)

18 20 21 22 24Lekeitio (56) Bilbao (39-40)

Getxo (48)Areatza (9)Ugao-Miraballes (16) Zeanuri (17)Durango (26-27)Amorebieta-Etxano (25)Mañaria (30)Bermeo (19)Ibarrangelua (23)Bilbao (39-40-41-43)Lekeitio (56)

Santurtzi (51)Arrieta (61)Gorliz (62)Laukiz (63)Sopelana (65)Muskiz (35)Galdames (35)

Areatza (9)Iurreta (29)Gordexola (33)Güeñes (34)Lekeitio (56)Zierbena (52)Plentzia (65)Gorliz (62)Getxo (48)Bermeo (19)Bilbao (43)

26 27 28Getxo (46)Gorliz (62)

Gernika (22)Getxo (48)Gorliz (62)

Garai (28)Gernika (22)Getxo (47)Erandio (45)Maruri-Jatabe (64)Bilbao (43)

Zierbena (52)Getxo (48)Bilbao (43)

Jarraian xehekatzen dugun egutegianjarduera bakoitza deskribatzen duen orriaren zenbakia agertzen da.

En el calendario que a continuacióndetallamos, figura el número de página enla que se describe cada actividad.

Octubre

eko urria

Page 68: Informa zaitez eta parte hartu jardueren programan eta bisita …bizkaikoa.bizkaia.eus/fitxategiak/irudiak/31_8_2012__9_43... · 2012-08-31 · nabarmendu nahi genituzke aurten, aukeratu

Amorebieta-Etxanoko Udala - Ayuntamiento de Amorebieta-Etxano

Areatzako Udala - Ayuntamiento de Areatza

Arrietako Udala - Ayuntamiento de Arrieta

Balmasedako Udala - Ayuntamiento de Balmaseda

Barakaldoko Udala - Ayuntamiento de Barakaldo

Bermeoko Udala - Ayuntamiento de Bermeo

Berriatuako Udala - Ayuntamiento de Berriatua

Bilboko Udala - Ayuntamiento de Bilbao

Durangoko Udala - Ayuntamiento de Durango

Eako Udala - Ayuntamiento de Ea

Elorrioko Udala - Ayuntamiento de Elorrio

Erandioko Udala - Ayuntamiento de Erandio

Galdamesko Udala - Ayuntamiento de Galdames

Garaiko Udala - Ayuntamiento de Garai

Gernika-Lumoko Udala - Ayuntamiento de Gernika-Lumo

Getxoko Udala - Ayuntamiento de Getxo

Gordexolako Udala - Ayuntamiento de Gordexola

Gorlizko Udala - Ayuntamiento de Gorliz

Güeñesko Udala - Ayuntamiento de Güeñes

Ibarrangeluko Udala - Ayuntamiento de Ibarrangelua

Iurretako Udala - Ayuntamiento de Iurreta

Karrantzako Udala - Ayuntamiento de Karrantza

Laukizko Udala - Ayuntamiento de Laukiz

Lekeitioko Udala - Ayuntamiento de Lekeitio

Mañariako Udala - Ayuntamiento de Mañaria

Markina-Xemeingo Udala - Ayuntamiento de Markina-Xemein

Maruri-Jatabeko Udala - Ayuntamiento de Maruri-Jatabe

Mungiako Udala - Ayuntamiento de Mungia

Muskizko Udala - Ayuntamiento de Muskiz

Ondarroako Udala - Ayuntamiento de Ondarroa

Orozkoko Udala - Ayuntamiento de Orozko

Otxandioko Udala - Ayuntamiento de Otxandio

Plentziako Udala - Ayuntamiento de Plentzia

Portugaleteko Udala - Ayuntamiento de Portugalete

Santurtziko Udala - Ayuntamiento de Santurtzi

Sopelako Udala - Ayuntamiento de Sopelana

Sopuertako Udala - Ayuntamiento de Sopuerta

Turtziozko Udala - Ayuntamiento de Trucíos

Ugao-Miraballesko Udala - Ayuntamiento de Ugao-Miraballes

Urduñako Udala - Ayuntamiento de Orduña

Zallako Udala - Ayuntamiento de Zalla

Zeanuriko Udala - Ayuntamiento de Zeanuri

Zierbenako Udala - Ayuntamiento de Zierbena

Ziortza-Bolibarko Udala - Ayuntamiento de Ziortza-Bolibar

Arte Erreprodukzioen Museoa - Museo de Reproducciones Artísticas

Bizkaiko Arkeologi Museoa - Museo Arqueológico de Bizkaia

Eleiz Museoa - Museo Diocesano de Arte Sacro

El Pobaleko Burdinola - Ferrería de El Pobal

Enkarterri Museoa - Museo de las Encartaciones

Euskal-Herria Museoa - Museo Euskal-Herria

Simon Bolivar Museoa - Museo Simón Bolivar

Asociación Diego de Amézua de Amigos del Órgano de Bizkaia

AvniaAzkotarpe Kultura Taldea

Bizkaiko Batzar Nagusiak - Juntas Generales de Bizkaia

Urkiola Landa Garapenerako Alkartea - Asociación de Desarrollo Rural de Durangaldea

Enkarterrietako Udalerrien Mankomunitatea - Mancomunidad de Municipios de las Encartaciones

EnkarturEuskal Jai Alai Eskola Garaian ElkarteaGerediagako ElkarteaJata-Ondo Landa Garapenerako Alkartea - Asociación de Desarrollo Rural Jata-Ondo

Ugao Mendi TaldeaUrremendi Landa Garapenerako Alkartea - Asociación de Desarrollo Rural Urremendi

SARTU ZEURE HISTORIANentra en tu historia

ONDAREARENEUROPAKO JARDUNALDIAK

JORNADASEUROPEAS DEL PATRIMONIO

OEJ2010JEP